Urtekaria 2013

Aurkibidea
Aurkibidea ........................................................................................................... 3 Hitzaurrea ........................................................................................................... 4
Urtarrila ............................................................................................................... 5 Otsaila .............................................................................................................. 103 Martxoa ........................................................................................................... 200 Apirila .............................................................................................................. 281 Maiatza ............................................................................................................ 329 Ekaina .............................................................................................................. 387 Uztaila ............................................................................................................. 454 Abuztua ........................................................................................................... 513 Iraila ................................................................................................................ 537 Urria ................................................................................................................ 611 Azaroa ............................................................................................................. 677 Abendua ......................................................................................................... 759
Hitzaurrea
Orain dela hiru hilabete JAKIN aldizkariak urteroko kolaborazioa eskatu zidan; hain zuzen ere, hizkuntzaren normalizazioaren ikuspegitik urtean izandako gertaera garrantzitsuenen inguruko iritzia agertzea. Artikulua idazten ari nintzela, film bat etorri zitzaidan burura Groundhog day edota marmotaren eguna. Film horretan, pertsonaia nagusiak hamaika aldiz bizi zuen egun bera, harik eta bere jarrera aldatu arte. Hasieran kosta zitzaion ulertzea, baina azkenean ohartu zen denborak ez zuela aurrera egiten eta hogeita lau orduko bukle batean sartuta zegoela. Bada, Kontseiluaren urtekaria irakurtzen ari nintzela, beste behin, antzeko sentsazioa izan dut. Beste behin, urte bateko bukle batean sartuta egon dela hizkuntzaren berreskurapen-prozesua. Eta, akaso, horrexegatik iazko urtekariaren hitzaurrera jo dut. Orduan, egoera soziopolitiko berrian Kontseiluak euskaraz bizitzeko nahia kokatu nahi izan zuela idatzi nuen. Askotan adierazi dugun bezala, hizkuntza gatazkak botere-gatazkak dira. Are gehiago, batzuek erabakitzen dute noiz, norekin eta nola erabil edo ikas dezakegun guk geure hizkuntza. Batzuek, boterea erabiliz, erabakitzen dute gure herriari nola deitu behar diogun. Eta, horrexegatik jarri behar eta nahi izan dugu euskararen, Euskal Herriko berezko hizkuntzaren, auzia agenda guztietan, garai berriari begira egoki joka dadin. Kezka hori agertu genuen, eta 2013ko urtekaria irakurrita, zuzen genbiltzala esan dezaket. WERT legea onartzeko prozesu bizkorra, Paueko administrazio auzitegiak Hendaiako ikastolaren aurka hartutako erabakia, hamar urtean suprefet eta prefetek Falloux Legea eskuan jomugan jarri nahi dituzte Ipar Euskal Herriko ikastolen %90, Espainiako Estatuko ordezkariak hizkuntza-normalizazioaren aldeko erabakien aurrean izandako jarrera erasokorra, D ereduko irakasleei egindako jazarpena Hartara, aurtengo gertakariek berretsi egiten dute hizkuntza gutxiagotuen afera Estatu arazoa dela, eta beste behin Estatuek Damoklesen ezpata haien eskuetan dagoela. Horrexegatik, urtearen bilana jasotzen duen dokumentu interesgarri hau hausnargai gisa erabili beharko litzakeelakoan nago. Urte bat joan da eta Estatuak are modu bortitzago jokatzen ari dira gure hizkuntzen berreskurapenaren aurka, eta beraz, inoiz baino beharrezkoagoa da euskararen gaia ere agenda politikoetan kokatzea. Izan ere, zoritxarrez, Estatuen agendetan toki garrantzitsua betetzen du gurea bezalako hizkuntzen aurkako ekinak; hortaz, badagokigu geuri ere horri guztiari aurre egingo dion zoru berri bat adostea eta horren gainean eraikitzea. Dena den, eskuartean duzun argitalpen honetan denak ez dira, ezta gutxiagorik ere, gertaera gaziak. Euskaraz bizitzeko nahiari ekiten jarraitzen dute milaka herritarrek. Oztopo eta trabak gaindituz aurrera egin dute euskalgintzako hamaika proiektuk, eta berriren bat sortzeko gaitasuna ere egon da. Akaso, 2013an euskara elkarri ematen, euskara bizikidetzarako elementua dela aldarrikatzen ibili ziren milaka euskalakariren argazkiak islatu du euskararen herriaren bizi-gogo ase ezina.
Paul Bilbao Sarria Kontseiluko Idazkari Nagusia
urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila
Urtarrila

Bost begirada hezkuntzari (I). Hizkuntza
Ereduak agortu dira; eztabaida, ez

Adostasuna badago: eskola aldia amaitzean euskaraz eta gaztelaniaz, bietan, jakin behar dute ikasle guztiek. Legeak berak hori dio. Ingelesez ere jakin behar dute. Nola egin, hor dago desadostasuna. Kontseiluak Ikasle euskaldun eleanitzak sortzen agirian euskarazko murgiltze eredua proposatua du, hezkuntzako eragile batzuekin batera. Erakundeetan beste asmo batzuk dira, ordea: hiru eleko eredua probatzen ari dira eskola batzuetan, Eusko Jaurlaritzak sustatuta; ingelesezko ereduak ari da bultzatzen Nafarroako Gobernua. Eta erdian agertu da Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroa: euskarazko murgiltze eredu orokortuak debekatu egingo ditu, eta gaztelaniaz ikasteko aukera bermatu egingo du. Hezkuntzako eragile ia guztiak eta alderdi politikoak ados daude: agortuta daude indarrean diren hizkuntz ereduak. Gainditu egin behar dira, zurrunak baitira gaur egunerako. Isabel Zelaa mintzo da, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu ohia. Hara non, ordea, egungo sistemari eustea den Madrilgo gobernuaren asmoa. Wert: Errespetuzko sistema hori da: familiei aukeran jartzen dizkiete murgiltze eredua eta ele bikoa. Katalunian ezarri nahi du sistema hori Madrilek, murgiltze orokortua galarazita. Euskal Her rian ere bada murgiltze orokorturako proposamenik. Ikerketetan bistan geratzen dira ereduek dituzten gabeziak. Aztertu genuen sistema, eta ikusi genuen bazela garaia apustu ausart bat
Berria 2013/01/02
proposatzeko. Paul B i l b a o Ko n t s e i l u k o idazkari nagusiak nabar mendu du hezkuntzako eragile hainbatekin batera taxutu zutela txostena. Tartean ziren Ikastolen Elkartea, Kristau Eskolak, Sortzen-Ikasbatuaz eta EHIGE Euskal Herriko Ikasleen Gurasoen Elkartea, besteak beste.
Murgiltzea jarri zuten mahai gainean. Irakats-hizkuntza euskara izan behar da. Murgiltze eredua izango da etxean euskara jasotzen ez dutenentzat, eta

gainerakoentzat, mantentze eredua. Harrezkero joan dira garatzen oinarrizko proposamen hura. Werten asmoarekin aurrez aurre egin du talka orain Kontseiluaren proiektuak. Murgiltze orokortua bailitzateke, guztientzakoa. Ez du hori nahi Madrilek: gurasoek irakats-hizkuntza aukeratu ahal izatea legez babestuko du. Galdera da: nor da eskubideen subjektua? Umeek ez dute eskubiderik beren herriko berezko hizkuntzan ikasteko? Gurasoen balizko eskubideei buruz bai, baina haurren oinarrizko eskubideei buruz ez da inor mintzo. Bilbaok salatu du ikasleen euskaraz ikasteko eskubidea urratzen ari dela. Ez du halakorik proposatu Arabarako, Bizkairako eta Gipuzkoarako, ordea. Ez da posible. Gutxiengo batek eskatzen du. Areago, Zelaak nabarmendu du ez dela berdin katalana edo euskara. Gaztelaniaren antza badu katalanak; euskarak, ez. Gogorarazi du aukeratzeko askatasuna aipatzen duela Euskararen Legeak. Hori guztia kontuan hartuta proposatu zuen hiru eleko eredua PSE-EEren gobernuak. Euskara, gaztelania eta ingelesa ikastea du helburu. Formula: hizkuntza bakoitzean orduen %20 izango dira gutxienez, %60 osatuta; falta den zatia, %40koa, ikastetxeak berak erabakiko du, duen hizkuntz errealitateari eta proiektuari begira. Ingelesa sartu dugu kit baten barruan; ez dugu jarri euskararen eta gaztelaniaren maila berean, azaldu du Zelaak. Hizkuntza gutxitua denez, lehentasunezko arreta izan beharko du euskarak. Proiektua ez du begi onez ikusi Bilbaok: Esperimentu bat soilik da. Ez ziren ausartu eredua ezartzen ere. Leku askotan porrot egingo du. Finean, ikasle gehienek, D eredukoek, euskarazko ordu gutxiago dituzte hiru eleko ereduan. Bilbao: Apustu politiko bat izan da hiru eleko hori. Katalunian bai, Hegoaldean ez Katalanezko murgiltze ereduaren aurka ari da Wert. Bistan da. Familia batzuen eskariei kasu egiteko sistema guztian esku hartu nahi du, ohartarazi du Zelaak. Uste du familiek izan behar dutela hautatzeko aukera, baina horrek ez lukeela auzitan jarri beharko sistema osoa. Katalunian murgiltzeak funtzionatu egiten du. Sozialistak gobernutik kanpo, EAJren eskuetan dago zer egin. Oposizioan zela, ez zuen bat egin proiektuarekin, baina bozetako prog raman aipatu zuen. Esperimentu fasearekin jarraitzen dute 188 ikastetxetan. Zelaa zain dago hiru elekoaz zer esango duen gober nu berriak. Atzerapausoa litzateke orain atzera egitea. Eskaria badago. Familiek badakite beharra dagoela, eta horri erantzun behar dio hezkuntza sistemak.

Werten asmoekin topo egin ote dezake hiru elekoak ere, kontuan izanik eredu bakarra izango dela aukeran? Ezetz uste du Zelaak: Fa m i l i e k h a u t a t u a h a l k o d u t e, gutxienekoetatik aparte eskola bakoitzak bere proiektua marraztu ahalko du eta. Hizkuntzarenean ez, beste alor batzuetan ikusten ditu arazoak Madrilgo gobernuarekin: Eskumenak bere gain hartu nahi ditu Wertek, amaierako a z t e rk e t a k j a r r i z , e t a e s t u d i a n t e e n segregazioa bultzatuko du. Euskarak atzera egiteko arriskua ikusten du, ordea, Bilbaok. Borondatea da gakoa. Euskarak aurrera egin du baldintza m a k u r r e t a n e r e. E u s k a l g i n t z a k e t a hezkuntzako eragileek eutsiko diote, baina babesa behar dute. Gogoeta utzi du azkenerako: euskaraz ikasteak ez du esan nahi beste eleak ez ikastea. Ez dugu nahi euskara versus erdara. Ikasle euskaldun eleanitzak izatea nahi dugu. Bi proposamenak aurrez aurre HIRU ELEKO EREDUA Helburua. Euskara eta gaztelania jakitea ikasleek, eta maila aurreratua lortzea ingelesean. Ordutegia. Irakats-orduen %20na izango dute euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez, %60 osatu arte. Soberan den zatia, %40koa, eskolak erabakiko du. Euskara lehenetsi beharko dute. Mailak. Esperimentatzen ari dira eredua, eta ez dute zehaztu lortu beharreko gutxieneko mailarik. Probarako garaia aurtengo ikasturtean amaituko da. KONTSEILUAREN PLANA Helburua. Bi hizkuntza ofizialak ondo menderatzea, eta atzerriko hizkuntza bat edo bi. Ordutegia. Murgiltze eredua: euskara eskolako hizkuntza. Atzerriko hizkuntza noiz hasi, eskola bakoitzaren proiektuaren esku. Gaztelaniaz ere hasi, Lehen Hezkuntzako 3. mailatik aurrera. Mailak. Lehen Hezkuntza bukatzean B1 mailako proba euskaraz eta gaztelaniaz. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzean, B2. C1 egitea aukeran.
Ikasle euskaldun eleanitzak sortzen
Etengabe gora eta geldirik

Goranzko joera du D ereduak Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Nafarroan, geldialdian da azken urteetan; ingelesezko ereduak sustatzen ari da gobernua, eta arrakasta izan dute.
Ban ak eta adm in is tratiboak eta lege gerizpe ezberdina izateak zeresan handia hartu dute hizkuntz ereduen garapenean. Bi alde oso ezberdin badira. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan euskarazko D eredua da nagusi, eta indar hartzen segitzen du urtez urte. Beste kontu batzuk dira Nafarroan: gora egin du euskarazko ereduak, baina geldialdian dago azken urteetan. Ingelesezko ereduak bultzatzen ari da Irueko gober nua. Arrakasta lortzen ari da.
Berria 2013/01/02
lau estudiantetik hiru ari dira D ereduan; Batxilergoan %57ra jaisten da kopuru hori, eta Lanbide Heziketan, lautik bat ere ez da euskaraz ari ikasten. Urteetako joera da, gainera: derrigorrezko irakatsaldian beste indar ez du euskarak handik at. Herrialdeen artean ere nabariak dira aldeak, egoera soziolinguistikoaren ispilu. Gipuzkoan du indar gehien D ereduak: bost ikasletik ia lau ditu. Gaztelania hutsezko A eredua oso bazterrekoa da herrialde horretan; ez da hamarretik bat ere ari. Bizkaian hamarretik ia sei dira D eredukoak, eta hurbil daude gainerako bi ereduak: %20 A ereduan, %24 B ereduan. Araban aurrerapauso handia eman du azken urteetan euskarazko irakaskuntzak: D eredua bihurtu da nagusi. %44ren eredua da gaur egun. %32 ari dira B ereduan, eta %24 A ereduan. Datu horiek xeheago aztertuz gero, bistakoa da egoera sozialak baduela lotura ereduekin. D eredua da pluralena; g u r a s o e rd a l d u n a k e t a e u s k a l d u n a k dituzten umeak ditu. A eredura, berriz, batik bat etorkinen seme-alabek jotzen dute, eta adituek ohartarazi dute ghetto bihurtzeko arriskua ere badaukala. Hara: hiru herrialdeak hartuta, A ereduan ari dira estudianteen %17 eskas; etorkinak
Euskararen Legearen altzoan, nabarmen indartu da euskarazko irakaskuntza EAE Euskal Autonomia Erkidegoan: ikasleen %63 ari dira euskaraz gaur egun. Hutsuneak badira, nolanahi ere: derrigorrezko alditik kanpo, erdal ereduak n a g u s i d i r a . Ko n p a r a z i o r a k o : h i r u herrialdeak hartuta, Haur Hezkuntzan

soilik hartuta, %33 ari dira gaztelania hutsezko ereduan. Eskolatze batzordeen aholkuei segitzen diete familiek askotan. A eta B ereduetara bideratzen dituzte. Euskalduntzea da beste kezka iturria. ISEIren azken ikerketa: euskara maila eskasa dute A ereduko ikasleen %86k, B e re d u k o e n % 4 2 k e t a D e re d u k o e n %25ek. Datuak ez dituzte eman nahi Izen emateen gorakada mantsoak, azken u r t e e t a n D e re d u a i z at e n a r i d e n geldialdiak, sortzen du kezka Nafarroan. Aurtengo daturik ez dago Nafarroako Hezkuntza Departamentuan behin eta berriro eskatu ditu BERRIAk, baina ez dizkiote helarazi; eragile hainbati ere ez dizkiote bidali, nahiz eta era ofizialean eskatu, baina joera nabari da azken urteetan: 2006tik, puntu erdi bat soilik handitu da ikasleen portzentajea. Aldi hori giltzarria da azken urteetako garapena ulertzeko. Garaitsu hartan hasi zen Irueko gober nua ingelesezko ereduak bultzatzen indar handiz: British eredua izan zen lehena, eta 2009an TIL delakoa. Denbora gutxian indar handia hartu dute: bien artean ikasleen %4,2 badituzte dagoeneko. 5.700 estudiante pasatxo. Eta gorakada handia izan dezake datozen urteetan: Haur Hezkuntzako aurtengo aurrematrikulazioan, adibidez, izen emateen %28 zituzten British eta TIL ereduek.
Ingelesezko eskolek aur rera egiteak panorama berria zabaldu du Nafarroan: G ereduak izandako geldialdia mantsotu egin da, eta eusten ari da azken urteetan; nagusi da oraindik ere (ikasleen %55). A eredua behera ari da, urte batzuetan igotzen aritu ondotik. B ereduak oso-oso bazterreko izaten segitzen du. Eta D eredua motelaldian dago, igoerari eutsi ezin.
Korapiloak Nafarroan
Nafarroa Garaian derrigorrezko irakaskuntzan orain arte ezagutu ditugun hizkuntza ereduen bizitza zalantzan dago. Jakina denez, Euskadiko erkidegotik zuzenean ekarritakoak izan ziren ezagunak diren A, B, eta D ereduak. Urte hauetan Nafarroako eragileek eduki dituzten joera anitzen artean bi nabarmendu behar dira. Alde batetik, izan diren gobernuetatik Va s c u e n c e r e n L e g e a r e n ( 1 9 8 6 ) interpretaziorik mugatuena egin dute, euskarazko irakaskuntza publikoa lurraldearen eremu batzuetara mugatuz (eremu euskalduna: lurraldearen iparra; eremu mistoa: Iruerria bereziki); eta, beste aldetik, euskaltzale aktiboek tokian tokiko proiektuak bultzatu dituzte, eta ikastetxe euskaldunen sarea handitu. (osotara ikasleen %55,25; azken Iritzia urtean, %39,14 bakarrik Haur 2012/01/02 Hezkuntzan); D ereduaren datuak izoztu dira (ikasleen %23,65 lurralde osorako); A eredua itzaltzen d o a , eremu ez-euskaldunean bereziki (egun, ikasleen %15,14; kasu askotan ingeles indartuaren mesedean), Prog rama eleaniztunak deitzen dituztenek (TIL-G, TIL-A,..), hau da, ingelesa indartua dutenek, gorantz egin dute (orotara ikasleen %5,74, baina Haur Hezkuntzako %18,25) eta B eredua guztiz anekdotikoa da (%0,22). Z e n b a k i s a l t s a h o r re k i n bu k at ze k o, adierazi behar da sare publikoa euskarazko D ereduaren irakaskuntzaren sustatzaile nagusia dela (ikasleen %74tik gora). Oraingo argazki honek norantz egingo duen asmatzea ez da kontu erraza. Hezkuntza Departamentuak garbi adierazi du orain arteko ereduen eskolatzea bukatu nahi duela, ereduen gainetik programa b e r r i a k bu l t z at u k o d i t u e l a i n g e l e s a indartzeko asmoz (CLIL bezala ezagutzen d i re n a k , h a u d a , e d u k i a k e t a a m a hizkuntza ez direnak lotuz). Egitasmoak abiadura handiz gauzatzen hasi dira sare publikoan eta, bereziki, orain arte G eredu izan direnetan, matrikulazioaren beheranzko joerari aurre egin nahian eta A ereduaren kalterako.
Egungo egoeraren argazkiak, 2011-12ko azken datu ofizialak erabiliz, honako hau erakusten digu derrigorrezko irakaskuntzarako: Nafarroan sare publikoa nagusi da, azken urteetako joera mantenduz (ikasleen %64,2; nabarmen gutxiago Iruerrian, %54,3); G eredua ohikoena da, eta beheranzko joera du

trataera b ateratu aren p arad i gm aren inguruan esperientzia isolatuak dira gurean, eta dinamismo profesional eskasa antzematen da; derrigorrezko irakaskuntzatik kanpo euskalgintza ahula da, eta beste eragileen ekarpenak maila berekoak dira. Eta hori guztia mugikortasun gutxi duen testuinguru soziolinguistiko eta politikoan txertatu behar da. Hezkuntza Departamentuak, euskara ardatz nagusia duen D ereduko ikastetxe publikoetan, eredua bera isilarazi eta susmagarri jartzeaz aparte, urteetako egitasmoak desagertu edo minimizatu ditu (ikasleen egonaldiak euskaraz, idazle edo sortzaileekin topaketak, bertsolaritza eskola), ingelesa areagotzeko programak eskaintzen dituen bitartean. Errealitate berri horien aurrean euskalgintzan zalantzak dira nagusi. Arazoen zerrenda ez da makala. Legez dugun lurraldearen banaketa linguistiko diskriminatzailea etorkizunean zorrotz mantenduko den ez dago jakiterik; ingelesaren indartzea, euskaltzale batzuek berez aurkako sentitzen dutena, geldiezina da; hizkuntz ereduen araberako orain arteko ikasleen bereizketak korapilo anitz sortzen ditu; azken urteetan euskarazko sare publikoak sendotze aldera egin dituen urratsak ez dira nahikoak; hizkuntza Garai nahasietan bizi gara. Korapiloak askatzeko inoiz baino sortzaileago eta kementsuagoak izateko erronka eta ardura dugu. Aitor Etxarte Berezibar (NIZE-ko kidea)

Bost begirada hezkuntzari (II). Kataluniako murgiltze eredua
Bizkarrezurraren aurka egin du Wertek

Eredu bat baino gehiago da, eskola barruko kontu bat baino gehiago. Katalanismoaren bizkarrezurra. Hori ukitu dute. Mina eta ezinegona eragin du Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroaren asmoak Katalunian. Haserre mintzo da Muriel Casals ere, Omnium Culturaleko presidentea. Hezkuntzan bakarrik ez, gizarte osoan oro har eragin baitu samina murgiltze eredua auzitan jarri izanak. Mezu argia zabaldu dute alderdi politikoek eta kalera atera diren milaka herritarrek: ona da katalanezko murgiltze eredua, eta, Madrilek besterik esaten badu ere, eutsi egingo diote horri. Intsumisiora jotzeko asmoa dute. Erreformarako proiektuan azken unean sartu zuen murgiltzearen aurkako araua Wert ministroak, aurrez autonomia erkidegoetako kontseilariei ezer jakinarazi gabe. Bi puntu ditu nagusiak. Bat: bermatu egin behar da gurasoek seme-alaben irakats-hizkuntza aukeratzeko duten eskubidea; baita gaztelaniaz ikasi ahal izatea ere. Bi: erkidegoren batek ez badu hori betetzen, gurasoek ikastetxe pribatu batera igorri ahalko dituzte ikasleak, eta faktura erakunde publikoei igorri. Era horretara legea beteko dela erantzun du Wertek gaiaz galdetuta; izatez, katalanezko murgiltze eredu orokortuaren kontrako epaiak askotan eman dituzte azken urteetan.
Berria 2013/01/03
Katalunian erroturik dago murgiltze eredua, Wertek begitan hartu duena: aurten, dozena bat sendik bakarrik eskatu dute ez ezartzeko. Madrilen datuek diote gazteleraz Espainiako batez bestekoa gainditzen dutela Katalunian
Sortu den polemikarekin ez du zerikusirik, ordea, benetako egoerak. Hasteko: ez dago ia batere eskaririk murgiltze eredukoa ez denik. Erabat txikia da gaztelaniazko irakaskuntza eskatzen dutenen kopurua, nabarmendu du Casalsek. Aurten: umeak eskolan hasi dituzte 50.000 familiak Katalunian, eta haietatik hamabik soilik eskatu diote Generalitateari umeak gaztelaniaz eskolatzeko. Wert: Ez

naiz eztabaida horretan sartuko. Kopurua ez da arazoa. Eskubideez eta askatasunez ari gara. Murgiltzearen aurkako elkarteek diote 2.000 direla aurkakoak; 1,3 milioi ikasletik, %0,15. Emaitzak ere hartzen dituzte murgiltzearen aurkako argudio gisa. Datuak desitxuratzea egotzi izan diote Generalitateari, ikasleen emaitzak puztu egiten dituela, edo, areago, salatu izan dute ikasle onenak bidaltzen dituela nazioarteko probetara. Balio bezate Espainiako Hezkuntza Ministerioaren beraren datuek. Gaztelania: Espainiako batez bestekoa, 500 puntu; Kataluniakoa, 502. Eta ez da izango alor guztietan Kataluniako ikasleak hobeak direlako. Bistan da Hezkuntza Ministerioaren ebaluazio horretan bertan. Matematika: Espainian, 500; Katalunian, 487. Gizarte ezagutza: Espainian, 500; Katalunian, 494. Alderdiak, bat eginda Egoera zein den ikusita, urtez urte handitu da murgiltze ereduaren babesa. Gehiengo oso-oso zabala dago eredu horren alde, bai alderdi politikoetan eta bai gizartean. Azken asteetan sortu den zurrunbiloa ikusi besterik ez dago: protesta oso jendetsuak izan dira, eta PPk eta Ciutadansek ez beste alderdi guztiek adierazpen bat egin dute ereduaren alde. Hezkuntzako eragileak ere batu dira. Katalana eta katalanezko irakaskuntza kohesiorako tresna baitira Katalunian, Casalsek nabarmendu duenez. Etorkinen adibidea jarri du: Atzerritarrek ikusi dute katalanak balio duela gizarteratzeko. Nahi dute euren seme-alabak gainerako ikasleekin batera joatea ikastetxera. Eskola indargarriak jartzen dizkiete, eta berehala integratzen dira. Ulertezin zaio PPren jarrera. Zaila da interpretatzen: Katalana lehen mailakoa ez izatea nahiko du, edo zarata atera Katalunian estatua eraikitzen hasi garela ikusita. Madrilek bat edo beste egin, berenean segituko dute. Guk geure legea daukagu, eta funtzionatzen du. Eutsiko diogu.
Wert jauna. Gainbehera totalitarioa

Guztion artean eraiki dugun eskola katalana erreferente da demokrazian, hezkuntza kalitatean eta bizikidetzan. Kataluniako berezko hizkuntza denez gero, katalana da irakats-hizkuntza; gaztelania da ikasle askoren familiako eta gizarte testuinguruko hizkuntza, eta bermatuta dauzka ezagutza eta erabilera. Hori frogatzen dute barruan eta kanpoan egindako ebaluazioek: bistan jarri dute derrigorrezko irakats-aldia amaituta ikasle katalan batek gaztelaniaz badaukala Segovian eskolatutako ikasle batek adinako maila.
Berria 2013/01/03
bidez zabaldutako argudio politikoak; horretarako kobratzen du urtean milioi bat euro. Wertj a u n a r e n zoritxarrerako, ordea, PP minoritarioa da Katalunian, eta gainerako indar politikoek Kataluniako Hezkuntza Legea onartu zuten; hori dago indarrean gure herrialdean. Wert jaunaren lege proiektuak bereizi egin nahi ditu mutikoak eta neskatoak, etxean hitz egiten duten hizkuntzaren arabera. Azkenean, Katalunia sozialki bereiztea nahi du: katalan hiztunak elebidunak eta gaztelania hiztunak elebakarrak. Nahi du Kataluniako herritarren zati bat soilik gaztelaniaz bizi ahal izatea. Lanean ari da Espainiako estatu osoan hizkuntza bat, kultura bat eta historia homogeneo bat ezartzeko. Berea. Halakorik ez zen tokian gatazka sortu du Wert jaunak. Ageriko dibortzioa dago hizkuntzaren kontua normal bizi duen h e r r i t a r m u l t z o a r e n e t a We r t e n planteamenduen artean. Ez dakit kontuan hartu ote zuen Kataluniako herritarren artean nolako erreakzio irmo, sendo eta iraunkorra sor zezakeen. Gizarte zibila, Somescolaren altzoan, batuta dago, K ataluniako Parlamentuarekin eta Generalitatearekin batera. Patxadari eutsiko diogu, eta katalanez hitz egiten jarraituko dugu. Teresa Casals Plataforma per la llengua-ko eleduna
Gure hezkuntza sistema arrakastatsutzat jotzen du Europako Batasunak, eta jomugan jarri du Wert jaunak; batere eskrupulurik gabe esan du ikasle katalanak espainiartzea duela xede. Argudio pedagogikorik ez; argudio sozialik ez. Soilik argudio politikoak ditu. FAESen
Haiek gabe,
gutxiago gara (Karmele Ugarrizari)

R300 Euskara hobetzeko ikastaro gomendagarria egiten egon naiz 2012ko irailetik abendura arte. Ikastordu presentzialez gain, euskara bizirik bertatik bertara bizitzeko zenbait irteera antolatu dizkigute; Markina, Zeanuri, Bilboko goiko auzoak, etab. Azken horretan, erretiroa hartzera doan Juan Atxirika irakasleak ederki gidatuta. Ezagutzen ez nituen gauzen bidaia nostalgikoa.
Iritzia 2013/01/05
Ulibarrikoek matrikulazioren beherakada argudiatuta kaleratu dutela. Matrikulazioaren goraldian edukitako prestasunari erreparatu barik. Antzinatasuna kontuan hartu barik. Harri eta zur geratu nintzen; triste. Euskara maitatzen lagundu zidan pertsonari musu bi emanda, ikaskideen bila abiatu nintzen. Bilboko goiko auzoak irteera hori egin baino lehen, klasean helburuei buruz aritu ginen, eta niri hauxe etorri zitzaidan: Lehengo egoera ezagutu, gaur egungoa hobeto ulertu ahal izateko. Errazegi ahazten dugulakoan nago. Arin goazela, atzera begiratu barik. Nik neuk, behintzat, urteotan askotan eduki zaitut gogoan, Karmele, nor bihurtu naizen ikustean. Ion Bediaga Azkunaga
Nire nostalgiak, halere, bidaia bikoitza egin zuen, Karmele ikusi nuenean. Bilboko sorrerari buruzko azalpenak entzun eta gutxira, agurtu nuen euskal munduaren sarreran jarri ninduen irakasle zeanuriztarra. Orain dela hogeita bost urte, Urdaibai aldera, herria eta hizkuntza uztartzera eraman gintuen langile berritzailea. Denbora tarte laburrean euskaltegitik bidali egin dutela esan zidan.
Ez ezjakina izatea bezainbeste

Hara, atzoko zutabean hartzen bagenuen mintzagai iparraldeko batek egiten zuen iparraldeko umorea, ostegun gauean ETBk eskaini zigun ifrentzua: hau da, hegoaldeko batek egindako hegoaldeko umorea. Azalduko dut hobeki: ostegun gaua da, etxean zaude goxoki, DBH noiz hasiko zain; bitartean, Mikel Elizegirena ezin irentsi, alternatiba gaztelaniazko euskal telebista da. Hasiera batean eskaintzak ez du itxura txarrik: Historias de la muga ematen dute. Ados, Iaki Lopezek gidatutako 60 minutos horren barnean. Baina gauza horiek interesatzen zaizkizu, eta pentsatzen duzu, behingoagatik, txar-txarra ere ezin dela izan, gaiak kazetaririk eskasena ere disimulatuko duela. Baita zera ere.
Berria 2013/01/05
zenean, frantses oso traketsean mersi boku [sic] mintzo zitzaion aurkezlea jendeari, bere burua nabarmen utziz on egin arrapostu zion dendariak. Gero, lotsarik ez zuen izan Urdazubiko alkateari galdetzeko, ea nola ulertzen duten elkar Sara eta Ainhoako bizilagunekin. Multikultural deitu ez zion, bada, The Sparteens taldeko Iban Rusioli, euskaraz, frantsesez eta gaztelaniaz hitz egiteagatik? Irainaren tamaina hartu zuen adjektiboak Lopezen ahotan. Kazetaritza lanak goia jo zuen Biriatuko alkate Mixel Hiriart jakobinoarekin. Bonyur [sic] alcalde [sic] agurtu zuen Lopezek, herri ederra duzu. Eta Frantziako administrazioaren gaineko irakasbide batzuk eskatu ondoren, galdetu zion udaletxeko ikurrina paratzea legala ote den, ez ote lukeen behar bere lekuan Akitaniako edo Pirinio Atlantikoetako banderak. Alkate jakobinoak ere neurria eman zuen, hilerriko nobedadeak aurkezten, edota esanez orain, jainkoari eskerrak, eskolan haur guztiek ikasten dutela euskara. Jainkoari eskerrak, noski! Hemengoei hangoa gustatzen zaie, hangoei hemengoa, aitortu zuen alkateak; ze kuriosoa, erantzun Lopezek. Eta izango da hemengo-hango, hango-hemengo, uste baino berdinago, geurea gustatzen zaigula eta kito? Azken batean, Ainhoako gida turistikoak esan bezala, ser vasco es muy bonito. Ez, ordea, ezjakina izatea bezainbeste. Aritz Galarraga
Erreportaje edo dena delako horrek iraun zuen ordubete eskasean, jainko potzoloa, gero eta irentsiago ninduen sofak, auzolotsak hartaratua. Elebakar gaztelania hiztun espainolaren pentsamendutik soilik sortutako kazetaritza ejem lana izan zen. Hasteko, espainolez ez

Bost begirada hezkuntzari (eta V). Adituen iritziak
Aldaketa bai, baina ez Wertekin
Berria 2013/01/06
Euskal hezkuntza eraldaketa baten premian ikusten dute, baina ez Espainiako Gobernuak abiatu duen bidetik. Hezkuntzan esperientzia handia duten lau aditu batuta, aho batekoa da adostasuna: atzerapausoa da erreforma.
Berritu bat behar duela ados datoz, euskal hezkuntzak behar duela eraberritze bat, hizkuntzen gaiari dagokionez, adibidez. Hezkuntzan esperientzia handia duten lau aditu bilduta, ados dira: atzerapausoa da Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak proposatu duen erreforma. GALDERAK 1. Norabide egokia du Wert ministroaren proposamenak? Bat zatoz haren filosofiarekin? 2. Hizkuntz ereduen sistema egokia da gaur egun? Norantz jo beharko litzateke? 3. Euskal hezkuntza sistema zertan da indartsu? Zertan ahul? Zertan hobetu behar du? FRANCISCO LUNA ISEIko zuzendaria Egindako proposamenetatik batek ere ez du bermerik edo esperientzia arrakastatsurik 1. Helburu batzuekin ados egon ninteke, baina ez nator bat duen filosofiarekin eta proposatutako neurriekin. Justifikatzeko erabili dituen datu guztiak edo faltsuak dira edo baldintzatuta daude edo nahieran erabilita, erreforma zuritzeko. Egindako proposamenetatik batek berak ere ez du bermerik edo esperientzia arrakastatsurik izan. Lege proiektu bat egin nahi izan dute nazioarteko ikerketa batzuk oinarritzat hartuta, baina erabilitakoak ez dira egiazkoak: partzialak dira, edo faltsuak. 2. Ereduen eboluzioak berak jo du transformaziorantz: gizartea onartzen joan da ele biko planteamendua. Gaur egun, ereduek ez diete erantzuten sorrerako planteamenduei, eta deformatzen ari dira: A eredua desagertzen ari da publikoan; B ereduan egoera asko daude, ez hasierakoa; eta D eredua modu askotara ari da hazten. Beste behar batzuk agertu dira: ingelesa sartzea, kasu. Ereduek ez diote erantzuten horri. Aurrera begira, azken legealdian jarri

dira oinarriak. Gizartearen itxaropenei erantzuten dien planteamendu bat egin da: hiru eleko eredua. Inork ez ditu auzitan jartzen bi gauza: euskarari toki gutxi egiten dioten ereduak hurbildu behar dira euskarara, eta ingelesa sartu behar da irakats-hizkuntza gisa. 3. Adierazle apartak ditugu, eta hori da gure indargunea, baita Europan ere. Horri eutsi beharra dago. Emaitza onak lortzea ere izan behar du helburua; gaitasunak lortzea ikasleek. Sistema gisa planteatu behar dugu hori. Denbora askoan alor kualitatiboari begira egon gara (aniztasunari...), eta, agian, emaitzez ahaztu gara. Hobetzeko gaitasun handia daukagu, sistema indartsua baitugu. homologagarri bat jartzea, eta beste bat, egiturazko proba jartzea, er ritmoak puskatuz. Ez du ezertarako balio. Nahiz eta diskurtsoan gaitasunak aipatu, gero ez dira neurtzen, edukiak baizik. 2. Ereduen hasierako filosofia egokia zen: abiatu ikasleak daukan hizkuntza jabekuntzatik, eta eraman euskaldun oso izatera. Ez da gauzatu: ikasleak abiapuntu ezberdinetan hasten dira, eta helmuga ezberdinetan amaitzen dute. Ez da betetzen hasierako filosofia. Murgiltzeak utzi ditu e m a i t z a o n e n a k e u s k a l d u n t ze a n e t a errendimenduan. Urteek erakutsi digute. 3. Euskal hezkuntza aitzindari da, baina uste dut atzerapausoak egiten, ahultzen ari dela. Autonomia eskasagoa zentroetan, curriculum gero eta ezarriagoa, kultur transmisioa bermatu gabe, euskara ezin nahi den askatasunarekin eman... Ez da aski metodologia libre izatea; ez bada erabakitzerik zer lortu nahi den, ez bada hezkuntza askea gauzatzeko aukerarik, bost axola edozein didaktika erak. Hori dakar lege horrek. Pedagogia aurreratuetan erreferente izan da euskal hezkuntza. Erreformak, ordea, hezkuntza pasibo eta segregatura garamatza. F E L I X E T X E B E R R I A Pe d a g o g i a katedraduna EHUn Ingelesa ikasten goiz hastea oso onartua izango da sozialki, baina datuak hor daude 1. Euskal Herrian Espainiaren gainetik gaude, hasteko. Ez zaizkigu axola Werten kezkak: eskola uztea, DBHko tituludunak, nazioarteko azterketetako emaitzak... Erreformak ez du zentzurik gurekiko;
LORE ERRIONDO Pedagogia irakaslea EHUn Nahiz eta gaitasunak aipatu diskur tsoan, gero horiek ez dira neurtzen, baizik eta edukiak 1. Atzerapausoak dira proposatutakoak. Amaierako probak zer diren badakigu. Ostekoak dira etengabeko ebaluazioa, ikasleen jarraipena, gaitasunak lantzea... Hori ez da garatu; edukietan jarri dute erdigunea. Gauza bat da proba

Espainiako zenbait tokitan izan dezake, baina gurekiko ez. Ez dagokigu Werten erreforma hori. Hautaketaren filosofia du Lehen Hezkuntzatik. Emaitzetara jotzeaz mintzo dira. Umeak juzgatu egingo dira, eta ondorioak izango dituzte horren arabera. Amaierako probek ez dute ekarriko gauza onik; lehia sortuko dute. 2. Ereduak desfasatuta daude. Lehen, defendagarri ziren euskalduntzea zaila zen, baina frogatuta dago D ereduan soilik ikasten dela euskara. Hori orokortu beharko litzateke, euskara ikastea nahi bada behintzat. Hiru elekoa astakeria da. 4 urterekin ingelesa ikasten hasi euskara bermatuta ez dagoenean? Oso onartua izango da sozialki, baina datuak hor daude. Batetik dago ikerketek diotena, eta, bestetik, sozialki egiten ari garena, modan dagoelako. 3. Hizkuntzan nahiko emaitza onak ditugu. Zientzian daukagu hutsune handiena. Beste akats handi bat etorkinekin dugu: jatorriz bertakoak direnen eta etorkinen artean alde handiak daude. PISA txostenean, Euskal Autonomia Erkidegoan, 72 puntuko diferentzia puntuazio totala 500 ingurukoa da. Badago zer hobetu. AGURTZANE MARTINEZ Mondragon Unibertsitateko irakaslea Ikuspegi eraldatzaile eta barneratzailera jo behar da 1. Inolaz ere ez. Erreformaren asmoa gizartean desberdintasunak areagotzea da: kalitatearen kontzeptua merkatuaren politikan oinarrituta, arrakastaren adierazle bakarrak ikasleen errendimendua eta emaitza akademikoa, ikastetxeen arteko lehia... Kalitatea ikasle guztien arrakasta ber matzean datza, behar diren prozesuak, baliabideak eta esperientziak eskainiz, bikaintasunaren bidean. Ekitatea, guztiontzako eskola bat eraikitzeko bidean.
2. Eskolak euskara lehenetsi behar du ezinbestean, eta horrek ereduekin apurtzea esan nahi du. Ordea, eskolan euskaraz ikasteak bakarrik ez du ekarriko e u s k a r a re n n o r m a l i z a z i o a . E re d u e n eztabaidak ez du zentzurik. Gizarte ereduaren inguruko eztabaidak du zentzua, eta hezkuntzaren rola zein den alor bakoitzean. Herriak hartu behar du indar gehiago eskolari eskaerak egiterakoan. 3. Emaitzek ez dute zerikusia soilik eskolan egiten denarekin, eta, agian, hor dago hutsunea. Hezkuntza deszentralizatu behar da. Eskolan eginiko lanak jarraipena izan beharko luke. Eskola ezin da tratatu bakardadean. Ikuspegi transmititzailetik eraldatzaile eta barneratzailera jo behar da.
Kataluniako gizartearen batasuna arrazoizkoa bada, katalanari esker da

Katalunia linguistikoki zatikatu nahi izatea egotzi dio Ramon Llull Institutuko zuzendari Vicen Villatorok Espainiako Hezkuntza ministro Jose Ignacio Werti. Kezkatuta dago egoerarekin.
Garatzeko, edozein hizkuntzak edo kulturak estatu baten babesa behar duela uste du Ramon LLull Institutuko zuzendari Vicen Villatorok (Terrasa, 1957). Katalanaren eta euskararen kasuan, ez dut uste estatu hori Espainia denik. Ez baitu horretarako borondaterik erakutsi. Katalana eta Kataluniako kultura zabaltzeaz arduratzen da Ramon Llull Institutua. Bada, Badu erakusketan hitzaldia emango du gaur Villatorok, Donostian, 19:00etan.
Berria 2013/01/08
Nola izan da prozesu hori? Zerk eman du modua hizkuntza batasunerako elementu izan dadin? Nik hiru arrazoi aipatuko nituzke. Lehenengoa, komunitatea definitzerakoan katalanismoak beti aukeratu dituela hizkuntza eta kultura oinarrizko elementu gisa. Identitatearen nukleoa dira. Aukeraketa hori, gainera, oso modu naturalean egin du. Bigarrena, Kataluniara etorri diren etorkinek oso jarrera positiboa izan dutela katalana ikasteko. Aurrerapauso gisa ikusi dute. Hirugarrena, hizkuntza erromanikoren bat dakitenentzat oso erraza dela katalana ikastea. Nola ikusten dituzu Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak katalanaren inguruan dituen asmoak?
Gizarte kohesioari eta hizkuntzei buruzko hitzaldi bat emango duzu gaur, Donostian. Katalana izan al da Kataluniako gizartearen kohesiorako elementu nagusia? Edozein hizkuntza izan daiteke kohesiorako elementu bat, hori bultzatzen bada. Kataluniaren kasuan, etorkin asko etorri dira, horietako asko hizkuntza propioarekin: mende batean, hiru milioi inguru. Gizartearen batasuna arrazoizkoa bada, katalanari esker izan da, neurri handi batean. Katalana, gainera, oso bizirik dagoen hizkuntza bat da.
Nik uste eraso zuzen bat direla aipatu dudan kohesioari. Dinamitatu egin nahi du katalanak batasunerako izan duen gaitasun hori. Jendeak, ordea, argi izan behar du Katalunia ez dela bereizten katalana eta gaztelania hitz egiten dutenen artean; baizik eta gaztelania eta katalana, edo gaztelania bakarrik hitz egiten dutenen artean. Gaztelania jende guztiak hitz egiten du. Benetako elebitasuna izango litzateke, ordea, bakarrik gaztelania dakiten horiek ere katalana hitz egitea. Kezkatzekoa litzateke, gainera, gizartearen zati batek ez izatea gutxieneko aukera eta baliabideak

katalana ikasteko. Hori ez bada gertatu, neurri handi batean, hezkuntzari esker izan da. Lortutakoa hankaz gora jarri nahi du Wertek, eta linguistikoki zatikatua dagoen gizarte bat sortu. Kezka handia al dago Katalunian? Bai, jendea kezkatuta dago bere hizkuntzaren etorkizunerakin, batasun hori hautsi egin daitekeelako. Jendea oso haserre dago, gainera, Madrilen moduekin. Izan ere, murgiltze ereduaren emaitzak onak izan dira. Inor ez da geratu gaztelania ikasi gabe. Zuk esana da kultura eta hizkuntza batek estatu propio bat behar duela garatzeko. Irauteko, hizkuntza eta kultura guztiek behar dute babestuko dituen estatu bat. Katalanaren, galizieraren eta euskararen kasuan, izan zitekeen Espainiako estatua. Baina aspalditik erakutsi du ez duela horretarako borondaterik. Nahiago du hizkuntza bakarreko estatu bat izan, eta horretarako, hierarkia bat ezarri du hizkuntzen artean. Borondate horren adierazgarri da ondoko datu hau: Alemanian, katalanez irakurtzeko hamazazpi irakurle postu ditugu, eta Espainian, hiru. Ez dute batere sentiberatasunik euskaraz eta katalanez ekoizten denarekin. Hori kontuan hartuta, irtenbide bakarra estatu propio bat sortzea da. Nolako harremanak dituzue Ramon LLull Institututik Balear Uharteekin eta Valentziarekin. Orain arte, Balear Uharteetako Gobernua institutuaren barruan zegoen. Baina arrazoi politiko eta ekonomikoengatik, irtetea erabaki du. Abenduan utzi zuen institutua. Valentzia, aldiz, ez da sekula egon. Baina harremanak ditugu hango kultur eta hizkuntza erakundeekin. Dena den, nahiko genuke harremanak gobernuekin izatea. Zein helburu dituzue katalana eta K ataluniako kultura garatzen jarraitzeko? Hezkuntzan eta komunikaziorako teknologietan katalanak duen pisuari eutsi nahi diogu, eta ahal bada, handitu. Izan ere, egun katalana Interneten gehien erabiltzen diren hamabost hizkuntzen artean dago, adibidez. Horri eutsi egin behar diogu, eta aurrera jarraitu. Unibertsitatean duen garrantzia handitzea ere nahi dugu, eta jatorrian katalanez idatzita dauden liburuen itzulpena ugaritu. 120-130 inguru itzultzen dira urtean, gaur egun. Gainera, munduko kultur ekitaldi nagusietan egon behar dugu: literatur azoketan, zinemaldietan... K ataluniatik nola ikusten duzue euskararen eta euskal kulturaren egoera? Euskarazko kultur ekoizpena oso oparoa eta esanguratsua dela ikusten da, maila handikoa. Bestalde, hizkuntz normalizaziorako hiru oinar riak hezkuntza, sor mena eta komunikabideak ezarrita daude. Beraz, urratsak egiten jarraitzea da kontua. Atzerritik datorren jendea erakartzeko zailtasun handiena da euskarak ez duela antzekotasunik hizkuntz erromanikoekin. Katalanaren eta euskararen arteko elkarlana gehiago bultzatu beharko litzateke? Esparru batzuetan, elkarlan hori badago. Adibidez, atzerrian gure hizkuntzak hedatzeko egiten ari den lanean. Etxeparerekin batera ari gara lanean. Baina elkarlan hori handitu egin behar da.
Alkatea
Badugu alkate bat bere hizkuntza etxe zokorako gutxiesten duena, edo nortasun folklorizatu baten osagaia balitz bezala, bitxikeria eta txisterako.
Iritzia 2013/01/09 Badugu alkate bat berak bezala pentsatzen ez duten herritarrei kalea ebatsi diena, ordenaren izenean disidentzia ezabatzen tematu dena, Polizia duena demokraziarako tresna, eta agintekeria estilo bihurtu duena. Munduko alkate onenaren titulua eman dio City Major fundazioak. Eta hori gutxi balitz bezala, gehiengo osoa bilbotarrek. Idurre Eskisabel
Ondorioz, gober natzen duen hiriko milaka euskaldunei beren eskubideak ber matzeko ordenantza abian jartzea u k at ze n d i e, e rd i g u n e k o d e n d a e t a negozioek ingelesezko izenak paratzen dituztelako harrotzen den bitartean. Badugu alkate bat Athleticekoa izan ezik gainerako bandera guztiak hots, aberri guztiak arbuiatzen dituena, liskarrerako tresna baino ez direla argudiatuta, baina gero, Espainiako Armadaren omenaldietan irribarretsu parte hartzen duena, rojigualda-z inguratuta. Badugu alkate bat jatetxe batetik kexuka atera diren turista estatubatuarrekin guztiz kezkatuta 8 euro bidaltzen dizkiena, baina aspalditik hirian bizi diren txinatarrak barregarri uzten laketzen dena. Badugu alkate bat prostituzioa ezinbesteko ikusi arren prostituzioan ari direnak kaletik egotzi dituena.
Osakidetzak ez du Osabide euskaratuko, diru aldetik bideragarria ez delako

Osasun profesionalen lanabesa ele bitan izateko eskatuko du EH Bildu koalizioak Eusko Legebiltzarrean
Osakidetzak ez du Osabide euskaratzeko asmorik, diru aldetik bideragarria ez dela argudiatuta. Hau da, gaztelania hutsean egongo da aurrerantzean ere Osakidetzako osasun profesionalek erabiltzaileen osasun arazoak jasotzeko erabiltzen duten sistema informatikoa. Azken hilabeteetan, hainbat mediku eta osasun profesionalek lanabes hori euskaratzeko eskatu dute, baina ez dute onartu.
Berria 2013/01/15
erabiltzaileei hizkuntza eskubideak bermatzeko helburua dutela. Ordea, oinarrizko laguntzako historia medikoa gaztelaniaz baino ezin izango du jaso gaixoak, Osabidek behartuta. Erabiltzaileen hizkuntza eskubideez gain, euskara lan hizkuntza gisa erabili ahal izateko ere zenbait pauso iragarri ditu. Zuzendariordetza honek helburuen artean du hemendik aurrera eskuratzen diren softwareetan elebitasunaren eskakizuna ezartzea. Era berean, Osakidetzan erabiltzeko erositako azken programak euskaraz eta gaztelaniaz daudela azaldu du. Nahiz eta esan aurrera begira erosten diren edo propio prestatzen diren lanabes informatikoak ele bikoak izatea lehenetsiko dutela, ateak itxi dizkio Osabide, osasun profesionalen funtsezko lanabesa, e u s k a r at ze a r i , a r r a zo i e k o n o m i k o a k argudiatuta. 1999. urtean ezartzen hasi zen Osabide sistema. Denbora gutxian, oinarrizko laguntzako zentroetan guztiz ezarri zen. Programa horren bitartez, gaixoen historia klinikoa sortu eta garatzen da: diagnostikoak, gaixotasun kronikoak, tratamenduak, ezgaitasun iragankorreko parteak, bilakaera orriak Ordea, gaixoari egin beharreko galderak eta erantzunak gaztelaniaz jasotzeko
Programa euskaratzeko ardura Osakidetzako Informatika eta Informazio Sistemetako zerbitzuarena da, eta, gaur egun, hizkuntz normalizaziorako beste lehentasun batzuk dituztela jakinarazi dute. Martin Begoak, zerbitzuko zuzendariordeak, jakinarazi du

aukera baino ez du ematen. Hau da, historia klinikoa gaztelaniaz osatzen da. Aitor Montes Aramaioko (Araba) medikuak salatu du Osakidetzaren erabaki horrek legea urratzen duela, gaztelania jartzen duelako lan egiteko hizkuntza gisa. Osabideko galdetegiak erdara hutsean betetzera behartuta gaude, salatu du Montesek. Prog rama hori euskaratzeko arazo ekonomikoak ez baizik gogo falta eta borondaterik eza daudela salatu du. Horrenbestez, orain arte gertatu den bezala, sendagileek gaztelaniaz egindako galdetegiak beteko dituzte, eta, gehienez, euskara azalpenetan baino ez dute erabiliko. gaztelaniaz egitera behartzen duela azaldu du, prozesuan parte hartzen duten pertsona guztiak euskaldunak izan arren. Oinarrizko laguntzako medikua, gaixoa eta mediku espezialista euskaldunak izan arren, paper eta txosten guztiak gaztelaniaz egingo dira aurrerantzean ere. Osabide, Legebiltzarrera Martxan da Osabide euskaratzeko eskaria bestelako sektoreetara zabaltzeko prozesua. Montesek azaldu du EH Bilduk Eusko Legebiltzarrean gaia eztabaidatzeko legez besteko proposamena egin duela: osasun zerbitzuetan hiritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzeko, bai erabiltzaileenak eta bai bertako langileenak ere. Hala, Osabide, ohiko lanabesa, euskaratzeko eskatzen du. Bestetik, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea aztertzen ari da eskaria udalerrietara zabaltzeko aukera. Aldundietara eta euskararen alde lan egiten duten elkarteetara ere zabaldu nahi du eskaria. Azkenik, Aitor Montesek herritarrei galdegin die haien historia medikoa euskaraz eskatzea.
Halaber, Osabidek osasun zerbitzuetako lankideen arteko komunikazio profesionala
Euskalerria irratiaren alde 7.500 sinadura bildu dira

Change.org atarian 7.500 sinaduratik gora bildu dituzte jada Euskalerria irratiaren aldeko kanpainan. Atzo, esaterako, 500 sinadura inguru lortu zituzten. Testuan, Nafarroako Gobernuari eskatzen zaio, Europako Kontseiluaren eskaera betez, Euskalerria irratiari dagokion lizentzia eman diezaiola. Koldo Martinez erabiltzaileak jarri zuen eskaera plataforma digitalean orain hilabete pasa. Oraindik, baina, 2500 sinadura inguru behar ditu helburua betetzeko.
Arabako hiru kuadrillak euskara teknikariak kendu dituzte, dirurik ezagatik

Borondate politiko falta egotzi diote Arabako Diputazioari, eta aurrekontuetan diru saila badagoela gogorarazi
Aanako, Mendialdeko eta Arabako Errioxako kuadrillek euskara teknikariak kendu dituzte azken asteetan. Lanpostu hori mantentzeko aurrekonturik ez dutela azaldu dute, Arabako Foru Aldundiak zerbitzu horretara bideratzen zuen diru sailaren deialdia ez baita atera. Ordea, Aguraingo, Zuiako eta Aiarako kuadrillek teknikariak mantenduko dituzte, lanpostu horren gastua bere gain hartuz. Nolanahi ere, Arabako Aldundiari eskatu diote zerbitzuari eusteko.
Berria 2013/01/19
Aldundiak, PPren agindupean, 2013ko aurrekontu proiektuan euskara sustatzera bideratutako egitasmotan murrizketa handiak egin zituen. Horien artean 2012ko aurrekontuetan kuadrilletako euskara teknikarientzako 233.000 euroak kendu zituen. Azkenean, adostasunik ezaren aurrean 2012ko aurrekontuak luzatu behar izan zituen arren, oraindik ez du aurrekontuko diru sail hori erabili. Kuadrillek ez dute jaso euskarazko teknikariak mantentzeko diru saila eskatzeko deialdia. Horiek horrela, erdiek teknikaria kendu dute. Aldundiak euskara teknikaria izateko aurrekontuaren %80 ordaintzen zuen, eta %20, kuadrillako herrien eta Eusko Jaurlaritzaren artean. Aanako kuadrillako iturri batek azaldu du kuadrillek ez dutela aurrekontu propiorik; tasa batzuk baino ez dituela jasotzen, eta herrien artean ordaindu beharko luketela teknikaria. Lierni Altuna Zuiako kuadrillako presidenteak eta Gustavo Fer nandez Villate Aguraingo kuadrillako presidenteak borondate politiko falta leporatu diote aldundiari, baita euskara teknikarientzako deialdia egin dezala eskatu ere. Teknikariak mantentzeko tresna badute: aurrekontua. Borondatea baino ez dute behar.

Alde horretatik, gogorarazi dute Javier de Andres diputatu nagusiak eta Itziar Lamarain Kultura eta Euskara diputatuak teknikarien lana kritikatu izan dutela, kuadrilletako arduradunen iritzia eskatu gabe. Ezinbesteko lana Zuia eta Aguraingo kuadrilletako presidenteek ezinbestekotzat jo dute teknikarien lana. Arabako herri gehienak txikiak dira, eta ez dute euskara zerbitzurik izateko aukerarik. Horrenbestez, egun kolokan dauden teknikariek zerbitzu hori eman eta kuadrillan egiten den lana koordinatzen dute. Orain arte egiten duten lanak ezin du etenik izan, adierazi du Fernandez Villatek. Teknikarien lanak jarraipena izan dezan lege izaera ematea proposatu du Fe r n a n d e z Vi l l a t e k ; h a r t a r a , e g o n k o r t a s u n a i z a n g o l u k e, e t a e z litzateke egongo arduradun politikoen nahien menpe. Inork ez luke normaltzat joko aldundiak urte hasieran kultura zerbitzua bertan behera uztea. Hala, Z u i a k o e t a A g u r a i n g o p re s i d e n t e e k nabarmendu dute kuadrillen artean hitz egin eta oinarrizko adostasunak lortzeko beharra dagoela, aldundiaren aurrean jarrera bateratua izateko. Arabako Aldundiak inolako azalpenik ez duela eman argitu du Gorka Ortiz de Gineak, Bilduko bozeramaileak. Au r r e k o n t u e n l u z a p e n a k u d e a t z e k o baldintzen berri izatean, oposizioak egoera aldatzeko aukera izan dezakeela iragarri du. Akordioak lor daitezke aldundia teknikariak mantentzera behartzeko, baina hori egiteko modua aztertu beharko da, azaldu du, bi presidenteekin batera egindako agerraldian.
Jaurlaritzaren osasun erronkak

Ez da nobedadea izango esaten badut Osakidetzara emozio-egoera estuan doan gaixo euskalduna sarritan gaztelanian a r t at u k o d u t e l a . E z n a i z s o i l i k a r i herritarrekin harremana izango duten profesionalez: tratamenduak, aholkuak... erdara hutsez jasotzea da ohikoa. Gertaera horiek sortzen dituzten salaketa ugariak dira arazoaren lekuko. Eta hori horrela gertatzen da autonomia hasi eta hogeita h a m a r u r t e e t a r a e t a O s a k i d e t z a re n euskara-plana amaitu ondoren. Profesionalok ere zailtasun ugari ditugu euskaraz lan egin ahal izateko; BERRIAn asteartean salatu zen Osabideren problema, adibide bat besterik ez da. Osabidek eta profesionalok erabiltzen ditugun gainontzeko sistema informatikoek hiru arlo dituzte gutxienez: sisteman nabigatzeko modua, pazienteentzako ezinbesteko infor mazioa eta historia klinikoaren kudeaketa. Profesionalok nabigatzeko erabiltzen dugun euskarria erdara hutsean egoteak langileon eskubideak ur ratzen ditu. Alabaina, gaixoengan eragin gutxi du. Osabide elebiduna izateko eragozpen teknikorik gabe, zabarkeria eta jarrera onartezina da erdara hutsean diseinatu eta horrela zabaltzea, hamahiru urteko ibilaldi luze baten ondoren. Larriagoa da, ordea, erdara hutsean egotea Osabidetik gaixoentzat ateratzen diren
Iritzia 2013/01/19
tratamenduak eta aholkuak: zorriak nola kendu, dietak, buruko traumatismo baten ondoren hartu b e h a r re k o n e u r r i a k O s a k i d e t z a k o euskara planaren muina erasotzen duenez. Halatan, urgentziazko tratamendua behar du.
Arestian esan dugunez, Osabideren hirugarren eduki nagusia profesionalok idazten dugun gaixoaren historia klinikoa eta eboluzioa dira. Horrek ere, baiki, langileon eskubideak urratzen ditu, baina beste profesional batzuek gaixoa artatzerakoan erabili beharreko informazioa denez, arduraz eta astiro aztertu beharreko gaia da, zeren, beti eta o roz g a i n , p a z i e n t e a re n s e g u r t a s u n klinikoak bermaturik egon behar baitu. Osabidez harantzago, ordea, beste gauza asko bideratu behar ditugu, batez ere zerbitzu elebidunen eskaintzan, baina

oraingoan bat azpimarratu nahi genuke: gaixoen eta profesionalon identifikazioa, mediku eta erizain euskalduna aukeratzeko eskubidea, Osakidetzak Euskaraz bai sano proiektuaren bidez garatu nahi duena. Beste gai garrantzitsu batzuk ere landu b e h a rk o d i t u Ja u rl a r i t z a b e r r i a k , euskararen erabilera zinez normalizatuz joan nahi badu, hala nola profesionalok prestakuntza euskaraz egiteko aukera, lan harremanetan euskarari benetan tokia egiteko urratsak eta euskararen n o r m a l i z a z i o a k a l i t a t e z i rk u i t u e t a n bideratzea. Nolanahi ere, zerbitzuen eskaintzari dagokionez, Gobernu berriak amaiera eman behar lioke arau-urraketa eten gabeko honi: herritarren hizkuntzaeskubideak alboratzen dituzte arretazerbitzuetako enpresak kontratatzerakoan. normalizazioak. Osakidetza eta Osasun Saileko zuzendari guztietatik hasi, eta gerente eta zuzendaritzetako kide guztiek egin behar dute bere normalizazioaren beharra. Arduradunek irizpide argiak jarraitu eta transmititu behar dituzte. Orain arteko kasu askotan bezala edozein langileei jarraibideak erdara hutsean bidaliz gero, ezinezkoa izango da gainontzekoek normalizazioaren garrantzia barneratzea. Dena den, konpromisoa denoi eskatu behar zaigu. Eus k araz dak igun eta euskaraz ez dakiten langileei. Alferrik izango da sistema informatikoak euskaraz jartzea, ondoren utzikeriagatik erdaraz erabiltzen baditugu. Alferrik izango dira beste hainbat neurri eta erabaki, guk bete eta bultzatzen ez baditugu. Bakoitzak gure neurrian, badugu euskararen normalizazioan zeregina. Gainontzeko eragile sozial eta politikoek, Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeak barne, badugu zeregina. Denon artean minimoak eta erritmoak adostu, eta horiek gauzatu daitezen, lan koordinatua egin beharko dugu. Akordio hitza modan dagoen honetan, akordio zabala lortu beharra dago. Magia egiteko gaitasunik ez dugu, baina tratamenduak jartzen adituak garen neurrian ildo horretan denekin lana egiteko konpromiso zintzoa eskaintzen dugu. Karlos Ibarguren Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea
Osasun arduradun berriek gai hauei heltzeko denbora behar dutela ulertzen dugu. Dena den, euskararen bihotzerritmoa bradikardikoa da, eta asistolian sar ez dadin, tratamenduak urgentziazkoa izan behar du. Jarrera eta lidergoa ezinbestekoak dira, eta Osasun arduradunei dagokie. Aurreko gobernuan ikusi ez ditugun konpromiso jarrerak eta jokabide eredugarriak behar ditu
Antolamendu eredu berria, funtsezkoa

Berria telebistak antolatutako mahai inguruan, ETB1ek aurrekontu eta zuzendaritza propioak behar dituela nabarmendu dute Beardo Kortabarria eta Kike Amonarriz gonbidatuek.
Gobernutik eta botere politikotik autonomia izango duen Euskal Telebista publikoa eskatu zuten Kike Amonarrizek eta Beardo Kortabarriak, Berria telebistak atzo egin zuen mahai inguruan. Urtzi Urkizu BERRIAko kazetariak gidatutako solasaldian, ETBren ereduaz eta etorkizunaz hitz egin zuten Mihiluze eta Teknopolis saioetako zuzendariek. Biek argi adierazi zuten zein den bultzatu beharreko eredua: publikoa, autonomoa, hurbila, euskarazkoa eta euskaltzalea, euskal herritarren zerbitzukoa, euskal kulturaren bultzatzailea, erakargarria eta sortzailea.
Berria 2013/01/19
irudiari kalte handia egiten dio horrek, azaldu zuen Kortabarriak. Lau urtetik behin, zuzendari jakin batek nahi duen telebista eredua sortzen da, herritarrek nahi dutena kontuan hartu gabe. Amonarrizen ustez, funtsezko eztabaida da bultzatu nahi den antolaketa eta kudeaketa eredua zehaztea. Gainera, nabarmendu zuen orain aukera ederra dagoela alderdi politikoak ados jartzeko. Komunikazio politika, hizkuntza politika eta elkarbizitza politikoa nola eraman definitu eta akordio estrategikoak lor daitezke orain. Boterean dauden alderdi politikoek huts handia egingo lukete, gutxieneko adostasunik lortuko ez balute. ETB1 eta ETB2 kateek aurrekontu eta zuzendaritza propioak izatearen garrantzia nabarmendu zuten gonbidatuek. Euskarazko katearen ibilbide orria zehaztu eta garatzeko, nahitaezkotzat jotzen dute euskarazko kateaz bakarrik arduratuko den pertsona bat izendatzea. Kate asko batera eramatea operatiboki errentagarriagoa da, baina esperientziak erakutsi digu euskara beti galtzaile ateratzen dela, azaldu zuen Amonarrizek. Horrez gain, adierazi zuten aurrekontu
Nabarmenegia da ETBn dagoen alderdikeria; bereziki, informazio saioetan. Herritarrak ere jabetu dira. ETBren

propioak izatea dela euskarazko katea indartzeko nahikoa baliabide izateko modua. Kateen dilema Saioan, Juan Carlos Etxeberria ETBko kazetariaren eta Joseba Arruti Radio Euskadiko zuzendariaren iritziak ere jaso zituzten bideo bidez. Lehenak adierazi zuen ETBk indartu egin behar duela zerbitzu publikoaren marka. Halaber, bi kateko ereduaren alde egin zuen, hobe baita bi ondo egitea lau erdipurdi baino. Gonbidatuek bat egin zuten ideia horrekin, kalitatezko lau kateri eusteko baliabiderik ez dagoelako. Amonarrizek hau gaineratu zuen: Nafarroan ezin dute ETB3 ikusi; beraz, ezinbestekoa da ETB1en haurrentzako edukiak txertatzea, behintzat, auzi horri irtenbidea eman arte. Izan ere, ETBn marrazkiak bai, baina, haur eta nerabeen presentziarik ez dagoelako kexu agertu zen Mihiluze-ko zuzendaria. Arrutik, bestalde, ETBren jatorrizko izaera berreskuratu beharra aipatu zuen. ETB1ek astindu bat behar du; horretaz ez dute zalantzarik gonbidatuek. ETB1ek daukan gabeziarik handiena programazioa da, Amonarrizentzat, hots, ematen den saio kopurua urria dela. Arratsaldea hutsik dago. Azkenaldian, prime time-ko eskaintza zertxobait hobetu da, aurkezlearen ustetan. Kortabarriaren esanetan, ETB tematuta dago audientzia onak izango dituzten saioak egiten, baina bestelako irizpideak ere landu beharko lituzke. Amonarrizek, baina, gogorarazi zuen euskarazko saioek audientzia onik lortzen ez badute seinale ikus-entzuleak ETB2ri begira daudela. Hala ere, kualitatiboki onak diren saio espezializatuen alde egin zuen. Unibertsitate, teknologia, zinema eta bestelako arloei lotutako saioak ekoiztea interesgarria litzateke. Eta horiei ezin zaie audientzia eskatu, eragin soziala baizik. Eginiko ibilbideari aitorpena Euskararen normalizazio prozesuan ETB ardatz izan dela nabar mendu zuen aurkezleak; hizkuntza politika eraginkor bat ezin da garatu hedabideak aintzat hartu gabe, eta, bereziki, euskarazko telebista bat gabe. Amonarrizen esanetan, euskalgintzan egindako bidea ezin da ulertu ETBrik gabe. Hala ere, uste du telebista publikoak gehiago egin dezakeela euskaren alde. Euskara hutsezko katea babes eremu omen zen hasieran, baina, 30 urteren ostean, muga bilakatu da. Hala ere, hizkuntza eta politikaren ikuspuntutik, ez dago ETB baino tresna indartsuagorik, gonbidatuen ustez. Horregatik, elkarlanari garrantzi berezia ematen diote. Euskal komunikabideen elkarlana ezinbestekotzat jotzen dute. Bakoitza bere aldetik pikutara doa. Elkarren bozgoragailu lana egin behar dute euskal produktuek, adierazi zuen Amonarrizek. Jarrera aldaketa bat ere eskatu zuen: Euskal munduak, batzuetan, ETBrekiko jarrera aldatu behar luke. Eskubidea da kritikatzea. Baina babesa eta bultzada ere behar dira. ETBri buruzko mahai ingurua hemen ikusgai: www.berria.info
Kultura, inbertsio ahaztua

Kultura merkatua edo produktua baino zerbait gehiago dela kontuan izateko eta euskarazko produkzioaren prestigioa zain dezala eskatzen diote hainbat sektoretako eragileek Eusko Jaurlaritzako Kultura Sail berriari.
Cristina Uriartek gidaturiko Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak ozialki baieztatu ez duen arren, Joxean Muoz izango da Eusko Jaurlaritza berriko Kultura sailburuordea. Haren ardurapeko sailari eta kudeaketari zer eskatuko lioketen galdetu diegu kulturako zenbait esparrutako ordezkariei. Hona erantzunak: 1. Zer kezka, sentsibilitate eta jarrera eduki behar dute Eusko Jaurlaritzako kultura arduradun berriek, oro har? 2. Non jarri behar dute arreta, indarra eta esfortzua, zuen sektoreari dagokionez? 3. Eskakizun berezirik egingo zenieke? XABIER PEALVER Aranzadi Zientzia Elkarteko kidea Ondarearen kontserbazioan eta ikerketan egin beharko litzateke esfortzu handiena 1. Gure kulturari, gure kultur ondareari erreparatu beharko liokete, batez ere. Ezin dugu pentsatu kanpotik defendatu eta indartuko dutenik gure kultura. Munduko gainerako lekuetatik etor daitezke gu ezagutzera, baina gure berezitasunak etxetik zaindu eta mimatu behar ditugu; eta hori interes partikularrei men egin gabe, zeinek sarritan orainaldi pobre bat irudikatzen duten. Kultura Sailak gure iraganeko eta gaur egungo kultura eta ondareak zaindu behar Berria 2013/01/19
ditu, etorkizuneko belaunaldiei ondare bat uzteaz
bat.
2. Historiaurreko arkeologian jarri behar du indarra. Arlo horrek aztertzen du, hain zuzen ere, gure herriaren bizitzaren %99 baino gehiago. Ondarearen kontserbazioan eta ikerketan egin beharko litzateke esfortzu handiena. Gure iraganaren dokumentu horiek suntsitzen uzten badugu, ezingo dira inoiz gehiago ikertu. Bi arlo horietan ere, ikerketan eta kontserbazioan, ez gaude inguruko herrialdeen maila berean, ezta gutxiago ere. Historiaurreko aztarnategi garrantzitsuak ditugu babeserako inolako kalikaziorik gabe. Laborategi eta auzolandegietara bideraturiko baliabideak ere oso urriak dira, salbuespen gutxi batzuekin. Gabezia handi horiek zuzentzeko uste dut ezinbestekoa dela sentsibilitate aldaketa bat, gure iraganaz askoz ere modu argiagoan kezkatzera eramango gaituen sentsibilitate aldaketa bat.

3. Praileaitz I-eko kobazulo paleolitikoaz jarduten badut, behin eta berriz gai berari buruz ari naizela emango du, baina komeni da gogoratzea aztarnategi handi horrek haitzetako oso margolan eta aztarna bereziak dituela, Euskal Herrian bakarrak direnak, eta babesgabetasun handia dago gaur egun harrobi baten jardunbidearen inguruan. Teorian horren babesa bermatu beharko lukeen Eusko Jaurlaritzaren dekretuak gehiago dirudi harrobiaren ustiatzaileek idatzitakoa, eta ez Kultura Sail batek. Gure ondarearen defentsa modu ausartean egin behar dugu, interes partikularren gainetik. Urteotan, aurreko gober nuek, euren eskuetan izan dituzte proposamen eta orientabideak, adituek emandakoak. Orain artean ez zaie kasu zipitzik egin. Sentsibilitate dosi handiak behar dira. JOXE PORTELA Ibaia Ikus-Entzunezkoen Euskal Ekoizle Burujabeen Elkarteko lehendakaria Orain, behingoz, edukietan inbertitu behar dugu 1. Krisialdi ekonomikoaren garaian gaude eta, ondorioz, gastu publikoaren murrizketa garaian. Murrizketa horiek, zoritxarrez, kulturan eta gastu sozialean eragin zuzena izan ohi dute. Nire ustez, kultura ez da gastua, etorkizunera begira egindako inbertsio onenetarikoa baizik. Gobernu berriko kultura arduradunek ideia hori sustatzea espero dut. 2. Zinemagintzak eta ikus-entzunezko jarduerak gure kultura eta ekonomiaren sektore estrategikoa osatzen dutela uste dut. Adierazpen artistikoa eta sormenezkoa diren aldetik, herrialde baten kultura nortasuna eraikitzeko, mantentzeko eta hedatzeko funtsezko tresnak dira. Ez dut mundua beti beste batzuen objektiboko lentearen bitartez ikusi nahi. Euskaldunok ere badaukagu zer kontatu, eta guk geuk kontatu nahi dugu. Hala egiten ez badugu, beste batzuek kontatuko dituzte gure istorioak, edota, okerrago dena, euren istorioak baino ez zaizkigu iritsiko, eta gureak ilunpetan geldituko dira.
3. Azken legealdietan adostutako Kulturaren Euskal Plana abian jartzeko premia dago. Telebista publikoaren eredua ber riz definitzea, EITBrako kontratu programa berriaren esparruan. Kultur enpresen euskal institutua sortzea Oso diru inbertsio handiak egin dira kultur arloko ekipamendu e t a a z p i e g i t u re t a n ( a d re i l u a ) k u l t u r aurrekontuen kontura, baina orain behingoz edukietan inbertitu behar dugu (balio erantsi handiagoa ematen dute, eta errentagarritasun sozial eta ekonomiko handiagoa erakartzen dute). JOSU CAMARA EHAZE Euskal Herriko Antzerkizaleen Elkarteko lehendakaria Kultura ez da tratatu behar komertziorako gai modura 1. Gobernuan dagoen Kultura arduradunak kulturaren beraren kontzeptua argi eduki

beharko luke, aspaldiko urteetan administrazioetatik kultura, kasu gehienetan, objektu modura tratatu da, salmentarako merkantzia bezala. Ahaztu egin dute kultura politika kudeatzaile eta eragile askok kulturak beste kontze ptuekin lotura zuzenagoa duela, hala nola sormen, arte, identitate, nortasun eta horrelakoekin. Kultura hartu, eman eta bizi egin behar da, emozioak sortuz, sentimenduak piztuz, kolektibitate batean partaide garela sentituz. Beraz, kultura ez da tratatu behar komertziorako gai modura, kultura industria eta halako terminoei zilegitasuna eman nahirik, ezta enpresarekin, merkatuarekin, negozio kontzeptuak bultzatzearekin edota diru etekinak lortzeko helburua duten ekimenekin. Hori ez da kultura, are gutxiago gurea moduko herri txiki batean, zeinetan globalizazioaren edo kultura globalizatzailearen erasoen kontra ahulagoak izan gaitezkeen, zeinetan gure nortasuna eta hizkuntzaren iraupena kinka larrian dagoen. Kulturak gu izateko aukera erraztuko digu, gutasun horren barruan beste gu zabalagoetan sartzean oinarrizkoa gal ez dezagun. 2. Ikuspuntu komertzialetik begiratuz gero, gure sektorean, eta zuzenago antzerkian, euskara oztopo baino ez da, euskaraz egindako lan batek merkatu (zirkuitu) murritzagoa izango baitu, eta bezero kopurua ere (ikusleak), txikiagoa. Hori dela eta, zer egin behar du administrazioak? Non jarri behar du bere arreta eta esfortzua? Zer bultzatu behar du, gal ez dadin? Komertzialtasunak mugatzen bagaitu, argi eduki behar dugu kanpokoa beti izango dela komertzialagoa, bitarteko handiagoak baititu hedapenerako. Horri jarri behar zaio muga, gure sormenaren aldeko bultzada gure kulturaren balioetan oinarrituz.
3. Kultura arduretan jarriko diren pertsonak kultur mundukoak izan daitezela, kultur munduan aritutakoak eta ez kudeaketa, enpresa edo politika profesionalean. Beste alde batetik, gobernuak egin beharreko kultur kudeaketa, maila guztietan kulturan ari diren eragileekin etengabeko harremanetan aritu daitezela, eta maila guztietan diot, maila eta arlo horiek osagarriak direlako eta kulturaren iraupenerako elkarren arteko lankidetza ezinbestekoa delako. IAKI MURUA Bertsozale Elkarteko lehendakaria Noiz , zenbat eta nola jasoko dugun garaiz jakiteko eskubidea daukagu 1. Bereziki jabetu behar lukete azken urteetan eman dugun atzerapausoaz, bai euskarazko hedabideen erabileran eta kontsumoan eta baita euskaraz produzitzen denaren prestigioan ere. Gizarteak ez badu sinesten gure kultura euskarazkoa dela eta gure hizkuntza euskara dela ez du erabiltzen, eta liderrek ez badute demostratzen euskaraz bizi direla eta maila eman ordez, hitz egiteko gai ez badira, estropezuka irakurriz, itxura egiteko, gizarteak ez du denborarik eta ahaleginik alferrik galduko.

Horrezaz gain, hezkuntzan eta hizkuntza eskubideetan, oro har, izan den atzerakadari sendotasunez eta ikuspegi eta pentsaera (ahal bada) guztien adostasarekin erantzun behar zaio berehala. Murgiltze ereduak baztertu eta desitxuratzeko ahaleginen kontra, zirrikitu denak itxi behar dira. 3. Agintari edo arduradunek euskarazko kultur sorkuntzarekiko sentsibilitaterik ez duten lurraldeetan, edo antolaketa aproposik ez dutenetan ere, eragiteko bitartekoak jartzea eta EAErako egiten diren ikerketa, datu bilketa, inkesta eta bestelakoetan, euskararen lurralde osoa kontuan hartzea, ahal den neurrian aurrera egiteko eta aurreratutakoak atzerakorik egin ez dezan bitartekoak jartzeko. Lana sekula baino gehiago eta dirua aspaldiko gutxiena dagoen garaiotan, itxurakerian eta praktikotasunik gabeko diru xahutzeak saihesteko. Euskaran oinarrituta eta euskaraz sortzen ditugun ekintza arrakastatsuetan, sinergiak baliatzeko eta enpatiak sortzeko, alor guztien arteko harremanak bideratzea, batzuek egindakoak euskaraz eragiten dihardugun guztion edo ahalik eta gehienon artean onurak sor ditzan. Kulturako aurrekontuak senide txikia izateari utz diezaiola, benetan sinetsiz eta beste sailetako arduradunei sinetsaraziz, kultura industria izateaz gain, gure izatea ere badela, eta zor zaion mailako diru partida inbertitzeko ausardia izan dezatela. ANDER ITURRIOTZ EIE Euskal Idazleen Elkarteko lehendakaria Aurreko gobernuak adostu zuen k u l t u r a p l a n e r a bu e l t a t u z h a s i beharko lukete 1. Handitik hasita, kulturak daukan funtzio estrategikoa hartu beharko luke aintzat. Esan nahi baita, Ikerketak eta Berrikuntzak daukan garrantzi berbera edo handiagoa duela, nahiz eta beronen emaitzak ezin diren neurtu eta kontrastatu zuzenean. Kultura
2. Bertsolaritzari ere, beste sektore askori bezala, murrizketak koskada galanta eman dio. Badakigu giroa ez dela berehala aldatuko, baina administrazioak dituen ajeak sendatzeko garaia da, eta burokrazia soiltzeko, alferrikako lanak (gastuak) saihesteko, kobratzean bai eta ordaintzean epeak ez betetzeko Noiz, zenbat eta nola jasoko dugun (jasoko badugu) garaiz jakiteko beharra eta eskubidea dugu, urteko jarduera antolaketa aurreikus dezagun eta bitarteko egokienez osatu. Eta, gainera, bertsolaritza kultur ekintza delako, sormena eta artelana ere badelako, hezkuntzan ere ekarpenak egiten ari garelako, eta abar. Euskara Sailaren eskutik urteetan jaso duguna ahaztu gabe, Kultura eta Hezkuntza sailetan ere badugula zerikusirik aintzat har gaitzaten eta, salbuespenak salbuespen, hitz onak bai baina itxita aurkitu ditugun ate horiek irekitzeko garaia da.

maila jasoa daukan gizarte batean sortuko dira, seguruenik, proiektu sozial, politiko eta ekonomiko eraginkorrenak. Beraz, izugarrizko okerra litzateke, hegoaldeko estatuan egiten ari direnari jarraiki, kulturari mozketak ezartzea edo kultura pribatizatu nahi izatea. Hori guztia Euskal Herrian. Euskal kultura badagoela sinetsi beharko genuke, behingoz. Alegia, Euskal Herrian mundua interpretatzeko, balioak hierarkizatzeko modu berezi bat dagoela. Begi edo heziketa estetikoa bultzatu beharko lukete erakundeek, hain zuzen. Ez al dugu mundua txunditu txalaparta soil batekin? Ez al dugu mundua hunkitu har ri meg alitikoak bizkarrera eramanik? Eta Euskal Herrian, jakina, Euskal Herriari bu r u z k o k u l t u r a e t a E u s k a l H e r r i a helburutzat duen kultura lehenetsi beharko litzateke. Horren barruan dago, euskaraz egiten den kultura, barruan eta leku gorenean. Euskarazko kulturaren balio estrategikoaz ohartu ezean, ez diogu mesede handirik egingo herri honi. Euskal Herria ze r b a i t b a d a , ze r b a i t i z a n g o b a d a , euskararen herria baita, euskararen herria izango baita. Zentzu horretan, ulertzen da, gainera, aurreko gobernuak entsaiatu zuen Hiritarren Aldeko Kulturen Plana, edo antzeko zerbait zeritzon simulakro triste hura ez burutu ahal izana. Euskal Herriaz ahantzi beharragatik, estratosfera friki batean geratu ziren. Euskal kultura ezin da definitu, ezin da disolbatu herritar pribatuen igurikimen indibidualetan. Horrek kultura bonuaren politika besterik ez du ahalbidetzen, kontsumoarekin lotzen du kultura, egitura kultural arrotzak indartzen ditu. 2. Gure sektoreak ez du laguntza berezirik behar. Euskal literatura ez da laguntzetatik bizi, libeloren batean salatu nahi izan zenaren aurka. Euskal literaturak hartu duen maila eta lortu duen kalitatea aintzat hartzearekin nahikoa izango litzateke. Hor daude hainbat elkartek garatzen dituzten programa kontrastatuak. Gurean, Idazleak ikastetxeetan programa, esaterako. Urte askoko esperientzia dago metatuta. Idazle talde bikaina trebatu da bere sorkuntza lanak modu pedagogikoan azaltzen. Egitura hori finkatua dago. Emaitzak ere izan ditu lehenagotik. Euskal literaturak garatu dituen sareei adi egotea besterik ez nuke eskatuko. Borondatea, alegia. Sentiberatasuna. Eta, uste dut, gainerako sektore gehienetan ere horrela dela. Borondatearekin izugarrizko gauzak egiteko gai gara. 3. Lehen esandakoa: euskal kulturaren errealitatea eta dimentsioa zein den ikus dezaten. Eta, hortik aurrera, borondatea. Beraz, aurreko gobernuak adostu zuen kultura planera bueltatuz hasi beharko lukete. Eta hura osatu, halaber; estrategikoki egokitu, plan hartan ez baitzen euskarazko kultura behar bezala estimatzen.

Giza aberearen heziketaz ari gara hitz egiten. IAKI SALVADOR Euskal Musikari Elkartuak-eko kidea Arlo ekonomikoan argi geratzen ari da ustezko askatasun hori engainagarria dela 1. Egungo krisi ekonomikoan, zeina oinarrian balioen krisi sakon bat den, bi zutabe ezinbesteko hartu beharko lirateke kontuan: kulturak balioen hezkuntzan duen balioa, hain zuzen ere, batetik, eta kultura ekintzen errentagarritasuna ondo interpretatzea, bestetik. Interpretazio horrek errentagarritasun ekonomikotik harago jo behar du, nahiz eta hori ere babestu behar den. 2. Merkatu librea izen okerreko esparru horretan irauterik ez duten for matu 3. Jarraikitasuna izatea, eragile kultural guztiekin elkarrizketa etengabea izatea ertaineko proposamenak zaindu ditzatela. Arlo ekonomikoan garbi geratzen ari da ustezko askatasun hori engainagarria zela, eta espekulazioari bide ematen ziola. Arlo kulturaleko bizio txar onartu horiek zuzendu beharko lirateke.
EITB: hemendik aurrera zer?

Bere ibilbideko hogeita hamar urtean bi helburu nagusi izan ditu EITBk: euskararen suspertzea, eta euskal gizartearen integrazio politikoa. Bi helburu nagusi hauek kontuan izanik, euskarazko medioak erabili dira, ia modu esklusiboan, hizkuntzari lotutakoa erdiesteko; eta gaztelerazkoak nagusiki, integrazio politikoaren ingurukoak lortzeko. Dualtasun honetan, ukaezina iruditzen zait EITBren ibilbidean oro har handiagoa izan dela integrazio politikoaren inguruko interesa, euskararen ingurukoa baino.
legitimazioa izan litekeen bezala. Mutur hauen arteko mugak ez dira beti argiak izan, eta eztabaida ugariren iturri izan dira sarri. Edozelan ulertuta ere, nekez ukatuko da lan ildo hau izan dela nagusi EITBren historian. Adibide gisa, duela ia lau urte izandako zuzendaritzaren aldaketarekin gertatua: eztabaida ez zen hizkuntza ereduaren inguruan gertatu, ildo politikoaren inguruan baizik. Baikorrenek zera esango dute: hizkuntzaren arloan nahikoa adostasun badagoela, eta horregatik ez zen eredua kolokan jarri. Alabaina hori hala balitz, eta EITBk hizkuntza normalizaziorako tresnatzat hartu balitz, nekez uler liteke EITBren Zuzendari Orokorra euskalduna ez izatea. Orain aldaketa dator berriro, eta jadanik jokoan daude Zuzendari Orokor berriaren eta hau babes dezaketen hitzarmenen inguruko apustuak. Eta apustuekin batera, beldurrak: jauziko ote gara berriro, helburu politikoari norberak ulertzen duen moduan ulertzen duela- lehentasuna emango dion EITB eredu batean? Zuzendaritzaren aldaketa eguraldi maparen, albistegietako eskaletaren ordenaren, edo ematen diren informazioetako koloreen aldaketara mugatuko ote da? Sinpleago formulatuta: hemendik aurrera, zer? Aitortu beharra daukat neuk ere baditudala beldur horiek, eta EITBk betiko EITB izaten jarraitzeko aukera errealtzat jotzen dudala (audientzia handixeagoa lortzeko aldaketa batzuk egiten badira ere). Eta, zinez diot, suizidioa irudituko litzaidake hala izatea, jadanik nahikoa ukituta dagoen erakunde batentzat. Besteak beste, EITBren inguruan
Iritzia 2013/01/20
Beste hitz batzuetan esanda: EITB gehiago erabili da tresna politiko gisa, hizkuntza normalizaziorako tresna gisa baino. Honek bereizi egiten du EITB Europako gainontzeko hizkuntza gutxituetako telebista-irratietatik (Katalunia eta Galizia alde batera utzita, bi herrialde horietako egoera soziolinguistikoak helburu biak elkartzea errazago bihurtu baitu). Integrazio politikoa diogunean, oso modu ezberdinetan uler daitekeen zerbaitez ari gara: Autonomi Estatutuaren eskutik eratutako subjektu politiko autonomikoaren eraikuntzatzat har liteke, edota Euskal Herri osoaren nazio eraikuntzatzat; sortutako instituzio berrien legitimazioa ere izan liteke, aldian aldiko gobernuan egon den alderdiaren

gertatu eta gertatzen ari diren aldaketek ezinezko bihurtu baitute berdin jarraitzea. 80ko hamarkadan, telebista publikoaren loraldian, kanal birekin egin behar zuen lehia ikusleak erakartzeko; 90ko hamarkadan, pribatuen etorreraren ostean, sei lehiakide zituen; 2000ko hamarkadan, digitalizazioaren ondorioz, hogeira iritsi zen lehiakide hurbilen kopurua; eta gaur egun, digitalizazioaren, seinalearen garraio sistemen biderketaren, zein eskaintzaren handitzearen eskutik, dozenaka kanal jaso daitezke Euskal Herriko etxe gehientsuetan; joera hazkorra izanik. Horrez gain, Internet hor dago, eta PVR sistemak, eta tabletak, eta sakelekoak Pentsa ote liteke EITBk bere txokoa bila dezakeela ikuslerian, ildo politiko zehatz bat erakundearen ibilbidearen ardatz hartuta? Lehengo baldintzetan ez zen ikusleen % 25etik gora igotzen, gaur egun horren erdian dago. Errentagarria ote da politikoki? Gauzak zailtzeko, hor daude, maila koiunturalean, aurrekontu publikoen murrizketak, edota publizitateengatiko sarreren gainbehera; seguruenik epe laburrera EITBren aukerak nabarmen urrituko dituztenak. Eta maila estrukturalean, komunikazio moduen eta negozio ereduen aldaketa handi bezain asmagaitzak. Nire iritziz, EITBk etorkizunik badu, herri proiektu gisa soilik du. Baina herri proiektuaz ari naizenean, euskal gizarteak egunero bere burua bertan islatuta ikusiko duen proiektuaz ari naiz. Gehiengo parlamentario batek Zuzendari Orokorraren izendapena berma dezake, baina ez ikusleen atxikimendua; gerta liteke aldeko botoa emango duten parlamentari askok ere EITB ez ikusi-entzutea. Atxikimendu hori lortzeko beste zerbait behar da. Besteak beste, munduko gainontzeko telebistek jadanik guztiak baititugu ate jokaeskaini ezin dutena eskaintzea: bertokotasuna alegia, bereziki hizkuntza, kultura eta nortasunari lotutakoa (ikus Euskaltelen arrakastaren fenomenoa, adibidez). Edota bere publiko hurbilen eta erakarterrezena izan daitekeena euskaldunak, euskaltzaleakEITBren (ez ETB1en) target nagusi gisa hartzea. Edota ikuspegi politiko guztiak maila berean jartzea, inor baztertuta senti ez dadin.
Honek guztionek gogoeta, eztabaida eta adostasun zabalak behar ditu, esan bezala Legebiltzarreko gehiengoa lortzekoa baino sendoagoak. Baliteke honez gero apustuak irabazita edo galduta egotea, jadanik hitzarmenen bat itxita baldin badago Zuzendaritzaren izendapenaren inguruan. Baina horrek ez luke eragotzi behar gogoeta estrategikoa. EITBren inguruko eztabaida Zuzendari Orokorraren izena edota soslaiaren inguruko eztabaidara mugatzea, motzegia da. Bestalde, aukera gehiago izango da laster, erabat zaharkituta geratu den EITBren legea bera aldatu egin beharko baita. Bitartean, gogoeta hau gauzatu aurretik zuzendaritzaren izendapena badator, orduan beronek ere heldu beharko dio gaiari, horretarako ahalmena badu bederen. Hemendik aurrera bada zeregina. Josu Amezaga UPV/EHUko irakaslea
D ereduaren aldeko kanpaina hasi dute Nafarroako hainbat udalek

Irueko gobernuak otsailaren 1etik 8ra zabalduko du aurrematrikulazioa egiteko epea
Nafarroako hainbat udalek bat egin, eta D ereduaren aldeko kanpaina bateratua aurkeztu dute. Mezu argia zabaldu nahi dute: Hazi eta irabazi D ereduan. Hori da kanpainaren leloa, eta, haren bitartez, Nafarroako gurasoek D ereduaren alde egitea lortu nahi dute. O t s a i l a re n 1 e t i k 8 r a z a b a l d u k o d u Nafarroako Gobernuak ikasleen aurrematrikula egiteko aldia. De ereduaren aldeko kanpaina antolatu duten toki erakundeek argi dute D eredua dela aukerarik onena. Berria 2013/01/22 Batetik, bideo bat egin dute, Irrien Lagunak klubeko kideekin batera. Lan horretan, hain zuzen ere, D ereduaren alde egiten dute Pir ritx, Porrotx eta Marimotots pailazoek. Bertze hainbat pertsonaren testigantzak jaso dituzte, gainera, ikus-entzuneko horretan, t a r t e a n Ju a n M a r t i n e z d e I r u j o pilotariarena, Roberto Perez Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuko teknikariarena, eta Mikel Riojanorena, beka bati esker Ameriketako Estatu Batuetan ikasten ari den gaztearena. Bertzetik, ipuina osatu dute kanpainaren antolatzaileek, D ereduaren alde egiteko. Bideoaren paperezko edizioa da ipuin horrek jasotzen duena. 2010. eta 2011. urteetan jaiotako neska-mutilen etxeetara bidaliko dute ipuin hori. Jaialdia Anaitasunan Kanpaina amaitzeko, besta eginen dute datorren otsailaren 16an udalek, Irueko Anaitasuna kiroldegian. Irrien Lagunak klubak eskainiko du jaialdia, 10:00etatik 14:00etara. Klubeko pertsonaiak izanen dira Anaitasuna kiroldegian. Tailerrak, puzgarriak eta kilikiak ere izanen dira bat eginen duten haur guztientzat.
K a n p a i n a I r r i e n L a g u n a k k l u b a re n laguntzarekin antolatu dute udalok. Tartean dira Atarrabiako, Etxauriko, Garesko eta Uharteko udalak eta Sakanako Mankomunitatea, eta bertze hainbat toki erakunde.
Arabako Errioxak eutsi dio euskara teknikariari, aldundiaren diru sailaren zain
Kuadrilletako euskara zerbitzuari eutsi ahal izateko adostasuna lortuko dutela uste du Jokin Villanuevak
Arabako Errioxako kuadrillak euskara teknikariari eutsi egingo dio. BERRIAk iragan larunbatean argitaratua gezurtatu du Jokin Villanuevak, kuadrillako horretako presidenteak, eta euskara teknikariari eusteko asmoa agertu, Arabako Foru Aldundiak zerbitzu horri dagokion aurrekontu sailaren deialdia ateratzen duen arte. Horrenbestez, Arabako bi kuadrillak baino ez diote uko egin euskara teknikariari, dirurik ezagatik: Aanak eta Mendialdeak. Aldiz, Zuiak, Agurainek, Aiarak eta Arabako Errioxak teknikariari eustea erabaki dute. Euskara teknikariarekin bildu ginen, eta zerbitzua bere hartan eustea erabaki genuen, azaldu du Villanuevak. Orain, euskara teknikariaren jardunari jarraipena emateko asmoa duela aurreratu du. Arabako Errioxan, bere fruituak eman ditu Arabako Foru Aldundiko Euskara Sailak Lorena Lopez de Lacalleren agintaritzapean abiarazitako zerbitzuak, kuadrilletako euskarari dagokionak. Besteak beste, iaz, Euskara eta ni disko konpaktua banatu zuten etxez etxe, non beren lana aitortzen baizitzaien euskararen erabilera sustatzen eta horren alde lan egin duten pertsonei. Deialdiaren zain A r a b a k o Fo r u A l d u n d i a k e u s k a r a teknikarientzako diru saila kendu zuen 2013rako aurrekontuetatik. Ordea, babesa lortu ezinik, Berria 2013/01/22 2 0 1 2 k o aurrekontuak luzatu behar izan zituen, eta horietan badago 233.000 euroren diru saila kuadrilletako euskara zerbitzuetarako. Aurrekontu horiekin, kuadrillako teknikari lanpostuaren %80 ordaindu zuten. Ordea, diru saila egon arren, Arabako Foru Aldundiak ez du zerbitzu horretarako deialdia egin.
Aldundiak erabakia hartu bitartean zerbitzuari eusteko borondatea agertu du Villanuevak, eta aurreratu du oposizioak ere baduela ahalmena akordioak lortu eta diru sail hori aurrera ateratzeko. Oposizioko alderdien arteko adostasuna lortzeko aukera agertu zuen aurreko ostiralean Gorka Ortiz de Gineak, Arabako Biltzar Nagusietako Bilduko bozeramaileak.
NBEren Giza Eskubideen Batzordeak Frantziari egindako balorazioan parte hartu du Kontseiluak
Nazio Batuen Erakundeko Giza Eskubideen Batzordea Aldizkako Berrikuspen Unibertsala egiten ari da egunotan Genevan, eta bilera horretan, besteak beste, Frantziako Estatua ebaluatuko du Batzordeak. Aipatu bileran Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaoz gain, ELEN erakundeko beste bi zuzendaritza-kidek hartu dute parte, Tangi Louarnek eta Alexis Quentinek, Kevre Breizh eta Institut d'Estudis Occitans erakundeetakoak hurrenez hurren.
Berria 2013/01/22
ELEN erakundeko hiru ordezkariek beste bilera itxi bat egin dute hainbat aditu eta gobernuz kanpoko erakundeetako ordezkarirekin. Aipatu bileran, egungo er realitatearen ber ri helarazi diete: "Informazioa lehen eskutik jasotzeko aukera izan dute; finean ordezkari horiek defendatu beharko baitituzte gure eskaerak Giza Eskubideen Batzordean, eta bide horretatik adierazi behar dugu harridura eta kezka handia agertu dutela Frantziako Estatuak erakusten duen itsukeriarekin" gaineratu du Bilbaok. Azken hamar urteotan Nazio Batuen Erakundeko hainbat Batzordetatik egin zaizkio aholkuak Frantziako Estatuari, besteak beste, Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Batzordetik, Haurren Eskubideen Batzordetik edota Gutxiengoen Aferetarako Adituaren Bulegotik. "Maiz esan diote Frantziari galite kontzeptuaren irakurketa zurrunak herritarren arteko bereizkeriak eragiten dituela, eta badela garaia eskubide kolektiboak aitortzeko" gogoratu du Kontseiluko idazkari nagusiak. Horren karira, eskaera zuzena egin diote Hollande lehendakariari: "Hauteskundegaraian hainbat konpromiso hartu zuen, eta beraz, bada garaia, horiek guztiak ahalik eta lasterren betetzen hasteko, baldin eta herritarren arteko benetako berdintasuna lortzea baldin bada bere asmoa" azaldu dute ELEN erakundeko ordezkariek.
Azken ebaluazioa 2008an egin zuen Giza Eskubideen Batzordeak eta gomendio zehatzak egin zizkion Frantziako Estatuari. ELENeko kideek haserrea adierazi dute, izan ere, azken hamar urteotan ugari izan dira Nazio Batuen Erakundeko hainbat batzordek egindako gomendioak eta Frantziak bati berari ere ez dio erreparatu nahi izan. "Nola ulertzen du Frantziako Gobernuak demokrazia? Zertarako berresten ditu giza eskubideen aldeko itunak, horiek betetzen ez dituenean egiten zaizkion gomendioak kontuan hartzen ez baditu" adierazi du Bilbaok.
Igandeetan, 14 minutu euskarazko albistegiak; eta 65, gaztelaniazkoak

Kirol emanaldiak direla edo ez direla, informazio tarteak baztertu egin ohi dituzte maiz ETB1en
Zuzeneko kirol emanaldiak daudenean, ETB1eko albistegiei ordua aldatzen diete, eta normalean ETB2koak baino laburragoak egiten dituzte. Azpimarra eztabaida saioa ere kentzen dute maiz; joan den ostiralean, adibidez, ez zuten saioa eman, saskibaloi partida bategatik. Bihar eta etzi Bilbo Basket eta Baskoniaren partidak daudenez, gaueko albistegia laburragoa izango da. Baina zuzeneko kirol emanaldirik ez dagoenean ere, nabaria da ETBn gaztelaniazko albistegiek duten lehentasuna euskarazkoen aldean. Joan den igandean, ez zegoen zuzeneko kirol emanaldirik, eta gertatutakoa nahiko esanguratsua izan zen: ETBk komunikabideetara bidalitako programazioan, ETB1eko Gaur egun 20:30etik 20:35era ageri zen. ETB2ko Teleberri, aldiz, 20:58etik 22:05era. Hala, prog ramazioa ikusi zuenak pentsa zezakeen euskarazko albistegiak bost minutu iraungo zuela, eta gaztelaniazkoak, 67. Errealitatea ez zen hain gordina izan, baina bai adierazgarria: euskarazko albistegian informazio orokorreko berriak emateko 14 minutu erabili zituzten. Ondoren etorri ziren eguraldiaren tartea eta Espainiako futbol ligako partiden inguruko Gol festa. Gaztelaniazko albistegian, informazio orokorreko berriek Berria 2013/01/22
32 minutuko iraupena izan zuten (euskarazkoek halako bi baino gehiago). Albistegi berean, ordu erditik ia amaiera arte kirolaren tartea izan zen. Nabarmentzeko moduko beste datu bat bada kirolarena. Hau da, igande g a u e k o Te l e b e r r i - n k i r o l t a r t e a k informazio orokorreko berrien tarteak adina irauten du (bakoitzak 32 minutu pasatxo).

Igandero, aipatutakoen parekoak dira ETB1 eta ETB2ko igande gaueko albistegien ordutegiak. Igande eguerdiko albistegiei begiratuta ere, gaztelaniazkoak luzeagoak izan ziren euskarazkoak baino: ETB1ekoak 14:00etatik 14:45era iraun zuen (45 minutu). Eta ETB2koak 14:58etik 16:00etara (62 minutu). Eguerdiko alderaketa ez da hain esanguratsua, euskarazko katean kirol saioa izan zelako albistegiaren aurretik. Eta kirolak bere tartea bete zuelako gero gaztelaniazkoan. Astelehenetik ostiralera, ETB1eko Gaur egun-ek 14:00etatik 14:45era irauten du; ondoren, eguraldiaren tarte zabala iristen da. ETB2n, 14:58etik 16:05era iraun ohi du Teleberri-k. Edonola ere, luzeagoa da gaztelaniazko albistegia. Iluntzeko albistegian izaten da, ordea, alderik handiena. ETB2ko albistegia beti hasten da 20:58ean, eta 22:10era arte ez da amaitzen; ondoren, eguraldia iristen da. ETB1eko gaueko Gaur egunek, berez, 20:00etatik 20:50era du ordua. Baina saskibaloi partidak direla edo beste kirol emanaldi batzuk daudelako, sarritan hamar minutu inguruko albistegiak izaten dira (partiden atsedenaldian). Joan den ostiralean, gaueko Gaur egun-ek zortzi minutu baino ez zuen iraun. ETBren inguruko hausnarketa egiterakoan, aditu batek baino gehiagok adierazi izan du ETB1ek ETB2rekiko pairatzen duen menpekotasuna. Egungo zuzendaritzan ere ondorio horretara iritsi ziren. Joseba Arruti ETB1 suspertzeko taldeko buruak 2010eko urrian BERRIAri onartu z i o n E T B 1 e k o a l b i s t e g i a k b i g a r re n m a i l a n g e l d i t u i z a n d i re l a : H o r r i irtenbide bat bilatu behar zaio eta ETB1eko albistegiek ezaugarri propioak izan behar dituzte. Aipatutako datuez gain, goizean, ETB2k Egun on Euskadi saioa egiten du 08:30etik 11:00etara, gaur-gaurko albiste, elkarrizketa eta eztabaidekin. ETB1ek, berriz, ordu horietan saio zaharren errepikapena eskaintzen du beti.
Astegunetan ere, euskarazko albistegiek normaltasun askoz handiagoa izaten dute eguerdian gauean baino.
Hutsuneak ikusi baditu ere, erreforma bere egin du Iribasek

Hezkuntza erreformak aintzat hartuko ditu Nafarroaren berezitasunak, kontseilariak dioenez; eskumenak izango dituela esan du. Werten aurka alderdikeriaz aritzea salatu, eta Uriarte sailburuaren jokabidea goratu du
Oinarrian erabat ados, hutsune tekniko batzuk soilik ikusten dizkio Nafarroako Gobernuak Espainiako hezkuntza erreformari. Jose Iribas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak adierazi du Nafarroaren berezitasunak kontuan izango dituela lege berriak, hala hitzeman diola Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak. Denbora izango da froga. Berria 2013/01/23
O r a i n g o a n , H e z k u n t z a Departamentuak Werten aurrean zer jarrera izan duen argitzeko. Jokabide irekia izan duela azaldu zuen Iribasek, elkarrizketaren aldekoa: Jakin badakigu gobernuak eta ministroak asmo sendoa dutela erreforma aurrera ateratzeko, eta gehiengoa dute Espainiako Kongresuan. Beraz, jarrera pragmatikoa hartu dugu, praktikoa: ahalik eta lege onena nahi dugu. Bide horretan apenas izan duten desadostasunik, gainera. Aurreiritzirik gabe aurkeztu ditugu proposamenak, hezkuntza zorrotza eta barneratzailea lortzeko. Teknikoak dira eskari guztiak: irakats-aldi batetik bestera joatea errazagoa izatea, ikasleei laguntzak lehenago jartzea, ikasgaiak banatzeko antolaketa handiagoa, gaitasun handiko ikasleei laguntzeko programak oinarrizkotzat jotzea... Aintzat hartu dituzte gure proposamen asko. Hartara, Iribasek txalotu egin du Werten jarrera, nahiz beste erkidego batzuek inposizioak salatu. Bilerak egin dira. Horiek dira froga. Iribasek apenas hartu dituen hizpide harrabots handiena sortu duten neurriak. Eskumenen alorrean izango da aldaketa nabaria: orain, Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak zehazten dituzte edukien %45; erreformarekin, ordea, oinarrizko ikasgaien edukiak oso-osorik zehaztuko ditu Madrilek, eta arinagoak izango
Ez du arazorik ikusi erreformak Euskal Herrian eragingo dituen aldaketetan, batik bat oinarrizko ikasgaiak Madrilek taxutzean: Nafarroaren errealitatea irakasteko tokia bermatuko da. Espainiari, Europari eta munduari lotutako Nafarroa irakatsiko da. Kritikak egin dituztenei alderdikeriaz jokatzea leporatu die kontseilariak. Erreformaren harira, hirugarren aldiz jo zuen parlamentura atzo Iribasek, oposizioak eskatuta.

dira Hegoaldeko erakundeen eskumeneko. Nolanahi ere, Iribasek zehaztu du erkidegoek izango dutela ikasgai nagusietan zer esana. Historia aipatu du: Nafarroako curriculumak segituko du bermatzen ikasten direla gure sustraiak, kulturak, hizkuntzak eta errealitate instituzionala. Orain arteko lege proiektuak, hala ere, ez du aukerarik uzten erkidegoek oinarrizko ikasgaiak osa ditzaten. Bildu begitan; Uriarte begiko Oposizioak bat egin du erreformaren aurka, UPNk eta PPk izan ezik. Wert ministroaren argudio berberak erabilita erantzun die guztiei Iribasek. Irakats-aldietako azterketa nazionalei buruz: Positiboa da proba bakar bat izatea oinarrizko ikasgaiei buruz; ebaluazioaren kultura falta da. Erlijioak eskolan duen tokia handitzeaz: Gobernu batek ere ez du auzitan jarri erlijioa eskolan egotea. Eskubidea da, eta aberasgarria, gainera. Sexuagatik bereizten duten ikastetxeei laguntzeaz: Segregaziorik ez dugu nahi. Besterik da segregazio esatea horrela ez denari. Gorenak esana du ez dela diskriminatzea. Aukeratzeko eskubidea egon badago. Rankinez eta elitizazio arriskuez: Osagarri dira kalitatea eta ekitatea. Hizkuntzaren gaiaz azalpenik apenas eman duen. Murgiltze eredu orokortuak debekatuko ditu PPk. Bat dator Iribas: Gaztelania hitz egiteko eta ikasteko eskubidearen alde egingo dugu, noski. Xedeak zehaztu ditu: Berezko hizkuntza menderatzea eta ingelesa txukun jakitea. Ez du zehaztu zein den berezko hizkuntza. Bakartxo Ruiz Bilduko ordezkariaren aurka bereziki gogor aritu da Iribas. Bilduko kideak inposiziotzat jo du erreforma, eta gogorarazi du aurka dagoela Nafarroako Parlamentua. Iribas: Ez nau harritu zuek proiektua irainka hartzeak. Bai, ordea, nork eta zuek salatu izanak ideologia bat ezarri nahi dela. Ruizek nabarmendu du Hego Euskal Herriko eragile gehienak erreformaren aurka azaldu direla. Ihes eginez erantzun dio Iribasek: Euskadi zen lehen, gero Euskal Herria, eta orain Hego Euskal Herria. Mesedez, argitu nola esan behar den.
Horrelako jarrera agertuta ere, akordioak lortzeko asmotan dago kontseilaria: Ahalik eta adostasun zabalena behar da hezkuntza sistema garatzeko. Hartara, txalotu egin du Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuaren jokabidea, lehen bileran Wertekin ados jartzeko asmoz agertu zelako: Pentsatu nuen: 'Bai ausarta. Lehen bilera izanda, ausarta behar du izan EAJn egiteko eta Werten jarrera elkarrizketaren aldekoa dela esateko'. Eta herenegun Wertek elkarrizketa itxi izanaz, ordea, hitzik ez: Ez nintzen han. Hori ez dagokit niri.
Eskumenak defenditzeko zer egingo duen argitzeko eskatu diote Uriarteri

Eskura dauden tresna guztiak baliatuko ditu Jaurlaritzak erreformari bizkar emateko, betiere legea indarrean dagoela
Espainiako Gobernuaren itxikeriaren aurka zer neurri hartuko dituen argitzeko eskatu diote Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuari. Zirt edo zart egiteko unea dela esan dute, esaterako, PSE-EEk eta LABek, eta euskal hezkuntza sistema defenditzeko eskatu diote Jaurlaritzari, erreforma atzerapausoa delakoan. Josu Erkoreka gobernuko eledunak erantzun du eskura dauden lege tresna guztiak erabiliko dituztela eskumenen alde, eta harrituta eta haserre agertu da PPren jarrerarekin. Jaurlaritzak eskatuta, herenegun bildu ziren Uriarte eta Jose Ignacio Wert Hezkuntza ministroa. Erreforma negoziatu nahi zuen Hezkuntza sailburuak. Desilusioz atera zen, ordea: Wertek adierazi zion proiektua amaitu duela jadanik gobernuak, ez duela negoziatuko Uriarterekin. Proposamenik baldin badu Espainiako Kongresuan EAJk daukan taldearen bitartez egiteko eskatu zion. Bi alorretan egin nahi zuen indar Uriartek: euskararen tokian eta Jaurlaritzaren eskumenetan. Wertek atea itxita zer egingo zuen ez zuen zehaztu sailburuak, eta baztertu egin zuen auzitara jotzea. Aukera bazela zehaztu zuen atzo Erkorekak, erreforma indarrean jarri ondoren betiere. Aldaketa handiak izan litezke oraindik, bai
Berria 2013/01/23
onerako bai txarrerako. Eztabaida legebiltzarrean Bihar hasi ahalko du jarrera argitzen EAJk. Eusko Legebiltzarrean osoko bilkura dute, eta erreforma izango dute hizpide. Bi testu: PSE-EErena bat, erreforma gaitzesten duena eta erretiratzeko eskatzen duena; EH Bildurena bestea, hiru eskari dituena: proposamena bertan behera uztea, legea indarrean jarrita ere erreforma ez ezartzea Jaurlaritzak, eta Kataluniarekin ados jartzea, erantzun bateratua emateko.
Zenbakia: 365 Jaurlaritzaren dirua itunpeko eskoletarako, milioitan. Eusko Jaurlaritzak 365 milioi euroko gastua onartu zuen atzo, aurtengo ikasturtean itunpeko ikastetxeen gastuak pagatzeko.
Eskola euskalduna eskatu du EHEk, erasoen aurka

Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren aurrera eraman du EHE Euskal Herrian Euskaraz taldeak eskola euskaldunaren aldeko aldarria. Taldeko bost kidek protesta egin zuten atzo, departamentuko ataria gela bilakatuz. Fo r u z a i n g o a b o s t k i d e h o r i e k identifikatzera agertu zen. Prest agertu ziren EHEko bost kideak, baina euskaraz. Foruzainek, azkenean, polizia etxera eraman zituzten. Ordubete egon behar izan zuten zain, euskaraz zekien foruzainen bat agertu arte. Aske utzi zituzten, baina jakinarazpena bidaliko zietela ezagutarazi zieten, nahiz eta horretarako arrazoirik ez eman. Guk eskola euskalduna leloa idatzia zuen arbelarekin eta bost aulkirekin agertu ziren EHEko kideak Hezkuntza Departamentuaren aurrera. Ate aurrean eseri, eta jendaurrean irakurri zuten euskal eskolaren eta euskal curriculumaren aldeko mezua. Espainiako Gobernuak egin nahi duen hezkuntza erreformaren aurka mintzatu z i r e n b e r e z i k i . We r t e k p r e s t a t u zirriborroak euskal curriculumetik are urrunago kokatzen gaitu, eta ikasleen
Berria 2013/01/24
Protesta egin dute bost kidek Hezkuntza Departamentuan; polizia etxera eraman ditu Foruzaingoak
euskalduntzeari ateak are gehiago ixten dizkio, salatu zuten. Madrildik datorren eraso horrek, hala ere, ezin du balio orain artekoaren defentsa egiteko, erantsi zuten Euskal Herrian Euskaraz-eko kideek. Ildo horretan, Nafarroan indarrean dagoen zonifikazioa salatu zuten: Zonifikazio hor rek hiru eremutan zatitzen ditu euskaldunon hizkuntza eskubideak; hainbat dira euskararen kontrako erasoak eta iruzurrak.
Foruzaingoa, gaztelaniaz Hezkuntza Departamentuaren ate aurreko protesta egoitzaren barrura sartu zuten EHEko kideek. Han zirela agertu ziren

foruzainak. Bi sartu ziren lehendabizi, eta bertze bi haien atzetik. Protesta hasi eta handik 40 minutu ingurura Hezkuntza Departamentutik aterarazi, eta polizia etxera eraman zituzten EHEko kideak. Horretarako, Foruzaingoaren sei ibilgailu agertu ziren Hezkuntza Departamentuaren aurrera, eta kaleko arropaz jantzitako bi polizia ere bai, nahiz EHEko kideak hasieratik agertu ziren identifikatzeko prest. Hezkuntza Departamentuan agertu ziren foruzainen artean bakar batek ere ez zekien euskaraz. Polizia etxean ordubetez egon behar izan zuten zain EHEko kideek. Jakinarazpena bidaliko dietela erran diete.
Haietako batek gaztelaniaz eskatu zien identifikatzeko. Hori egiteko prest agertu ziren uneoro EHEko bost kideak, baina euskaraz zekien foruzain baten aurrean eginen zutela azaldu zuten. Identifikatzeko eskaerari eutsi zioten foruzainek. Hobe da denontzat elkar ulertzea, batez ere zuentzat, baina bai eta guretzat ere. Eta, elkar ulertzeko, ongi hitz egin beharra dago. Zuek nik erraten dudana ulertzen duzuela uste dut, baina nik ez dut ulertzen zuek diozuena, erran zien haietako batek EHEko bost kideei.
EAri 45.000 euroko isuna jarri diote ETB ikusteko hedagailua jartzeagatik
Espainiako Industria, Energia eta Turismo Ministerioak 45.000 euroko isuna jarri dio Eusko Alkartasuna alderdiari, Erreniegan iaz LTD bidez ETB hartzeko hedagailu bat jartzeagatik. Erabakia abenduaren 21ekoa da, eta Ingest enpresari beste 15.000 euroko isuna jarri diote, antena jartzeko lan teknikoa egiteagatik. Industria Ministerioaren arabera, EAk bi lege hauste larri egin ditu: baimenik gabe frekuentziak erabiltzea eta estazio erradioelektrikoak instalatzea. Halaber, zigor espedientearen afera konpondu bitartean, hedagailuak zigilatuta jarraitzen du.
Berria 2013/01/25
Iruerrian ETB1 eta ETB2 LTD bidez jasotzeko antenaren lan teknikoa egin zuen enpresa ere zigortu dute
hedagailua, EAko militanteen diruarekin. 11.776 euro eta bi zentimoko kostua izan z u e n , e t a , h o r r i e s k e r, I r u e r r i k o herritarrek ETB1 eta ETB2 LTD bidez ikusteko aukera izan zuten bi hilabetez. Nafarroa osoan antzeko hedagailuak jartzeko kostu osoa 40.000 euro ingurukoa zela adierazi zuen orduan EAk. Nafarroako Gober nuari eta Eusko Jaurlaritzari gezurretan ibili izana leporatu zien alderdi abertzaleak, bi gobernuek kostu ekonomikoa milioi bat eurokoa zela esaten baitzuten. UPNk eta PPk laster egin zuten EAk hartutako bidearen kontra. Carmen Alba Orduna Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkariak zigor espediente bat zabaldu zuen, hedagailua jarri eta hilabetera. Martxoaren 7an, berriz, Guardia Zibilak Erreniegako hedagailua deskonektatu eta zigilatu egin zuen. EAk helegitea jarri zuen, eta auzia zabalik dago, egun, Auzitegi Nazionalean. EAren erantzuna Iazko urtarrilean jarri zuten Erreniegan Maiorga Ramirez Eusko Alkartasunako

Nafarroako idazkari nagusiak Espainiako Gobernuaren isunaren inguruan hitz egin zuen atzo: EAko militanteen ekintzak agerian utzi zuen Patxi Lopezen gobernuak eta UPN-PSN gobernuak gezur sorta bat zabaldu zutela, ETB LTD bidez ez jasotzea arazo ekonomikoengatik zela esan zutenean. Haren ustez, EAko militanteek argi utzi zuten arazoa politikoa zela eta dena aitzakiak zirela. EAren ekintzaren ostean, Nafarroako Gober nuaren erantzuna iritsi zen, hedagailuaren kontuaren berri gobernu ordezkaritzari eta Espainiako Gobernuari eman baitzioten berehala. EAko ordezkariak azaldu duenez, Industria Ministerioak judizializatu egin du auzia; Guardia Zibila eraman zuen emanaldia saihesteko. Eta, gaur egun, prozesu bat martxan dago Auzitegi Nazionalean. Baina auzi hori herritarren eskubideei dagokie. A re g e h i a g o, E u ro p a k o B at zo rd e a k Nafarroako Gobernuari eskatzen dionean ETB hartzea nor malizatu dezala, Nafarroan, gaur egun modu analogikoan ikus daitezke ETB1 eta ETB2. ETB3 eta ETBK Sat ezin dira ikusi. herritarren hizkuntz eskubideei eragiten dielako. Hori jakinik ikusi dugu zein den Espainiako Gobernuaren erantzuna eta Nafarroako Gobernuaren jokaera. Hala eta guztiz ere, EAk lanean jarraituko du zuzenbide eta politika bideetan. Egungo egoera erabat arbitrarioa da. Ikusiko dugu ea prebarikazioa dagoen.
D ereduko heziketa kalitatezkoa dela berretsi dute NIZEko kideek
Berria 2013/01/25
Haur eta gazteek euskaraz ikasteko deia zabaldu dute Nafarroako ikastetxeetako zuzendaritzakoek
Argi eduki lelopean hasi du NIZE Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendaritzakideen Elkarteak D ereduaren aldeko kanpaina. Argi dutelako D ereduak benetako eredu aniztasuna bermatzen duela eta kalitatezko hautua dela. Otsailaren 1etik 8ra bitarte eginen dute 2013-14ko ikasturterako aurrematrikulazio kanpaina, eta horren alde egiteko deia zabaldu zuten atzo, Baraainen. NIZE elkarteak Nafarroako Haur eta Lehen Hezkuntzako D ereduko 59 ikastetxe publikoetako zuzendariak biltzen ditu. Kalitatezko hezkuntza bermatzen dugu, etengabeko hobekuntza prozesuari eta giza zein material baliabide gaurkotuei esker, azaldu du Iaki Anduezak, NIZEko lehendakariak. Argi du familiek zergatik aukeratzen duten D eredua: Helburu akademikoak, linguistikoak, kulturalak, afektiboak eta bestelakoak kontuan hartzen dituzte. Ikasleei egunerokoan eta hezkuntzaren arlo guztietan trebeak izaten laguntzen diegu eta, gainera, beren familiekin harreman estua izaten saiatzen gara. D ereduak eskaintzen dituen abantailak agerikoak dira, eta eleaniztasun eraginkorra bermatzen du, Anduezaren iritziko. Irakaskuntzaren izaera publikoa, kalitatea eta aniztasuna dira D ereduko ikastetxeen ezaugarri. NIZEko lehendakariak gogora ekarri du 30 urtez ele bitan irakatsi duen eredua dela eta, hortaz, eskarmentua duela. Euskara arlo guztiak lantzeko hizkuntza da D ereduan, eta gaztelania, ingelesa eta frantsesa ere ikasten dute ikasleek, A n d u e z a k d i o e n e z . N a f a r ro a k o b i hizkuntzen eta ingeles zein frantsesaren ikaskuntzak hizkuntza gaitasunen g arapena ber matzen du. Atzer riko hizkuntzak ikasteko aukera ematen duen eredu bakarra dela gaineratu du Anduezak.
NIZE elkarteko 59 ikastetxeetan, gutxi gorabehera, hamar mila ikaslek ikasten dute D ereduan eta bederatziehun bat irakasle.

inguru D ereduan matrikulatzen dira, hau da, ikastetxe publikoetan hiru umetik batek D ereduan ikasten du. Eragina etorkinen artean Eredua gehiago sustatu nahi dutela esan dute NIZEko kideek; aurten, berrikuntza gisa, sare sozialetan kanpaina egiten ari dira, ahalik eta jende gehienarengana heltzeko. Halaber, kanpaina Nafarroako familia guztiengana bideratu duten arren, aurten bereziki etorkinengan izan nahi dute eragina. D ereduan matrikulatzera animatu nahi dituzte. Hezkuntza sistema publikoaren alde egin dute NIZEko ikastetxeek. Gaur egungo ekonomia krisialdi honetan beharrezkotzat jotzen dugu hezkuntza publikoa, eta horren alde ari gara lanean. Oraindik ez dute kopuru zehatzik, baina Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeak dira guztiak. NIZEko kideek azaldu dutenez, Nafarroako ikastetxe publikoetan matrikulatzen diren eskola umeen %30 To p a g u n e a k , N a f a r r o a k o I k a s t o l e n Elkarteak, Sortzen Ikasabatuaz-ek, NIZEk eta Netlek heldu den astelehenean D ereduaren aldeko manifestu bat aurkeztuko dute, matrikulazio kanpainaren harira.
Ingelesa ikasi arte biziko gara espainolaren menpe

Azken 1.000 urtean, areago azken 500ean, euskaldunok sortu sortzen lagundutako gaztelania-espainola ezagutu eta erabili dugu hegoaldetik mundura irteteko. Mundua ezagutzeko tresna. Baita iparraldekook ere, gure azken mila urteko txokotxo gero eta txikiago honetako ezagupenetan isolaturik geratu nahi ez eta. Frantsesa ere erabili dugu, iparraldetik mundura jalgitzeko. Eta latina ugari, Erromatiko zibilizazioa orain 2.000 eta gehiago urte gurera hurbiltzen hasi zenetik.
Iritzia 2013/01/25
Euskal Herri zabaletan, eta oraintxe gauzkate hilzorian. Denok gara gutxienez elebidun, frantses edo espainol. Noiz-eta euskaldunok (ere) inoiz baino behar ohitura handiagoa dugun munduan ibiltzeko, mundua ezagutzeko, munduko berri une oro jasotzeko, munduan bizitzeko. Horretarako eta horregatik segitzen dugu euskaldunok espainola baliatzen hegoaldean, frantsesa iparraldean, gure etxe barruenetan ere hedabideak, damurik gure artean ere maiz. Eta aspaldi sinetsarazi nahi izan digute gure euskara bezain gureak ote diren gutxienez espainola/frantsesa. Eta, bai, izan dira gureak, munduan ibiltzeko, mundua ezagutzeko. Gurea, ordea, euskara izan da, eta euskara da. Eta euskarari eskerrak gara. Aspaldiko partez, zorionez, gaur jada ez dugu itotzen gaituzten bi hizkuntzon beharrik munduan mugitzeko. Espainolak jarraituko du aldarrikatzen munduko bigarren hizkuntza ote den nazioarteko harremanetan. Frantsesak, hirugarren. Beren saminerako, ordea, ingelesa da gaur eguneko munduko hizkuntza. Mundua gaur ez da espainolez mugitzen, XVI. eta XVII. mendeetan bezala (munduaren %13 espainol). Ezta ere frantsesez, XVII. mendetik XX.a arte bezala (ludiko lurren %8,7 frantses). Munduarentzako ez da akaso hobea izango, baina gure zorionerako gaur ingelesez mugitzen da mundua. 1922an munduko jendeen bosten bat zen britainiar inperioaren mende. Lurren ia laurdena. II. Mundu Gerraz geroztik, AEB bihurtuko dira munduko gidari. Areago 1990ez
Ibilbide honetan euskaldun asko izan da/gara munduan bizimodua atera dugunak hizkuntzon ezagutzari esker. Eta kontaktu horiei esker garatu gara, euskaldunok garena izatera iritsi garen arte. Euskaldun iritsi baldin bagara, ordea, zalantza gabe izan da gutako askok denbora luzean argi bereizi duelako/dugulako hizkuntzon artean. Gurea, euskara. Munduan ibiltzeko, behar izan dugunean, munduan dabilena garaian. Latin, frantses edo espainol. Ezagutzaren eta erabiliaren erabiliaz ordea, eta areago, hizkuntzok bultzatu dituzten ondoko estatu-inperioen eragin gero eta bortitzagoez, etxean ere nagusi bihurtu zaizkigu. Makina leku eta jende jan digute hizkuntzok 2.000 urtean

geroztik (Errusiako) SESBen inperioa deseginda. Gustatu edo ez, munduan ingelesez egiten da ekonomia, ingelesez zientzia eta teknologia, ingelesez informazioa Ingelesa da nazioarteko hizkuntza. 1.100 milioi hiztun munduan (360 milioik lehen hizkuntza). Txinera estandar mandarinez, teorian 1.200-1.350 milioi txinatarren hizkuntza, praktikan txinatarren %53 da gauza mintzatzeko, 700 milioi inguru, eta ez da Txinako hizkuntza ofiziala baino oraingoz. Espainolez, ia 500 milioi, edonola, munduko zilborretatik urrunxko. Frantsesa 220 milioi (74 jatorrizko). Gure hizkuntza hautua? Irauten lagundu diguna, ez? Betikoa. Euskara, gurea. Gure lurrarekin, gure aurrekoekin, gure gutasunarekin lotzen gaituena, gu egiten gaituena. Eta munduan ibiltzeko, munduan dabilena. Ingelesa. Espainolek/frantsesek bezala: berea, eta munduan ibiltzeko, ingelesa. Edota jarraitu nahi ote dugu mundua betaurreko espainol/ frantsesen bidez ezagutzen, zuzenean ingelesez ezagutu ordez? Espainol/frantsesen bigarren eskuko itzulpen interpretazioen bidez? Hlas! Utikan! Mundua okerrago ezagutuko dugu, eta lehen eskutik ezagutu nahi dugu. Eta etsai zuzen ditugun hizkuntzak ahalik eta urrunen nahi ditugu gure etxetik, gure garuneko apaletatik. Sinetsarazi nahi digute espainolek/frantsesek, ingelesa, beren joandako hegemonien etsai irabazi-ezina, dela ere gure etsai. Ordea gure etsai zuzenak frantsesa eta espainola dira, eta aldiz, etsaiaren etsaia, lagun. Zenbat eta ingeles gehiago jakin, espainol/frantsesaren behar gutxiago izanen dugu, konturatzeraino zein hutsal diren hizkuntzok gaur egungo munduan. Hizkuntzon beharrik gabe munduan bizitzeko, askoz errazago jarraituko dugu euskaldun. Gure nortasun marka. Askoz libreago espainol/ frantses orojaleen hartz besarkadetatik. Berdin gertatuko zaigula ingelesarekin? Ikusiko dugu. Oraingoz, espainol/frantsesak baztertu dituen ingeles hori bera baliatu behar dugu guri, bai, azpi guztiak jaten ari zaizkigun espainol/ frantsesak urruntzeko. Ingelesa da gure bideko aliatu taktiko naturala.
Gurea, euskara. Eta munduan ibiltzeko, ibili nahi dugulako, munduan dabilena. Ingelesa. Ezin dugulako munduarekin lotuko gaituen hizkuntza bat gabe bizi. Ez dugulako nahi. Eta ez zaigulako komeni hizkuntza hori gure etsai espainol/frantsesa izan dadin. Ingelesa ez dakigun bitartean, espainolaren/ frantsesaren menpe jarraituko dugu. Espainol/ frantsesen pozerako. Euskaldunon kaltean. Ingelesa ikasi, euskaldun jarraitzeko munduan. Bittor Hidalgo Euskaltzalea
Euskara gehiago erabiltzea lortu du eskolak, gelatik at ezinak baditu ere
Berria 2013/01/26
Ikasleek kalean baino gehiago jarduten dute euskaraz ikastetxean; egoerak badu eragina: gelan gehiago egiten dute jolastokian baino
Euskara beste eremu batzuetan baino nabarmen gehiago erabiltzea lortu du eskolak, nahiz eta gelatik irtetean gaztelaniara jotzen duten ikasleek. Horra hor zer ondorio atera duten Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako estudianteek ikastetxean zer hizkuntza darabilten aztertuta. Euskalduntzean hezkuntzak egindako lanari gehitu diote, beraz, erabileran duen eragina. LH Lehen Hezkuntzako laugarren mailan, 9-10 urterekin, %20ren hizkuntza nagusia euskara da; ordea, ikasgelan, %60k erabiltzen dute beti edo gaztelania baino gehiago. Gelatik irtetean kopuru hori jaitsi egiten da %29ra jaisten da euskararen erabilera, baita adinean aurrera eginda ere: DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako bigarren mailan, 13-14 urterekin, %28 dira gelan euskara maiz darabiltenak. Hiru erakundek elkarlanean egin dute Arrue ikerketa: Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, ISEI Irakats-Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko erakundeak eta Soziolinguistika Klusterrak. Mugarria da, aurrekaria. 2011ko Ebaluazio Diagnostikoa baliatu zuten proba egiteko: LHko laugarren mailako eta DBHko bigarren mailako ikasle guztiek parte hartu dute. Ez du huts-egite tarterik. Ikerketa atzo aurkeztu zuten Soziolinguistika Klusterreko ordezkariek, Patxi Baztarrika Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako sailburuordeak eta Arantza Aurrekoetxea Hezkuntza sailburuordeak.
Emaitza batzuk aurkeztu zituzten atzo, aurrerapen gisara. Hona hemen datuak, xehatuta, atalka: Gelako harremanak Kalean baino toki handiagoa Euskarak tokia nabarmen irabazi du ikasgelan, kalearekin alderatuta. Kaleko erabilerari buruzko ikerketak hartuz gero aintzat, %18 inguruk erabiltzen dute euskara 16 urtez beherakoen artean. Hartu orain 9-10 urteko gaztetxoak ikasgelan, eta hirukoitza da portzentajea: %60 aritzen dira batez ere euskaraz. Datu hori bereziki nabarmendu du Baztarrikak, eta ohartarazi du kontuan eduki behar dela zein den ikasle horien profila: euskara lehen hizkuntza dutenak %20 soilik dira. Gaztetxo askorentzat, horrenbestez, euskaraz ikasteko ez ezik, aritzeko tokia ere bada eskola. Argi dago funtsezko

ekarpena egin diola hezkuntzak euskarari, aurrera egiteko, esan du Aurrekoetxeak. Adinarekin sortzen dira gorabeherak. DBHko bigarren mailan, 13-14 urterekin, alderantzikoak dira portzentajeak: gaztelania darabilte ahotan ikasgelan bertan ere %60k LHn %25 dira, eta euskararen tokia eskasagoa da, %28koa LHn %60koa. Irakats-aldi batetik bestera egoera iraultzen dela ohartarazi dute ikertzaileek. Kontuan izatekoa da DBHn portzentaje handiagoa dela lehen hizkuntza euskara dutenena. Aintzat hartzekoa datua: gazteagoak, eta LHn gutxiagok dute euskara lehen hizkuntza. errealitatea oso da konplexua, faktore askok eragiten dutelako, ohartarazi du Baztarrikak. Jolastokiko harremanak Gizartearen ispilua Ikasgelako atea zeharkatzean gutxitzen da euskararen lekua. Jolastokian ikasleak elkarren artean nola aritzen diren aztertuta, gaztelania da nagusi. 9-10 urterekin, erdaraz mintzo dira hamarretik sei jolas orduan; 13-14rekin, are gehiago, lautik hiru. Horrenbestez, jolastokian ere bere horretan jarraitzen dute irakats-aldien arteko diferentziek: zenbat eta helduago, orduan eta toki gutxiago du euskarak. Eragina faktore askok dute horretan, baina bi aipatu dituzte bereziki: 9-10 urterekin, aldagai esanguratsuena hizkuntz eredua da; 13-14 urte dituztenetan, eskolaz kanpoko jardueretan zein hizkuntza darabilten. Ikasgelatik kanpo egoera aldatzea ez da harritzekoa, ikertzaileek diotenez; gizartearen ispilu da egoera, azkenean. Aurrekoetxeak adierazi du esparruak irabazi behar dituela euskarak eskolan ere; alegia, ikasgelan egin duen bezala, kanpoan ere aurrera egin behar duela. Esparru formaletik atera behar da. Eskolaz kanpoko eremuetara iristea ere bada gure helburua, jardun horiek euskalduntzea. Azterketaren ondorioetan, hain zuzen ere, nabarmendu dute eskolaz kanpoko ekintzek aparteko zeresana dutela gaztetxoek euskaraz jarduteko orduan. Eremuak euskaldundu behar dira, horrenbestez. Baztarrikak azaldu du gazteek batez ere gaztelaniazko produktuak kontsumitzen dituztela, eta gero eta gehiago ingelesezkoak. Eta ona da gaztelania, frantsesa, ingelesa eta beste hizkuntza batzuk erabiltzea. Kontua da euskarak tokia aurkitu behar duela horien artean. Etxetik hasita. Familiako transmisioa ez da mugatu behar lehen urteetan hizkuntza jasotzera. Gero erabili egin behar da, eragina baitu etxean egiten
Zer gertatzen da 9-10 urterekin euskara nagusi izateko eta gero 13-14rekin gaztelaniara jotzeko? Gizarteko egoerarekin lotu dute aldaketa hori adituek; alegia, nerabezarora hurbilduta, gizartera hurbiltzen joaten direla gazteak, eta ikastetxea ez dela haien erreferente nagusia. Baztarrika: Eskola ezinbesteko da euskara biziberritzeko, baina, noski, bakarrik ezin du. Gizarteak ikaragarrizko eragina dauka. Erdaraz jarduten dute gaztetxoen erreferente gehienek. Horregatik da beharrezkoa hizkuntz politika gizarte osoari begira egitea. Ez baita aski euskaraz jakitea. Uste izaten da zuzeneko korrelazioa dagoela ezagutzaren eta erabileraren artean, baina ez da horrela. Erabileren

denak. Irakasleekiko harremanak Normalizatutako eremua Gehien, irakasleekin erabiltzen dute euskara ikasleek Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Aldeak handiak dira, gainera. Lehen Hezkuntzako laugarren mailan, lau ikasletik hiruk euskaraz egiten dute irakaslearekin; DBHko bigarren mailan, hamarretik seik. Bi irakatsaldietan, horrenbestez, joera oso argia da irakasleari euskaraz egitea. Askoz txikiagoa da erdaraz harremantzen direnen kopurua, baina aldeak badira hor ere: LHn %13 dira, eta DBHn, %26. Argia da ondorioa: ikasle asko, nahiz eta ikaskideekin gaztelania erabili, euskaraz aritzen dira maisu-maistrekin hitz egitean. Bi irakats-aldietan gertatzen da berdin. Are gehiago: irakasleen kasuan, gelatik kanpoko erlazioan ere euskarak segitzen du hizkuntza nagusi izaten. Aldagai guztiak aztertuta, egin dute eskala bat, eta bistan geratu dira irakats-aldien artean dauden aldeak. Hona: Lehen Hezkuntzako laugarren mailan, batetik bostera, 3,26 jarri diete, erditik gora; DBHko bigarren mailan, berriz, 2,60 puntu, erditik behera, beraz. Maisu-maistrek egindako lana goraipatu dute datuak ikusita, euskararekin izan duten atxikimendua. Baztarrikak adierazi du hori dela g akoa: Ezinbestekoa da her ritar ren atxikimendua, borondatea. Euskarak erakargarri izan behar du, seduzitu egin behar du. Adierazi du bermatu egin behar dela euskara erabili ahal izatea, eta nabarmendu du guztien egitekoa dela euskara hauspotzea: Euskaldunon esku dago euskara sozialki indartzea. ESANA. ELVIRA LIZEAGA. Antsoaingo Euskara Zerbitzuko kidea Gaztetasuna definitzen duten prozesu sozialetan, euskaldun izateak ez du gure garaiko indar definitzailea 36.820 Ikertutako ikasleak. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako 36.820 ikasleren hizkuntza ohiturak aztertu ditu Arrue ikerketak. 18.636, Lehen Hezkuntzako laugarren mailakoak ziren, 522 eskolatakoak; 17.184, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako bigarren mailakoak, 329 eskolatakoak. Zer da Arrue ikerketa? Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikasleen hizkuntza ohiturak ikertzen dituen programa bat da Arrue ikerketa. 2003-04ko ikasturtean hasi zuen Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, Soziolinguistika Klusterraren laguntza teknikoarekin. Aurten, 2010-2011ko bi ikasmailatako lagin osoak hartu dituzte, eta horrek ikerketaren akats tartea ezabatu du.
Jardunaldiak egingo dituzte, azterketan sakontzeko Urtarrilaren 31n, ostegunarekin, Arrue ikerketak utzitako emaitzetan eta ondorioetan sakontzeko jardunaldiak egingo dituzte. Soziolinguistika Klusterrak urtero antolatzen duen soziolinguistika jardunaldia gai horri eskaini diote aurten. Donostian egingo dute, Kursaal jauregian.

Euskara. Ikasleen erabilera
Ikasleek gizarteak eraginda aldatzen dute jokabidea

Soziolinguistika Klusterreko teknikari Pablo Suberbiola (Lasarte-Oria, Gipuzkoa, 1973) Arrue proiektuan aritu da buru-belarri. Datuak eskuan, nabarmendu du egindako lanarengatik harro egoteko moduko datu ugari dituela ikerketak, eta jakin behar dela horiek kontuan hartzen, hutsuneak badaudela aitortu arren.
Elkarrizketa 2013/01/26
jaso ditugu, gelako testuinguruan eta handik kanpo. Hezkuntzan urteak daramatzanarentzat, datuak egiaztapen bat soilik dira. Gizartearen eskariari erantzunez, indar handia egin da hezkuntzan. Lortu da irakasleen parte handi bat euskalduntzea, eta ahaztu egiten zaigu hori: ikasi, eta lana euskaraz egitera igaro dira asko. Hala, ikasle askok jasotzen dute egunerokoa euskaraz. Natural. Ikusten da datuetan. DBHn bertan, nahiz gelan euren artean batez ere gaztelaniaz egin, euskaraz egiten diote irakasleari. Hori ez da kasualitatea. Bai, gelan indar handiagoa du euskarak jolaslekuan baino. Baina indar askoz ere gehiago jarri da euskara gelan erabiltzeko. Jolastokikoa susta daiteke, baina arautu, ez. Gutxienez, gelako lanak utzi ditu emaitzak; Lehen Hezkuntzan, kasu. Denborarekin gauza batzuk egintzat ematen ditugu: gelan euskaraz egitea etxean egiten ez duenak, ingurunea euskalduna ez duenak... Arrazoi askorengatik gaztelaniaz egitea errazago lukeen batek gelan behintzat euskaraz egitea lortzen da ahalegin askori esker, batez ere Lehen Hezkuntzan. Normala zaie. Eremu horretan aukera badaukate, eta egiten dute. Zer gertatzen da jolastokira irtetean eta gaztelaniaz erraztasuna dutenak juntatzean? Joera nagusia gaztelaniara pasatzea da. Arrazoi asko daude. Ikasle horien larruan jar gaitezke. Helduagoak izatean, gizarteko funtzionamendutik gertuago daude, eta horra parekatuz joaten dira.
Kalean baino handiagoa da euskararen erabilera eskolan, baina alde handiak daude gelatik jolastokira. Ikasleen hizkuntz erabilerari buruzko datuak

Gizartetik zenbat eta gertuago, orduan eta toki gutxiago du euskarak? Neurri batean esan dezakegu hori. DBHn, jolastokian euskaraz egiten dutenen kopurua eta lehen hizkuntza euskara dutenena antzekoa da: %20 inguru. Ez du esan nahi ikasle berak direnik. Gurasoekiko erabileraren datuak aztertuta, %20 aritzen dira euskaraz. Ez da paranormala jolastokikoa. Zuzenagoa da datuei honela begiratzea: ez zenbat jaisten den gelatik jolastokira, baizik zein den batez bestekoa gizartean eta zer plus sortzen duen eskolaren eraginak. Nola sortzen da plus hori? Hori da galdera. Nola euskara lehen hizkuntza ez duen ikasleak egunero euskaraz egiten duen ikaskideekin eta irakasleekin. Hori lorpen handia da, eragile askori zor zaiena. Gizartean bertan ere, lorpena da. Ereduen arabera, aldea dago euskara mailan. Erabileran ere egongo da. Ezin izan ditugu zuzenean alderatu ikaslearen maila eta erabilera. Kontu izan behar da, hala ere. Ikusi behar da eredu bakoitzean nor ari den. D ereduan, askoz gehiago dira etxetik euskaldunak direnak eta inguru euskaldunetan bizi direnak. Askoz aukera gehiago dute euskaraz egiteko. A eredukoek apenas duten euskaraz egiteko aukerarik. Erdi gezurra da esatea ereduagatik gertatzen dela hori dena. Faktore askok eragiten dute, eta handia da konplexutasuna. Gabeziak ere hor daude. Euskaldunek lortu dute askok euskara izatea ohiko hizkuntza eremu batean behintzat, nahiz eta ez izan beren lehen hizkuntza. Heziketa jasotzea ere lortu dute, biharko egunean gizartea elebidunagoa izan dadin eta aukera izan dezan euskaraz egiteko. Lorpen handia da. Gutxi baloratzen da, eta gutxiegitan aitortzen zaie protagonista izan direnei; besteak beste, arreta handiena gabezietan dugulako. Lan handia eginda, ondorioak hor daude. LHn ikusten da. Jolastokian ere beharko luke? Bai, baina ez da gauza automatikoa. Nola ikusten dituzte beren futboleko ereduak? Erdaraz egiten dute jolaslekuan. Logikoa litzateke bestela egitea? Soziolinguistikoki beste zerbait espero dugu? Hezkuntzaren alorrean egindakoarekin, gure pareko komunitateek gehiago daukate ikasteko.
Irakasleen eguneroko lana hor dago. Datuek diote motibo asko daudela pentsatzeko hala dela. Legeak bakarrik ez, egunerokoan behar da jendea. Hezkuntzan jakin dute. Datuok izan daitezke askoren ibilbidea saritzeko arrazoi. Ez dut uste batere arriskutsua denik esatea ikasleek LHtik DBHra jokabidea aldatzen dutela gizartearen eraginez. Hezkuntzak bere mugak ditu. Hara: hezkuntzak gaur egun egiten duena berdin eginda, beste sektore batzuetan euskararen erabilera egunerokoan handiagoa balitz, hezkuntzan bertan ere datuak handiagoak izango lirateke. Dena baita osotasun bat.
Euskara ikasleak: merezimenduak eta premiak

Asko hitz egin da euskararen normalizazioari buruz: zer egin behar den, non eragin, aurrera goazela, ez dela behar beste erabiltzen... Zenbat buru hainbat aburu. Ondorengo lerroek estrategikoa den arlo baten gaineko hausnarketa zabaltzea dute helburu: Helduen euskalduntze Alfabetatzea, hain zuzen ere. Euskararen berreskurapenean, eta edozein hizkuntzaren berreskurapenean, bi zutabe dira nagusi: Hezkuntza eta Helduen irakaskuntza. Inongo zalantza barik arlo bi hauei zor diegu, neurri batean, gaur egun euskarak duen egoera. Baina horrekin ezin gara konformatu, oraindik egiteko asko dago eta. Martxoaren 14tik 24ra Korrika 18k Euskal Herriko errepideak zeharkatuko ditu Eman euskara elkarri lemapean. Elkarri hitz egiteko hizkuntza behar dugu, elkar entzuteko eta ulertzeko euskara behar dugu, eta honetan guztian denok dugu zeresana eta zeregina. Zeregin honetan lan eskerga egin dutenak eta egiten ari direnak euskara ikasleak izan dira, eta dira. Hori eskertzeko, Korrika honetan beraiek izango dira omenduak. Euskara euskal herritarron elkarbizitzarako gakoa da, elkarri hitz egiteko, elkarri entzuteko, eta elkar ulertzeko tresna izan behar duelako. Eta
Iritzia 2013/01/26
h o r r e t a r a k o , beharrezkoa da gurea den hizkuntza jakitea. Milaka izan dira euskara ikasteko pausoa eman, eta ikasi dutenak, ederki ikasi ere!
Une honetan, milaka pertsona ari da euskalakari izateko ahaleginetan. Nork ez du ezagutzen lanetik irten eta euskaltegira doan bat? Edota udako oporretan barnetegian aritu izan dena? Adibide bi baino ez dira; zenbat bizipen, esfortzu eta abar dago milaka horien atzean? Izugarria da euskara ikasleak elkarbizitzari egiten dion ekarpena; elkarbizitzarako aukerak sortzen ari dira etengabe, horrexegatik m e r e z i d u t e Ko r r i k a k e g i n g o d i e n omenaldia. Bestalde, herri honen etorkizuna ezin da ulertu euskararik gabe. Euskaraz bizitzeko hautua egin duenak horretarako aukera izan behar du, hizkuntzen arteko benetako berdintasuna erdietsi behar da, eta

horretarako hizkuntza politika eraginkorra behar dugu. Hizkuntza politika berri honek, gutxienez, ezagutzaren unibertsalizazioa izan behar du helburu. Hau da, ahalik eta hiztun gehien sortzeko bitartekoak jarri behar dira. Bitartekoak modu askotarikoak izan daitezke; guri, euskaltegioi, ahalik eta zerbitzurik onena e m at e a d a g o k i g u , e t a , h o r re t a r a k o, euskaltegi indartsuak eta ondo hornituak behar ditugu. Bide horretan goaz, aski ez diren administrazio nagusien diru l a g u n t ze i e t a , n o l a e z , h e r r i t a r re n laguntza txalogarriari esker. Baina euskara ikasleak erakartzeko ere bitartekoak jarri behar dira, ez da onargarria, ezta ulergarria ere, berezkoa dugun hizkuntza ikasteagatik dirutza ordaindu behar izatea. Doakotasunaren bidea azkartu egin behar da, hartu behar diren erabakiak hartuz. Izan ere, une honetan euskara ikasleei egin ahal diegun o m e n a l d i r i k o n e n a b a i t a , h u r re n g o ikasturtean euskaltegira izena ematera hurbiltzen direnean, ordaindu beharreko matrikula ahalik eta merkeena izatea. EAEn arduradun politiko berriak daude, e t a l e g e b i l t z a r re a n b e s t e l a k o i n d a r korrelazio bat; bestalde, jendartean gero eta indartsuagoa da euskaraz bizi nahia; beraz, helburuak adosteko bide onetik joan daitekeelakoan nago, eta elkarlanean lana eginez, euskara ikasleek behar eta merezi duten omenaldi onena erdietsiko diegu. Arduradun berriekin izandako lehenbiziko harremanetan irakurketa bertsua egiten dutela ikusi dugu, eta hori poztekoa da. Gero, horren inplementazioan, elkarrekin bidea egitea eta benetako behar rei begirako helburuak, ildoak eta ekintzak konpartitzea eta adostea da komeni zaiguna denoi. Hala izateko asmo osoa dugu euskalgintzan, eta, bide horretan, elkarlanerako gure prestutasun osoa dute. Euskara elkarri emate horretan alde guztiek dute/dugu gure erantzukizuna; helduko diogu, ezta? Mertxe Mujika AEKren koordinatzaile nagusia
Espainiak ezarritako isunari helegitea jarriko dio EAk, zentzugabea dela baitio
Maiorga Ramirez Eusko Alkartasunako Nafarroako idazkari nagusiak adierazi du berehalakoan helegitea jarriko diotela Espainiako Gobernuak ezarri dien zigor ekonomikoari. Izan ere, herenegun jakinarazi zuten Industria, Energia eta Turismo Ministerioak 45.000 euroko isuna ezarri diela Iruerrian ETB ikusteko antena bat jartzeagatik. Nafarren hizkuntza eskubideak errespeta daitezen bide juridiko, politiko eta sozial guztiak erabiliko dituztela esan zuen atzo Ramirezek, Iruean egin zuen agerraldian. Zigorra zentzugabekeria eta akats juridikoz beteta dago, eta esparruak nahasten ditu. Ez du ez hanka, ez buru. Bestalde, prebarikazio deliturik badagoen aztertzen ari da alderdia. Ramirezen esanetan, prebarikazioaren definizioaren barruan sar daitezke Nafarroako Gobernuaren eta Espainiako Gobernuaren jokabideak, ETBren eta, oro har, euskararen normalizazioaren aldeko ekinbideen aurka erakusten duten jarrera berariazkoa eta arbitrarioa delako. Hala, beharrezko dokumentazioa bildu eta aztertzen ari direla nabarmendu zuen Nafarroako EAko buruak, dagokion jarduera judiziala hasteko. Bestalde, iragarri zuen aurki hainbat ekinbide hasiko dituztela Espainiako Kongresuan eta Senatuan, Nafarroako Parlamentuan eta Eusko Legebiltzarrean.
Berria 2013/01/26
PP eta UPN alderdiek euskararen aurka duten jarrera arbitrarioa prebarikazio delitu izan daiteke EAren ustez
Halaber, nafarrek ETB ikusteko duten eskubidea bermatzeko premiazko pausoak emateko eskatu dio EAk Iigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariari ere. Erantzun bateratuaren bila Euskalgintzako hainbat eragilek erakutsi dieten babesa eta sostengua eskertu zituen Ramirezek. Gogoratu zuen euskaldun eta euskaltzaleek urte u g a r i d a r a m at z at e l a , b e s t e a k b e s t e, komunikazio alorrean euskararen normalizazioa aldarrikatuz. EAren arabera, PPren eta UPNren jarrera hizkuntza eskubideen aurkako eraso bortitz eta zuzena da eta, Nafarroako herritar guztiei eragiten die. Horregatik, ezinbestekotzat jotzen dute indarrak biltzea eta erantzun bateratua ematea. Eragile politiko, sozial eta kultural guztiei dagokie herritarren eskaria haintzat hartzea eta nafar guztien hizkuntza eskubideak bermatzeko beharrezko egitura eta baliabideak lortzea, azaldu zuen Ramirezek. Halaber, nabarmendu zuen Justiziari jaramonik egin gabe jarraitzen dutela PPk eta UPNk, Europatik datozen ebazpenak gogoko ez dituztelako. Nafarroako Gobernuak ez du inolako ahaleginik egin Jaurlaritzarekiko lankidetza bultzatzeko; gure benetako kezka Nafarroan ETB ikusi ahal izatea da.
Ministroa galdekatu dute hedabideen diskriminazioaz

Aurelie Filipetti Frantziako Kultura ministroa FIPA Nazioarteko Ikus-entzunezko Telebista Saioen Miarritzeko jaialdian izan zen atzo.
Berria 2013/01/26
'Hitza' eta Kazeta.info hedabideen bazterketa eta France3 Euskal Herriren murrizketak aurpegiratu dizkiote
diputatuak ere. Baionatik egiten den berri sailaren beharra berretsi, eta murrizketarik ez ezartzeko eskatu zuten guztiek. Alauxek agiri batean iragarri duenez, ministroak lasaitu nahi izan ditu dagoena indartu beharraren alde dela erranez. Ez Hunki kolektiboaren gutunak Ipar Euskal Herriko Hitza, Kazeta.info eta La Sematna aldizkari okzitaniarrak jasan diskriminazioaz ere ohartarazi nahi izan du ministroa. Sarean diren hedabideek Frantziako laguntza publiko berezi bat eskura dezaketela eta, horren eskaera egin zuten hirurek. Sailkatuak dira laguntzak, eta informazio orokorra eskaintzen dutenek laguntza gehiago dute. Baina hiru horiek euskaraz eta okzitanieraz izaki, ez diete onartu informazio orokorra egiten duten hedabideen kategoria. Haien argumentua da komunitate zehatz bateko herritarrentzat baizik ez direla.
Haren bisitaz baliatu zen France3 Euskal Herri Ez Hunki kolektiboa gutun baten helarazteko. Baionako France3ko langileak ere mintzatu ahal izan ziren ministroarekin, baita Sylviane Alaux eta Colette Capdevielle
Hainbeste tontakeria
Ondo esan zuen Santi Leone handiak eta hemendik agur bero bat, merezi gisakoa, Leone jaunari: Nafarroa ez da Valentzia. Hara nola hasi zen osteguna: TV3 eta gainontzeko telebista publiko katalanen seinalea atzera ikusi ahal izango da aurki Valentzian. Gogoratuko duzue: orain dela urte pare bat itxi zituen garai hartako presidente Camps trajedunaren gobernuak TV3 eta gainontzeko kateen seinalea zabaltzen zuten azken hedagailuak.
Iritzia 2013/01/26
E s p a i n i a k o Industria, Energia eta Tu r i s m o Ministerioak 45.000 euroko isuna jarri dio Eusko Alkartasuna alderdiari, eta beste 15.000 eurokoa Ingest enpresari, Erreniegan iaz LTD bidez ETB hartzeko hedagailu bat jartzeagatik. Beharrik ez duten Madrilgo komunitateak bezala egin, difusioa debekatu diola osoki HispanTV espainierazko kate publiko irandarrari hain justu, ETAren inguruko mahai ingurua izan eta lau egunera. Baikorrek esango dute egoteko lasai, denbora kontua dela, etorriko dela auskalo zer auzitegi eta arrazoia emango diela hedagailua jarri zutenei. Agian bai. Edo agian ez. Eta, gainera, berdin dio, nekagarria da oso kontua. Eta ez naiz legelaria; nik ez dakit legeen arabera hedagailu bat jar daitekeen edo ez Erreniegan. Bost axola. Berdin zait. Legearen bandera baita batzuek hauspotzen dutena; noski, legea alde dutenek. Ondo esan zuen Aintzane Ezenarro tertuliakide maiteak: zartagia eskuetan dutenek. Eta futitzen naiz legeaz. Paper busti bat da, nahieran aldatzen dena legea egin dutenek hala behar dutenean. Legea politikaz kanpoko zera goren eta ukiezin bat balitz bezala. Kontxo. Ezin dena da LTDaren garaian, ez dakitz zenbat zabor-kate ikus daitezkeenean, TV3 Valentzian, ETB Nafarroan ezin normal ikustea. Nahikoa da. Nahikoa da, hainbeste tontakeria. Aritz Galarraga
Eta hainbat isun ezarri zizkion hedagailuak instalatu zituen elkarteari, Accio Cultural del Pais Valenciari: 700.000 eurotik gorakoak. Eskerrak valentziarrak diren eta ez katalanak. Kontua da auzitegiek orain arrazoia eman diotela Accio Cultural taldeari, eta ebatzi dutela Valentziako Generalitateak ez duela a h a l m e n i k e l k a r t e a z i g o r t z e k o. E t a hedagailuak berriz irekitzeko moduan izango direla, eta isunen dirua bueltan jasotzeko. Eta eskertuko dute valentziarrek, nahiz ez izan katalanak. Baina Valentzian ondo hasi zena okertu egin zen eguna aurreratu ahala Nafarroan.
Sukaldaritza zaleentzako 40 ikastaro egingo dira Basque Culinary Centerren

Jakina da Euskal Herrian gastronomiarekiko dagoen zaletasuna handia dela. Interes hori asetzeko, 40 gastronomia ikastaro antolatu dituzte Donostiako Basque Culinary Centerren (BCC), uztailera bitartean. Sukaldaritza lantegiak, dastatzeak eta ikastaro bereziak egingo dira, eta batzuetan puntako sukaldariak izango dira irakasle. Euskaraz mintzatzeko Culinary Euskaltegia ikastaroa ere antolatu dute udarako. Edonork eman ahal izango du izena, lekuak bukatu arte, profesionalen esperientzia sukaldaritza eta gastronomia zaleengana gerturatzea baita ikastaroen helburua. Talde bakoitzean 14 eta 18 lagun onartuko dituzte.
Berria 2013/01/26
Puntako zenbait sukaldarik lantegiak eta dastatzeak eskainiko dituzte, sukaldaritzaren zale den ororentzat
Penintsulako platerik esanguratsuenak prestatzen ikasi nahi duenak Penintsulako sukaldeetan barna-n eman beharko du izena. Euskal sukaldaritza izango da, nolanahi ere, ikastaroetako zutoin nagusietako bat. Horretarako, goi mailako sukaldaritzaren gailurrean dauden euskal sukaldarien errezetarik ezagunenak ikasi ahal izango dira, Gure izarren sukaldaritza izeneko ikastaroan. Juan Mari Arzak, Eneko Atxa, Hilario Arbelaitz, Karlos Argiano, Pedro Subijana, Andoni Luis Aduriz eta Martin Berasategi sukaldarien sekretuen jabe egingo da ikaslea. Euskaraz sukaldean Aurtengo programaren berrikuntzetako bat Culinary Euskaltegia izango da. Sukaldean, lapiko eta su artean jarduten duten bitartean euskaraz hitz egin, eta erraztasuna hartzea izango da euskaltegiaren helburua, eta bide batez, ongi pasatzea. Miniaturazko sukaldean barneratu eta pintxoak eta kazolak nola prestatzen diren ere ikasi ahal izango da. Iaz Gipuzkoako pintxo lehiaketa irabazi zuenak emango du ikastaro horietako bat: Irungo Danako jatetxeko David Rodriguezek. Atzerritarrek euskal sukaldaritzaren funtsak ezagutzeko antolatu dute Euskal sukaldaritza tradizionalaren lantegia.
Chef profesionalaren sekretuak ezagutzen ikastaroarekin abiatuko dute programa, eta denboraldiko produktuei lotutako beste bat ere antolatu dute. Bederatzi saioetan Iberiar

Euskal Herritik atera eta hainbat herrialdetako sukaldaritzei erreparatuko diote beste zenbait ikastarotan. Japoniako sukaldaritzan arrozak duen garrantzia erakutsiko du Hiroyuki Vero sukaldari japoniarrak. Arroz egosia prestatzen maisua da Hiroyuki. Mexikora bidaiatzeko aukera ere egongo da. Eduardo Plasencia sukaldari mexikarrak herrialdeko gastronomia takoak eta entxiladak baino gehiago dela erakutsiko du. Asiako eta Italiako sukaldaritzak ezagutzeko parada ere izango da. Euskal sukaldariak irakasle izango dira Chef gonbidatuekin sukaldean ikastaroan. Donostiako Illarra jatetxeko Joxean Eizmendi, Kokotxa jatetxeko Daniel Lopez edota Angelita Alfaro izango dira irakasleetako batzuk. Uda betea etorriko da Basque Culinaryn. Jazz zaleek jazza eta gastronomia uztartu ahal izango dituzte, Donostian Jazzaldia izango den egun beretan, eta gazteentzat udalekuak egongo dira, 15 eta 17 urte arteko gaztetxoentzat. Gastronomia kultura da, baina baita osasuna ere. Dieta osasuntsu bati jarraitzearen garrantziaz jabetu eta osasuntsu jateko menuak diseinatuko ditu Amaia Diaz de Monasterioguren elikadura adituak. Ardo eta olio dastatzeek osatuko dute ikastaroen eskaintza.
2011ko maiatzean hasi zen Culinary Cluba martxan, eta geroztik 800 zalek baino gehiagok parte hartu dute ikastaroetan. BCCk egindako ikerketaren arabera, ikastaro horien %20 senide eta lagunen opariak izan dira.
Omenaldi onena, doan ikasi ahal izatea

Euskara ikasleak goratu ditu Korrikak, omenaldi ekitaldian, eta adierazi du doakoa izan beharko lukeela euskara ikasteak
Aldarrikapenari lotutako omenaldia egin zieten euskara ikasleei atzo Usurbilen, Gipuzkoan, 18. Korrikaren omenaldi ekitaldian. Urteetan egin duten ahalegina aintzat hartzekoa dela nabarmendu zuen Edurne Brouard Korrikaren arduradunak, eta hori euskaldun guztiek izan behar dutela gogoan: Oso handia izan da elkarbizitzari egin dioten ekarpena.
Berria 2013/01/27
Horretan jarraitzeko, baina, beste urrats bat egitea nahitaezko dela nabarmendu zuen Brouardek: Bada garaia gurea den hizkuntza ikasteko bideak errazteko, bada garaia behar diren baliabideak jartzeko eta doakotasunean aurrerapausoak emateko. Erakundeei dei egin zien, euskara dohainik ikasi ahal izatea bermatzeko. Egun osoko egitaraua atondu zuen AEK-k atzorako. Usurbilgo herrigunea erabat bete zuten toki batetik eta bestetik batutako euskara ikasleek eta irakasleek; asko eta asko ziren gazteak. Eguerdian hasi zuten jaialdia, bertsolariekin, eta bazkaria zuten gero. Arratsaldean, kantua hartu zuten ardatz: erromeria eta kantu jira egin zituzten, eta Esne Beltza taldeak kontzertua eman zuen arratsean. Ekitaldi nagusirako egin zuten tartea bazkalondoan. Pilotalekua beterik zela, euskara ikasleei omenaldia egin zieten. Haietako asko eta asko ziren frontoian, jan-edanean. Ekitaldirako, euskalgintzako ordezkari andana batu zitzaien: Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusia, Garbie Petriati Behatokiko zuzendaria eta Joanmari Larrarte BERRIA Taldeko kontseilari ordezkaria, adibidez. Haiekin batera, han ziren AEK-ko Artezkaritza Kontseiluko kideak, eta Eman euskara

elkarri bideoan parte hartu duten zenbait pertsona ezagun ere bai. Erakundeetatik ere, ordezkari ugari: Mertxe Aizpurua alkatea, Martin Garitano Gipuzkoako ahaldun nagusia, Zigor E t xe bu r u a G i p u z k o a k o D i p u t a z i o k o Euskara zuzendaria, Jorge Gimenez Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Ikerketa eta Koordinaziorako zuzendaria, eta Joseba Erkizia HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundeko zuzendaria. Ezker abertzaleko kide Maribi Ugarteburu ere han zen. Hiztun gero eta gehiago Eskerrak emateko ekitaldia izan zen, eta, horren erakusgarri, zazpi euskara ikasleri lore sorta bana eman zieten. Denboran eta dirutan egin duzuen ahalegina zinez eskertzekoa da, esan zien Brouardek, eta gogorarazi zuen milaka hiztun irabazi dituela euskarak azken urteetan helduen alfabetatze eta euskalduntzeari esker. Eta etorkizunean kopuru hori handituko bada, egun euskaltegietan ari zaretenoi esker izango da, adierazi zuen, txalo artean. Bide horretan, ordea, ikasleek laguntza behar dute, Brouarden iritzirako. Euskaltegion zeregina ezinbestekoa da. Euskaltegi indartsu eta onak behar ditugu. Erakundeen babesa eskatu du horretarako, finantzaketa egokia izan dezaten euskaltegiek eta pagatu beharrik ez dadin izan euskara ikasteko. Bide hori urratzen hastea galdegin zien instituzioei. Korrikaren mezua ardatz Martxoaren 14an abiatuko da 18. Korrika, Andoainen, Gipuzkoan. Aurtengo leloa Eman euskara elkarri aintzat hartzera deitu zituen Brouardek her ritar rak: Euskara erabiltzeko bidea zabaldu behar diogu elkarri. Euskara ikasten ari diren milaka horiek atea zabaltzen digute euskaraz bizitzeko eta euskaraz haiekin jarduteko. Atzoko omenalditik harago, egunerokoan jarraitzeko deia egin zuen: Guk geuk euskara ikasleei egin diezaiekegun omenaldirik egokiena ez al da haiekin beti euskara erabiltzea?.
Hilabete eta erdi falta da hamar eguneko lasterketa hasteko, eta aurki jakinaraziko dute ibilbide osoaren berri. Herriz herri ari da zabaltzen mugimendua orain. Usurbilen bertan ere bai. Orain urte batzuk, baserriak-eta berritzeko dirua bildu zuten herrian, eta zati bat soberan geratu zaie. 18. Korrikari ematea erabaki dute. Ekitaldiaren bideoa eta argazkiak ikusi nahi izatera, jo BERRIAren webgunera: www.berria.info
Baionako suprefetak ikastola laguntzea debekatu dio Hendaiari

Eraso bortitza, gerra deklarazioa. Halakotzat jo du Seaskako zuzendari Hur Gorostiagak Baionako suprefetak hartutako erabakia. Patrick Dallennesek debekatu egin dio Hendaiako Udalari herri horretako ikastola laguntzea. Eraikina txiki gelditu zaie zentroko kideei, eta egoitza berria egiteko proiektua dute, aspalditik, mahai gainean. Proiektu hori kolokan da orain, suprefetaren debekuarengatik. Arazoa ez da bakarrik Hendaiako ikasleena. Gure zentroen %90 dira kolokan, laguntza publikoak jaso dituztelako, erran du Gorostiagak.
Berria 2013/01/27
Falloux Legea baliatu du Patrick Dallennesek horretarako; Seaskak salatu du bere zentroen %90 arriskuan direla
Baionako suprefetak hartutako erabakia. Dallennesek Falloux Legea ekarri du gogora Hendaiari ikastola laguntzea debekatzeko. 1850. urtekoa da lege hori; debekatzen du diru publikoa ematea eskola pribatuei. Bai eta egoitza publikoak uztea ere. Seaskak hainbat erakunde publikoren laguntza jaso du bere ikastolak eraiki ahal izateko. Itsasukoa, adibidez, osorik ordaindu du udalak. Miarritzen ere 500 ikasle hartuko dituen lizeoa eremu publikoan eginen dutela erantsi du Gorostiagak. Legearen inguruan suprefetak egiten duen interpretazioaren arabera, proiektu horiek legez kanpo egonen lirateke. Ikastolak laguntzeko debekua suprefetaren gainetik heldu dela erantsi du Seaskako ordezkariak, eta kezkagarritzat jo du hori. Paueko prefeta jo du erabakiaren erantzuletzat. Egonkortasun bila Iparraldeko ikastolek behar duten egonkortasuna izan dezaten ezinbertzekotzat jo du legea aldatzea. Ezin dugu izendapenen menpe egon, jakinda prefetak edo ministro berri batek kolokan jar ditzaketela gure ikastolak. Gorostiag ak gogorarazi du 1990eko
Iparraldean 30 ikastola ditu Seaskak, eta haietan 3.000 ikasle inguru ari dira. Urtero ari gara 200 ikasle inguru berri hartzen. Guk bakarrik ezin dugu aurrera egin. Hori dela eta, arazo larritzat jo du

hamarkadan ere gorabeherak izan zituztela Baionako suprefetarekin, ikastola laguntzeko aukeraren inguruan. Orduko gorabehera haiek baretu egin ziren. Berriz piztu dira, ordea. Baionako suprefetaren jakinarazpenak erantzuna behar duela zalantzarik ez dute Seaskako kideek. Lehendabizikoa bihar bertan emanen diote. Komunikabideen aurrean agerraldia eginen dute, Hendaian, bertako ikastola laguntzeko udalak jaso duen debekuari buruz. Ezin dugu onartu gure zentro gehienak ixtea, nabarmendu du Hur Gorostiagak, eta Iparraldeko ikastola guztiak mobilizatzeko prest direla erantsi. Euskal Herri osoari egi dio laguntzeko deia. Max Brisson UMPko kontseilari nagusiak ere debekua izan du mintzagai. Erabaki horrekin 1990eko hamarkadara itzuli dela esan dio suprefetari, eta argi utzi du Miarritzek lagunduko duela hango ikastola.
Mehatxua Seaskari
Frantziako Gobernuak iazko urriaren amaieran izendatu zuen Patrick Dalennes Baionako suprefet, Frantziako Gobernuaren ordezkari. Azaroan hasi zen lanean. Bere lehen lanetako bat Hendaiako Herriko Etxeari gutun bat bidaltzea izan da. Zertarako, eta esateko 1850eko lege baten arabera ezin diola laguntzarik eman ez diruz, ez egoitza publikoak utzita Hendaiako ikastolari, erakunde pribatu bati. Herriko etxe eta ikastola gehienei egindako mehatxua da. Herriko etxeen laguntzak debekatuz gero, kolokan leudeke Seaskako hamar ikastolatik bederatzi. Noiz, eta Seaskaren hazkundea etengabea denean: 30 ikastola eta 3.000 ikasle baino gehiago ditu. Noiz, eta lurralde elkargoaren proiektuak alderdi eta gizarte eragile guztiak bildu dituenean. Noiz, eta Frantziako Gobernuak ere milaka milioi euro publiko utzi dizkienean nantza erakundeei horiek bai pribatuak. Delennesek azaroan Sud Ouest egunkariari esan zion lurraldea, Ipar Euskal Herria, ulertu egin behar duela. Bada, Delennes jaunak ez du ezer ulertu, edo ez du ulertu nahi. Jakes Goikoetxea
Irtenbide bat zor digute, eta horretan gogor lehiatzen ari gara
Berria 2013/01/27
Nafarroa osorako LTDko lizentzia lehiaketara eta Iruerriko tokiko lehiara aurkeztu da Xaloa. Udaberrian jakingo da emaitza.
Hamabost urte dira Xaloa telebista lizentzia bat eskatzen ari dela. Eskaera horren atzetik ibili da urteotan telebistako zuzendari Joseba Igarabide (Erratzu, Nafarroa, 1955). Iaz Canal4 kateak bere lizentziari uko egin eta gero, LTDko bi lizentzia lehiaketaren deialdia egin zuen abuztuan Nafarroako Gobernuak. Zer aukera duzue bi lizentzia horietako bat lortzeko? Ez dakigu zer aukera dugun. Aurkeztu garenak ez gara asko, eta horrek ematen digu ilusio pixka bat. Aukeraren bat izango dugula pentsatzen dut. Dena den, oraindik gutunazalak baino ez dira ireki. Epaimahaikoak orain irrati lizentziena aztertzen ari dira. LTDko lizentzien epaia martxoan edo apirilean irits daiteke. Nafarroako beste bi lehiakideak Abian eta Vaughan dira. Nolakoak dira? Ez dugu beste partaideen berri askorik. Vaughanek ingelesezko saioak egiten ditu. Eta Abian irrati lehiaketara aurkeztu zela dakigu, baina ez dugu aztertu. Guk gure proiektua ilusio handiarekin prestatu genuen behintzat. Bi lehiaketetan lizentziarik ez emateko aukera ere badago, ezta? Bai, aukera hori ere badago. Espero dezagun ez dadila horrela gertatu. Gure kasuan, 15 urte dira lizentzia eskatzen ari garela. Isiltasun Iruean, tokiko lehiaketara ere aurkeztu zarete. Irueko lizentzia lortuz gero, zuen proiektua nola aldatuko litzateke? Iruerriko telebista bat egingo genuke orduan, eta egiten dugunaren jarraipena litzateke. Nafarroa osorako lizentzia lortuz gero, berriz, txip aldaketa bat egin beharko genuke. Orain egiten dugun telebista mota Iruerrian egokitu dezakegu.

administratibo bat egon zen bere garaian, eta uzten ziguten egiten. Baina hori aldatu zen LTDko mapa digitala egin zenean. Irtenbide bat zor digute, eta horretan gogor lehiatzen ari gara. E u s k a r a z ko e ko i z p e n p r o p i o a k sustatzeak bost puntu hartuko ditu bakarrik. Ez da asko, ezta? Ez da asko, ez. Baina hori horrela izanik ere, aurrera egiten dugu, eta aurrera egingo dugu. Alde txar horiei guztiei aurre egin behar zaie. Iruerrian aurkeztu diren proiektu gehienen artean, euskara erabiliko lukete lizentzia lortuz gero. Hori kontuan hartzeko modukoa da. Une zail hauetan ere aurrerapausoak eman behar dira. Gure unea hil ala bizikoa da, eta hori aldarrikatu dugu erakundeetan azken bolada honetan. Lizentzia lortuko bagenu lanpostu berriak ere sortuko genituzkeela kontuan hartzekoa da. Guk etxeko lanak egin ditugu. Orain aukera ematen diegu Nafarroako Gobernuari, parlamentuari edo dena delakoari haiek ere erantzuteko. hutsetik zerbait jasotzera pasatzea aunitz da guretzat. Publizitate eta Internet bidezko telebistaren laguntzari esker irauten ari gara. Zentzuz jokatuz gero, gauza polit bat egin daiteke etorkizunean. Zientzia kzio pixka bat eginda, UPNrik gabeko gober nu batean euskarazko komunikabideen egoerak hobera egin dezake etorkizunean? Edozein modutan eta edozein kasutan, egoerak hobera egingo du. Hobera egin behar du nahitaez, gobernuan dauden taldeak daudela. Egoera batzuk hobeak izan daitezke, baina ez daude gure esku. Gu edozein agertokitan jokatzeko prest gaude. Gaur egungo egoeran, zer garrantzi du Xaloa telebistaren moduko proiektu batek irauteak? Gurearen moduko telebista batek gehienbat eman ahal duena hurbiltasuna da. Gertatzen denaren islada modu delenean azaltzen saiatzen gara, protagonismoa herritarrei eta herri erakundeei emanez. Ikusleak gertu izan dituzue urteotan. Zer mezu helarazi nahi diezue Xaloaren ikusleei? Ikusleei eskerrak eman nahi dizkiegu, aunitz gauzengatik. Ez bakarrik ikusten gaituztelako, baizik eta lagundu gaituztelako telebista bera egiten eta proiektua aurrera ateratzen. Ikusleek lagundu gaituzte bai ekonomikoki, bai saioak egiten, bai kritikak egiten. Herritarrik gabe eta bertako ikuslerik gabe, proiektuak ez du zentzurik. Telebista egitean, hori guztia beharrezkoa da: herritarren beharrei erantzuna eman eta haiekin lan egitea.
Lizentzia lortuta, gainera, dirulaguntza publikoak eskuratzeko aukera izango zenukete. Hori da. Badira bizpahiru urte ez dugula dirulaguntza publikorik jasotzen. Gaur egun,
Euskaraz bizitzea bermatuko duen hezkuntza ereduaren aldeko hautua egin dezaten dei egin die Kontseiluak gurasoei
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ikasle ber rien ikastetxeetan izena emateko kanpaina zabaldu da gaur eta aurki Nafarroan ere abiatuko da matrikulazio kanpaina. Honen harira, Kontseiluak euren seme-alabak non matrikulatu erabaki behar duten gurasoei, D ereduaren alde egin dezaten deia egin nahi die. Izan ere, gaur gaurkoz eredu horrek soilik bermatzen du ikasleak euskaraz bizitzeko aukera izatea.
Berria 2013/01/27
maltzurraren inguruan, "hizkuntza bat eta beste kontrajarriz, euren seme-alaben bizitzan erabaki garrantzitsua hartu behar duten gurasoak ataka zailean jartzen ditu.! Kontseiluaren ustez, uztargarriak dira euskalduntze maila egokia izatea eta beste hizkuntza batzuk ikastea; bai hori bai, irakats hizkuntza euskarak izan behar du", Bilbaoren iritziz. Azken urteotan agerian geratu da gaur egun indarrean dauden hezkuntza ereduen artean euskalduntzen duen eredu bakarra D eredua dela eta hortaz, gurasori hori hauta dezaten dei egin die Kontseiluak. ! "D eredua da ikasle euskaldun eleaniztunak sortzeko ereduari gehien hurbiltzen zaiona", esan du Bilbaok.! Azken g araian Estatu espainiar reko Hezkuntza Ministeriotik prestatzen ari diren erreformaren harira, Kontseiluak argi du irtenbidea non dagoen eta aurretik azaldu izan duen moduan, garai ezin hobea da hau Kontseiluko hezkuntza sektoreko bazkideen lankidetzarekin osatutako proposamena (arestian aipatutakoa) indarrean jartzeko. Kontseiluak, D ereduan matrikulatzeko deia eginez egindako espota: Zure aukera
Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiaren iritziz, "euskaraz bizitzea da gure helburua eta horretarako ezinbesteko baldintza da herritarrek euskara ezagutzea eta erabiltzea. Euskal herritarrek euskara ikasteko eta euskaraz ikasteko eskubidea dute eta hori bermatu egin behar zaie". Kontseiluak egina du ikasleak euskalduntzeko proposamena, Ikasle euskaldun eleanitzak sortzen.! Hainbat arduradun politikok egiten duten irakurketa
Seaskaren eskola sartzea arriskuan ezarri du suprefetaren gutunak
Berria 2013/01/29
Heldu den larunbatean Hendaian manifestazioa eginen du Seaskak, Baionako suprefetari gibelera egin dezala eskatzeko. Suprefetak argitu beharko du heldu den sartzean ikastolak ireki ahal diren edo ez
Hendaiako ikastola berria egin ahal izateko diru publikoa ezin dela baliatu jakinarazi die Baionako suprefetak Seaskari eta Hendaiako Herriko Etxeari. Erabaki horrek, Hendaiako ikastola ez ezik, Seaskaren eredu osoa arriskuan ezartzen duela ondorioztatu du Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Ahal bezain laster gibelera egiteko eskatu diote suprefetari, eta mobilizazioak iragarri dituzte. Lehena heldu den larunbatean izanen da. Seaskak euskaltzale oro deitu ditu euskara sostengatzera, Hendaiako plazan, arratsaldeko bostetan. Suprefetaren erabakiak hizkuntza politikaren oinarriak zangopilatzen dituela gogorarazi du Indok. Diru publikorik ezean, ikastolen %80 eta bertan eskolatzen diren haurren %90 ezingo lirateke Seaskan ari heldu den eskola sartzean. Suprefeta berriak ez du Euskal Herria ezagutzen, ez du tutik ulertu, eta ez du ikusten bere kontra jarri dituela ez soilik Hendaiako ikastola edo Seaska, baizik eta euskararen alde adostasuna eraiki duten Hautetsien Kontseilua eta Garapen Kontseilua, tokiko hautetsi gehienak, eta parlamentari guztiak. Suprefetari gibelera egiteko eskatu diote, atzeman dezala aterabidea. Gisa berean, heldu den eskola sartzea egitea bermatzen duen edo ez berehala argitzeko eskatu diote. Seaskaren ikastola gehienek diru laguntza publikoak dituzte eta, legea zorrotz irakurriz, Hendaian hartu duen neurria Ipar Euskal Herri osora zabaltzen badu, bost ikastolatik lau itxi beharko lituzke Seaskak heldu den eskola sartzean. Erabaki hori bere horretan hartzeko prest dagoen argitzea galdegin dio Seaskak suprefetari.
Ezikusiarena eta itxurakeria gainditzeko garaia

dela erran du Indok. Eskola sartze guztietan, ikastola bat irekitzen den aldi oro, legea urratu duten edo ez, hori da Seaskaren kezka. Ezin da horrela segi, beti legea urratu dugun beldurrez. Falloux legea aldatu behar da. Teorian, 2000. urteaz geroztik ez dago indarrean lege hori, baina bertan biltzen ziren neurriak eskolaren legean sartu zituzten, deus aldatu gabe. Suprefetaren agindua hartu ondoren, Seaska ez da geldirik egon, eta Frantziako lurraldean diren hizkuntza gutxituetako eskolekin sartu da harremanetan, hala nola Okzitaniako kalandretekin, Bretainiako diwan eskolekin eta Kataluniako murgiltze eredukoekin. Denbora berean, diputatu eta senatariekin ere sartu da harremanetan, legea nola saihestu edo aldatu, proposamen bat osatzeko. Ipar Euskal Herriko diputatu eta senatariak gurekin dira, baina baita Frantziako hainbat ere, jakinarazi du Indok. Adituekin ere harremanetan hasi dira, legearen balizko aldaketa aztertzeko elkarrekin. Frantziako Barne ministroa egon daitekeenaren susmoa azaldu zuen. Vallsek arazo bat du Euskal Herriarekin, baina, berak bultzatu badu erabakia, orain Euskal Herria da Vallsekin arazoa duena. Indok gogora ekarri du gizarte eragileek eta hautetsiek urteak daramatzatela EEP Euskararen Erakunde Publikoaren barruan elkarlanean, baita suprefetak berak ere. Gutun batekin elkarlan hori birrindu egin duela erran du Indok, eta hizkuntza politika kolokan jarri duela: Erabaki dezala Estatuak zer nahi duen. Battitta Salaberri Hendaiako auzapezak ere mobilizaziorako deia egin du. Aste honetan berean aterabidea atzemateko eskatu diot Paueko prefetari. Nabarmendu du ikastola berriaren xedea ez dela soilik hendaiarrena, Seaska osoarena baizik. Suprefetaren erabakia arazo larria dela erran du, euskararentzat eta Ipar Euskal Herriarentzat. Hautetsiak haserre Max Brisson UMPko kontseilari nagusi, Miarritzeko hautetsi eta EEPko presidente ohiak gogor kritikatu du suprefetaren erabakia. Seaskarekin hartutako engaiamenduak atxikiko dituela jakinarazi du. Miarritzeko Herriko Etxeak ikastola berria eginen du, handitu eta berritu. EEPko presidente ohi gisa, Paueko prefetari ere deitu dio telefonoz, erabakia oso larria dela jakinaraziz. Frantxua Maitia Akitaniako kontseilari eta EEPko presidenteak ere erabakiaren larritasuna aitortu du. Hizkuntza politikaren arduradun gisa, bilkura bat eskatu dio prefetari, egoerari konponbidea atzemateko elkarrekin. Ez du datarik zehaztu ordea. EEPren bulegoa biltzekotan da, eta bertan izanen da suprefeta edo prefeta. Larrialdiko bilkura eskatu diot prefetari; ezin dut gehiagorik erran EEPko presidente gisa, Estatua bera EEPko partaide baita.
Argitasun eske Indoren iritziz, Baionako suprefetak ez du bakarrik hartu erabakia. Suprefeta bat ez da ausartzen horrelako erabaki bat bakarrik hartzera. Erabaki horren gibelean Manuel Valls

Estatuaren presentziak EEPren sinesgarritasuna kolokan ezartzen du. Ezin du batetik hizkuntza politika bultzatu eta bertzetik biziraupena kolokan ezarri. Suprefetaren jarrera aldatzeko indarraren segurtamena azaldu du Indok hala ere. Hautetsi gehienek ez dute adierazpen publikorik egin nahi, baina haiekin mintzatu gara, eta sostengatzen gaituzte. Suprefetak jarrera aldatuko balu ere, manifestazioa eginen dela erran du Indok. Aurrekontua: 2,2 milioi euro Hendaiako Herriko Etxeak 2,2 milioi euroko aurrekontua onartu zuen. Egoitza berriak hamazazpi gela ukan behar zituen. Gaur hamasei gela ditu ikastolak; bost prefabrikatuak dira. Hemendik bi urtera hemezortzi gela betetzea da ikastolaren ustea. Ikasleen emendatzea: %6 Seaskan izena ematen duten haurren kopurua %6 emendatzen da urtero. Aurten 3.000 ikasleren heina gainditu du. EEP Euskararen Erakunde Publikoak ere hizkuntza politikaren ardatzetan eragile nagusitzat hartzen du, estatua EEPren barne dela. Paueko prefetarekin bilduko dira Seaska eta Salaberri Seaska alde batetik, eta Battita Salaberri Hendaiako auzapeza bertze aldetik, Paueko prefetarekin bilduko dira otsailaren 5ean eta 6an. Suprefetaren gutunak sortu duen egoerari aterabidea atzemateko eskatuko diote. Ostiral honetan haserrea helaraziko dio Seaskak Akademia Ikuskaritzari. Erakundeen egitasmoak zangopilatuko ditu erabakiak Hizkuntza politikaren eta Seaskaren inguruan adostasun handia lortu dute azken urteotan, bai Akitaniak, bai Kontseilu Nagusiak. Barnetegia eraikitzeko lanak iragarri zituen Akitaniak Herri Urratsean, eta gisa berean lizeo berriaren eraikuntza. Xede horiek ere kolokan jar ditzake suprefetaren erabakiak. ESANA. PATRICK DALLENNESA. Baionako suprefeta Iparraldea ulertzeko gogoz nator, jendea ezagutzera eta proiektuek arrakasta izan dezaten laguntzera
Euskara ikastera dei egin du Nafarroako Parlamentuak Nafarroako Parlamentuak adierazpen ozial bat onartu zuen atzo, euskara ikasteari buruz. Honela dio: Parlamentuak bokazioa eta borondatea dauzka ahalik eta nafar gehienek euskara askatasunez ikas dezaten. Bilduk eraman zuen gaia legebiltzarrera, eta ordezkaritza duten alderdi guztiek babestu zuten, UPNk eta PPk izan ezik. Beste puntu bat ere bazuen Bilduren proposamenak, gurasoei dei egiteko euskaraz eskolatu ditzaten beren haurrak. Ez zen aurrera atera atal hori, ordea, PSNk aldatu egin zuelako botoa, eta, lehen puntuan ez bezala, bigarrenean kontra bozkatu zuelako. UPNk eta PPk ere ezezkoa eman zioten puntu horri, eta abstentziora jo zuen Ezkerrak.
Garaiz kanpo
Bi urteko gogoeta sakonen ondoren, Garapen Kontseiluak eta Hautetsien Kontseiluak ebatzi zuten Ipar Euskal Herriak lurralde elkargo bat behar duela, aitortza instituzional gisa. Xedea esparruka landu zuten, eta Paxkal Indo Seaskako lehendakaria eta Max Brisson EEPko presidente ohi eta UMPko departamenduko buruak nabarmendu zuten, euskararen eta euskarazko irakaskuntza bermatzeko, lurralde elkargo horrek gaur egun departamenduak eta Akitaniak dituzten eskumen batzuk behar lituzkeela. Gehi estatuarenak diren beste batzuk.
Analisia 2013/01/29
erabaki duelarik zer nahi duen, heldu da Patrick Dallennes suprefeta berriaren esku hartzea, Falloux legea aitzakia harturik. 1850eko martxoaren 15ean onartu zen lege hori, eta diru edo egoitza publikoak baliatzea galarazten du eskola pribatuak laguntzeko. Alta, euskararen aldeko hizkuntza politika eta Seaskaren eredua aitzina egin ahal izateko, botere publikoek begirada selektiboa baliatu dute orain artean. Legeak aipatzen duena bete behar da, baina aipatzen ez duen arloetan aitzina daiteke. Estatuak aski zuen begiak ixtearekin. Horri esker ireki dira hainbat ikastola azken urteotan. Funtzionario berria heldu da Paristik, eta lege errepublikanoa zorrotz interpretatu. Erabaki horrek arriskuan jartzen du Seaskaren eredua. Errotik mozten du garapen egitasmoa. Ezin ikastola gehiago ireki, ezin eraiki Seaskaren lizeo berria. Eta, kontuz, legea eskuan ea hainbat ikastola ixteko agintzen ez duen, legea urratzeagatik. Lege hori zorrotz aplikatuz gero, gure zentroen %90 dira kolokan, azaldu du Hur Gorostiagak, Seaskako zuzendariak. Ikusi beharko da zein den Frantziako Gobernuaren nahia. Suprefetaren ahotik mintzo bada gobernua, Ipar Euskal Herriko karrikak haserre gorriz beteko dira. Suprefetaren salaketak, eskola baten egingarritasuna zalantzan ezartzeaz gain, euskararen hizkuntza politikari sinesgarritasuna ken diezaioke, estatua baitago EPPko zuzendaritzan. Aitor Renteria
Hautetsi gehienek bat egin dute ideia horrekin. Bat egin dute gizarte eragileek. Bat egin du Baionako Merkataritza Ganberak. Marylise Lebranchu Frantziako Deszentralizazio ministroa Ipar Euskal Herrira jinen da, udaberria aitzin, gai hori aztertzeko. Ber denboran, Franois Hollande Frantziako presidenteak agindurik, aztertzen ari dira nola egin dezakeen Frantziak Europako hizkuntza gutxituen ituna berresteko. Izan ere, konstituzioa aldatu beharko dute, eta, horretarako, parlamentuaren sostengua behar du. Lege proposamena ere parlamentuan dago aspalditik, nahiz eta egitarauan datarik ez ukan. Etorkizun hurbilerako tresna eztabaidatzen ari den unean, Ipar Euskal Herriak aho batez
Herri gisa pentsatu behar dugu, hezkuntza sistema propiorako
Berria 2013/01/29
Gogoeta prozesua abian jarri du Sortzen-Ikasbatuaz-ek, lan ildoak eta lan egiteko erak berritzeko. Erasoei aurre egin behar zaiela uste dute, baina, batez ere, eskola publiko berria sortzeko urratsak egin.
Maiatzean eginen du Sortzen-Ikasbatuaz-ek, Iruean, eskola publiko berriaren aldeko besta nazionala. Orduan amaituko da martxan duten gogoeta prozesua. Hausnarketarako gaiez eta lan ildoez mintzatu dira Garikoitz To r r e g r o s a e l k a r t e k o N a f a r r o a k o koordinatzaile eta Aitziber Martinez de Lagos koordinatzaile nagusia. alde egiten dugu; batetik, emaitzengatik, eta, bestetik, euskarari eutsi behar diogulako; euskaraz ikasiz beste hizkuntzak ikasteko aukera ere bada. D ereduaren alde egiteko inoiz baino b e h a r h a n d i a go a d a go, LO M C E kontuan hartuta? AITZIBER MARTINEZ DE LAGOS. D eredua da lortu nahi ditugun emaitzetara gehien hurbiltzen dena, baina ez da ideala. Orain LOMCEk ekarri nahi duena da euskara bigarren mailatik hirugarrenera pasatzea. Egun, ofiziala den eremuetan ere euskarak ez du gaztelaniaren estatusa. D eredu hori gainditu behar da, baina, egun, errealitatea kontuan hartuta, haren alde egiten dugu. Eta D eredu horretan, Kontseiluarekin ari gara proiektu bat garatzen, ikasle euskaldun eleaniztunak sortzeko. Zer urrats egin behar dira ideal hori lortzeko? A. M. L. Gure proiektu horrek jasotzen du hainbat urrats. Euskara da irakats-hizkuntza. Ikastetxeko hizkuntza ere euskara da, eta eskolak berak, bere testuingurua kontuan hartuta, erabakitzen du zer beste hizkuntza landu nahi dituen. Proposamen teoriko hori egina dago, eta Kontseiluarekin ari gara
Aurrematrikulazio kanpainaren harira, zein da gurasoei helarazi nahi diezuen mezua? GARIKOITZ TORREGROSA. D ereduaren

hainbat ikastetxetan garatzen. Oraindik emaitzak ez daude, baina badakigu emanen duela bi hizkuntza ofizialetan maila egokia lortzeko aukera. Oraindik zain gara ezagutzeko TIL [Hizkuntzen Tratamendu Integratua] ereduek edo aurreko Gasteizko gobernuak proposatu hiru eleko ereduak zer emaitza izan duten. Ez dute informazioa eman, eta gurasoek behar dute. erreformak egitea, badakitelako hezkuntzak zertarako balio duen, sozializaziorako bitarteko dela. Guk esaten dugu sozializaziorako tresna badela, baina izan behar duela eraldaketarako tresna. Guk tresna askatzaile gisa erabili behar dugu, ikasle kritikoagoak eta gizarte justuago bat sortzeko. Hori da zuen gogoeta prozesuaren bidez lortu nahi duzuena? A. M. L. Argi dugu LOMCEri, adibidez, ez diola hezkuntza komunitateak erantzun behar. Gizarte osoak erantzun behar dio. Baina hori baino gehiago egin behar du. Alternatibak eraiki behar ditu. Alternatiba horiek ezin ditu eskolak bakarrik egin. Denen arteko lana da, auzolana. Gu hori bultzatzen ari gara. G. T. Eraiki egin behar dugu; hori da garrantzitsuena. Iraunkorra izango den zerbait eraiki behar dugu, aldaketak lortu ahal izateko. G. T. Hizkuntza proiektuak behar du izan herriaren proiektu. Hezkuntza ez da bakarrik eskolaren ardura, baizik eta komunitatearena. Proiektuak hori nabarmentzen du. Herriak esku hartu behar du. Gogoeta prozesua abiatu duzue, eta herritarren parte hartzea da helburutzat jo duzuen oinarrietako bat. G. T. Hezkuntza herriaren ardura da, eta gizartea eraldatzeko tresna bat. Bestelako gizarte eta herri bat nahi badugu, hortik hasi behar dugu, eta guztion parte hartzea behar dugu. A. M. L. Oso agerikoa da administrazioek, gobernuek, nola erabiltzen duten hezkuntza. LOMCE da orain, baina ez da lehen aldaketa izan, eta ez da azkena izango. Gobernua aldatzen denean, lehen gauza da hezkuntzan Egungo sistemak uzten du tarterik h a l a ko p r o p o s a m e n a k m a r t x a n jartzeko? A. M. L. Horretarako ari gara gogoeta egiten, ikusteko zer egin behar dugun, hezkuntza sistema propio hori lortzeko urratsak egiten hasteko. Elkarlana behar dugu, eta herri gisa pentsatu behar dugu horretarako. Lortu izan dira akordioak, eta gure gogoetan ardatz gisa Oinarrizko Hezkuntza Akordioa jarri dugu. Kontua da ikustea zer proiektu dugun eta zein sortu behar dugun edozein ikastetxek eta herrik jada martxan jartzeko. Ikastetxea eta herria direlako ardatza. Haiekin lan egin behar dugu. Eta tresnak partekatu. G. T. Lehentasunak ezarri behar dira, eta indarrak horietara bideratu. Eraginkor izan nahi dugu. Eraikitzeko.
Iribasek Nafarroa osoan jarri nahi du ingelesezko eredua

D ereduaren aldeko manifestua aurkeztu dute hainbat gizarte eragilek, matrikulazio garaiaren atarian
Ikasle guztiek dute ingelesa menderatzeko eskubidea. Horixe erran du Nafarroako Hezkuntza kontseilari Jose Iribasek, eta horretarako ingelesezko irakaskuntza eredua Nafarroa osora zabaltzeko asmoa duela agertu du. Aurrematrikulazio kanpaina hasteko egun gutxi falta direnean egin ditu adierazpenok, otsailaren 1etik 8ra izanen baita epea zabalik Nafarroan. Egun, Haur Hezkuntzako 21 eskola publikotan eta Lehen Hezkuntzako hemeretzitan ezarria dago ingelesezko irakaskuntza eredua. Denera, 7.500 ikasle inguruk jasotzen dute. D ereduaren aldeko manifestua sinatu duten gizarte eragileen ustez, ordea, euskarazkoa da ikasle eleaniztunak lortzeko bidea bermatzen duen eredua eta, ondorioz, eredu horren alde egin dute. Nafarroako Ikastolen Elkarteak, Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendarien Elkarteak, Nafarroako Euskara Teknikarien Lanbide Elkarteak, Sortzen-Ikasbatuaz taldeak eta Topaguneak aurkeztu zuten testua, atzo. D ereduaren aldeko apustuaren barruan, hiru ardatz nabarmendu dituzte manifestuaren sinatzaileek: eredu hori dela eleaniztasunerako bidea, kalitatea eta eraginkortasuna bermatzen duela, eta hautu ekologikoa ere badela. D eredua kalitate eta esperientzia handikoa dela nabarmendu dute. 30 urteko esperientziak kalitatezko emaitzak bermatzen ditu. Edozein hizkuntza ikasteko jarrera bultzatu beharra
Berria 2013/01/29
nabarmendu dute, gainera. Erroak tokian sustraitu, eta adarrak mundu globalean hedatu behar dira, haien hitzetan.
Kontseiluaren kanpaina Kontseiluak ere D ereduaren alde egin du, eta Euskal Herriko gurasoei eskatu die eredu horren aldeko apustua egiteko. Euskaraz bizitzea da gure helburua, eta horretarako ezinbesteko baldintza da herritarrek euskara ezagutzea eta erabiltzea. Euskal herritarrek euskara ikasteko eta euskaraz ikasteko eskubidea dute, eta hori bermatu behar zaie, erran du Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok, aurrematrikulazio kanpainaren harira. Bilbaok argi utzi du euskarak behar duela izan irakats-hizkuntza. D eredua da ikasle euskaldun eleaniztunak sortzeko ereduari gehien hurbiltzen zaiona, erantsi du Kontseiluko kideak.
Normal
Beste hamaika konturen artean 50. hamarkadako Donostian haur eta nerabeentzat euskaldun izatea zeinen nekeza zen azaldu zuen Ramon Saizarbitoriak larunbatean, Hendaian, hitzaldi benetan interesgarrian. Nekeza zen etxeko euskalduntasun hura kaleko giroaren kontra bizi zelako, isilpera zigortua. Nekeza, kanpokoarekiko hormak ezartzea zelako guraso haiei seme-alabak euskaldun iraunarazteko geratu zitzaien ia tresna bakarra. Nekeza korrontearen kontra egin behar zelako igeri. Hots, neke izugarria ume koskor edo nerabe garairako, zeinetan etxetik irten eta besteekin urtzea izatean baiten ametsa: normal izatea. 80.eko hamarkadako Beasainen, 50.eko Donostian baino errazagoa zen, dudarik gabe, euskaldun izatea. Baina hala eta guztiz, nekearen sentsazioa du ni izan
nintzen nerabe hark: giro nagusiarekin bat egiteko zailtasuna, bitxikeria izatearena baserritarra, erradikala edo mandaeulia ez zinenean. Etengabe kontra aritzearena, normaletik kanpo. Eta zer den patua, 2013 hasi berri honetan, Hendaian, oraindik gerri parera iristen ez zaidan alaba kontrakoen bandoan ezartzera behartua ikusi dut nire burua: Baionako suprefetak ikastolen funtsean, euskalduntasunaren aurka abiatu duen oldarraldiaren kontra. Zinez diotsuet: nik normal hazi nahi nuen. Idurre Eskisabel
Iritzia 2013/01/29
Zurikeria
Bizitzaren zebrabideetatik ibiltzeko agintzen diguten berak nonahitik ibiltzen dira, lasterbideak baliatzen dituzte. Ikasleari irakurketaren onurak predikatzen dizkion irakasle horixe ez duzu sekula ikusiko bere asignaturakoa ez den liburu baten aurrean. Alkohola kaltegarria dela eta asko edateak hondamen handienak dakartzala esan dio aitak semeari, kopatxoari tragotxoa eman eta gero. Sutu egiten zaituzte ustelkeria kasuek, baina zenbat aldiz ordaindu duzu BEZik gabeko faktura bat, zenbat aldiz egin diozu izkin ogasunak kontrolatuko ez dizun dirutxoren bati? Diskurtsoek ez bezalako egiatasuna dute egintzek, predikatzen duguna ez dator beti bat praktikatzen dugunarekin. Euskarari buruzko gure diskurtsoek gure egintzen egiarekin egiten dute talka. Eta semealabek imitatu egiten gaituzte: Ikasle gehienak euskaraz aritzen dira gelan, baina gaztelaniaz patioan, irakurri genuen joan den asteburuan. Anjel Lertxundi
Europari kasu egin ez, eta lizentzia gabe utzi dute Euskalerria Irratia
Berria 2013/01/30
Irrati baimenak banatzeko prozedura xehe, garden eta objektiboa izan dela adierazi dute Nafarroako Gobernuak eta UPNk. Gobernuak 42 baimen eman ditu; Abian Komunikazioak lortu ditu gehien, bederatzi
Europako Batzordeak esana zion Nafarroako Gobernuari: Euskalerria Irratiari emititzeko baimenik ez emateko jokabidea berrikusteko. Euskalerria Irratia, emisioak 1988an hasi zituenetik, lau aldiz aurkeztu da irrati lizentzien lehiaketetara. Atzo laugarren deialdiaren ondorioen berri eman zuen Nafarroako Gobernuak; Europaren esanari kasurik egin gabe, lizentziarik gabe geratu da Euskalerria Irratia. Laugarrengoz. Lau puntugatik ez du lortu baimena COPEk 76,05 puntu eskuratu ditu; Euskalerria Irratiak, 72,05. Lehenago ere gorabehera handiak izan dira irrati lizentzien banaketekin Nafarroan. 1998an egin zuten bigarrena; Net21 kateari eta Nafarroako Unibertsitateko irratiari eman zizkieten lizentziak. Helegitea jarri zuen Euskalerria Irratiak. Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak onartu, eta baliogabetu egin zuen lehiaketa. Berriz eman zituzten lizentziak 2006an, kate berei. Berriz helegitea jarri zuen irratiak, eta arrazoia eman zioten auzitegiek. Gorabehera horiek guztiak medio, atzo lizentzien banaketaren berri emateko egin zuten agerraldian, gobernu ordezkariek nabarmendu zuten prozesu konplexua izan dela lizentziak banatzekoa. Baina prozesu gardena, xehea eta objektiboa izan dela esan zuen Edurne Elio Nafarroako Komunikazio zuzendariak. Lehiaketak aniztasuna bermatuko duela erantsi du.
Iruean, bi lizentzia soilik Hamabost zonaldetarako, 44 irrati lizentzia eskaini zituzten. 26 proiektu aurkeztu ziren, eta haietatik hamazazpik eskuratu dituzte baimenak. Abian Komunikazioa izan da lizentzia gehien eskuratu dituen taldea, bederatzi. Auritzen ematekoak ziren lau baimenetatik, bi bakarrik eman dituzte; gainontzeko guztiak eman dituzte. Iruean, aldiz, bi irrati lizentzia bakarrik eman dituzte, eta horrek ere polemika sortu du. Jose Luis Sanchez de Muniain Kultura kontseilariak

azaldu du Irueko gobernuak lizentzia gehiago eskatu zizkiola Madrili, 2009an; azken lehiaketa bukatu eta eskaria handiagoa dela frogatu arte ez zituela gehiago emango erantzun zuen. Lizentziak Iruea. Ser; COPE. Tutera. Onda Cero. Lizarra. Ser; COPE. Tafalla. Onda Cero; COPE; Intereconomia. Baztan. Xorroxin; Abian; Zeroa. Altsasu. Ser; Punto Radio; Cadena Dial. Peralta. Cadena 100; Es.radio; YRI. Sanchez de Muniainek ziurtatu du, eskaria handiagoa bada, lizentzia gehiago eskatuko dituztela Madrilen, eta egingo dutela lehiaketa berri bat aurrerago. Datarik ez du eman, ordea. Aukera hori baliatzeko asmoa agertu du, hala ere, Euskalerria Irratiak, eta aurrera segituko duela erantsi du. Euskalerria Irratiarekin egin dituzten ir regulartasunen kate luzea konpontzeko aukera galdu du gobernuak, irratiko kideen esanetan, eta euskaldunei irratia euskaraz entzuteko eskubidea urratu. Lizentzien banaketa gaitzetsi dute Bilduk, NaBaik, Geroa Baik eta Ezkerrak ere. Euskararen aurkako erasotzat hartu dute. UPNk ohar batekin erantzun die, prozedura gardena, profesionala eta objektiboa izan dela esanez. Bera. Xorroxin; Zeroa; Abian; Pausu Media. Zangoza. COPE; Abian; Kiss. Leitza. Punto Radio; Abian; Zeroa. Larraun. Abian. Ameskoa. Abian; Kiss; Radio Maria; Radiodif. del Principado. Otsagabia. Abian; Kiss; Radio Marca; Radiodif. del Principado. Izaba. COPE; Pevesa; Abian; Kiss. Auritz. Abian; Radio Maria.
Ikastolen Elkartearen izenean, Seaska bakarrik ez dutela utziko erran du Tellituk

Hendaiako ikastolaren auzian babesa adierazi dio Ikastolen Elkarteak Seaskari; ahal guztiak jartzeko hitza hartu du
Ikastolen Elkarteak aztergai izango ditu euskal hezkuntzak dituen beharrak eta erronkak, bihar Bilbon izango diren topaketetan. Jardunaldi horien aurkezpen ekitaldian aipagai izan dute, besteak beste, Ipar Euskal Herriko ikastolek Baionako suprefetaren eskutik jaso duten azken "mehatxua". Hur G o ro s t i a g a k S e a s k a r e n z u z e n d a r i a k larunbatean Hendaian izango den manifestazioan parte hartzeko dei egin du. Ikastolen Elkartearen izenean, Tellituk Seaska bakarrik ez dutela utziko esan, eta ikastolen komunitate osoaren beroa eta indarra ipini du Paristik datorren erasoari aurre egiteko. Bilboko EHU/UPV-ren paraninfoan, Abandoibarran, hezkuntza munduko zenbait eragile bilduko dira bihar goizetik hasi eta arratsaldera arte, Euskal Herriko Hezkuntza sistemaren egoeraz hitz egiteko. Ikastolen Elkarteak antolatu ditu topaketak, kontuan hartuta EAEn legealdi berri bat martxan dagoela, eta horren ondorioz "lau urteko zikloa irekitzear" dagoela orain. Eztabaida foro horretara eramango dute ikastolek egin duten diagnosia, eta bi gabezia garrantzitsu ipiniko dituzte mahai gainean. Koldo Tellitu elkarteko lehendakariak azaldu zuenez, une honetan eskola emaitzak onargarriak badira ere, hobeak izan beharko lirateke. Inbertsio parametroak Finlandiakoetatik eta Kanadakoetatik gertu izanik, eskola errendimendua ez da herrialde
Kazeta 2013/01/30
bi horien parekoa, eta horrek hausnarketa sakona eskatzen duela esan du.
Bigarren arazo nagusia sisteman kokatzen dute. Diotenez, "egungo antolakuntza agortuta dago". "Administrazio-esparru eta sare desberdinetan barreiatutako sistema desegituratu honek ez du laguntzen hezkuntza helburu orokorra eta emaitza hobeak lortzen", adierazi du Tellituk. Hezkuntza sistema propioa Ikastolen Elkartearen ustez, euskal gizartean "aldaketa sakon eta esanguratsuak" izan dira hainbat arlotan, eta horiei azken urteotan krisialdi ekonomiko sakona gehitu behar zaie, normalizazio politikorako agertoki berria edota Estatu espainolaren birzentralizaziorako saiakera berria. Gauzak horrela, ikastolek "erabat beharrezko eta premiazkotzat" jotzen dute hezkuntza lege

bat, sistema propiorantz aurreratze aldera". Hendaiako manifestaziora joateko deia Bestalde, Hur Gorostiagak Seaskaren zuzendariak larunbatean Hendaian izango den manifestazioan parte hartzeko dei egin zuen, Paristik datorren erasoari aurre egiteko. Ikastolen Elkartearen izenean, Tellituk Seaska bakarrik ez dutela utziko esan, eta ikastolen komunitate osoaren beroa eta indarra ipini zuen erasoari erantzuteko.
Hezkuntzan eraiki diren proiektu guztiak blindatzeko garaia heldu da. Larunbatean denok Hendaiara! Azken egunotan hezkuntzari lotuta jasaten ari garen erasoaldiaren aurrean determinazioz erantzuteko beharra aldarrikatu nahi du Kontseiluak. Baionako suprefetak Seaskarekiko hartu duen erabakia, Iribasek egin dituen adierazpenak, Wert-en erreforma... hauek guztiek agerian uzten dute hezkuntza sistema propioaren beharra eta Kontseiluak aldarrikatzen duen kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntza-politikaren beharra. Euskararen eta euskarazko hezkuntzaren kontrako erasoak bata bestearen atzetik datoz eta azken egunotan pairatu ditugu bata bestearen atzetik. Baionako suprefetak Seaskaren aurka hartutako erabakiaren aurrean komunitate bezala agertzeko deialdia egin nahi du Kontseiluak eta ildo horretan, larunbatean Hendaian egingo den manifestazioan parte hartzera deitu nahi ditu euskaraz bizi nahi duten herritar guztiak. Kontseiluak berak ere manifestazioan parte hartuko du. Kontseiluaren iritziz oso larria da suprefetak Hendaiako Herriko Etxeari helarazitako agindua; izan ere, hori betez gero, "urteetan herri mugimenduak eta herritarrek ikastoletan egindako lan handia eta ezin hobea, urteetan ilusio handiz garatutako proiektuak apurtzeaz gain, gure hizkuntzari eragingo liokeen kaltea
oso handia izango litzateke, euskararen berreskurapen prozesua bera kolokan jartzeraino. Izan ere, ezinbestekoa da nor malizazio prozesuan euskaraz irakaskuntzak egiten duen ekarpena. Ipar Euskal Herriaz ari garela, gaur gaurkoz ikastolak dira bakarrak euskara eta euskaraz ikastea bermatzen dutenak eta euskaraz bizitzeko aukera haur-gazteei bermatzen dietenak", esan du Bilbaok. Euskal erakunde eta alderdiei eskura dituzten tresna guztiak erabiltzeko eskatu die Kontseiluak, ! euskal gizarteak garatu duen sistema blindatzeko eta euskaldun eleaniztunak sortuko dituen eredua babesteko. "Ezin egon gaitezke erasoen mende, ezin dugu aurrera egin Damoclesen ezpata behin eta berriro sama gainean jartzen badigute. Duela hilabete batzuk aski garbi esan genuen kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntza-politikarako eskubidea bermatu behar zaigula, bestela kanpoko eskuhartzeak eta erabakimenek gure proiektuak baliogabetuko dituztela, eta hemen dugu adibide argia. Hartara, euskararen marra gorriei beharrezkoa duten zentralitatea emateko garaia heldu dela uste dugu. Eta zentralitateaz gain, beste behin esan behar dugu babesa behar dela, azken hamarkadotan hezkuntzan eraiki diren proiektu guztiak blindatzeko garaia heldu da", Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaoren esanetan.
Kame Hame Haaa

Dragoi Bola Z, hi Son Gohan aupa, Dragoi Bola Z, gaizkileen aurka.... Son Goku ikusiz hazi ginen gu. Ez geneukan besterik burutan. Eskolara joan aurretik kola-kau-a irentsi egiten genuen, erlojuari aurre hartu eta soberan geneuzkan bizpahiru minutuetan, begi puztuei gozatu bat emateko. Arratsaldeetan izaten zen gurean bekatuan ibili gabe Son Goku ikusteko aukera. Begeta beste behin, nola menderatzen zuen ikusteko aukera. Kame Hame Haaa... Olentzerotan Kinton lainoa eskatu nuen nik. Amesten genuen Super Sayan egoeran jarriko ginela inoiz. Tentetuko zitzaizkigula ileak, eta horituko. Akorduan ditut Bulma, Krilin, Freezer... Beranduago etorriko ziren Doraemon Katu Kosmikoa, Hatori Ninja, Arturo Erregea, Ninja Dortokak. Geure unibertso propioa geneukan. Euskal mundu fantastikoa. Superbat, pila bat. Nafarroako etxeetan bi mando izatera derrigortu gaituzte. Bata berria, LTDa pizteko. Bestea zaharra, mintzo eta sentipen arrotzeko Cro-Magnonok ETB 1 eta ETB 2 analogikoan ikus ditzagun. 45.000 euroko isuna jarri berri zaio estraperloko antena baten bidez, LT D n e u s k a r a z bizitzeko aukera izan genezan amestu zuenari.
Iritzia 2013/01/30
Ez zaharrean, ez berrian. Nafarroako umeek ezin dute euskaraz marrazki bizidunik ikusi. Mando zaharrak ez baitaki zer den ETB3a. Guk bezalaxe, unibertso propio bat eraiki dute. Erdaraz. Bob Esponja buru. Eta ezin kalkulaturiko kaltea ari da eragiten. Erdaraz jaso eta euskara izan nahi lukeen erdaraz eman. Sinets iezadazue, aitona-amonen, gurasoen, ingurukoen ahotik euskara baino aditzen ez duten umeei euskara ahazten ari zaiela. Marrazki bizidunak euskararen bizi iraupenean puntu estrategikoa dira. Eta badakite. Sinets iezadazue, urgentziazko beharra zaigu. Goazen lagunok, amets betean, dragoiaren bola bila batera. Orain badakit, nongo zulotan, dagoen altxorrik ederrena.... Julio Soto
Aurrematrikulazioei so, partaidetzaz mintzatu dira ikastolak Aurrematrikulazio kanpainan murgildu dira ikastolak ere. Beren hezkuntza proiektuaren ezaugarri diren balioak nabarmendu dituzte, Ongietorri ikastolara lelopean. Konantzaz mintzatu zen atzo Bilbon Imanol Igeregi, Ikastolen Elkarteko zuzendaria, baita partaidetzaz ere: Gurean, eskola komunitateak erabaki ere egiten du beren seme-alaben trebakuntzaz; ez da bezero hutsa, titular bihurtzen da. Nafarroan kanpaina desberdina egin dute ikastolek: Inbertsiorik errentagarriena hezkuntza da leloa duten txartelak zintzilikatu dituzte etxeetako atean, eta bookcrossing mugimendukoek askatutako liburuetan ere txertatu dituzte.
Gipuzkoako erakundeetara hedatu dira euskara bermatzeko irizpideak
Berria 2013/01/31
Kontratu publikoetan hizkuntza irizpideak txertatuko dituzte Gipuzkoako 36 udaletan, aldundiak zabaldutako bidearekin bat eginik. Elkarlanean taxutu dute oinarria, eta horrek enpresei mesede egingo diela adierazi dute
Erakundeen ardurapeko lanetan eta zerbitzuetan euskarak tokia izango duela bermatzeko, urrats bateratu bat jarri dute mahai gainean Gipuzkoako Diputazioak, herrialdeko 36 udalek, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak eta Urola Kostako Udalen Elkarteak. Kontratu publikoetan hizkuntza irizpideak ezarriko dituzte: lehiaketetara aurkezteko, hizkuntzari dagozkionak ere bete beharko dituzte enpresek, hartara. Aurrerapauso bikoitza izango dela nabarmendu du Zigor Etxeburua Euskara zuzendariak: herritarrentzat eta erakundeentzat, erabilera areagotuko baita; enpresentzat, aukerak zabalduko baitzaizkie, merkatu berri bat. Diputazioak hasitako bideari batu zaizkio, azken batean, udalak. Aldundiak urrian jakinarazi zuen hizkuntza irizpideak ezartzen hasia zela kontratazioetan. Lantalde bat martxan izan dute hilabeteotan guztietan diputazioak berak eta udalek, gisa horretako neurriak zehazteko. Orain arte gertatzen zen udalen bat irizpide batzuk jartzen saiatzea eta enpresek erantzutea: 'Hori zuk soilik eskatzen duzu'. Orain, berriz, publikoak dira irizpideak, azaldu du Etxeburuak. Erakundeek enpresen esku uzten dituzten obretan eta zerbitzuetan euskara bermatzea dute helburu udalek. Gari Berasaluze, Zarauzko zinegotzia: Administrazioek kontratuen bidez egiten dituzten lanetan ezinbestekoa da herritarren hizkuntz eskubideak bermatzea, baina ez hori bakarrik: udalek eta beste erakundeek euskaraz jarduteko duten eskubidea ere bermatu egin nahi dugu. Euskara teknikariekin eta udal ordezkariekin bilera egin zuten atzo diputazioan. Bilduren esku dauden udalek soilik ez; irizpideak ezartzeko asmoa dute, adibidez, Elgoibarrek (EAJ) eta Eibarrek (PSE-EE) ere.

Kontratuaren araberakoak Legeetan adierazitakoa betetzera joko dute, beraz. Lege babesa badago, baina, askotan, aplikazioa ez dago araututa. Kontratu guztietan jarriko dituzte irizpide horiek: obretan, zerbitzu publikoen kudeaketan eta hornidurakoetan. edonola ere. Alor batzuetan soilik euskaraz aritzea dute jomugan. Zarauzko zinegotziak adierazi du euskararekin lotutako kontratuetan euskaraz soilik aritzea bultzatuko dutela. Gazteria, haurrak, kultur etxeak... Alor jakin batzuekin lotutako kontu batzuetan euskaraz funtzionatzea lasai asko onartzekoa da; gainera, eskubidea, legeak aitortua. Arautzearen bidetik Hizkuntz irizpideak jartzeko oinarria erak u n d eek elk ar rek i n ad o s tu i z an a garrantzitsua dela nabar mendu du Etxeburuak. Lau abantaila ikusi dizkio: lankidetza konplizitatea lortu da, eta lana optimizatzea, eraginkortasuna tresneria bat sortu da hizkuntz irizpideak indarrean jartzeko eta bururaino eramateko, laguntza normalizazioan aurrera egiteko tresna jarri zaie erakundeei, eta enpresentzat ere baliagarri da, irizpide bateratuak izanik, logika egongo delako, eta ofizialtasuna praktikan ez dugu bururaino eraman ofizialtasuna, legeak egonda ere; orain, praktikara eraman nahi dugu, bururaino. Erakundeen egitekoa egoera arautzea ere badela gogorarazi du Euskara zuzendariak, eta Katalunia aipatu du: Generalitateak arautzearen bidea hartu zuen, eta, beste faktore batzuen artean, katalana normalizatzen asko lagundu du urrats horrek. Arautzearen bidetik espero dute aurrerapausoak ematea Gipuzkoan ere. Alaitz Aizpurua Usurbilgo zinegotziak nabar mendu du urteetako borroka egikaritzen hasia dela. Defendatutako hori alor instituzionalean zabaltzen hasia da. Euskara zuzendariak gainerako erakundeei
Bost alorretan erreparatuko diete hizkuntz irizpideei: zerbitzuko hizkuntza zein den, zerbitzuko kontratuetan enpresako langileei zer hizkuntz gaitasun eskatuko zaien, hizkuntza paisaiak errotuluak, esku orriak... nolakoa izan beharko duen, herritarrei harrera nola egingo zaien eta erakundeekin zer hizkuntza erabiliko duten. Hori oinarri gisara harturik, udal bakoitzaren eta kontratu bakoitzaren izaeraren esku utziko dute atal horietako bakoitza nola arautu. Aldeak bai baitaude batetik bestera. Berasaluze: Ez dugu berdin jardungo umeekin lotutako kontratuetan eta turismokoekin, adibidez. Hondartzan euskaraz eta gaztelaniaz soilik jardutea ez dugu eskatuko. Beste pauso bat emateko asmotan dira,

eskatu die gisa berean jarduteko, eta bereziki aipatu du alor horretan Eusko Jaurlaritzak duen erantzukizuna. Oraingoz, 36 udalek bat egin dute hizkuntz irizpide bateratuak jartzeko asmoarekin, baina aldundiak berri eman du gehiagok ere galdera egin dutela gaiari buruz. Atea zabalik dagoela berretsi dute. Irizpideak ezartzen nola hasi udal bakoitzaren esku dago. Ez dute gorabeherarik espero, nolanahi ere. Etxeburua: Legezkoa da. Bi hizkuntzak dira ofizialak.
Bergara. Deba. Eibar. Elgoibar. Gipuzkoako Diputazioa. Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea. Errenteria. Errezil. Urola Kosta mankomunitatea. Eskoriatza. Aizarnazabal. Getaria. Anoeta. Hernani. Aretxabaleta. Ibarra. Arrasate. Irura. Astigarraga. Lazkao. Azkoitia. Legazpi. Azpeitia. Lezo. Beizama. Irizpideak ezarriko dituzten erakunde publikoak
Mutriku. Oiartzun. Oati. Ordizia. Orio. Pasaia. Soraluze. Tolosa. Urretxu. Usurbil. Zarautz. Zestoa. Zizurkil. Zumaia.
Urrats bateratua normalizaziora

Euskararen normalizazioan pauso izugarria dela eta aspaldi egin beharreko zerbait zela adierazi dute hainbat udaletako ordezkariek. Herritarrei eta udalei eragingo diela ere ziurtatu dute.
Alderdi gehienek onartutako eta babestutako egitasmoa aurkeztu dute Gipuzkoako Foru Aldundiak eta hainbat udalek. Euskararen nor malizaziorako bidean urrats izugarria egin dela nabarmendu dute euren herrietan euskarak izango duen lekua bermatzeko apustua egin duten hainbat udal ordezkarik. Batzuk besteak baino baikorrago azaldu dira, hala ere. Enpresek administrazioarekin hartu-emana izan nahi badute euskararen g aia landu beharko dutela uste du Tolosako Udaleko Euskara zinegotzi Inaki Irazabalbeitiak. Iritzi berekoa da Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko lehendakari Maren Belastegi ere, enpresek euskarari garrantzia eman eta langileria euskalduntzeko apustua egingo dutela pentsatzen baitu. Eibarko Udaleko Euskara zinegotzi Esther Kareagak, ordea, enpresekin zailtasunak izan ditzaketela uste du, baina haien esku dagoena egingo dute e u s k a r a re n n o r m a l i z a z i o p roze s u a n pausoak emateko. Orain arteko urratsak udal bakoitzak bere
Berria 2013/01/31
kabuz egin ditu. Orain indar handiagoz lan egin ahalko dutela uste dute, lehen babesik gabe egindakoa batera egiteko aukera izango dutelako. Zailtasunak egon dira, eredua falta izan dugu; orain, eredu horiek sortuta daude, eta horrek bidea erraztuko du , esan du Zestoako alkate Leire Etxeberriak.

Erreakzioak
Enpresek langileria euskalduntzeko lan egingo dutela uste dut Maren Belastegi Uemako lehendakaria Euskararen ofizialtasunerako bidean herritarren eskubideak bermatzea beharrezkotzat jotzen dugu. Bide hori lantzen saiatu gara Ueman azken urteotan, eta Gipuzkoako Foru Aldundiak ere horren aldeko hautua egitea oso egokia iruditu zaigu, baita 36 herrik ekimen horretan parte hartu izana ere. Lehen ahal genuen moduan egiten genuena, legea hala moduz ezagututa, orain hobeto egiteko aukera izango dugu. Denok irizpideak bateratu ditugunez, udaletako lanak erraztuko ditu seguruenik. Eta enpresetan ere eragingo duela espero dut, enpresek euskarari garrantzia emanez eta euren langileria euskalduntzen lan eginez. Horrek ahalbidetuko luke guk zerbitzuak euskaraz ematea. Udaleko alderdi guztiek dute ekimenaren berri, eta denak ados daude Esther Kareaga Eibarko Udaleko Euskara zinegotzia Gure udaleko euskara teknikariekin jarri ziren harremanetan proiektuaren berri emateko, eta oso interesgarria iruditu zitzaigun, euskaldunak garelako eta euskararen normalizazio prozesua aurrera eraman ahal izateko aukera paregabea iruditu zitzaigulako. Eibar oso herri euskalduna da. Gainera, udaleko alderdi guztiek dute ekimenaren berri, eta denak ados daude. Gu PSE-EEkoak izanik ados bagaude, eta PPkoak ere ados badaude, zer esanik ez EAJkoak eta Bildukoak. Agian, zailtasunak izango ditugu enpresekin egingo dugun lanean, baina guk gure esku dagoena egingo dugu ekimena aurrera atera dadin. Neurriak ahal bezainbeste adostuko ditugu, eta bide hori indartzen ahaleginduko gara. Orain arte euskaraz lan egin ez dutenek horretan pentsatuko dute Inaki Irazabalbeitia Tolosako Udaleko Euskara zinegotzia Legegintzaldi berrian, hizkuntza politikari zegokionez, erabaki genuen enpresa munduan eragiteko modurik eraginkorrena zela kontratazioetan hizkuntza irizpideak zehaztea. Horrez gain, jada euskaraz zerbitzua ematen zuten enpresak saritzea erabaki genuen. Eta horrek guztiak ondorioak ekarri dituela ikusi dugu. Hori hala izanik, Gipuzkoako hainbat herritan orain arte euskaraz lan egin ez dutenek horretan ere pentsatu eta lan egiten hastea eragingo du, administrazio publikoarekin lan egin nahi badute, behintzat. Horrek guztiak normalizazioan eragina izango duela uste dugu. Modu horretara, aurrerantzean hobekiago bermatu ahal izango dugu herritarren hizkuntz eskubideak betetzen direla. Zailtasunak egon dira; eredua falta izan dugula esan genezake Leire Etxeberria Zestoako alkatea Udaleko langileoi iruditzen zaigu euskararen normalizazioan izugarrizko pausoa izango dela ekimen hau; udalean horrelako elementu baten beharra aspalditik izan dugula ziurta dezakegu. Aspaldi egin beharreko zerbait zela uste dugu. Orain arte, zerbait eskatzean, udal bakoitzak bere kabuz eskatzen zuen, inoren babesik gabe; orain, beste hainbatek gauza bera eskatzen dutela ziurtatzeko aukera izango dugu, eta horrek indar handia emango dio euskarari. Orain arte zailtasunak egon direla eta eredua falta izan dugula esan genezake; orain, ereduak sortuta daude, eta horrek bidea erraztuko du, ziur. Herritarrei administrazioan euskaraz aritzeko abantaila eskainiko zaie.
Ur pixka bat basamortuan

Seaskaren nantzaketa eredua hari batetik zintzilik eta Euskalerria irratia emititzeko baimenik gabe bosgarrenez utzi dituzten astean, albiste on bat heldu da euskararen nor malizazioarentzat, ur pixka bat basamortuan. Gipuzkoako Foru Aldundiak, 36 udalek, Urola Kostako Mankomunitateak eta Uemak hizkuntz irizpideak bateratu dituzte obra nahiz zerbitzuetako kontratazioetan. Irizpide horiekin, elebitasuna ez ezik, euskaldunen hizkuntz eskubideak bermatu egin nahi dituzte. Bide eraginkorra da hori erakusteko euskara lehen mailako hizkuntza dela, eta ez bazterreko tresna antzu bat.
Iritzia 2013/01/31
Krisiaren ondorioz, gero eta gehiago dira ingelesa, alemana eta nazioarteko hizkuntzak ikastearen garrantzia barneratu duten herritarrak. Bada, Gipuzkoako erakundeek hasitako bideak lagunduko du, nazioarteko hizkuntza horiek ez ezik, euskara ere herritarren eta enpresen lehentasunen zerrendan ipintzen.
Pixkanaka normalizaziorako ezinbesteko baldintza hau ezartzen, alegia, euskara beharrezkoa dela Euskal Herrian lan egin eta bizitzeko. Iaki Petxarroman
Irakasle perfektuaren bila

Harrituta geratu ginen Bilboko Ulibarri Euskaltegiko langileok Gara egunkarian (2012/10/20) Patxi Agirregomezkorta gure zuzendariaren iritzi artikulua irakurrita. Ikasleen matrikulek behera egitea legegintzaldi honetan (Patxi Lopezen gobernuarena) hartutako erabakien ondorio dira. Ulibarri Euskaltegia ezaguna egingo zaio baten bati; izan ere, hainbat hedabidetan agertu zen notizia batek jira eta bira dezente eman zuen. Gure harridurak, ordea, ez zuen Patxi Lopezekin zerikusirik izan, ezta Patxi Agirregomezkortak haren legegintzaldiari eginiko iruzkinekin ere. Artikulua argitaratu zen aste berean gure 5 lankidek kaleratzeko gutuna jaso zuten, eta horixe izan zen, hain zuzen ere, gogotxartu gintuen arrazoia. bertara ezagutuko zituzten 24 langileen izen-abizenak. Iritzia 2013/01/31
Hala, zuzendariak kaleratzeak izango zirela jakinarazi zigunetik hona gertatu d e n a hitz batean laburbildu beharko bagenu, makabro hitza erabiliko genuke. Lehenengo eta behin, kontratu finkorik ez zuen gure 14 lankide/lagun ez-finko, zuzenean kalera. Zer gertatuko zen kontratupean zeuden eta sobera zituzten beste hamarrekin? Hara formula: euskaltegirako ezinbestekoak (The Good), ezinbestekoak ez ziren (The Bad), eta kalera joan behar zuten (The Ugly) langileen izen-abizenen zerrenda pasatu zioten elkarri. Zerrenda beltza, gustu pertsonalen araberakoa. Erreferentea izan nahi duen euskaltegiak (hala dator gure publizitatean) garai digitalean atzamarrez aukeratu ditu sobera dituen langileak. Sona handia lortu duen tele-errealitate haren nominazio saioen antzeratsu. Gezurra balitz, barregarria. Lana galtzearekin zerikusia duenez, makabroa oso.
Hainbatetan entzun ditugu (edo horretaz konbentzitu nahi izan gaituzte) Euskal Herrian dagoen kooperatiben ereduak dituen onurak, bai arlo ekonomikoa indartzeko baita langileen eskubideei dagokienez ere. Gurea kooperatibaren forma juridikoa hartu duen enpresa da, ez langileen eskubideak bermatzen dituena preseski. 12 bazkidek erabakitzen dute 60 langile kontratatuak dituen euskaltegiak nolakoa izan behar duen arlo guztietan. Horretan ere, 12 bazkide horiek erabaki zuten zeintzuk izango ziren krisialdi honen ezaugarri latzenak bertatik
Hara emaitza: 55 urte dituen irakasle beteranoa, noiz eta krisi garai latz honetan; hainbat urtetan ordezkari sindikala izan den irakaslea; amatasunaz gozatzeko eskubidea duten bi irakasle; teknologia berriekin ondo moldatzen ez den beste bat, non eta irrati-kaseteak erabiltzen dituen euskaltegi batean; kalitatearen sistemari iruzkina egin zion beste bat, gure euskaltegia horizontaltasunean oinarritzen zela entzunda eztanda egin zuena; autoikaskuntza zentro bat martxan jarri zuen irakasleetako bat, autoikaskuntza zentro horixe euskaltegian jaitsierarik sumatu ez duen arlo bakarrenetarikoa

(bakarra ez bada) izanik... Hori da erreferentea izan nahi duen euskaltegia. Jendea termino ekonomikoen arabera sailkatzen duen erreferentea. Lan erreforma berria darabilen euskaltegi erreferentea. Baliabide teknikorik gabeko gelak sustatzen dituen erreferentea. Guztietan erreferenteena. Helduen euskalduntzean erreferentea izateko bide horretan, euskaltegietan Kalitate Sistema ezarri duen lehen(etako)a izan da gurea. Alde horretatik, suposatzen da kalitate sistemek enpresaren funtzionamenduaren bikaintasuna dutela helburu. Nork ez luke nahi, langile, bazkide zein enpresario, bere enpresa bikaina izatea? Ez dakit bazkide edo enpresario baten ustez bikaintasuna kontzeptuak zer esanahi izango duen. Gurean, enpresario-bazkideek bilatzen dutenaz gain, kalitate-sistema erabili dute kaleratze horiek zuritzeko. Nahikoa arrazoi kalitate sistema horixe zalantzan jartzeko. Era berean, bertikaltasuna nabarmendu eta euskaltegian dagoen hierarkia ageriago geratu da. Burokrazia sartu da erraietaraino, eta langileok soldata berberaren truke, denbora luzeagoa sartu behar dugu lanean. Gure esparrura etorrita, euskalgintza, hain zuzen ere, bikaintasunak irakasteko moduarekin du zerikusia. Euskara irakasteko moduan dago zer hobetu. Horretan inbertitu behar, eta ez ditxosozko Kalitatean. Didaktikan dago zer hobetu hori. HABEk eskaintzen dituen ikastaroez gain, bada aurrez aurre dugun problematika, eta problematika hori ikasleen motibazioa da. Aniztasunari erreparatu behar diogu, egungo ikaslearen profila oso bestelakoa baita trantsizio garaikoarenaren aldean. Izan ere, kalitateak bezeroaz egiten du berba. Gu Ikasleez mintzo gara, Pertsonez ari baikara. Alde horretatik, euskaltegietako irakasleok badakigu klasean ditugun 12 Ikasleen izaerak, ikasteko zailtasun/erraztasunak, jatorria, helburua eta abarrak ez direla berberak. Badakigu ez dela bezero hori existitzen; Ikasle pilo bat dago. Euskara ez da ingelesa, mesedez! Hala uste dugu. Euskaldun bihurtu nahi duen Ikaslea motibatu behar dugu. Euskara akademia izatetik, gizartea euskalduntzea (eta ez tituluak ematen dituen McDonalds-a) helburu duen zentrora igaro behar dugu. Eta hori, nagusi jauna, ez da Patxi Lopezen politikaren errua. Zuk, Agirregomezkorta, aipatutako euskararen ETTa izan nahi ez badugu, ez dugu zertan izan. Gure Ikasleak akreditazioak, also known as tituluak, errazago lortuko ditu (hala nahi izanez gero), euskararen irakaskuntza errotik aldatuz gero; baina gurean, adibide bat jartzearren, ohikoa izan da aurreko ikasturtean lortutako akreditazioen ehunekoak ongietorria ematea ikasturte berriari. Ahalik eta tituludun gehien lortu. Aurrekoan ondo/txarto egin duzu. Baietz hobetuko?. Erdietsi ezean, ez zara irakasle perfektua izango, eta gu irakasle perfektuaren bila gabiltza. Langileon Batzarrak hainbat proposamen helarazi dio enpresari, kaleratze horiek ez gauzatzeko. Beste euskaltegietan egin denaren moduko proposamen estralurtarra. Hara formula magikoa: guztion artean lana banatu eta soldata murriztu araudiak eskaintzen dituen tresnak erabilita. Gizatasuna eskatu diogu Patxiri. Agirregomezkortari. Hark Patxiri (Lopezi) eskatutako berbera. Baina ez, langile perfektuaren bila dabilen euskaltegiak Sergio Leoneren mozorroa jantzi eta The Good, The Bad and The Ugly nor diren erabakita du. Berdin dio 2012 krisialdi urte latz honetan bidean nor uzten dugun. 55 urteko familiadun laguna bada ere. Euskaltegi erreferenteak irakasle perfektuaren bila segituko du kosta ahala kosta. Koska ahala koska. Borja Goi Ulibarri euskaltegiko irakaslea, CGT-LKN eta LAB sindikatuen izenean
Legea egokitu behar da Seaskaren izaerara

Baionako suprefetak Hendaiako auzapezari egindako oharrak Seaskaren haserrea piztu du. Manifestazioa eginen du etzi.
Seaskak manifestaziora deitu du etziko, Hendaian. Baionako suprefetak 1850eko Falloux legea baliatu du eraikin berria gelditzeko. Lege horren arabera, ezin da diru publikorik baliatu eskola pribatu bat laguntzeko. Hizkuntza politikaren eragile nagusia denak funtzio publikoa bete ahal izateko laguntza publikoa behar duela erran du Paxkal Indo Seaskako lehendakariak.
Berria 2013/01/31
ikastola, eta Seaskaren ikastola guztiei eragiten diela. Prefetarekin bilduko garelarik, ikastola guztien egoera aipatuko dugu. Seaskaren eredua arriskuan dago. Suprefetaren erabakiak nolako eragina ukan dezake? Bi aukera egon daitezke. Postuan dagoen artean, legea betearazi ahal du, nahi duen bezala. Erran du xede berriak aztertuko dituela, Hendaiakotik hasita. Baina orain arte egindakoa ere legearen jomugan ezar dezake, eta Seaskaren ibilmoldea deuseztatu berak kargua utzi arte. Aski du begiratzea nola dauden alokairuak, nola eraiki diren ikastolak, ikusteko esku hartze publikoa egon dela kasurik gehienetan. Beraz, berak erran bezala, kasu guztiak eraman ditzake auzitegi administratibora. Kasurik onenean, Hendaiako ikastolaren garapena trabatuko luke hiru urtez edo, kargua utzi arte. Kasurik txarrenean, ikastola gehienak itxiko lituzke. Kontraesanez beterik da suprefeta. Hendaia bera da adibidea. Nola traba dezake ikastola berria egitea, ikastola zaharra gisa berean egin zelarik? Hain argi badu, zaharra ere itxi beharko luke. Jakin dezala ikastola baten lana trabatzean bertan sartuko diren haurrak frantses elebakarrak izatera kondenatzen dituela.
Larunbatean manifestaziora deitu du S e a s k a k . Z e r t a n d a H e n d a i a ko ikastolaren egoera? Suprefetak gutuna igorri zuenetik ez da aldaketarik egon. Auzapeza suprefetarekin bilduko da aurki, eta gu, prefetarekin. Beraz, kolokan dago Hendaiako ikastola berriaren xedea. Hastapenetik erran genuen egoera larria dela, gainditzen duela Hendaiako

Nola ken daiteke Falloux legea? Legeak dio ezin direla eskola pribatuak nantzatu diru publikoarekin. Ez gara publikoak, baina eginkizun publikoa dugu. Beraz, legea egokitu behar da Seaskaren izaerara. Legerik ez dagoenez, sortu beharko da lege hori. Hizkuntza politikan sartu diren eskolak laguntzen ahal dira, baina nahikeriaz, ez beharturik. Bestela, legea onartezina izango zen. Nahi duten hizkuntza proiektu bat badelarik, erakunde publikoek laguntzen ahal dute. Azken baldintza litzateke eskola hori laikoa izatea. Elementu horiek bildurik, lege hori gure sareari egokitua litzateke. Suprefetak bere baitarik hartu du erabakia, ala jasotako agindua da? Iritzi pertsonala emanen dut. Demagun suprefetak Vallsen kabineteari deitzen diola. Erraten badie eraikin pribatuak diru publikoaz ordaintzen direla, hori mozteko agindua jasoko du. Aldiz, erraten badu ikastolek presioa egiten diotela, bertze erantzun bat ukanen luke. Vallsek berak eragin duen aginduan? Bai. Vallsen jarrerak hegalak ematen dizkie administrazioan ari direnei. Jakobinoa izatea errazagoa da Vallsekin. Merkatuko prezioan alokatzea onartzen duela dio suprefetak. Ataka bat ireki du? Ataka faltsua ireki du. Errealitatean ezinezkoa den bidea proposatu du. Teknikoki ezin da, diru aldetik. Ikastolak merkatuko alokairuan ordaintzeko, 1,5 eta hiru milioi euro artean beharko lirateke urtero. Ez dugu diru hori. Baina, gainera, ez ditugu gure egoitzak ordaindu nahi. Ez da zuzena. Zerbitzu publikoa gara, eginkizun publikoa dugu, eta diru publikoarekin lagundu behar da. Euskaltzaleek oso argi dute, eta hori aldarrikatuko dugu Hendaian.
Seaskak urtero 1,5 milioi euro jaso beharko lituzke eraikinak egiteko Eskola publikoetan eraikuntza lanak egiteko baliatzen den eredua egokituz gero, diru hori jaso behar luke Eskola publikoan baliatzen den eredua Seaskari egokituz gero, eraikuntza lanak bermatzeko, urtero bederen, 1,5 milioi euro jaso beharko lituzke. Frantziako Hezkuntza publikoan indarrean dagoen sistemaren arabera, eskolara sartzen den haur bakoitzeko 10.000 euro baliatzen dituzte eraikuntza lanetan. Seaskak urtero 150-200 ikasle gehiago biltzen ditu. Eragiketa eginez,
1,5 eta bi milioi euro artean beharko lituzke Seaskak, beharrak betetzeko. Horren ordez, Herri Urrats bezalako jaiak antolatu behar ditu, eraikinen arraberritze eta handitzeak bermatu ahal izateko. Herri bakoitzean ikastola bat izatea da Seaskaren helburua. Gaur egun, ama eskolatik lizeora, 30 egoitza ditu. Eskaintza bermatu ahal izateko, hainbat herritan prefabrikatuak baliatzen dituzte. Baldintza teknikoak ez dira eskola publiko batek onartuko lituzkeenak. Euskararen Erakunde Publikoak Seaska du hizkuntza politikaren ardatz nagusi gisa, hala ere. Eginkizun nagusia duen ereduak, suprefetaren iritziz, ez du diru publikorik merezi.
Oskol elebiduna
Bi hizkuntza menperatzeak alzheimerra eta neuroendekapanezko beste zenbait gaitz atzeratu ditzakeela uste dute BCBLn, eta ikerlerro bati ekin diote hori
Mundu ikuskera anizkuna, jende gehiagorekin komunikatzeko gaitasuna, hirugarren hizkuntza bat ikasteko erraztasuna... Zerrenda luzea idatz daiteke elebitasunaren onuren inguruan. Bada Basque Center on Cognition Brain and Language ikerketa zentroak lerro berri bat gehitu nahi dio zerrenda horri. Hango ikertzaileen ustez, baliteke alzheimerra duen pertsona elebidun batek, adibidez, abantaila izatea elebakarrarekin alderatuta. Zenbait ikerketek iradoki dute neuroendekapenezko gaitzen sintomak atzeratu egiten direla bi hizkuntzatan pentsatzen duten garunetan. Hipotesi hori oinarri hartuta, urtea hastearekin batera, ikerketa lerro berri bati ekin diote BCBLn, elebitasunak pertsona nagusien garunean eta haien gaitasun kognitiboetan dituen ondorio positiboak aztertzeko. Hala azaldu du Jon Andoni Duabeitia doktoreak eta lerro berri horretako ikertzaile nagusiak.
Berria 2013/01/31
hizkuntza zein den ikusi behar du, eta, ziurrenik, pare bat minutu barru beste pertsona batengana hurbilduko da, eta beste hizkuntza batean egin beharko dio, azaldu du Duabeitiak. Hizkuntza bat aukeratzeko bestea itoarazten den une hori da gakoa. Malgutasun kognitiboari lotuta dago gaitasun hori, eta, horri esker, arreta sistemak desberdin jokatzen du elebidunengan: bereziki adi egon beharra dago. Garunaren arreta sistemaren egoerak zerikusi zuzena du neuroendekapenezko gaitzekin: horra hor elebitasunaren eta Alzheimeren eta Parkinsonen gaitzen arteko ustezko lotura. Bi ikerketa handi argitaratu dira, eta, horien arabera, elebiduna izateak oskol baten moduan funtzionatzen du gaitz kognitiboen aurka. Ondorioak ez dira behin betikoak, baina hori iradokitzen dute. Horrek ez du esan nahi gaitz neurokognitiboak agertzen ez direnik, baizik eta agerpena atzeratzen dela. Alzheimerra izan behar baduzu, izango duzu, faktore genetikoak ere tartean daudelako, baina geroago agertuko zaizu, nabarmendu du Duabeitiak. Boluntario bila Ikerketa lerroa hasi berritan, dagoeneko ekin diote parkinsonaren adarrari, eta alzheimerrarena jorratzen hasi behar dute orain. Horretarako, deialdi publikoa egin du BCBLk, boluntario bila: gaitz neurokognitiborik ez duten 65 eta 80 urte arteko euskaldun eta gaztelaniadun elebidunak behar dituzte, batetik, eta gaztelaniadun elebakarrak, bestetik, ikerketa egin ahal izateko. Parte hartu nahi duen edonork aski du ikerketa
Zenbait ikerketak iradokitzen dutenez, elebidunek gehiago garatzen dituzte arreta sistemarekin lotura duten ahalmen batzuk. Guztiz zentzuzkoa iruditzen zaigu hori. Elebidun batek hizkuntza batetik bestera saltoka ibili behar du etengabe bere bizitzan. Aldamenean duen pertsonaren

zentrora hots egitea: (0034) 943-30 93 00 telefono zenbakira. Geroago egingo dituzten beste ikerketa batzuetan adin guztietako boluntarioak eskatuko dituzte, baina kasu zehatz horretan, 65 urtetik gorakoak behar dute izan: Gazteen gaitasun kognitiboak % 100ean daude, eta, orduan, elebitasunak ustez ematen dizkien ahalmen horiek ez dira hain esanguratsuak. Pertsona edadetuen hondatze kognitibo arrunta aztertuz gero, berriz, elebiduna izateak dakartzan ondorio kognitiboak benetan esanguratsuak eta erabakigarriak izan daitezke. Boluntarioak ordenagailu banaren aurrean jarriko dituzte, eta erresonantziak ere egingo dizkiete. Duabeitiaren arabera, nola irakurtzen duten aztertuko dugu, nola jartzen duten arreta gauza batzuetan eta besteetan, eta nola itoarazten dituzten distraktoreak. Kanpotik eta barrutik ikertuko dugu hori. Kanpotik, ordenagailuaren aurrean jarrita, eta barrutik, pantailari begira daudela, baina aldi berean erresonantzia eginez. Batetik, irudi finkoak edo estrukturalak aterako ditugu horrela, hau da, nolakoa den gure garuna; bestetik, irudi funtzionalak, hots, nola funtzionatzen duen gure garunak. Boluntario horien pazientzia saritzeko, gainera, talasoterapia zentro batean saio bana oparituko dietela azpimarratu du ikertzaile nagusiak. Elebitasunaren eta neuroendekapenezko gaitzen ustezko erlazio horrek garunaren zer zatiri eragiten dion jakiteko ere izan daiteke baliagarria ikerketa zehatz hori. Izan ere, gaur egun, oso zaila da hori zehaztea: Arreta sistemari begiratzen badiogu, aurrealdeko kortexekin du horrek zerikusia; baina hizkuntzari buruz ari bagara, sarea oso handia da, eta oso hedatuta dago. Ez da geruza zehatz bat, garunaren erdia da ia.
Jaiotzetiko elebiduna izan edo bigarren hizkuntza geroago ikasi, hor alderik ba ote dagoen argitzen laguntzeko ere balio dezake ikerketa horrek. Baiezkoan dago Duabeitia, bainamodu zientifikoan egiaztatu beharra dago, eta orain arte ez zaio garrantzirik eman faktore horri: Hizkuntzaren beraren aldetik bai, badago desberdintasunik garunean; baina gaitasun kognitiboei begira, oraindik ez dakigu. Orain arte egin diren ikerketetan oinarrituta, ezin dugu zehaztu hizkuntza ikasteko adina faktore kritiko bat den ala ez. Gure susmoa da baietz, alde nabarmena egon behar dela jaiotzetik elebidunak diren pertsonen eta geroago bigarren hizkuntza bat hartu dutenen artean. Baina arreta sisteman oinarrituta orain arte egin diren ikerketa urriek zaku berean sartu dituzte elebidun biak. Parkinsona eta alzheimerra ez ezik, narriadura kognitiboa (gaitz apalagoa) ikertzen ere hasiko dira aurki BCBLn, ikerketa lerro horren barruan. Duabeitiaren aurreikuspenen arabera, urratzen hasitako bide berri horrek urte honen bukaera aldera emango ditu lehen emaitzak. Haien hipotesia egiaztatzea espero dute: hau da, elebiduna izateak ondorio positiboak dituela ahalmen kognitiboei dagokienez. Baina ez hori bakarrik: Ikusi nahi dugu zer aldaketa dituen pertsonaren garunak elebiduna izateagatik, elebakarrarenarekin alderatuta. Neuronak nola konektatzen diren haien artean, eta zeintzuk diren hizkuntza bat erabiltzean garunean funtzionatzen duten gune zehatzak. Zer sare egiten duten.
Gizarteak erdaldunduta
Eskolan beste eremu batzuetan baino askoz gehiago egiten dute euskaraz, ikerketa batek azaleratu duenez. Koskortuz doazela, gizartera biltzen dira gazteak, eta gaztelaniara.
Nabarmen jo du euskarak aurrera eskolan, baina gizarteko egoera oztopo bihurtu zaio aurrerago egiteko. Ondorio hori atera dute A r a b a k o, B i z k a i k o e t a G i p u z k o a k o estudianteek euskara zenbat erabiltzen duten aztertuta. Adinaren artean dagoen aldeak sortu du arreta: 9-10 urterekin, ikasgelan euskaraz aritzen dira hamar ikasletik sei; 13-14 urte egiterako, ordea, hamarretik hiru ere ez dira. Zergatik? Koskortu ahala gizartera irteten dira gaztetxoak, eta ohartzen dira gaztelaniaz funtzionatzen duela. Ondorio hori atera du Iaki Martinez de Luna soziolinguistikan adituak. Imitatzera jotzen dute gaztetxoek: gaztelaniara maizago jotzen dute, eta euskaratik urrundu egiten dira orduan eta gehiago. Arrue ikerketaren egileetako bat da Martinez de Luna. Ikasleen artean euskararen egoera zein den aztertu dute Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, ISEI Irakats-Sistema Ebaluatzeko eta Ikertzeko erakundeak eta Soziolinguistika Klusterrak. Ondorioa: kalean eta beste eremu batzuetan baino askoz gehiago erabiltzen dute euskara eskoletan, nahiz eta alde nabarmenak dauden ikasgelaren eta jolastokiaren artean. Hizpide izango dute ikerketa hori g aur Donostian, Soziolinguistika Klusterrak antolatutako j a rd u n a l d i e t a n . E u s k a l H e r r i k o e t a at ze r r i k o a d i t u e k a z t e r t u k o d i t u z t e ikerketako emaitzak.
Berria 2013/01/31
Ikasle gazteenen artean du toki handiena euskarak. Lehen adinetan harro esaten dute euskaraz badakitela. Botere harremanak ere tartean daude; irakasleak dira boteredunak, esan du Martinez de Lunak. Argig ar ri dira datuak: 9-10 urterekin, etxean g aztelaniaz egiten dutenen erdiak ere euskaraz aritzen dira ikaskideekin gelan. Irakasleekin, are gehiago: hamarretik zortzi baino gehiago. Aintzat hartzekoa da etxeko hizkuntza euskara dutenak hamarretik bi eskas direla.

Euskara gutxiago etxetik Etxean ikasitako hizkuntzarena da, hain zuzen ere, ikerketak utzi duen emaitza ilunetako bat. 13-14 urtekoak hartuta, %20,4 dira lehen hizkuntza euskara dutenak; 9-10 urtekoetan, %19,8. Gazteagoak, eta gutxiagok jaso dute euskara etxean. Joera ez da espero zitekeena. Etorkinen kopurua areagotu izanari erreparatu dio Martinez de Lunak. Baina badago hor beste galdera bat: non dira euskaldundu diren belaunaldiak? Guraso erdaldunak izan arren, euskaldundu direnak eta orain guraso direnak? Kezkagarriena hori da: zer hizkuntza portaera daukaten euskaldunduriko guraso horiek. hedabideetan. Murgilduz joaten dira eremu erdaldunetan, eta ikasgelako egoera irauliz joaten da: sare sozialetan, gaztelaniaz jarduten dute lautik ia hiruk, eta eskolan bertan ere gaztelania nagusi da, jolastokian: hamarretik sei hala mintzo dira. Etenik gabeko bidea da, eta nerabezaroan sendotu egiten da. Martinez de Luna Aldi horretan, nork bere eredua aldarrikatzen du; alegia, desberdina izatea gurasoek edo irakasleek diotenaren aldean, distantziak markatzea. Gehitu horri gizarteratze gero eta handiagoa. Emaitza, 13-14 urteko ikasleen jarduna aztertuta: ikastetxeko jolastokian are gutxiagok egiten dute euskaraz bostetik batek ere ez, eta, aldaketa are handiagoa dena, ia erdiraino jaisten da ikaskideekin gelan euskaraz hitz egiten dutenen kopurua. Gaitasuna eta erabilera, lotuta Kanpoko egoerak eskolan ere eragina baduela nabarmendu dute Arrue ikerketan; batez ere, 13-14 urtekoen artean. Eskolaz kanpoko ekintzei begiratu diete, haiek dutelakoan eragin handiena; b o s teti k b atek eg i ten d i tu ek i n tz a k euskaraz. 9-10 urterekin, hizkuntza ereduak du zerikusi handia. Euskara gehiago darabilte D ereduko ikasleek; Lehen Hezkuntzan%64 dira D ereduko ikasleak. Gizarteratzen hasten dira pixkana-pixkana gaztetxoak, eta eskolatik kanpo egoera nolakoa den ikusten. Leku guztietan zer hizkuntza den nagusi ikusten dute. Eta zer ikusi, hura ikasi. Erdaldunak dira erreferente gehienak gizartean. Interneten, musika taldeetan, Urteroko ebaluazio txostenek diote alde handiak daudela eredu batzuetako eta besteetako ikasleen artean. Erabileran nahitaez du horrek eragina. Gaitasuna, motibazioa eta erabilera elkarri lotuta d a u d e. H o r i e t a k o r e n b a t e a n m a i l a altuagoa edo baxuagoa izateak

gainerakoetan eragiten du. Gaitasunak erabilera areagotzen du, eta erabilerak gaitasuna ere bai; motibazioa ere indartzen da bi horiek handitu ahala. Gurpil zoro baten modukoa izan daiteke, baina horrelako egoera daukagu. Argi utzi du ikerketak. 9-10 urterekin, euskaraz erraz egiten dutela diote ikasleen %21ek, eta gaztelaniaz eta euskaraz parets u egi ten du tela % 2 4 k . 1 3 -1 4 urterekin, gutxiago dira euskaraz erraz aritzen direnak (%18,5), baita gaztelaniaz eta bietan aritzen direnak ere (%17). Soilik gaztelaniaz erraz egiten dutenak LHn baino hamar puntu gehiago dira, nahiz etxean euskara jasotakoak gehiago izan. Joera hori azaltzeko, hizkuntza kalitateari ere begiratu dio Martinez de Lunak; alegia, euskara hizkuntza osoa ote den gaztetxoentzat, ba ote duten egoera guztietan moldatzeko moduko hizkuntza. Eskolan barneratzen duten hizkuntza oso formala da maiz. Ez dituzte hizkuntza batean behar diren trebetasun guztiak. Halakoak ezin zaizkio eskatu eskolari. Talde harremanak behar dira, elkarrizketa informalak.... Hots, gaztelaniaz bezala, euskaraz ere garatu behar duela gazteen hizkuntza horrek. Leku batzuetako neskamutikoei ezin zaie eskatu besterik gabe trebezia horiek garatzeko, eta horrek, sarritan, gaztelaniaz aritzera eramaten ditu. Irakasleekin erlazio berbera Salbuespen bat bada: gaztetxo gehienek, baita 13-14 urte egitean ere, irakasleei euskaraz egiten jarraitzen dute. Datuak aztertuta, kezka bat sortu du Arrue ikerketak: ikusita eskolan gehiago erabiltzen dela euskara, ez ote dagoen arriskurik gaztetxoek soilik ikastetxearekin lotzeko euskara. Ikusi behar da zer irudi transmititzen diegun hizkuntzaren inguruan. Helarazten dieguna bada euskara eskolan erabili behar dela baina beste inon ez, horrela garatuko dute. Soziolinguistak onartu du arrisku hori egon badagoela, baina adierazi du Arrue ikerketa eskuan hartuta beste aldetik begiratu behar zaiola egoerari: Eskolako erabilerarik ez balego, non legoke euskara? Mugatua da, gabeziak badauzka, bai, baina eskolak oso ekarpen garrantzitsua egin dio euskarari.
otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila
Otsaila
Gizarte engaiatu batekin euskarak iraun ahal izango luke, ziur

VI. Euskal Soziolinguistika Jardunaldiak egin zituzten, atzo, Donostian. Bertan, ikasleen euskara erabileraz hitzaldiak egin zituzten. Katalanaren erabileraren inguruan egindako Resol ikerketaren berri ere eman zuten jardunaldietan. Han izan zen Hizkuntzalaritzako doktore F. Xavier Vila kataluniako ikerketaz hizketan.
Berria 2013/02/01
Vilak uste du euskara eta katalana ez daudela galtzeko zorian, baina baita geroan hala segitzeko gizarteak lan egin behar duela ere.
elkarlanean aritzea gustatuko litzaiguke. Hala ere, ikerketako hainbat alorrekin kritikoa izango nintzateke: gelako eta gelatik kanpoko harremanen emaitzen interpretazioarekin, zehazki. Hainbat interpretazio izan ditzakete emaitzek, eta ez dakit egokiarekin jo duten. Hau da, ondorio errealak atera dituzten ala ez. Baina, oro har, ikerketa paregabea iruditu zait. Zuek egindako Resol ikerketatik zein ondorio atera dituzue? Herritarren zati bat aukeratu dugu, eta jarraipena egin diogu. Aztertu dugu zein portaera duten hizkuntzari dagokionez, eta zein den haien hizkuntza ezagutza. Irakaskuntzan eta kultur kontsumoan nabarmen jaisten da katalanaren erabilera. Baita gazteen arteko harremanetan ere, baina kasu horretan modu apalagoan jaitsi da kopurua. Alor horretan, hala ere, etorkinen kopurua ere kontuan hartu behar dugu. Hezkuntzari bezainbeste eskatzen al zaio gaur egun gizarteari? Zalantzarik gabe esan dezaket ezetz. Gizarteko erakundeak lehen askoz ere zurrunagoak ziren, herritarrek nola jokatu behar zuten inposatzen zuten, eta hori egiteari utzi diote, indarra galdu dute. Orain eskolak dira hori egiteko aukera duten entitate bakarrak, eta, gainera, gizartean dauden hainbat erakundek eskoletan jartzen dute heziketaren pisu guztia; etorkizuneko gizartean pentsatuz presio handia dute beren gain .
Zer iruditu zaizu euskararen inguruan kaleratu duten Arrue ikerketa ? Oso ezusteko polita izan da. Gure lanaren antz handia du, egia esan, eta etorkizunean

Zuk zer eskatuko zenieke eskolei? Uste dut, euskararen kasuan, lortu beharko luketela euskara arruntagoa irakastea. Euskara batuaren eta lagunarteko euskararen artean ezberdintasun nabarmenak daude; hori arazo bat izan liteke. Ikasleek eztabaidak sustatzeko guneak sortu beharko lituzkete. Eztabaida horien ondorioz, agian, ez dira ikasleak euskara arrunta ikastera helduko, baina euskaraz limurtzen eta konbentzitzen ikasiko dute, eta hori da eman beharreko lehenengo pausoa. Beraz, egungo eskolei, seguruenik, ikasleei konbentzitzen erakusteko eskatuko nieke. Euskal Herrian eman ez diren zein pauso eman dituzue Katalunian? Katalunia eta Euskal Herriko kasuak ezberdinak dira, egoera ezberdinak dituzte. Batez ere, Kataluniako bi hizkuntza ofizialetan elkar ulertzeko modua dutelako. Horrek beste egoera bat sortzen du. Azken estatutuan esan genuen nahikoa egin genuela hizkuntzaren normalizaziorako; ondorioz, adierazi genuen gaztelania ikastea beharrezkoa bazen katalanak ere hala beharko lukeela. Katalunian egindakoa gaur egun Euskal Herrian egitea ezinezkoa da, hori jakina da. Baina ondorengoa planteatu liteke agian: euskara ikastea derrigorrezkoa ez bada, zergatik izan behar du gaztelania ikasteak beharrezkoa? Hori izan liteke etorkizunean egiteko lehen urratsa. Gizartean hizkuntza hauen presentzia areagotzeko zer egin liteke? Hasteko, administrazioan aldaketak egin. Osasun arretan, adibidez, bi hizkuntzak jakiteak beharrezkoa izan beharko luke. Istripu batean buruko kolpe baten eraginez zauritu bat badago eta haren hizkuntza euskara edo katalana bada, arazo larri baten aurrean egon liteke. Bere hizkuntzan arreta ez jasotzeak ondorio latzak izan ditzakeelako. Gertatu izan da.
Orain artekoa ikusita, zein etorkizun izan dezakete bi hizkuntza horiek? Mundu konplexuago batera goaz, oso bizkor, gainera. Mundu horretan hizkuntza asko daude galtzeko zorian: hizkuntza guztien ia %90. Oraingoz, euskara eta katalana ez daude egoera horretan, baina arriskua hor dago. EAEn euskarak bere lekua lortu du. Azken 30 urteotan garapen izugarria izan du. Baina Ipar Euskal Herrian erruz aldatu behar da egoera. Eta zer esanik ez Nafarroan; han egiten ari direna barkaezina da. Horregatik, neurri zorrotzak hartu beharko dira, zuhurtziaz gainera. Ez da lan erraza izango, baina EAErekin baikorra naiz. Beraz, lan eginda euskarak etorkizuna baduela pentsatzen duzu? Gizarte engaiatu batekin euskarak iraun ahal izango luke, ziur. Baina katalanek eta euskaldunek argi izan behar dugu estatu propio bat edo estatu aproposa izan beharko dugula gure hizkuntzek iraun dezaten. Lana egin beharko da, bestela egoera dramatikoak sortuko baitira. Gizarteak erantzun egokia emanez gero, egungo gazteen bilobak euskaraz normal bizi ahalko dira.
Aguraingo hainbat eragilek euskara zerbitzua mantentzeko eskatu dute

Zerbitzua eteteak atzerapauso nabarmena ekarriko lukeela gogorarazi diote Arabako Aldundiari
Aguraingo euskararen normalizazioaren alde lan egiten duten hainbat eragilek Arabako kuadrilla horretako euskara zerbitzuari eusteko eskatu dute.
Berria 2013/02/01
Horrenbestez, diru sailari eutsi eta deialdia ateratzeko eskatu dio aldundiari. Agurainen euskararen nor malizazioan aurrera egiteko, kuadrillako euskara zerbitzua ezinbesteko tresnatzat jo du Aguraingo euskalgintzak, eta gaineratu du azken urteetan fruitu onak eman dituela: elkarteen arteko koordinazioa, diru laguntzak eskatzeko aholkularitza eta laguntza, udalerrirako plan estrategikoak adostea... H a l a b e r, A g u r a i n g o e u s k a l g i n t z a k nabarmendu du zerbitzua eten egingo balitz egitasmo ugari bertan behera geratuko liratekeela. Arabako Lautadan euskararen aldeko lan handia egin behar dela nabarmendu dute, eta baliabideak murriztu beharrean gaur egun daudenak sendotu behar direla gaineratu.
Aguraingo euskalgintzak kezka eta ezinegona adierazi du udal horretako Euskara Batzordean egindako agerraldian; Arabako Foru Aldundiak ez du euskara teknikariari dagokion diru laguntzarako deialdia egin, eta zerbitzua arriskuan dela azaldu du.
Kuadrillako hainbat talde eta elkartek babesa eman diote Aguraingo euskalgintzak abiarazitakoari: Lautadako Bertso Eskolak, Olbeak, Berbalagunak, AEK-k, Lautada Ikastolak, Anitur ri institutuak eta Lope de Larrea ikastolak zein bertako gurasoen elkarteak.
Tokiz toki, gelaz gela

Joan den astean Baionako suprefetak Hendaiako auzapezari jakinarazi zion ezin zuela ikastola diruz lagundu. Hendaiako ikastolak 40 urte inguru daramatza behin-behineko egoeran.
Hamalau ikasle, herriko etxeak utzitako gela bat. Horrela ireki zuten, Gure Ikastola, 1971n, Hendaia erdian. Eskola pribatuak finantzatzea debekatzen duen Falloux legea-k 121 urte zituen orduan; Ipar Euskal Herriko ikastolen federazioak, berriz, bi. Geroztik 40 bat urte joan dira, batzuk bertzeak baino onagoak, baina haurren kopurua etengabe hazi da ikastolan, eta aurreikuspenek diote oraindik haziko dela datozen urteetan. Jadanik estua den egoitza ez da haziko, ordea; ez diru publikoarekin, behintzat. Horrela eskatu dio Patrick Dallenes Baionako suprefet berriak Hendaiako auzapezari, ikastola berria eraikitzeko 2,2 milioi euro hitzeman zituenez; duela mende eta erdi Fallouxen izenean egin legea aldarrikatu du Dallenesek.
Berria 2013/02/01
Lizaldek Gure Ikastolaren oraingo egoitza baino ez du ezagutu. Badaki, ordea, bere aurrekoek egoera ezin latzagoa pairatu behar izan zutela. Tokiz toki, gela batetik bertzera; urte batez herriko etxeak utzitako gela batean, bertze batez parrokiaren eraikin batean, edo udako zentro batean. 1994an iritsi zen gaur egungo Irandatz gunera, eta, ordutik, bere egoitza propioa dauka. Bizkitartean, ikasle kopurua haziz joan da, eta paretak handitu behar izan dituzte. Ikastola hau ehun ikaslerentzat eraiki zen; ondotik, segituan eraikuntza berria egin behar izan zuten. Hura ere ondoko urtean txikiegia gelditu zen, eta bertze eraikin bat egin behar izan zuten. Egoitza handitu, aurrefabrikatuak gehitu, eta, azkenean, hiru talde zaharrenak bertze eskola zahar batera eraman zituzten, Pausura. Bi egoitzatan banatuta Pausu, hain zuzen ere, Urruan da. Halere, hor, eskola zahar batean kokatu dute Hendaiako ikastolaren bigarren egoitza. Hura, berez, Urruako auzoa da, baina behin-behinekoa izango zela erran digute, azaldu du Garbie Ubedak. Ama horrek alaba bat dauka Hendaiako Irandatz guneko ikastolan, eta bertzea, berriz, Pausuko eskolan. Haurrak han ez daude hain ongi, jarraitu du: Aurrefabrikatuetan daude, eta prekaritate pixka bat dago. Baina egoerara egokitzen saiatzen da. Ez gara kexatzen, uzten digute, eta hori ongi da. Txirrinak laster joko du, asteazkeneko 16:50 dira; irakasleak lana bukatzear daude. Ikastola aurrean, gurasoak lasterketa txiki bat hastekotan dira, eta
Ez da lehen aldia aitzineko araudi horren itzala astintzen dutela. Proiektu hau duela bortz edo sei urte abiatu zen, gogorarazi du Arantxa Lizalde Hendaiako ikastolako 4 urteko haurren irakasleak: Aurreko auzapeza ere proiektuaren alde azaldu zen. Oraintxe izenpetu beharra zeukaten lur zatiaren erostea, eta suprefetaren eskutitz horrekin dena geldituko da.

Ubeda horien artean da. Segundo batzuen buruan, ikasgeletara doazen eskailerak presaka igoko ditu, alaba gazteenaren zain geratuko da, eta jaso orduko lasterka joango dira, auto ilaran preso egon gabe Pausura garaiz heltzeko. Ikastolarentzako eraikin berria eraikiko bailtz, arazo hori ez litzateke konponduko. Txema Egiguren Biharko Hendaia taldeko kidearen aburuz, nahiz eta hasieran hori aurkeztu genien hautetsiei, bi eskolaren aldeko ideia atxiki zen, diru arazoengatik. Ederki ezagutzen du egoera Egigurenek, ikastolako aitetarik baita, eta, bertzeekin batera, hasieratik proiektuaren sostengatzen jardun duelako: Halabeharrez, ikastolan beti ari izan gara urgentzia edo berehalakotasuna kudeatzen. Eguna iristen zenean haurrak eraikinean ez zirelarik kabitzen, orduan egiten genituen eskakizunak. Proiektu hau, berriz, gerora begira egin genuen. Txosten bat prestatu genuen, etorkizuna kudeatzeko. Jarraian izan diren bi auzapezek onartu bazuten ere, oraingo suprefetaren gutunak esperantzak apalarazi ditu. Halere, garaiak aldatu direla uste du Egigurenek: Auzapezaren taldeko batzuek azaldu zuten proiektuaren aurka zeudela; batek kargua utzi zuen joan den urteko abenduan. Esperantzari eusten dio, nolanahi ere: Ipar Euskal Herria antropologikoki asko aldatu da azken hamarkadetan; ez da batere berdin ikastolen hasierako egoera eta gaur egungoa. Egigureni iruditzen zaio suprefet eta hautetsi horien jarrera ez dela egokia: Gizartea gurekin dugu. Haurrak ez dira asko ohartzen; egoera barneratua dute eta normala iruditzen zaie. Pausuko ikastetxean ez dute jantokirik, bazkaltzeko, beraz, ondoko eskola frantsesera joan behar dute. Egoera horri buruz galdetzerakoan, ordea, bertze arazo batzuk egokitzen zaizkie: Niri ez zait gustatzen dilistak direlarik; niri ere ez!... Biharko manifestaldian, han izango dira, aste honetan prestatutako jantzi bereziekin, zaborrontzirako poltsa beltz batzuen gainean itsatsitako paperezko orriekin. Horien gainean, euskara, bihotz batean; atzean, berriz, gela bakoitzak erabakitako leloa. 3.000 familiatako haurrek ikasten dute ikastoletan. Falloux legea-ren arabera, hamar ikastoletatik bederatzi legez kanpo dira, araudia zorrotz aplikatuko balitz gehienak arriskuan lirateke eta. Suprefetaren gutunak sortu dien arrangura karrikaratuko dute bihar Hendaian.
Seaskaren manifestaziorako dei bateratua egin dute alderdi abertzaleek Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak euskararen aurkako erasoa salatu eta deitu dute manifestaziora Ezker Abertzalea, Eusko Alkartasuna, Aralar, Alternatiba eta Abertzaleen Batasunak elkarrekin salatu dute Baionako suprefetak Seaskaren aurka hartutako erabakia. Bihar arratsaldeko bostetan Seaskak Hendaiako tren geltokian antolatu duen
manifestazioan parte hartzera deitu dute alderdi abertzaleek. Suprefetaren erabakia euskarazko murgiltze ereduaren aurkako eraso zuzena dela erran dute. Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak ere erasotzat jo dute suprefetaren erabakia, eta manifestaldira deitu dute. Euskararen alde urratsak, txikiak izanik ere, egiten ari diren garai hauetan, gibelamendu imiorik ere ez dugu onartuko, adierazi dute.
Ministroa prest agertu da eskola legean euskara sartzeaz hitz egiteko

Eskola legea aztertzeko eztabaida hasiko du Frantziako Gobernuak heldu den martxoan; lege horretan euskarak eta gainerateko hizkuntza gutxituek izan behar duten lekuari buruz eztabaidatzeko aukera izanen dela er ran du Vicent Peillon Frantziak o Hezkuntza ministroak, Berdeen diputatuei ihardetsiz. Abenduan aurkeztu zuen lege proposamena Frantziako Gobernuak, baina ez zuen euskarari buruzko aipamenik egin. Georges Labazee Pirinio Atlantikoetako presidente eta PSko senatariak deitoratu egin zuen tokiko hizkuntzak ez aipatzea, eta Hezkuntza ministroari galdera pausatuko diola errana du. Kontseilu Nagusiak, hain justu, orain dela bi aste onartu zuen mozio bat, aho batez. Hizkuntza horiek behar duten lekua izatea eskatu zioten Parisko gobernuari.
Berria 2013/02/01
Ikastolak, LOMCEri aurre egiteko batasunaren alde Euskararen aldeko lanak min egiten die, erantzun du foru aldundiko bozeramaile Larraitz Ugartek LOMCE Espainiako Gobernuak onartu nahi duen hezkuntza erreformari guztiek batera
aurre egitea proposatu du Koldo Tellituk, Ikastolen Elkarteko presidenteak. Lege egitasmo hori erasotzat jo du Tellituk, eta hezkuntzari buruzko EAEko legea egiteko eskatu dio Eusko Jaurlaritzari, euskal curriculuma zehazteko, baita hizkuntza eredu berria abiarazteko ere.
`Suprefetari
Euskaraz bada hitz arraro bat, esaten dugu mentura, izan daiteke ausardia nahiz amets baten abentura, alegiazko arrazoi baten logikaren arrenkura... zoritxarreko mentura batek zakartza gure mundura. Suprefet jauna, izan liteke, zuk sinisteko zail xamar, lehen erdararik ez zekitenak bederatzitatik hamar, ta gure hitzak hiru hatz puntta, ahalgeak hiru adar, begiak ixten zituen eta bi ezpain muturrek dar-dar. Zauri sakon bat nola dakarren nerabezaroko bortxak bere barnean exilio bat eraiki zuen bakotxak, hura gainditzen ez zuen jakin minez bizi zen ahotsak, txoriak hotzak hil zituen ta hitzak hil zituen lotsak. Mara-mara du elurra ari hitza sortzen da marmarka, gure hitzaren marmarrak beti barbaroaren hatz marka; zigortu zuten taldean eta biziraun zuen bakarka, orduz geroztik euriak nola ikasi zuen zeharka. Bide nabar bat bezala biziz, ezarian-ezarian, hedapenari ezaxolati iraupenaren harian, bide nabarra ixilik doa bere ibili nagian, oharkabean bizitze horrek salbatuko du agian. Zuen eskutan utzi bagenu aspaldi zen putreen bazka, bide zidor bat hartu genuen bere sasi ta gatazka, ikastola bat horixe baita, esku lanaren adaxka, hilkutxa baten egurretatik ateratako seaska. Baina iduriz, suprefeta zuk, ez duzu maite zurgina, zurezkoa zen seaska hortan ikusi duzu burdina. Seaskak badu kaiola traza, hori da egi gordina, haur euskaldunek ez dute besteen inozentzia berdina. Maitasunezko seaska edo susmagarrien kaiola, kolokan jarri duzu, jakinki, kulunka laket zaiola; nik uste dut zuk ez dakizula oraindik badariola zuek eragin zaurietatik mintzo zahar honi odola. Amets Arzallus Antia
Berria 2013/02/02
Konponbidea atzeman nahi du prefetak

Seaska sostengatzeko, 400 bat pertsona bildu dira Suprefeturaren Baionako egoitzako hesiaren aitzinean
Seaskarekin duen gatazkari konponbidea atzemateko borondatea duela jakinarazi du Lionel Beffrek, Pirinio Atlantikoetako prefetak. Paxkal Indo Seaskako lehendakariari eta Hur Gorostiaga zuzendariari egin zien adierazpen hori,egoera aztertzeko atzo Pauen egindako bilkuran. Denbora berean, Seaskaren aldarria sostengatzeko, laurehun pertsona inguru elkarretaratu ziren Suprefeturaren Baionako egoitzaren aitzinean. Sarrerako hesia itxirik zegoela, manifestariak bertan egon ziren, Paueko bilkuraren berri ukan arte. Baionako suprefetak sortutako egoeraren konponbidea Pauen egon daiteke, baina prefetak ez du neholako bermerik eman.
Berria 2013/02/05
pribatua. Legeak dioena betearazi du suprefetak, prefetaren iritziz. Seaskak prefetari gogora ekarri dio berrogei urteko historia duela bizkarrean. Hainbat traba gainditu ondoren, gaur egun 30 ikastetxe dituela, eta hizkuntza politikaren ardatz nagusia dela. Frantziak hizkuntza gutxituei ondare direlako aitorpena egin ondoren funtzio publiko bikoitza duela erran dio Seaskak. Joan den larunbatean Hendaian egindako manifestazioaren sostengua ere bazuen Seaskak bilkuran. Eta etorkizun hurbilerako hainbat protesta ekitaldi prestatu ditu. Lasaitasun handiagoa lortzeko, Seaskak ere jakin behar du nola eman behar dion bukaera gatazka egoera honi, erran zuen prefetak. Seaskaren eredua arriskutik at ezartzeko, legea aldatu behar dela ihardetsi zion Indok. Legea bertze bat balitz bere lana errazagoa litzatekeela, prefetak. Ikastolen deliberoa Bilkuraren bilduma egiteko tenorean, pragmatismoa nagusitu da Indoren gogoan. Ez baikor, ez ezkor. Garrantzitsua da prefetak onartzea bertze lege bat egokiagoa litzatekeela. Alta, legea aldatzea ez da bere esku. Baina ez du argitu bere esku dena, legea betearaztea, eginen duen edo ez. Hendaiako ikastola berriak orain arteko mehatxuak ditu, eta ikastoletako lehendakariak elkarretaratu ziren atzo egoerari buruzko azterketa egiteko. Ikastolekin bildu, eta elkarrekin deliberatuko dugu mobilizazioarekin jarraituko dugun edo ez, erran du Indok.
Bilkura aski hotz hasi zela azaldu du Indok. Prefetak gogorarazi die legea betearaztea dela beren lana. Eskakizun horri jarraikiz, Baionako suprefetak Hendaiako ikastola berria diruztatzea debekatu zion Battita Sallaberri Hendaiako auzapezari. Falloux legea eskuan, erakunde publikoek ezin dute diruz lagundu hezkuntza

Ikastoletako lehendakariarekin bildu baino lehen, Colette Capdevielle diputatu sozialistarekin biltzekoa zen Indo atzo arratsean. Falloux legeak ikastolen oraina eta geroa mehatxatzen ditu. Ikastolek bermea behar dute, eta, horretarako, funtsezkoa da legea aldatzea. Horretarako bildu da Seaska Capdeviellerekin. Frantziak hainbat erreforma ditu bidean, hala nola hezkuntza arloan, hizkuntzaren lege proposamena eta lurralde antolaketa. Murgiltze ereduaren izaera errespetatu eta funtzio publikoa aitortzen digun legea behar dugu, erran du Indok. Diputatu eta hautetsiek lege horren zirrikituak landu beharko dituzte. Horrek denbora eskatuko du, eta baita Frantziako gobernuaren oniritzia ere. Anartean, Seaskak deliberatu beharko du etorkizun hurbilean zer jarrera hartuko duen. Lehenik, mobilizazioekin segitu edo bermerik gabeko lasaitasuna hobetsi.
Bermeak behar ditu Seaskak Prefetak bi mezu helarazi dizkio Seaskari: konponbidea atzemateko gogoa duela eta jakin behar dela gatazka bukatzen. Biak ala biak dira, ordea, ulergaitzak prefetaren partetik. Prefeta estatuaren ordezkaria delako, funtzionarioa. Legeak betearazten ditu, ez ditu bozkatzen, ez ditu proposatzen. Legea indarrean dagoena da, eta egin dezakeen gauza bakarra begiak ixtea da. Alegia, suprefetak egin duenaren aurkakoa. Baina ezin dio Seaskari berme hori eman, bere funtzioarengatik. Gatazka bat garaiz bukatzen jakin behar dela dio. Begi onez ikusiko du Seaskak proposamena. Seaskak ez du liskarra piztu. Murgiltze ereduak legearen zirrikituak zapaldu eta gainditu ditu, ezinbertzean. Seaska beti joan da legearen aitzinetik. Legea betez, Seaskarenak eta euskararenak egin du. Prefetaren gogoak ez ditu zailtasunak ezabatuko. Zailtasun politikoak dira, agintariek ezarriak. Franois Hollande Frantziako presidenteak hainbat promes egin zituen hautagai zelarik. Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna berrestea zen bat, lege aldaketarekin, hezkuntza
erreformarekin, lurralde erreformarekin batera. Arlo horietako bakoitzean daude Seaskak eskatzen dituen bermeak. Tokiko eragileek ongi ezagutzen dute behar hori, beharrak eraman baitu legeaz haraindi aritzera. Egoerak eraman ditu lurralde elkargoak beharko lituzkeen eskumenak denitzera. Legea tokiko biztanleen beharretara egokitu behar da, ez kontrakoa. Tokiko gizarte eragileek eta agintari politikoek bezain ongi daki hori Frantziako Gober nuak. Manuel Vallsen hitzek, tamalez, ez dute akordiorako biderik uzten. Ikusi beharko da oraindik suprefetaren mugimenduak hasiberriaren ezagutza ezak eragin dituen edo goragotik heldu diren aginduak bete dituen. Eragile gehienek Vallsen eskua ikusten dute mehatxuaren gibelean. Berehala etorri da Seaskaren erantzuna. Termometroak sukarra erakutsi duelarik, bete ezin duen zina egin du prefetak. Mobilizazioa behin-behineko aspirina izan da berriz ere. Alta, egiturazko arazoa du Ipar Euskal Herriak. Begirada etorkizunean jarriz, egin beharreko urratsen egutegia osatu beharko du. Berme bakarra lege aldaketa delako, eta hori ere gobernuaren esku dago. Aitor Renteria
Capdeviellek eta Seaskak lege egokitzapena aztertu dute

Maitiak lege koadroa aldatzea hobetsi du, kolektibitateei aukera emanez ikastolen egoitzak diruztatzeko
Paxkal Indo Seaskako lehendakaria eta Colette Capdevielle diputatu sozialista atzo ar ratsaldean bildu ziren, elkar rekin aztertzeko nola osa daitekeen lege bat, ikastolen diruztatze publikoa ahalbidetuko duena. Baionako suprefetak Hendaiako ikastolari egindako mehatxuaren ondoren, Falloux legea-ren traba saihestea, eta ikastolen ereduarentzat egokia den lege koadroa asmatzea zen bilkuraren xedea. Bertzalde, Seaskak bere hartan eusten dio du gaurko deitua zuen elkarretaratzeari, Baionako Euskaldunen plazan, arratsaldeko hiruretan. Capdeviellek ere bilkura baikorra izan dela nabarmendu du Indok. Diputatuak landua zuen txostena, eta gure proposamenak ere aztertu ditu, ikastolentzako egokia izan daitekeen legea osatu ahal izateko, hizkuntza gutxituekiko abegia duten diputatu taldearekin batera, erran du Indok. Ikastolen egoera arautu behar dela nabarmendu du. Ikastolei babesa emanen liekeen legeari buruzko ildo batzuk ere aipatu ditu. Eskolen errefor man edo lurralde errefor man, Falloux legea-k inposatzen duen egoera gaindituko duen lege bat osatu behar dela dio. Eskola erreformaren karietara, hizkuntza gutxituen garapena sostengatzen duen diputatu talde batekin lanean ari dela erran du, legeari zuzenketak egiteko. Lege babesa lortu ahal
Berria 2013/02/06
izateko, Frantziako diputatuen p a r t e hartzea behar dela uste du eta, oinarrian, ministerioaren edo gobernuaren abegia behar dela: Lege duin bat behar dugu, 30 urte luze iraun duen hipokrisitik ateratzeko. EEP, suprefetarekin Pauen Bertze alde batetik, Frantxua Maitia EEPko presidentea Paueko prefetarekin eta Baionako suprefetarekin bildu da. Bien partetik jarrera baikorra atzeman duela adierazi du. Hendaiako ikastolaren kasuan, aterabide bat atzemateko borondatea helarazi diote Maitiari. Gaurko lege koadroaren interpretazio hertsia ez da egokia ikastolen egoitzei lotu inbertsio proiektuen aztertzeko, erran du Maitiak.
Gogora ekarri du hizkuntza politika publikoa 2004an ezarri zutela abian,

Estatuaren partaidetzarekin. Hor ren helburua hiztun osoak sortzea da, eta Seaska da ardatz horretan eragile n agu s i etari k o a. H o r reg ati k , M ai ti ak galdegin die eragile guztiak norabide berean joatea, eta ekiditea iraganeko behinbehineko egoera eta segurtasun eza inposatzen duen egoera. Bi eskari zehatz egin dizkie Maitiak Estatuaren ordezkariei. Batetik, Hendaiako ikastolarentzako aterabidea atzemateko, eta, bertzetik, lege koadroa aldatzeko aterabidea aztertzeko, ildo hori funtsezkoa baita elkargoek edo erakundeek ikastolen lana diruz lagundu ahal izateko. Prefetak adierazi dio ez duela euskararen aldeko lana trabatu nahi; alderantziz, garapena sustatzeko, herriko etxeei oroitarazi diela haurren eskolatzean parte hartu behar dutela, bereziki herritik kanpo ikasten duten haurren garraio edo otorduetan. Seaskaren mobilizazioa Gaurko iragarria zuen elkarretaratzea atxiki du Seaskak, Baionako Euskaldunen plazan, 15:00etan eginen dute. Dolu gisa, beltzez jantzirik joateko eskatu diete euskaltzaleei. Ikastoletako presidenteak astelehen gauean elkarretaratu ziren, eta kontuan hartu zuten prefetaren adierazpena. Borondate onaren seinale, mobilizazio ildoa geldituko du Seaskak, gaurkoaren ondotik. Zehaztu dute horrek ez duela erran nahi administrazioaren eraso bat balego edo Hendaiako ikastolarentzat aterabide onargarririk lortuko ez balitz berriz mobilizazioak egingo ez dituztela. Egoera gainditzeko keinua egin du Seaskak, baina urratsak eskatu dizkie administrazioari eta gobernuari. Aldi berean, ikastolak hizkuntza politikaren ardatz direla oroitaraziko dute gaurko mobilizazioarekin. Seaskari eta, oro har, murgiltze ereduetan ari diren eskola sistemei egokitutako lege ildoak aztertzen hasiak direla jakinarazi du Indok. Gure pozerako, Capdeviellekin bildu garelarik ikusi dugu bere aldetik lege baten egokitzapena aztertzen hasia zela. Baionako diputatuak egindako lana eta Seaskak abiaturikoa gurutzatu zituzten bilkuran. Hainbat ildo aztertu dituzte, baina ez dituzte oraindik jendaurrean agertuko. Seaskak badaki hizkuntza gutxituen aurkako jarrera sutsuak daudela Frantzian. Horiek ez aktibatzeko, urrats diskretuak egin behar direla erran du Indok. Erreforma handien garaia da Frantzian; Seaskari egokitutako lege bat koka daiteke hezkuntzaren erreforman, deszentralizazio erreforman edo Europako hizkuntza gutxituen itunaren berrespenean. Indok ez du horretan sakondu nahi. Diskrezioa hobetsi du, legearen lanketa errazteko.
Jean Jacques-Lasser re Pirinio Atlantikoetako senatariak bilera batera deitu ditu Ipar Euskal Herriko parlamentariak eta Seaskako kideak, heldu den astelehenerako. Eskola legean hizkuntza gutxituak sartzeko, lurralde elkargoa bere eskumenekin onartzeko eta Frantziak Europako hizkuntza gutxituen ituna sinatzeko, parlamentariek estrategia komun bat adostu behar dutela erran du.
2.580 kilometro euskararen alde

Andoaindik Baionara, Euskal Herrian zehar bi mila kilometrotik gora egingo ditu 18. Korrikak, martxoaren 14tik 24ra. Lasterketa une oro non doan erakutsiko duen aplikazio bat aurkeztu dute aurten
Andoaindik (Gipuzkoa) Baionara 2.580 kilometro daude Korrikak atzo aurkeztutako ibilbideari jarraiki, eta martxoaren 14tik 24ra horiek guztiak igaroko ditu 18. Korrikak. Eta batetik bestera euskararen aldeko aldarria garraiatuko duen lekukoa prest dute AEK-ko arduradunek; Bilbon, EITBren egoitzan egin zuten agerraldia, elkarlanean jardungo diren eragileekin batera. Izan ere, errepidez ez ezik, telebistaz zein sakelakoen bidez ere jarraitu ahalko da ibilbide guztia, programazio eta aplikazio berriei esker. Andoaingo Martin Ugalde kultur parketik abiatuko da Korrika, martxoaren 14an, eta hamar egunez Eman euskara elkarri leloa Euskal Herri osotik zabaldu ostean, ohi bezala, hiriburu batean amaituko da: Baionan. Tartean, beste seietatik igaroko da: hasi eta hurrengo egunean zapalduko du Iruea, eta hilaren 16an Donibane Garazi eta Maule; 19ko iluntzean helduko da Gasteizera, eta 21eko arratsean Bilbora; Donostiak, berriz, azken-aurreko egunean jasoko du Korrika, martxoaren 23an, iluntzean. Teknologiak, hala ere, ibilbidearen berri une oro izaten lagunduko du. Akting ingeniaritza enpresak landutako aplikazioaren bidez, Korrikaren egoera kontsultatu ahal izango da eskuko telefonoetatik: lasterketa non dagoen, lekukoa nork duen, norbera dagoen tokitik noiz igaroko den, zenbat kilometro falta zaizkion Baionara heltzeko... Horretaz gain, Korrika Kulturalaren agenda eta jolas bat ere ekarriko du
Berria 2013/02/07
aplikazioak. Android zein Appleko gailuentzat prestatu dute, eta doan instala daiteke. Ez da teknologia berriekin lotuta atzo aurkeztu zuten berritasun bakarra. EHU Euskal Herriko Unibertsitatearekin, EITBrekin eta Tabakalerarekin elkarlanean arituko da Korrika aurten, transmedia edukiei buruzko ikerketa batean. Istorio bat hainbat formatu eta plataforma erabiliz kontatzea da transmedia; ideia hori bat dator Korrikaren ezaugarriekin, EHUko Libe Mimenzak azaldu duenez: Korrika bazen aurretik ere transmedia izaera zuen ekitaldi erraldoi bat. Besteak beste, EHUko gradu zein graduondo ikasle batzuek Korrikari buruz egindako lanak baliatuko dituzte.
Telebistaz ere jarraipena egin ahal izango zaio lasterketari. Azken bi aldietan bezala, egunero saio bat eskainiko dio ETBk Korrikari. Hamaika

Telebistak ere saio berezi bat txertatuko du eguneroko programazioan. orduz jartzen genituen, eta askok ikusten zituzten. Egia da Korrikak menpekotasuna sortzen duela, emozio berezia. Korrikaklip ere, abian Baina parte hartzeari eta ikus-entzunezkoen sorkuntzari ere lekua egingo die Korrikak. Duela bi urteko Euskalaklip lehiaketaren arrakasta ikusita, Korrikaklip bideo laburren lehiaketa hasi zuten atzo bertan. Martxoaren 12ra bitartean, Eman euskara elkarri leloa zabaltzen duten lanak aurkeztu ahal izango ditu nahi duenak, Esne Beltzaren Bagoaz! kantuaren doinuarekin. Bideoek gehienez bost minutuko iraupena eduki ahal izango dutela ohartarazi dute, eta MP4 edo AVI formatuan bidali behar direla.
Korrikari hedapen handia ematea da haren helburua, Naroa Iturri Hamaika TBko kazetariaren hitzetan. Telebistaz ere Korrika bizitzeko aukera eskaini nahi die ikusleei: Horrek harritu gintuen orain dela bi urte: jendea korrika egiten agertzen zituzten irudiak bi
Bihotza euskarari emana Astearte gauean zendu zen Claire Haran, 89 urterekin. Andere xumea izan da Haran, eta bihotz zabala. 2010ean, Seaskari eman zion San Andres plazan zeukan egoitza, orduan lau solairuko hotel batek hartzen zuena. Ez zuen seme-alabarik. Ez zen politikan aditua. Alta, ezohiko erabakia arrazoi xumez azaltzen zuen: adinean gora diruak balio erlatiboa zuela, eta, bizi osoa Euskal Herriaren defentsan iragan ondoren, herriaren geroari laguntza ekartzeko gogo bizia zuela. Erretreta hartu ondoren, urteetan gora, euskara ikasten saiatu zen AEKn, Baionako gau eskolan. Adinak burua nahasi ziola eta begiek arbelean idatzitakoa ikusteko indarrik ez zutela erraten zuen behin eta berriz. Hark lortu ezina ez da traba izan euskararen aldeko borrokari hatsa emateko. Euskara Euskal Herriaren arima, bihotza
zela gogorarazten zuen, eta horretan Seaskak egindako lana goraipatzen. Hainbat herritarrek anonimoki egindako ekarpena balitz bezala, berea egin zion Seaskari, euskarari eta Euskal Herriaren geroari. Bihar egingo dizkiote elizkizunak, Arrangoitzen, 15:30ean. Meza euskara hutsez egitea eskatu zuen, eta horrela eginen du familiak. Joan aitzin, Hotel des Basques deitu egoitza Seaskaren esku utzi du, euskaldunei ostatu emanez, Baiona Txikiko bihotzean euskararen erakusleihoa bermatuz. Adinak eragotzita, ezin zituen karrikan bizi hainbeste maite zituen Baionako bestak. Etxeko leihotik begiratzen zituen, atorra zuria, gerriko gorria eta mendigoizalea jantzirik. Esperantzari eta bizipozari irekitako leihotik. Aitor Renteria
Ez dago Baionara heltzerik, esku guztiek ez badute lekukoa eramaten

Hilabete eskas falta da Korrika hasteko, eta azken xehetasunak lotzen ari dira antolatzaileak. Baina martxan dira jada Korrikaren inguruko ekitaldiak, eta denak ondo doazela esan du Edurne Brouard arduradunak. Ezin Korrikaren tamainako egitasmo bati buruz hitz egin krisia aipatu gabe. Zuei ere eragin al dizue? Bai, mundu guztiari eragiten dio. Baina ez dago gure esku egoerari buelta ematea; beraz, gure egitura, baliabideak eta programazio orokorra egokitu ditugu, ahalik eta politen egiteko. Eman euskara elkarri da aurtengo leloa. Eman, norbere egoeratik eta aukeretatik. Hondar ale guztiak dira garrantzitsuak? Bai. Euskalgintzan aspaldi ari g ara aldarrikapena egiten: euskara denona da, eta denontzat behar du. Gure herrian ehuneko handi bat oraindik ez da euskalduna; horiek euskaldundu behar ditugu, eta euskaldun direnek hizkuntza erabiltzeko dituzten zailtasunei aurre egin behar zaie. Hondar ale guztiak dira beharrezko, guztion artean aterako dugulako euskara aurrera. Hori Korrikan espresuki lantzen da: lekukoa eskuz esku pasatzen da, eta ez dago Baionara heltzerik esku guztiek ez badute testigua eramaten. Ikasleei egin diezue omenaldia. Elkar ulertzeko, elkarri entzuteko, elkarrekin hitz egiteko eta akordioa lortzeko balio digun hizkuntza bat dugu. Horretarako, noski,
Berria 2013/02/07
lehengaia behar da, eta lehengai hori euskaldunak dira. Hala, uste genuen bazela garaia aipatzeko 2013. urtean 35.000 ikasletik gora ari direla euskara ikasten euskaltegietan eta praktika jardueretan; horiek egiten duten esfortzua, bai denbora aldetik, bai diru aldetik, aitortu egin behar da. Gure asmoa da euskarari eremuak zabaltzea, eta jendeari erraztea euskaltegian ikasi duen hori praktikan jartzea normaltasunez.
Diru aldetik egindako ahalegina aipatu duzu. Gehiagok ikasiko lukete euskara, ikastea doan izango balitz?

Guk uste dugu doakotasunaren bidean pausoak ematen hasi behar dela. Gaur egun euskara ikastea ez baita batere merkea. Elkarbizitza ere uztartu duzue mezuan. Euskararekin lotzeko garai aproposa da? Une honetan asko hitz egiten da elkarbizitzaz; gu ez gara horretan sartzen, ez baita gure eremua, baina eskatzen dugu prozesu horietan euskarak bere lekua izan behar duela. Gure ustez, prozesuok euskaraz ere egin behar dira, eta euskaraz batez ere. Ez daitezen berriro euskaldunak baztertuak izan. Korrika Andoaindik abiatuko da, Martin Ugalde kultur parketik... Euskalgintzarekiko keinu berezi bat da hor hastea. Martin Ugalde parkean euskalgintzako hainbat enpresa biltzen dira; euskara hutsean funtzionatzen dute. Horiei ere aitortu behar zaie egiten duten lana.
Lankidetzarako bideak eskatu dizkiote euskara teknikariek gobernuari Agerraldia egin dute Nafarroako Parlamentuan, eta egungo lehiaketa sistema kritikatu dute Nafarroako euskara teknikariek lankidetzarako formulak eskatu dizkiote gobernuari. Nafarroako Parlamentuan egin zuten eskaera, atzo, egun indarrean dagoen diru laguntzak banatzeko lehiaketa sistemari buruzko agerraldian. Euskara zerbitzua duten toki erakundeen eta Nafarroako Gobernuaren arteko lankidetza hitzarmena iaz gelditu zen bertan behera, gobernuak hala erabakita. 1998tik zegoen indarrean. Hitzarmenaren ordez, diru laguntzak
banatzeko lehiaketa sistema jarri zuen gobernuak indarrean iaz. Oraingo sistemak gardentasunari egiten dio mesede, gobernuaren hitzetan. Ez dira iritzi berekoak euskara teknikariak; Sakanako eta Bortzirietako euskara teknikari Castillo Suarez eta Patri Arburua agertu dira parlamentuan, eta erran dute lehiaketa nahasia eta korapilatsua izan dela. Onartu dute lehengo akordioak ez zituela behar guztiak kontuan hartzen, baina nabarmendu dute eman zuela aukera udalek euskara teknikariak kontratatzeko eta udaletako langileak euskalduntzeko. Egungo sistemak lehiaketa bultzatzen du, erran dute teknikariek. Udal guztiek dute aukera parte hartzeko. 109.000 eurokoa izan da aurtengo lehiaketaren aurrekontua.
Haur eskoletan gaztelania gehiago erabiltzearen alde egin dute EAJ, PP eta UPDk
EAJren jokabidea atzerapausotzat jo du EH Bildu koalizioak, eta euskara hizkuntza gutxitua dela zehaztu
Haurreskolak Partzuergoko hizkuntza proiektuan Euskal Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialen tratamendua behar bezainbeste txertatzeko eskatu dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari, EAJren, PPren eta UPDren babesarekin. Hizkuntzen trataera horrek umeen ama hizkuntza errespetatu behar duela gaineratzen du testuak, baita Haurreskolak Partzuergoaren heziketa eta asistentzia proiektua ere. Ez da arrazoizkoa gaztelania Haurreskolak Partzuergoko eskolatik desagertzen aritzea, argudiatu du Iaki Oiartzabal PPko bozeramaileak. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako bost biztanletik lauren ama hizkuntza gaztelania dela jakinda, hizkuntza hori haur eskoletatik baztertzen eta kanporatzen ari direla gaineratu du. Ildo bereko argudioa erabili du Gorka Maneiro UPDko legebiltzarkideak: 0 eta 2 urte arteko umeek eskubide osoa dute gaztelaniaz hitz egin diezaieten. Testu bera bozkatu arren, EAJk bestelako argudioak eman ditu. Hasteko, hizkuntza ofizialetatik, erabilia eta zabaldua izateko zailtasun gutxien duen hizkuntza gaztelania dela azaldu du Maria Eugenia Arrizabalaga legebiltzarkideak. Are gehiago, haurrek euskara ezagut dezaten tresna eraginkorrena Haurreskolak direla gaineratu du. Zehaztu du zentro bakoitzak bere ezaugarrietara moldatuko dituela curriculumak, elebitasunaren helburua lortzeko. Gobernu honek argi du bere jardueraren filosofia bizikidetza linguistikoa dela.
Berria 2013/02/08
Aurreko gobernuak neurri horiek abiarazi ez izana salatu du, berriz, Gorka Maneirok.
EH Bilduk kritikatu du testuan umeen ama hizkuntza errespetatzearen alde txertatutako esaldia. Politikoki oso zuzena gera daiteke, baina horren atzean beste intentzio bat dago: inposizioa, euskararen bazterketa eta gurasoen aukeraren ukazioa, salatu du Rebeca Ubera EH Bilduko legebiltzarkideak.

Gurasoen aukera errespetatzea eta ama hizkuntza errespetatzea ez dela gauza bera ohartarazi du. Euskara hizkuntza gutxitua dela nabarmendu, eta EAJren jokabidea atzerapausoa dela adierazi du. PPren jatorrizko legez besteko proposamenak Haurreskolak Partzuergoan ingelesa ere lantzen hasteko eskatzen zuen, baina bertan behera utzi dute, testua EAJrekin adosteko bidean. 0-3 urte arteko hezkuntzan ingelesa edo hirugarren hizkuntza bat sartzeak okerreko eraginak izan ditzakeela dioten ikerketak daudela azaldu du EAJk. Hala ere, h a u r re n t z at g a i n k a rg a k o g n i t i b o a suposatzen ez duen heinean, ingelesa nolabait sartzearekin bat agertu da EAJ. Horretarako, ordea, eztabaida sakonagoak abiarazi behar direla abartu du. Zerbitzu euskaldunaren alde Ingelesa 0-3 zikloan sartzea tokiz kanpoko proposamentzat jo du Oihana Plazaola EILAS sindikatuko Haurreskolak Partzuergoko arduradunak. Haur eskolek behar dutena baliabide gehiago da, ez hirugarren hizkuntza bat sartzea. Bide batez, hezkuntzan ingelesari leku gehiago emateko egin diren proposamenak euskararen kalterako izango direla nabarmendu du; euskarari garrantzia kendu diotela, alegia. Hizkuntza ereduaren harira, Plazaolak azaldu du Haurreskolek D eredua eskaintzen dutela, zerbitzu euskalduna; Partzuergoko hezitzaile guztiek 2. Hizkuntza Eskakizuna dutela jakinarazi du. Halaber, eskaintzen duten zerbitzuarekin ados dagoela erantsi du. D eredua orokorrean gehien aukeratzen dena dela nabarmendu du, eta umetatik eredu horretan egotea lagungarria dela azaldu du. Azkenik, legez besteko proposamenean ageri den ama hizkuntza kontzeptua korapilatsua dela zehaztu du. Euskara eta gaztelania ez diren ama hizkuntza duten umeak ere joaten baitira haur eskoletara.
ESKOLAK ESPAINIARTZEAREN AURKA Euskal Herrian Euskaraz (EHE) herri mugimenduko kideek ekinaldi bat egin zuten atzo, Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailaren Gasteizko ordezkaritzan, Espainiako Hezkuntza Ministerioak eskolak espainiartzearen aurka daudela salatzeko. Horrez gain, jakinarazi zuten euskaldunen aurkako erasoak salatzeko Guk, eskola euskalduna! kanpaina abian dutela eta hurrengo ekinaldia otsailaren 16an egingo
dutela, 11:00etan, Donostiako Hezkuntza ordezkaritzan.
Kalea eskoletara eraman

Ondorio garbia du berriki Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, ISEI IrakatsSistema Ebaluatzeko eta Ikertzeko erakundeak eta Soziolinguistika Klusterrak aurkeztu duten Arrue ikerketak: kalean eta beste eremu batzuetan baino gehiago erabiltzen da euskara eskoletan. Aurrerapauso itzela egin du euskarak hezkuntzan, nahiz eta asko duen oraindik egiteko. U P D re n a r t e a n , besteak beste. Kataluniako murgiltze ereduaren aurka egin duten kanpaina eta Jose Ignacio Wert ministroaren hezkuntza erreforma dira horren erakusgarri, esaterako. Horregatik, zaila da ulertzea atzo EAJk PP eta UPDrekin bat egitea haur eskoletan gaztelania ere erabil dadila eskatzeko. Legea betetzeko dagoela esan du EAJko eledunak, politikoki egokia izan zein ez. Euskarak aurrera egiten jarraitzeko legeak aldatzeko ere badaude alderdiak. Asmoa ez bada, behintzat, eskolak kaleari hartutako tartea galtzea. Hots, kalean bezain gutxi erabiltzea euskara ikasgeletan ere. Iaki Petxarroman Iritzia 2013/02/08
Eta nabarmena da horrek ezinegona sortzen duela alderdi politiko batzuetan, PPren eta
Hezkuntza erreformarentzat dirurik ez dagoela esan dio Uriartek Werti

Erreformaren ezarpena atzeratzeko eskatu dio Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak, baina ezetz erantzun du ministroak
Espainiako hezkuntza erreforma ezartzeko plan ekonomikoa ez da erreala. Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak balorazio kritikoa egin du.
Berria 2013/02/08
408 milioi euroko zuzeneko gastua eragingo du, eta ministerioak bere gain hartuko du. Baina autonomia erkidegoek beste 150 eta 927 milioi euro arteko gastua har dezakete; eskola porrota gutxitzeko helburuak bete ahal izateko gutxitu zaie gastua. U r i a r t e k n a b a r m e n d u d u A r a b a k o, Bizkaiko eta Gipuzkoako hezkuntza s i s t e m a k d a g o e n e k o h e l bu r u h o r i e k betetzen dituela, eta ez duela zentzurik erkidego guztiei plan homogeneo bera ezartzeak. Eskatu du Jaurlaritzari egokituko zaion kostua aparte kalkulatu eta negoziatzeko, kontzertu ekonomikoa eztabaidatzen den batzorde mixtoan. Hizkuntzen tratamendua eta Jaurlaritzaren eskumenak errespetatzeko xedapenak idazteko ere eskatu dio ministroari.
Madrilen bilera zuten, atzo, Jose Ignacio Wert Hezkuntza ministroak eta Hezkuntza arduradunek. Errefor ma ezartzeak gastuaren hazkundea ekarriko duela, eta krisi garaiotan halako gastu bati aurre egitea ezinezkoa dela esan zuen Uriartek, bileratik irtendakoan: Bideraezina da. Erreforma atzera botako ez duela jakitun, Eusko Jaurlaritzako eta Kataluniako, Andaluziako, Asturiasko eta Kanarietako ordezkariek ministroari eskatu zioten errefor maren ezar pena atzeratzeko bederen. Ezetz erantzun du ministroak. Tr a m i t a z i o a j a r r a i t u k o d u , b e r a z , erreformaren plan ekonomikoak. Guztira,
Hizkuntza politikei buruz aldaketarik ez dela izan salatu du Kontseiluak

Euskara normalizaziora ailegatzeko bidean ez dela aurrerapausorik izan ondorioztatu dute 2012ko urtekarian
Azken urteetan ez da hizkuntza politiketan euskalgintzak aldarrikatzen duen erroko aldaketarik egon eta, aurrerapausoak eman beharrean, atzerapausoak eman dira. Ondorio nagusi hori atera du Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak 2012ko urtekaria osatzerakoan. Hirugarren urtez jarraian, hizkuntza politiken urteko informazioak eta iritziak bildu ditu Kontseiluak: Balorazioa egiteko urte bakarreko perspektiba mugatua izan badaiteke ere, aurtengoa hirugarren alea dugunez, aukera ematen digu, administrazio ezberdinek hartzen dituzten erabakiak aztertuz, zein hizkuntza politika darabilten ezagutzeko, eta egoera ez da batere ona. Erabaki ausartak hartu behar dira, eta ez da halakorik gertatu, adierazi zuen atzo Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok, urtekariaren aurkezpenean, Koldo Mitxelena kulturgunean, Donostian.
Berria 2013/02/08
Bilbaoren arabera, eragile politikoek ez dute pausorik eman euskarak behar lukeen tokia izan dezan. Bai, ordea, herritarrek: Euskaraz bizi nahi duen herria gero eta ikusgarriagoa da. Esnatzen ari gara, euskararen normalizaziorako bidean dauzkagun oztopoen inguruan kontzientzia hartzen, eta horixe da bidea. Euskararen alde Baionan martxoan eta Donostian abenduan eginiko manifestazioak garrantzitsuak izan ziren, Bilbaoren ustez. Euskaraz bizitzeko nahia bete dadin urrats gehiago behar direla garbi du, dena den: Ikusgarri egitearekin ez dugu aski. Bada garaia hizkuntza politiketan eragiten hasteko. Hain zuzen, horixe da gure erronka nagusia. Horretarako, alderdi politikoekin hizketan hasia da Kontseilua. Bilbaoren esanetan, euskaldunek gai izan behar lukete euskararen lehentasunak ezarri eta eragile politikoek nahitaez onartzeko moduan jartzeko: Horretarako, lehen urratsa euskaraz bizitzeko nahiari determinazioz eustea izango da. Uste dugu azken garaiotan herritarrek determinazio hori erakutsi dutela eta horri erantzun positiboa eman behar zaiola. Euskarri digitalean kaleratu dute urtekaria, eta hura egiterakoan aintzat hartu dituzte hauteskundeak, 2012a hauteskunde urtea izan delako: Hauteskunde prozesuek aukera ematen digute alderdiek hizkuntza politikari berari ematen dioten garrantzia

zein den ezagutzeko, baita edukiari dagokiona ere; alegia, zein hizkuntza politika egiteko asmoa duten. Horiez gain, b e s t e h a i n b at g a i e re j o r r at u d i t u Kontseiluak. Hona, laburtuta: 1. Hauteskundeak Ipar Euskal Herrian eragina izan duten bi hauteskunde prozesu izan dira 2012an. Bilbaoren esanetan, hizkuntza politiken gaia ez dute alde batera utzi, baina, oro har, proposamen oso lausoak eta zehaztugabeak egin dituzte ia hautagai guztiek: Euroituna berrestearen aldeko diskurtso ugari entzun zen kanpainan, baina kontuan izan behar da ituna bera zer den. Hitz politak bai, baina egitasmo eraginkorrik ez dela izan salatu du Bilbaok. A n t ze k o ze r b a i t g e r t at u ze n E u s k o Legebiltzarrerako hauteskundeetan, Kontseiluaren ustez. Alegia, hizkuntzaren normalizazioak ez zuen zentralizazioa hartu. Bilbao: Beste gai batzuk ipini zituzten lehen mailan, eta euskara bigarren toki batean utzi zuten. Kontseiluak dei egin zien alderdi politikoei euskarak garrantzia izan behar zuela kanpainan, baina alferrik. Nafarroako Gobernuak, berriz, murrizketa oso bortitzak egin dizkio euskarari: Krisia erabili dute aitzakiatzat, baina euskara modu horretan itotzearen arrazoia ez da krisia, hizkuntza politika okerra baizik. Nafarroako Parlamentuak aurrekontuak onartu zituenean, kritika egin zien Ko n t s e i l u a k : Au r re k o n t u a k a z t e r t u ondoren erakutsi genien beste eremu batzuek ez zituztela mozketak jasan. Nafarroak jarraitu egiten du euskararen kontra egiten. 2. Euskara, agendetara Euskal Herriko egoera soziopolitiko berriak itxaropena piztu dio Kontseiluari. Ildo horretan, euskararen auzia agenda guztietara zabaltzeko proposamena egin du: Fase honetan normalizaziorako bidean urratsak egingo badira eta aterabide demokratikoaren bidea eraikitzen ari bagara, uste dugu nahitaez euskarak garrantzia izango duela. Horretarako, bi ardatz nagusi kontuan hartu beharko lirateke, Kontseiluaren aburuz: Batetik, gure hizkuntza komunitateari kanpo esku hartzerik gabeko hizkuntza politikarako eskubidea aitortu beharko litzaioke, eta, bestetik, euskarak estatus egokia behar luke izan. Estatus hori lau ezaugarrik ardaztuko dute: berezkoa, oziala, lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa. 3. Hezkuntza erreforma Gaur egun hizkuntza politika eraginkorra abian jartzeko oztopoak daude, Kontseiluaren ustez. Euskararen hizkuntza komunitatetik kanpoko esku hartzeek kalte nabarmena egiten dute: Ikusi izan dugu kanpo esku hartzeek nolako eragina izan duten erabaki ausartak hartu ditugunean. Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak joan den abenduan egindako lege proposamena eraso larria da. Oso larria. Funtsean, gure herrian ikasle euskaldun eleaniztunak sortzen dituen ereduak abian jarri dira; arriskuan jarri nahi izan ditu Espainiak. Are gehiago, debekatu egin nahi izan ditu, adierazi du Bilbaok. Kontseiluak ondorioztatu du badela garaia hezkuntza sisteman erreforma bat egiteko: Gure eskoletatik ateratzen diren gazteek euskara jakin dezaten, eta euskaratik eleaniztasunera salto egin dezaten.
Eskatzen hasita
Dagoeneko ez du merezi aipatzea besteen aldean berandu baino beranduago ibiltze hori. Alegia, pentsatzea telebista formatu bat sortu zenetik TF1 katean, pasatu ondoren La1 katetik, iritsi deneraino etxera, lehenik ETB2ra, orain azkenik ETB1era, tarte horretan non ibili garen. Gainera, arrazoi zeukan esan zuenak, uste dut Kike Amonarriz izan zela, beste lekuetan funtzionatzen duten gauzak gurerako ere kopiatu behar direla. Baina orduan galdera litzateke azkena kopiatu dugunak funtzionatzen ote duen, eta funtzionatzen badu, nola. Euskadi galdezka-z ari naiz, asteazken gauean debuta egin zuen telebista saioaz. Euskadi galdezka honek hasieratik utzi ditu garbi joko arauak: herritarrak kazetari bihurtuko dituen elkarrizketa saio bat izango da, goi mailako gonbidatuak izango dituena saioaren galbahetik pasatu gabeko galderak erantzuteko. Eta, tira, zalantzan jartzekoak dira elkarrizketa saio bat den galderak egiteak, erreplikarako aukerarik gabe, ez baitu elkarrizketa bermatzen, saioaren galbahetik pasatu gabeko galderak dituen webgunean jasotako galderek galbahea pasatu behar dute, derrigor. Hain agerikoak ez diren beste arau batzuk ere baditu, adibidez, eta Sabinoren ideiari traizio eginez, Euskadiko ez, Euskal Autonomi Erkidegoko galdetzaileak ekartzea soilik saiora. Webguneko galderetan, bai, entzun ahal izan genituen Iparraldeko, Nafarroako anai-arrebak; baina zertarako hartara diskriminazio hori? Ekarri platora edo ez sartu webeko galderetan, diot nik. Edo aldatu saioari izena.
Berria 2013/02/08
Goi mailako gonbidatua izan zela ezin uka. Iigo Lamarca, goi mailako funtzionarioen soldata duen Arartekoa. Eta galderak denetarikoak izan ziren Xabier Usabiaga aurkezlearen harridurarako: Euskara ez da etxea eta jatekoa bezain premiazkoa, baina nonbait herritarrak horren gainean kezkatuta daude. Lamarca busti zen, legeak ematen dizkion mugen barruan betiere: esan zuen Cabacas auzian administrazioak ez duela lagundu.
Bukaera aldera, nekatuta ikusi nuen, hain zuzen jasotzen duen soldatagatik galdetu ziotenean edo, hirug ar renez-edo, Arartekoaren zereginaren hutsaltasunaz. Merezi izan zuen saioak, halere, sarrera bideotxoan Lamarcaren eta senargaiaren arteko musu pasionala ikusteagatik bakarrik. Ea hurrengoak ere baduen halako goi mailako unerik. Aritz Galarraga
Haurreskolak partzuergoan hizkuntz eredua aldatzearen aurka egin dute eragileek

Eusko Legebiltzarraren proposamena salatu dute Kontseiluak, ELAk eta LABek, eta kritikatu egin dute EAJren jarrera
Kezkatuta eta harrituta. ELAk, LABek eta Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak halaxe hartu dute Haurreskolak partzuergoan gaztelania gehiago erabiltzeko proposamena. Eusko Legebiltzarrak egin dio eskari hori Jaurlaritzari. Euskararen normalizazioaren aurkako eraso larritzat jo dute hiru eragileek, eta EAJk proposamena babestea kritikatu dute. Eskaria aintzat ez hartzea galdegin diete Eusko Jaurlaritzari eta Haurreskolak partzuergoari. EAJk, PPk eta UPDk babestu zuten, herenegun, asmoa. Zera eskatu zioten Eusko Jaurlaritzari: Haurreskolak partzuergoko hizkuntza proiektuan Euskal Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialen tratamendua behar bezainbeste txertatzeko. Hizkuntzen trataera horrek umeen ama hizkuntza errespetatu behar duela gaineratzen du testuak. Euskararen aurkako eraso bortitza da eskaria, ELAren ustez. Haurreskolak partzuergoak beti garatu du bere proiektu pedagogikoa haurren ama hizkuntza errespetatuz, eta kontuan hartutuz euskararen normalizazioan ere baduela zeresana. Orain arteko ereduak ahalbidetu du normalizazioan aurrerapausoak ematea, eta horri eustearen aldekoak gara, adierazi du Idurre Salegik, sindikatuko ordezkariak. ELAk gogorarazi du egoera zailean dagoela euskara, eta adierazi du euskararen aldeko diskriminazio positiboak ahalbidetuko duela normalizazioa. Hori dela eta, eskaria ez
Berria 2013/02/09
betetzeko eskatu die Haurreskolak partzuergoari eta Jaurlaritzari. Kontuan hartzea oso larria litzateke, eta hala egiten badute, aurrean izango gaituzte. Gure erantzuna mobilizazioa izango da. Gizarte osoari egingo diote deia. Denen artean babestu behar dugu euskara.
EAJren jarrerarekin oso kritiko agertu da LAB sindikatua. Lorea Igartua: Horren atzean beste zerbaitek egon behar du. Aurrekontuen onarpena gertu dago, eta agian hor dago EAJren aldeko botoaren arrazoietako bat. Eskari horrekin, praktikan, Espainiako Gobernuak ezarri asmo duen hezkuntza erreforma aplikatzen dela iritzi dio sindikatuak. Gaztelania inposatu nahi dute, euskararen kaltetan. Gure apustua gutiz kontrakoa da. Herritar eleanitzez osatutako Euskal Herri euskaldun bat eraiki nahi dugu.

Ez zegoen lekuan arazo bat sortzea egotzi die Igartuak hiru alderdiei. Gurasoen aldetik ez da sekula kexarik egon hizkuntzaren inguruan, eta egitasmoarekin, eztabaidaren erdigunean kokatu nahi izan dute. Bien bitartean, alde batera utzi dituzte haur eskolek dituzten benetako arazoak. Horiek konpontzeko exijitzen diegu guk, eztabaida faltsuak alde batera utzita. Egoeraren larritasuna kontuan hartuta, LABek elkarretaratzeak egingo ditu etzi, 18:00etan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak Donostian, Gasteizen eta Bilbon dituen ordezkaritzen aurrean. Haur eskolen gainetik ez dira pasako! Haur eskolak, unibertsalak, doakoak, euskaldunak eta kalitatezkoak nahi ditugu! izango da protestaren leloa. Haurren eskubideen aurkakoa Eusko Legebiltzarraren osaketa berriarekin euskararen normalizazioaren alde pauso eraginkorrak emateko aukera ikusten zuen Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak. Itxaropen hori azaldu zuen, behintzat, herenegun, iazko jardueraren urtekaria azaltzerakoan. Hori esan, eta lehen erabakia guztiz kontrakoa izan da. Oso kezgarria eta harrigarria da, adierazi du Paul Bilbaok, Kontseiluko idazkari nagusiak. Proposamenak haurren hizkuntza eskubideak urratzen dituela esan du: Horrelako neurrien bitartez euskara beren herriko berezko hizkuntza ezagutzea ukatzen zaie haurrei. Elkarbizitza zapuzten dute, gainera. Hezkuntza jomugan jartzea leporatu die. Wertek bere hezkuntza erreforma aurkeztu zuenean, esan genuen euskararen aurkako erasoa zela, eta horren aurrean harresi bat eraiki behar genuela gure hizkuntza babesteko. Egin dutena horren aurkakoa izan da, eta oso erabaki larria da hizkuntzaren normalizaziorako. Horren aurrean politika ausartak eta eraginkorrak ezartzeko eskatu ditu Bilbaok. Hizkuntz politikak berriz pentsatu behar dira, eta haur eskolen inguruan egin asmo dutena ez da bidea.
Osakidetza eta Ertzaintza euskararen beltzgunetzat jo ditu Iigo Lamarcak Ertzaintza, Osakidetza eta administrazio periferikoa euskaldunen hizkuntz eskubideen bermean beltzgunetzat jo zituen herenegun ETBko Euskadi Galdezka saioan Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ararteko Iigo Lamarcak. Erakunde horietan ere hizkuntza eskubideak ziurtatu behar dituztela esateaz gainera, hori gizartearen erronka dela adierazi zuen.
Horrez gain, Iigo Cabacasi eta Xuban Nafarrateri buruz ziurtatu zuen administrazioaren laguntzarik ez zuela izan eta frustrazio puntu bat duela gai horren inguruan. Etxe kaleratzeak saihesteko erakundeek gehiago egin dezaketela pentsatzen du, baita agintariek legeak aldatu eta zorroztu behar dituztela ere. Giltza nagusia Madrilgo legean dago, azaldu zuen; beraz, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako arartekoak gutxi egin dezakeela uste du.
Euskara, aurrekontuen ordainetan

Eusko Legebiltzarrean, EAJk, PPk eta UPDk bat eginda, Haurreskolak partzuergoaren haur eskoletan gaztelaniaren erabilera bermatzeko Jaurlaritzari eskatu izanak ezinegona eta harridura eragin ditu gizartean eta euskalgintzan. Izan ere, agintaldi hasieran argitzeko dago zer norabide hartuko duen EAJk gidatutako Jaurlaritzak hizkuntza politikari dagokionez. Eta herenegun PPrekin adostutako ebazpenak ez du baikortasunerako arrazoi handirik ematen. Hurrengo urteko aurrekontuak ateratzeko EAJk duen beharra egon daiteke bozketaren atzean. Segur aski, UPDren botoa lortzeko 38ko gehiengora iristeko ezinbestekoa, politika ekonomikoetan ez ezik, hizkuntzari dagokion ataletan ere keinuren bat egin beharrean aurkitu da EAJ. Baina, segur aski, ez du neurtu horrek gizartean sor dezakeen haserrea. Izan ere, EAJk badaki oso gai delikatuak direla euskara eta hezkuntza. Euskarak hezkuntzan aurrerapauso itzela egin du azken hamarkadetan. Berriki Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, ISEI Irakats-Sistema Ebaluatzeko eta Ikertzeko erakundeak eta Soziolinguistika Klusterrak ezagutarazi duten Arrue ikerketak ondorioztatu du kalean, etxean eta beste hainbat esparrutan baino askoz ere gehiago erabiltzen dela euskara ikasgeletan. Hezkuntzan euskararen aldeko apustu handia egin du euskal gizarteak, eta fruitu
Iritzia 2013/02/09
oparoak eman ditu horrek. Alabaina, euskarak hizkuntza gutxitua izaten jarraitzen du, munduan desagertzeko arriskuan diren zerrendan dauka Unescok, eta, beraz, aldeko politikak behar ditu ahulezia egoera egiturazko horretatik ateratzeko. Haur eskoletan gaztelania ere erabiltzea bermatu behar dela diotenek kontuan eduki beharko lukete euskararen ezagutza bermatzeko ezinbestekoa dela euskarazko hezkuntza murgiltze sistema, haur eskoletatik hasita. Ingurune euskaldunenetan ez dago gazte bakar bat 15 urte betetzerako gaztelaniaren oinarrizko ezagutzarik ez duenik.

Makina bat dira, ordea, eremu erdaldunetan adin horretarako euskaldundu ez diren gazteak. Beraz, haur eskolak gaztelania erabiltzera behartu nahi dituzten alderdiek eta eragileek helburu bakarra izan dezakete buruan: euskarak hezkuntzan atzera egitea. Bat dator ikuspegi horrekin Jose Ignacio Wert E s p a i n i a k o H e z k u n t z a m i n i s t ro a re n errefor ma: gaztelaniaren de facto-ko nagusitzea murgiltze ereduen kaltean. alderdiaren planteamenduekin bat egitea oso sintomatikoa da. Oso sintomatikoa da, baita ere, euskara aurreratuxeen dagoen arloetako batean atzera egitea besterik ez dakarren proposamen bati babesa ematea. Martxan jartzeko asmoa duen hizkuntza politika baten seinale izan daitekeelako. Izan ere, kontrako noranzkoan egin zezakeen keinua, euskara ahulen dagoen alorretan aurrerapenen bat agintzea, besteak beste, Osakidetzan eta Ertzaintzan. Denborak erakutsiko du zein den Jaurlaritza berriaren bidea. Edonola ere, herenegun onartu zuten ebazpenak erakusten duen bidetik barneratzeko asmoa badu, porrot iragarri baten aurrean egongo gara berriro. Eta porrot horren kaltetu nagusiak betikoak izango dira: euskara eta euskaldunen hizkuntz eskubideak. Iaki Petxarroman
Werten erreformak erantzun gogorra eragin du hezkuntza eragileen eta euskalgintzaren artean. Are eta gogorragoa izan da erantzuna Herrialde Katalanetan. Eta EAJk, h o r r i e r a n t z u n b e h a r r e a n , We r t e n
Bretoierazko telebistaren aldeko giza kateak gaur Bretainiako Brest, Naoned eta Roazhon hirietan protestak egingo dituzte gaur, telebista publikoa bi hizkuntzatakoa izan d a d i n e s k a t z e k o . Fr a n t z i a k o k a t e publikoetan, egunean pare bat orduz baino ezin da entzun bretoiera. Manifestazioaren antolatzaileek umorez eta ironiaz betetako oharra prestatu dute, herritarrak protesta egitera bultzatzeko. Manifestaziora ez joateko arrazoi onak da
idatziaren izenburua, eta 7seizh.info webgunean irakur daiteke.
Nafarroa euskarazko telebistarik eta irratirik gabe uzteko nahia salatu dute
Administrazioan Euskaraz taldeak dio Nafarroako Gobernua tematuta dagoela euskara desagerrarazten
Nafarroako Gobernuak eta Espainiako Gobernuak Nafarroa euskarazko telebista eta irrati gabe utzi nahi dituztela salatu du Administrazioan Euskaraz taldeak. Itzalaldi analogikoa eta telebisten aro digitalaren hasiera aprobetxatu zituen Nafarroako Gobernuak, Nafarroako etxe gehienetatik ETB ezabatzeko, dio taldeak. Oraindik modu analogikoan ikus daitezke ETB1 eta ETB2, baldin eta telebista aparatuak analogikoki ikusi ahal izateko aukera badu. ETB3 ezin da ikusi Nafarroan, eta PSNk berak ez du inoiz inolako urratsik egin bidegabekeria hori zuzentzeko.
Berria 2013/02/09
Europako Kontseiluko Adituen Batzordearen txostenak: Nafarroako agintariek EITBren emankizuna bermatu behar dute, ez soilik euskal autoritateen interesa delako, baizik eta bere betebeharra delako; horrek esan nahi du emankizun kostuak bere gain hartu behar dituela. Arazo teknikoak konpontzeko kostua milioi bat euro zela esan zuten Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak. Eusko Alkartasunak, berriz, frogatu zuen 40.000 euroko kostua besterik ez zuela, eta askoz gutxiagogatik hedagailua paratu zuen Iruer rian. Nafar roako Gober nuak berehala salatu zuen ekinbidea, eta EAk 45.000 euroko isun bati egin behar dio aurre. Nafarroako Gobernua eta Espainiako Gobernua tematuta daude Nafarroatik euskara desagerrarazteko. Bost axola zaie beren inperialismo eta faxismo kutsua ageriagerian uztea, salatu du talde euskaltzaleak. Euskalerria Irratia berriz ere lizentziarik gabe utzi du Nafarroako Gobernuak. Eta Administrazioan Euskaraz taldeak gogorarazi duenez, Europako Kontseiluko Adituen Batzordeak esan zuen Nafarroako Gobernuak berrikusi beharko lukeela lizentzia eta laguntzak ukatzeko joera hori.
Administrazioan Euskaraz taldeak gogorarazi nahi du 2012ko urrian zer zioen
Euskararen prestigio sozialean erlatiboki atzerantz egin dugu

Lau urteko etenaren ostean itzuli da berriro Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzara Patxi Baztarrika (Ataun, Gipuzkoa, 1958). Bihar du lehen agerraldia Eusko Legebiltzarrean, baina aurreratu ditu neurrietako batzuk. Ostegunean egindakoa da elkarrizketa, parlamentuak haur eskoletan gaztelania ezartzeko eskatu aurrekoa.
Berria 2013/02/10
Eguneroko jardunean aurrera egitea du erronka euskarak, Baztarrikaren esanetan, eta horretan indarra egiteko asmoa du. Iragarri du Eusko Jaurlaritzak zeharkako gai gisa hartuko duela hizkuntz politika, sail guztietarako.
jolastokia, adibidez. Eremu formaletan gora ari da egiten euskara, baina esparru ez-formaletan, nekez. Eskolako hizkuntz eredua oso euskalduna izan arren, gizarteko hizkuntz eredua ez bada neurri berean euskalduna, indartsuenak, gaztelaniak, irabazten du partida. Euskara biziberritzeko prozesuan, eskola gabe ezin dugu, baina eskolarekin bakarrik ere ez. Euskara maila eskasa dute A ereduko ikasleen %86k, B eredukoen %42k eta D eredukoen %25ek. Egokia ote da euskara tituluetatik salbuestea? Ikasketak euskaraz egiten dituenak behar du aitorpen bat. Nolakoa behar den erabakitzeko, ondo neurtu behar da zer gaitasun eskuratzen den; euskararen kasuan bereziki, bai baitakigu ikasleek eskuratzen duten gaitasuna ez dagoela soilik hizkuntz ereduaren esku. Aitorpen bat egitearen aldekoa naiz. Ikasketak euskaraz egiten dituen bati, lortzen duen euskara maila lortzen duela, gizarteak ezin dio eskatu bere hezkuntza sistemaren bidez eman dion euskara gaitasuna baino altuagoa, eskolan eskuratu duen gaitasun profesional horretan jarduteko. Euskara hizkuntza normalizatua ez denez, gaitasun diferentea dute ikasleek. Hori gehiegitan lotu dugu eskolarekin soilik, gizarteko beste faktore batzuekin duen zerikusia ahaztuta. Maila aitortu? Noski. Zein? Eskuratzen den batez bestekoa. Horrek ez du esan nahi ez denik
Arrue ikerketa aurkeztu berri duzue. Eskolak handitzen du euskararen erabilera, baina eragin handia du gizarteak. Ikasleak erdalduntzen ditu. Ikerketaren balorazioa oro har positiboa da. Etxeko hizkuntza euskara dutenak %20 izanik, ikasgelara joan, eta euskara %60k darabilte. Euskararen ezagutza bermatu eta zabaltzeko tresna soilik ez, euskara erabiltzeko gune ere bada eskola. Batez ere ikasgela. Eskolako beste espazio batzuk gizartearen eraginpean daude;

gaitasuna hobetu behar. Hobetu behar da, jakina. Dekretuari eutsiko diozue. Ez dugu dekretu hori ukitzeko asmorik. Guk beste prozedura bat jarraituko genuen dekretua egiteko. Oinarria izango zen azterketa bat egitea: egoera soziolinguistikoa, sarea... Dekretua eginda dago, eta ez dugu ukitzeko asmorik. Legez, oinarrizko irakats-aldia amaitzean euskaraz eta gazteleraz komunikatzeko gai izan behar da. Datuek esan nahi dute legea urratzen dela? Esan nahi dute A eredua nahitaez gainditu behar dela. Gurasoek erakutsi dute. Progresiboki eta etengabe, A eredua hutsaren hurrengoa izatera iristen ari da, gurasoek erabakita. Badakite euskara gaitasun hobea eskura daitekeela euskara ordu gehiago dituzten ereduetan. Hizkuntz ereduen oinarrian printzipio bikoitz bat dago: gurasoei aitortzen zaie eskubidea seme-alaben irakats-hizkuntza nagusia aukeratzeko, eta obligazioa dago derrigorrezko hezkuntza amaitzean bi hizkuntza ofizialetan behar besteko gaitasuna edukitzeko. Printzipio horien uztardurarekin jarraitu behar da, emaitza oso onak izan baitira euskara biziberritzeari egindako ekarpenean. Emaitzak perspektibaz ikusi behar dira. Prozesu honi ekitean, %8 ere ez ziren euskaraz irakasteko gai ziren irakasleak. D eredua gero eta onarpen handiagoa izatera iritsi da, B eredua ere bai, eta A eredua bertan behera erori da. Hori gurasoek erabaki dute. Ohartzen al gara zer-nolako indarra ematen dion horrek euskara biziberritzeko prozesuari? Indar sozial horri ez genioke bizkarra eman behar. Hiru eleko eredua probatzen ari dira. Gure hezkuntzak eleaniztuna izan behar du. Jarri behar da helburu bezala ikasle eleanitzak sortzea. Ezinbestez, euskarak izan behar du ardatz nagusi, gure hizkuntza propioa izateaz gain, bi hizkuntzen arteko harremana asimetrikoa delako eta euskara delako ahulena. Gakoa da hizkuntz helburuak finkatzea. Derrigorrezko hezkuntza amaitzean bermatu behar da ikasleek edukitzea bi hizkuntza ofizialetan gaitasun praktikoa. Hori zehaztu behar da: maila bakoitzerako gutxieneko helburuak jarri behar dira ikasle guztientzat. Xede berberak euskaraz eta gaztelaniaz; ingelesean, maila apalagoa. Atea ez zaio itxi behar laugarren hizkuntza batera hurbiltzeari. Esperimentazioa behar da, jakiteko zein helburu diren anbizioz baina era errealistan plantea daitezkeenak. Egoera soziolinguistikoa askotarikoa izanik, helburuek gutxienekoak eta batez bestekoak eskura ditzakeenak izan behar dute. Egingarriak. Aukera irekita utzi behar da eskola bakoitzak helburuak hobetzeko. Euskaltegiek diote hezkuntzari baino garrantzi gutxiago eman zaiola alor horri. Doakotasuna eskatu dute. Euskararen biziberritzean lan eskerga egin dute, inoiz behar beste aitortuko ez dena. Derrigorrezko hezkuntza sistemak egin du kuantitatiboki ekarpen handiena. Euskaltegiak badirudi beste maila batean ikusten ditugula. Ez da horrela. Ehun bat mila elebidun sortu izana zor zaie, eta beste milaka pertsonak erdaldun elebakar izateari utzi diote. Euskaltegien lana ikaragarria da. Baina ez daude derrigorrezko hezkuntzaren barruan. Ordaintzen da euskara ikasteagatik, baina jakina da alde ikaragarria dagoela euskara edo beste hizkuntza bat ikasteagatik ordaintzen denaren artean, nor mala denez. Finantzaketa publiko inportantea bideratzen da euskaltegi publiko eta itunpekoetara. Matrikulazioetan jaitsiera izan da, hasieran esperotakoa ez izanda ere.

Krisia soilik ez, euskarak prestigioa galdu izana aipatu dute arrazoi gisa. Euskarari prestigioa emateko saio handiak egin behar dira, eta herri agintariek zeregin handia dute. Arreta ikaragarria jarri behar dugu euskararen prestigio soziala areagotzeko. Prestigio soziala handitzen den neurrian, eragina ziur izango du euskaltegietako matrikulazioan. Ez dut uste onera egin dugunik, eta tarte handia dago aurrera egiteko. Erantzukizunez hartzen dudan egitekoa da. Deigarri da: krisiarekin, hizkuntzak ikasteko izen-emateak asko handitu dira; euskara ikastekoak, aldiz, jaitsi. Prestigioarekin du zerikusia. Ez nator bat esatean krisiak azaltzen duela jaitsiera. Izan dezake eragina, baina euskara ikasteagatik baino gehiago ordaintzen bada beste hizkuntza batzuk ikasteagatik, eta horietan ez bada beherakadarik gertatu, krisiarekin ezin azal daiteke. Krisian egon, eta, gainera, euskara ikasteari ez bazaio behar den adinako balio sozialik aitortzen, ez bazaio behar besteko prestigiorik ematen, alde batera uzten da. Horri buelta ematen ahalegindu behar dugu. Jaurlaritzaren mezuak garbia izan behar du: euskararen auzia bizikidetza sozialaren auzia da. Euskara zenbat eta indartsuago izan gure arteko bizikidetza ere sendoagoa eta harmoniatsuagoa izango denez, aktiboki bultzatu behar dugu euskara ez dakiten herritarrek ikasteko pausoa eman dezaten.Kontsumitzaileen hizkuntz eskubideen dekretua eztabaida iturri izan da. Zer egiteko asmoa daukazue? Aurrera ez da egin, beraz. Eta atzera? Ez nuke esango atzera egin denik ere. Baina fenomeno sozialetan, aurrera egiten ez duzunean, ondoko beste hizkuntza batzuek aurrera egiten badute, zuk atzera egiten duzu. Ez da ezer gertatu objektiboki esateko euskararen aurkako jardunak azaldu direla eta aldekoak ez. Egia da euskararen aurrerabidea zalantzan jartzen duten diskurtsoek badutela orain urte batzuk baino indar handiagoa plaza publikoan. Baina bistakoa da euskara hazi egin dela gure gizartean. EAEri buruz ari naiz, ez Nafarroaz edo are gutxiago Iparraldeaz. Hazkunde hori ez zen inolaz ere gertatuko gizartearen atxikimendurik ez balitz. Aurrera ez dugu egin prestigio sozialean, eta, segur aski, erlatiboki egin dugu atzera, beste hizkuntza batzuen prestigioa areagotu delako. Dekretu horren inguruan manipulazio asko egin da. Kontsumitzaileen hizkuntz eskubideak aitortu eta bete daitezen neurriak ezartzen ditu. Hankak lurrean genituela egin genuen dekretua, progresibotasunean oinarrituta. Enpresa handienentzat zen, eta urte batzuetako epea jarri zen obligazioak betetzeko. Epe hori aurten betetzen da. Azterketa bat egingo dugu, ikusteko zer neurritan betetzen den dekretua. Gutxi betetzen bada, neurriak hartu beharko dira; normal eta neurri zabalean betetzen bada, igual pentsatu beharko da eragin eremua zabaltzea. Errealitateak esango du. Betetzen ez bada, betearazteko neurriak hartu beharko ditugu. Jaurlaritza bera noiz izango da gai zerbitzu guztiak euskaraz emateko? Hori da erronketako bat. Perspektibaz ikustea oso inportantea da. Orain hamar urte baino

gehiago errespetatzen dira hizkuntz eskubideak, baina egiteko dagoena handia da. Egiteko dagoenak ez gaitu eraman behar egindakoa ez ikustera, eta egindakoak ez gaitu eraman behar autoatseginkeriara eta egiteko dagoena ahaztera. Bi tresna garrantzitsu ditugu. Batetik, Jaurlaritzako euskararen erabilerarako bosgarren plana egingo dugu aurten: ardatz nagusi moduan izango ditu euskara zerbitzu hizkuntza bezala bermatzea eta euskara lan hizkuntza bezala ere erabiltzea gero eta gehiago. Bestetik, Elebide sendotuko dugu: herritarrari adierazi nahi diogu euskara erabiltzeko eskubidea baliatu behar duela eta Jaurlaritzaren babesa eta animoa duela. Eskubideak urratu direla uste duenean, jakin nahi dugu. Neurri zuzentzaileak hartzeko oso baliagarri zaigu. Gainera, bada elementu berritzaile bat Ja u rl a r i t z a n : h i z k u n t z p o l i t i k a re n zeharkakotasuna. Bere euskara unitatea eratuko du sail bakoitzak. Horien egitekoa izango da, Hizkuntz Politikarako Sailburuordetzaren irizpideei jarraiki, sail bakoitzaren eremuan hizkuntz irizpideak finkatu eta garatzea, eta euskara erabilerarako plana finkatu eta garatzea. Lehentasunezkotzat hartuz, sail bakoitzaren eremuan herritarren hizkuntz eskubideak errespetatzea. Ertzaintza eta Osakidetza. Beltzune kroniko bihurtutako alorrak al dira? Ezin dezakegu onartu kronifikatuta daudela. Egia da behin eta berriro agertzen direla bi alor horiek, justiziarekin batera, Arartekoaren eta Europako Batzordearen txostenetan. Ez da atzera egin sektore horietan. Aurrera egin da. Osakidetzan orain hamar urte baino gehiago erabiltzen da euskara. Egiteko ikaragarria dago, eta gobernua ahaleginduko da. Sailek arduraz eta erantzukizunez begiratzen diote, eta neurriak hartuko dituzte. Osakidetzan, adibidez, euskararen erabilera plana 2011n amaitu zen, eta 2012 osoan ez zuten egin. Egingo dugu. Euskara lehenesteko asmoa dute erakunde batzuek. EAJk programan aipatu zuen eremu batzuetan egin litekeela. Zer egingo du Jaurlaritzak? Kontzeptua Euskararen Legean bertan dago zenbait esparrutarako: hedabideak, hezkuntza... Euskarak behar ditu eremu batzuk gero eta neurri handiagoan ohikotasunez erabiltzeko. Parteka ditzake eta partekatu behar ditu guneak beste hizkuntza batzuekin. Hor jokatu behar du. Baina, partekatzeaz gain, behar ditu eremu batzuk non ohikotasunez eta normal erabiltzen den hizkuntza, nagusiki erabiltzen dena, izango den. Jaurlaritzak bultzada emango du. Egoera aztertu behar da: non eta nola. Euskararen Legeak 30 urte eginda, EAJk dio gara daitekeela. Zertan? Lege horrek ikaragarrizko balioa du. Euskara biziberritzeko prozesuan EAEn eman den aurrerakada ezin da ulertu lege horrek eman duen aukeraz jabetu gabe. Herritarrei hizkuntz eskubideak aitortu zizkien, eta horiek bermatzeko obligazioak jarri herri agintariei. Adostasun politiko eta sozial handi batean oinarritu zen. Hori da giltzarri etorkizunera begira ere. Legea ez dago agortuta. Gizarte honek euskara biziberritzeko prozesuan egin nahiko lukeen zer ezin da egin lege hori dagoelako? Gaur egiten dena egiten jarraitzeko edo gehiago ere egiteko aukera ematen du. Kolokan jarri ordez, balia gaitezen legeaz, aurrera segitzeko. Pausoak emateko mugak ez daude legean. Askoz gehiago daude gizartean. Oinarrizko ditugu lege babesa, hizkuntz politika aktiboa eta herritarren atxikimendua. Ezinbestekoa da legeak erakutsi zuen bidea garatzea: adostasuna.

Jokoan ez dago euskararen iraupena, bizi-indarra baizik
Mozketak izango dira hizkuntz politikan ere, baina euskalgintzarekiko elkarlanari eutsi nahi dio Baztarrikak, nahitaezko dela eta. Seaskako ikastolak eta Nafarroan euskararen alde ari diren taldeak larri dira. Jaurlaritzaren babesa izango dute? Murrizketak hor izango dira? Murrizketak politika publiko guztietan izango dira. Aurrekontuak prestatzeko prozesuan gaude; ez dakigu nolako eragina izango duten. Gure nahia ez da Iparraldeko ikastolei bizkarra ematea. Ikuskizun dago zer neurritako kolaborazioa izango den posible. Murrizketak izango dira. Jaurlaritzak, hasteko behintzat, 1.200 milioi gutxiago izango ditu. Gipuzkoako Foru Aldundiaren urteko aurrekontua halako bi gutxiago. Hedabideetan, erdaldunak dira nagusi. Zer egin liteke herritarrak euskarazko hedabideetara hurbiltzeko? Guztiok geure buruari galdetu behar diogu zer egin dezakeen bakoitzak. Herri aginteek euskarazko hedabideei babesa ematen jarraitu behar dute, laguntzen eta kontsumoa sustatzen. Hedabideek eurek ere beren buruari galdetu behar diote galdetzen diote kontsumitzaile potentzialak erreal bihurtzeko zer egin dezaketen. Gero eta gehiago dira euskarazko hedabideak kontsumitu ditzaketenak. Aztertu beharko da zer egin litekeen horiek erakartzeko. Urteroko laguntza deialdiak ez, itunak nahi dituzte komunikabideek.
Hitz egin beharko da horretaz. Ateak irekita dauzkat. Baina ez dakit itunena den bidea. Ulertzen dut egonkortasunaren interesa eta helburua egotea. Aztertu beharko da hori nola lor daitekeen. Erakundeen eta euskalgintzaren arteko elkarlana maiz aipatu duzu. Zer rol jokatu beharko luke bakoitzak? Jaurlaritzari dagokio nagusiki bi helburu nagusiren aldeko lanean aritzea: euskararen hazkunde soziala eta euskal komunitatea trinkotzea. Gaur jokoan ez dago euskararen iraupena, bizi-indarra baizik. Partida hori batez ere etxean, lagun artean jokatzen da. Beharrezkoa dugu euskarak hazten jarraitzea, gero eta herritar gehiagoren bigarren hizkuntza izatea eta lehen hezkuntza gisa dutenek hala jarraitzea, gehiago izan daitezen euskara ohikotasunez erabiliko dutenak. Bestela, gerta daiteke euskaldunak gero eta gehiago izatea baina euskararen bizi-indarra makala izatea. Egunerokotasuna da garrantzitsua hori sendotzeko. Jaurlaritzari lidergoa markatzea dagokio. Gizarte ekimeneko mugimenduek zer egin dezakete? Herritarren euskararekiko atxikimendua, borondatea eta gogoa sortzeko agenteak dira. Indar ekonomiko, politiko eta mediatiko handirik ez duten hizkuntzak biziindarrez aurrera ateratzeko, ezinbesteko da herritarren borondatea. Horrekin soilik ez, baina hori gabe ezin da aurrera egin. Borondatea, gogoa, motibazioa eta hizkuntzarekiko identifikazioa eta erakarpena landu eta sendotzea herri ekimeneko eragileen egitekoa da nagusiki.

'Egunkariaren itxierak hamar urte (I). Polizia operazioa
Injustiziaren giltzarrapoarekin
Eta hor jarraitzen dute, injustiziaren lekuko isil, indarrez isilarazten saiatu zirenaren gogorag ar ri. Lau zulo. Euskaldunon Egunkaria-ren egoitza nagusiko atea betirako ixteko asmoz jarri zuten giltzarrapoaren lau zuloak. Hamar urte igarota, auziak eta zauriak ixteko daudela dioten zuloak. Guardia zibilak indarrez sartu zirela eta egunkariko arduradunak bortxaz tratatu zituztela gogorarazten duten zuloak. Egunkaria-k utzitako zuloa adierazten duten zuloak. Hamar urte ditu giltzarrapoak. Eta zuloek. Datozen egunetan, BERRIAk hizpide hartuko du itxiera, erreportaje sorta batekin.
Berria 2013/02/12
Hamar urte Guardia Zibilak euskarazko egunkari bakarra itxi zuela, eta hamar pertsona preso eraman zituela. Hamar urte, eta giltzarrapoaren zuloek, injustiziarenek, atean segitzen dute. Itxieraren kronika hasi du BERRIAk.
Uria, kontseilari ordezkaria; Joan Mari Torrealdai, administrazio kontseiluko lehendakaria; Txema Auzmendi, administrazio kontseiluko kidea; Pello Zubiria, zuzendari ohia; Xabier Oleaga, zuzendariorde ohia; Fer min Lazkano, kudeatzaile ohia; Luis Goia Egunkaria Sortzen-eko bultzatzailea; Inma Gomila, kudeatzaile ohia; eta Xabier Alegria, kazetarekin loturarik gabea. Hurrengo urratsa, 03:30 aldera. Martin Ugalde kultur parkea alderik alde hartu dute poliziek, zaindaria pistolaz hartuta ateak irekitzera behartu ostean. Berdin Bilboko, Irueko eta Gasteizko egoitzetan. Arduradunen etxeetara joan, eta haiekin eraman dituzte, bestela atea botako dutela esanez; Bilbon, egoitzaren alboan bizi diren adineko andre-gizon batzuk hartu dituzte lekuko gisa. Hasi dira miaketak. Otamendi eta Uria Andoaingo egoitzara eraman dituzte, eta bulegoetako gauza guztiak arakatzen hasi dira. Paperak, aldizkariak eta bestelakoak. Irudia berbera da Argia eta Jakin aldizkarien egoitzetan; Zubiria eta Torrealdai eraman dituzte haietara. Egunkaria-ren delegazioetan ere ari dira bazter guztiak miatzen. Dendena eraman dute: orain hamar urte egindako elkarrizketen eskemak, Joxemi
2003. Otsailak 20. Osteguna. 01:00. Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz, Egunkaria-ren aurkako operazioa hasi du Guardia Zibilak. Hamar pertsona atxilotu ditu: Martxelo Otamendi, zuzendaria; Iaki

Zumalabe zenaren lanaren fotokopia bat, sekulako aurkikuntza balitz bezala... Dendena iruditzen zaie froga bat, azaldu die lankideei Gasteizko ordezkaritzako buru Luis Karlos Garciak. Adibide bat jarri die, polizien itsukeria norainokoa den azaltzeko: Zutik taldeak Egunkaria-ren itxiera bera salatuz bidalitako faxa iritsi da guardia zibilak egoitzan zeudela; froga gisa, zakura bota dute. Garzonen operazioa Guardia Zibila Egunkaria-ko buruak atxilotzen ari dela, egoitzak miatzen ari dela, Auzitegi Nazionalak agindutako operazioa dela. Telefono bidez hasi dira zabaltzen lehen berriak, eta goizeko albistegiei horrekin ekin diete irratiek. Informazio zehatzik apenas dagoen, ordea. Iigo Iruin abokatua 05:30 aldera heldu da Andoaingo egoitzara, baina alferrik. Garzonek agindu du operazioa. Ezin zara pasatu, esan diote poliziek. Jendea pilatzen ari da egoitza atarian. Eta guardia zibilen aurrean. Egunkaria-ko beharginak ez ezik, han dira alderdi politikoetako, sindikatuetako, eta gizarte eta kultura alorreko ordezkariak ere. Poliziek kazetaren egoitzako leihoetatik-eta begiratzen diete; barre ere egin diete batzuek. Asko dira: guztira hirurehun bat guardia zibil mugiarazi dituzte. Hamar ordu joan dira atxiloketak hasi direnetik. 11:00. Atzera-aurrera jarraitzen dute Guardia Zibilaren ibilgailuek, eta geldirik protestan batu diren langileek eta elkartasuna agertzera batu diren dozenaka eta dozenaka pertsonak. Aurrera nola jo pentsatzen hasita daude, nolanahi ere. Barrura sartu ezin, eta parkearen atarian bilera hasi dute beharginek, belardian: zer egin, kolpeari nola aurre egin, hori aztertzea dute buruan. Kartelak sortu dira. Alboko Latz enpresako dozena bat langilek atera dituzte lehenengoak, hamaiketako garaian kanpora atera direnean; Egunkaria-ko langileekin elkartasuna, idatzi dute paperetan. Kazetako langileekin zer jarri adostuta, ELA sindikatuko kideek ekarri dute kartel handiago bat. Egunkaria adierazpen askatasunaren alde, dio.
Burua estalita, eskuak lotuta Badoaz. Iaki Uria atera dute lehenbiziko, burua jaka batekin estalita, eskuak lotuta. Auto batean sartu, eta Madrilerako bidea hartu dute. Ordubete geroago, berdin Martxelo Otamendi ere. Haren atzetik joan dira ibilgailu guztiak. Bilboko eta Irueko ordezkaritzetatik joanak dira dagoeneko, baina ez Gasteizkotik; 13:00 arte, operazioa hasi eta hamabi ordu igaro arte, han egon dira poliziak. Egoera nahasia da oraindik, nolanahi ere. Joan Mari Tor realdairi eman diote auzitegiaren autoa guardia zibilek, baina, atxilotuta eta inkomunikatuta daukatenez, abokatuek ezin izan dute agiririk ikusi. Fax bat iritsi da Iruinen bulegora. Espainiako Auzitegi Nazionaleko Seigarren Instrukzio Epaitegiarena da, Juan del Olmo epaileak sinatua. Atxiloketekin batera, beste agindu bat ere ageri du: Egunkaria SA enpresaren itxiera eta aldi baterako zigilatzea, baita

haren bulego, egoitza eta bestelakoena ere, Espainian. Ezohiko operazioa izan da. Bistan utzi du hori auzitegiaren jarrerak. Inoiz ez bezala, hedabideei ohar bat bidali die epaileak, Espainiako Gobernuarekin adostuta. ETAk egunkarian duen parte hartzea agerian uztea izan da helburua, oharrean esan duenez. Sinestezina da. Euskal herritar guztien kontrako erasoa izan da, adierazi du, Joanmari Lar rartek, denen izenean. Sinestezina da. Euskararekin eta egiazko informazioarekin du konpromisoa Egunkariak. Euskaldunen defentsan Kritika oldea etenik gabekoa da. Eragile asko eta asko elkartu dira Egunkaria-ren inguruan, eta Madrilgo gobernua bera ere behartu du horrek azalpen gehiago ematera. Angel Acebes Barne ministroa atera da hedabideen aurrera. Hitz gutxi egin ditu, baina zeresana jarriko dutenak. Euskaldunen defentsan egindako operazioa da, haien askatasunak eta eskubideak babesteko. Haien kulturaren eta pentsamenduaren aldekoa, eta euren hizkuntzak adierazpen askatasuna izatearen aldekoa. Bide beretik Jose Maria Michavilla Justizia ministroa ere: Ganora handikoa izan da Poliziaren lana. Fr o g a t u d u e g u n k a r i h o r i j a r d u n terroristarako tresna zela. Guardia Zibilak izan du, bai, berebiziko zerikusia itxierarekin, abokatuak berehala ohartu direnez: enpresaren lana eteteko Guardia Zibilak eskatu dio epaileari, nahiz eta ez den hori Poliziaren egitekoa. Arratsaldean eman diote erantzuna langileek. 17:00etarako, dozenaka eta dozenaka elkartu dira A n doain go egoitz aren atarian , Egunkaria-ren bezperako aleak, azkeneko aleak, eskuan hartuta. Ez daude guztiak. Guardia Zibilaren esku daude batzuk, eta biharamuneko kazeta berria, berriarazia, prestatzen ari dira besteak. Salaketa egitera atera dira beste hedabideen aurrera. Amaitu da lehen eguna. Bost eguneko tortura garaia pairatzen hasiak dira atxilotuak. Egunkari berriarazia prestatzen jarraitzen dute langileek. Itxiera salatzeko lehen protestak hasi dituzte herriz herri, eta manifestaziora deitu du jada Kontseiluak. Egunkaria-ren egoitzetan, giltzarrapoak dituzte bisitaren lekuko modura guardia zibilek. Eta ohar bat, atean: Zigilatua. Auzitegi Nazionaleko Instrukzio Epaitegi Zentrala (Madril). 2003ko otsailaren 20a.
Ez bainaiz ni
Zera dio argazki oinak: Irueko kazetariak, ate zigilatuaren aurrean. Eta halaxe da. Neska eta mutila ageri dira otsailaren 20ko irudian [orri honetan], Euskaldunon Egunkaria-k Irueko Irrintzi dorreko 13. solairuan zuen egoitzaren ate ondoan. Atean, Espainiako Auzitegiko ohar hirukoiztua, oholak alde batetik bertzera eta Guardia Zibilaren xingolak, ez pasatzeko aginduz. da, Osasunari buruzko informazioa biltzen zuen kazetaria.
Iritzia 2013/02/12
Izan nintekeen, baina ez naiz. Argazkia neuk egin bainuen. Eta gezurrez ari garela, eta Euskaldunon Egunkaria itxi zutenak itzelak izan ziren, esplika dezagun Asier ez zegoela une horretan negar malkoak idortzen, erranez bezala, Ene bada. Eta azal dezagun Edurne ez zegoela une horretan Asier kontsolatzen, erranez bezala, Lasai Animo. Baina egon zitezkeen. Egiaren aitortzeko, argazkiaren konposizio dramatikoa kasualitatearen ondorio izan zen. Bilatu gabeko jarrera bat. Baina hala izanik ere, zenbat aldiz igurtzi genituen begiak egun hartan? Zenbat malko isuri genituen? Z e n b at e t a n b i l at u g e nu e n zo r u a re n egonkortasuna? Zenbat lagun besarkatu genituen? Zenbatetan pausatu ziren eskuak gure sorbalda erorietan? Zenbat Ene bada ahoskatu genituen? Eta zenbat Lasai Animo? Sufritu genuen, sufritu genuenez. Baina ez, inondik inora, Espainiara eramandako atxilotuek sufritu zutenaren pare. Haienaren ondoan, gure sufrimendua kasualitatezko konposizio dramatikoa bertzerik ez baitzen izan. Gu ez ginen haiek izan. Baina haiek gu izan zirelako, hemendik esker ona, eta besarkada, bene-benetakoa. Asier Azpilikueta
Eta ate horren zigilatzeak sorturiko sentimendu ilunak eraginda-edo, mutila kokoriko dago, makurtuta, eskuekin begiak igurtziz, erranez bezala, Ene bada. Parean neska, eskua mutilaren sorbaldaren gainean paratuta, erranez bezala, Lasai Animo. Euskararako aditz berria asmatu zuen Gezurra ari du liburuan dago txertatua argazkia, gertaera anker batzuen inguruan kontakizun ederra egitea erdietsi zuen Lorea Agirreren liburuan. Argazkiko neska Edurne Elizondo da, Gizartea saileko erredaktorea, eta mutila Ezetz ba! Ez bainaiz ni. Asier Legarda-Ereo
Haurreskoletan gaztelania sartzeak haurrei kalte egingo diela diote langileek

Umeen euskalduntze prozesuan zentrook lan handia egiten dutela aldarrikatu dute elkarretaratzeetan
Haurreskolak partzuergoko langileek ere harridura eta ezinegona agertu dute, beren zentroetan gaztelania sartzeko proposamenaren inguruan. Ez dugu ulertzen EAJren jarrera auzi honetan, adierazi du Asier San Miguel LABeko ordezkariak. Sindikatuak elkarretaratzeak egin zituen, atzo ar rats ean , E u s k o Jau rlari tz ak o Hezkuntza Sailaren egoitzen aurrean, Haurreskolak: unibertsala, doakoa, euskalduna, kalitatezkoa lelopean. Bilbon eginiko adierazpenetan, langileek ohartarazi zuten gaztelania sartzeak kalte egin diezaiokeela umeen euskalduntze prozesuari. Berria 2013/02/12
h a u r r e k hizkuntzak ikasteko gaitasun handia dute garai horretan, beraz, oso garrantzitsua da euskarazko arreta jasotzea. Gaztelaniaz ere jardun beharrak kalte egingo lioke prozesu horri. Hartara, kezka eragin die joan den astean Eusko Legebiltzarrean aurrera ateratako legez besteko proposamenak: partzuergoko hizkuntza proiektuan Euskal Autonomia E rk i d e g o k o b i h i z k u n t z a o f i z i a l e n tratamendua behar bezainbeste sartzeko eskatu zion Eusko Jaurlaritzari, umeen ama hizkuntza errespetatze aldera; PPren eta EAJren artean adostu zuten proposamena, eta UPDren sostengua ere jaso zuen. Berez, gobernuak ez daude behartuta legez besteko proposamenak betetzera, baina Jaurlaritzan dagoen alderdiak babestu izanak eragin du kezka. Baita zalantza ere. Ez dakigu nola mamituko den, esan du LABeko ordezkariak: Gela bateko zazpik euskaraz nahi badute, eta bakarrak g a z t e l a n i a z , b i t a l d e e g i n b e h a rk o ditugu?. Dena den, gaztelaniazko hezkuntza eskaintzeko oso eskaera gutxi izan dituztela azaldu du. Edonola ere, umeen ama hizkuntza errespetatu egiten dutela erantsi du:
Izan ere, euskarazko murgiltze eredua darabilte haurreskoletan. Beharginen arabera, sistema horrek lan handia egiten du: Zortzi orduz euskaraz hitz egiten diegu. Lau hilabete eta 2 urte arteko

Haurrek gaztelaniaz edo txineraz hitz egiten badute, ez dugu hizkuntza horien aurka egiten. Baina guk euskaraz egiten diegu. Bestelako arazoak Langileek diotenez, hizkuntzen inguruko eztabaida ez da erreala. Hizkuntzarekin ez da inoiz arazorik egon. PPk sortu du, eta EAJk bultzada eman dio. Areago, une honetan partzuergoak bestelako arazoak dituela nabarmendu du San Miguelek: Haurreskolen benetako arazoak dira gurasoek 200 euro ordaindu behar dituztela, leku batzuetan leku nahikorik ez dagoela, eta langileak lan hitzarmenik gabe geratuko garela uztailean. Izatez, partzuergoaren hedapena izoztuta dago, krisi ekonomikoaren ondorioz: zentro berririk ezin da ireki, ezta martxan daudenetan gela berririk ere. Ispasterren (Bizkaia) dago salbuespen bakarra: gela bateko zentroa abiatzekotan dira. Gelditze horrek protestak eragin ditu, gainera, gurasoen artean, plaza gutxiegi dagoelakoan. Bilbo jarri du adibide San Miguelek: Hamahiru haurreskola daude; biztanleak kontuan hartuta, oso gutxi dira, ez baitago auzo bakoitzeko bat; Gasteizen, esaterako, 21 daude. Bilbon beste hamar zentro beharko lirateke.
Datua: 230. Haurreskolak partzuergoaren zentroak. Araba, Bizkai eta Gipuzkoan 230 zentro dauzka Haurreskolak partzuergoak. Lau hilabete eta 2 urte arteko 5.500 bat umeri ematen diete zerbitzua, eta 1.400 lagunek egiten dute lan zentrootan.
D ereduko ikasleen gastuak laguntzeko eskatu diote Nafarroako Gobernuari

Eremu ez-euskalduneko ikasleek jangelan zein garraioan gastu handiak egiten dituzte euskaraz ikasi ahal izateko
Eremu ez-euskalduneko D ereduko ikasleen gastuak bere gain hartzeko eskatu diote Nafarroako Gobernuari. Mozioa atzo onartu zuen Nafarroako Parlamentuko bozeramaile batzordeak; PSN, Bildu, NaBai eta Ezkerra alderdiek babestu zuten testua. Nafarroako Sortzen-Ikasbatuaz elkartearen arabera, euskaraz ikasi ahal izateko hogei kilometroko bidaia egin behar izaten dute, batez beste, 1.400 bat ume eta gaztek egunero. Garraioan eta jangelan gastatzen duten diru kopuruari aurre egiteko, laguntzak Berria 2013/02/12
esanetan. Eremu ezeuskalduneko haurrek euskaraz hazteko eta hezteko eskubide osoa dutela uste du, eta Nafarroako Gobernuak esku hartu behar duela: Eremu ez-euskaldunak egon ere ez luke egon behar, baina tira. Bitartean, lanean segi behar dugu, eta bertako haurren zein gazteen familien egoerari irtenbidea eman. Nafarroa hiru eremutan zatitzen duen legearen ondorioz, herrialde horretako haur eta gazte guztiek ez dute sare publikoan euskaraz ikasteko aukera. Orain, Nafarroako Parlamentuan eztabaidatuko dute gaiari buruz. Baikorra da Perez: PSNk ere laguntzak ematearen alde egin du; beraz, aurrera egingo du erabakiak. Derrigorrezko hezkuntzako 3 eta 16 urte bitarteko ikasleei eragiten die zonikazioak. Nafarroako Sortzeko-Ikasbatuaz elkarteak hizkuntza exodoa errealitate bat dela salatu izan du sarritan. Haren arabera, toki batetik bestera mugitu behar izateak familien ekonomian ere eragina du.
emateko eskatu diote Yolanda Barcinaren gobernuari. Euskaraz ikastea oztopo izan ez dadin, lehenengo pauso garrantzitsua emana dute, NaBaiko parlamentari Nekane Perezen
Gasolina ordaintzeko bakarrik, 540 eurokoa da haur bakoitzeko egin beharreko gastua, Sortzen-Ikasbatuazen esanetan: Haur guztiak kontuan hartuta, 750.000 eurotik goitikoa da gastua.
Erregimenaren krisia eta euskara

Trantsizioaren ondorengo er regimen monarkiko konstituzionala krisian sartua dago jadanik. Trantsizioaren mito faltsuak ezkutatu du urte luzeetan operazio haren iruzurra. Hiru zutabe nagusietan oinarritu zen: frankismoaren botere faktikoak (ekonomikoak, erlijiosoak, militarrak, epaileak) eta sinbolikoak (diktaduraren printzipea) gordetzea, amnistia izeneko ley de punto nala-ren bidez; Espainiako batasun hautsezina, espainolaren nagusigoa, libertate baldintzatuak, monarkia arduragabea, politikarien kasta otzandua eta korrupziora bultzatua: demokrazia ondo lotua itun konstituzionalaren bidez; eta aurrerapen demokratikoak sendotzeko aitzakian murrizketa sozialen lehen esperientzia, Moncloako Itunen bidez. Bide horrek ondorio batzuetara eraman du: neoliberalismo internazionalaren egitura ekonomiko (Europako Batasuna) eta m i l i t a r r e t a n ( N ATO ) i n t e g r a t u d a Erregimena; neoliberalismoari ate guztiak ireki zaizkio, eta gauden krisi ekonomikora eraman gaitu; instituzionalizazio autonomikoa (Erkidego Autonomikoa eta Navarrako Komunitate Forala) Espainiaren Batasuna sendotzeko kontzesioak izan dira , eta horretarako tresna (batzutan urrezko kopetan geure heriotza edaten dugu dio esaera kitxuarrak); lurraren suntsiketa viento en popa a toda vela garatu da korrupzio itsaso batean... Demasien aurka altxaturiko mugimenduak (Abortatzeko eskubidea, Lemoiz, NATO, birmoldatze industrialak, Irak, NATOren kontrakoa, Irakeko gerraren kontrakoa, Euskararen garapena eta Egunkaria-ren itxiera, eta abar....) edo
Iritzia 2013/02/12
garaituak izan dira, edo manipulatuak izan dira (Irakeko gerraren kasua), edo lorpen mugatuak eta zalantzatiak l o r t u d i r a . E TA r e n j a r d u n a e r e , antiterrorista deituriko jardunbide hipokritaren bidez, erabili dute eta arrakasta handiz erregimenaren zutabe nagusiak sendotzeko.
Krisiarekin batera eta Bilduk, M-15ak adierazten duten autokonantzaren eraginez, Erregimenaren sendotasuna pitzatzen hasia da. Guztiaren onarpen sozialerako klabeak, alderdi politikoen (PP-PSOE-CIU-PNVUPN...) eta monarkiaren onarpen soziala pitzatzen hasia da. Jendea hasi da ikusten zernolako estafa eta gezurra dagoen mito horren atzean, hasi da mugitzen... Askatasunak nahi ditugun guztiontzat mobilizazioen bidez

eragindako erregimenaren ahulezia eta deskonposizioa ona da. Eta horregatik, hain zuzen, geurea ere bada erregimena desegituratzeko eta alternatibak lantzeko erantzukizuna. Erantzukizun hau lehen mailakoa da. Erantzuna ez da goazen Espainiatik kanpora, eta kitto!, libre izateko beharrezkoa delako Erregimena erabat ahul izatea. Eta hori ere geure lana da. Gainera, geure nazioaren osaketaren osagai garrantzitsuenetako bat lantzen arituko ginateke. beharra dagoela iruditzen zait. Estatu batek (baita independente eta sozialistak) bere mugak ditu: euskararen bizitasun eta garapenaren bermea ez da estatu hori, euskaldunen hizkuntz-komunitatearen sendotasuna baizik; emakumeen emantzipazioa eta gizonezkoen pribilegioen amaieraren bermea ez da estatu hori, mugimendu feminista indartsu eta independentea baizik; katastrofe ekologikoaren gaindipenaren bermea ez da estatu hori, mugimendu ekologista sozial sakon bat baizik. Demokraziaren bermea ez da estatu hori, pertsonen bizitza demokratiko aktiboa baizik. Beste gauza batzuk, inportanteak, dagozkio estatuari, baina gauza horiek bizitza aske batean baldintza sozio-politikoak lantzera eta eskaintzera mugatzen da. Legez, adibidez, 30 orduko astea ezartzea dagokio estatuari... baina hori egiteko mugimendu sozial- sindikal herrikoi indartsua behar du atzetik, eta ondoren estatuari ez dagokio erabakitzea jendeak nola erabiltzen dituen irabazi dugun garapen pertsonalerako eta harreman askeagorako ordu horiek. Frankismoaren aurkako mugimenduan, geure herrian, euskara hondamenetik salbatu beharra eta euskararen garapena presente egon ziren. Euskararen aldeko jarrera oro har hegemonikoa zen. Baita ere jarrera horren inkoherentzia. Euskararen aldeko giroa bai, baina diktaduraren aurkako mugimenduaren pentsamendua, funtsean, gazteleraz sortu zen. Panetoakak erdaraz egiten ziren, eta batzuetan euskarara itzuliak zeuden. Oraingo honetan baldintzak ditugu, euskara, eraldaketa sozialaren pentsamenduaren sorkuntzarako hizkuntza izan dadin, eta lortzen ari gara. Agian, seguru, gaztelera eta frantsesarekin batera egingo dugu hori, baina euskara muinekoa izango da, zentzu
Eredu aldaketa dabil gaur egun ahoz aho, sistema honen katastrofe globalari erantzun nahi diotenen artean. Izan ere Lurra planetaren suntsiketa, hizkuntza-altxor unibertsalaren desegitea, gizakien esplotazioa eta gizadiaren miseria, eta gizabanakoen hazkunde eskizofrenikoa, bakarkeria... horrek denak eredu aldaketa eskatzen du. Milioika pertsonen mugimendu eraldatzaile anitzik gabe ezinezkoa da eredu aldaketa, baina aipaturiko giza mugimendua posible da, martxan da jadanik. Bide honetan gobernu mota berriak, estatu antolakuntza berriak, instituzionalizazio politiko berriak beharko ditugu. Gurean berrikuntza instituzional horiek badute izen bat aski zabaldua: euskal estatu independente eta sozialista. Baina gauzak bere lekuan jarri

kuantitatiboan (erabileran) eta zentzu kualitatiboan (pentsamenduaren produkzioan eta sentimenduen agerpenean). Eta gauden baldintzetan azpimarratu nahi dut, Euskal Herrian, gaur egun, gehiengo oso absolutu bat dela (erdaldun asko eta asko sartzen dut hor bar ruan) euskararen aldeko 0 positibo (Txepetxen sailkapena erabiliz). Ezin da esplikatu eskoletan euskarazko ereduak ezagutzen duten gorakada milaka guraso erdaldunen erabakirik gabe. Euskararen garapenak hiru hanka ditu: motibazioa, ezagutza eta erabilera. Eta hirurak beharrezkoak eta hirurak orekatuak eta hiruren arteko transfusio etengabean. Eta onartu beharra dago, gazteleraz eta frantsesez elika daitekeela euskararen motibazioa, eta hori ezinbestekoa dugula. Ezagutu ditugu geure inguruko erdaren erabilera euskararen kontrakoa, baina ezagutu ditugu gaztelera-frantsesaren erabilera euskararen motibazioa pizteko. Adibide asko eta garrantzitsuak dira: Larramendik erdaraz idatzi zuen El imposible vencido, eta nork esango du hori ez dela euskal kultura? Lizardik, Errepublika garaian, ematen zituen hitzaldiak gazteleraz, eta nork esango du hori ez dela euskal kultura?
Horregatik estima dezakegu gaztelera, eta arabiera eta errumaniera, eta frantsesa... lehenik, altxor unibertsala direlako, eta bigarrenik, posible delako horiek erabiltzea (eta aldi berean duintzea) euskararen aldeko motibazioa piztuz. Horixe da, nire ustez, euskara zibilizazio orekatzaile mailara igotzeko dugun erronka. Joseba Barriola Gorripideko kidea
Enpresa mundua eta euskara izan dituzte hizpide Donostian Euskaraz lan egiten duten enpresen arteko lankidetza sustatzeko asmoz, iaz antolatu zuen aurrenekoz Bai Euskarari Ziurtagiriak Enpresarean azoka. Hori izan zuten atzo hizpide, Badu Bada erakustearen karietara egindako mintzaldian. San Telmo museoan izan zen ekitaldia. Aurten, urriaren 17an egingo dute azoka, Zamudioko, Miaoko eta Miramongo parke teknologikoetan.

'Egunkariaren itxierak hamar urte (II). Hutsetik hasi beharra
Ezin gaituzte isilarazi

Egunkaria-ko langileek apenas izan zuten dolurako betarik itxieraren aurrean. Giltzarrapoa atean ikusteak 'Egunero' egitera bultzatu zituen aurrena, eta BERRIA sortu zuen dinamika biziari eustera ondoren.
Sarrerako kristal ilunak euren irudia itzultzen die langileei, precintado irakurtzen duten bitartean. Amorrua eta samina. Itzal berdeak joan dira; Egunkaria-ren espiritua daramate, eskuburdinak jarrita. Amesgaiztoa eten, eta esnatzeko saio antzua egin du batek, ateari ostiko bat emateko imintzioz. Ezintasuna. Hondoratzeko zorian egondako lehen ordu horiek errautsetatik jaiotzeko oinarri dira. Baina oraingoz, ateko giltzarrapoa da egia bakarra.
Berria 2013/02/13
Andoaingo AEKren bulego batean elkartu ginen gutxi batzuk, eta periodikoa aterako zela garbi geratu zen, gogoratzen du Andres Gostinek, Egunkaria-ko diseinu arduradunak. Taldetxo bat joan ginen Tolosara, Tolosaldeko Egunero-ko bulegora. Trebakuntza baino ez eskura, eskarmentua; eta hutsetik abiatu beharra. Ordenagailu eta sakelako batzuk nahikoak izan ziren. Horretara jarri, eta atera genuen aurrera, besterik ez dakit. Injustiziaren bozgorailu garrantzitsua izan zen Egunero, euskarazko prentsaren aldeko aldarri geldiezinaren froga fisikoa; baina langileek egindako ahaleginaren zati bat baino ez, aldi berean. Egunkaria-ko langile batzordeko kidea zen orduan Ainhoa Oiartzabal; giltzarrapoak dinamika bizia abiarazi zuela dio. Berehala kontura ginen Egunero ez beste lan guztiak egiteko bilerak egin behar zirela, ardurak banatzeko. Hortik atera zen Donostiako lehen elkarretaratzea egiteko ekimena, esaterako, itxiera egunean bertan. Dena modu naturalean atera zela dio, bakoitzak egin zezakeenaren arabera. Nazioartekoak salaketa nazioartean mugitzen hasi ziren, ingelesez, frantsesez, alemanez...; diseinukoak pankartak egiten; langile batzordekoak beste komunikabidetako langileekin harremanetan jartzen hasi ginen, adibidez. Oiartzabalen ustez, hasieratik asmatzeak ekarri zuen hurrengo asteetan lortutako babesa eta norabide
Dolurako betarik ez zen, ordea; lan eskergari ekin behar zitzaion. Egunkari zigilatu berriaren atarian egin zen lehen batzarra, presazko erabakiak hartzeko: biharamunean egunkari bat aterako zen; hori, lehen-lehenik. Salaketa bideratu behar zen, bestalde. Lankide atxilotuak oinazearen bidean aurrera zeramatzaten. Inork ezin zuen burutik kendu. Egunkaria-k eta, harago, euskalgintzak jasotako eraso bidegabea behar bezala salatu behar zen.

egokia. Erabaki onak hartu ziren oso denbora gutxian. Egunkaria eta Egunero-ren artean etenik ez egoteak badu bere garrantzia, Andres Gostinen irudiko. Gure erronka zen 'ez gaituzte isildu' esan ahal izatea. Ale monografiakoak izan ziren hasierako asteetan, Egunkaria-ren zurrunbiloa pixka bat apaltzen hasi zen arte. Baina garbi dauka egunkari bat egin behar zela, jakinda ere trantsiziokoa izango zela. Azpiegitura falta zen, baina... trebakuntza bagenuen. Lau hilabeteko zubia altxatu Baita zerbait gehiago ere, Xabier Lekuona Egunkaria-ko zuzendariordeak dioenez. Eginen itxieraren esperientzia genuen, Egunkaria-n egin zutelako Euskadi Informacin hasieran; zertan asmatu zuten eta zertan ez, ikusi genuen. Dj vu sentipena saihetsezina izan zen ordu triste horietan. Goiz hartan ulertu genuen Egunkaria ixteko operazioa zela. Ezin gintuztela isilarazi erabaki genuen. Baina ez zen nahikoa egunkaria ateratzea; ongi antolatu behar zela pentsatu zen, hasieratik. Egin eta banatu egin behar zen; harpidedunekin konpromisoa genuen, eta hura bete egin behar zen, egunero bezalaxe. Egunkaria-ren eta BERRIA-ren arteko lau hileko zubia altxatzeko jardun eroak izan ziren egun haiek, Ainhoa Oiartzabalen ustez. Larunbateko manifestazio erraldoian ikusi genuen ez ginela bakarrik. Egunkaria-ren funerala izan zen, benetan gogorra, baina jendetsua, izugarria. Egunkari berria egingo genuela jakin genuen, babes maila hura ikusita. Eginbeharrak batzarrean azaltzea eta erabakitzea giltza, izan zen Xabier Lekuonaren ustez, BERRIA-ra eraman zuen bidea egiteko. Dinamika izugarria sortu zen batzarrean; langileek barne kohesio maila oso handia lortu zuten. BERRIA hain azkar ateratzea ahalbidetu zuen horrek. Erabaki politiko bati erantzun politikoa eman genion. Horrek ahalbidetu zigun BERRIA-n langile ohiekin hastea, zuzendari berarekin eta egoitza berean, arrisku handia baitzegoen jarraitutasunaren kontuarekin. Langileek erabaki zuten beste inork ez zuela hori guztia aurrera aterako, bestelako egunkaria egiteko saioak egon baitziren. Miren Azkarate orduko Kultura sailburuaren iritzi artikulu bat du gogoan Lekuonak. Batzarra blindaje izugarria izan zen. Sekulako indarra igorri genion Euskal Herri osoari, eta sekulako berotasuna eta babesa jaso genuen trukean. Ez genuen ezer, ez genekien zer pasatuko zen, baina jasotako erantzunak bultzatu gintuen aurrera.
Martin Ugalde kultur parkean bizitako lurrikarak bere erreplikak izan zituen Baiona ez beste hiriburuetako ordezkaritzetan. Iruean, adibidez, Alberto Barandiaran ordezkaritzako buruak ezusteko bisita jaso zuen 04:00etan, etxean. Guardia Zibila joan zitzaidan bila. Egoitza miatzeko agindua zutela eta hura zabaltzera joateko esan zidaten; bestela, atea botako zutela. Oroitzen naiz emazteak galdetu ziela atxiloturik ote nengoen. Ezetz esan zioten. Umeak lo.

Irueko errotatiban Ordezkaritzako lapurretaren lekuko izatea egokitu zitzaion Barandiarani, Gasteizen Luis Karlos Garciari egokitu zitzaion bezala. Dena nahasten egon ziren. Politikariei buruzko biografiak eta kazetarien bestelako dokumentuak aurkitu, eta dena gordetzen hasi ziren kutxetan. Esan nien miatzeko agindua besterik ez zidatela erakutsi. Agente judizialak onartu zuen, baina aurrera egin zuten, hala ere. Andoainen bezala, ordezkaritzetan erreakzio azkarra egon zen salaketa martxan jartzeko. Ordezkaritza zigilatu zuten, eta Euskalerria irratira joan nintzen, alboan baitago. Handik sartu nintzen Euskadi Irratian, zuzenean. Beste ordezkaritzetako kazetariek bezala, Iruekoek jarduera bizia izan zuten, 2003ko otsailaren 20an; baita BERRIA sortu arteko hilabeteetan ere. Ilunabarrean Egunero prestatzen ari zela esan zidaten Andoaindik, eta gauza bat eskatu: Egunero inprimatuko zela segurtatzea. Diario de Noticias-eko errotatiban bota behar zen lehen alea, Egunkaria botatzen zen moduan; berebiziko garrantzia zuen kalean jartzea, duintasun eta borondate irmoaren sinbolo gisa. Alberto Barandiaranek ez zuen jakingo beharbada, baina edizioa lotzeko kudeaketa eraginkorra egina zegoen Andoaindik; Gara, Deia eta El Diario Vasco-rekin hitz egin zen. Guardia Zibilak Iruean inprimatzea galaraziz gero, beste aukerak zabalduko ziren. Eguneroren lehen alea bi diskotan grabatu zen, 50.000 ale (Egunkaria baino hiru aldiz gehiago) kalean egon zitezen. Errotatiban ere tentsio nahikoa egon zen. Guardia Zibila azaldu zen. Legez kapoko egunkariak inprimatzea delitua zela esan zieten langileei. Egunero aterako ez zelako beldurra izan nuen. Azkenean, ordea, inprimatu zuten. Kopiak eta plantxak Pilar Mendibil Egunkaria-ko zuzendariordeak ondo ezagutzen ditu Egunero-ren edizioaren nondik norako ezkutuenak. Egunero-ren bulegoaz aparte, diseinua, mantxeta, eta abar erabili behar izan genituen, aldaketa gutxi batzuk eginda. 20:00etan sinatu zen kontratua Diario de Noticias-ekin Egunero-ren lehen alea han botatzeko. Beldur handia zuten. Kontratua tentuz negoziatu genuen, eta, egia esateko, egun askoan beldurrez egon ginen denok. Segurtasun kopiak egiten ziren egunero, Garara eta Diario Vasco-ra bidaltzeko. Kopiak eta plantxak egiten ziren. Eta ez zen egun pare bateko kontua izan; hilabetez, behintzat, plantxak egin ziren Gara-n eta Diario Vasco-n. Behin-behineko kazeta normalizatuz joan zenean Hernanira aldatu zen Egunero. Hura dena martxan jartzea miraria izan zen kasik; gure alorreko jendeak ezin zuen sinetsi zertarako izan ginen gai: lokala lortu, mahaiak, ordenagailuak, zerbitzariak jarri..... Hernaniko lokala muntatzea ez zen txantxa izan. Antton Adarraga zenak utzi zigun musu-truk. Han egin zuten Egin-ekoek Euskadi Informacin bere garaian, eta Adarragak ez zigun argindarra ordaintzen utzi ere egin. Elkartasunaren benetako adiera ezagutu zuten han eta hemen Egunkaria-ko langile ohiek. Euskalerria irratian egindako toki batean aritu ginen Irueko kazetariak egun batzuetan, gogoratzen du Alberto Barandiaranek; han izan ziren, Eugenio Arraizak egoitza zenaren alboan bulegotxo bat alokatu zien arte. Pagatu zigun telefonoa, argia eta abar; handik aritu ginen Egunero-rako bi edo hiru ordenagailu zaharrekin.
Sortuz eta sortuz

Bizitzan oso gutxitan bizitzen diren une horietako bat izan zen. Eguna estu eta larri Lasarteko erredakzioan egin ondoren, Hernaniko errotatibara joan ginen gauez, geure begiekin ikusi nahi genuelako e r ro t at i b a k e g u n k a r i a re n l e h e n e n g o zenbakiaren aurreneko aleak nola ematen zizkigun. Ez digute Pulitzerrik emango lehen zenbaki hartako lerroburu nagusiagatik: Gaur irekiko ditu ateak Durangoko 25. Azokak. Baina ez zaigu ahazten. 1990eko abenduaren 5eko gaua zen. Hilabete gutxi batzuk lehenago ameskeria ematen zuena, eskuekin ukitzeko moduko errealitatea zen. Pozik zikindu genituen atzamarrak tinta beltzarekin, orri pasan. 32 orrialde baino ez zituen, baina handia zen. Handik hamahiru urteko otsaileko egun batez, duela hamar urte, ez ginen Lasarteko erredakzio zaharrean, ezta Andoaineko berrian ere, Tolosako urgentziazkoan baizik. Ez artxiborik ez agendarik, hutsetik hasita egunkari bat egitea zer zen ikasi genuen berriro txoko hartan, Guardia Zibilak eguna bukatzen utziko ote zigun jakin gabe. Lehen orriko titulu nagusia erabakitzeko ordua ere iritsi zitzaigun halako batean. Itxieraren
Eusko Alderdi Jeltzalea? EAJ-PNVk haur eskoletan gaztelerari indarra ematearen alde bozkatu du. Euskarari indarra kentzea, alegia. Zer esango zuen, adibidez, Elbira Zipitriak (PNVko Emakume Abertzaleen Batzaren kidea, ikastola klandestinoen sortzailea frankismoan)? Euren burua arriskuan jarriz diktaduraren debekuei uko egin zieten emakumeen meritua da urte hauetan milaka euskaldunek euskaraz ikasteko aukera izatea. Orain, EAJ-PNVk hainbat euskaltzalek
eskandalua nabarmendu behar genuen letra handiz. Salaketa titulua behar du, genioen. Ez. Hobe mezu positiboa nabarmentzenbadugu; ez gaituztela kikildu, aurrera egin dugula, egunkaria ez dela hil. Luze joan zen eztabaida. Hurrengo egunean, egunkaria harpidedun guztien etxeetara iritsi zela jabetu ginenean, erosleek kioskoetan eskura zutela ziurtatu genuenean, hamahiru urte lehenago bezala sentitu ginen. Bezperan, goizean, gure lankide eta lagunak indarrez eraman zituztela jakin, eta Guardia Zibilak gure lantokira sartzen utzi ez zigunean ezinezkoa ematen zuen, ameskeria hutsa, baina errealitate bihurtu genuen. Zortzi orrialde besterik ez, zuribeltzean, baina handia zen. Hunkituta geunden, eta harro; ez, hain zuzen ere, hamahiru urteren buruan titulu hobeak egiten ikasi genuelako bakarrik. Itxia, baina ez isildua. Bizitzan oso gutxitan bizitzen diren une horietako bat izan zen. Imanol Murua
egindako isilpeko lan arriskutsuari ostikada lotsag ar ria eman dio. Lotsarik g abe, begirunerik gabe. Zeren truke? Joko zikina zuena. Atrebentzia izan arren, euskararen alde egin duten eta egiten duten guztien izenean, zera exijitzen dizuet: alderdiaren izena aldatzea, eusko eta vasco hitzak kentzea. Zeren eta... izenak ez du egiten izana. Miren Salegi (Donostia)
Iritzia 2013/02/13
Euskararen hirugarren dimentsioa

Francis Nilesen-en 'Blackie & Kanuto' animazio ekoizpena da euskaraz 3Dn egin duten aurreneko filma
Animazio zinema bihurtzen ari da 3Dren azken babeslekua. Generoak dituen berezko ezaugarriengatik, errazago izaten da hiru dimentsioko pelikulak egitea. Horrez gain, irudimenaren eta sormenaren azken gotorlekua bihurtzen ari da animazio generoa. Orain, euskara ailegatu da hirugarren dimentsiora edo euskarara ailegatu da hirugarren dimentsioa, nahi duzuen moduan. Blackie & Kanuto filma da 3D estereoskopikoan euskaraz egin den lehendabiziko animazio filma. Baleuko etxea da proiektu horren bultzatzailea; zeregin horretan elkarlanean aritu da Frantziako Art Mell eta Italiako Lumiq estudioekin.
Berria 2013/02/13
frantsesez, italieraz eta ingelesez ikusteko aukera izanen da. Francis Nielsen frantziarra da Blackie & Kanutoko zuzendaria. Asterixen sortzaile Goscinny eta Uderzok martxan jarri zuten Idefix estudioan aritu zen lanean eta han animazioaren aukera ia mugagabeak ezagutu zituen. Telebistarako hainbat sailetan parte hartu ondoren, zinema zuzendari gisa 2011n egin zuen lehen lana: Philipe Chatelekin batera, milie jolie zuzendu zuen. Bidaia baten kontaketa Kanuto artzain txakurra da eta Blackierekin liluratu dago, baina ez du espaziorako bidaiekin deus jakin nahi. Azkenean, baina, bidaia egitera abiatuko dira bi abereok. Bidean animalia bitxiak ezagutuko dituzte: opera abesten duten behiak, paperik gabeko armiarma etorkinak, otso dotoreak, eta kohete bat duen txakur talde bat. Halere, Blackiek eta Kanutok oztopo bati egin beharko diote aurre, Pinky ardi arrosak ez baitie bidaia egiten utzi nahi. 'BLACKIE & KANUTO' Zuzendaria: Francis Nielsen. Herrialdea: Euskal Herria. Urtea: 2012. Iraupena: 81 minutu. Estreinaldia: Ostiralean Hego Euskal Herrian.
Filma hiru zein bi dimentsioetako formatuan estreinatuko dute; eta euskaraz gain, gaztelaniaz,

'Egunkariaren itxierak hamar urte (III). Auzia
Errugabetu bai, erreparatu ez

Malkotan lehertu zen tentsioa. Isiltasun urduria zegoen BERRIAko erredakzioan 2010eko apirilaren 12an. Egunkaria auziko epaia ateratzekoa zen, eta ohi baino jende gehiago zegoen erredakzioan. Absoluzioa. Errugabetu egin zituzten. Ezetz, ez direla ETAkoak, Euskaldunon Egunkaria ez zela ETAren aginduz sortu, eta ez zuela loturarik erakunde armatuarekin. Errugabetu egin zituzten bost epaituak, eta 2003ko otsailaren 20an Egunkaria ez zela itxi behar esan zuen giltzarrapoa jartzeko agindua eman zuen Espainiako Auzitegi Nazionalak berak. Baina, delitu eza ederki ordainarazi zieten zazpi urtean.
Berria 2013/02/14
'Euskaldunon Egunkaria' ixteaz gain, 11 lagun atxilotu ere egin zituen Guardia Zibilak. Inkomunikatu egin zituen, eta torturatu zein tratu txarrak eman. Bost lagun epaitu zituzten zazpi urte geroago, eta denak errugabetzat jo.
kazetariei ematerakoan. Ez zen isildu. Ezin da sinistu 2003. urtean nola den posible halako beltzuneak egotea (...) Zeozer esan behar duzu bizirik aterako bazara. Poltsa jarri zidaten. Pistola bat jarri zidaten buruan, eta balarik gabeko pistola baten hotsa egin zidaten. Beste behin, pistola bat ukarazi zidaten. Larrugorritan jarri naute, eta horrela lau hankan ibilarazi batetik bestera. Milaka ariketa egin ditut... Errespetu falta izan da Euskal Herriarekiko, euskal kulturarekiko, euskararekiko, euskaldunok egindako lanarekiko... etengabekoa izan da. Etengabekoa, eta atsedenik gabekoa. Ez zen Otamendi izan bost egunez tratu ankerra jaso zuen bakarra. 2003ko otsailaren 20an, Joan Mari Torrealdai, Iaki Uria, Txema Auzmendi, Xabier Oleaga, Pello Zubiria, Fermin Lazkano, Inma Gomila, Luis Goia eta Xabier Alegria ere atxilotu eta inkomunikatu zituzten, Egunkaria ixtearekin batera. Bost egunez mundutik apartatu zituen Guardia Zibilak. Jo egin zituzten gehienak, gogor torturatu. Jipoitu ez zituztenak ere gaizki tratatu zituzten. Haien lantoki eta etxebizitzak miatu zituen Guardia Zibilak, Juan del Olmo epaileak zuzendutako operazioan, eta kontuak blokeatu zizkieten. Haien kontuak ez ezik, Martin Ugalderen, Joxemi Zumalaberen eta Joseba Jakaren kontuak ere blokeatzeko agindu zuen epaileak, aurrena osasunez makal eta beste biak hilda bazeuden ere.
Malkoz lehertu zen Martxelo Otamendi, infernutik bueltan, Soto del Real espetxeko patio zabalean, guardia zibilek inkomunikatuta eduki zutenean eman zioten tratuaren berri

Atxilotutako hamar haietatik bost eserarazi zituzten Auzitegi Nazionaleko akusatuen aulkian, ia zazpi urte geroago, 2009ko abenduaren 15ean: Otamendi, Torrealdai, Uria, Auzmendi eta Oleaga. Uriak honela azaldu zuen epaiketan: Ia biluzik eduki ninduten, arroparik gabe; ariketa fisiko pilo bat eginarazi zidaten. Poltsa jarri zidaten behin baino gehiagotan, ia itotzeraino. Pistola bat jarri zidaten buruan, eta klik egin zuten. Kolpeak eman zizkidaten telefono aurkibide baten antzeko zerbaitekin (...) Eta lesio batekin atera nintzen, tibiako aurrealdeko nerbioa lesionatuta neukan. Espetxean fisioterapeutarengana joan behar izan nuen bospasei hilabetez. Uria eduki zuten Egunkaria auziagatik denbora gehien preso. Urte eta erdi giltzapean egon ostean, 450.000 euroko bermea ordainduta atera zen libre. Torrealdai, Oleaga, Auzmendi eta Alegria ere eraman zituzten espetxera inkomunikazioko bost egunak pasatu ostean. Gainerakoak, bermeak ordainduta atera ziren kalera. ankilopoitikoa gaixotasuna du, eta tratamentu mediko zorrotza jarraitu beharra dauka. Inkomunikazio aldia gehiago luzatu ezinda Zubiria espetxeratzeko agindua eman zutenean, Zainketa Intentsiboen Unitatean zegoen, pneumoniarekin eta mugitzen ez zela. Martxoaren 7an eraman zuten kartzelara. Hamaika egun geroago atera zen espetxetik, 12.000 euroko bermea ordainduta. Hura baino lau egun lehenago atera ziren Joan Mari Torrealdai eta Txema Auzmendi, martxoaren 14an, baldintza berean. Oleaga azaroaren 3an atera zen, 30.000 euroko bermea ordainduta. Xabier Alegria, Egunkaria auziagatik bermea jarri eta libre gelditzeko aukera eman ziotenean, Udalbiltza auziagatik behin-behinean preso eduki zuten. Egunkaria auzitik kanpo utzi zuten geroago, eta Udalbiltza auzitik ere bai. Baina preso jarraitzen du, ordurako 18/98 auzian epaitu eta zigortu baitzuten. Bi aldiz atxilotu dute, eta gogor torturatu dute bietan. Tortura salaketak epaiketan Atxilotuek kontatu zituzten bizipenek asaldatuta utzi zuten euskal gizartea. Ez zen aurreneko aldia euskal herritarrek tortura salaketak egiten zituztela, baina kasu honetako salaketek beste dimentsio bat hartu zuten. Inkomunikazio alditik atera orduko izan zituen gainerako kasuak ere gogoan Otamendik, eta horri galga jarri behar zitzaiola azpimarratu zuen, hantxe, espetxetik atera berritan, egindako lehen adierazpen haietan: Ezin dugu onartu atzerriko indarrak etorri, gure gazteak eraman eta sudurraren puntan jartzen zaiena egitea. Auzitegi Nazionalean ere ohikoa ez zen sinesgarritasuna eman zieten tortura salaketei. Javier Gomez Bermudez, Ramon Saez Valcarcel eta Manuela Fernandez Prada epaileek adi entzun zituzten epaituen kontaketak.
Pello Zubiriari 72 ordu luzatu zioten inkomunikazioa, eta horrek are gehiago goritu zituen ordurako su gorritan ziren alarma guztiak. Otsailaren 24an jakin zen Zubiria erietxera eraman behar izan zutela. Espondilitis

Oleagak, epaiketan: Ariketa fisiko bizi eta errepikatuak eginarazi zizkidaten, indarra ahitu arte. Mehatxuak entzuten nituen, zarata beldurgarriak. Bazirudien minezko garrasiak zirela (...) Egunkari bilduen itxura zuen zerbaitekin kolpeak eman zizkidaten. Halako batean, biluzi egin ninduten, eta zenbait agente gurpil baten antzera jarrita, batengandik bestearengana bultzatzen ninduten. In crescendo bat izan zen. Torrealdai: Jo egiten ninduten. Plastiko bat erakutsi zidaten eta belarriraino eraman zidaten, mehatxu eginez. Begiak itxita deklaratu behar nuen, eta paretaren kontra, hankak zabalik, atzetik jotzen ninduten hankartean. Ez banuen erantzuten nahi zutena, gauza zorrotz batekin bizkarretik jotzen ninduten (...). Auzmendi: Ni ez naute jo; nire lagunei entzun dizkiedan gauzak ez ziren horrela gertatu nire kasuan. Kontatu nion instrukzio epaileari, baina esan nion tratu umiliagarria izan zela, esan nion animalia bat ere ez zela horrela tratatu behar, eta pertsona bat, gutxiago. 'Zu bazara atxilotu baten giza eskubideen arduraduna, egunen batean hau pasatu beharko zenuke, zer den jakiteko'. Sinesgarritasuna eman zien testigantza horiei epaimahaiak, eta halaxe jaso zuen epaian. Baina atxiloketetan parte hartu zuten guardia zibiletako bakar bat ere ez dago zigortuta. Horrexegatik, Otamendiren tortura salaketa behar bezala ez ikertzegatik, Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegiak Espainia zigortu egin zuen iaz. Arrazoia han eta arrazoia hemen. Baina kaltea egina eta erreparaziorik ez. Eta gainerako atxilotuen tortura salaketak artxibatuta daude. Guardia Zibilaren tema Auzi hau martxan jartzeko Guardia Zibilak izandako iniziatiba ukaezina da. Tematu egin zen, eta ez zuen etsi, harik eta epaile bat Euskaldunon Egunkaria ixteko agindua firmatzeko konbentzitu zuen arte. Euskarazko egunkari bakarra ixtearen oinarrian dagoen dena da ETA teoria asmatu zuen Baltasar Garzon bera ere ez zuten konbentzitu. Hark ere esku artean izan zituen kazetaren eta erakunde armatuaren arteko loturaren frogak, baina han ez zegoela deliturik ebatzi zuen. Juan del Olmo epaileak erabat kontrako erabakia hartu zuen, eta Guardia Zibilari eman egin zion hainbeste desira zuen agindua.
Epaiketan argi ikusi zen Guardia Zibilaren ekimenez itxi zutela Egunkaria. Iigo Iruin abokatuari erantzunez, R28575H agenteak aitortu egin behar izan zuen berak eskatu ziola epaileari Egunkaria ixteko baimena. Guardia zibil hori kapitaina zen orduan, komandantea da orain. Guardia Zibilak egin zuen Egunkaria-ren kontrako bigarren polizia operazioa ere, urriaren 16an. Bederatzi lagun atxilotu zituzten, eta guztiak libre atera ziren, batzuk baldintzarik gabe eta besteak bermearekin. Hiru langile ohi inputatu zituzten geroago, eta gaur egun, epaiketarako bidean dira zortzi lagun, Donostiako Lurralde Auzitegian, Egunkariako auzi ekonomikoan.
Atea ezin itxi

Irudi, hitz, elkarrizketa, bizipen eta oroitzapenak asko dira. Oraindik ere krudelak eta mingarriak direnak, hainbeste; baita irribarrea sorrarazten dutenak ere. Asko dira, baina denak ez ditugu gogoan. Inoiz ahaztuko ez genuela uste genuen huraxe ahaztu zaigu. Eta inongo garrantzirik ez zuen detailea gogoan iltzatuta geratu da. Alkandora gorria soinean agertu zela beti beltzez beztitzen zen hura. Gosariko kroasan egin berriaren usainak hunkitu egin zintuela. Oraindik guardia zibila barruan zela, edadeko emakume bat gerra zibila holaxe hasi zen demanda batean hasi zela. Eta agerian negarrik ez egiteko agindu zuela gizonezko batek. Manifestazio erraldoi, zerratu eta isil hartan hileta bat espaloi bazterretik ume ahots bat entzun zela: ama, titi, eta horrek giroa arindu zuela eta denok hartu genuela arnas. Zamarra berdea propio jantzi zuela aitonak egun haietan. Memoria argazkietan dago. Denok gaude gazteago. Dagoeneko janzten ez ditugun arropak soinean, eta bestelako orrazkerak buruan. Modaz paseak bezala. Orduko min eta haserreak baretu dira. Ez dira ahaztu, baina bai lausotu. Ezin da beti haserre bizi, esaten dizute. Orduko poz eta baikortasun neurrigabeak inozo samarra dirudi gaurko talaiatik. Orduko kolpeak bizi arazi zizkigun bizipen larriak, eta xahutu arazi zizkigun
Haur eskola eta ama hizkuntza Harrituta eta haserretuta hartu nuen EAJk, PPk eta UPyDk Jaurlaritzari egindako eskaera. Hogei hilabeteko semea daukat, eta bere ama hizkuntza galegoa da, aitarena euskara. Haur eskolei zuzendutako eskaerak oso ikuspegi motza eta zentralista dauka, alegia, eurentzat bakarrik gaztelania existitzen da eta, apika, euskara. Baina gaur egun Euskal Herrian beste hizkuntza asko daude: arabiarra, ingelesa, frantsesa, woolofa, poloniera...
indarrak denbora baino lehen zahartu arazi gaitu.
Iritzia 2013/02/14
Eta denak hartu du halako sepia geruza bat. Aspaldian gertatutako bestelako kontuekin gertatu ohi den bezala. Bizitzak aurrera egiten du, esaten dizute. Aurrera edo. Halako sentimendu erro batzuk geratzen dira. Denboran mugarri bat dela Egunkaria itxi izana. Lehenago eta ondoren. Hor gauza askok egin zuela krak. Eta ez beti txarrerako. Leku bat eman zigun munduan. Eta aingura bati lotu. Hamar urte eta gero ere, ezer izatekotan, Egunkariako langile ohiak garela. Itxi zigutelako geratu gara atea ezin itxi. Baina joan dira hamar urte. Kazetarien arteko solasean, betiko galdera: zerbait onik ekarri al du honek guztiak? Inoiz ez bezalako elkartasun uholdea, egunkari berria sortzea, ezagupena ecetera, ecetera... esan ohi izan dugu. Orain, berriz, erantzun makurragoa dator ahora: horiek denak pozgarriak izanda ere, ordaindu behar izan den prezioa ezin du ezerk arindu. Lorea Agirre
Gaztelania haur eskoletan sartzen ez dute berezko hizkuntza errespetatzen; alderantziz, gure seme-alabei euskara ikasteko eskubidea kentzen diete. Argi dago gaztelania ez ikastea ezinezkoa dela, baina euskara ez ikastea oso erraza dela, D eredua aukeratu arren. Ama hizkuntza ugari elkarrekin bizi direnez, semealabak elkartu behar dituen hizkuntza euskara izan behar du, bidezkoa delako. Saleta Dios Gonzalez (Bilbo)
Osakidetzaren euskalduntzea berrindartzeko akordio

Osabide euskaratzeko eskatzeaz gain, euskara sustatzeko egitasmo berria galdegin dute EAJ, EH Bildu eta PSEk
Osakidetzan euskararen erabilera normalizatzeko egitasmo berria eskatu dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari, EAJ, EH Bildu eta PSE-EEren adostasun zabalari esker. Egitasmo hori zehazteko, aurretik egindako lanaren balorazioa egiteko eskatu du legebiltzarrak; hau da, 2005-2011 arteko Osakidetzako Euskararen Erabilera Nor malizatzeko Planaren azken ebaluazioa egiteko, eta, bertako emaitzekin, hizkuntza eskubideak bermatzeko lan egiten jarraitzeko. Halaber, hori sustatu eta garatzeko bitarteko ekonomikoak ezartzeko eskatu diote.
Berria 2013/02/15
Bilduk proposamena aurkeztu zuen legebiltzar taldeak, baita EAJk ere. Lan ildo hori lehen mailako arretan lehenesteko e s k a t u d u t e, e t a , b e r e z i k i , u m e e n zerbitzuetan, bezeroa artatzeko eremuetan eta medikuntza orokorrean. Rebeka Ubera EH Bilduko legebiltzarkideak gogorarazi du Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako bi hizkuntza ofizialek legean estatus bera dutela, baina garapenean ez dela hori gertatzen. Josune Gorospe EAJko legebiltzarkideak orain arte oker egindakoak zuzentzeko asmoa agertu du, betiere lana progresibotasunean eta malgutasunean oinarrituz. Osabide, abiapuntua Orain arte egindako lanaren analisian eta ebaluazioan oinarritutako planaz gain, osasun sistemaren lanabesak euskaratzeko eskatu du Eusko Legebiltzarrak. Tresna informatikoetan jarri du arreta, jardun sanitarioaren eta administratiboaren e g u n e ro k o t a s u n e a n e r a b i l t ze n d i re n programak gaztelaniaz eta euskaraz egon daitezen. Legebiltzarrak hiru hilabeteko epea eman du lanabesak aztertu eta baliabide horiek euskaratzeko plangintza definitzeko, 2014ko udatik aurrera lan egiten hasteko.
EAJk, EH Bilduk eta PSE-EEk zehaztu dute Osakidetzan euskararen erabilera bultzatzeko egitasmo berriak izan beharko lukeen gidaler ro nagusia: hizkuntza eskubideak ber matzea eta kalitatezko osasun zerbitzua ematea; bi ildo horiek eskutik doazela nabarmendu dute bai EH

Programen artean, lehentasun bat zehaztu du Eusko Legebiltzarrak: Osabide. Hori da adostutako testuan zehazten den lanabes informatiko bakarra. Osakidetzako osasun profesionalek erabiltzaileen osasun arazoak jasotzeko erabiltzen duten sistema informatikoa da Osabide; gaztelaniaz soilik dago orain, eta, horrenbestez, historia klinikoa gaztelaniaz egiten da. Osakidetzako Informatika eta Informazio Sistemetako a rd u r a d u n e k b e r r i k i j a k i n a r a z i z u t e n programa euskaratzea ez zegoela lehentasunen artean. Kalean, aldarrikapenak Legebiltzarkideek Osakidetzan euskara normalizatzeko tresnei buruz eztabaidatu bitartean, kalean sindikatu eta bestelako eragileek euskarazko zerbitzu publikoak aldarrikatu dituzte, bai euskarazko osasun zerbitzuak, baita Haurreskolak Partzuergoan euskara mantentzearen aldeko eskakizuna egin ere. Euskararen normalizazioaren alorrean beste legez besteko proposamen bat onartu zuen atzo Eusko Legebiltzarrak. Hamabost eguneko epean, ESEP Euskara Sustatzeko Ekintza Plana legebiltzarrera igortzeko eskatu diote EAJ, PSE-EE eta PPk Eusko Jaurlaritzari, Kultura Batzordean izapidetu dezaten. Aurreko Jaurlaritzak 2012ko uztailean onartu zuen aipatu plana, eta, euskararen sustapenerako adostasuna sendotzeko bidean, legebiltzarrera bidaltzeko eskatu diote.

Adostutako testua bide luze baten lehen pausotzat jo dute eragileek
Eusko Legebiltzarrean onartutako testua aurrerapausoa dela aitortu du Aitor Montesek, Osabide euskalduntzeko ekinaldia abiarazi zuen medikuak. Pausoa handiagoa izan zitekeela gaineratu duen arren, lan egiten hasteko garaia markatu duela nabarmendu du. Baliabide informatikoak euskaratzearen garrantzia nabarmendu du, baita beste zenbait lan ildo aurkeztu ere, euskarazko osasun arreta bermatu ahal izateko; profesional euskaldunen sare bat sortzea, adibidez. Halaber, euskara eta arretaren kalitatea banaezinak direla gaineratu du. Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko ordezkari Mikel Ansotegik positibotzat hartu du erabakia, baina kilometro asko falta direla gogorarazi du. Legebiltzarreko akordioa Osabide euskaratzeko ekimenaren eskutik heldu dela nabarmendu du; hau da, arazo zehatz batetik akordio txiki bat lortu dela. Administrazioa euskalduntzeko borondate politikoa behar da, baita denon elkarlana ere. Elkarlan hori sustatze aldera, Uemak borondatea agertu du bere eskarmentua gainontzeko erakunde publikoekin partekatzeko; Uema administrazio publikoak euskalduntzen aitzindaria dela gogorarazi du. Leire Garro LAB sindikatuko Osasungintzako arduradunak pauso txikitzat jo du akordioa; bermerik gabea, eta benetako borondate politiko ezaren erakusle dela gaineratu du. Osakidetzak euskararen normalizazio integrala egingo duen plan bat behar duela gaineratu du, baliabideak eta aurrekontuak izango dituen plan bat, eta herritarren zein langileen hizkuntza eskubideak bermatuko dituena. Baina, hori egin beharrean, euskararen normalizazioan atzerapausoak eman direla gaineratu du. Bide egokian Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak esan du bide egokian hartutako erabakia izan dela Legebiltzarrarena, bai Osabide euskaratzekoa, baita euskararen normalizazioa sustatzeko eskatzekoa ere. Normalizazioan pausoak emateko garai ezin aproposagoa dela gaineratu du, eta erabakia Jaurlaritzak zehaztu lan ildoen barruan kokatu du.

'Egunkariaren itxierak hamar urte (VI). Elkartasun uholdea
Berehalakoa, irmoa eta zabala

Elkartasun uholde ikaragarria eragin zuen 'Euskaldunon Egunkaria'-ren itxierak. Otsailaren 22an egin zen manifestazioa izan zen uholde horren adierazpenik jendetsuena eta esanguratsuena.
Berehalakoa, irmoa eta zabala izan zen Euskaldunon Egunkaria ixteak sortu zuen elkartasun uholdea. Guardia Zibileko agenteak artean ere erredakzioa miatzen ari zirela eta Euskaldunon Egunkaria-ko langileak, durduzatuta eta gertatzen ari zena sinetsi eta irentsi ezinda, Andoaingo Martin Ugalde parkera iristen , Latz enpresako langileak beren elkartasuna agertzera irten ziren hantxe ondoan zuten lantokiaren atarira, Euskaldunon Egunkaria-ren eta egunkariko langileen aldeko kartel txiki inprobisatuak eskuetan hartuta. Bere xumean, batbateko agerraldi xume hura uholde erraldoi baten aurreneko ur isuria izan zen. Lehen pankarta ere Guardia Zibileko agenteek miaketa amaitu aurretik iritsi zen Martin Ugalde Parkera, ELA sindikatuko hainbat kidek egina eta ekarria: Egunkaria adierazpen askatasunaren alde. ze re g i n e a n murgilduta zeuden b i t a r t e a n . Kontzentrazio jendetsuak egin ziren Euskal Herri osoko hainbat hiri eta herritan egun osoan, Euskaldunon Egunkaria-ren itxiera salatzeko. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko, EA, EAJ, Batasuna, Aralar, ELA eta LABeko hainbat ordezkari Martin Ugalde kultur parkean bildu ziren egun hartan, erasoaren aurrean zer egin erabakitzeko, eta otsailaren 22 larunbaterako manifestaziora deitzea erabaki zuten, lelo nagusitzat Egunkaria aurrera. Bai euskarari! harturik. Aho batez hartu dugu erabakia, azaldu zuen, manifestaziorako deia egitean, Xabier Mendiguren Bereziartuk, Kontseiluaren orduko idazkari nagusiak, unearen larritasuna islatzen duen mezua zabalduz: Une honetan, dei bizi bat egiten diegu euskarari eta euskal kulturari babesa eskaini nahi dioten guztiei. Gure iritziz, hau eraso jarraitu bat da. Ez da lehen aldia. Gaur Egunkaria, Argia, Jakin eta Ikastolekin gertatu da, eta segur aski, zoritxarrez, etorkizunean ere honen antzekoak gertatuko dira. Ordua da denok elkarturik, denok bat eginik, erantzun tinko eta irmo bat emateko. Horregatik egingo dugu manifestazioa. Benetan jendeak sentituta erantzun zuen, erantzun bizi bat eman zuen, Xabier Mendiguren Bereziartuk hamar urte geroago gogoratzen duenez. Egia esan, hainbesteko jendetzarik ez genuen espero. Harrituta gelditu ginen. Hain denbora gutxian, guk dauzkagun Berria 2013/02/15
Aurreneko mobilizazioak egun berean egin ziren, otsailaren 20an, ostegunarekin, Euskaldunon Egunkaria-ko langile gehienak Egunero sortu eta biharamuneko euskarazko egunkaria ateratzeko

bitarteko urriekin eta komunikabideek eman zuten informazioarekin, oso erantzun indartsua iruditu zitzaigun. Jendeak oso eraso larritzat hartu zuen Euskaldunon Egunkaria ixtea, eta hala adierazi zuen. Oso garbi ikusi zen euskalgintzaren bihotzari egindako eraso bat izan zela, eta horrekin geneukan egunkari bakarra kendu zigutela. Manifestazio hartan ez zegoen siglarik, oroitzen du German Kortabarriak. Euskaltzaleak ginen. Ez ninduen harritu manifestazioan bildutako jendetzak. Gainezka egin zuen jendeak, baina uste dut espero izatekoa zela halako erreakzio bat. Garai hartan, ELA sindikatuko idazkari nagusiaren albokoa zenez, manifestaziora deitu zutenetako bat izan zen Kortabarria. Euskaltzaleek eman zuten erantzuna berehalakoa izan zen, oso beroa. Gogoan dut, hala ere, erakundeen aldetik eta Jaurlaritzaren aldetik, zehazki, erantzun beroago baten falta sentitu genuela. Manifestazioaren garrantziaz ez du dudarik hartarako deia egin zutenetako beste batek, Txutxi Ariznabarreta LAB sindikatuaren garai hartako Komunikazio arduradunak. Egoerak berehalako erantzuna eskatzen zuen. Ez zen gerora begirako estrategiak planteatzeko unea. Herriak eskatzen zuen berehala erantzutea. Ondoren ere, lan luzea egin zen, jakina, eta egin beharrekoa, baina lehen kolpe hura oso garrantzitsua izan zen, klabea nire ustez. Elastiko urdin letra horidunak Euskaldunon Egunkaria-ko langileek Egunkaria aurrera! leloa horiz idatzirik zuten elastiko urdinak jantzi zituzten egun hartan. Manifestazioan parte hartzen ari zen jende askok adierazi zuen gisa hartako elastikoak erosi eta janzteko gogoa, baina ez zegoen denentzako lain. Handik aurrera, beste ekitaldi askotan ere sarri ikusiko ziren gisa hartako elastikoak, eta ez soilik egunkariko langileen soinetan. Elkartasunaren sinbolo bihurtu ziren, egun hartatik aurrera, elastiko urdin letra horidunak.
Askotarikoak izan ziren mugimenduak hurrengo egunetan, asteetan eta hilabeteetan ere. Mobilizazioak antolatzeko eta elkartasun uholdea bideratzeko, Egunkariaren Aldeko Batzordeak sortu ziren han-hemenka, herri askotan; une hartan erantzun bateratua ematen bezala, aurrerago BERRIAren sorrerarako dirua biltzeko zereginean ere indar handia egingo zuten batzorde haiek. Martxoaren 13ko Elkartasun Egunean ordubeteko lanuztera deitu zuten, Kontseiluak eta Euskaldunon Egunkaria-ko langileek, ELA, LAB, ESK, EILAS, EHNE, ELB, Hiru eta EGAS sindikatuen babesarekin, besteak beste. Arrakasta handia izan zuen deialdiak. Lantegietan, garraio publikoan, merkantzien garraioan nahiz

irakaskuntzan masiboa izan zen lanuztea. EHUren Leioako campusean egindako manifestazioak hiru milatik gora ikasle, irakasle eta unibertsitate langile bildu zituen, Adierazpen askatasuna. Egunkaria aurrera zioen pankartaren atzean. Deustuko Unibertsitatean egin zen elkarretaratzean, berriz, 700 lagunek hartu zuten parte. ETBren bi kateetan, Euskal Herria lau haizeetara saioa eskaini zuten ordubetez, hamar minututik behin langileek lanuztearekin bat egiten zutela adierazten zuen mezua erakutsiz. Adierazgarria izan zen hainbat komunikabidetako ordezkariek eta hainbat kazetari ezagunek eguerdian Martin Ugalde kultur parkean egin zen elkarretaratzean agertutako elkartasuna ere. Egunero kaleratzeko egin beharreko lanak egiteaz gain, Euskaldunon Egunkaria-ko langileek, beste batzorde askoren artean, Elkartasun Batzordea sortu zuten, hainbat esparrutako jendearen elkartasuna koordinatu eta azaleratzeko. Ezohiko zeregina zuten, baina egoerak antolatzera eraman zituen; Euskaltelek babesa azaltzeko opari emandako sakelako telefonoak oso tresna baliagarriak izan zitzaizkien horretarako. Bereziki arrakastatsuak eta zabalak izan ziren kulturako, kiroletako eta komunikabideetako pertsonaia ezagunek Martin Ugalde parkean Euskaldunon Egunkaria-ren alde egindako agerraldiak. Beste batzorde batek Hitza eta doinua jarri zuen abian, hainbat musikari eta idazleren parte hartzearekin han eta hemen egin ziren musika eta poesia emanaldi kolektiboak. Deitutako idazle eta musikari denak agertu ziren ahal zutena emateko prest, eta emanaldi batzuk gogoangarriak gertatu ziren, Bilboko Kafe Antzokian eta Villabonako Gurea zinematokian egindakoak, esaterako. Europako Legebiltzarreraino Elkartasun uholdearen ezin konta ahala adibide ekar daitezke gogora, aurretik aipatutakoez gain: Eusko Legebiltzarrean gaia eztabaidatu eta Euskaldunon Egunkaria berehala zabaltzeko eskatu zuten PP eta PSE ez beste alderdi guztiek; Europako Legebiltzarraren Bruselako egoitzaraino eraman zuten salaketa Eneko Bidegain eta Jose Mari Pastor Euskaldunon Egunkaria-ko langileek, eta bilerak egin zituzten hainbat legebiltzarkiderekin; Mugarik gabeko Kazetariak eta MIDAS Europako Hizkuntza Minorizatuetako Egunkarien Elkarteak itxiera salatu zuten; salaketa bera egin zen hainbat eta hainbat kirol eta kultur emanalditan, eta Euskaldunon Egunkaria-ren aldeko elastiko urdin letra horiduna jantzita jaso zituzten Max sariak, Madrilen, Josu Camarak eta Arantxa Iturbek, eta Espainiako Musika saria Fermin Muguruzak; Anjel Lertxundi, Xabier Lete, Koldo Izagirre eta Ramon Saizarbitoriaren Hitz lau liburua argitaratu zuen Euskal Editoreen Elkarteak, lau idazle horiek Euskaldunon Egunkaria-ren izenburu bereko sailean i d at z i t a k o a r t i k u l u a k b at u z , e g i l e e n baimenarekin; Korrikak itxitako egunkariko langileen eskuetan utzi zen lekukoa gune askotan Era guztietako elkartasun adierazpenen artean, ordea, ekintzara itzultzea eta lehenbailehen euskaldunontzako egunkari bat egitea izan zen bereziki garrantzitsua, Mendiguren Bereziarturen ustez. Berehalaxe mamitu zuten beste pertsona batzuek, laguntzak eskatuz eta abar... Lan handia eginez, baina laguntza ere jaso zuen, eta horri esker daukagu orain BERRIA bat. Hori da, nire ustez, azpimarratzekoa. Jendeak eskertu zuen erantzun praktiko bat ematea eta Euskaldunon Egunkaria-ri jarraipena ematea, informazioa ematen euskaraz. Hori izan zen erantzun garrantzitsuena, eta hori egitea lehengo akziodunen ildotik etorri zen, era guztietako laguntzekin.

'Egunkariaren itxierak hamar urte (V). Herri Batzordeak
Herritarren lan nekaezina

Kantaldiak, poesia errezitaldiak, herri bazkariak, patata-tortilla lehiaketak, kirol ekitaldiak, danborradak, karroza desfileak... Zer ez ote zen egin Egunkaria itxi izana salatu, eta BERRIA sustatzeko. Herri eta hiriburuetan, Egunkaria-ren alde sortutako batzordeek antolatu zituzten ekitaldi gehienak. Txikienetik handienera, denek egin nahi izan zuten beren salaketa eta ekarpena. Denbora librea alde batera utzi, eta euskarazko kazetaren alde sukaldean aritu, korrika egin, abestu, kartelak pegatu eta kamisetak nahiz akzioak saltzen aritu ziren milaka herritar; haiek ziren talde haien arima. Nekatu gabe jardun zuten. Haien ahaleginari esker, gertatutakoaren salaketa eta haserrea bazter guztietara iritsi zen, eta egun BERRIA denaren oinarriak jarri ziren.
Berria 2013/02/16
Herri eta hiriburu gehienetan sortu ziren 'Egunkaria'-ren aldeko herri batzordeak. Denetariko ekitaldiak antolatu zituzten, kazeta itxi izana salatzeko eta proiektu berrirako dirua eta babesa lortzeko.
hasieran, itxiera salatzeko, eta gero proiektu berrirako akzioak saltzeko. Horretan lagundu ziguten herri batzordeek. Haien zeregina funtsezkoa izan zen, azaldu du Margari Eizagirrek. Egunkaria-ko langilea zen Eizagirre, eta, beste hainbat lankiderekin batera, herri batzordeen lana koordinatu zuen. Batzordeak sortzeko, herrietan euskalgintzaren inguruan lanean zebilen jendearekin jarri ziren harremanetan. Milaka dei egin genituen. Jendearen erantzuna paregabea izan zen. Askotan, herrietatik deitzen ziguten, batzorde bat sortu zutela esanez, edo Egunkaria-ren aldeko ekitaldi bat antolatu zutela iragarriz. Kazeta itxi eta hilabetera, ehun batzorde baino gehiago zeuden sortuta. Autoan egindako milaka kilometroak ez ditu ahaztu Eizagirrek: Euskal Herri osotik ibili ginen. Egunkaria itxi izana salatzeko ateratako kamisetez eta kartelez beteta eramaten genuen autoa. Baina, batez ere, jendearen elkartasuna eta lanerako borondatea ditu gogoan Eizagirrek: Edozein festa, kultur ekitaldi edo kirol lehiaketa baliatzen zuten Egunkaria-ren itxiera salatzeko. Milaka ekinaldi antolatu zituzten. Horrek sekulako indarra ematen zigun langileoi aurrera egiteko. Lanean aritu ziren milaka herritar horietako bat izan zen Axun Arrieta. Etxeberriko (Bizkaia) herri batzordearen sustatzaileetako bat izan zen. Egunkaria itxi eta egun gutxira hasi ziren lanean.
Langileen artean sortu zen herri batzordeak martxan jartzeko ideia. Herrietan eta hiriburuetan dinamika bat sortu nahi genuen;

Kalean neska bat ikusi nuen itxiera salatzeko kartel batzuk pegatzen. Harengana joan, eta galdetu nion ea ze aukera ikusten zuen herrian Egunkaria-ren aldeko zerbait egiteko. Ni baino dezente gazteagoa zen, baina, nik bezala, bere sentitzen zuen Egunkaria proiektua. Handik aste batzuetara egin zuten lehen bilera. Ondorengo hilabeteetan makina bat gauza egin zuten: zozketa bat, akzio salmentaren inguruko informazioa banatu, kamisetak saldu... Batzordearen lana biribilduz, uztailaren 6an Egunkaria-ren aldeko eguna antolatu zuten. Oso oroitzapen politak ditu egun hartaz Arrietak: Bazkaria, herriko kultur taldeen emanaldiak, hitzaldiak... Egunkari handi bat ere egin genuen. 110 bat lagun bildu ginen. Legez kanporatzeen garaia zen, eta herrian giroa nahiko gaiztotua zegoen. Egunkaria-ren itxierak guztiak batu gintuen. Lan horretan bazuten eskarmentua Zarautzen (Gipuzkoa). Egunkaria sortu zen garaian oso lan talde indartsu bat egon zen herrian. Gainera, hasieratik Zarauzko jende asko aritu zen han lanean. Beti egon da lotura berezi bat bien artean, azaldu du Txumai Iturriak, batzordeko kideetako batek. Itxieraren berri izan bezain laster sumatu zuten berriro batzeko garaia zela. Iturria: Ehun bat lagun bildu ginen. Lehen bilera hartan, euskarazko kazetaren aldeko aurreneko ekinaldia prestatu zuten. Inauteriak gertu ziren, eta urte hartako desfilearen gaia Egunkaria izatea erabaki zuten. Oso arrakastatsua eta polita izan zen. Herriko kultur nahiz kirol taldeak salaketara biltzea lortu zuten, eta ekitaldi mordoa antolatu zituzten: poesia errezitaldiak, elkarretaratzeak, herri bazkaria, herriko artistekin agerraldia... Iaki Uria zarauztarra izanik, haren familiarekin oso gertuko harremana izan genuen, eta laguntzen aritu ginen. Beste datu bat ere eman du Iturriak. Biztanle kopurua kontuan hartuta, Egunkaria sortzeko garaian bezala, BERRIA abian jartzeko bonuak eta akzioak saltzekoan emaitza onenetakoak lortu zituzten herrien artean geunden. Alde horretatik ez du kexarik. Asko, gutxi, edo ezer ez jarrita ere, denek ireki zizkiguten ateak.
Irueko batzordeen jarduna Iruearen kasuan, euskarazko egunkari bakarra itxi izanak euskalgintza gehiago batzeko balio izan zuela nabarmendu du Asier Biurrunek. AEK-ko irakasle da Biurrun, eta garai hartan Iruean sortu ziren herri batzordeak antolatzen aritu zen. Oso gertutik bizi izan zuen itxiera. Izan ere, euskaltegia Egunkaria-ren Irueko ordezkaritza zegoen leku berean dago. Langileekin bagenuen harremana, eta eredugarria izan zen haien erantzuna. Ikaragarria izan zen itxi eta hurrengo egunean kalean egotea. Gizartearen aldetik ere erasoaren adinako erantzuna eman behar zen. Berehala batu ziren Irueko eta inguruko herrietako euskalgintzako ordezkariak. Oso gogoan ditut Zaldiko Maldiko elkartean eta Iruezahar euskaltegian egin genituen bilerak. Han, pilatutako amorru eta tristura guztiak kanporatu, eta lanean hasi ginen. Gauza bakarra genuen buruan, gertatutakoa salatu eta euskarazko

beste egunkari bat sortzeko baliabideak lortzea. Iruea handia izanik, batzorde bat baino gehiago sortu zituzten, auzoetan banatuz. Oso lagungarria izan zen mezua zabaltzeko eta ekitaldiak antolatzeko. Bakoitzak bere moduan, guztietan egin zen zerbait. Donibane auzoan itxiera salatzeko egindako elkarretaratzea izan zen hunkigarriena, Biurrunen arabera: Egunkaria-ren Irueko ordezkaritzatik gertu dagoenez, oso berezia izan zen. Jende asko batu zen. Korrika Iruetik igaro zenean Egunkaria-k izan zuen presentzia handia izan zela oroitzen da. Pentsatzen dut leku guztietan bezala. Baina euskarak Nafarroan duen egoera kontuan hartuta, beti da berezia Korrika. Urte hartan are gehiago. Herritarren eta langileen ahaleginari esker produktu kalitatezko bat lortu zela nabarmendu du. Euskaldunok merezi dugun egunkaria. Gainera, zorigaiztoko itxieragatik izan bazen ere, Iruean presentzia irabazi zuen. herri batzordeko gauzak egiteko aprobetxatzen nuen: kartelak jarri, kamisetak saldu... Jendea asko inplikatu zen. Askok, zuten denbora librea alde batera utzi, eta ekitaldiak eta abar antolatzen aritzen ziren. Herrian antolatutako ekitaldi jendetsuena bertso afari bat izan zen. Baina, batez ere, materiala eta akzioak salatzeko mahaia jartzean bizi izandakoak nabarmendu ditu. Batez ere langileek manifestazioan eramandako kamiseta urdinak nahi zituen jendeak. Akzioei dagokienez, informazioa eman gabe propio etortzen ziren asko. Iparraldean zailago Iparraldean Baionako langileek egin behar izan zuten lan guztia, Egunkaria-ko Baionako ordezkaritzako kazetari Aitor Renteriak gogorarazi duenez. Langileok mugitu behar izan genuen dena. Lehenbizi egin behar izan zutena herritarrei itxiera azaltzea izan zen. Hegoaldean, Egin-ekin, bazegoen aurreko kasurik, baina Iparraldeko ikuspegitik ulertezina zen gobernu batek egunkari bat ixtea. Erakundeen aldetik ez zuten babesik lortu ahal izan: Beste estatu bateko politika kontuetan ez zirela sartuko esan ziguten askok. Egunero-rako idazteaz gain, beraz, lan hori egiten aritu behar izan zuten: jaialdi bati hasiera emateko suziria bota, kantaldi bat antolatu.... Bitxikeria bat ere badu gogoan. Arrangoitzen bazen Luis Mariano kantariaren estatua bat. Urteak ziren desagertua zegoela, lapurtu egin zutelako. Itxiera izan eta egun gutxira, Egunkariaren aldeko ikur batekin agertu zen. Harrigarria izan zen. Ondoren, bonu salmenta etorri zen. Txikitasunean izan bazen ere, espero baino hiru aldiz diru gehiago bildu zen. Jendearen erantzuna aparta izan zen. Kasu horretan ere aparteko lana egin behar izan zuten. Jendeak dirua eman nahi zuen, eta harritu egiten zen bonu horiek betetzen ez baziren Espainiako Auzitegi Nazionalak esku har zezakeela azaltzean.
Laudion (Araba) denbora zeramaten Egunkaria-k leku gehiago izateko lanean. Itxi baino aste batzuk lehenago, herriko tabernariekin hitz egiten aritu ginen, euskarazko egunkaria izateko eskatuz, adierazi du Asier Amondok, hango herri batzordeko ordezkarietako batek. Aita izan berria zen Amondo, eta lanaldi murriztuarekin zegoen. Hori aprobetxatuz, haurrarekin paseoan atera eta
Euskal hedabideek ezin dute onartu murrizketa gehiago

Eskar mentu eta esperientzia handiko kazetaria da Alberto Barandiaran (Altsasu, Nafarroa, 1964). Euskaldunon Egunkaria-n eta BERRIAn hogei urtez aritua da, eta bide horretan ikasitakoa eta jasotakoa emateko gogoz da orain; horregatik bat egin du Hekimen Euskal Hedabideen Elkartearen erronkarekin. Erakunde horretako zuzendari izendatu dute.
Berria 2013/02/16
Hekimen Euskal Hedabideen Elkarteko zuzendari lanetan hasi berri da Alberto Barandiaran kazetaria. Hizkuntza biziberritzeko prozesuan estrategikotzat jo ditu hedabideok, eta gaur egungo krisi garaian gogoeta egiteko beharra nabarmendu du.
sentipena nuen, eta ikasitakoa emateko gogoz nengoen. Eta lan honek aukera ematen dit. Aldaketa handia da. Bai. Baina gogoa ere bai. Euskal hedabideek azken hogei urteotan egin duten bidetik, jendea konturatu da ziklo aldaketa bat dagoela. Orain erabilera da kezka, euskararen erabilera. Euskara atsegin bat behar da gazteak atxikitzeko, eta nik uste dut hedabideek hor lan handia dutela egiteko. O s o e re mu e s t r at e g i k o a d a . E u s k a l hedabideak ados jarri dira elkarlanean aritzeko, gogoeta egiteko; erronka polita da. Duela hogei urte hasi zinen kazetari lanetan. Nola ikusten duzu egungo euskal hedabideen esparrua? Gu Egunkaria-n hasi ginenean, aldizkariak zeuden, Argia eta beste hainbat, bide bat egina zutenak, eta herri prentsaren eztanda ere hor zegoen. Azken 20 urteotan egin diren urratsek, sortu diren hedabideek esparru hori osatu egin dute, bete egin dituzte zeuden hutsuneak. Bidea oso garrantzitsua izan da. Orokorrean, dauden hedabideak txikiak dira. Hori ahulgune bat da, baina baita indarra ere, horrek esan nahi duelako sortu diren tokian tokiko dinamikak egon direla. Atzean
K azetari izan ondoren, euskal hedabideen elkarteko zuzendari. Beti ibili naiz idazten. Sorkuntzan edo. Ez nuen inoiz pentsatu horrelako lan batean ariko nintzenik, baina proposatu zidatenean, gogoeta bat egin nuen: konturatu nintzen nire kazetari lanean asko ikasi nuela, asko jaso nuen

eskaera bat egon dela. Orain, dena etorri da batera; etorri da krisi ekonomikoa eta hedabideen krisia, eta berriz kokatu behar dute hedabideok. Hekimen dator hedabideen atzean dagoen indarra baliatzera, ahulguneak indartzera. Bat egitea inoiz baino garrantzitsuagoa da krisi garaian? Garrantzitsuena da hedabideak konturatu direla hainbat gauzatarako bat egitea ona dela. Kontua ez da hedabideen esparru horri kolorea kentzea. Hedabideek, denizioz, izan behar dute independente, ezberdin. Elkartzea ez da gauza erraza. Euskal hedabideek bat egin dute argi dutelako estrategiko direla, eta hori da garrantzitsuena. Atzean indarra dago, nahikoa kemen eta indarra, halako proiektuak abiarazteko. Erakunde publikoak ere konturatu dira euskal hedabideek egin dezaketen lan estrategikoaz? Elkartean dauden hedabide guztiak sortu dira herri ekimenaren eskutik. Gizartea konturatu da estrategikotasun horretaz. Erakundeak ere bai? Ez dago zalantzarik administrazioek egin dutela ahalegina hedabideak sustatzeko; hor daude hainbat hizkuntza politika, gorabehera askorekin, baina iraun dutenak. Baina ez dut argi administrazioak estregikotasun hori guk ikusten dugun moduan ikusten dutenik. Hizkuntzak biziberritzeko prozesuetan hiru hanka daude: irakaskuntza, administrazioa eta hedabideak. Irakaskuntzan egin dira urratsak: inork ez du zalantzan jartzen ikastola, edo D eredua. Nafarroan arazo gehiago dago, Iparraldean ere bai, baina beste hiru probintzietan inork ez du hori zalantzan jartzen. Administrazioan antzekoa gertatu da. Hedabideetan egin dira Hitzarmena eskatu duzue zuek. Bai. Luzera begirako gogoeta behar da. Ezin dugu urtero ibili begiratzen zenbat diru iritsiko den, eta noiz. Hainbat hedabide kolokan jartzen ditu egoera horrek. Eusko Jaurlaritzak er ran du diru laguntzek behera eginen dutela. Zer deritzozu? Hedabideak, oro har, egoera latz batetik datoz. Marra gorrian ez, azpitik egon dira kasu askotan. Hainbat desagertu dira. Diru laguntzen kopurua ez da handia, eta jaitsierak heriotza zigorra ekar dezake hedabide askorentzat. Kopurua ez da handia, eta aurrekontu nagusietan betetzen duen portzentajea begiratuta, behera egin du laguntzak azken urteotan. Hor asmo politiko bat dago, eta ezin dugu onartu. Gora-behera horiek bazter uzteko landu nahi dugu hitzarmenarena. [Patxi] Baztarrika jaunak [Eusko Jaurlaritzako ahaleginak, baina ez dakit egin ote den gogoeta hori, kontuan hartzen ote den biziberritze prozesu horretan hirugarren hanka direla. Errealitateak esaten digu, gainera, eskolak ez dituela euskaldun osoak sortzen, erabilerak behera egin duela. Hor hedabideek asko egin dezakete. Estrategiko direla nabarmendu behar da. Ez da nahikoa diru laguntzak ematea.

Hizkuntza Politikarako sailburuordeak] esan du hitzarmenaz hitz egiteko prest dela. Zer espero duzue? Oraingoz entzun ditugun hitzak dira murrizketak egongo direla. Guk ikusi nahi dugu zein den planteamendua. Hedabideek ezin dute onartu murrizketa gehiago, eta gure lana da horri aurre egitea. Hitz egin dute transbertsalitateari buruz. Ikus dezagun zertan oinarritzen den, zer dagoen atzean. Entzutera goaz. Ahots bateratua erakutsi nahi duzue, nahiz eta hamaika hedabidek bat egin Hekimenen. Nola? Orain, kudeaketa plana lantzen ari gara. Hilaren 27ko batzarrean erabakiko da. Ahots bakarra izan nahi dugu lau kontutan: elkartearen barne egituraketan; diru laguntzen auzian; publizitatearen esparruan, eskaintza komunak landu nahi ditugu; eta, azkenik, hedabideen behatokia bultzatu nahi dugu. Gero bakoitzak izanen ditu bere proiektuak eta asmoak, baina puntu horietan batera lan eginen dugu . Zein izanen da behatokiaren lana? Aldaketa garaia da oraingoa, bakoitza ahal duen moduan saiatzen da aurre egiten, baina inork ez du errezetarik. Horregatik, antena bat behar da, aldaketak nondik datozen ikusteko. Euskal hedabideek ez dute boteregune bat atzean; haien atzean herri ekimena dago, jendea. Beraz, hemen egin behar da gogoeta, eta behatokiak izan nahi du horretarako toki. Unibertsitateak, administrazioak eta hedabideek egon behar dute hor. EHUrekin harremanetan gara, jada lan bat dutelako egina. Gogoeta interesgarria egin daiteke, eta oso hemengoa. Hedabideek erabiltzaileak behar dituzte. Nola lortu? Kontsumo joerak aztertu behar dira horretarako, interpretatu. Argi dago euskal hedabideek funtzio publikoa betetzen dutela, eta administrazioaren sustengua behar dute. Egungo aldaketen aurrean, ahaleginak etengabeak dira. Estrategiko direla nabarmendu behar dugu. Internetekin gero eta garrantzitsuagoak dira. Behar dira komunikatzaile profesionalak. Zenbat eta hedabide gehiago, eta baldintza onetan ari diren gero eta kazetari gehiago, orduan eta kontsumitzaile gehiago izanen dugu. Kazetariek eusten diete hedabideei. Krisiak arazoak dakartza, baina aukerak ere bai.
Malkoa irribarre
Egunkaria itxi zutela hamar urte joan direla eta (hamar urte!), garai hartaz zerbait idazteko eskatu didate. Arrapaladan etorri zaizkit oroitzapenak, ia denboran ordenatzeko astirik gabe: Bilboko Zabalburu plazako delegaziora umemoko bat nintzela sartu nintzen lehen egunekoa, Miguel Angel Blanco hil zutenekoa, Andoaingo erredakzio nagusira astebeterako joan eta bi urte geratu nintzenekoa, Hernaniko Kardaberaz kaleko etxekide eta lankideekin bisitakoak, Lizarra-Garaziko akordioa sinatu zutenekoa, Fernando Buesa hil zutenekoa, Bilboko Egaa Jeneralaren k a l e k o o re d e z k a r i t z a r a berriro itzuli nintzenekoa, Bizkaia gehigarri berria egiteko bizkaieraz idazten ikasi behar izan nuenekoa... Zenbat gomuta! Eta gehiengehienak, onak. Egunkarian bizi izandako urte haietan nolabaiteko heldutasunera heldu nintzen eta mundua beste begi batzuekin ikusten ikasi nuen. Baina oroitzapen txarrak ere ez dira joan, gure Egunkaria itxi zutela-eta, telebistan behin eta berriro ematen zituzten irudiak: betaurreko beltzekin eta harroputz, Martin Ugalde parketik patrol-etik zintzilik ateratzen zen guardia zibilarena; Acebes ministroaren aurpegi lizun hori; Martxelok espetxetik ateratzean zeukan begirada...
Iritzia 2013/02/16
nintzen. H u r a jendetza, hura elkartasuna, hura euskaraz bizitzeko gogoa eta ilusioa, hura norbere bizi eta gorputzeko atal funtsezko bat lapurtu izanaren sentsazioa eta amorrua! Egunkaria itxi zutela jakin eta ordu batzuk pasatuta, argi neukan proiektua ez zela hilko. Eta manifestazioaren ondoren, o r a i n d i k e t a g u t x i a g o. Sekula ez gara izan etsitzekoak eta geldi egotekoak. Handik hilabete batzuetara, Antiguako tuneleko negar malkoa irribarre bihurtu zen. Euskal herritarren ekar pen definiziezinari e s k e r, e t a b a t z u e n egoskorkeriagatik eta lan i t ze l a g at i k , o r a i n e s k u artean daukazun BERRIA sortu zen. Zenbat aldiz galdetu diot neure buruari zer izango ote zen BERRIA eta euskara hutsezko komunikazioaren esparrua Egunkaria itxi osteko giroa mantenduko balitz. Asier Iturriagaetxebarria
Baina bada guztien gainetik buruan iltzatuta daukadan zerbait: Egunkaria itxi ondorengo manifestazioa. Antiguako tuneletik atera orduko negar malkotan
Osakidetza euskalduntzeko beste urrats bat

Eusko Legebiltzarrean babes handia izan du onartutako mozioak. Osakidetzako erabiltzaileen hizkuntza eskubideak bermatzeko urrats garrantzitsua da albiste hau, orain gutxi Osabide ez zela euskaratuko entzun eta gero. Horregatik Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeak zorionak eman nahi dizkie berau onartu zuten alderdiei, eta horren jarraipena egin dezaten eskatu nahi die.
Iritzia 2013/02/16
Une honetan, Euskara Planaren lehen ebaluazioa egiten ari dira Osakidetzan, eta ondoren plan berria egingo da. Lehengoarekin lortutako aurrerapenak ukatu gabe, esan beharra dago oraindik paziente eta erabiltzaileak euskaraz ondo artatzea ez dela lortu, eta, gainera, asko falta zaigula oraindik. Behatokian, adibidez, kexa gehiegi jasotzen dira osasun alorrean zerbitzua euskaraz ez jasotzeagatik. Beraz, plan berriak aurrekoak lortu ez dituen eta hizkuntza eskubideak bermatzeko ezinbestekoak diren puntu asko ditu helburu: mediku euskalduna aukeratu a h a l i z at e a , O s a b i d e e t a b e s t e l a k o aplikazioak euskaraz eskaintzea, herritarrentzako agiri guztiak euskaraz egotea, historia klinikoa bi hizkuntzetan egoteko prozedura berriak ezartzea, osasun harremanetan euskararen erabilera sustatzea, langileok euskaraz lan egiteko aukera izatea, eta abar. Ea denon artean osasun alorrean ere euskara behar bezala artatzen dugun. Janire Goiria Osasungoa Euskalduntzeko Erakundearen izenean.
Euskal Irratiak, biziraupenaren kronika

Hogeita hamabi urte iragan dira Enbatako lagunek idatzi zutenetik euskara hutsezko irrati batek (Gure Irratiaz ari ziren) ez zuela tokirik Ipar Euskal Herrian, eta, gutxi gorabehera, erokeria bat zela horrelako tresna bat sortzeak. Garai hartako euskaltzale kaskagogorrek, alabaina, aitzinera egin zuten beren nahiarekin, eta 1981eko Eguberrietan sortu zen lehen irrati euskalduna. Ondotik helduko ziren Irulegiko Irratia, eta, hilabete batzuen ondoren, Xiberuko Botza. Irrati bakarra izan behar zuenak, hiru bururekin hasi zuen bidea. Orduko testuinguru politikoak ez zuen batere lagundu proiektu bakar bat sor zedin, eta irrati bakoitzaren akuilatzaileetan ziren pertsonalitate azkarrek ere ez zuten sobera bidea erraztu. Ipar Euskal Herriaren egituraketa (barnealdeakostaldea) ez zen batere landua; kantonamenduen banaketek, Ipar Euskal Herri bakar bat baino erreferenteago ziren; eta Departamendua, Pauekoa, zen egitura instituzional bakarra. Ingurumari horretan, nekezia azkarrekin eta haserre batzuk tarteko zirela sortu ziren lehen hiru euskal irratiak, bakoitza bere bizipenekin, eta elkarrekin elkarlan ttipi batzuk eginez. Zenbat bilkura, negoziazio eta solas, irratien biziraupena segurtatzeko: herriko etxeei sos laguntzak galdetuz; entzuleen arteko diru biltze kanpainak antolatuz; Departamenduaren ezezko borobila borrokatuz urteetan; Estatuaren FSER diru funtsa deskubrituz; Hitzarmen Berezia; Europako lehen laguntzak... zenbat kontzertu, gaualdi eta miseria, euskarazko hedabideon errekonozimendua erdietsi arte. Izan ere, Euskal Irratien historia biziraupenaren kronika bat izan da, Ipar Euskal Herriak bizi izan duenaren metafora bilakatuz, erranen nuke. Eta urte batzuen buruan, hiru irrati proiektuek elkarlanean sakontzeko garaia heldu zela erabaki genuen, garaiko testuinguru politikoaren baitan hori ere: Garapen eta Hautetsien Kontseiluaren sorreraren garaia zen; Hitzarmen Bereziak; euskararen eta euskal
kulturaren aldeko lehen erakundeak... Eta e u s k a r a z k o komunikabideek ere errespetu pixka bat galdegin genuen; aitorpen minimo bat, begirune pittin bat urteetan egindako lanarengatik. 1997ko maiatzean sortu zen Euskal Irratiak federazioa, barne eta kanpoko tirabiren artean. Barnean errezelo eta mesfidantzak baziren elkarlanean sakontzeko, eta kanpoan, hautetsi boteretsuak (egun ere hor direnak) uzkur zirelako: les radios ne sont pas pluralistes () defndont des ides qui ne sont pas les notres. Horra zer dioten garai hartako bilkuren aktek. Baina, arrangurak arrangura, proiektua gauzatu zen. Dirua heldu zen teknologia minimoa erosteko, formakuntzak egiteko, programazio komuna osatzeko eta irratien arteko joste lana burutzeko langileak hartzeko. Hamabi langile baziren hiru irratien artean garai hartan, eta orain ia 30era iragan gara. Bidaso eskualdean laugarren euskal irratia sortu dugu, Antxeta Irratia, eta gure proiektua gorpuztu dugu, programazio komun batekin eta tokian tokiko berezitasunekin. Erronka gaitzak ditugu begien aitzinean. Euskaldun hiztunen apaltzeak ondorio latzak ditu gugan, baina irudimena baliatzeko prest gara belaunaldi berriak erakartzeko, orain arteko entzule fidelak galdu gabe. Euskarazko beste hedabideekin elkarlana beharrezkoa dugu, bizirik irautea dugulako berriro jokoan. Gure proiektuari hats berri bat emateko nahikaria badugu, eta elkarte garen aldetik, administratzaile eta laguntzaile boluntarioen lana eskertuz bukatu nahiko nuke, oroitaraziz, gaur Hazparnen antolatu dugun bestara denak gomit zaretela. Jose Luis Aizpuru Euskal Irratietako erredaktore burua
Iritzia 2013/02/16

'Egunkariaren itxierak hamar urte (VI). Elkartasun uholdea
Kataluniatik iritsi zen beroa

Zabaldu behar zen 'Egunkaria'-ren itxieraren oihartzuna: Europak jakin behar zuen zer pasatu zen Batasuneko kide den estatu batean. Nazio txikienek eman zuten babes handiena; batez ere, Herrialde Katalanek.
Espainiak euskal egunkaria itxi du. Titular horixe topatu zuten The New York Times-eko irakurleek 2003ko otsailaren 21ean, euren ohiko kazeta, inoiz itxiko ez zuten hura, zabaltzean. Erresuma Batuan, guardia zibil paramilitarrak izan zirela zehazten zuen The Guardian-ek. Edozein ikuspuntutatik begiratuta, gehiegizko neurria, Kataluniako Avui-k. Euskaldunon Egunkaria itxi eta hurrengo hilabeteetan, etenik gabe heldu ziren nazioartetik sumindurazko eta elkartasunezko mezuak. Berria 2013/02/17
otsailaren 25ean Egunero-n. Beldurra diote haren objektibotasunari, ikuspegi alter natiboari eta diskurtso demokratikoari ematen dion kalitatezko forumari. Jose Mari Pastor Egunkaria-ko Mundua saileko arduraduna zen orduan. Langileek hasieratik ikusi zuten garbi nazioartera jo behar zutela babes bila: Honen berri eman behar zen kanpoan ere, batez ere Europan, jakin zezaten zeintzuk diren demokraziaren estandarrak Espainiako Estatuan eta Hego Euskal Herrian. Midas elkartera jo zuten berehala. Europa osoko 26 egunkarik osatzen zuten orduan, tartean Egunkaria bera; denera, hiru milioi irakurletik gora biltzen zituen. Arrazoi kultural, linguistiko eta historikoengatik nolabaiteko hurbiltasuna edo begirunea izan zezaketen herri eta komunitateekin jarri ginen harremanetan. Midaseko kazeta guztiek Egunkaria-ren itxieraren aurkako protesta idazkiak aurkeztu zituzten Espainiak dituen ordezkaritzetan, Finlandiatik hasi eta Siziliaraino.
Hizkuntza zapalduak dituzten nazio txikiak asaldatu egin ziren. Irlanderazko La egunkariko zuzendari Ciaran O'Pronntaighentzat, ezin sinetsizkoa zen Europako Batasuneko kide den estatu batean halakorik gertatzea. Europako prentsako ahots independenteenetako bat isiltzeko alferrikako saioa da Egunkaria-ren itxiera, zioen
Herrialde Katalanetatik iritsi zen, ordea, erantzun beroena. Otsailaren 26an ehundik gora kolektibo bildu ziren Bartzelonako Euskal Etxean; handik sortu zen Plataforma per Egunkaria, berehala lanean hasteko determinazioz. David Fernandez kazetaria izan zen kanpainaren bultzatzaile nagusietako bat: Berehala hasi ginen

mobilizatzen. Aro digitalaren hasiera zen; hasiak ginen posta elektronikoa erabiltzen, eta segituan zabaldu zen berria. Amorrazioa eta tristura gogoratzen ditu: Jose Maria Aznarren bigarren agintaldia zen, eta bazegoen halako saturazio kolektibo bat. Honekin, gainezka egin zuen edalontziak. Espainiak Euskal Herrian ixten zuen bosgarren hedabidea zen, eta jabetzen ginen euskara hutsezkoa zela. Hala ere, odola izoztu ziguna Martxelo Otamendiren adierazpenak izan ziren, bost egunen ostean askatu zutenean. Babesa, maila guztietan Batzar bidez antolatu zuten kanpaina: erabakiak batzarrean hartu, ekimenak autofinantzatu. Batzuk ekitaldi publikoez arduratuko ziren, atxikimenduez besteak. Itzela izan zen erantzuna. Unibertsitateetako eta kultur etxeetako aretoek gainezka egiten zuten Egunkaria-ko kideen hitzaldietan. Bartzelonako Centre de Cultura Contemporanian bozgorailuak ipini behar izan zituzten korridoreetan, 800 pertsonatik gora hurbildu zirelako itxierari buruzko mahai ingurura. Autoinkulpazio kanpainan 230 sinadura bildu zituzten, baita BERRIA sortzeko 600 akziodunetik gora ere. TV3 telebista kateko La nit al dia saioak inoizko audientziarik altuena izan zuen Otamendi elkarrizketatu zuenean. Oso prozesu polita izan zen, oroitu du Fernandezek. Denetariko erakundeek eman zuten atxikimendua, baita UGTk ere. Elkartasuna oso transbertsala izan zen. Bazegoen sumindurazko faktorea, baina baita emozio eta sentimenduzkoa ere. Gezurra ari du liburuaren aurkezpenekoa du bereziki gogoan Fernandezek: Iaki Uria etorri zen, kartzelatik irten berri. Jaiki zenean, izugarrizko txalo pila egin zioten. Emozio ikaragarria sumatzen zen jende artean. Kataluniatik jasotako babesak bat baino gehiago harritu zuela azaldu du Pastorrek: Baina nork emango zigun, bada, elkartasuna?. Gurutze Izagirre Egunkaria-ko zierrean aritzen zen itxi zutenean. Beste zenbait lankiderekin, Kataluniako kanpainan aritu zen: Han oso ondo ulertu zuten eraso latza zela eta erantzun egin behar zela. Gizarte osotik mugitu zen jendea. Izagirreren ustez, hiru dira horretarako gakoak: Batetik, hizkuntzaren lotura: euskara hutsezko egunkari bakarra itxi zuten. Bestetik, adierazpen askatasunaren urraketaren salaketa. Eta, azkenik, herri gisa lotzen gaituzten eskaera subiranistak, senidetasun moduko hori. Aureli Argemik, Kataluniako Escarre Gutxiengo Etniko eta Nazioentzako Zentroko zuzendariak, ondo deskribatu zuen Kataluniako sentimendu orokorra, martxoaren 30ean argitaratutako artikuluan: Gerra horrek ez dio soilik Euskal Herriari eragiten, baizik eta gure hizkuntzen eta kulturen normalizaziorako borrokan ari garen guztioi, baita oinarrizko eskubideen informatzeko eskubidea, adierazpen askatasuna, integritate fisiko eta moralaren eskubidea... defentsan ari diren guztiei ere. Herri mugimenduetatik hasi eta elite politikoetaraino, inor ez zuen epel utzi Egunkariaren itxierak. Kataluniako hainbat udalek eta Gironako Diputazioak Egunero-n orri osoko publizitatea sartzeko mozioa onartu zuten, PP ez beste alderdi guztien babesarekin. Kataluniako Parlamentuak ere onartu zuen Egunkaria babesteko ez-legezko proposamen bat; diputatuen %90 inguru izan zituen alde, PPk hor ere aurka bozkatu zuelako. Fernandezek bi xehetasun ekarri ditu, ordea, gogora: Lehen zirriborroak torturak salatzen zituen, eta CiUk bertan behera utzi zuen, Jordi Pujolen eskutik. Mingarria da Pujolek halako zerbait egitea, frankismoan hura ere torturatu zutela kontuan izanda. Bestetik, PPko Alicia Sanchez-Camachoren keinua: Parlamentuko korridorean Martxelori gerturatu zitzaion, eta babesa adierazi zion, alderdiarekin bat ez zetorrela

esanez. Jordi Rigol parlamentuko buruak ere adierazi zion babesa. Kanpainaren erdigunean asmo zehatz bat zegoen: Egunkaria katalanez argitaratzea, sinbolikoki. Desobedientziatik sortutako ideia izan zen, azaldu du Fernandezek. Egunkaria itxi eta hurrengo egunean Egunero atera zuten bezalaxe, guk ere ekintza bidez adierazi nahi izan genuen ez dagoela epailerik egunkari bat gelditu dezakeenik. Apirilaren 23an, Egunkaria Endavant-en 30.000 ale banatu zituzten Bartzelonako Ramblan. Egunkaria-ko langileak ere han ziren, tartean Izagirre: Sant Jordi eguna zen, eta liburu azoka zegoen. Gure pareko postu batean, idazle ezagun bat ari zen liburuak saltzen. Hark zortzi bat lagun zeuzkan ilaran, liburuak sinatzeko. Bada, Martxelok dozenaka zituen. Izugarrizko oihartzuna izan zuen. Europako erabaki guneetan Handia izan zen Kataluniatik heldutako elkartasuna. Pastorren arabera, ordea, bazekiten gorago heldu behar zutela. Gustatu edo ez, Europan erakunde eta gobernu batzuek agintzen dute; haiek jartzen dituzte estandarrak, eta gero batzuetan lekzioak ematen dizkigute, zer den demokrazia eta zer ez. Horregatik iritsi behar zuten haien bihotz-bihotzera: Esan nahi genien: 'Begira, zuek Turkiari Europako Batasunean sartzeko eskatzen diozuena, hain justu, zuen klubaren barruan dagoen estatu bat, munduaren aurrean demokratikoa dena, ez da kunplitzen ari'. Pastor Europako Parlamentuko Berdeak-ALE taldearekin bildu zen, Eneko Bidegain lankidearekin batera, Espainiak urratutako eskubideen berri emateko: informazio eta prentsa eskubideak, eta tratu duina izatekoa. Txikiek ulertu zuten. Aznar jauna atzerrian eta etxean ari da gerran, esan zuen Luciano Caveri Val D'Aostako diputatuak. Handiek ahots txikiagoarekin hartu zituztela gogoratu du Pastorrek. Azken batean, Espainiako eurodiputatuak ere han zeuden, eta beste zuhurtzia batekin jokatu zuten. Talde parlamentario batzuk inplikatu ziren, batez ere gurea bezalako estaturik gabeko nazioetakoak: Hego Tirolgoak, Flandriakoak... Baina zenbat eta handiagoa izan estatua, orduan eta zuhurrago jokatzen zuten, badaezpada ere, bazekitelako estatuen arteko talka sor zitekeela. BERRIA sortu eta hiru hilabetera, jaialdi h a n d i b at e g i n z u t e n B a r t ze l o n a k o Ciutadellako parkean: Eskerrik asko, Paisos Catalans. Bertan bildu ziren Egunkaria-ko langile ohiak, plataformakoak eta laguntzen aritutakoak. Hunkigarria izan zen, dio Fernandezek. Zerbait politikoa zen, baina baita sentimentala ere, eta beti oroituko dugu hala. Europako Legebiltzarrean ere, kataluniarrak eredugarri. Miquel Mayol ERCko parlamentaria Egunkaria-ren ale batekin joaten hasi zen osoko bilkura guztietara, eta gaia aipatzen zuen hitza hartzea zegokion bakoitzean. Hala kontatu zion Egunero-ri 2003ko maiatzean: Horretan hasi nintzenean, zaindariak esan zidan alea kanpoan utzi behar nuela, baina ez nion jaramonik egin, eta orain arte ez didate ezer esaten.
Oraindik ere ari du

Hortxe daukat, aurrez aurre begira. Bi etxe, hiru kaxa eta lau apalategi ezagutu ditu, eta hautsak hartuta badago ere, dotore ageri da egongelako apalategian. Denboraren eta liburu materialen joanagatik, beti egon da h o r ; b a t z u e t a n a g e r i a g o, b e s t e e t a n ezkutuago, baina beti presente. Gezurra ari du. H a u xe i z a n d a i t e k e u n e a p ro p o s a . Publikatu zenean ez irakurtzea erabaki nuen, barru buelta handiegia eragiten zidalako. Eta oraindik ere ez naiz fio. Azalean ageri den argazkiak begiak itxiarazten dizkidalako. Hamar urte pasatu dira, hamarkada oso bat, baina oraindik ikusi egiten ditut guardia zibilak, kultur parkearen atarian.
gara nola ama sartu zen gelan, eta zalapartaka esan zigun: Atxilotu egin dituzte, zuenean, Martxelo beste batzuk.
Iritzia 2013/02/17
e t a
Irudiak datorzkit burura: Donostiako manifestazioa eta Antiguoko tunelean sartu ginenean ateratako malkoak; Madrilgo orduak, kartzela atarian Egunero bat eskuan hartuta Martxelori emandakoan egingo zizkigun kritikak imaginatuta egindako barreak, eta Martxelo iritsi, bizi izandako infernua kontatzen hasi, eta izan genuen herioa. E t a d i r u a l o r t ze k o l a n a k , t xo s n a k , parrandak... Eta Hernaniko erredakzioa: bi egunetik behin konjuntibitisa eragiten zuena, sanjoanetako parrandaren erdian egunkari xume hura egitea ahalbidetzen ziguna. Eta noski, kamixeta urdin, handi eta pankarteroa. Ilunaren ondotik, argia ere eman baitzigun 2003ko udaber riak. Taldearen indarra, gizartearen babesa, eta BERRIA egiteko gaitasuna. Esku artean dut liburua, eta ireki egin nahi dut. Baina gezurra ari du. Oraindik ere bai. Ez dakit gainditu dudan, ez eta gainditu nahi dudan ere. Auzi ekonomikoak epaitegietan segitzen du, eta zauriak guztiz ixteko modurik ez da. Hauxe izan daiteke une aproposa, baina gazi-gozo nago, saminnostalgia. Mahai gainean utziko dut, guztiz atertu zain. Estitxu Elduaien
Kontu batzuk hala gelditu dira nire oroimenean, betiko iltzatuta. Gertaera batzuk lausotuta dauzkat, baina beste batzuk, garbi. 2003ko otsailaren 20ko goizalde hartan, bi ginen gure etxean Egunkaria-ko langile. Eta biok gogoratzen
Botaren indarra
Bere indarra zein handia den gogoratu behar du indartsuak, indartsua izaten segitu nahi badu. Maiz, nahikoa da begirada bat, nahikoa da mehatxua, indartsua zein den ahatz ez dezagun. Gaur egungo gure harreman sistemaren oinarrizko zutabea da indarraren erabilera, boterea mantentzeko bide omnipresentea. Azkar ikasten du indartsuak nola jokatu behar duen, ez du irakasleen beharrik horretarako. Otzanak ere botereduna inter pretatzen ikasiko du indarkeria saihestuko badu, bederen. Azkar ikasiko du otzanak non dauden mugak eta nola jokatu behar duen boteredunaren haserrea ez pizteko. Gizarte sistema honek horrelako harremanak lehenesten ditu, eta horiek baldintzatzen gaituzte txiki-txikitatik. Estatuek berdin jokatzen dute. Menderatu nahi dituzten herritarrei botaren usaina eta kolorea gertutik erakusteko beharra sentitzen dute. Ateak kolpeka hausten dituzten botak, bide ertzetan umiliazioa bilatzen duten botak, eskuak atzean lotuta, burua makurtuta daukazula ikusten diren botak ateratzen dituzte Estatuek zein indartsuak diren ahatz ez dezagun, marrak gainditu ez ditzagun, otzan gaitezen, beste behin. Historia ikusi besterik ez dago botak sor dezakeen izua zernolakoa den jakin dezagun. Hamar urte dira jada Espainiako Estatuak Euskaldunon Egunkaria eraistera botak bidali zituela. Harrokeria jasanezina iritsi zen uholdeka auto blindatuetan. Emozioek, berriek eta goizeko hotzak dardararazi gintuzten. Nora ezean, oraindik ametsetan bageunde bezala, sinetsi ezinez, horrela gogoratzen ditut goiz hartako lehen orduak, lankideak, lagunak, bultzaka, burumakur botei begira, izuaren izua ezagutzera
zeramatzatela. Antzezpen krudel hartako mezua guretzat zen, ordea, ikusle harrituak ginen euskaltzale guztiontzat. Estatu faxistek horrela hitz egiten diete herritarrei, horrela jakinarazten diete nork agintzen duen. Mezua guretzat zen, bai: ez duzue zuen hizkuntza normalizatuko, ez duzue Euskal Herria euskaldunduko. Egunkaria, AEK, Ikastolak, Martin Ugalde kultur parkea, Jakin... garbi zegoen mezua, garbi ulertu genuen. Are garbiago, lagunak Estatuaren atzaparretatik leher eginda ateratzen ikusi genituenean. Botaren krudelkeria gertutik ezagutzeak sortzen dituen aurpegi desitxuratu horiek ditugu oraindik ere, gure gogoan onartuaren marra zeharkatzen ausart ez gaitezen. Zer ahulak garen gogoratzeko kolpe latza eman ziguten. Nola lan egin behar da tamaina horretako erasoak egiten eta txalotzen dituztenekin adostasuna lortzeko? Zer diskurtso gozo, erakargarri eta sedukzioz beteriko erabili behar dugu bota biguntzeko? Nola erakarri gure eskubideak etengabe ukatuak izan daitezen lan politikoa egiten duten horiek edo epelkerian murgilduta botarekin kolaboratzea erabaki duten horiek? Sistemak otzan nahi gaitu, haiek sortutako itxituran ustezko askatasunez mugitzen diren herritar otzanak nahi ditu sistemak. Horregatik da Egunkaria auzia auzi politikoa. Egunkaria auziaren xedeak boterea nork duen gogoratzea eta Euskal Herria euskalduntzeko xede legitimoa ez dela lortuko jakinaraztea dira. Mezua gure oroimenean dugu oraindik, hamar urte ez baita epe luzeegia gertatutakoa ahazteko.
Berria 2013/02/17

Gertaera horien ondotik bi bide ditugu: Estatuaren itxituran sartu ardien zorionean bizitzeko, botaren itzalpean babesturik, gure hizkuntzaren prestigioaz, erakarmenaz, egoeraz, diskurtsoaz eta abarrez hitz egiten segitzeko euskararen normalizazioa gure eskuetan dagoela pentsatuz edo behingoz mugak hautsi. Berandu baino lehen onartu behar dugu eus k ara nor malizaziora eramango duen hizkuntza-politika burujabea behar dela, kanpo esku-hartzerik gabea, alegia. Gu gara nor, eta ez beste inor, herri honetan gure hizkuntza nola normalizatu nahi dugun erabakitzeko. Guri dagokigu, eta ez beste inori, erabakitzea zein den estatus egokia, zer eta nola ikasi behar den gure eskoletan. Baina, horretarako, indarra metatu behar dugu, batera jokatzeak eskain diezagukeen boterea eskuratu behar dugu eta erabili. Egunkaria auziak eskaini digun ikasgairik garrantzitsuena da batera jokatuz, mugimendu sendo eta antolatu baten gisan jokatuz soilik meta dezakegula Estatuak ezartzen dizkigun baldintzak gainditzeko behar dugun boterea eta indarra. Gure etorkizuna mugimendu bezala denak batera jokatzeko dugun gaitasunarekin estuki erlazionatuta dago. Erabakia gurea da. Nola jokatuko dugun erabaki bitartean, Espainiako Estatuak gure hizkuntzaren normalizazio prozesua baldintzatzen segitzen du Egunkaria-ren itxieraren maila bereko erasoak eginez. Oraingoan, gure Hezkuntza Sisteman euskarak zer trataera izan behar duen Madrildik eta lege bitartez ezarri nahian euskaldunak espainolizatzearen ageriko helburua argudiatuz. Ez da otzanen garaia. Iaki Lasa (euskaltzalea)

'Egunkariaren itxierak hamar urte (VII). Inkesta
Denborak ez du ahaztu
Kultur, kirol eta gizarte arloko hainbat lagunek nabarmendu dute zauriak bere horretan jarraitzen duela, 'Euskaldunon Egunkaria' itxi zutenetik hamar urte betetzear direnean.
Harridura eta haserrea sortu zituen Euskaldunon Egunkaria-ren itxierak, eta berehalakoa izan zen kultur, kirol, gizarte eta gainerako esparruetako jendearen erantzuna. Hamar urte geroago, atzera begiratua egin du BERRIAk haietako batzuekin. GALDERAK 1. Noiz eta nola izan zenuen Euskaldunon Egunkaria-ren itxieraren berri? 2. Gertatutakoaren inguruan zein hausnarketa egingo zenuke hamar urte geroago?
Berria 2013/02/19
inpunitatearen adibide bat izan zela, eta tresna nazional bati eginiko eraso zuzena. Hainbat jenderen eskubideak urratu egin ziren. Zorionez, gizartearen erantzuna itzela izan zen, orduko giro politikoa egokiena izan ez arren. Baina denak elkartu ginen, Euskaldunon Egunkaria denon proiektu bat baitzen. 2. Fase berri batean gaude, baina estatuaren inpunitatea hor dago. Adibidez, presoen egoera. Eta hor Rafa Diez gogoratu nahi dut, hona iristeko lan handia egin zuena. Halere, baikor naiz.
JOSE ELORRIETA ELAko idazkari nagusi ohia Estatuaren inpunitatearen adibide izan zen; inpunitate horrek oraindik ere badirau 1. Ez naiz zehazki gogoratzen nola jaso nuen berria, baina argi daukat estatuaren
AINHOA ETXAIDE LABeko idazkari nagusia Normaltasun itxura eman nahi izan zioten horrelako bidegabekeria bati 1. Etxean izan nuen albistearen berri, dei bati esker. LABeko egoitzara joan, eta zerbait egin behar genuela erabaki genuen. Operazioaren

lehen irudiak iritsi zitzaizkigunean, Martin Ugalde kulturgunea guardia zibilez josita ikustea izan zen gogorrenetakoa; bat ez zetozen bi irudi ziren. 2. Normaltasun itxura eman nahi izan zioten horrelako bidegabekeria bati. Hori guztia gertatu arren, herri gisa aurrera egin genuen, eta horrek sekulako meritua duela esango nuke. Orain hamar urte nork esango zuen horrenbesteko aurrerapausoak emango genituenik?. uzten. BERRIA aurrera atera behar dugu orain, ezinbesteko tresna delako. Jendeak ez du hainbesteko ardurarik jartzen egunerokoan. IAKI GOIRIZELAIA EHUko errektorea 'Barkamen' hitza merezi dute ondorio guztiak pairatu behar izan dituztenek 1. Ingeniaritza eskolako bulegoan nengoen, eta Acebesen hitzak entzun nituen euskaldunon askatasunari erreferentzia eginez. Nik Egunkaria-n idazten nuen, eta ez nuen ezer ulertzen: Acebesen arabera, nire alde egindako operazio bat zen, baina askatasunez idaztea debekatzen zidan. 2. Oinarrizko eskubideen aurkako eraso bortitza izan zela frogatu zen. Denon bateratzea beharrezkoa da horrelako erasoak daudenean, eta azken hamar urteotan erantzun zabala izan da Egunkaria-ren alde. Barkamen hitza merezi dute ondorio guztiak pairatu behar izan dituztenek. AMETS ARZALLUS Bertsolaria L e i o a ko f a k u l t a t e a n i z a n nu e n albistearen berri, eskuetan eguneko alea nuela 1. Leioan kazetaritza ikasten ari nintzen orduan, eta autobusean joaten nintzen bertara. Autobusean sartu baino lehen Euskaldunon Egunkaria hartu nuen eskuetan, eta fakultatera iritsi ginenean, albistea ahoz aho zebilen jada. Eguneko alea eskuetan nuela izan nuen albistearen berri. 2. Herri honetan sarritan ahaztu ohi dira horrelako gertakari latzak. Badirudi ohitu egiten garela bidegabekerietara, eta ez gaituztela a s a l d at ze n . A h a z m e n h o r re k e z d u gertakariaren benetako dimentsioa ikusten
KARMELE JAIO Idazlea H e r r i h o n e k d u e n e r a n t z u t e ko gaitasuna ezin da desaktibatu, ezin da ahuldu

1. Goizean irratia piztu, eta gorputz osoa astindu zidan albisteak. Ezin nuen sinetsi. Sakon-sakoneko amorrua sentitu nuen; bidegabekeria handien aurrean bakarrik sentitzen duzun amor ru mota hori. Euskalgintza osoaren kontrako eraso bortitza izan zen. 2. Jendearen erantzuna sekulakoa izan zen. Hamar urte pasatu dira, eta hor dago Espainiako Audientzia Nazionalaren epaia. Baina egindako mina eta auzi ekonomikoa ere bai. Herri honek duen erantzuteko gaitasuna ezin da desaktibatu, ezin da ahuldu, eta arrisku hori ikusten dut. politiko ezberdineko euskaldun asko elkartzeko ere balio izan zuen ekintza hark; eta Espainiako nazionalisten inguruan ere izan ziren ahots kritikoak. Errespetua zapaldu zuten Egunkaria itxita. IAKI PERURENA Harri-jasotzailea Botereak edozein astakeria egiteko aukera zeukala erakutsi zuen itxiera hark 1. Harrigarria izan zen albistea, eta oraindik gogoan daukat egun gutxi geroago Donostian zer-nolako jende uholdea izan zen. Bere txarrean, astakerien aurrean oraindik ere biltzen garela erakutsi zuen erantzunak. Inpotentzia sortu zigun itxiera hark, botereak edozein astakeria egiteko aukera zeukala erakutsi zuelako. 2. Indarraren arrazoiak arrazoiaren indarra azpian hartzen du beti, zoritxarrez, denborak arrazoiari indarra eman arren. Toki guztietan antzeko zerbait jasaten du indar horren pean dagoenak, eta hala gertatu zen Egunkaria-ren kasuan ere. ABEL BARRIOLA Pilotaria Pentsaera pluralaren aurkako ekintza izan zen; euskararen aurkako eraso garbia 1. Gehienek sentitu zutena sentitu nuen nik ere: amorrua eta haserrea. Gure kulturaren aurkako zapalkuntza iruditu zitzaidan euskarazko egunkari bakarra horrela ixtea. Pentsaera pluralaren aurkako ekintza izan zen; euskararen aurkako eraso garbia. 2. Hasieratik pentsatu genuena hala zela baieztatu da denborarekin; euskal kulturaren aurkako erasoa izan zela, alegia. Ideologia JOXERRA GARZIA Irakaslea eta idazlea Badaezpada ere, ni ere maleta eginda egon nintzen bizpahiru hilabetean 1. 'Ez da posible'. Hori izan zen erreakzioa; sinesgaitza zen egoera, eta indignaziora pasatu ginen gero. Nik inoiz ez dut ikusi jendea mugitzeko grina eta behar hori. Zuzendari izateko hautagaien artean egon nintzen ni, eta paper guztietan nengoela abisatu zidaten. Badaezpada ere, ni ere maleta eginda egon nintzen bizpahiru hilabetean. Baietz esan banu, Pello Zubiriak adinako erruarekin egongo nintzen bere lekuan.

2. Hain ebidentea zen esaten zuten ezer ez zegoela tartean... Badirudi nola edo hala esan dutela operazio hura ez zela egin behar, baina beste kasu batzuetan oso handiak izaten dira kalte-ordainak. Kasu honetan, ordea, ez dakit zein kalte-ordain eman behar diren; moralak, batez ere. Zor handia dago pertsonekin. buru handirik gabe aritu da lanean alor askotan, itsu-itsuan, eta hortik ere ikasi egin behar da. Oso joera biziatuak zeu d en , eta u rte d ezen te leh en ago horretaz jabetu behar zutenak ez ziren jabetu. Iritsiko da gogoeta hori egiteko garaia ere.
RUPER ORDORIKA Abeslaria Hasiak ziren AEK, 'Egin' eta hainbat elkarterekin, eta beste katebegi bat izan zen itxiera 1. Zurrunbilo batean sartuta jaso nuen albistea. Hasiak ziren AEK, Egin eta hainbat elkarterekin, eta beste katebegi bat izan zen Egunkaria-ren itxiera. Oso ondo diseinatutako aburu batzuen ondoren hartu zuten erabakia, nahiz eta inork ez zuen uste hain urrun iritsiko zenik errepresio diseinu hura. Ia hiru hilabetetik behin jasotzen genuen ustekaberen bat, eta euskararen mundura gerturatuz joan ziren gainera. 2. Hamar urte atzera egitea baino nahiago dut aurrera begiratzea, gauza asko daudelako eginkizun. Euskalgintza
AMAIA ZUBIRIA Abeslaria Nahasmen garaia izan zen, eta oso haserre geunden denok; ikaragarria izan zen 1. Ez dakit non nengoen albistea jaso nuenean, baina gogoan daukat gauza asko gertatu zirela garai hartan, Pepe Reiren kontua tartean. Nahasmen garaia izan zen. Kantaldi handi bat egiteko deitu zidaten berehala, eta nabari zen oso haserre geundela denok. Ikaragarria izan zen dena. 2. Gertatutakoa ez da ahaztu behar, eta aldarrikapenak ere ez dira alde batera utzi behar. Gauza asko gertatu dira gerora; atxiloketak, Martin Ugalderen gaixotasuna, mobilizazioak... Gauza larri asko gertatu ziren, eta gertuko pertsonak neuzkan tartean.
D ereduaren igoera makaldu egin da EAEn, eta zerbait jaitsi da Bizkaian

Gipuzkoan, Bizkaian eta Araban, euskaraz hasiko dira ikasle berrien %78; lau urtean, zenbaki hori hiru puntu soilik igo da
Nagusitasun handiarekin, baina urtez urteko igoera geratzen hasita. D ereduari dagokionez, horra zer ondorio utzi duten Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aurrematrikulazio datuek. Irailean eskolan hasiko diren ikasleen %77,73k euskara izango dute irakats-hizkuntza. Alde handia dago besteekiko: B ereduan, %19,2 arituko dira, eta A ereduan, %3. Aurreko urteetakoen pareko dira datuak, baina Bizkaian zerbait jaitsi da D eredua. Datuak eskuan, ereduei eusteko asmoa du Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak: Gurasoek nahi duten eredua aukera dezaten bermatzen jarraituko dugu.
Lehen aldiz eskolan hasiko diren ikasleak (2011-2013)
Berria 2013/02/19
Ereduetan, alde handiz nagusi da euskarazkoa, baina urteetako gorakada ahultzen hasia da nagusitasuna lortzearekin bat. Azken lau urteetan, hiru puntu soilik handitu da aurrematrikula D ereduan egin dutenen ehunekoa. Orain baino lehen, Nafarroan ere azaldu izan dute kezka hori: D ereduaren gorakada ahultzen ari dela. Hala ere, zerikusirik ez dute Nafarroako datuek Araba, Bizkai eta Gipuzkoakoekin. Irueko gobernuak gaurbiharretan emango du aurrematrikulazioen berri. Hizkuntz egoerari lotuta Herrialdeko hizkuntz egoerak zuzeneko zerikusia du ereduen egoerarekin. Hala, euskarazko egoerak Araban du pisu txikiena, nagusi izan arren. Aurrematrikulen %60 egin dituzte D ereduan. Joera goranzkoa da: urtebetean, hiru puntu handitu da portzentajea. B eredua da berezitasuna herrialde horretan, besteetan baino pisu handiagoa baitu: %37,6 aurtengo kanpainan. A eredua oso dago mugatua: %2,6k hartu dute. Gipuzkoan, oso bazterreko dira A eta B ereduak %2,7 eta %3,7, hurrenez hurren, eta D eredua, oso nagusi: aurten, %93,6k hartu dute. Bi puntu igo da urtebetean. Bizkaian badaude abardurak. D ereduak behera egin du. Txikia da jaitsiera 0,26 puntukoa, baina esanguratsua, urteetako goranzko joerarekin ez baitator bat. Beste datu bat: A ereduak beste herrialdeetan baino pisu handiagoa dauka Bizkaian: %3,42koa.
Kopuruetan aldaketa handirik ez dago. 2 urteko 18.312 haurrek eman dute izena eskolan hasteko. Aurreko urtean baino 180 gutxiago dira. Jaitsiera txikia da, baina kontuan izatekoa da ume gehiago daudela ikastetxean hasteko moduan; 2.868 haur geratu dira izena eman gabe Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan aurrematrikulazio garaian. Itunpekoaren alde baino gehiagok egin dute sare publikoaren alde, azken urteetan bezala: %53,45ek eskola publikora jo dute.
EAJren hizkuntza politika, norantz?

Jone Berriozabal eta Leixuri Arrizabalaga legebiltzarkide jeltzaleek argitara eman dute idatzi bat, haur eskolen gaineko aferan Bilduk egindako kritikei erantzunez. Alderdien arteko eztabaidak ez, baina EAJko kideon argudioetako batzuek kezka bizia eragin digute. H a s t e k o, b i h i z k u n t z a o f i z i a l e t a k o elebitasunaren alde eginez esaldia eufemismo hutsa da, eta euskarazko murgiltze ereduaren haustura estali nahi du. Espainieraren jabekuntza ondo bermatuta dago, Barrikatik Corteseraino, haurrak ikastolarik euskaldunenetan arituta ere. Aurrerago zera diote: argitu beharra dugu ama hizkuntza errespetatzeak ez duela esan nahi umetxoei hizkuntza horretan hitz egingo zaienik, baina, arrazoi pedagogikoak direla eta, etxearen eta haur eskolaren artean ezin da erabateko etenik egon. Esaldi nahasia da. Erabateko etenik ezin bada gertatu, ama hizkuntzan egin beharko litzaieke, ezta? Baina ez da hala. Ama-hizkuntza kontzeptupean soilik euskara eta espainiera hartu dituzte aintzat, beste guztiak ahaztuta. Izan ere, EAJk, PPk eta UPyDk onartu duten neurriaren helburua ez da haur eskoletan ama hizkuntzaren erabilera bermatzea, espainieraren erabilera indartzea baizik, euskarazko murgiltzea mugatu arren, gehiegi, espainieraren erabateko nagusitasunaren menpe bizi garelarik. Haurreskoletan heziketa eta asistentzia tratamenduekin jarraitzea, jatorrizko hizkuntzaren errespetutik abiatuta, diote. Oker dabiltza, euren proposamenaren arabera,
Iritzia 2013/02/19
euskara, espainiera edota ehun hizkuntza baino gehiago izan daitezke-eta errespetatuak izango ez direnak. Era berean, azpimarratu dute: Arrue ikerketak erakusten du [] hizkuntza ereduak berez eta besterik gabe ez duela euskararen erabilera bermatzen, [...] ikasgelan hizkuntza ereduari esker euskaraz aritu arren, ez baita gero jolastokian neurri berean aritzen euskaraz. Hemen oso agerikoa da nahasmena.
Hasteko, ikastolez gain, euskararen jabekuntza berma dezakeen eredu bakarra D eredua da (hala ere, ikasleen herenak ez du euskara menperatzen ikas-prozesua burututa). B ereduaren porrota agerikoa da (heren batek baizik ez du euskara menperatzen) eta A eredua zama astuna besterik ez da, ikasleek bi hizkuntza ofizialak menpera ditzaten nahi bada. Ahaleginak eginda ere, ezin dugu ulertu zertara datorren euskarazko eskola orduak murriztuko dituen proposamena. Euskarazko murgiltzeari beste oztopo bat gehitu dio EAJk erabakiaren bitartez. Euskal eskola publikoaren aurtengo matrikulazio kanpainan ere PPk eta PSEk abiarazitako marko hiru-

eledunaren alde egin du Hezkuntza Sailak, eskolan espainiera erabiliko ez balitz bezala, normaltasun, eta sarri, nagusitasun osoz. Neurriok eskolan euskaraz jabetzeko eragozpen dira, eta espainieraren erabilera gain-sustatzera datoz, horren beharrik egon ez arren, EAEko ikasle guztiek menperatzen baitute espainiera, txiki-txikitatik. EAJk elkarlan zintzoaren alde egin du PSE, PP eta UPyDrekin. Eskubide osoa du, baina euskararen eta euskaldunon komunitatearen kalterako da.EH Bilduk protesta egin duela? Protestarik ez egitea litzateke kezkatzekoa! PP, PSE eta UPyD bibaka eta txaloka dauzka beste aldean, pozarren. Alabaina, badira beste aukera batzuk askozaz ere zentralitate handiagokoak, eta, euskararen berreskurapenerako nahiz euskaldunoi ebatsitako eskubideei begira, askoz emankorragoak gerta daitezkeenak. EH Bilduk, EAJk eta PSEk Osakidetzan euskarari arnasa emateko onartu berri duten akordioa da adibide argia eta bide erakusle. Nor malizazioan aurrera egin daiteke kontsentsuaren bidetik, baina euskaldunen eta gaztelaniadunen, guztien eskubideen errespetua oinarri hartuta, eta ez soilik erdaldunen eskubideak babestuz, orain artean bezala eta talde batzuek nahi luketen bezala. Gure ustez, hori litzateke normalizaziorako bidea. Zelai Nikolas, Jonjo Agirre, Natxo Mosteiro eta Gerardo Luzuriaga Eusko Jaurlaritzako langileak
Inozentzia baino ez zuten eten

Gaur dira hamar urte Guardia Zibilak Egunkaria itxi zuela, Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz. Gaur, egun hura gogoratuko da, eta egun hark ekarritako guztia. Hala ere, protagonisten ahotan, bezperan edo gaueko ordu txikietan has liteke gezur jasa haren kronika. Haietako bati, Martxelo Otamendi Egunkaria-ko zuzendari izandakoari, bezperan Poliziaren bi autok trtean harrapatu zuten, Azpeitian emandako hitzaldi batetik bueltan. Goizaldeko ordu batean hasi zen amesgaiztoa Iaki Uria kontseilari ordezkari izandakoaren etxean, eta goizeko seiak aldera Egunkaria-ko langile ohi Lorea Agirreren telefonoan Gezurra ari du, Egunkaria-ren itxieraren kronika liburua egin zuen gero. Atzo Berria TBk egindako eta BERRIAko zuzendariorde Iaki Petxarromanek zuzendutako mahai inguruan, une haietatik aurrerakoak gogoratu zituzten hirurek. Denak armatuta sartu ziren, martzianoak bezala, gogoratu du Uriak guardia zibilak etxera sartu zitzaizkionekoa. Hala, sartu ziren bezala, kolpe batean inozentzia galdu zutela dio Agirrek. Beste biak ere ados dira horretan. Hau zer da?, hau guri?, eta horrelako galderak egin zizkieten eurei buruei. Polizia segika zuela nabaritu arren, Otamendik ere ez zuen espero halakorik gertatuko zela: Ez nuen probatu ere egin ea telefonoa nola nuen. Ez ziren samurragoak izan ondorengo orduetan etorri ziren kolpeak ere: torturatu egin zituzten, eta epaileak espetxera bidali zituen Joan Mari Torrealdai, Txema Auzmendi, Xabier
Berria 2013/02/20
Gaur hamar urte eman zuten 'Egunkaria'-ren aurkako kolpea. Urteurrenaren harira egindako mahai inguruan kontatu dute bizi izandakoa protagonistetako hiruk: inozentzia galdu zuten, baina euskarazko egunkariak aurrera segitzen du.
Alegria, Xabier Oleaga eta Uria bera. Ez genuen halakorik espero, dio Agirrek, lankideak torturatu zituztela jakin zuten unea gogoratuz: Taldean sentitzen duzun zerbait da. 'Gure kontra egin dute, denon kontra'; hala bizi izan genuen kanpotik.
Otamendik, gainontzeko atxilotuek bezala, ez zuen kanpoan gertatzen ari zenaren berririk izan inkomunikazio aldia bukatu arte, atxilotu zutenean Egunkaria itxi zutela esan bazioten ere. Ez genekien atxilotuak zein ginen ere, dio Uriak. Miaketaren eta bost eguneko infernuaren ostean, berriz, kanpoan gertatzen ari zena jarraitzeko gogoz zebilen. Espetxean ohikoa denez, atzeratuta iristen zitzaizkion berriak. Elkartasunetik sortua Kanpoan, ordea, atzerapenik gabe iritsi zen elkartasuna. Lehen unetik hurbildu zen jendea,

ezaguna nahiz anonimoa: 'Nik badut ordenagailu bat', 'dirurik behar duzue?', 'nik badut lokal bat uzteko moduan'... Sorpresa bat izan zen, azaldu du Agirrek. Andoaingo AEKren egoitzan elkartu zirenean, oraindik ez zekiten ziur Egunkaria itxiko zuten ala ez, miaketa bukatutakoan zigilatu baitzuten eguerdiko ordu bata inguruan. Baina gauza bat argi zeukaten: Ez da egongo egun bat euskarazko egunkaririk gabe. Hala hasi ziren, komunikabideei eta elkartasun uholdeari erantzuteaz gain, Egunero prestatzen. izan zen: 'Kontuz zer zabiltzaten', dio Otamendik. Egunkaria bera jauzi bat emateko garaian zegoela gogoratu du Uriak: Beldurra zabaldu nahi izan zuten, 'ez zaitez horrelako gauzetan sartu' esan. Kolpe horien aurrean, Agirrek ez du ahazteko otsailaren 22an Donostiako manifestazio erraldoia: Erakutsi zen herri proiektu bat zela. Une hari beste berezitasun bat ere ikusten dio Otamendik: Elkartasuna adierazteaz gain, jendeak pentsatu zuen: 'Hau ez badugu gelditzen, beste batzuk etorriko dira'. Beste herri proiektu bat izan zen, ordea, etorri zena. Eztabaidaren bat eta lege arazo batzuk gorabehera, langileek argi zeukaten aurrekoaren jarraipena izan behar zuela egunkari berriak, Agirreren esanetan: Zabala zelako, euskalgintzari begirakoa, independentea... Oso produktu ona zen. Hori zen gure bermea, eta segida eman behar zitzaion. Finantzaketa bila, arazo batzuk izan zituzten arren, gizartearen giharrak ondo erantzun zuela dio Otamendik. Sumarioaren kontrako ebidentziarik nabarmenena izan zen: BERRIA egin genuen, dio Agirrek. Kolpe guzti haiei guztiei aurkitu die alde onik Uriak ere: Hamahiru urtean ez genuen lortu jende askok jakitea euskarazko egunkari bat bazegoenik ere. Euskal mundutik kanpokoengana ere iritsi ginen orduan. 2003ko ekainaren 21ean iritsi zen kioskoetara BERRIAren lehen zenbakia, eta zazpi urtera etorri zen Egunkaria auziko absoluzioa. Hala ere, oraindik zabalik dago auzi ekonomikoa, eta ez dute inolako kalte-ordain edo aitorpenik jaso; ez auzipetuek, ez itxitako enpresak. Dohain atera zaie, esn du Uriak. Halakoa izan da galera, mina... ni ez nau kontsolatzen, dio Agirrek. Gainera, sistema politikoa aldatzen ez den bitartean halakoak berriz gerta litezkeela uste dute, interes politikoa unearen araberakoa izan arren. Modu sinplean azaldu du auzia Otamendik: Espainiako Justiziaren esku jarraitzen dugun bitartean, posible da gertatzea.
Ez zegoen bi aldiz pentsatu beharrik gaia zein izango zen. Baina dena ez zen hain erraza: ardura legala nork hartuko zuen, non inprimatuko zen..., dio Agirrek. Gogoan du inprentan ere agertu zela Guardia Zibila, bertako arduradunari paper bat sinaraztera. Egunkariarekin zerikusia zuen ezer ez zela inprimatzen ari jartzen zuen paper hartan. Sinatuko dut, eta gero atxilotuko nauzue, erantzun zien arduradunak, Agirrek esan duenez. Harrotasuna sentitu zuen Uriak behin-behineko berripaperaren lehen zenbakiak espetxera sartu zizkiotenean: Egunkariaren sorrerarekin ere lot liteke lantaldeak izandako jarrera: negar egitetik, protestatik egitera pasatzea. Distantziarekin begiratuta, azalpen antzeko bat aurkitu diote Otamendik eta Uriak Espainiako Estatuaren kolpearen gogortasunari. Abisu bat
'Egunkaria'-tik haratago
Ia dozena erdi bat urte pasatu nituen ulertu ezinik zergatik jokatu zuten jokatu zuten bezala Guardia Zibilak eta horien eskutik epaile instruktoreak, Juan del Olmo jaunak. Ezin nuen ulertu zergatik itxi zuten Egunkaria epaiketa gabe, itxi eta ondasunak likidatu; zergatik jokatu zuten gurekin horren bortitz, Egin egunkariaren kasuan ez bezala: atxiloketa, tortura, kartzela. Nola salatzen ziguten zuzen-zuzenean eta aurreneko ordutik ETAko kide izatea, buruzagi gainera, 10 edo 13 urte lehenago zabaldu ziren guri buruzko eta gureak ez ziren paper batzuetan oinarrituta, beste frogarik gabe, froga pertsonalizatu bakar bat gabe. Juan del Olmo epaileak Guardia Zibilak bezain argi zuen auzia: etakideak ginen, kulturgintzan mozorrotuta geunden, hain zuzen ere ETArentzat hobeto lan egin ahal izateko. Beraz, epaiketa zegokigun. Eta epaiketa egin egin zen. Epaiketakoan, akusazioek ezin izan zuten deus frogatu. Ez da hori bakarrik: Auzitegiak bere ebazpenean argi eta garbi dio bai ikerketa poliziala eta bai instrukzio judiziala aurreiritzi eta espekulazioetan oinarritu zirela biak. Auzitegiak akusazioei salatzen dien aurreiritzi horietako bat, nagusia agian, hauxe da literalki: La estrecha y errnea visin segn la cual todo lo que tenga que ver con el euskera y la cultura en esta lengua tiene que estar fomentado y/o controlado por E.T.A. conduce, en el proceso penal, a una errnea valoracin de datos y hechos y a la inconsistencia de la imputacin. Ebazpen hori 2010eko apirilekoa da. Salatzen duen ikuspegiaren jatorria 2007an ezagutu genuen Zeharbidez. guk.
Berria 2013/02/20
Hona nola: 2007ko irailean Dignidad y Justiciak sumarioko kideon aurka akusazioak formulatu eta zigorrak eskatu zizkigun txostenean agertzen da.
Txosten horrek Egunkaria bakarrik ez, euskalgintza osoa analizatzen du. Sakontasunak harritu gintuen, eta iturburua beste nonbait behar zuela susmatu genuen. Bai asmatu ere. Dignidad y Justiciak, hitzez hitz, iturria aitortu gabe, Guardia Zibilaren Zuzendaritza Nagusiko Informazio Zerbitzuek 2002an landu zuten txostenetik jasoa zuen: La manipulacin de la lengua y la cultura vasca por E.T.A., 20 orrialde. Sekulako aurkikuntza izan zen hori guretzat. Txosten hori irakurrita, aise ulertu genuen nola tratatu gintuen Guardia Zibilak, zergatik akusatzen gintuen epaile instruktoreak, nola 2001ean hasita euskal kulturako 20 enpresa miatu zituzten, gure atxiloketan zertarako eraman zuten informazioa Jakin-etik, Elkar fundaziotik, Argia-tik, Ikastola-Partaidetik. Eta gainerako guztia. Akusazio guztien ama zen.

Inondik ere txosten horri egiten dio keinu Auzitegiak gaitz guztien iturburutzat ikuspegi estu eta oker hori salatzen duenean. Txosten horrek bitan banatzen du euskalgintza: labur esanda, instituzionala eta bestea. Batean daude Nazioko Gobernua eta gobernu autonomikoak, holaxe. Eta bestean? Bestean ETA, holaxe. ETAk, izan ere, bere buruari euskal kulturaren alorrean zera aitortzen omen dio: la exclusiva en su proteccin, difusin y nimo para impulsarla. Esklusiba. Horra tesiaren muina. Ondorioa argia da, euskalgintza sozialak ez du autonomiarik, ez du independentziarik, ez da beregaina, ez du gorputzik. Ez dago gizarte zibilik euskararen unibertsoan, euskalgintza soziala ETAren eremu esklusiboa baita. ETAri aurrexistentzia eta omnipresentzia aitortuz, gizarte zibilari euskalgintzan jarduteko legitimitatea ukatu egiten zaio. Kontzeptuak, egiturak, proiektuak, ekimenak oro ETArenak dira. Eta euskalgintza ETArena denez, ez du muntarik zer egiten duzun, zer zaren baizik. Uste izan genuen orduan, eta hala uste dugu orain, txosten horrek argi berria ematen diola Egunkaria-ren auziari, egun argitan garbi agertzen baita bertan, helburu eta argudioetan, azken jomugan ez dagoela Egunkaria, euskal kultura baizik. Espresuki aipatzen dira ikastolak, unibertsitatea, artearen mundua, dantza eta folklore taldeak, Martin Ugalde Kultur Parkea. Guardia Zibilaren tesi hori ezagutu orduko ohartarazi genuen Egunkaria baino gehiago zegoela jokoan gure epaiketan. Zigor sententzia batekin Guardia Zibilaren tesia indarturik aterako zen. Eta Egunkaria-ren aurka jo zuten bezala jo ahal izango zuten hainbat proiektu, enpresa eta talderen kontra, argudio-ildo berberarekin. Kondena tarteko, euskal kulturaren kriminalizazioak ez zukeen frenorik. Zirkulu bat gehiago erantsiko zioten den-dena ETA da doktrinari: lehen zirkuluan, komandoak; bigarrenean, ezker abertzaleko alderdiak; hirugarrenean, eragile soziopolitikoak, 18/98a. Eta laugarrenean, euskara eta kultura. Zorionez, Auzitegiaren sententziak txiki-txiki eginda uzten du saio gaizto hori. Egunkaria-ren epaiketatik euskal kultura libre, garbi eta indarturik atera da. Joan Mari Torrealdai Egunkaria-ko Administrazio Kontseiluko lehendakari ohia
Paperak euskaraz egiten ez diote utzi Donostiako auzitegian gizon bati Auzitegiko medikuarekin proba batzuk egitekoak zituen atzo gizon batek Donostian, eta euskaraz egiteko trabak izan dituela salatu du. Aurrez jakinarazia zuen euskaraz egiteko eskubideari helduko ziola, eta ahozko zatia egiteko itzultzaile bat jarri zioten. Ordea, idatzizko probak egitean, euskaraz egitea ezinezkoa dela adierazi zioten. Euskaraz ez direla existitzen esan didate. Hori ikusita, salaketa jarri nahi izan zuen auzitegian bertan, baina ezinezkoa zela esan zioten. Izatekotan ere kexua jartzeko esan didate. Azkenean, guardiako auzitegira joanda salatu du gertatutakoa. Egoera ez da kexatzekoa, salatzekoa baizik. Ertzaintzaren aurka ere kexua jarria du gizonak, eta aintzat hartu diote oraindik orain.
Bruselak Gipuzkoa ikertuko du, hizkuntza irizpideengatik

Lehiaketa publikoetara aurkeztutako enpresei euskara eskaerak egitea diskriminatzailea dela salatu du UPDk
Europako Batzordeak aztertu egingo ditu Gipuzkoako Foru Aldundiak lehiaketa publikoetarako jarritako hizkuntza irizpideak. UPDko europarlamentari batek, Francisco Sosa Wagnerrek egin dio eskaria Bruselari, galdera idatzi batean. Ikerketa hasiko duela erantzun dio Micher Barnier Barne Merkatuko komisarioak. G i p u z k o a k o Fo r u A l d u n d i a k i a z k o udazkenean jakinarazi zuen lehiaketa publikoetan euskarari buruzko zenbait eskakizun egingo zizkiela lehiaketetara aurkeztu nahi zuten enpresei. Diputazioak azaldu zuen, gainera, Bergara eta Beasain arteko GI-632 errepideko obren lehiaketatik kanpo geratu zela enpresa bat; EGA edukitzea eskatzen zieten obra zuzendaritzako aholkulariei; enpresak ez zuen egiaztatu. Bestalde, orain bi aste, Gipuzkoako beste 38 erakunde publikok bat egin zuten aldundiaren xedeekin. Enpresei halako baldintzak eskatzea diskriminatzailea iruditzen zaio UPDri; horregatik, galdera idatzi bat aurkeztu z u e n S o s a Wa g n e r e u ro d i p u t at u a k . Aldundiak Europako zuzenbidea urratu ote duen eta Europako merkatu bateratua oztopatzen ote duen, hori galdetu zion Bar ne Merkatuko komisarioari. Eta komisarioak erantzun du xehetasun handiagoz ikertu behar dituela UPDren salaketak. Sosa Wagner europarlamentariak aurkeztutako idatziak xehe azaltzen du kasua, baina haren adierazpenak ez datoz bat. Berria 2013/02/20
Berri agentziei azaldu die lehiaketa publiko batzuen prozedurak euskara hutsean izango direla. Ez zuen diputazioak halakorik iragarri. Aldundiak neurria iragarritakoan, Carlos Iturgaitz PPko europarlamentariak ere esan zuen Europara eramango zuela auzia; eta Carlos Urkijo Espainiako ordezkariak, ikertu egingo zuela hizkuntza irizpideak ezartzea.
Werten erreformaren aurka erantzunak egituratzera deitu dute eragileek

Hezkuntzaren arloko elkarte nagusiek bat egin dute, erreforma euskararen aurkakoa eta baztertzailea delakoan
Alarma eta kezka sakon komuna dugu, erreformak gure hezkuntza sisteman izango dituen eragin negatibo guztien aurrean. Hezkuntza eragileak elkartu egin dira, Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroa prestatzen ari den Hezkuntza Kalitatearen Hobekuntzarako Lege Organikoaren aurka egiteko. Aurreproiektuaren mehatxuak adierazpen batean bildu dituzte: LOMCEri ez, gure hezkuntzari bai. Agiria ikastetxeetan banatuko dute, atxikimenduak biltzeko ez ezik, maila desberdinetan erreformaren aurkako erantzunak egituratzeko.
Berria 2013/02/20
bermatzen eta indartzen hizkuntzarik ahulena; horrek euskararen aurka jotzen du. Bestetik, baztertzailetzat jo dute Werten proposamena. Ezin gara bat etorri 14 urtetik aurrera ikasleak sailkatu eta bereizi egiten dituen lege batekin. Esaterako, DBHrako bi titulu mota aurreikustea gaitzetsi dute. Ikasle guztien eskola emaitzak hobetzeko proposamenik abian jartzea ez du ahalbidetzen erreformak. Horrela nekez eskuratuko dituzte XXI. mendeko gaitasunak. Irakats-aldi amaierako azterketekin eta eskolen sailkapenekin ere ez daude ados eragileak. Halako neurrien bidez hezkuntza sistema uniformizatzea eta kontrolatzea egotzi diote Espainiako Gobernuari, baita ikastetxeen autonomia murriztea ere, zentroetatik kanpo hartuko baitira erabaki gehienak. Ordea, hezkuntza eredu aurreratuenak izan dituzte hizpide, besteak beste, eskola komunitatearen partaidetza sustatzen dutelako, ikasleen beharretara egokitzen direlako edota ebaluazio eredu malguak dituztelako. Edonola ere, eragileek argitu dute erreformaren helburuak ez datozela bat euskal hezkuntza sistemarekin, bertako emaitzak eta adierazleak nabarmenki hobeak direlako. Gure hezkuntzaren gaurko errealitatea eta gure ikastetxeetan urteetan egindako ahalegina ahaztu du Wert ministroak. Bestelako bidea
Eragileok babesten duten hezkuntza proiektuaren aurka egiten du erreformak. Batetik, euskara bigarren mailako hizkuntza bihurtzen duelako, ez baitu enborreko irakasgai gisa hartzen. Euskara ardatz izango duen eredu bakarra hobetsi dute eragileek, baina lege proiektuak auzitan jartzen du asmo hori: Hizkuntza koofizialen esparruetan, ez da

proposatu dute eragileek, gure hezkuntza sistema eta curriculum propioa eraikitzeko. horretara batu ez denik: ELA, LAB eta EILAS ez dira argazkian ageri, ezta agiriaren sustatzaileen artean ere. Sindikatuok beren estrategia dutela gogorarazi dute sinatzaileek: Guk prest jarraitzen dugu edozein eragilerekin hitz egiteko. Eragile bakoitzak erabakiko du sindikatuek martxoaren 2rako deitutako manifestazioarekin bat egin ala ez. Sinatzaileak EHIGE BIHE Sarean Ikastolen Elkartea Erkide Irakaskuntza Sortzen-Ikasbatuaz Kristau Eskola Bidelagun Ikasle Abertzaleak Eusko Ikastola Batza Eliz Barrutiko Ikastetxeak Ikasgiltza Hetel Ikaslan Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua Hik Hasi CCOO UGT
Euskal sindikaturik gabe Atzo aurkeztutako agiria ikastetxeetara bidaltzeaz gain, esparru politikoan ere jardungo dira hezkuntza eragileak: testua Eusko Legebiltzarreko alderdiei aurkeztuko diete datorren asteotan, eta Nafarroako Parlamentura joateko eskaria ere egina dute. Egoera honek erantzun bateratua ematera bultzatu gaitu. Atzoko argazkian bildutako eragileen aniztasuna nabarmendu dute: Erreformari erantzuteko gaur arte lortu dugun indar metaketa oso positiboa dela iruditzen zaigu. Baina bada metaketa
Ama hizkuntzan eskolatu beharra oso garrantzitsua da hizkuntza gutxituen kasuan

Elebakartasuna arazo bat dela nabarmendu du Itziar Idiazabal EHUko katedradunak, eta eskoletan hizkuntza aniztasuna azaleratzearen aldeko jarrera agertu du, esparru askotan aberasgarria delako.
Etxean ikasi den hizkuntzari ama hizkuntza esan ohi zaio. Ordea, lehen hizkuntza, etxeko hizkuntza edo familiako hizkuntza ere erabiltzearen aldekoa da Itziar Idiazabal. EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Munduko Hizkuntza Ondarearen Unesco katedrako koordinatzaile eta EHUko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak saileko katedraduna da Idiazabal. Hain zuzen ere, gaur da Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna, eta Idiazabalek lehen hizkuntzak baloratzearen garrantzia nabarmendu du. Zergatik behar du ama hizkuntzak egun berezi bat? 1954an, nork bere hizkuntza eskolara eramateko eguna sortu zuten. Horretarako aukerarik ez zuten hizkuntz komunitateek, hizkuntza ofizialak ez zituztenek, eskolan kontuan hartuak izan zitezen. 2000. urtean ama hizkuntzaren aldeko eguna abiatu zen, eta hor ez da eskola bakarrik a i p at ze n . A m a h i z k u n t z a g u t x i t u e n aldarrikapena egiten da. Ama hizkuntzak berebiziko oihartzuna izan du asteotan, Haurreskolak partzuergoan umeen ama hizkuntza ber matu behar delakoan gaztelaniari lekua egin
Berria 2013/02/21
zaiola eta. Gauza bat baino gehiago esan daitezke horren harira. Lehen hizkuntzak eskolako hizkuntza izan behar hori... hala da hizkuntza gutxitua denean. Bestela, hiztun horiek, eta haien komunitateek ere, ez dutelako hizkuntza baloratzen. Ez diote prestigiorik ematen. Ama hizkuntzan eskolatu beharra oso da garrantzitsua hizkuntza gutxituen kasuan.

Eta beste hizkuntzen kasuan... Zergatik ez? Baina pena da aukera ez aprobetxatzea, eskola gabe ere ikasten dutelako hizkuntza hori kalean. Ama hizkuntzak derrigorrez eskola hizkuntza izan behar duen topikoa dago, baina hori hizkuntza txikien kasuetan baino ez da derrigorrezkoa. Noski, eta hori atzerapen bat da. Gaur egun demostratua dago elebakarra izatea arazo bat dela. Hizkuntza handiak hitz egiten dituztenek elebakar izaten jarraitu nahi badute, ezjakinak izateko eskubide osoa dute, baina eurek galtzen dute. Elebidun izateko beharra eta balioa nahiko garatua dago gure artean, baina oraindik arrazoi politiko-ideologikoengatik elebakartasunaren aldarrikapenak egiten dira. Hizkuntzak kalean ikasten direla esan duzu... Bertan ospatu beharko litzateke, bereziki, ama hizkuntzaren eguna? Gizarte eginkizun nagusi askotan euskararen presentzia oso txikia da. Ez dakit ondo zer egin beharko litzatekeen, baina ama hizkuntzaren eguna ez da bakarrik eskolarako. Uste dut aprobetxatu behar dela egun hau aniztasunaren aldarrikapena egiteko. Pertsona askok e l e b i t a s u n a a r a zo t z at i k u s t e n d u t e : at ze r r i t a r r a k d at oz e t a a r a zo a d a , elebitasunaren arazoa... Alderantziz da. Elebakartasuna da arazoa. Hainbatetan azaldu duzu arazoa dela. Zer motatako arazoa? B e s t e a k b e s t e, b r i t a i n i a r r e k a r a z o izugarria dute bertako umeek eta gazteek ez dutelako inolako estimulurik beste hizkuntzak ikasteko. Hori pobrezia da. Ama hizkuntza eta hizkuntza ezberdinak ikasteko beharraren aldarrikapena oso garrantzitsua da. Dibertigarria eta polita izateaz gain, derrigorrezkoa izan beharko litzateke. Alderdi horretatik, badaukagu zer egin eta zer eskaini.
Hortaz, gaztelaniarena... Gurasoek umeak haur eskoletara eramaten dituztenean, ez badakite euskaraz, gazteleraz hitz egingo dute hezitzaileekin. Umeak hori entzungo du. Pentsatzen dugu hizkuntza eskolan ikasten dela soilik, prog ramatutako ariketekin; baina hizkuntzak eskolatik kanpo ikasten dira batez ere. Ama hizkuntzaren aldar ria, kasu batzuetan, elebakartasunaren aldeko aldarritzat har daiteke?

Azken hamarkadetan, kultura aniztasuna handitu ahala, hizkuntza ofizialez gain beste hainbat ama hizkuntza ditugu gure artean... Euskararentzako eskatzen dugun gauza bera eskatzen dugu besteentzako: eskolak hizkuntza horiek eskaini ahal izatea. Gutxienez, hizkuntza horren presentzia ez dadila ezkutatu. Irakasleek sentiberatasun hori nahiko garatua dute. Umeek ez gaztelania ez euskara ere ez dakitenean, kontuan izateko eta errespetatzeko ahalegina egin behar dela badakite. Aberasgarria da, ume horiek dakartena baloratzen delako, eta besteak konturatzen direlako hizkuntza ez dela bakarra. kontraesankor ra iruditzen zait alor askotan. Kanpotik egindako ebaluazioa eskatzen du, baina hori badaukagu: berton egiten direnak eta PISA txostenak ere badaude. Bestetik, ez da aurreko lanaren ebaluaziorik egin.
Suspense feugiat mi sed lectus oreethori nec Aniztasun gorabehera, dekretu uniformatzaile bat eztabaidatzen ari interdum da egun, hezkuntza erreformatzekoa. metus Ez diot ezer onik ikusten. Oso commodo
Mundu modernoan ez dira hezkuntza erreformak hain sarri egiten. Bestetik, guretzako oraindik ere zentralismo h a n d i a g o a d a k a r. G u k b a d a u z k a g u beharrak, baina lege horretan ez dut ikusten ezer guretzako bereziki interesgarria denik. Ezer ez. Eskandalua iruditzen zait.
Non bizi zara? Euskararen egoera dela eta, Joseba Barriolak esan du Estatuari ez dagokiola euskararen garapenaren bermea (Wert ministroak ez du hala uste), mugimendu euskaltzaleei baizik. Barriolak eskatu du 30 lanorduko astea; ordutegi hori ezarrita dago jada arlo batzuetan. Euskarak eskoletan gora egin duela azpimarratu du, aipatu gabe euskarak euskaltegietan beherakada izan duela eta euskararen erabilera eskasa dela klasetik kanpo. Euskararen motibazioa gazteleraren bidez piztea eskatu du. Ondo dago, baina orduan ez diezaiegun leporatu euskaltzale mugimenduei euskararen garapenaren ardura bakarra, baizik eta baita Estatuari ere. Rafa Garde (Gasteiz)
varius
Hizkuntz irizpideen gaian alarma piztea salatu du Gipuzkoako Diputazioak

Europara jota UPD bazterrak nahasten ari dela adierazi du Zigor Etxeburua Euskara zuzendariak
Lehiaketa publikoetarako jarri dituen hizkuntza irizpideen inguruan susmoak eta zehaztapenik gabeko baieztapenak zabaltzea egotzi dio Gipuzkoako Foru Aldundiak UPDri. Europako instituzioetara jo du, bazterrak nahastuz. Gipuzkoarroi eta Gipuzkoako erakunde nagusiei ez digu batere errespetua erakutsi, salatu du Zigor Etxeburua Euskara zuzendariak. Gogorarazi du euskaraz jardutea legezko eskakizuna dela administrazioarentzat. Jarduera bakar bat ere ez dago salbuetsita, ezta kontratazioa ere. Gipuzkoako Foru Aldundiak iazko udazkenean jakinarazi zuen lehiaketa publikoetan euskarari buruzko zenbait eskakizun egingo zizkiela lehiaketa publikoetara aurkeztu nahi zuten enpresei. Gipuzkoako beste 38 erakundek bat egin zuten asmoarekin. Baldintza horiek eskatzea diskriminatzailea da UPDren ustez, hori dela
Berria 2013/02/21
eta, galdera idatzi bat aurkeztu dio Micher Barnier Barne Merkatuko komisarioari. Hark erantzun die xehetasun handiagoz ikertuko duela gaia. UPDk emandako hainbat mezu faltsuak direla adierazi du Etxeburuak: Lanak eskaintzeko prozedurak bakarrik euskaraz egingo direla esaten du. Baina hori ez da zuzena. Enpresen jarduerek bete beharko dituzte baldintzak. Hizkuntza baldintzak bi eratakoak dira: euskaraz eta gaztelaniaz. Europako Batzordeari ere eskaria egin dio: Horrelako mezu bat hedatu aurretik, erakunde honekin harremanetan jar dadila, argitasun guztiak emateko prest gaude. Bestalde, azken 30 urteetan euskarak izandako garapena azalduko du gaur, Bruselan, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrikak.
Auzolanaren bitartez, Argia ikastolak 34.000 euroko laguntza jaso du Auzolanean egindako egitasmo baten bitartez, Tuterako Argia ikastolak 34.000 euroko diru laguntza jaso du. Iazko udazkenean jarri zuten martxan Erriberarekiko elkartasun kanpaina, eta hau izan da egindako lehenengo saioa. Ikusi zuten zailtasuna zegoela euskara eta nekazaritza uztartzeko. Elikadura burujabetza landuz, eta Erriberako nekazaritza sustatu asmoz, bertako produktu naturalekin lan egiten duten bi kontserba enpresarekin 50 euroko otzarak prestatu dituzte, eta Euskal Herri osoan zabaltzen saiatu. Guztira, 1.500 baino gehiago saldu dituzte, eta 34.000 euroko irabazia eskuratu. Hala, auzolanaren bidez, nekazaritzari eta euskalgintzari ekarpena egin diote.
Arnasgune bat paperean

Mina, oinazea eta amorrua sentitu genituen orain dela hamar urte Euskaldunon Egunkaria-ren itxierarekin. Geurea zen zerbait bortizki kendu ziguten. Herri honekin eta bere hizkuntzarekin konprometituriko hainbat kide torturatu eta kartzelatu zituzten. Euren eguneroko zereginetatik urrundu, ahotsa isilarazi nahi. Gogoan ditugu Euskaldunon Egunkaria-ko langileen ezinegona, haserrea, mina. Baina barrubarrutik atera zuten berehalako erantzun batek merezi zuen indarra, biharamunean Egunero kioskoetan egon zedin, euskarazko prentsak etenik izan ez zezan. Euskal Herria mobilizatu egin zen, berebiziko urratze baten aurrean. Ez genuen isilik geratu nahi izan tamaina hartako erasoaren aurrean: adierazpen askatasunaren aurkako eraso bortitza, hizkuntza eskubideen kontrako jipoia, herritarrek bultzatu eta sostengatutako proiektuari zigorra. Egun bereko mobilizazioez haratago, neurriko erantzuna eman zitzaion, Donostiako manifestazio jendetsuarekin, herrietako ekinbideekin, nazioarteko salaketarekin eta proiektu berri bat abian jartzearekin, gerora BERRIA izena hartuko zuena. Euskararentzat eremu propioak lantzen dihardugunontzat, esparru naturalak irabazi nahian ari garenontzat, ezinbestekoa da, berebizikoa, euskarazko komunikazio esparru sendoa edukitzea. Eta paper hori betetzera etorri zen Euskaldunon Egunkaria lehenik, eta BERRIA gero. Uemaren losoa berarekin: herritik herriarentzat. Euskararentzat gune naturalak diren kale eta plazetan euskaraz bizitzeko tresnak ematea. Eta oraindik euskara normaltasunez jarduten ez den gune horietan bide horretan
sakontzeko baliagarria dena. Gure herrietako plaza eta kaleak bezala, denontzako tokia sortu du euskarazko prentsak, ar nasgune bat hizkuntzarentzat, arnasgune bat bere garapenarentzat. Euskaldunon Egunkaria-ren kontrako erasoak sortu zuen mugimenduak emaitzak eman zituen. Beste egunkari bat sortzeko bidea eman zuen, eta euskalgintzan ere babesneurriak eskatzeko balio izan zuen. Baina, o r a i n d i k , z a i n d u g u e g i t u r a s oz i a l administratibo hori, itxieraren kontra altxatu zen jendetza hura egoki artikulatu eta hizkuntza-politika ausartak, berritzaileak eta oraindik eraginkorragoak izango direnen aldeko lanean jartzea. Egoera ekonomikoak asko zaildu du gure sarea osatzen duten herri txikien egoera. Baina eredu jasangarri baten alde egiten dugu, gure herriek nortasuna mantendu eta sendotu dezaten, euskararentzat plaza e r re f e re n t e a k b i l a k at u n a h i d i t u g u . Euskaldunon Egunkaria-k bezala. BERRIAk bezala. Euskarak esparru komunikatibo sendoa behar duelako, eguneroko bizimodua gure hizkuntzan landu ahal dezagun. Eta gure herriekin arnasguneak eratu eta zabaldu nahi ditugun bezala, euskarazko komunikabideek ere osatu eta landu behar dute sare zabala, erreferentziala. Arnasguneak behar ditugu, baita paperean ere. Maren Belastegi Uemako lehendakaria, Uemako Zuzendaritza Batzordearen izenean
Iritzia 2013/02/23
Ingelesezko eredua 60 zentrok izanen dute aurten

Nafarroako Hezkuntza kontseilari Jose Iribasek programaren alde egin du parlamentuan; kezka agertu du oposizioak
Ingelesez Ikasteko Programa ezinbertzekoa da; ezinbertzeko tresna bilakatu baita ingelesa gaur egungo ikasleentzat. Horixe nabarmendu zuen Nafarroako Hezkuntza kontseilari Jose Iribasek atzo, Nafarroako Parlamentuan. Ingelesezko irakaskuntzaren aldeko apustua berretsi, eta datorren ikasturtean programa hori eskaintzen duten ikastetxeen kopuruak handitzen jarraituko duela iragarri zuen: 40 dira gaur egun, eta 2013-14ko ikasturtean bertze hogeira zabalduko da; denera, beraz, 60 zentrotan izanen dute Ingelesez Ikasteko Programa aurten. Beharrarekin batera, gizartearen eskaera ere ingelesezko prog rama abian jartzeko arrazoitzat jo zuen Iribasek. Ikasle guztien eskura jarri behar dugu ingelesa, herrialde osoan, eta eredu guztietan, erantsi zuen Hezkuntza kontseilariak. D ereduan ere Ingelesez Ikasteko Programa ezarrita dagoela nabar mendu zuen kontseilariak, oposizioko taldeei erantzuteko asmoz. Bilduk, Aralar-NaBaik eta Ezkerrak, hain zuzen, ingelesezko programa D eredua ahultzeko edo haren kontra egiteko ezarri nahi izatea egotzi zioten Iribasi. Bertako hizkuntzak ez dira nahikoak, erran zien kontseilariak. Nahikoak ez, baina ezinbertzekoak direla erantzun zioten Bilduko Bakartxo Ruizek eta Aralar-NaBaiko Nekane Perezek. Taldeok, gainera, zalantzan jarri zituzten Nafarroako Gobernuak Ingelesez
Berria 2013/02/27
Ikasteko Prog rama ezartzeko dituen irizpideak, bai eta programa hori duten ikastetxeetan lortutako emaitzak ere. Informaziorik ez dago, salatu zuten.
Parlamentuko taldeek kezka agertu zuten, halaber, ingelesezko programan aritzen diren irakasleen formakuntzari buruz. Gehienek C1 maila dutela erran zuen kontseilariak. Erantsi zuen Nafarroako ikasleen ingeles maila Espainiako batez bestekoaren gainetik dagoela, Europan egindako azterketen arabera. Azterketa horien emaitzak ez zituen gehiago zehaztu, hala ere, eta horixe leporatu zion Bilduko Bakartxo Ruizek. Ez duzu argitu, ingelesez ikasten diren gaietan zer-nolako emaitzak lortzen dituzten ikasleek, erran zion. Hainbat herritan, irakasleak eta gurasoak aurka egonda ere, ingelesezko programa ezarri dutela salatu zuen Ruizek.
Handiagoa izango da mozketa hizkuntz politikan eta kulturan
Berria 2013/02/28
Lehentasunezko arloei gutxiago eragiteko, Jaurlaritzak gehiago murriztuko du beste gai batzuetan; tartean daude euskara eta kultura. Urkulluk dio euskararekiko konpromisoa duela gobernuak; kezkatuta daude eragileak
Zenbakirik ez dago oraindik, baina mozketa hotsak gero eta kezka handiagoa eragiten ari dira euskalgintzako eta kulturgintzako eragileen artean. Ricardo Gatzagaetxebarria Eusko Jaurlaritzako Ekonomia sailburuaren adierazpenek are gehiago larritu zituzten atzo: Hezkuntza, Hizkuntz Politika eta Kultura Saileko diru kontuak hizpide hartuta, iragarri zuen hizkuntz politikan eta kulturan handiagoa izango dela mozketa, lehentasunezko gisa osasuna, hezkuntza eta gizarte babesa hartuko baitituzte; ez daude tartean hizkuntza eta kultura. Hala ere, Iigo Urkullu lehendakariak adierazi du euskararekiko konpromisoari eutsiko diotela. murrizketak izango direla. Mozketak badirela badakigu, baina ez digute zenbakirik eman nahi izan, egun batetik bestera kopuruak aldatzen direla esanez, azaldu du Alberto Barandiaranek; euskarazko herri hedabideen Hekimen elkarteko zuzendaria da. Herenegun bildu zen Patxi Baztarrika Hizkuntz Po l i t i k a r a k o s a i l bu r u o rd e a re k i n , e t a aurrekontuei buruz zehaztapenik gabe atera zen. Gisa berekoa da egoera Kultura Sailburuordetzan. Ehaze Euskal Herriko Antzerkizaleen Elkarteko ordezkari Oskar Aranzabalek azaldu du hainbat proiektu aurkeztu zizkietela. Gauza batzuk interesgarri ikusi zituzten, baina zain zeuden aurrekontuak ikusi arte. Zurrumurruak etengabekoak dira, baina Jaurlaritzak ez du zenbakietan sartu nahi. Orain artekoari ir mo eusten diote: lehentasuna da oinarrizko zerbitzuei eustea da osasunean, hezkuntzan eta gizarte zerbitzuetan. Hortik kanporakoa zenbat murriztuko den zehazteko dago oraindik ere. Bilerak iz an dituz te az k en as teetan kulturgintzan eta euskalgintzan ari diren eragileek eta Jaurlaritzak. Lehen harremanak izan dira, eta diru kontuei buruz argibiderik apenas eman dieten. Esan diete, nolanahi ere, Euskara lehentasunezko alorren artean ez aipatzea kezkagarri zaie. Jasone Mendizabal, Topagunea euskara elkarteen federazioko ordezkaria: Hizkuntz politikari eta kulturari zer balio ematen dioten agerian geratzen da.

Azken lerroan geratzen da. Barandiaran: Marra gorrietan inoiz ez da euskalgintza aipatzen, eta guk behin eta gehiagotan esan dugu euskal hedabide asko marra gorrien azpitik daudela jadanik. Iigo Urkullu lehendakariak adierazi du hizkuntz politikarekiko konpromisoari eutsi egingo diola Jaurlaritzak: Lehentasuna izango da, baina ez bakarrik zenbakietan oinarrituz. Kontua ez da hizkuntz politikarekiko konpromisoa dagoela aurrekontuak era batekoak edo bestekoak direlako, baizik eta benetan konpromisoa dagoelako. Aurrekontuetarako lehentasunetan, Urkulluk ere ez ditu aipatu euskara eta kultura. Mozketak EITBn ere izango dira. Beherapena izan beharko da, baina enpleguan ez du eragingo. Xedeetako bat lanpostuei eustea du Jaurlaritzak, eta horri heldu dio AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikak: Ez dakit konturatu diren laguntzak gutxituta lanpostuetan eragingo dutela. Ikasleen egoera ere hartu du hizpide, eta ohartarazi du nahitaezko dela aurreko gobernuak kenduriko diru laguntzak abiaraztea. Ziurgabetasun ikaragarria Zain daude guztiak, edonola ere. Eta beldurrez. Mendizabal: Ziurgabetasuna ikaragarria da, eta kezka, handia. Kaltea handia litzateke. Hizkuntz politika eta kultura lehentasunetan ez sartuta, alor horietan sarraskia egingo duten beldur da Mugika. Badakite zer behar dauzkagun. Kontraesana ikusten dut: hizkuntza biak maila berean jartzeaz ari dira, baina, horretarako, politikak behar dira, eta dirua. Barandiaran: Esan digute estrategiko direla hedabideak. Zain gaude, baina iragarpenak ez dira onak. Batzuen egoera ezin dela okertu nabarmendu du Aranzabalek: Aurreko gobernuak ez zigun ezer eman; orain espero dugu zerbait.
Erresistentzia urtea Euskara eta kultura ez direla lehentasuna esan zuen Rikardo Gatzagaetxebarria Eusko Jaurlaritzako Ogasun sailburuak atzo goizean. Argigarria. Etsigarria. Arratsaldean, euskara benetako konpromisoa dela nabarmendu nahi izan zuen Iigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak, aurrekontuak era batekoak edo bestekoak izan. Hitzez nahi dena esan daiteke, duela hilabete batzuetako hauteskunde programetako orokorkeria onberak ere berrikus daitezke; baina ekintzek zenbakiek ere bai erakusten dute benetako konpromisoa, eta Urkulluk atzo lehentasunak zehaztu zituenean, ez zituen aipatu ez euskara, ez kultura. Erresistentzia urtea izango dela esan zuen Urkulluk. Diru publiko gutxiago egongo dela. Batzuentzat besteentzat baino gutxiago. Hori erabaki politiko bat da. Hori ere bada euskara eta kultura politizatzea. Euskalgintzan eta kulturan ari direnek badakite zer den erresistentzia, gerra ekonomiara kondenatu baitzituzten lehen, eta kondenatuko baitituzte orain. Jakes Goikoetxea
Euskaraz hitz egiteagatik Guardia Zibilak atxilotutako gazte bat epaitu dute Iruean
Erresistentzia larria egozten zioten hasieran, baina fiskalak dio epaitutako gertaera hutsegitea baino ez dela
Iazko martxoaren 26an, Lizarrako Alde Zaharrean bi guardia zibil zazpi gazte identifikatzen ari ziren, eta Ekhiotz Prietok, haiengana hurreratu ostean, zer gertatzen zen galdetu zuen, euskaraz.
Berria 2013/02/28
Atzo izan zen auzi saioa, Irueko Zigor Arloko lehen epaitegian, eta epailearen erabakiaren zain dago auzia. Dena den, fiskalak ondorioztatu du deliturik ez dela izan eta epaitutako gertaera hutsegite bat baino ez dela. B a i k o r h a r t u d u f i s k a l a re n j a r re r a Arantza Izurdiaga defentsa abokatuak. Horrek esan nahi du gertaerak ez duela nahikoa garrantzirik eta larritasunik delitua izateko. Izurdiagak gaineratu duenez, hutsegite edo falta baten kasuan ez da ezartzen zigor aurrekaririk, ez dago espetxe zigorrik, eta epaiketetan ez da beharrezkoa abokatu batekin etortzea. Auzi saioaren amaieran eman du fiskalak erabakiaren berri, eta Prietok aitortu du lasaitua hartu duela. Prozedura laburtuko auzi saioa izan da, eta 45 minutu iraun du. Izurdiaga abokatuak zehaztu duenez, ez epaitu identifikazioa eskatu aurreko zergatia, baizik eta nolakoa izan zen atxiloketa. Dena den, guardia zibilek ukatu egin dute euskaraz aritzeagatik atxilotu zutela. Defentsaren hiru lekukoek, berriz, kontrakoa adierazi dute.
G u a rd i a z i b i l e k e z z u t e n e z u l e r t u , esandakoa itzultzeko eta nortasun agiria emateko exijitu zioten. Ni euskaraz aritzea irain gisa hartu zuten; edo zerbait ezkutatzen ari nintzela uste izan zuten, azaldu du Prietok. Handik aurrera, tentsioa piztu zen, eta g u a rd i a z i b i l e k P r i e t o at x i l o t u e t a autoritateari erresistentzia larria egin izanaren delitua egotzi zioten. Prietok adierazi duenez, sei hilabeteko espetxe zigorra eskatzen zuten bere aurka.

Izurdiagaren esanetan, bi bertsio kontrajarri izan dira auzi saioan, eta deklarazioa egiterakoan guardia zibilak kontraesan ugari izan dituzte. A d i b i d e z , i r a g a n m a r t xo a r e n 2 6 k o atestatuan, guardia zibilek adierazi zuten hura atxilotzerakoan borroka egin eta bultzaka eta kolpeka ibili zela Prieto: Epaik etan , ez dute jak in az altzen borroka hori. Koartelera eramatearen kontra azaldu zela esan dute, baina batek esan du bultzaka sartu behar izan zutela autoan, eta besteak, lasai sartu zela. Prieto nahiko lasai egon da epaiketan. Gertaera haiek gogoan, uste du euskaraz hitz egitea irain moduan hartu zutela poliziek. Azaldu du sorpresaz hartu zuela lehen erreakzio hura. Une hartan jendetza zegoen, eta urduritasuna handitu egin zen. Jendea lasaitzen ibili zela azaldu du, baita bere nortasun agiria ematerakoan guardia zibilek irain egin ziotela ere. Ekhiotz izenarekin txantxan jarri ziren. Zer izen jartzen dizkiguten eta abar....
Haren ustez, gurpil zoro bat eratu zen. Epaiketaren zain eman duen urtebetea luzea izan da, eta kalean zein errepide kontroletan hainbat aldiz topo egin du bi guardia zibilekin. Egun batean, batek mehatxu egin zion, zigor handia jasoko zuela esanez. Lizarrako 30 lagun inguruk elkatasuna adierazi nahi izan diote Prietori. Argazkia ateratzeko pankarta ireki dute, eta handik gutxira Foruzaingoak hiru lagun identifikatu ditu alboko taberna batean.
martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa
Martxoa
Mozketa handiak baieztatu direnez, nola erantzun aztertzeari ekin diote
Berria 2013/03/01
Jaurlaritzak %20tik gorako murrizketa egin asmo du esparru batzuetan; gizarte politika, euskara, kultura eta EITB horien artean dira. Donostiaren 2016ko kultur hiriburutzarako diru ekarpena %77 apalduko du Jaurlaritzak
Zenbakiak argitaratzen hasi dira, eta susmo txarrak baieztatu dira. Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu proiektuan murrizketa handiak ageri dira lehentasunezkotzat hartu ez dituzten alorretan. %20 baino gehiago gutxituko dute dirua atal batzuetan; kasurako, hizkuntz politikan eta kulturan. Hala ere, murrizketa handiak ageri dira lehentasunezko atal batzuetan: Enplegu eta Gizarte Politika Sailean, adibidez, %24 gutxituko dute dirua. Hilaren 12an aurkeztuko du proiektua gobernuak, baina, murrizketa handiak direla ikusita, erantzuna aztertzen hasi dira, esaterako, kulturgintzan eta euskalgintzan ari diren eragileak. Jaurlaritzak atzo amaitu zuen lehen bilera sorta parlamentuko alderdi politikoekin. Gobernuak ez du xehetasunik eman, diskrezioz jokatu nahi baitu. Nolanahi ere, EH Bilduko eta PSE-EEko iturriek baieztatu dute murrizketei buruz zabaldutako zenbakiak zuzenak direla, datu horiek aipatu dizkiela bileretan Ogasun Sailak. Iazko aurrekontuaren aldean, 1.200 milioi gutxiago izango ditu aurtengoak. Hiru alorretan oinarrizko zerbitzuari eutsiko ziola hitzeman zuen gobernuak: osasunean, hezkuntzan eta gizarte laguntzetan. Hain zuzen ere, proportzioan, Osasun Sailean jaitsiko da aurrekontua gutxien: %4. Dirutan, 136 bat milioiko beherakada litzateke. Enplegu eta Gizarte Politika Sailean askoz handiagoa da mozketa: %24koa. Iaz baino 222 milioi gutxiago izango ditu sail horrek, nahiz eta lehentasunetan aipatu gizarte laguntzak.
59 milioi euskara eta kulturak Ez da erraza konparaketak sailez sail zehatz egitea, sailen kopurua eta eskumenak aldatu egin baitira. Hartara, oraingo Ingurumen eta Lurralde Antolaketa Sailaren %22ko mozketa dirutan

zehazteko, aurreko Ingurumen eta Herri Lan sailak hartuta, emaitza da 229 milioi euro gutxiago izango direla, betiere hurbilketa bat eginda. ekimena, Espainiako Gobernuak ere ez baitio laguntzarik bideratuko. Lehentasunetan zer dagoen Aurreikuspen ilunenak betetzen ari direla ikusirik, egoera aztertzen ari dira euskalgintzako eta kulturgintzako taldeak. Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak oso potolotzat jo du mozketa, eta ohartarazi du lehen ere eskasa zen alorra gehiago ahulduko duela. Eragin zuzena izango du normalizazioan eta euskalgintzan. Itxaropena zapuztuta hitz egin du Ander Iturriotzek, Euskal Idazleen Elkarteko presidenteak: Lehentasunak markatu behar ziren, eta euskal nortasuna ez dago lehentasunetan. Osasuna eta poltsikoa ez ezik, arima ere zaindu beharrekoa da, baina kultura ez da ezinbestekotzat jotzen. Arazoa bera da Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailean zer gertatuko den argitzeko. Sailean %10eko mozketa egiteko asmoa du gobernuak, baina alde handiekin. Hezkuntzan %7 jaitsiko dute aurrekontua; aurreko sailarekin alderatuz, 185 milioi lirateke kontuan izan behar da, ordea, aurreko sailaren menpe ikerketa ere bazegoela; orain, ez. Hizkuntz politikan eta kulturan %22ko murrizketa espero dute; hots, aurreko gobernuan Kultura Sailari zegozkion bi esparruetan. 59 milioi inguru galduko lituzkete. EITBrentzat ere %20 inguruko murrizketa iragarri dute, dirua Kultura Sailetik bideratzen baitiote. Jaitsiera horrekin, irrati-telebista publikoak iaz baino 33 milioi gutxiago izango lituzke aurtengo aurrekontuan: 132 inguru. Gobernuak hitzemana du lanpostuei eutsiko diela, eta, beraz, uste izatekoa da gainerako alorretan murrizketa are handiagoak izango direla. Laguntzetan, esate baterako. Gipuzkoako Diputazioak zabaldu du datua: Donostiaren 2016ko kultur hiriburutzarako diru ekarpena %77 jaitsiko du Jaurlaritzak. Kinka larrian dago Mozketak nola egingo dituzten dute kezka biek. Bilbaok uste du arauen bidez eragina gutxitzen saiatu beharko lukeela Jaurlaritzak; Iturriotzek, erdal kulturan moztu beharko litzatekeela. Hala ere, erantzuna prestatzen hastea nahitaezko jo dute. Iturriotz: Datuak ofizial egin aurretik ere hasi behar da. Batzar zabal baterako proposamena agertu da sektore batzuetan. Bilbaok, berriz, jakinarazi du Kontseiluko bazkideak elkarrekin hizketan hasiak direla. ! ! Saila " " Murrizketak " " " " " " " " " " " "
Jaitsiera %36 %33 %24 %22 %12 %11 %10 %8 %4
Lehendakaritza" " " Garapen Ekonomikoa" " Enplegua eta Gizarte Politika " Ingurumena"" " " Ogasuna eta Finantzak" " Segurtasuna "" " " Hezkuntza " " " " Administrazio Publikoak" " Osasuna" " " "
Lehentasunak
Hizkuntz politika ez da lehentasunezkoa izango Eusko Jaurlaritzarentzat. Inoiz lehentasunezkoa izan balitz harrigarria izango zen jakinarazpena, baina, memoria motzekoak izan arren, aurreko hamarkadetako gober nuen tradizioari jarraituko dio, eta, beraz, badakigu alde horretatik ez dela aldaketarik izango. Orain arte bezala, aurrerantzean ere hizkuntz politikak euskararen egungo tokia bermatuko du, alegia, gaztelaniaren menpeko hizkuntz bazterrekoa izaten jarraitzea. diru gutxirekin bizirik irauten ari d e n euskalgintzarentzat eta euskararen unibertsoarentzat. Edozein murrizketa, txikia izanik ere, hil edo bizikoa i z a n d a i t e k e e l a k o, e u s k a l t e g i e n t z a t , euskarazko hedabideentzat, euskarazko l i t e r a t u r a e t a a n t z e rk i a r e n t z a t e d o euskararen sustapenean ari diren gainerako arlo guztientzat. Alegia, kezkak hauxe sortu dio euskalgintzari: laster oraindik okerrago egongo den baieztapena. Ez dago argitasunik. Ez dago daturik. Asmoen berri besterik ez dago. Eta jadanik euskalgintza okerrenaren zain dago. Datu zehatzen zain geratu behar den honetan, gogoeta bat egin daiteke lehentasunezko gaien inguruan. Izan ere, Jaurlaritzak berak aitortu du, esate baterako, abiadura handiko trenak (AHT) lehentasunezkoa izaten jarraituko duela. Oso adierazgarria da gobernu abertzale batek herri baten bizkarrezurra den hizkuntza biziberritzeko atala lehentasunezkotzat ez jotzea, eta bai berriz mahai gainean dagoen azpiegiturarik faraoikoena. Logika horretan azkar iritsiko da, agian, herri honen garapen logistikoa nahiz eta hori ere eztabaidagarria izan; baina, herriaren nortasunaren oinarri den hizkuntzarik gabe, etorkizunaren trena galduko du Euskal Herriak. Eta tren hori ez da berriz pasatuko. Iaki Petxarroman Analisia 2013/03/02
Beraz, aldaketarik ez bada izango, zergatik sortu da kezka? Bada kezka sortu da lehentasunezkoak ez diren ataletan egingo dituelako diru mozketarik handienak gobernuak. Eta Ricardo Gatzagaetxebarria E k o n o m i a s a i l bu r u a k o h a r t a r a z i d u hizkuntz politika ez dela gobernu honen lehentasunezko gaia. Alegia, diru murrizketa dezentekoa jasanaraziko diotela. Eta hori benetan kezkagarria da aspalditik
Ikas Bik salatu du eskola publiko elebiduna arriskuan jarriko dutela murrizketek
Baiona, Arbona, Maule, Barkoxe, Sohuta eta ArrosaOrtzaitzeko eskolei irakasleak kentzea deitoratu du
Paueko Akademia Ikuskaritzak Ipar Euskal Herrian irakasle postuak kendu nahi izatea deitoratzeko elkarretaratu ziren atzo, Baionan, eskola publiko elebiduneko gurasoak. Thierry Delobel Ikas Biko presidenteak erran zuen urtez urte metatzen ari den murrizketa sistematikoak arriskuan ezartzen duela eskola publiko elebiduna. Eskola publiko elebiduna garatu ahal izateko, estatuak berariazko hornidura bermatu behar duela erran zuen. Azken urteotan, haurren kopuruak aldatu ez, eta aurrekontu bera baliatzen du Akademia Ikuskaritzak. Alegia, hezkuntza elebidunean baliatzen dituzten irakasle berrien kopurua kenduz frantses elebakarrari. Sistema hori maltzurra dela erran zuen Mixel Estebanek Ikas Biren izenean. Frantsesezko irakasleak euskarazko irakasleen aurka jartzen ditu, eta berdin gertatzen da gurasoen artean. Baliabideen lehiatik atera eta kalitatezko eskola publiko elebiduna bermatzeko bitartekoak jartzea galdegin zion estatuari. Delobelek erran zuen urrats hori egin ezean eta gaurko sistemarekin segituz gero euskararen aldeko hizkuntza politika publikoa ez dela sinesgarri izanen. Seaskari aipamen zuzenik egin gabe, erran zuen gaurko hizkuntza politikak elkarteen eredu pribatua indartzen duela eskola publikoaren kaltean. Horrela bada, ikastolek elite bat formatuko dute; bertsolariak eginen dituzte, baina hamabost urteren buruan ez da nehor izanen bertsolari horiek ulertzeko. Gurasoak kexu
Berria 2013/03/01
Baionako Jean Moulin ikastetxeko eta Arbona (Lapurdi), Maule, Sohuta, Barkoxe (Zuberoa) eta Arrosa-Ortzaitzeko (Nafarroa Beherea) eskoletako gurasoek haserrea helarazi diote ikuskariari. Azken bi eskolak desagertzeko arriskuan dira, eta gaineratekoek lau irakasle galdu dituzte. Beraz, 21 ikasle gutxiago izanez, lau irakasle gutxiago ukanen dituzte. Sylviane Alaux Hego Lapurdiko diputatua elkarretaratzean izan zen, sostengua adierazteko.
'Hogeita abar urte', Herri Urratsen segidan

Maiatzaren 12an eginen du Seaskak aurtengo Herri Urrats besta; 30. urtemugaren karietara, bereziki garrantzitsua
Seaskak Herri Urrats bestaren 30. urtemuga ospatuko du maiatzaren 12an, Senpereko aintziran, Hogeita abar urte lelopean. Bixente Hirigarai Intxai bertsolariak sortu du aurtengo leloa, eta Paxkal Indok logoa. Xutik taldeak egin du, bertze alde batetik, aurtengo kantua. Ikastolan ikasi dut, eta plazer bat da Seaskak gure taldea hautatzea aurtengo ospakizunaren karietara, berezia izanen baita, erran du Hirigaraik.
Berria 2013/03/02
Herri Urrats egun bakarra da urtean, eta horrek ez du ematen egin beharreko lan guztiak burutzeko. Horregatik, Herri Urratseko dirua, hirugarren urtez jarraian, Kanboko Xalbador ikastetxeko berrikuntza lanak egiteko baliatuko dute. Arazoa ez da horretara mugatzen. Patxi Lopez Euskal Autonomia Erkidegoko Lehendakari ohiak 400.000 euroko laguntza agindu zion iaz Seaskari. Seaskak lanak egin ditu, izango zuelakoan. Diru hori ez dela sekula heldu jakinarazi du Gorostiagak orain. Ipar Euskal Herrian euskara ez da hizkuntza ofiziala. Inkesta soziolinguistikoak erakutsi du galtze prozesua indarrean dagoela oraindik. Joera hori aldatzeko, Frantziak euskarari ofizialtasuna aitortu behar diola nabarmendu du Alain Boscq Herri Urratseko kideak. Seaskak hiru hamarkadako bidea egin du, baina anitz gehiago ditu aitzinean. Eta euskararen garapena bermatzeko, abar gehiago egin ahal izateko, funtsezkoa du erakunde publikoen eta herritarren laguntza. Agian iritsiko da Herri Urrats besta bat soilik izanen den eguna, euskararen eguna, gure ondare preziatuaren eguna, erran du Boscq-ek. Tamalez egoera ez dela hori zehaztu du, eta erakunde publikoek euskara garatzeko diru laguntzak bermatu bitartean, Herri Urratsek erakusten du euskal gizartearen eskuetan soilik jarraitzen duela euskararen etorkizunak, haren hitzetan. Laguntzak berresteko prest
Berezia ez ezik, aurtengo Herri Urrats biziki garrantzitsua izanen dela gogorarazi du Hur Gorostiaga Seaskako zuzendariak. Berrikitan Paueko prefetak eta Baionako suprefetak Hendaiako ikastola eraikitzeko trabak ezarri dituzte, Falloux legeak debekatzen baitu diru publikoa baliatzea eraikuntza pribatuak egiteko. Aterabide bat atzemanen zuela hitzeman zuen prefetak, eta horren zain da Seaska. Hala ere, egoitzen arazoa ez da Hendaiako ikastolara mugatzen. Seaskak 30 ikastola ditu, eta gehienek berrikuntza edo hobekuntza lanak behar dituzte.

Ipar Euskal Herriko ikastolei ematen dizkien diru laguntzak mantenduko dituela berretsi du Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak. Diru laguntza horiek EEP Euskararen Erakunde Publikoaren bidez helarazten eta kudeatzen dira, hitzarmen batek arauturik. Uriartek prestasuna adierazi du euskarari laguntza emateko euskararen lurralde osoan, Euskal Herri osoan, alegia. Laguntza horiek ematerakoan,
Euskaraz Bizi eguna, Agoitzen, apirilaren 13an
inongo legerik ez dela urratzen nabarmendu du. Uriartek txalotu egin du gobernu ohi sozialistak hiru urtez laguntza horiek mantendu izana. Ipar Euskal Herriko 30 ikastolek behar duten diru laguntza publikorik ez dutela erran du Uriartek, gainera. Murgiltze sistemaren eta euskararen garapena bermatu ahal izateko, Jaurlaritzaren ekarpena beharrezkoa dela nabarmendu du. Azken urteotan, urtero 450.000 euro inguru bideratu izan ditu Jaurlaritzak Iparrraldean
zen kontatzen du testuak. Bertako herritar beltzak, espaloitik jaisten ziren zuriekin gurutzatzean; euren artean gurutzatzean ez, ordea. Suayk katalanen hizkuntza jokabideekin lotzen du Bahametan gertatzen zena. Istorioa Euskal Herrira ekarriz, esan dezakegu hemen ere berdin jokatzen dugula euskaldun gehientsuenok. Erdaldunekin topo egitean, espaloitik jaitsi eta erdaren errepidera egiten dugu jauzi, EHEk azaldu duenez. Aurtengo Euskaraz Bizi egunaren bidez, aipatutako ideia horretan egin nahi du indarra EHEk. Eta herri euskaldunari mintzatzen gatzaizkio, euskaldun izatearen harrotasuna erakutsi eta, espaloitik jaitsi gabe, euskaraz bizitzeko hautua egin dezagun euskaldunok. Bestetik, euskara eta politika ez direla batu behar diotenen aurrean, euskarak politikak behar dituela aldarrikatu du EHEk: Ezin dugu sasiofizialtasun eta menpeko hizkuntza politikak aldarrikatzen jarraitu. Euskarari lehentasuna emango dioten legedi eta politikak aldarrikatzeko garaia da. Oraindik ez du EHEk argitu zein izango den jaiaren egitaraua, aurrerago jakinaraziko baitute. Dena den, aurreratu dute herri eragileekin auzolanetik sortutakoa eta zabala izango dela jaialdia. Datozen asteetan Euskal Herriko herri eta auzoetako euskalgintzarekin eta bestelako eragileekin harremanak abiatuko ditu EHEk, espaloitik ez jaistearen aldeko ekimenari atxikimenduak gehitzeko asmoarekin.
'Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi!' lelopean antolatuko du jaia Euskal Herrian Euskaraz taldeak
Nafarroan egingo dute aurten Euskaraz Bizi eguna, Agoitzen. Apirilaren 13rako egin du Euskal Herrian Euskaraz taldeak (EHE) euskaltzaleak biltzeko deialdia, euskaldunok sasi artetik jauzi egin eta garenaz harro gaudela erakusteko. Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi! leloa jarri diote Agoizko Euskaraz Bizi egunari laugarren urtea da EHEk antolatzen duela. Lelo hori ez da berria, Etxarri Aranazko EHEk herri horretako Euskara Batzordearekin abiatu zuen egitasmo batetik dator. Taller d'Espai Lingistic Personal tailerrarren sortzaile Ferran Suayk idatzitako Bahamarren edukazio ona testua hartu zuten oinarri egitasmo hartan. Apartheid garaian Bahametan zer gertatzen
Euskaraz bizi na(h)iz

Orain aste batzuk eman zuten argitara Jaurlaritzak, ISEIk eta Soziolinguistika Klusterrak Euskal Autonomia Erkidegoko 9-10 eta 13-14 urteko haurren euskararen erabilera aztergai duen inkesta. 9-10 urterekin haurren %20ren hizkuntza nagusia euskara da; ikasgelan %60k erabiltzen dute beti edo gaztelania baino gehiago. Gelatik irtetean jaitsi egiten da %29ra jaisten da euskararen erabilera, baita adinean aurrera egin ahala ere. DBHko bigarren mailan, 13-14 urterekin, %28 dira gelan euskara maiz dabiltenak.
Iritzia 2013/03/02
kontrako eztarrian t r a b a t u t a darabiltzadan pastelak. Izan ere, datuak beti baitira datu, borobil bezain karratu, ze belarrirekin begiratzen zaien. Eta gurean botila erdi hutsekin edalontziak betetzen zein abilak garen ikusita... Bai, egia da azken hamarkadetan euskararen ezagutza eta erabilera indartzen sekulako lana egin duela eskolak, baina Euskal Autonomia Erkidegoko gaztetxo gehien-gehienek B eta D ereduetan ikasten duten garai hauetan ikasgelan euskaraz mintzo direnak %28 baino ez izateak zer pentsatua ematen dit, are askoren ohiko euskara eremu bakarra eskola denean. Gizartea omen gaztetxoen jokabide eta hizkuntza hautuak baldintzatzen dituen sorgin-haizea, gizartea, gure ajeak egozteko nahierara darabilgun sustantibo zornatua. Etxekotu gabeko basapiztia. Noiz, noiz utziko diogu hitzak lehenengo eta bigarren pertsonaz haragogoko lurraldeetan pausatzeari? Aitzakiarik gabe geratzen ari den belaunaldia da gure ondorengoena, euskara ulertzen ez duenik aurkitzeko hamar-hamabost urte atzera egin beharko lukeen jendartea, azken urteetako matrikulazio datuen arabera, gero eta gutxiago baitira ikasgai bakar bat ere euskaraz ikasten ez duten gaztetxoak. Euskaraz mintzatu eta gozatzeko duten eta izan beharko luketen gaitasuna besterik da. Besterik, baina hurbileko erreferente ukigarri ezarekin batera, egungo gabezia nabarmenetariko bat nire irudiko.
Ehunekoak, portzentajeak, grakoak eta azukreari dagokion gozoa aitortuta ere,

Nerabezaro betean diren neska-mutil askok ez dute zernahiren inguruan bost minutuan euskaraz aritu eta gozatzeko nahi luketen adinako segurantza-konantzarik, ez diete, nonbait, euskarari albo-hizkuntzen esanindarrik aurkitzen. Baina guk, maisumaistra eta irakasleok, zenbateraino laguntzen diegu ahozko adierazpenean trebatzen? Noiz, noiz hasiko dira orriak eta orriak edukiz betetzeko gai diren bolaluma haragituak buru-bihotzetan pilatutako sentimendu eta bizipenak ahotik husten? Eskerrak Bertsozale Elkarteraren ekimen txalogarriari esker Euskal Herriko gaztetxo asko eta asko astean ordu betez behinik ahozkotasunarekin harremantzen hasi garen. Baina zer da astean ordu bete basamortuan galdutako malko lurrundua besterik? Zein dira astean zeharreko gainerako hogeita bederatzi orduetan ikasgelan lantzen diren gaitasunak? Bi minutu baino luzeagoko zenbat ahozko aurkezpen, elkarrizketa, solasaldi ontzen dituzte gure ikasleek DBHko lau urteetan? Eta badakizue, lantzen ez denak lanak ematen ditu. Erreferenteak behar ditugu, euskaraz gozatu eta gozaraziko duten kirol-entrenatzaileak, begiak betzuloetatik aterako dizkiguten telebista saioak, herriarentzat baino herriarekin lan egingo duten teknikariak. Erreferenteak behar ditugu, bai, eta jarrera eta aktitudea. Ekimena, egin eta eragiteko, euskaldun garela esan beharrik gabe euskaldun izateko.
Beraz, euskaraz bizi nahi dugula aldarrikatzeko kalera atera garen nahiz oraindik pausu hori eman ez duzuenok nahiaren bokalartean amiltzera animatzen zaituztet. Ez kezkatu galduko duzuen hizkiagatik, ordainetan hizkuntza irabaziko duzue-eta. Ekaitz Goikoetxea Euskara irakaslea
Hezkuntza, herritik herriarentzat. LOMCEri ez!

Hezkuntzaren gaia azken aldian, borbor dabil jendartean eta eztabaida politikoaren erdigunean kokatu izan da ere, egiten ari diren murrizketengatik eta Madrileko gobernutik PPk proposatutako LOMCE dekretuarengatik.
Iritzia 2013/03/02
gehiago definitzen du E s t a t u a k . Au t o n o m o Erkidegoen eskumenak estatuak ezarritakoaren mende hasten dira. Argi dugu, orain dugun ereduak, ez duela gure herriaren biziraupena eta garapena bermatzen. Batzuek kontrakoa behin eta berriro errepikatu arren, Euskal Herriak ez du sekula izan bere hezkuntza sistema ereduaren gaineko erabakiak hartzeko eskubiderik, ezta hau egituratzeko eskumenik ere. Zelako hezkuntza, halako herria esaldiak, beraz, oso ongi islatzen du estatu ezberdinek hezkuntza arloan egiten dituzten mugimenduak. Bultzatzen ari diren hezkuntza ereduaren aurrean bi norabide posible besterik ez daude: asimilizazioan sakondu eta gure burua desagertzera kondenatu, edota herri gisa pentsatzea eta aritzea. Erantzukizunez jokatzea dagokigu guztioi. Herritar guztiena da hortaz, egoeraz jabe egin eta hezkuntza beste modu batera ulertu eta antolatzeko ardura izatea. Artikulu hau sinatzen dugun herritarrok herri mugimenduko kide gara. Nahiz eta gure lanek problematika ezberdinei erantzun, nazio bereko proiektu berdin baten ekarpenak direla pentsatzen dugu, hauek ikuspegi orokor eta askatzaile bat indartzen dutelarik. Arlo ezberdinetan lan egiten dugu, baina beti ere herri honen eraikuntzan. Bide horretan, hezkuntzak duen garrantziaz eta herritar orok honen gainean dugun erantzukizunaz jabetzen gara. Hezkuntza herri proiektu gisa ulertzen dugu guk. Herri baten bizi iraupenari nahiz garapenari egiten dion ekarpenagatik eta herriak hezkuntzari ematen dion osotasunagatik. Herri honek, bere hezkuntza sistema egituratzeko eskumena nahi
Euskal herritarren asimilazioaren bidean beste bultzada bat dugu. Espainia pairatzen ari den estatu krisi identitatea gainditzeko beste saiakera bat. Wert ministroak argi esan zuen, ikasleen, etorkizuneko herritarren espaolizazioa zela beharrezkoa. Eta honi erantzutera dator LOMCE. Gure hizkuntza eta kulturak ondorio larriak izan ditzake neurri hauekin guztiekin, kulturaren, nortasunaren homogeneizazioa, uniformizazioa eta sexismoa indartzeko asmoa baitago honen guztiaren atzean. Eraso larria dugu, atzerapausoa. Baina argi dugu, egun duguna ez dela herri honek adostu eta sortutakoa. Werten erreformarik gabe, euskal hezkuntzaren egoera larria da oso; ditugun hizkuntza ereduek ez dute euskal ikasleen euskalduntzea bermatzen, curriculuma eta edukien gaineko eskumenik ez dugu sekula izan, hezkuntza egituratzekoak... hori guztia eta

eta behar du, biziraun nahi baldin badu. Horregatik, hezkuntza sistema propio baten eraikuntzaren alde egiten dugu, heziketa integral, kritiko, hezkidetzaile eta euskalduna bermatuko duena. Herriak eta herriarentzako eginda, eta honen beharrei erantzungo diena. Horregatik, estatuetatik datozkigun erasoaldiei aurre egin behar diegu. Horretarako ditugun aukera eta tresna guztiak baliatuz. Auzoz auzo, ikastetxez ikastetxe, Euskal Hezkuntza sistemaren alde egiten dugun indar korrelazio eta urratsek eramango gaituzte Euskal Herriak behar duen herri harresia osatzera. Baina, erantzun dinamikak edota plazaratzen diren alterrnatibak ez dira Werten erreformari erantzuteko ikusmiran soilik artikulatu behar. Ematen ditugun hausnarketa eta praktikak Euskal Herriak behar duen Hezkuntza Sistemaren bidean eraiki behar ditugu. Eta baditugu alternatibak, eta, eduki ezean, sortzea posiblea da! Orain arte, Hezkuntza Sistema Propioa izatearen gabeziak hamaika ekimen proiektu eta dinamika ekarri ditu gurera. Nazio mailan eta parte hartze zabalarekin sortutako Euskal Curriculma edota hainbat hezkuntza eragileren artean egindako Ikasle Euskaldun Eleanitzak sortzeko proposamena. Herri eta auzo mailan sortutakoak ere. Proiektu hauen jabe herritarrak dira, herritarrek sortuak. Herritik, herriarentzat. Beraz, edozeinek hartu eta bere herrian aurrera eramatera animatu daiteke; edota herri edo ikastetxetan sortutakoak besteei eskaini. Horrela, inposaketen aurrean planto egin eta gurea eraikitzeari begirako sare bat osatuz. Herriz herri, ikastetxez ikastetxe. Asmo isolatuak saretuz, batuz, tanta isolatuak uholde bilakatuz. Inposaketa guztiei aurre egingo dion uholde geldiezina sortuz eta guk erabakitakoa eraikiz. Hori dugu erantzunik eraginkorrena. Beraz, erantzunaren aurrean soilik indarrak batzetik harago, gaurdanik gurea eraikitzera bidean batu behar ditugu ahaleginak. Tokian toki, nor bere hiri, herri edota auzoan bildu eta hausnarketa zabalduz, bakoitzaren herriaren errealitatetik abiatuta, herri proiektuak aurrera eramatea posiblea da.
Indarra badugu, asko gara Hezkuntza sistema euskaldun eta herritarra lortze bidean bat egiten dugunok. Elkartu, hausnartu eta lanean arituz, herri honen eraikuntzan bidea egitea guztioi dagokigu! Artikulua ondorengo hauek sinatu dute: Julen Zulaika (Askapena), Naroa Geresta (Bai Euskal Herria), Patricia Muoz (Elkartzen), Itziar Arratibel (ESAIT), Ainhoa Larrabe (Euskal Herriak Bere Eskola), Joana Aurrekoetxea (Euskal Herriko Bilgune Feminista), Azaitz Gartzia (Euskal Herrian Euskaraz), Xabier Lasa (Ikasle Abertzaleak) eta Aitziber Martinez de Lagos (Sortzen Ikasbatuaz).
Uriartek hezkuntza erreforma bazter uztea nahi luke, baina ez du halakorik eskatuko
Hezkuntza sailburuak dio negoziatuko duela Werten legea aldatzeko, eragileek adostu duten testua aintzat harturik
Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak berretsi du ez duela gustuko Espainiako hezkuntza legearen erreforma; are gehiago, egitasmoak aurrera ez egitea espero duela gaineratu du. Ordea, ez dio Espainiako Hezkuntza Ministerioari legea bertan behera uzteko eskatuko modu formalean. Erreforma kentzeko eskatzeak ez gaitu inora eramaten. Horren ordez, orain arteko aurreproiektua negoziatzen jarraitzeko asmoa duela azaldu du, bi aldeen arteko bileretan. Alde horretatik, jakinarazi zuen aurretik egindako bilerek nolabaiteko eragina izan dutela, Eusko Legebiltzarreko Hezkuntza Batzordean atzo egindako agerraldian. Hain z u z e n e r e, H e z k u n t z a M i n i s t e r i o a k erreformaren hirugarren zirriborroa egin duela ezagutarazi du, eta ministroen kontseiluak onartzeko bidean dela. Uriartek azaldu du Hezkuntza Saila azken zirriborro hori zehatz aztertzen ari dela, baina jakinarazi du aldaketa batzuk gerturatzen direla Jaurlaritzak eskatutakora. Uriartek aipatu aldaketa hezkuntzan hizkuntzek izan behar duten trataerari buruzkoa da. Sailburuak azaldu du hizkuntza ozialen trataera ezberdinak ontzat emateko borondatean urrats bat antzeman duela. Interpretatu liteke, agian, atea irekitzen ari zaiola euskal hezkuntza sistemaren hizkuntz ereduak benetan errespetatzeari. EH Bilduko legebiltzarkide Rebeka Uberak, berriz, esan
Berria 2013/03/05
du aldaketak ikusteko aukera izan dutela, eta salatu du makillaje hutsa direla.
Uriartek, ordea, argitu gabe dauden hainbat egoera daudela zehaztu du. Hori dela eta, Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak abiarazitako erreformak oraindik ere Eusko Jaurlaritzaren eskumen batzuk urratzen dituela berretsi du. Uriartek gogora ekarri ditu hezkuntza erreformaren aurka lanean ari diren eragileak.

Ekinaldi horiek guztiak baliagarriak direla azaldu du, eta zehaztu Eusko Jaurlaritzari dagokiola ildo horretan ekinaldiren bat gehiago egitea, bai bi aldeko bileren bitartez, bai Espainiako Kongresuan ekarpenak eginez. Halaber, jakinarazi du Hezkuntza Sailak aintzat hartu duela hezkuntza eragileek adostu duten adierazpena. Gure eskumenak modu eraginkorrean erabiliko ditugu, Euskadirako lege esparru iraunkorra adosteko. Atzera botatzeko eskaria EH Bilduk eta PSE-EEk hainbat aldiz eskatu diote sailburuari legea atzera botatzeko eskaera egiteko. Uberaren iritziz, Wert ministroak aurkeztutako legeak ez du hobetzeko ezer. Hain zuzen ere, salatu du hezkuntza eskubidea zerbitzu bihurtzeko erreforma bat dela. Hortaz, kontrako jarreraz gain, jokabide proaktiboa eskatu dio sailburuari; lidergoa hartzeko eta iragan larunbatean kalera atera ziren milaka herritarri eskua luzatzeko eskatu dio. Ezin gara geratu Espainiako Kongresuaren zain; gure burujabetzan urratsak egin behar ditugu. Isabel Zelaa PSE-EEko legebiltzarkideak zehaztu du lege aurreproiektu bat atzera botatzeko eskatzeko garaia baldin bada orain dela garai hori. Lege aurreproiektu honek hezkuntzan lortutako adostasun guztiak baliogabetzen ditu. Alde horretatik, hezkuntza sistema Hezkuntza Ministerioaren bahitua izan daitekeela gaineratu du. Ikasturte bukaerako azterketa orokor bat jartzen duenak beretzat gordetzen ditu ebaluazio irizpideak eta edukiak ere; ez dago eskumenik, ezta edukien banaketa ere, kritikatu du Zelaak. PPko legebiltzarkide Iaki Oiarzabalek erreforma defendatu du, eta hezkuntza sistema publikoaren aldeko apustutzat jo du.
Nafarroako Parlamentuak 18. Korrikaren alde egin du

Nafarroako Parlamentuak adierazpen instituzionala onartu zuen atzo, 18. Korrikari sostengua emateko, eta helduen euskalduntzean eta euskararen berreskurapenean AEK egiten ari den lana aitortzeko. PSN, Bildu, Aralar-Nabai eta Ezkerraren aldeko botoekin onartu zuten adierazpena. Herritarrak Korrikan parte hartzera animatu ditu Nafar roako Parlamentuak. Larunbatean, Osasunako eta Athleticeko hainbat jokalarik egin zuten bat Korrikarekin.
Lehentasunak baliabideak behar ditu

Eusko Jaurlaritzak heldu den asteartean aurkeztuko ditu aurrekontuak. Datu behin betikorik ez, baina iragarri du mozketak handiagoak izango direla euskara eta kultura arloetan. Sektore horietan kezka sortu da, eta datozen egunetan arlo horietako kideen iritziak plazaratuko ditu BERRIAk.
Eusko Jaurlaritzak egun gutxi barru aurkeztuko du 2013rako aur rekontu proposamena, eta aur reko egunetan zabaltzen ari diren mezuak kezka ugari sortu du euskalgintzan eta euskal kulturgintzan, krisi garaiotan eremu horietan ere murrizketak izango direla esan baitu Ogasun sailburuak. Kezka ez da harritzekoa, erakunde askoren kasuan larritasun handia ekar baitezake betidanik eskasak izan diren diru laguntzak gutxitzeak. Legealdi honetan euskara lehentasun izango dela esan du Eusko Jaurlaritzak, eta lehenengo aldiz sail baten izenaren barruan H i z k u n t z a Po l i t i k a a g e r t z e a h o r r e n adierazgarri gisa ulertu da, batez ere zeharlerro izaera emango zaiola esan delako. Bada, lehentasun izatea ez da inondik egoki ezkontzen baliabide gutxiago izatearekin. Edozein politika sendotasunez gauzatu behar bada, erabakiak eta baliabideak behar dira eta: erabakiak neurri eraginkorrei bide emateko, eta baliabideak neurri horiek g a u z at ze a e t a g a r at ze a z i u r t at ze k o. Horrelaxe gertatzen da, hain zuzen ere, benetan estrategikotzat jotzen diren eremuetan: zerbait estrategikoa dela baloratzen bada, hartan inbertitzea ez da zalantzan jartzen. Hizkuntza politika ausart eta eraginkorra egiteko beharrean gaude, baldin eta Euskal
Berria 2013/03/07
Herrian euskararen garapenak urratsik at ze r a e z e g i t e a n a h i b a d u g u , e t a , horretarako, datozen urteetan behar diren baliabideak jarri beharko dira, bestela diglosia egoeran dagoen hizkuntza horrek aurrera egitea benetan zaila izango baitu.
Horrenbestez, atzeraka ez bada hasi nahi, izaera estrategikoa benetan eman eta baliabideak jarri behar dira. Marra gorriak zehaztu dira Osakidetzan, hezkuntzan eta gastu sozialean, haietan ezin delako atzera egin; bada, euskara ere babestu behar du marra gorri horrek, euskararen normalizazioan atzera egin ez dezagun.

Euskara ez litzateke dagoen egoeran egongo herri ekimenetik sortutako hainbat e r a g i l e re n e k a r p e n i k g a b e. G i z a r t e erakunde horien guztien ekarpena gerora ere ezinbestekoa izango da, eta ez litzateke planteatu ere egin beharko gure herriaren egituratzean giltzarri den euskararen berreskurapena zalantzan jartzea eta eragile horien iraupenean eragin dezaketen murrizketak egitea. BERRIA Taldearen eremu zehatzera etorrita, urteak daramatzagu esanez euskal hedabideen benetako garapen bat behar badugu nahitaezkoa dela erakunde p u bl i k o e n e k a r p e n a e g u n g o a b a i n o handiagoa izatea, baina, hala ere, Eusko Jaurlaritzak aurreko bi urteetan %15 jaitsi du laguntzetara bideratzen duen kopurua 850.000 euro gutxiago bi urtean, 2006tik 2010era izandako igoera ia guztia bi urtean jaitsi dute. Aurrekontuek gora egiten zuten bitartean, hedabideentzako hazkundeak txikiak ziren, baina behera abiatu direnean, abiadura azkarra hartu dute hedabideei ematen zaizkien diru sailek. Euskal hedabideen sektorea birmoldaketa eta berrikuntza prozesu batean murgilduta dago, eta hori etetea larria litzateke. Murrizketen bideari jarraitzea erabakitzen badute, sektorea desegitea eragin dezakete, eta hori ezin da gertatu. Denok gara kontziente lehen baino diru gutxiago dagoela, eta gehienoi tokatzen ari zaigu baldintza horietan kudeatzea. Eusko Jaurlaritza kudeatzen ari direnek ere egoera hori dute esku artean, eta erabakiak hartu beharko dituzte, eta erabaki horiek hartzen dituztenean erakutsi egingo dute benetan zein den eurentzat lehentasun eta zer bigarren mailako edo galgarri, baliabideak esleitzeko garaian argitzen baita zer den benetan estrategiko. Denok espero dugu euskara eta euskal kultura, euskalgintza eta kulturgintza ez jartzea atzerabidean. Joanmari Larrarte
ENTZULEEN BAIMENA ETA BEROA BADUTE

Euskalerria irratiak badu herritarren baimena. Hori agerian utzi zuten atzo irratiko kideekin bat egin zuten pertsonek. Euriari aurre eginez, elkarretaratze jendetsua egin zuten Nafarroako Jauregiaren aurrean, gobernuak lizentzia ukatu arren irratiko langileek gizartearen baim en a badutela n abar m en tzek o. Hamaika alderdik, sindikatuk, idazlek, kazetarik eta kirolarik bat egin zuten. Lizentzia emateko eskatu zioten
gobernuari. Hori irudikatzeko, Euskalerria irratiaren ikurra irudikatu zuten gobernuaren egoitzako horman.
Oinarrizko euskara maila aitortuko du Eusko Jaurlaritzak, bi egiaztagirirekin

Orain indarrean dauden mailak baino bi apalago zehaztu dituzte: A1 eta A2; 9.200 ikasle ari dira horiek lortzeko asmoz
Euskara maila aitortzeko beste bi egiaztagiri eratuko ditu Eusko Jaurlaritzak, oinarrizko maila dutenei aitorpena egiteko. Gutxieneko maila lortzeko asmoarekin, 9.200 ikasle ari dira g aur egun euskaltegietan; hiru estudiantetik bat, beraz. Kontua da orain arte egiaztagiri gutxienekoa oinarrizko mailatik goragokoa zela; batzuentzat ezinezkoa da hori lortzea, Jaurlaritzaren ustez. Maila apala izanda ere aitorpena egitea aur rerapausoa dela esan du Patxi B a z t a r r i k a k , H i z k u n t z a Po l i t i k a r a k o sailburuordeak. Era guztietako erabiltzaileak behar ditugu. Oinarrizko maila dutenek ere ekarpen handia egin diezaiokete hizkuntz bizikidetzari. Hizkuntzei buruzko Europako sailkapenak sei maila zehazten ditu. A palenetik garatuenera: A1, A2, B1, B2, C1 eta C2. Kontua da orain arte euskarazko egiaztagiri apalena B1 mailakoa zela HABEko lehen mailaren parekoa. Maila apalenak ere definitzea izan dute helburu orain, Joseba Erkizia HABEko zuzendariaren esanetan. Maila hori ematen da jada euskaltegietan. Erreferentziazko materiala sortu da orain. Maila aitortuko dutela jakinaraztearekin batera, material bat aurkeztu du Ja u rl a r i t z a k , P r i m e r a n ! i ze n e k o a . Elhuyarrek taxutu du, eta A1 eta A2 mailak lortzeko asmotan diren estudianteentzat.
Berria 2013/03/07
Euskara erabiltzeko gutxieneko gaitasuna lortzea da helburua maila horretan. Erkizia: Helburua ez da gramatika, komunikatzea baizik. Erabiliz ikasten da. Datu bat eman du Baztarrikak: 35 urte baino gehiagoko herritarrak hartuta, hamarretik sei erdaldun elebakarrak dira. Askorentzat ezinezkoa da B2 edo C1 mailak lortzea. Horregatik, aukera bat eman nahi diete pertsona horiei. Gizartearentzat ona izango da hori, Baztar rikaren ustez. Gauza bag ara elebidun oso direnen kopuruari gehitzeko hainbat hiztun oinarrizko, gizartearen parte handi bat elebidun izateko, egiazkoagoak izango dira hizkuntz aukeren berdintasuna eta gizabanakoen hautua. Nahiz eta abian jarri dituzten bi maila apalago, Baztarrikak iragarri du horrek ez duela ekarriko alor publikoko langileen hizkuntz eskakizunak apaltzea. Mozketak direla eta Murrizketek alarma eragin dute euskalgintzan. Daturik ez zuen eman nahi izan atzo Baztarrikak. Bi ideia nabarmendu zituen. Bat: Jaurlaritzaren lehentasunak geure egiten ditugu. Bi: Euskararen erabilera gizarte bizitzan bermatzeko diren jarduerei kalterik ez egitea da helburua, eustea. Koordinazioa findu beharko dugu.
Helduen euskalduntzealfabetatzea: orain da unea

Orain indarrean dauden mailak baino bi apalago zehaztu dituzte: A1 eta A2; 9.200 ikasle ari dira horiek lortzeko asmoz
Azken garaiotan ez dago beste hizpiderik: krisia! Zoritxarreko krisia heldu zaigu eta inoizko urterik txarrenak omen datozkigu. Horrela izango dela ez dut ukatuko nik, baina inork ezin digu leporatu euskaltegietan ari garenoi krisi honen erantzuleak izatea. Helduen euskalduntze eta alfabetatze mugimenduak urte askotako esperientzia eta historia dauka. Urte hauetan guztietan garapen izugarria bizi izan du. Gaur egun, esaterako, 1.600 profesional inguru, 1.600 lanpostu, ditugu, eta 2012ko urriaren 31n 25.183 heldu zeuden EAEko euskaltegiren batean ikasten. Zenbaki hauek, bere horretan, ezer gutxi adierazten dute, baina esango bagenu Araban hezkuntza arautuan beste ikasle dagoela euskaltegien sare osoan? Bada, 2011ko udan egindako ikerketa batean horrela ondorioztatu zen. O s o z a i l a d a u l e r t ze a h e r r i h o n e n etorkizuna euskararik gabe. Horregatik da euskaltegion xede nagusia euskararen irakaskuntza, erabilera eta sustapena bultzatzea. Gobernu honek onartua du bi hizkuntzen arteko berdintasuna lortu behar dela, hizkuntza biak orekatu behar direla; horretarako bide asko daude, baina, guri dagokigunez, bi dira azpimarratu beharrekoak: euskararen ezagutzaren unibertsalizazioa, batetik, eta espazioak euskalduntzea, bestetik.
Berria 2013/03/07
Ezagutzaren unibertsalizaziora heltzeko, bestalde, bi bide daude nagusiki: eskola eta transmisioa. Eskolak ezinbestekoak dira, euskararen normalizazioan ez ezik, baita herri baten etorkizunean ere. Jakina da ezagutza barik nekez egiten duela herri batek aurrera, horixe baita garapenerako giltzarria.
Hala ere, eskolak berak bakarrik nekez lortuko du berezkoa dugun euskara erdararen pare jartzea. Horregatik da beharrezkoa euskaltegion ekarpena, gu baikara helduen euskalduntzeaz arduratzen garenok. Eta, hizkuntza bera ikasteaz gain, ezinbestez lotuta dauden trebetasunak ere euskaltegietan eskuratzen dituzte ikasleek. Hala, asko dira lagun bati gutuna nola idazten zaion edota curriculuma nola paratzen den euskaltegietan ikasi duten helduak; edo erreklamazio gutunak, iritzi artikuluak eta argudio testuak egiten euskaltegian ikasi dutenak. Baita jendaurrean hitz egiteko nerbioak eskolakideen aurrean tenplatzen ikasi dutenak ere; edota debate antolatuetan, enpresetako

hautaketetan, egun hain gustukoak diren horietan, haien iritzia defendatzen eta azaltzen ikasi dutenak. Horregatik guztiagatik, hain direnez antzekoak hezkuntzan eta hizkuntza politikan egin behar diren apustuak, biek izan behar dute lehentasun bera. Iigo Urkulluri irakurritakoa da hezkuntzan inbertitzea etorkizunean inbertitzea dela... Nire uste apalean, hizkuntz politikan gauza bera esan dezakegu. Hemendik gutxira ezagutuko dugu EAEko aurrekontuen proposamena. Orain da garaia segidan proposatzen diren urratsak emateko eta euskara ikasi eta erabili nahi duten herritarrak babestuko dituen hizkuntza politikak egiteko. Beraz, aurrekontu proposamen horretan, hurrengo helburuak betetzeari begira jarri behar direlakoan nago: Euskaltegietako finantzaketa sistema e g o n k o r b at e r a h e l d u a h a l i z at e k o baliabideak bermatzea. Euskara ikastea ahalik eta merkeena izan d a d i n ( d o a k o a i z a n b e h a rk o l u k e ) , baliabideak jartzea herritar ororentzat. Helduen euskalduntzearen eta alfabetatzearen sustapen orokorra egitea gizarte arlo guztiei begira. Euskara ikastearen, hobetzearen eta erabiltzearen prestigioa azpimarratzeko baliabideak martxan jartzea. Hori guztia epe motz-ertainean ezinbestekoa badugu ere, epe laburrean (hemendik iraila bitartean) beharrezkoa da ikasleak euskaltegietara erakartzeko plana garatzea, administrazioak sektorearekin elkarlanean burututa. Horretarako, noski, premiazkoa da ikasleei ematen zitzaizkien diru laguntzak berreskuratzea eta laguntzarik ez dagoen administrazioetan ematen hastea. Martxoaren 12an jakingo dugu hemen agertutako nahiak noraino betetzeko diren. Ziur nago gobernuak bitartekoak jarriko dituela eta herri honen gogoa betetzeko urratsak ematen hasiko garela. Hala bedi! Mertxe Mujika
Gorriak ez, beltzak dira marrak

Egunkariei begira jarri naiz. Murrizketen ondorioz, guztiz mugatu da gure jarduera (Jasone Mendizabal, Topaguneko lehendakaria). Ez dugu urte osoan ikerketak egin ahal izateko adina diru (Andres Urrutia, Euskaltzainburua). Murrizketen ondorioz, guztiz mugatu da gure jarduera (Mertxe Mugika, AEK-ko koordinatzaile nagusia. Ez dugu proiekturik bertan behera utzi, baina bai baldintzak estutu (Iaki Murua, Bertsozale Elkarteko lehendakaria). Egunkariei begira, bai, baina 2012ko urtarrilaren 31ko BERRIAren zenbakiari begira zehazki. Ordukoak baitira euskalgintzako eragile horien adierazpenak. Orduko Eusko Jaurlaritzak aurrekontuetan euskalgintzari egindako murrizketek nola eragin zieten azaldu zuten erreportaje horretan. Marra gorriak igaro ziren orduan. Are gehiago, hitz emandako zenbait laguntza bertan behera utzi zituen Patxi Lopez lehendakariaren gobernuak. BERRIAk badaki, jakin ere, zertaz ari naizen. Eta geuk, ikastolok, ere ikusi genuen eman ziguten hitza ez betetzen. Urtebete igaro da, aldatu da Eusko Jaurlaritza, badatoz aurrekontu berriak, eta marra gorrietatik harago, beltzak ikusi ditugu. Ezer gutxi dakigu, egia da, euskalgintzak izango dituen diruei buruz. Egun gutxi barru aurkeztuko dizkigute, hori ere horrela da. Zer dela eta, orduan, kezka baino gehiago alarma pizte hau?, galdetuko du baten batek. Aurkeztu aurretik abisua eman digutelako, murrizketa handiak datozela iragarri digutelako Eusko Jaurlaritzatik bertatik. Dakigun apurrak zeharo beldurtu gaitu, muineko kontuak ukitzen direlako, gune ahulenak, baina funtsezkoak, azken ezpata-kolpearen mehatxupean direlako.
Berria 2013/03/09
Gogoan iltzatuta dauzkagu, ondo iltzatuta gainera, Iigo Urkullu lehendakariak, artean hautagai zela, Hamaika Telebistan esan zituen hitzak: Bai, guretzat kultura gure izaeraren sena da, eta horretan ez da izan behar murrizketarik, eta euskaran are gutxiago. Nik uste dut urratsak egiten jarraitu behar dugula. Tristea da baieztatzea orduko esanek balioa galdu dutela. Murrizketak ezinbestean egin behar direla argudiatu dezakete, baina orduan ere ari ziren horretaz mintzatzen, ari ziren 1.200 milioi euro gutxiago izango zirela aurreratzen, eta ez da izan behar murrizketarik eta euskaran are gutxiago esan zuten orduan. Begira diezaiegun orain iragarritako murrizketa handiek, egiaztatzen badira, ekarriko dituzten ondorioei; ez da fikzio ariketa bat, erraza da aurreikusten: lehenik eta behin, normalizazioan atzerapauso nabarmena; horrekin batera, hainbat proiektu bertan behera utzi behar izatea; are gehiago, zenbait enpresa itxi behar izatea eta beste zenbaiten iraupena kinka larrian jartzea. Aurpegiak ere jar diezazkiekegu ondorioei:

beharrik gabe geratuko diren langile on, kualifikatu, prestu eta militante ugarirenak. da, estrategikoa da, eta hala izanik, baliabideetan ere islatu egin behar da, eta hori ikustea espero dugu aurrekontuak aurkezten direnean. Euskalgintzako eragileok ez dugu alde batera utziko euskararekiko dugun konpromisoa, ezta murrizketak izanda ere. Urteetan euskalgintza aurrera atera da auzolanari, militanteen lanari, herritarren laguntzari eta gizarte elkartasunari esker. Euskalgintzako erakundeak herritik sortu eta aberasteko asmorik gabeko erakundeak gara, herri honi zerbitzu publiko bat eskaintzen diogu, lehentasunezkoa eta estrategikoa, eta hori egiten jarraitu nahi dugu, gainera gaur egun ditugun langileekin, guztiekin. Eta langileon lanpostuen defentsa beste inondik ez baletor ere, guk geuk defendituko ditugu, beti bezala. Koldo Tellitu
Espero dugu irudikatu dugun etorkizun hurbil hori irauli ahal izatea. Espero dugu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak iazko urrian esandakoa betetzea. Euskararen eremuan ezin baita murrizketarik egin, are gutxiago azken urteotan jasan behar izan ditugun murrizketen ondoren. Euskara, euskalgintza, lehentasunekoa
Jardun publikoko enpresek euskara erabiltzea sustatuko du Bizkaiak

Gipuzkoako hainbat erakunde publikotako ordezkariek batzorde bat osatu dute, hizkuntz politikak koordinatzeko Bizkaiko Diputazioak kontratatzen dituen eta erakunde publikoaren izenean ari diren enpresek herritarrekin euskaraz egitea sustatuko du diputazioak. Diru laguntzak jasotzen dituzten enpresak ere bultzatuko ditu horretara. Bilduk aurkeztu zuen proposamena, paperean jasoak dauden proposamenak gauzatzeko eskatuz, eta aldeko botoa eman zuen EAJk. PPk salatu
zuen euskara gatazka politikorako erabili nahi duela Bilduk. Normalizazioan bai baina exijentzietan ez duela sinesten esan zuen PSEk. Bestalde, Gipuzkoako Foru Aldundiak, herrialde horretako zenbait udalek eta Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak batzorde bat osatu zuten atzo. Udal-ekin egitasmoari jarraipena emango diote erakunde horiek; instituzioen artean hizkuntza politikez eztabaidatzeko eta koordinatzeko lekua izango da. Hamalau udaletako ordezkariak eta Uemako eta diputazioko kide banak osatu dute batzordea.
Euskararen diruak eta estatusa

Tanteoen garaia amaituta, aurrekontuen egitasmoa aurkeztuko du Eusko Jaurlaritzak asteon, eta negoziazio zehatzari ekingo dio, behar dituen konplizitateen bila. Sokatiran ebatziko da azkenik non egingo diren agindutako murrizketak, eta hor nkatuko dira euskararen diruak. Azken txanpa delaeta, ideia batzuk jarri nahi ditut negoziatzaileen mahaian eta iritzi publikoaren aurrean: Bat. Euskararen normalizazioa ez da bigarren mailako helburua, bere azken ondorioa litzateke hizkuntzen arteko harreman errespetuzkoa, hau da, hiztunen arteko bizikidetza. Beraz, bizikidetzaz ari gara, ez gramatikaz. Bi. Euskararen normalizazioa ziklo aldaketa garrantzitsu baten erdian dago. Egindako bidean eskarmentu ugari metatu da, eta hainbat muga agertu ere bai. Eskarmentua, ausardia eta baliabideak jarrita, oso posible da mugak gainditzea eta urrats erabakigarriak egitea. Hiru. Euskalgintzako gizarte eragileak oso aktibo gabiltza lankidetzan, gogoetan eta berrikuntzan. Erakundeetan ere inoizko agintari euskaldunenak ditugu eta, areago, euskaltzaleak inoiz baino posizio eraginkorragoan daude. Beraz, ziklo aldaketa gauzatzeko aukera ezin hobea legoke, bi hanka nagusiak uztartuta: g i z a r t e a re n k e m e n a e t a e r a k u n d e e n ahalmena.
Berria 2013/03/10
Baina, ezinbestean, baliabideak behar dira. Azken urteotan uzkurtuz doaz euskalgintzaren nantzaketa iturriak, merkatuko salmentak bezala erakundeen diru laguntzak.
Eta hirugarren hankak herritarren sostenguak ezin du modu iraunkorrean beste bien jaitsiera berdindu. Nabaria da euskalgintzan azken urteotako eskasien eragina, lehendik ere sobra handirik ez zegoen tokian. Oso justu daude kontuak bazterretan, neurri latzak hasi dira han-hemenka. Hainbat egitura eta ekimen eta lanpostu desagertu egin daitezke epe laburrean. Horregatik urduritasuna Jaurlaritzaren aurrekontuekin. Hautua ez delako jauzi egin ala lehengoan geratu, lehengoa ere ez baitago bermatua. Alegia, aurrekoen gainean beste murrizketa bat ezartzen bada gerta daitezke galera handiak, berreskuratu ezinak.

Eta gogoratu behar da murrizketa linealak partida txikiei egiten diela kalterik gehien. Oker ez banago, Hizkuntz Politikarako S a i l bu r u o r d e t z a r e n a u r r e k o n t u a d a Jaurlaritzaren aurrekontu osoaren % 0,005 inguru. Gutxi aurreztu daiteke hor eta asko hondatu. Adostasuna, kontzertazioa eta blindajea. Estatus berri bat, egonkorra. Erakundeek, kasurik txarrenean ere, errespetatuko dutena. Eredu hurbilena ikastolen estatusa litzateke. Haiek bezala, euskalgintza herri ekimenetik sortutakoa da eta funtzio sozial argia betetzen du: euskararen normalizazioa. Zergatik ez erakunde eta eragileen artean elkarlanerako m a rk o a a d o s t u e t a h o r re n g a i n e a n kontzertazioa nkatu, urratsak jarraikortasunez egin daitezen, zurrunbilo politiko edo ekonomikoen gainetik? Lankidetza marko egonkor bat nkatzen bada, formulak egon daitezke une larriei aurre egiteko galera handirik izan gabe. Mikel Irizar
Uste dut, hala ere, unearen larritasunetik harago epe luzeko ikuspegia behar duela euskalgintzak, gizartean eta erakundeetan.
Euskararen inoizko corpusik handiena sortu eta garatu du EHUko Euskara Institutuak
Orain arteko euskararen corpusik handiena garatu du EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuak. Egungo Testuen Corpusean bildu du. Interneten egin dute www.ehu.es/etc kontsulta daiteke, eta guztira 205 milioi hitz biltzen ditu. Euskara Institutuak garatutako aurreko corpusak, Ereduko Prosa Gaur izenekoak, 25 milioi zituen. Beraz, 40 aldiz handiagoa da. Oso sinplea, argia eta intuitiboa da; erabilerraza da, nabarmendu du Pello Salaburuk, EHUko Euskara Institutuko zuzendariak.
Hitz bakoitzaren informazioa ematen du, eta baita haren aldaerak ere. Aldaera bakoitzaren adibide guztiak kontsultatzeko modua ere ematen du. Hitzaren eboluzioari buruzko grako bat kontsulta daiteke, eta baita haren sare semantikoa ere.
Ogi gogorrari, hagin zorrotza

Ez da inon ezagutuko gurea bezalako lanbiderik; izan ere, gurean, askotan, proiektuak eta zerbitzuak itxi daitezen lan egiten dugu, gogotik lan egin ere. Euskara normalizatzen den egunean, euskalgintza osatzen dugun hainbat erakundek ez dugu zereginik izango eta, hala ere, egun horrekin amesten dugu. Langabe berrien ilaran jarrita gu izango gara irribarreari eutsiko diogun bakarrak: euskara normalizatu da, ez dugu lanik, pentsatuko dugu gure kolkorako. Horregatik gara bereziak, gure erakundea itxiko den eguna azkar irits dadin lan egiten dugu eta. Zoritxarrez, baina, ez da egun hori berehalakoan etorriko. Bitartean, normalizazio prozesuari sostengua eman behar dioten zutabe nagusien egoerak kezkatzen gaitu. Corpus juridikoa, plangintza, baliabideak eta herri gogoa dira zutabeok eta gehienak egoera ahulean daude. Hizkuntza-politikaren arduradunek etengabe egin diote uko arautze lan sendoari. Arau dinamikoak, helburu eta epe zehatzak dituztenak, ebaluazio sistema zorrotzak dituztenak eta izaera betearazlea dutenak baztertuak izan dira. Euskararekin zerikusia duen arkitektura juridikoak ez du izan beharko lukeen izaera eraldatzailea, ez da motibazio pragmatikoak sortzeko tresna egokia, eta ondorioz, euskara normalizatzeko bidean ahula da, eraginkortasunik gabea. Gainera, hemengoek arauari muzin egiten dioten bitartean, Estatuek araua erabiltzen dute gure hizkuntza-politika baldintzatzeko,
Berria 2013/03/12
We r t legea da horretarako adibiderik berrienetakoa, baina ez bakarra. Estatuak erabaki nahi du zer eta nola ikasi behar dugun gure herrian.
Plangintzari dagokionez, falta zaigu plangintza orokor zuzentzailea, instituzioen arteko koordinaziorik eza nagusitzen da, askotan plangintzok ez dituzte helburuak betetzen, eta horrek ez du ondoriorik arduradunentzat. Are gehiago, gizarteko sektore eta alor askok ez dute euskalduntzeko inolako plangintzarik. Esan gabe doa horrek ere ez duela erabaki hori hartu dutenentzat inolako ondoriorik eduki. Hori guztia gutxi ez eta, orain, baliabideak ere murriztuko direla iragarri digute eta ez nolanahiko murrizketa nonbait. Gure historia hurbilean inoiz ezagutu ez den urterik txarrenari dagokion murrizketa omen datorkigu. Espainiako Estatuak Egunkaria itxi zigun, Wert legea Estatu berak ezarri nahi digu, baliabideak murrizteak tamaina bereko eragozpena sortuko dio Euskalgintzari, euskararen aldeko mugimenduari, alegia.

Euskalgintzak egiten duen lana, herri ikuspuntutik, ez da edozein lan, ez da lan bat gehiago. Euskara normalizatu gabe ez dago elkarbizitzarik, ez dago oreka sozialik, ez dago gatazka gainditzerik. Euskaltegi bat, ikastetxe bat, euskal hedabide bat ixtea ez da enpresa bat ixtea, herri honen etorkizuna arriskuan jartzea baizik. Etorkizunean, iraganean bezala, erasoei tinko, batasunez eta eraginkortasunez erantzuten jakingo du euskararen aldeko mugimenduak. Herri gogoaren zutabeak eskaintzen dio euskararen normalizazioari sostengurik sendoena. Hortxe du euskarak itxaropena ez galtzeko euskarria. Eta, noski, erasoei erantzun ez ezik, eguneroko jardunari ere eutsiko diogu, kosta ahala kosta. Paul Bilbao
Oraingoan ez da Espainiako Estatua erasoa iragartzen duena, Eusko Jaurlaritza baizik. Hizkuntza-politika ez dago Jaurlaritzaren m a r r a g o r r i e t a n , h i z k u n t z a - g at a z k a gainditzea herri honen ongizatea lortzea ez balitz bezala. Jada urriak ziren diru-inbertsioak are gehiago txikituko dituela iragarri du, nahiz eta ederki dakien euskara ezin dela normalizatu inbertsio horiek egin gabe.
Abiapuntua, euskalgintzako beharginek

Korrika etzi abiatuko da Andoainen, eta Martin Ugalde kultur parkeko langileek egingo dute lehenbiziko kilometroa
Lelo gisara Eman euskara elkarri hautatu dute 18. Korrikarako, eta, hori gauzatzeko egunero egiten duten lanaren aitortza gisa, euskalgintzan ari diren beharginek eramango dute lehen lekukoa.
Berria 2013/03/12
izena daukan euskalgintzako erreferentea den gune horretatik abiatuko da Korrika. Bigarrena: Joxemi Zumalabe. Hogei urte dira hura hil zela. Urte hartako Korrikan, hain zuzen ere, Zumalaberen beraren mezu bat eraman zuen euskararen aldeko lasterketaren lekukoak; Ugaldek irakurri zuen eskutitza, amaierako ekitaldian. Eta hirugarrena: Euskaldunon Egunkaria itxi zutela hamar urte dira aurten. Sortzaile eta sustatzaile izan ziren Ugalde eta Zumalabe. Itxi ziguten arren, ez gintuzten isildu, ez horixe. Hamar urte dira BERRIA sortu zela ere. Haiek erein zuten hazia etengabe loratzen da. Horregatik guztiagatik, kultur parkean hasiko da Korrika, langileak protagonista direla.
Etzi abiatuko da Korrika, Andoaindik (Gipuzkoa), Martin Ugalde kultur parketik. Han euskalgintzako elkarte eta enpresetan ari diren dozena bat langilek eramango dute lekukoa lehen kilometroan; parkean bertan egingo dute itzulia, hango lana eskertzeko. Etzi abiatuko da lasterketa, 16:30ean. Martin Ugalde kultur parketik zergatik abiatuko den azaltzeko, urteurrenak ekarri ditu gogora Edurne Brouardek, Korrikako arduradunak. Lehena: Martin Ugalde zena Korrikan omendu zutela hogei urte dira aurten. Azken kilometroa egin zuen, bilobarekin batera. Hogei urte geroago, bere

euritan eta elurretan egin dugu Korrika. Ez dago gure esku. Prest gaude aurrera egiteko. Egitaraua Martxoak 14, osteguna 11:00. Korrika txikia egingo dute ikasleek, eta Martin Ugalde kultur parkean amaituko dute. 12:30. Triki-poteoa herrian. 15:00. Goiko plazatik abiatuta, kultur parkerako bidea egingo dute kalejiran; buruhandiak, trikitilariak eta abar izango dira. 16:00. Korrikaren hasiera ekitaldia Martin Ugalde kultur parkean. Korua, Freshh!! taldea... 16:30. Korrikaren hasiera. 18:00. Batukada egingo dute Zumea plazatik Goiko plazara. Beharginen izenean, Samara Velte BERRIAko kazetariak eman dizkie eskerrak Korrikako arduradunei. Ohorea izango da, egunez egun euskara normalizatzeko egiten dugun lana erakusteko. Egun osorako jaia Etzi egun osoko jaia izango dute Andoainen, Korrika hasiko dela aitzakiatzat hartuta. Goizean Korrika txikia egingo dute ikasleek; lasterketa 16:30ean abiatuko da. Hilaren 24an iritsiko dira Baionara, igandearekin, Euskal Herrian barrera bi mila kilometro baino gehiago eginda. Eguraldi makurra iragarrita dago hasierako egunetan behintzat. Brouard: Eguzkitan, 19:00. Goiko plazan, kontzertuak: Skasti eta Ingo al Deu.
Zarautz, Lekeitio, Munitibar, Tolosa eta Lesaka Ueman sartuko dira

Larunbatean batzar nagusia egingo dute udalerri euskaldunek, eta etorkizuneko ildoak azalduko dituzte
Bost herri berri onartuko ditu Uema Udalerri Euskaldunen Komunitateak dator ren larunbatean: Gipuzkoako Zarautz eta Tolosa, Bizkaiko Lekeitio eta Munitibar, eta Nafarroako Lesaka. Bost udal horiek onartuta, Uema hemendik aurrera 69 udalek osatuko dute; 216.000 biztanle inguru bizi dira Euskal Herriko herri horietan. Badira, gainera, oraindik behin betiko erabakia hartu ez arren, Ueman sartzeko ate-joka ari zaizkigun beste berri batzuk ere, azaldu zuen atzo Zarautzen Maren Belastegi Uemako lehendakariak.
Berria 2013/03/13
zuten prozesua, eta barruko zein kanpoko eragileek parte hartu dute hausnarketa horretan. Orion bertan, larunbatean, 12:00etan egingo duten ekitaldian azalduko dituzte norabide berriaren nondik norakoak. Larunbaterako gonbita egin du Uemako lehendakariak: Ekitaldi horretara gonbidatu ditugu Uemaren proiektua egia bihurtu dadin bidelagun izan ditugun eta izan nahi ditugun eragile politiko, instituzional eta gizarte eragileak. Eta bereziki, euskalgintzako kideak. Kimu berriak ernetzen Ueman sartzea erabaki duten bost udaletako ordezkariei esker ona adierazi die Belastegik: Guztion helburua denok elkartuta er razago lortuko dugulakoan, ur rats garrantzitsua da Uemarentzat halako udalak gugana biltzea. Mankomunitateko lehendakariaren arabera, Uemaren helburu nagusietako bat urratsez urrats lortzen ari dira: Lurgunea zabaltzea. Hasieran Uema osatzen zuten herriak batez ere herri txikiak baziren ere, herri handiak sartu dira orain. Zarautz eta Tolosa, esate baterako. Hori oso aberasgarria da guretzat. Txiki zein handi, euskaraz bizitzeak eta bizitzen jarraitu nahi izateak batzen gaitu; eta Uemak horretan duen esperientzia eta
Larunbatean Orioko kultur etxean batzar nagusia egingo du mankomunitateak, eta batzar berezia izango dela iragarri du Belastegik: Lanen memoriaz eta datorkigun urte berrirako egitasmoaz gain, azken hilabeteetan lantzen aritu garen hausnarketa prozesuari amaiera emango diogu. Norabide berri bati ekingo diogu. 2011. urtean hasi

aitzindaritza urratsak egiten jarraitzeko baliatuko dugu. Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen aro berriari ilusioz eta indarrez gainezka ekingo diotela nabarmendu du Belastegik: Kimu berriak er netzen ari dira euskararentzat, eta gure ardura da kimu horiei hazten laguntzea, indartsu lora daitezen eta euskararen kolorez bazterrak jantz ditzaten.
Juan Luis Illarramendi eta Gari Berasaluze. Zarauzko alkatea eta Euskara zinegotzia
Euskaraz bizi ahal izateko aterki sendoa da Uema

Larunbatetik aurrera Zarautz izango da Uemako herririk handiena. 2011. urtean 22.697 biztanle zituen. Zergatik erabaki du Zarauzko Udalak Ueman sartzea? GARI BERASALUZE. Zarautz herri euskalduna izanik, euskaraz bizi nahi dugulako. Badirudi hori normala dela, baina, antza denez, ez da hain erraza. Euskaldunak askotan bigarren mailako herritarrak gara. Uema bezalako mankomunitate batek aukera ematen digu gure eskubideak defendatzeko. Arnasgune eta aterki sendoa da euskaraz bizi ahal izateko. Eta ondorioz, ilusio handiz sartuko gara Ueman. Her ri txikiekin har remanak sendotzeko aukera ere emango al dizue mankomunitateak? JUAN LUIS ILLARRAMENDI. Bai, neurri batean bai. Baina erabakia hartu dugu herritarrak derrigortzeko, eta udalak
berak tresnak izan ditzan. Euskaldunak bigarren mailako herritar izateari utzi, eta lehen mailakoak izatea lortu behar dugu. Zer onura ekarriko dizkio herritarrei? G.B. Herri txiki batzuetan ez dago euskara teknikaririk, eta Uemak zerbitzu batzuk eskaintzen dizkie. Zarautz bezalako herri handiago batean zerbait garrantzitsua eskaintzen du Uemak: legezko babesa. Erabakiak hartzerakoan, askotan legeak ditugu aurrez aurre. Eta denon artean, bat eginda, ea erabaki sendoei bidea emateko aukera daukagun. Gure hizkuntz eskubideak benetan defendatzea nahi dugu herriko esparru guztietan. Euskaldunen kopurua Zarautzen %74koa da. Zer lan egingo duzue euskararen alorrean? G.B. Beste %16 inguru ia euskalduna da, eta oso portzentaje txikia da elebakar erdalduna. Dena den, euskarak zehar-lerroa izan behar du esparru guztietan. Euskara kalitatearekin ere lotu behar dugu. Euskara merkataritzan eta ostalaritzan plus bat da, kontuan izan behar baita Zarauzko bisitarien %85 Euskal Herrikoak direla. Euskara balio bat dela gizarteratzen eta barneratzen lan handia dugu egiteko oraindik.
Lehentasunak?
Eusko Jaurlaritza egunotan iragartzen ari den murrizketen inguruan, kopuruak baino kezkagarriagoak iruditzen zaizkit horiek justikatzeko erabiltzen diren argudioak. Lehentasuna ongizate eredua da: bazterketaren aurkako politikak, hezkuntza sistema eta osasuna, esan du Ogasun Sailburuak (BERRIA, martxoak 6), eta horietatik at daudenak (tartean kultura, hizkuntza normalizazioa eta beste zenbait) ukitu egin beharko direla.
Berria 2013/03/13
Planteamendu motza deritzot horri, kulturak gizartean duen zentralitatea ulertzen ez duelako eta gure herriaren izatearekin bat ez datorrelako. Izan ere, gaur egun hizkuntza bizi bat badugu, herri nortasun sendo bat badugu eta, are, nortasun horretan oinarritutako sistema politiko bat badugu (zeinetatik, nean, eratortzen baitira Eusko Jaurlaritza edota Ogasun Saila bera), hainbat hamarkadatan milaka emakumek eta gizonek kultura lehentasunen artean kokatu dutelako izan da. Gaur egun ere, kultur sorkuntzaren zati handi bat (literatura, zinemagintza, antzerkigintza, arte plastikoak, eta abar), zein euskalgintzaren beste zati handi bat (komunikabideak, euskalduntzea, eta abar), beren ongizatea dirutan baino gehiago jendarteari egiten dioten ekarpenean oinarritzen duten pertsona konprometituei esker gauzatzen dira.
Lehentasunen inguruko diskurtso hori arreta handiz jarraitu beharrekoa da. Alde batetik, aukera politiko bakoitzaren oinarrizko ideologia erakusten baitu. Horren haritik, murrizketek alderdi on bat dute: agintean daudenen asmoak agerian uzten dituzte, dirua dagoenean baino agerianago (oparotasunean erraza baita gobernarien lehentasunak ezkutatzea). Beste alde batetik, oraingo lehentasunak ezartzean, aurrerantzean jokatzeko zelaia ere ezartzen da. Izan ere, onartzen badugu, orain, kultura eta harekin batera hizkuntza normalizazioa ez dela lehentasun, betikotu egingo dugu bigarren mailako estatus hori; gerora ere, garai oparoetarako osagarri gisa geratuko da kultura.
Grakoki esanda: murrizketen ondorioz antzerki lana ikustera joango ez dena etxean bilduko da, telebista ikusten; euskarazko prentsarik gabe geratuko denak gaztelerazkoa irakurriko du; eta abar.
Haien lanari muzin egitea, orain arteko papurrak ere murriztuz, ez da injustua soilik: kultur garapena merkatuaren arauen arabera

sortzen eta zabaltzen dutenen esku uztea da. Grakoki esanda: murrizketen ondorioz antzerki lana ikustera joango ez dena etxean bilduko da, telebista ikusten; euskarazko prentsarik gabe geratuko denak gaztelerazkoa irakurriko du; eta abar. kultura ez da aisialdia; eta hizkuntza ez da luxua. Ezohiko egoera ekonomiko honetan gober natzea zaila da, gaineratu du sailburuak, eta arrazoirik ez zaio faltako. Baina kontuz, ez dadila aurrekontuaren jaitsiera politika jakin bat ezkutatzeko aitzakia bihurtu. Izan ere, batzuetan, diru gutxirekin ere bestela egin daitezke gauzak, horretarako borondaterik badago. Eta EITBko zuzendaritzaren inguruan asteotan ikusi dugunak argi utzi du borondate hori non geratzen den: euskarazko telebista indartuko lukeen hitzarmen bat landu eta bilatu beharrean, nahiago izan du EAJk irizpide politikoen inguruko akordioa egin. Hor ere, euskara ez da lehentasuna izan, nahiz eta balizko hitzarmen horretarako murrizketek eraginik izan ez. Aukera galdu bat, murrizketek kulturari eta euskarari eragingo dieten kaltea orekatzek Josu Amezaga
Kultura aisialdi gisa ulertuta soilik aurki dakioke zentzua Jaurlaritzaren planteamenduari. Horrela, jakina, hobe dirua benetako lehentasunetan jarri (adibidez, AHTrako 350 milioi; EITBri halako hiru) denbora-pasan baino. Baina
Euskararen Foroa osatu dute gizarte eragileek Gipuzkoan Gipuzkoako hainbat gizarte eragilek eta euskararen normalizazioan diharduten taldeek Euskararen Foroa osatu zuten atzo. Gipuzkoako Foru Aldundiaren politikaren azterketa egingo du foroak, eta lankidetzan aritzeko esparru gisa ere baliatuko dute. Ekonomian, kirolean, euskalgintzan, kulturan eta hainbat alorretan lanean ari diren taldeak gonbidatu dituzte.
Kontseiluak erasotzat jo du Werten erreforma, Madrilera joanda

Galiziako eta Herrialde Katalanetako bertze hainbat erakundetako kideek ere hezkuntza proiektua kritikatu dute
Atzera egiteko. Horixe eskatu dio Kontseiluak Espainiako Hezkuntza ministro Jose Ignacio Werti, Madrilen bertan. PPren gobernuak Hezkuntza Kalitatea Hobetzeko Espainiako Lege Organikoaren zirriborroa prestatu du, eta proiektu horrek euskarari eraso egiten diola salatu du Kontseiluak.
Berria 2013/03/13
Kongresuaren kanpoko aldean egin behar izan zuten kazetarien aurreko agerraldia, trabak jarri baitzizkieten Kongresuko prentsa aretoa erabiltzeko. Jasoa zuten areto horretan egoteko baimena, baina prentsako kideek, berriz, ez. Karrikan egin zuten agerraldia, ondorioz. Amaitu eta gero, hala ere, Espainiako Kongresuko taldeekin bilerak egiteko aukera izan zuten Kontseiluko eta gainerako erakundeetako ordezkariek. Alferrikako proposamena Ko n g re s u k o t a l d e e n a u r re a n , b e re n lurraldeetan berezko hizkuntzan normalnormal bizitzeko eskubidearen alde egiten duten lana berretsi zuten erakundeotako kideek, eta Werten erreformak lan horren kontra egiten duela nabarmendu zuten. Zirriborroa onartezina da, hezkuntza kontraerreforma atzerakoia, homogeneizatzailea eta baliogabea proposatzen duelako. Are gehiago, alferrikako proposamena da, ez duelako ikasleria prestatzen egungo egoerak eskatzen dituen erronkei aurre egiteko, erran zuen Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok. Kontseiluko kideak azaldu zuen gizarte osoaren konpromisoa behar dela hezkuntza erreformari aurka egiteko. Inoiz baino gehiago, nahitaezkoa da eragile sozialen, sindikalen eta politikoen arteko aliantza,
Ez erakunde horrek bakarrik. Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaorekin batera, Galiziako eta Herrialde Katalanetako hizkuntza normalizazioaren aldeko hainbat erakundetako ordezkariak izan ziren atzo E s p a i n i a k o Ko n g r e s u a n , h e z k u n t z a erreformaren aurkako haien iritzia azaltzen. Denek bat egin zuten: Proiektuak gure hizkuntza komunitateei zuzenean eraso egiten die, hizkuntza gutxiagotuak bermatu behar rean, gure hizkuntzen aurkako egitasmoa delako, eta bigarren mailako hizkuntza gisa betikotu nahi dituelako.

astakeria horri amaiera emateko. Hizkuntza komunitate gutxiagotuen arteko itunen alde egin zuen Bilbaok, halaber: Hezkuntza Kalitatea Hobetzeko Lege Organikoaren gisako erasoen aurrean, harresia eraiki ahal izateko. Horren h a r i t i k , h a i e n i r i t z i a Ko n g re s u r a helarazteko eskatu zieten Kontseiluko eta bertze erakundeetako kideek alderdiei.
EILAS: Ingelesez Ikasteko Programak ez du plangintzarik

Sindikatuak salatu du Nafarroako Gobernuak eredu hori inposatu nahi duela eta euskarari trabak jartzen dizkiola Susmoak egiaztatu ditugu. Plangintzarik ez dute. Emaitzei buruzko baloraziorik ez dago; ezta baliabiderik ere. Horixe nabarmendu dute EILAS sindikatuko arduradunek, Nafarroako Ingelesez Ikasteko Programei buruz. Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuak herrialde horretako 40 ikastetxetan ezarri du jada eredu hori, eta datorren ikasturtean bertze hogei zentrotan jarriko du martxan. Haietako hamahirutan inkesta egin du EILASek, Ingelesez Ikasteko Programei buruz Hezkuntza Departamentuak ukatu egiten dien informazioa eskuratzeko. Ingelesezko programak inposatu egiten ditu gobernuak, erran du EILASeko kide Amaia Zubietak. Hori da Hezkuntza Departamentuaren asmo bakarra; ingelesa inposatu, eta D ereduari hedatzeko trabak jartzen dizkio, gaineratu du sindikatu horretako kide Aitor Lakak. EILASeko ordezkariek argi utzi dute ez direla ingelesezko programen aurka, baina gobernuak martxan jarritako eredua esperimentu gisa jaio zela eta ez duela baloraziorik izan azaldu dute. Programa hedatu baino lehen, ebaluazioa egiteko konpromisoa zuen Hezkuntza Departamentuak, baina ez du bete, erran du Zubietak. EILASeko kideek ingelesezko programetan ari diren irakasleen ahalegina nabarmendu dute, eta haien borondatea jo dute programa horiek aurrera egiteko elementu nagusitzat. Irakasleen esku gelditzen da edukiak zehaztea, ordutegiak prestatzea, ebaluaziorako irizpide komunak ezartzea. Departamentuak ez du deus egiten arlo horietan, salatu du sindikatuak. Lanean ari diren irakasleen trebakuntza ona dela erantsi du Lakak, baina, programak zabalduz joan direnez, behar baino irakasle gutxiago dagoela nabarmendu du, eta gobernua huts hori konpontzeko lanean ez dela ari salatu du. Eskatu beharreko maila jaitsi besterik ez du egin. Jasotako informazioa hezkuntza komunitateko bertze kideekin partekatu nahi du EILASek, eta eztabaida zabaldu, gauzak ongi egin ahal izateko.
Kulturamotz
Josu Amezagaren atzoko iritzi artikulua osatze aldera, aukera politiko bakoitzaren oinarrizko ideologiaren erakusgarri, ozen salatu beharko dugu Euskal Her ria gobernatzeko ardura duten alderdiek kultura frantses, espainol eta ingelesduna lehenesten dutela, kultura horietara bideratzen dituztela diru publikoak, euskal kulturaren kalterako.
Berria 2013/03/14
frantses eta ingelesdunak nagusi, hegemoniko, ukiezin izan daitezen. EAJ-PNVk bere burua abertzaletzat balu, ez luke UMP, PSF, UPN, PPren gisa euskara eta euskal kultura ongizatetik legez herritarron eskubideen zerrendatik erauziko, ez bada helburu politiko jakinengatik. Euskarak zein euskal kulturak bizi duten ziurgabetasun arootan euskaraz eta euskal kulturagaz ezelango zerikusirik ez duen Guggenheim fundazioarekin hitzarmenak aldarrikatzen ari da fundazio horri berorri 2013ko aurrekontuetan 1.400 milioi euro esleitu dizkion BFAko kultura diputatua. Zergatik ez ditu kulturgileokaz epe luzerako hitzarmenak aldarrikatzen? Zergatik ez ditu bere ardurapeko kulturarako diruen %80 euskal kulturara bideratzen? Euskara helburu estrategikotzat badugu, euskal kultura ere estrategikotzat izan behar dugu, ezinbestean, euskara eta euskal kultura bereiziezinak baitira. Euskal Her ria euskaldunduko badugu, euskal kulturaren normalizazioa erdietsi beharko dugu. Euskal Herrian euskal kultura nagusi ez bada, ez dugu Euskal Herria euskalduntzea lortuko. Euskal Herri osoko gobernu nagusien ardura duten alderdiek euskara zein euskal kulturarekiko politika berbera aplikatzen ari dira: desagerrarazteko amildegi ertzean mantenarazteko neurrien politika. Orain arte euskarari eta euskal kulturari ez diete garrantzirik ematen errepikatu dugun diskurtsoa okerra dela esango nuke.
Benetako arazoa ez da dirurik ez dagoela, arazoa da dagoena euskarazkoa ez den kulturarako bideratzen dela eta hautu hori helburu politiko jakin batzuk erdiesteko hartu dutela, benetako arazoa da diru publikoaren eskuduntza ez dagoela ez euskalgintzaren ez euskal kulturgintzaren kargu. Euskarari eta kulturari murriztea erabakitzen duenak hautu politiko oso garbia egiten du, emergentzia egoera baten aitzakiara naufragoa oholera legez oratuta biktimarena antzeztu gura badu ere: Euskal Herrian euskara eta euskal kultura betiko gutxiagotuak izatea kultura espainol,

Garrantzia ematen diote, bai horixe, sarritan guk geuk baino gehiago, guk baizen argiago baitute euskara eta euskal kultura Euskal Herrian nagusi izanez gero beraien oinarri ideologikoak, Espainiaren zein Frantziaren nortasuna eta banaezintasuna, ez liratekeena nagusi. Ederto dakite jakin, joan den mendeon praktikan erakutsi diguten legez. Izen handikoen sorkuntzen ikusle pasibo gura gaituzte, ez sortzaile aske. Herritar galbahebako, otzan, meneko, ilarazale gainprodukziorako ondo prestatu, denaribaietz anestesiatu behar gaituzte. Erraz engainatu gaitzaten, gezurra egiatzat bedeinkatu diezaiegun, era guztietako iruzur erantzukizunik gabeko egin diezaguten, kulturamotz izan behar dugu herritarrok, derrigor. Josu Amezagak bere artikuluan esker oneko adierazi zuen legez, gaur egun hizkuntza bizi bat badugu, herri nortasun sendo bat badugu eta, are, nortasun horretan oinarritutako sistema politiko bat badugu (zeinetatik, nean, eratortzen baitira Eusko Jaurlaritza edota Ogasun Saila bera), hainbat hamarkadatan milaka emakumek eta gizonek kultura lehentasunen artean kokatu dutelako izan da. Zergatik ez dugu milaka horiek euskara eta kulturarekiko erabakien gaineko erantzukizuna geureganatzen? Nor bere zilborrari begira iraungo dugulakoan gaude, ez dugula batak bestearen beharrik gure herrian nagusi izateko? Gotzon Barandiaran Arteaga Idazlea eta Ahotseneako kidea
Hizkuntza gutxituak babesteko aldaketarik ez da izanen konstituzioan

Frantziako Gobernuak jakinarazi du ez duela konstituzioan sartuko hizkuntza gutxituak babestuko lituzkeen aldaketarik eta, ondorioz, ezinezkoa izanen duela Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna berrestea. Lau proiektutan banatuko diren lau erreforma proposatuko ditu gobernuak, baina haietan ez da sartzen hizkuntzari loturiko aldaketarik. Franois Hollande Frantziako presidenteak hautagai gisa egindako programan sartu z u e n E u ro p a k o H i z k u n t z e n I t u n a berresteko proposamena. Joan den astean,
Aurelie Fillipetti Kultura ministroak batzorde bat sortu zuen, berrespenerako urratsak egiteko xedez. Ituna berresteaz gain, euskara oziala egin eta lege bat osatzeko eskatu dio Euskalgintzak.
Euskalgintzaren koloreak
Euskal Herri gehientsuenean bezala, kolore grisa zuen atzo zeruak Andoainen (Gipuzkoa). Eguraldia dela eta, bertan behera utzi behar i z a n z u t e n g o i ze k o Ko r r i k a T x i k i a . Arratsaldeko lauetarako atertuko ote zuen esperantzan, gora begira zebiltzan asko, Martin Ugalde kultur parkea euskaltzalez betetzen zen bitartean. Gora begira baina oinak lurrean, arlo eta esparru ugaritako eragile eta herritarrek eman zieten kolorea 18. Korrikaren lehen u r r at s e i . Ku l t u rg i n t z a k o j e n d e a , sindikatuetakoa, politika mundukoa, gizarte eragileetakoa, hedabideetakoa, instituzioetakoa... Eta, nola ez, herritarrak, euskal hiztunak nahiz, eguneroko ahaleginean, horretarako bidean direnak. Atzo, guztiek eman zioten kolorea Korrikari, euskalgintzaren ortzadarrari.
Berria 2013/03/15
Eguraldirik onena egin ez arren, giro onak, euskarak eta Korrikaren hasierak arlo askotako hamaika euskaltzale elkartu zituen atzo Martin Ugalde kultur parkean.
Gogotsu zebilen, esaterako, Kontseiluko lehendakari Paul Bilbao. Ez da gutxiagorako, abiatzear baitzen, haren hitzetan, euskaraz bizitzeko nahia erakusteko plazarik politena dena. Herriz herri, hamar egunetan, milaka herritarren bizi gogoa biltzen duen ekinbide ibiltaria. Gainera, korrika egiten dugu hori guztia, ahalik eta lasterren behar dugulako euskaraz bizitzea ahalbidetuko digun esparrua. Bitartean, ordea, Korrika ezinbestekoa dela nabarmendu zuen Nafarroako AEK-ko arduradunetakoa den Helios Del Santok. Korrika jaio zeneko helburuak bizi- bizirik daude. Izan ere, helduen euskalduntzean, hiru hanka direla garrantzitsuak azaldu zuen Del Santok: sustapena, plangintza eta inbertsioak. Elkar argitaletxeko Jose Mari Sorsek gogorarazi zuenez, inbertsio horretarako baliagarria da Korrika, beste leku batzuetatik ere laguntzak beharko liratekeen arren. Eusko Jaurlaritza, aipatu zuen beste leku horien artean, Hamaika Telebistako Naroa Iturrik: Ikusi ahal izan dugun bezala, euskarak ez du laguntza gehiegirik jasotzen. Esparru adina eragin gune Oraindik bide luzea du egiteko euskarak, Iturriren hitzetan. Bide horretan, AEKren

lanak duen garrantzia nabarmendu zuten batek baino gehiagok. Ondo azaldu zuen hori Bertsozale Elkarteko lehendakari Iaki Muruak: Abuela eta abuelo kantatu duten bertsolariak dauden momentutik, nabaria da AEK-k euskalgintzan egin duen lana. Lan hori omentzeko helburua ere badu Korrikak, Gipuzkoako ahaldun nagusi Martin Garitanoren esanetan: Horretara ere ateratzen gara kalera, AEKren alde egitera. ere erreferente izan behar du Korrikak, lan zentroetan euskararen gaia astintzeko. Eman euskara elkarri dio aurtengo edizioko leloak, Martin Ugalde parkean ikus zitezkeen furgoneta, elastiko, itsasgarri eta abarrek argi erakusten zuten moduan. Lelo hori nabarmendu zuen, lasterketaren hasiera ikusita, lantokira bidean erdi korrika zihoan Bilgune Feministako Miren Arangurenek: Asko gustatu zaigu, askotan ezkutuan gorde diren keinu batzuk egiten baititu. Keinu batekin alderatu zuen euskara Pirritx pailazoak, Porrotx laguna atzean kantari zuen bitartean: Gure ezpainetan dagoen altxorra da euskara, muxua bezala, elkarrekin partekatzekoa. Eman, jaso, eta banatzeko. Eta Korrika eta antzeko ekinbideek hori ahalbidetzen dute.
Dena den, helduak euskalduntzen aritu arren, Del Santok ez ditu ahazteko belaunaldi berriak ere. Gure ustez, lehen urratsa da eskolak belaunaldi berriak euskalduntzea. Eta gaur, hemezortzi urte beteta, milaka gazte ateratzen dira euskararekin harremanik gabe. Bide horretan, legea aldatzea beharrezkotzat du Nafarroako AEK-ko kideak, eskola aski ez dela iritzita. Eskolaren esparrutik kanpo, aurten lehenengoz egingo den Bertso Korrika ekimena aipatu zuen Muruak, euskaldun berriei bertsoaren berri emateko helburua duena: Hizkuntzaren erabilerari alde ludikotik, ondo pasatzetik, begiratu nahi diogu, hainbeste Nor-Nori-Nork eta subjuntibo gabe. Azkenik, lan munduan ere badago zer egina, LABeko euskara arduradun Edurne Lar raag aren iritziz: Lan mundua euskalduntzen gabiltzan neurrian, horretarako
Azkenean abiatu zuen bere bidea 18. Korrikak, 16:30ak pasatxoan. Ordurako, inork ez zion begiratu ere egiten zeru grisari. Ohartzerako, furgonetaren atzeko ortzadarrean bildu ziren handik eta hemendik etorritako euskaltzaleak. Atzoko ekitaldia aurkeztu zuen Euskadi Irratiko kazetari Dani Arizalaren hitzek balio dute guztiei animoak emateko: Euskara arnasa da. Beraz, aurrera.
Euskarari, %9 gutxiago
Aurrekontua osatzen duten atal ia guztietan gastu murrizketak egitea proposatu du Eusko Jaurlaritzaren lege proiektuak. Gora egiten duten alor gutxien artean daude Poliziaren biktimei emandako laguntzak
Atalez atal, eta sailez sail. Gutxi, oso gutxi utzi du estutu gabe Eusko Jaurlaritzak 2013. urterako gastu aurrekontuan 1.132 milioi euro murrizteko. Ricardo Gatzagaetxebarria Ogasun eta Finantza sailburuak Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidentearen eskuetan utzi zuen atzo proiektua, QR formatuan. Ganberako Mahaiak tramiterako onartu ondoren, orain hasiko da Urkulluren gobernuak egin duen apustuari legebiltzar taldeek oniritzia ematen dioten edo ez argitzeko bidea. Berria 2013/03/15
barruan, jaitsierarik handiena euskararen sustapenak du: 10,9 miloi eurotik 8,7 milioi eurora. Horren barruan daude, besteak beste, euskaraz aritzen diren hedabideentzako laguntza. Sail horietan ia 800.000 euro gutxiago daude. Haatik, departamentuko iturriek azaldu dute aurtengo laguntza deialdian iazkoaren kopuru berari eutsiko zaiola. Hori lortzeko 1,7 milioiko kreditu konpromisoa dago iragarrita datorren urterako, hau da, laguntza berdinak egongo lirateke, baina aurten ohi baino parte txikiagoa kobratuko lukete hedabideek. HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundearen aurrekontua %4,5 murriztuko da. Hezkuntza sistema euskalduntzeko atalean, jaitsiera handienak ordezkoen kontratazioan daude: %38 gutxiago gastatzea aurreikusi dute. Kultura eta ondarea: %22,5 gutxiago
Euskararen sustapena: 10 milioi gutxiago Euskararen sustapenerako hamar milioi euro gutxiago jasotzen ditu aurtengo aurrekontu proiektuak. Gobernuak programekin egiten duen sailkapenaren arabera, jaitsierak egongo dira Hezkuntza Sistemaren Euskalduntzean (%12,4) eta Hizkuntza Politikan (%9,4); aldiz, igoera txiki bat dago aurreikusita administrazio publikoetan hizkuntza normalizazioa bultzatzeko atalean, 480.000 eurokoa. Aurrekontu proiektua bere horretan onartzen bada, hizkuntza politika gauzatzeko 4,7 milioi euro gutxiago izango ditu Hezkuntza Sailak. Atal horren
Murrizketa orokorraren barruan, oso jaitsiera handiak izango dituzte kulturak eta ondareak. Bi atal horietan, guztira, 14 milioi gutxiago baliatzea espero du gobernuak aurten, iaz baino %22,5 gutxiago. Jaitsiera ia orokor horretan badaude berritasunak. Legebiltzarreko tramitean aldatzen ez bada, gobernuak ez du kultur bonuaren programa berritzeko asmorik (600.000 euro ziren iaz). Beste aldaketa bat museoen finantzaketan dago. Guggenheim fundazioari emandako finantzazioa %15 jatsiko da. Ez hori bakarrik, artelan berriak erosteko iaz eskura zuen diru saila 960.000 euro erabat kentzeko asmoa du departamentuak. Etxepare Euskal Institutuaren aurrekontuari ere

zatia kendu zaio: ia %24 gutxiago izango du. Polemika piztu duen beste atal bat Donostia 2016 proiektuaren finantzaketa da: horretarako 350.000 euro gorde nahi ditu Eusko Jaurlaritzak, baina udal gobernuak 1,5 milioi espero zituen. Azpiegiturak: AHTri lehentasuna Inbertsio berririk ez zela egingo eta martxan daudenak atzeratzeko asmoa iragarri zuen Urkullu lehendakariak. Asmo horren isla dira aurrekontuaren xehetasunak, salbuespen bakar batekin. AHT Abiadura Handiko Trenaren finantzaketan ez da jaitsiera handirik sumatuko. Espainiako Gobernuak kupoaren bidez ordaintzen duen partea finantzatzeko, kudeaketa kredituak joan den urtekoaren pare jarraituko du (350 milioi), eta Jaurlaritzak ordaintzen duen finantzaketa propioan jaitsiera oso arina izango da (%4,4). AHT eraikitzeko, guztira 378 milioi egongo dira aurten. Gainerako ataletan murrizketa oso handia da. Bilboko Metroan, %43koa. Hirugarren linearen lanetarako 11 milioi euro daude, iaz zegoen diruaren erdia. Eusko Trenbideak sozietate publikoaren inbertsioetarako dirua %72 gutxituko da. Etxebizitza ataleko aurrekontuan, berriz, jaitsiera %37,5 izango da. Lurzoru berria erosteari ia utzi egingo dio gobernuak: 10 milioitik 750.000 eurora pasatu nahi du. Alokabideren gastu aurrekontua ere %42,6 jaitsiko da. Soilik etxebizitzak erreformatzeko sailak du igoera txiki bat. Ekonomia eta enplegua: berrikuntza galtzaile Departamentuetan sakabanatuta daude ikerketa zientifikoa, teknikoa eta aplikatua. Alor horietan %30eko murrizketa ezartzeko asmoa jasotzen dute aurrekontuek. Teknologia atalean jaitsiera %28koa da. Aipagarria da Lehendakaritzaren ardurapean dagoen berrikuntza funtsak izango duen murrizketa: 65 milioi eurotik 33ra, %50 gutxiago. Ekonomia produktiboarekin zerikusia duten sektoreak makrosail batean bildu ditu gobernuak. Departamentuak eskura izango duen dirua %25 jaitsiko da, baina ez da atal guztietan berdin banatu. Hala, industria garapenaren aurrekontuak %15 igoko dira. Proiektu estrategikoei laguntzeko 25 milioi dauzka gordeta atal horrek. Murrizketa handienak alor zehatz btzuetan egin dira. Turismorako aurrekontua erdira jaitsi da, eta Basquetour agentziarena, %60. Barne merkataritzako ekintzetara iazkoaren erdia bideratuko da, baina hor kontuan hartu behar da BEC finantzatzeko iazko kopuru bera erabiliko dela. Ondorioz, saileko beste alorren jaitsiera %78 da. Lehen sektorea ere sail horretako parte da. Fundazio eta enpresa publikoetan hainbat aldaketa izan dira, eta horrek alderaketa zailtzen du. Oro har, nekazaritza eta arrantzarekin lotura duten aurrekontuak %24 jaitsiko dira. Enplegurako diruaren jaitsiera handia da deigarriena Juan Mari Aburtok gidatzen duen sailean. 343 milioi izatetik 139 milioi izatera pasatuko da, baina gobernuaren eskuetan ez dagoen arrazoi baten ondorioz: lan erreformak politika aktiboetan ematen ziren kenkari batzuk desagertzea eragin du. Segurtasuna: bizkartzainen diru saila, behera %10,9ko jaitsiera izango du Segurtasun Sailak aurten, eta horren barruan Ertzaintzaren aurrekontua %11 jaitsiko da. Alor honetan bereziki nabarmena da bizkartzainak ordaintzeko diru sailaren murrizketa. Aurten %63 gutxituko du gobernuak bizkartzain zerbitzuak ordaintzeko

diru saila, eta ia 24 milioi gutxiago izango dira zeregin horretarako. ETAk jardun armatua behin betiko uzteko erabakia hartu zuenetik, behera egin du etengabe diru sail horrek. Iaz ere %56 jaitsi zuen Lopezen gobernuak. giza eskubideen esparruetako proiektuei, guztira, 6,1 milioi euro bideratuko dizkie Jaurlaritzak. Terrorismoaren biktimen diru laguntzetan ez da jaitsierarik aurreikusten, eta iazko kopuru bera bideratuko zaie: 200.000 euro. Haatik, presoen senideentzako ez da diru laguntzarik egongo joan den legealdian PSEk kendu egin zuen, ezta Valentin de Foronda Institutuarentzat ere 106.500 euro jaso zituen iaz. Frankismoaren biktimei eta biktimen elkarteek, berriz, diru gutxiago jasoko dute : hala, frankismoaren biktimentzako laguntzek %48 egingo dute behera (25.000 euro jasoko dute), eta memoria historikoa berreskuratzeko jarduera eta proiektuentzat %24 murriztuko dira diru laguntzak. Urriak dira aurrekontu proiektuan gora egiten duten diru partidak. Horien artean dago Emakunderena. %14 handituko da erakunde horren aurrekontua joan den urtearekin alderatuta, eta 6,5 milioi euro jasoko ditu aurten. Kanpo Harremanak: ordezkaritzei eutsi egingo zaie Kanpo Harremanetarako departamenduaren aurrekontua %30 jaitsi du gobernuak aurreko urtearekin alderatuta, eta orotara 7,5 milioi eurokoa izango da.Eusko Jaurlaritzak hamalau ordezkaritza ditu munduan zehar, gehienak Hego Amerikan eta Europan, eta aurrekontuak behera egin arren, ez da bulegorik itxiko: alegia, Brusela, AEB, Kanada , Mexiko, Argentina, Brasil, Paraguay, Uruguay, Txile, Peru, Kolonbia, Venezuela, erdialdeko Amerika eta Madrilgo ordezkaritzak mantenduko dira. Ordea, badira nabarmen jaitsiko diren diru partidak. Esaterako, erdira murriztuko da Argentina Euskaraz Programarako HABEri emango dion dirua (26.500 euro bideratuko dizkio), eta kanpo harremanak sustatzeko bidai instituzionalentzako diru partidak ere behera egingo du, zehazki %40.
Bestalde, %25 egin du behera Ertzaintzaren istiluen aurkako materiala eta jantziak erosteko aurrekontuak. 3,4 milioi euro emango dira horretarako. Era berean, Estefania Beltran de Herediaren sailak kendu egin du joan den urtean Herrizaingo Sailak biktimentzat iraingarritzat jotzen zituen pintaketak eta kartelak kaleetatik kentzeko onartutako 300.000 euroko diru saila. Segurtasun Saileko gastu erreserbatuek, berriz, %60 behera egingo dutela dio aurrekontuak: iazko 500.000 eurotik aurtengo 200.000 eurora. Alderdi politikoen finantzaketa, bestalde, milioi bat euro jaitsi ko du gobernuak. Giza eskubideak: poliziaren biktimei, gehiago Poliziaren gehiegikeriaren biktimei kalte-ordaina emateko diru saila bikoiztu egingo ditu Jaurlaritzak. Joan den urtean milioi bat euro bideratu zitzaien biktima horiei, eta aurten 2,5 milioi ematea aurreikusi du gobernuak. Justizia eta

Garapen lankidetzari zuzendutako diru sailak jasoko du murrizketarik handiena. Jaurlaritzak %37 murriztu nahi du sail horren aurrekontua: 32,3 milioi euro bideratu nahi dizkio. Osasuna: agindutakoa, eta gehiago Osasun Sailaren aurrekontua Espainiako Gobernuak agindutako murrizketengatik baldintzatuta dator, neurri batean. Farmazia gastuetara zuzendutako programarako 2012 urtearekiko 45,5 milioi euroren murrizketa duen aurrekontu egitasmoa aurkeztu du Eusko Jaurlaritzak. Programa horrek hiru sail nagusi ditu, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Farmazialarien Elkarte Ofizialek eskaintzen dituzten prestazioak ordaintzeari dagozkionak, eta hirurak nabarmen jaitsi dira. Osakidetzari dagokionez, aurrekontua %1,7 urritu nahi duela jakinarazi du Eusko Jaurlaritzak. Ordea, horrek modu ezberdinean eragingo du sailen arabera. Osasun-zentroek eskainitako zerbitzuen aurrekontua 32,3 milioi eurotan handitu da %1,82, baina anbulatorioek eskainitako zerbitzuetarako diru saila urritu da 69,2 milioi eurotan %16,7. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako Osasun Mentaleko Sarearen finantzaketa ere murriztu nahi du Eusko Jaurlaritzak %8,3. Bestetik, Jaurlaritzak Osatek elkarte publikoaren finantzaketa %33,7 murriztu du aurrekontu proiektuan. Osasun arloko antolakuntzaren alorrean egiten duen elkarte horren zerbitzuetarako 1,6 milioi euro aurreikusi ditu, 2012ko 2,4 milioien aurrean. Hezkuntza: txikienetatik Eskola 2.0ra Hezkuntza Sailaren aurrekontuak izandako aurrekontuaren murrizketak 0-2 adin arteko heziketan berebiziko eragina izan du. Haurreskolen Partzuergoari zuzendutako partida 4,5 milioi eurotan murriztu da, haur eskola pribatuen finantzaketa 7 milioi eurotan eta adin horretako eskolen azpiegiturara 2 milioi euro gutxiago bideratu dute. Guztira 13,5 milioiko gutxiago, 2012. urtearekiko %17,7ko murrizketa. Cristina Uriartek Eusko Legebiltzarrean iragarritako murrizketa islatu du aurrekontu egitasmoak. Isabel Zelaak sailburu zela hasitako Eskola 2.0 programa bertan behera utzi du. 2012 urtean baino 10,5 milioi euro gutxiagoko partida zehaztu du Jaurlaritzak, %95,8ko murrizketa, hain zuzen ere. Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza, Batxilergoa eta Lanbide Heziketako itunak %1 jaitsiko dira. Lanbide Heziketaren aurrekontua da gehien handitu dena 2012arekin alderatuta. 28,1 milioi euroko aurrekontua gorde du Hezkuntza Sailak, iaz baino 7,4 milioi euro gehiago. Kontrakoa gertatu da unibertsitateekin. Programa horretako aurrekontua 41 milioi eurotan murriztu du Jaurlaritzak aurrekontu egitasmoan, %12ko mozketa. EHUk bere gain hartu du murrizketa horren parte handia, 16,4 milioi euro gutxiago jasoko baitu ohiko ekarpenean. Halaber, inbertsiorako aurrekontua ere nabarmen murriztu diote. Jaurlaritzak aurkeztu dituen aurrekontuak onartuz gero, ikasteko beka diru laguntzek mozketa handia jasango dute. Unibertsitatekoak ez diren laguntzak %62 urrituko dituzte, 34,1 milioi euro. Unibertsitateko diru laguntzak %67,5 murriztuko dituzte: 25,3 milioi eurotik, 8,2 milioira. Azkenik, Hezkuntza Sailak errendimendu akademikoko bekak kendu ditu aurrekontu proiektutik. 705.000 euroko diru-saila kendu du. Eutsi egin dio departamenduak Erasmuserako laguntzei, ordea.
LOMCEren balorazioa
Galeusca Federazioak hiritarrekin duen konpromiso publikoak eta sortu zen une beretik bere gain hartua duenak, Galizian, Euskal Herrian eta Kataluniar Herrialdeetan bertakoak eta ofizialak diren galiziera, euskara eta katalan hizkuntzei, hots, gure nazioen nortasun ikur direnei eta hainbat eratako agergarrietan, nola fikziozkoetan hala saiakeretan edo ikerkuntzan, literatura-corpusa sortzen dugun pertsonontzat lan-tresna direnei, hezkuntzan tokia murrizteko agertu den intentziozko borondate politiko sendoak sortzen digun kezkaren berri gizarteari ematera behartzen gaitu. Egiaztatu baino ez dugu egiten LOMCE legearen aurreproiektuan agertzen den zioen azalpenean jasotako teorizazioak duen koherentzia-gabezia, eta, beraz, ikasleak etorkizunean prestatzeko azaltzen duen hezkuntza-zehaztapenen bideragarritasun-gabezia, izan ere, araudi berri hori, Estatuko ikasleriak dituen balio, gaitasun eta ezagutzak sendotzearen aldeko ikuspegiak pizgarritzat hartuta defendatu nahi baita, beti ere Espainiako Estatuak sostengatzen duen eta gure Autonomia Estatutu mugatu eta aski-ezek berresten dituzten hizkuntza eta kultura aniztasunak baztertuz eta beren ikasketa eraginkorrari tokia kenduz. Gure ustez, ezinezkoa da ikasleen osotasunezko ikasketen kalitate hobekuntzan aurrera egitea, baldin eta hizkuntza eta kultura desberdintasunak eta aniztasunak markatutako norbere ingurua ezagutzeko eta norbere burua inguru horretan kokatzeko ahalmena albora uzten edo mugatzen bada; demokrazia, errespetua, elkartasuna eta oreka bezalako hitzek, beren balio eta ardatz-izaera sakon guztia galtzen dute LOMCEren aurreproiektuak babesten duen filosofia berezitzaile horrekin.
Ezinezkoa da gizarte ireki, anitz, global eta parte-hartzailea eta pertsona bakoitzaren gaitasunak harik eta gehien garatuko dituena eratu beharra dagoela defendatzea, baldin eta curriculumean ezarritako gaien hiru arloen mailetatik abiatuta, hezkuntzan enborreko gai gisa gure hizkuntzak gaztelaniarekin parekotasunean jartzen ez badira, gaztelania hizkuntzak eta lehen hizkuntza arrotzak mantentzen duten enbor-izaeran, alegia, eta gure hizkuntzak bigarren hizkuntza arrotz baten mailara jaisten badira, Erlijioari berari ematen zaion hierarkia maila baino beherago, hain zuzen ere.
Iritzia 2013/03/15
Zentzu horretan, bigarren aurreproiektua, bere garaian aurkeztu zen legearen lehen zirriborroa bera baino askoz ere okerragoa dela uste dugu, eta horrek, Espainiako Estatuko hizkuntza eta kultura nazionalei zaien errespetu-gabeziaz gainera, bistan jartzen du aurreproiektu horren idazleek hizkuntza eta kultura horiekiko duten mesprezua eta, aitortu duten moduan, gure nazioen lurraldeetako haurrak eta gazteak espainiartzeko duten itsumena. Dokumentuak berak jasotzen duen ikasle bakoitzaren gaitasunak harik eta gehien garatzeko

aukera ematen duen hezkuntzaren berrikuntza zentzuzko eta praktikoa egiteko borondatea, kontraesanean dago Espainiako Estatuak ezaugarri duen eleaniztasunaren gaiaz egiten duen interpretazioarekin eta Konstituzioak berak agindu eta hizkuntza ofizialkide desberdinei ematen dizkien etorkizunerako berme-balio eta babesarekin. Horregatik, Hezkuntzaren Kalitatea Hobetzeko Lege Organiko horren aurreproiektua irakurri ondoren, hiritarrei gure kezkaren berri eman nahi diegu, bai gizarteko izen ona apurka-apurka hondatzen ari delako eta baita belaunaldirik gazteenentzat gure hizkuntzak ahoz nahiz idatziz menderatzeko bideak ixten ari direlako. Horregatik, aurreproiektuaren arduradunei legezirriborro hori erretiratzea eskatzen diegu, eta erasandako aldeekin elkarrizketaren eta negoziazioaren gaitasunak landuta, Espainiako Estatuko elaniztasun errealitatearekin bat etorriko den idazketa berri bat egitea eskatzen diegu, non Espainiako Estatuko hizkuntza ofizial guztiei gaitasuna aitortuko zaien jakintza-gaiak lantzeko trebetasunak sortzeko, zeharlerroetako gaitasunak aberasteko, pentsamendu kritikoa zabaltzeko, kultur bioaniztasuna kudeatzeko eta sorkuntzako trebetasunak sustatzeko nahiz besteak errespetatuz bakoitzaren ikuspegia komunikatzeko eta besteak ulertzeko. Horren ondorioz: a) Galeusca Federazioak bere aurkako jarrera zorrotza adierazten du Hezkuntzako Ministerioak aurkeztutako LOMCE lege-aurreproiektuaren aurka. Aurkako jarrera hau, aurreproiektuak gure hizkuntzei eta literaturei ematen dien tratamenduan oinarritzen da eta, tratamendu horrek, hizkuntza horiekiko mesprezua agertzen du beren presentzia eta gizarte-balioa murrizteko asmoarekin batera, egungoa baino are kaltegarriagoa eta minorizatzaileagoa den egoera baterantz daraman bidearekin. b) Salatu egiten dugu, halaber, aurreproiektuak agertzen duen itsukeria espainiartzailea eta errealitate desberdinen ukatzailea. Hori nabarmen agertzen da herri-diruekin norbere hizkuntza ez ezagutzeko nabarmen azaltzen duen ausardian eta agindu ere hala agintzen du, gurasoek hala erabakitzen dutenean, autonomiaren administrazioak finantzatu beharko duela gure hizkuntzarekiko arrotza den eta gure legeria beteko ez duen prestakuntza. c) Galeusca Federaziotik dei egiten diegu Galiziako, EAEko, Nafarroako, Kataluniako, Valentziako eta Balear Uharteetako Gobernuei legearen benetako esanahia aztertzera, eta Galiziako Xuntaren, Eusko Jaurlaritzaren, Nafarroako Gobernuaren eta Kataluniar Herrialdeetako Generalitateen eskumenetan eskurik ez sartzea eskatzen dugu. d ) Galeusca Federazioak, aurreproiektu hau erretiratzea eskatzeko sustatzen diren hiritarren eskaerak bultzatu egingo ditu, izan ere, hori horrela mantentzeak, gure hizkuntzen hondamendian demokraziaren aurreko garaietako aurrerabidea egitea esan nahiko bailuke. e) Galeusca Federazioko idazleok ezin dugu onartu gu gobernatzeko erantzukizuna duenak gure hizkuntzen aurka eta lurralde bakoitzaren soziolinguistikako errealitateari kasurik egin gabe modu horretan jokatzea eta belaunaldirik gazteenen artean hiztunak ez galtzeko lehen helburu gisa jarri beharreko hizkuntza-politika normalizatzaileari oztopoak jartzea. f) Galeusca Federazioak dei egiten die hiritarrei gure hizkuntzen defentsan antolatu eta deituko diren mugimenduetan parte hartzera. Ander Iturriotz Galeusca Federazioaren izenean
Euskaltzaleak
Vallecasko gazte espainiarrek eta Silleko frantziarrek ez dakite euskaltzale zer den, eta zaila da hitz horrek guri di-dako batean adierazten digun guztia haiei hitz bitan edo bospasei esaldiko azalpenean, biltzea. Eta azaldu beharraren beharraz, historia esplikatzera lotu gara, parean ditudan gazte espainiar eta frantziar horiek normal-normal, Egia balitz bezala, ikasi eta barneratu dutenaren bestelako bat, lurpekoa, sasikoa. Eta herri, komunitate, nortasun, menderakuntza, defentsa, botere, eta antzeko hitzak aipatzera. Hitz politikoak, nolanahi.
Kulturaz hitz egitera etorri g a re n e z e t a g u re arima kolonizatu otzanak gatazka saihetsi n a h i d u e n e z p a re a n d u e n a g oz a r a z i hitzaldirako ohartxoetan tatxatuta ekarri ditugunak. Baina ez dugu kexarik: interes goxo batez hartu dituzte euskaltzaletasunari eta euskalduntasunari buruzko azalpenak. Are, jakin-minez: lurralde eta mundualdi urrun bateko kontuak. Zakua jakingarri bitxiz beteta itzuliko dira beren etxe handira. Eta euskaltzaleok Korrika gorpuztuko dugu egunotan Euskal Herria. Balioko ote du Irun, Beasain, Durango, Santurtzi, Altsasu, Angelu, Bastida edo Barkoxeko g azteek (euskal her ritar? EAEtar? nafar? 64tar? espainiar? frantziar?) euskaltzale zer den di-da batean barneratzeko? Idurre Eskisabel
Iritzia 2013/03/16
Lanbide Heziketan euskara sustatzeko tresna berri bat Laneki Lanbide Heziketa hobetzeko elkarteak Jakinbai.eu webgune berritua aurkeztu zuen atzo. Irakasleek euskaraz sortutako testu eta lanak jar ditzakete bertan, ikasleek hartzeko. 400 erabiltzaile ditu dagoeneko. Lanbide Heziketak 108 titulu ematen ditu; horietatik, 83 dira euskaraz, baina proportzioa diferentea da herrialdeka: Araban, %39 dira; Bizkaian, %68; eta Gipuzkoan, %75.
'Arranca la Korrika'
Saiatu apaiza elurretan jartzen izaten da lehen aholkua literaturan edo poesiaren bide zailetan ekin nahi dionari ematen zaiona. Harridura aurpegirik ezin uxatuz erantzuten du ikasleak. Eta irakasle lanetan ari denak, are gehiago xaxatuko du. BaiOhitu apaiza elurretan jartzen!. Harridura galdera bihurtzen delarik emango du irakasleak a z a l p e n a . Ko n t r a s t e a d a e d o z e i n kondentsazio poetikoren bila doanaren lehen urratsa. Eta kontraste handiagorik! Apaiza baldin badaukazue, elurra jarri bere inguruan; elurra bada daukazuena, apaiza ipini paisaia horretan. Txurian beltz. Literatura. Literatura irakasleak ez daki, ordea, tarteka, oso noizbehinka, apaizak eta elurra berez sartzen direla koadroan, bila ibili gabe. Joan den aste honetan, esaterako. Harrigarria da Aita Santuaren hautaketak sortu duen durundia. Gure hau duela hirurogei urte gizarte fededuna zen oro har. Orain ez den neurri bertsuan. PauloVI.a aukeratu zuten garaian, ulertzekoak izango ziren albistearekiko jakin-mina, poza edo tristura, oihuak eta txilioak. Oraingoa zait harrigarri. Fededun eta ez-fededun, guztiak jarri gara egunotan Erromara begira. Eta nik uste, liturgiaren asmatzaileek, hain zuzen ere liturgian maisu direlako lortzen dutela bestela lortuko ez luketena. Ez legokeen tokian ere emozioa sortzeko gai dira. Bozketa bat, ateak itxita eta oso sekretupekoa, beti da tentagarri kanpoan dagoenarentzat. UEFAko buruek badute zer ikasirik. Championseko zozketa zuzenean ematen dute hainbat telebistak, eta audientzia handia lortuko dute seguru. Baina morborik ez du zipitzik. Ikusten dugunak baino gehiago erakartzen gaitu beti sumatzen dugunak.
Iritzia 2013/03/16
Emozio horri irudi ezin egokiagoa eransteko gai da Eliza. Bonbotik bolatxo bat nola irteten den ikusteak, bolatxo hori ireki eta barruko papertxoak ze izen dakarren entzuteak, emozioa galdu egin du, oso baita sistema erabilia eta maiztua.
Eta erabilera eta maiztasuna dira emozioaren etsairik gaiztoenak. Alde ederreko modua da fumatena. Xinplea. Xinpleegia nahi baduzue, baina argia eta, batik bat, oso noizbehinkakoa. Suak badu berezko erakarmen bat inongo bonbok ez duena. Eta baita keak ere. Eta ke horren koloreari so egoteak, are handiagoa. Azkenik, hautaketaren berri emateko duten hizkuntz-formula dago. Ez dakit atzo Anjel Lertxundik kontatua egiaz gertatua zen, edo berak den asmatua. Harritzen naiz gure xaharra, egiten zuen hotzarekin, ordu horietan txikiteoan ibiltzea. Ni ere ez nenbilen.

kanpokoak (gurea delako, gure arbasoena, euskararik gabeko Euskal Herriak zentzurik ez lukeelako) eta hizkuntzaren baitakoak (ikasiz goazen heinean sentitzen den gozamena eta lilura, pentsamendu eta sentimendu oro hizkuntza horretan adierazteko adinako mihizorroztasunaren jabe izatea). Egiazko indarra du ekimenak. Gehien saltzen den egunkari gipuzkoarrak ere lehen orrian tarte bat eskaintzerainokoa. Eta poesia lekurik ezustekoenetan azaltzen den adierazle, apaiza elurretan, euskarari buruz gazteleraz, honako izenburua asmatu dute: Arranca la Korrika. Esanindar izugarria du. Rock talde bat sortu behar banu, izen horixe emango nioke. Andoni Egaa
Baina taberna batera sartu nintzen kafe bat hartzera eta tabernariaren agurra bi hitz soiletakoa izan zen: Habemus papam!. Etxeratzean, neuk neraman ezpainetatik zintzilik habemus papam! diosala, eta nik esan baino lehen iragarri zidaten egongelako besaulkitik: Habemus papam!. Guztiok geunden, nonbait, tabernari, etxeko, neroni, jolas berean sartuak. Nekez lortuko du hain esamolde borobila Barcelona-Galatasaray edo Juventus-Bayern iragartzen duenak, munduko intentzio guztia jartzen badu ere. Horraino apaizarenak. Elur kontuak datoz orain. Negualdiko auskalo zenbatgarren elurte hau Korrikaren hasierarekin lotuko dut nik. Aita Santuaren hautaketarako ez bezala, Korrikarentzat garrantzitsua baita eguraldia gehiegi ez petraltzea. Eta aitortu behar dut, behingoz, asmatu dugula guk ere alderik liturgikoenean. Euskararen eta euskaldunon bizinahiaren irudikatze ezin egokiagoa da Korrika. Jendetza, urratsez urrats aurrera egitea, lekukoa eskutik eskura, ibilbide bat Euskal Herri guztiak harrapatzen dituena Gainera, liturgiak liturgia, gure hizkuntzak aurrera egingo badu premiazkoak dituen bi alderdiak ukitzen ditu Korrikak: hizkuntzaz
Maldak gainditu
Aldapaz eta izotzez jositako bidean babestu dute Korrika Nafarroako herrietan, harik eta Iruera iritsi diren arte; jendetza elkartu da. Alde zaharra oihu batean bildurik, euskaraz bizi nahi dutela aldarrikatu dute iruindarrek
Maldaz eta gorabeheraz betetako bidea izan zuen 18. Korrikak atzo Nafarroan, euskarak duen egoeraren ispilu. Jendearen ahaleginez, ordea, gainditu zituzten bide malkarrak, eta lortu zuten Irueraino iristea. Jendetza handia batu zuen euskararen aldeko lasterketak Nafarroako hiriburuan, bereziki alde zaharrean; euskararen aldeko oihuz bete zituzten kaleak ehunka eta ehunka lagunek, harik eta Santo Domingoko aldapan sakabanatu ziren arte. Gaur goizean ere Nafarroan jarraituko du Korrikak, baina Ipar Euskal Herrira egingo du; Maulen eguerdi partera dute hitzordua, eta arratsaldean, Donibane Garazin. Andoainen, Gipuzkoan, hasi zuen aurtengo bidea Korrikak herenegun, baina ordu gehienak Nafarroan egin ditu. Elur artean. Otzaurtetik sartu zen herrialde horretara, Altsasura; elurra ugari zen bide bazterretan, baina arazorik ez zuten izan igarotzeko. Gorabeherak goizaldean sortu ziren; izotza egin zuen, eta lasterkariek lanak izan zituzten zutik eusteko. Lekunberritik Etxarrirako bide aldapatsuan, esate baterako, zuri-zuri zen bidea, eta irrist egin zuen batek baino gehiagok errepidean. Inork ez zuen minik hartu, ordea. Bide luzeak, talde laburrak Kilometro luzeak joan ziren Ultzama bailarako asko. Herrien artean bide luzea eta herritar gutxi bizi, hamar bat laguneko taldeak nagusitu ziren. Berria 2013/03/16
Herriguneetan jaso zuten herritarren beroa: Etxarrin, aitona-amonak bastoi eta guzti atera ziren; Basaburu aldean, herriko sendagilea irten zen bide bazterrera txalo jotzera, eta ikastetxeko umeak ere bai, errenkan.
Iruerrira iristean ugaritu zen jendea. Berriobeitin nabaritu zen aldaketa: herritar sail handiak pilatu ziren errepidean eta bide bazterrean; bizikletazaleak agertu ziren. Joan ziren elurrak. Maldak ere bai. Baina errepidekoak soilik. Euskararenak gero eta ageriagoan geratu ziren: bide bazterrera begiratzea aski, seinalea-eta zer hizkuntzatan dauden. Zizurren biak batean batu ziren: euskararen maldak eta bidekoak. Herriguneraino iristea jarri zuten erronka gisara ehunka lagunek; heldu ziren gehienak, eta pilaketa handia sortu zuten atzeko aldean.

zaharrerako sarreran, lagun talde batek txaranga bat osatu zuen. Haren ondoren etorri zen, hain zuzen ere, eguneko une nagusia: Irueko alde zaharra. Urteak dira Korrikak aparteko giroa sortzen duela kale horietan, eta atzo ere gisa beretik joan zen; areago, gainera, ostiral arratsaldea eta eguraldi apartekoa izanda. Kaleak leporaino bete ziren, eta euskararen aldeko oihuak etenik gabe gailendu ziren Santo Domingora arte. Han sakabanatu zen jendetza. Nafarroako egoeraren ispilua Batean eta bestean daukaten egoeraren ispilu izaten da Korrika, eta Nafarroan jasaten ari direna salatu zuten batean eta bestean. Goi tentsioko argindar linearen aurkako kartelak, erietxeetako sukaldeak pribatizatzearen kontrakoak, eta, batik bat, murrizketen aurkakoak. Ikasleak eta irakasleak baitziren gehienak. Iruera, Buztintxuri auzotik sartu zen Korrika, eguerdian. Auzoko eskolako kideek egin zioten harrera. Orduak ez digu mesede egin, bazkaltzeko garaia baita. Ahal izan dugunok hemen gara, hala ere, adierazi zuen Ana Zaritiegi zuzendariak. Ilusio eta txalo artean hartu zuten Korrika neska-mutikoek. Sartu-irtena soilik izan zen eguerdikoa, edonola ere; Txantreatik, Iruerriko beste herri batzuetara egin zuen berehala. Arratsaldean egin zuen benetako ibilbidea Nafarroako hiriburuan, Baraaindik sartuta. Mendebaldea eta Ermitagaa zeharkatu, eta Donibane auzorako bidea hartu zuen. AEKren Irrintzi euskaltegia auzo horretan dago, eta herritar askok hura hautatu zuten lasterketari ekiteko. Soinua lagun izan zuten, gaitero batzuekin. Ez ziren bakarrak izan: aurrez, eguerdian, joaldun jantzitako umetxo batzuek atera zuten zintzarri hotsa, eta, Irueko alde Eta aldapa berriro. Etxauri aldera, maldak atzerarazi zuen jendea. Eskerrak mokadu bat prestatua zuten auzokoek, bide bazterrean mahaiak atonduta. Lizarraldera joan ziren handik. Gaur malda gehiago, euskarak dituenen adierazle: Pirinioetatik igarota, Zuberoa eta Nafarroa Beherea.
Errepidea
Ez dago noizean behin eskualdetik irtetea bezalakorik nola gauden ikusteko. Izan ere, egunerokoan burutik kendu ezinda edukitzen ditut zenbat gauza dauden egiteko gurean, eta ahaztu egiten zait badirela Sakanan harro egoteko arrazoiak. Txikiak seguruenik, baina lorpen txiki horiei esker gordetzen dut nagoen tokian jarraitzeko adorea: Uharte Arakilen D ereduan matrikulatu diren marokoarrak; Madrildik etorritako langileekin osatutako euskalduntze taldea, astero euskaraz trebatzera doazen administrazioko langileak, Ruper Ordorikaren kontzertu batean betetzen den aretoa... Deseroso sentiarazten dit Sakanako bost ikasletik bat ez dagoela D ereduan jakiteak, Beleixe irratia piztean musika dela nagusi, orrialde gutxiago dituela Guaixe-k orain eta falta dela horregatik Morkotsen tira, jaitsi dela nabarmen Euskara Zerbitzuko aurrekontua, ez gaudela garai bateko langileak bertan, asko direla abian jarriko ez diren planak, egitasmoak eta jarduerak... Autobidearen eskualdean bizi naiz. Eta maiz ahazten zait errepideak ere badirela. Herritik herrira joaten direnak eta, bi urtean behin, jendez betetzen direnak. Babestua sentitzen naiz orduan, taldera biltzen den hegaztia nola. Merezi izan du orain arte egindako guztia; porrota ere bai.
Iritzia 2013/03/16 Bulkadaren haizea dakar Korrikak. Oztopoak daudenean sumatzend u d a n haize leuna; ulertzen ez ditudan erabaki politikoak ezagutzean nabaritzen dudan fereka. Ez dit uzten bidetik ateratzen ezpondan geratzeko imintzioa egiten dudanean. Barru-barruraino sartzen zait larruazaletik. Segi eta segi egiteko gogoa ematen dit.
Hasi du lurmentzen gainetan. Eguneroko bizitzak martxa hartuko du berriz bihar. Autobideko bidea hartuko dugu orduan. H i l d a k o k at u a k d a u d e b a z t e r re t a n . Albisteak ez dira onak: murrizketak heldu dira gurera ere. Halabeharrez datoz, euria edota eguzkia bezala. Nork bereari nola eutsiko gabiltza denok, baina euskara eta ezinbestekotasuna ez dira beti batera aurkitzen. Honezkero badakizu: ez dut hitz hanpatuetarako joera. Castillo Suarez
Euskara, hegemonia eta errukia

Adibide batekin hastearren. Herrialde Katalanetan, katalanaren erabilera normalizatua da, hots, katalana, abardurak abardura, hegemonikoa da han. Edozeinek PPko kargudunek barne erabiltzen duelako nonahi, edozertarako, inolako zama politikorik gabe. Gurera etorrita, erran behar da Tafallaldean aitzinean aurkeztutako egoerarantz doala euskara emeki-emeki, luzera bada ere. Izan ere, aste batzuk igaro baitira Tafallako Udalak aho batez euskararen aldeko dekalogoa sinatu zuenetik. Gure hizkuntzaren nor malizaziorantz a u r re r a p a u s o e z i n b e s t e k o a , e k i n e a n aldatzeko hagitz badago ere, hau da, haren erabilera hegemoniko izatetik urrun badago ere. Horrela, demokrata izateko teorikoki orain, lehen ez bezala , euskararen alde agertu behar duzu argazkietan, mihian azkura ematen jarraitzen badizu ere. Berri ona da, ordea, bide luze honetan, indar navarroespainolistek euskararen defentsarekin bat egin behar izana. Ez UPNko zinegotzi eta alkateak euskaraz barra-barra adituko ditugulako, baizik eta, beste behin, honakoa argi geratu delako: herri mugimendua gizartea oro har da politikariei eta instituzioei normala eta onartu beharrekoa zer den adierazten diena. AEK eta Korrika ere horren adierazgarri dira. Zenbat jendek parte hartzen duen eta zein pertsona ezberdinek onartzen dituzten
Iritzia 2013/03/19
haien aldarriak. Aldi berean, berdintasunaren adierazle dira biak: euskararen eta kulturaren birikak Euskal Herriko edozein tokitan daude, berdin-berdin hartzen dute arnasa Erriberan, Baldorban eta Larragan zein Baigorrin, Sestaon eta Donostian.
Askotan entzun izan baitugu, harriduraz beterik, beren burua gure mintzairaren aldeko gurutzatutzat daukaten batzuen ezpainetan, nola liteke posible azken erreserbetatik hain urrun dagoen eremu honetan euskaraz egitea, euskarak daukan sostengua izatea Harrotasunez beteriko birikak haize-hustuz, urruneko hizlaria ttikiago azaltzen da benetako egoeraz ohartzean alderatu du, nonbait, beste herri batzuetakoekin. Momentua izaten da orduan gogorarazteko anai artean anaitasuna zor diogula elkarri, ez errukia. Jon Jimenez (Tafalla)
Euskalduntzeak sendotuago egon beharko luke Osakidetzan
Berria 2013/03/19
Aurrekontuan murrizketak egin arren osasun zerbitzuaren kalitateari eusteko moduan direla iritzi dio Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburu Jon Darponek: Baliabideak egoki aprobetxatu behar ditugu. Madrildik mozketa gehiago etor daitezkeen susmoa dauka.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila ondo ezagutzen du Jon Darponek (Bilbo, 1959), lehenago ere han lan egindakoa baita. Orain, berriz, haren buru izatea egokitu zaio. Ilusioz heldu dio erronkari, nahiz eta badakien garai zailak direla. Euskalduntzean urratsak egitea, kronikoen arretan aurrera egiten jar raitzea, Madrildik datozen murrizketei erantzutea, aurrekontu murritzagoa kudeatzea... Lana ez zaio faltako. Osasun Sailak %4,2ko mur rizketa izango du aurrekontuak onartuz gero. Zertan eragingo du horrek? Lasai eta pozik gaude egin dugun aurrekontuarekin. %4,2 jaisten da, baina Osakidetzan soilik %1,7. Beraz, jaitsiera oso txikia da. Alor batzuetan doikuntzak egin beharko ditugu, baina osasun sistema publiko eta kalitatezko bati eutsi ahal izango diogu. Gastu jaitsiera handiena farmazian eta osasun kontratazioan egingo duzue. Zergatik? Farmazian ez dago arazorik murrizketak egiteko. Batetik, botiken prezioa jaitsi egin da; eta, bestetik, alor horretan egiten den gastua arrazionalizatzeko politika bat dago. Europan gasturik altuenetakoa dugu. Ez du logikarik. Erietxe pribatuekin ditugun itunetan ere gutxiago gastatuko dugu. Gainera, ez dut inor engainatu nahi: funtzionarioen lanaldia luzatuz, behin-behineko ordezkapen gutxiago egingo ditugu. Inbertsioak ere jaitsi egingo dira, batez ere azpiegituretan. Orain dagoen azpiegitura sarea ona eta modernoa da. Diagnostikorako eta tratamendurako ditugun bitartekoak oso ondo daude. Horrekin guztiarekin, gastua gutxituko dugu, baina zerbitzuaren kalitatea mantendu.
Zer moduz lehen hilabeteak karguan? Etxera bueltatzea bezala izan da. Unea ez da erraza, baina ilusio handiarekin nago. Nahiko nuke Osakidetzak duen mailari eustea, eta, ahal bada, hobetzea.

Zenbat ordezkapen gutxiago egingo dituzue? Osakidetzan ia 30.000 langile daude. Horietatik 27.000k ez dute lanpostua galtzeko arriskurik. Funtzionarioen lanaldia luzatuz, gutxituko direnak egun bat edo bi irauten d u t e n o rd e z k a p e n a k d i r a . G a i n e r a , ordezkatzeko beharra dagoen kasuetan, ordezkatu egingo da. Beharra ez dagoen lekuetan, berriz, ez dugu egingo. Beti jardun dugu horrela, hori baita kudeaketa egokia egitea. Langile gutxiago izanda, gaixoek ez al dute denbora gehiago itxaron beharko artatuak izateko? Hori da askok duten kezka. Pediatrak edo oinarrizko arretako medikuek kasu egiteko, gaixoek ez dute bi egun baino g e h i a g o i t x a r o n b e h a r. E b a k u n t z a onkologikoak hilabeteko epean egiten dira, eta bihotzekoak, 90 eguneko epean. Besteetan ere gehienez 180 egun itxaron behar izaten dute gaixoek. Uste dugu datuak onak direla. H e l bu r u a e z d a j a i s t e a , b a i z i k e t a mantentzea. Aurrekontuak bermatuko du hori. Behin-behineko kontratazioetan izango den jaitsiera kontuan hartuta, nolako harremanak espero dituzu sindikatuekin? Osakidetzak duen arrakasta langileei esker lortu da. Sindikatuekin hitz egiteko borondatea dugu. Langileak pozik eta babestuta sentitzeak zerbitzuaren kalitatea hobetzen laguntzen du. 100 egun baino gutxiago daramatzat karguan, eta dagoeneko bildu gara sindikatu guztiekin. Hurrengo astean hasiko ditugu negoziazioak sektore arteko mahaian, eta akordiorako eta elkarrizketarako borondatearekin joango gara. Lan baldintzen inguruan akordioa sinatzea nahiko genuke. Baina ezin dugu gastatu ez daukaguna. Eskatzen duguna ahalegin bat da. Ditugun baliabideak hobeto aprobetxatu behar ditugu. Etorriko dira garai hobeak, eta izango dugu berriro ere lan baldintzak hobetzeko aukera. Erietxe pribatuekin dituzuen itunetan murrizketak izango direla kontuan hartuta, zer gertatutako da Donostiako Onkologikoarekin? Onkologikoak kalitate handiko zerbitzua eskaintzen du, batez ere Gipuzkoan. Baina baita erietxe publikoetan ditugun onkologia zerbitzuek ere. Gure ustez, Onkologikoak lekua du Euskadiko osasun sisteman. Dagoeneko jarri gara harremanetan Kutxarekin, sisteman hobeto txertatzeko. Donostiako Ospitalearekin duen elkarlana hobetzea nahiko genuke, eta egonkortasun ekonomikoa izatea. Baina ez dugu nahi guk diru gehiago jarri eta Kutxak Onkologikoa bazterrean uztea. Ez da unerik onena aurrekontu publikoek banku baten gizarte ekintza ordezkatzeko. Ez da unerik onena Onkologikoa publiko bihurtzeko. Azkenean, botiken ordainketa partekatua ezarriko duzue. Noiztik? Gu ordainketa partekatuaren aurka gaude. Batetik, autogobernua urratzen du, eta, bestetik, desberdintasun sozialak areagotzen dituen sistemen aurka gaude. Beraz, Espainiako Auzitegi Konstituzionalean jarrita dagoen helegitea mantenduko dugu. Gainera, horrela jokatuko dugu osasun alorrean ezar daitezkeen beste ordainketa partekatuekin. Botiken kasuan, oraingoz, Espainiako Gobernuari eman dio arrazoia. Beraz, sistema informatikoa prestatzen ari gara

ordainketa partekatua abiatzeko. Saiatuko gara ahalik eta ondoen egiten, gaixoak eta botikariak aztora ez daitezen. Espainiako Gobernuari aurre ez egitea egotzi dizuete EH Bilduk eta PSE-EEk, bigunegi jokatzea. Politikan badaude alderdi batzuk zentzuz jokatzen dutenak, eta EAJ horietako bat da. Agintean zein oposizioan gauza berberak defendatzen ditu, eta gauzak garbi eta gordin esaten ditu. Beste batzuek, dauden posizioaren arabera, gauza desberdinak defendatzen dituzte. Sozialistek esaten digute ordainketa partekatua ez ezartzeko, baina agintea duten estatuko erkidegoetan ezarri egin dute. Bestalde, EH Bilduk intsumisioa egiteko eskatzen digu. Baina ez da ahaztu behar hiru aldundiek bidali dizkiotela Madrili herritarren ogasun datuak. Tartean dago Gipuzkoakoa. Horiek kontuan hartuta ezarriko da ordainketa partekatua. Oso erraza da parean dagoenari gaizki egiten ari dela esatea. Madrilek murrizketa gehiago aginduko dituela uste duzu? Espainiako Gobernuak osasun murrizketak aplikatzeko onartu zuen dekretuaren aurka gaude, atzerapauso nabarmena baita. Osasun arreta pribilegio bihurtu du. Guk, ordea, osasun arreta pertsona guztiek duten eskubidea dela uste dugu. Sistemak publikoa, kalitatezkoa eta solidarioa izan behar du. Baina susmoa dugu ordainketa partekatu gehiago etorriko direla. Adibidez, larria ez den osasun garraioan, ortoprotesietan... Saiatuko gara horiek saihesten. Bularreko eta koloneko minbiziaren prebentzio programetan murrizketak izan daitezke? Eskumena gurea da, eta uste dugu prebentzioa eta sustapena osasunaren etorkizuna direla. Hori sustatuko dugu, eta bi programei eutsiko diegu. Kolonekoaren kasuan, gainera, urte amaierarako erabat zabalduta egotea espero dugu. Beste alor batzuetan ere prebentzio programak sustatu nahi ditugu. Adibidez, txertoen egutegia zabaltzeko asmoa dugu. Madrili argi esan diogu ez dugula handik ezarritako egutegi bateratu bat onartuko. Ez dugu nahi esku hartzerik.
A z ke n u r t e e t a n ab i a n j a r r i t a ko kronikoen arretarako programekin jarraitzeko asmoa duzue? Populazioa gero eta zaharragoa da. 380.000 pertsonak 65 urtetik gora dituzte, eta 180.000k, 80 urtetik gora. Bizi-itxaropena gero eta handiagoa da, eta adin batetik aurrera, gaixotasunak agertzen dira. Beraz, legealdi honetan hiru ardatz izango ditugu: kronikotasuna, mendekotasuna eta zahartzaroa. Sistema errealitate horretara egokitu behar dugu, beharrak diferenteak baitira. Horretan ari gara Gizarte Gaietarako Sailarekin eta hiru aldundiekin. Udalekin ere elkarlana sustatu nahi dugu, gizarte zerbitzuen eta osasun arretaren arteko koordinazioa hobetzeko. Gainera, telemedikuntzan urratsak egiten jarraitu nahi

dugu. Baina hor egokitzapen batzuk egin nahi ditugu. Uste dugu adinekoak pertsonek artatu behar dituztela. euskararekin, eta saiatuko naiz. Ikasten ari naiz. E u s k a l H e r r i ko U n i b e r t s i t a t e ko Medikuntza fakultatean zenbat leku eskaintzearen aldekoak zarete? Beharrezkoa iruditzen zaigu leku gehiago eskaintzea. Ulertezina egiten zaigu medikuntza ikasi nahi duten ikasle asko kanpoan geratzea eskatzen duten nota altuagatik. Gainera, mediku egoiliar izateko plazak eskuratzen dituztenen %40 kanpotik datoz. Beraz, errektoreari eskatu diogu iaz izan zen hazkundea mantentzeko, eta etorkizunean igotzeko aukera badago, egiteko. Bertakoentzako leku kopuru bat izatea ere nahiko genuke, bai medikuntzan bai erizaintzan. Egun estatu osoko ikasleek baitute bertan ikasteko aukera. Horrek eragina du Osakidetzaren euskalduntzean. Hezkuntza Sailarekin ari gara hori lantzen. Hemendik lau urtera nola ikusi nahiko zenuke Osakidetza? Sistema publikoa eta kalitatezkoa izaten jarraitzea nahiko nuke, itxaron zerrendak arrazoizkoak izatea, eta erabiltzaileek orain arte bezala estimatzea Osakidetza. Eta erabiltzaileei zein mezu emango zenieke? Kalitatezko sistema bat daukagula, eta lan egingo dugula murrizketen ondorioz kaltetu ez dadin. Gainera, sistema arduraz erabiltzeko eskatuko nieke. Ez daitezela joan larrialdietara edo oinarrizko arretako medikuarenera joateagatik. Arduraz joka dezatela.
Datozen lau urteetan pauso sendoak eman nahi dituzue Osakidetza euskalduntzeko. Nola egin nahi duzue? 30 urte igaro dira Osakidetza sortu zenetik, eta euskalduntzeari dagokionez, egoerak egonkorragoa eta sendoagoa izan beharko luke. Langile eta gaixo euskaldunek euskaraz lan egiteko nahiz artatuak izateko eskubidea dute. Hori lortzeko falta diren pausoak eman nahi ditugu. Ez bakarrik arrazoi linguistiko batengatik, baita zerbitzuaren kalitateagatik eta gertutasunagatik ere. Orain arte indarrean egon den euskalduntze plana aztertzearekin batera, beste plan bat jarriko dugu martxan. Erabilera bultzatzea izango da helburua. Zuk zeuk ez dakizu euskaraz, ezta aurreko Osasun sailburuek ere. Ikasten ari al zara? [Gabriel]Inclan amaieran nahiko ondo moldatzen zen, eta nahiko nuke hark bezala hitz egitea eta ulertzea. Osakidetzako buru moduan ardura bat dut
Pluraltasunak argitu du iluna

Aniztasunak eta jendeak elkar hartuta egindako bideak berotu eta argitu du 18. Korrikaren bidea Araban. Egun gehiena herrialde horretan egin zuen lasterketak atzo, eta etenik gabeko babesa izan zuen. Bateko eta besteko jendeek babestu zuten Korrika, iritzi eta jatorri ezberdinetakoek, eta mezu bera zabaldu zuten lau haizeetara: euskaraz bizi nahi dutela, horretarako modua jartzea nahi dutela, euskara elkarri eman nahi diotela. Gasteizen jo zuen goia egunak; berealdiko jendetza irten zen lasterka, euri jasa mardulei aurre eginda. Aniztasunaren koloreak argitu zuen arrats iluna.
Berria 2013/03/20
Babes handiz egin du ibilbidea 18. Korrikak Araban; Gasteizen berealdiko jendetza batu du lasterketak arratsean, euria egin badu ere. Iganderako atzerako kontua hasi da, bidearen erdia bart gainditu baitu Korrikak
hasia da. Jendetza handia espero dute azken kilometroetan, Baionan. Bide gehiena Nafarroan egin du orain arte lasterketak, eta handixe sartu zen atzo Arabara, Lautadan barrena, Kanpezutik. Herri txiki asko daude inguru horretan, baina, hala ere, babes zabala jaso zuen: gau osoa lanean arituta lotaratu aurretik kilometroa egin zutenak, alderdi politiko ezberdinetako kideak, baserritarren elkarteak... Herritarrak, ezeren gainetik. Eta umeak batez ere. Dulantzin zuen goizeko hitzordu nagusia. Ikusgarri zegoen herria. Ikastetxeko umeak, ilaran jarrita, zain-zain ziren herri atarian. D eta B ereduetako ikasleak ziren. Euskaraz mintzo dira, eta ez da gutxi. Kalean gutxiago entzuten da; makaltxo gabiltza, azaldu du Mertxe Meritxak. 3 urteko alabarekin zain dago, lasterka egiteko. Taberna bat badago alboan, eta prestaketan ari da Gararazi Castaos zerbitzaria. Patatak prestatu ditut txorizoarekin. Plazan emango dizkiegu umeei. Ikastetxea da euskararen hauspoa herri horietan. Eskola eta institutua ari dira lanean, eta jendea inplikatzen ari da, adierazi du Castaosek. Nabari da. Kale alboan gogotik jo dute txalo herritarrek, batik bat edadekoek; gurpildun ahulki batetik txaloka aritu da andrazko bat. Beste
Erdia gainditu du 18. Korrikak. Bart gauean pasatu du muga, gauerdi aldera. Horrenbestez, iganderako atzera kontaketa

bat, balkoira aterata, aurreko mantal eta guzti. Marka da: lasterka egiteko garaia iritsita, Korrikarekin erabat gelditu egiten dira herriak. Korrika Txikian, esan dio ama batek haurrari. Ume batzuk galdu ere egin dira. Lakuatik aurrerako ibilbide osoa izan da oso jendetsua, eta alde zaharrean lehertu da; oihu bat izan dira kaleak. Euskara elkarri ematea, aniztasunetik elkarbizitzara jotzea, du lelo gisa aurtengo Korrikak, eta Gasteizko kaleek eman zuten adibidea. Herritar bateko eta besteko, alderdi politikoek ere onartu dute mezua. Pluraltasuna izan da nagusi. Lehen aldiz, Eusko Legebiltzarrak erosi du kilometroa, eta lau alderdi politiko nagusietako kideak aritu dira korrika euskararen alde, elkarren ondoan: EAJkoak, EH Bildukoak, PSE-EEkoak eta PPkoak. Eusko Jaurlaritzatik, Cristina Uriarte Hezkuntza eta Kultura sailburua eta Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako buruak atera dira.
Eskolari eta kaleari begira Agurainen ere, gisa bereko kontuak. Korrika iritsi baino ordu erdi lehenago hasita zegoen jendea kalean biltzen. Bitan ere bai batzuk. Herrira-rekin egin dut kilometro bat, eta orain, herrian. Ume asko atera dira, eta horra hizketagaia Itziar San Vicenterekin. Eskolako jantokian aritzen naiz, eta kalean euskara gehiago entzuten dut han baino. Eskolan, gelan solasten dira euskaraz batik bat. Herriguneetatik at gutxitzen da umeen parte hartzea. Jendeak beti eusten dio lekukoari, ordea. Baita babesik gabeko kilometro luzeak egin behar izanik ere. Bi dozenatik gorako lagun talde batek egin zuen, adibidez, Uribarri-Ganboako urtegia igarotzeko bidea, jendearen berorik gabe ere. Eta Gasteiz. 18:45 aldera sartu zen, hitzorduari fin, Lakua inguruko industrialdetik barrena. Suhiltzaileekin batera azaldu da ura. Euriak gogor jo du une horretan; pertsona batzuk izutu ditu, eta joan dira ezkaratze batzuetara, baina gehienek aurre egin diote jasari. Umeek pasatu dute okerren; negarrean joan dira batetik bestera, noraezean, desilusioarekin. Ostegunean egingo dugu
Jendeak hartu du protagonismoa, kalez kaleko bideak. Irudia, Arpetan okindegian: Salburuako sarreran kilometroa hartua zuten, eta, afalaurreko unea izanda, lanak izan dituzte zerbitzariek bezeroei kasu egiten. Lortu dute iristea, eta, garrantzitsuagoa: bezeroak elkartu dituzte, txalo egitera.
Gasteizen norabidea
Korrika egitea koldarren kontua omen da. Kosmonautentzako jantzientzat fabrikatutako materialez egindako jantzietan sartuta, kaleko zarata ez entzuteko kaskoak belarrietan, inoren kontra ez, ezta inoren alde ere. Korrika 18k, ordea, badu helmuga bat, higatu nahi diren hitzak aldarrikatzeko 24 orduko martxa bat baita: elkartasuna, hizkuntza eskubideak, aitortza euskaltegietako irakasleei eta ikasleei, administrazio publikoak egin beharko lukeenaren baina egiten ez duenaren alde. Bada lasterketa berean parte hartzen duen jende gehiago ere, lantokian edo langabezian izan, seme-alabei, ohekideei, aisialdiari tarte bat kendu eta irakurle klubak sustatzen dituztenak, irrati libreetan dibulgazioa muxutruk egiten dutenak, ia huts-hutsetik bertsolaritzaeszena bat sortzen ari direnak, tabernetan kultura ekimenak antolatzen, ultraprekarizaturiko kazetaritzan euskaraz lan egiten, gaztetxeko barran boluntarioki zerbitzatzen, ramonbajoak Gasteizko Herri Ikastetxe bihurtarazten. Mikrofonoa eskuan eta kamara aurrean esango dizuet, elurra dela-eta, Gasteizen atzeratu egin direla Korrika 18ko hainbat ekitaldi. Korrika Txikia, esaterako, pasa den ostegunean beharrean datorrenean abiatuko da Ar mentiatik hiriaren erdigunera. Ohituta geunden, era berean, lekukoa asteburuaren arrimuan hartzera, ostegunarekin gehienetan (eta inoiz
Iritzia 2013/03/20
ostiralarekin). Astearte buruzuri batean ibiliko da aurtengoan, Gasteizko auzo guztietan b a r r e n a . I g a ro b e r r i d e n A r a b a k o bertsolari txapelketa finaleko festaren zehar-kalteak izerdia botaz leunduko ditugu eta Hala Bedi irratiaren 30. eta Gasteizko Gaztetxearen 25. urteurrenen ospakizunetara batuko gara.
Aldapa piko askoak ere badira, ordea, Arabako lautadan. Familien %60k euren seme-alabak D ereduan matrikulatu arren, ezingo dute gerora Renfeko lehiatilan Tolosara joateko txartela euskaraz eskatu, ezta Gasteizko Campusean izena emateko tramite guztiak euskaraz egin ere. Korrika egitea koldarren kontua izanik ere, norabideak egiten baitu koldarra koldar eta ausarta ausart. Nagore Tolosa
Euskaratik eraiki dugun jakintza Europan ere baliagarri ikusten dute

Iaz gogoetarako tartea hartu ostean, aro berri bati heldu dio aurten Elhuyar Fundazioak. Jose Mari Rodriguez Ibaberen lekukoa hartuta, Jose Mari Pitarke da lehendakari berria (Bilbo, 1960). Elhuyarreko zuzendari nagusi karguan, berriz, Itziar Noguerasen lekua hartu du Leire Canciok (Donostia, 1973).
Berria 2013/03/20
jakintza irudikatzeko. Irudi garbiago bat nahi genuen, barea eta sendoa. Irudi berriak badu kakotx bat, babesa eta ilgora irudikatzen dituena. Iazko hausnarketaren ostean, zeintzuk dira Elhuyarren aro berriaren gakoak? Gure gakoak dira egiten duguna sendotzea eta bide berrietan sakontzea. Gure nahia publiko berrietara zabaltzea da. Europako bi proiektutan lanean ari gara, Europarako jauzia emateko asmoa baitugu. Euskaratik eraiki dugun jakintza Europan ere baliagarri ikusten dute. Gure proiektu askori, Europara jauzi egiten dutenean, balioa aitortzen zaie, gainera. Lau unitate bereizi dituzue: Hizkuntza eta Teknologia, Elhuyar Zientzia, Elhuyar Aholkularitza eta Elhuyar Komunikazioa. Nola egingo duzue lan unitate horietan?
Elhuyar reko zuzendaria aldatzeko prozesua nola garatu da? Kargua hartu baino lehen, zuzendaritzako kide nintzen. Duela bi urte, Itziar Noguerasek planteatu zuen aldatzeko garaia zela. Orduan, barne prozesu bat egin zen, hautagaiak aurkitzeko. Proposatu zidatenean, bertigoa sentitu nuen. Baina erabakia hartu eta gero, gogotsu nago. Irudi korporatiboa aldatu du Elhuyarrek. Zer adierazi nahi duzue irudi berri horrekin? Aurreko irudian, garun bat azaltzen zen,
Lehen, hiru enpresa genituen. Orain, enpresa horien izaera alde batera utzita, langileak unitate horietan banatu ditugu. Erakundea unitate horien arabera egituratu dugu. Unitate bakoitzak bere azpisailak ditu. Zuzendaritza taldeak, berriz, ikuspegi orokorra izango du. Unitate batzuk naturalak ziren lehendik ere: aholkularitza enpresa, adibidez. Egituraketa berriarekin, unitate guztien arteko sinergiaren bila ari gara. Elhuyar zientzia unitatean aldizkaria duzue. Aldaketak egiteko asmorik ba al duzue aldizkarian? Iaz, aldaketa indartsu bat egin genuen

aldizkarian, batik bat, webgune propioa sortu genuelako. Etengabeko aldaketak egiten ari gara proiektu guztietan. Esate baterako, teknologia berrietara egokitzen ari gara. Duela gutxi, Zientzia.net gunea smartphone-etara egokitu dugu. Webgune korporatiboan ere egingo al duzue aldaketarik? Bai, hori urte honen amaierarako egingo dugu. Barne antolamenduko guneak Elhuyar taldeko webgunean sartuko ditugu. Jose Mari Pitarke fundazioko lehendakari berriak nabarmendu du nazioartekotasuna eta euskararen normalizazioa uztartu behar direla. Pitarke gure kolaboratzaile sare zabaleko kide izan da hogei urtez. Ikerketan, erreferentziazko pertsona da; Nanogune ikerketa zentroko zuzendaria da, eta bat dator gure ikuspegiarekin, euskara eta nazioarteko ikerketa uztartzearekin, alegia. Bestetik, Pitarkerekin bat eginez, Elhuyarrek beti esan izan du enpresa bat dela. Zerbitzuetatik aurrekontuaren gehiengoa ateratzen dugu, diru laguntzak ditugu eta bazkideengandik zati txiki bat ateratzen dugu, %6. Konplexurik gabe esan behar dugu esperientzia hartu dugula hainbat alorretan eta hori baliagarria izan daitekeela beste hizkuntza batzuentzat. Diru laguntzak aipatu dituzula eta, murrizketek zer eragin izan dezakete Elhuyarren epe laburrean? Elhuyarrek murrizketak jasan behar izan ditu azkeneko bi urteetan, hainbat alorretan. Murrizketekin ikusten dugu geureak eta halako erakundeek posizio ahula dutela. Era berean, kezkatzen gaitu epe motzeko ikuspegiak. Aurrera begiratu behar dugu, egoerak blokeo sentipena eragiten baitu. Egoera honetan, euskalgintzako beste e r a g i l e e k i n h a r r e m a n a s a ko n d u dezakezuela uste duzu? Bai. Elhuyarrek beti izan du harremana euskalgintzarekin. Hasieratik, Kontseiluan parte hartu dugu. Hekimen euskal hedabideen elkarte berriko kide ere bagara. Ikusten dugu egoera honek elkartzeko, diskurtsoa egituratzeko eta estrategia bateratzeko garaia ekarri eta behartu dezakeela. Kosta egin zaigu eragileei batera jokatzea. Baina ezinbestekoa da pausoak ematea, hitz egitea, proiektuak elkarrekin egitea eta sinergiak bilatzea.
Kilometro bat ez delako mila metro soilik

Pauso bakoitzari esangura berezia emanez, tokian tokira egokitu da zazpigarren egunez 18. Korrika, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Lasterketak Bizkaian egingo du eguna gaur, eta 17:30 alderako daukate hitzordua Bilbon
Matematika kontua da: kilometro batek mila metro ditu. Logikoa. Kontua da logika hutsa motz geratzen dela mila metroren eta mila metroren arteko desberdintasunak azaltzeko. Ez baitio berdin edozein mila metro eta Korrikako mila metro. Pauso bakoitzari esanahi apartekoa jarrita egin zuten korrikalariek bidea atzo Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Hiru herrialde horietan barrena ibili zen, eta euskara elkarri emateko mezua tokian tokiko berezitasunei erreparatuta aireratu zuten. Iganderako pausoak gutxitzen jarraitzen du lasterketak, Baionarako bidean. Erdia atzo goizaldean eginda, Bizkaian mugituko da gaur: Bilbora 17:30ean iritsiko da. Gasteizen berealdiko babesa jasota, horren aparretan amaitu zuten Arabako bidea goizaldean. Trebiun, euskararen aldeko aldarriari batu zitzaion oraindik orain udalak eskatu duenari: Burgos ez, Araba dela Trebiu. Korrikaren erdiko kilometroa hantxe egokitu zitzaien, eta xanpain eta guzti ospatu zuten furgonetetan gau eta egun ari diren lagunekin. Goizaldea izanda ere, jendea poliki atera zen, eta tropela osatu zen. Mendateetan izan zuten gorabehera gehiago ; Altuben, esaterako. Musikariak eta bertsolariak izan zituzten bidean, edonola ere, eta hitzorduari fin heldu zion beste klasiko
Berria 2013/03/21
horietako bat ere bai: Spidermanen gisara mozorrotuta, korrikalari batek hogeita hamar kilometroko ibilbidea osatu zuen Korrika Bizkaian sartzean.
Haurrek aparteko tokia izaten dute herriz herri, eta atzo ere bai. Edadeko jende asko irten zen, nolanahi ere, beste egunetan baino askoz ere gehiago. Muruan (Zigoitia), adibidez, aurreko mantalarekin korrika atera zen edadeko andre bat, beste batzuk txaloka zituelarik. Beste herri batzuetan, korrika ez, baina leihotik kasu egitera irten ziren adineko ugari. Bizkaian hasi zen tropela gizentzen, baina kilometro bereziak ez ziren amaitu. Herrialde horretan sartu orduko, Ubiden, erronka bat hasi zuten lau lagunek: elkarri erreleboak emanez, Baionaraino iristeko asmoa dute.

Kirolene kirol irakaskuntzako ikastetxeko lau kide ari dira parte hartzen ekinbide horretan. Erakutsi nahi dugu erronka zailak ere bete daitezkeela ondo prestatuz gero. Euskaraz ez dakitenei ere esan nahi diegu ahaleginarekin lor daitezkeela gauzak. Iker Lopitzek bidetik bertatik azaldu du nolatan hasi duten erronka. Gorabeherak izan dituzte azken egunetan: Hiru lagun ginen ateratzekoak, ordezko batekin. Baina nik eta beste batek min hartu dugu, eta bion artean batek egin behar zuena ari gara egiten. Lau gara, beraz. Hiru orduz korrika egiten dute, eta sei orduz, atseden. Kirolariek bakarrik ez, erronka izan zuten kazetari taldekoek ere Otxandio igarota: aldiroko kilometroa erosi zuten, eta antolatzaileek Urkiolako azken maldan jarri zieten hitzordua. Estu eta larri ziren gehienak, baina pozarren. Urte osoan euskaraz eta euskararen alde aritzen gara gure irratietan, eta poz handia da lekukoa eskuan eramatea, azaldu du Ekhi Erremundegi Euskal Irratietako berriemaileak. Laneko uneez aparte, euskararen festa giroan parte hartzeko aukera izan dugu. Bihurrikerietarako egon, eta furgonetetako kideek zinta itsasgarriarekin lotu zituzten kazetariak. Urkiola igarota, Durangaldera jo zuen Korrikak bazkalondorako. Eguraldi ederra lagun, kaleak leporaino beteta agertu ziren Durangon bertan, adibidez. Herriko eragile gehien-gehienek hartu zuten lekukoa eskuan, eta kaleko jende ugarik ere bai. Mila metro baino gehiago esan nahi duten kilometroak. Jende oldea ez zen eten Elorrio eta Abadio inguruan ere. Lehena, ikasleen artean Jardun fisikoak jendea biltzen duela nabarmendu du Lopitzek, eta euskara zabaltzeko abagunea dela hori. Osasuna zaintzearen garrantziaz ohartarazi nahi dute, gainera. Lehenbiziko orduak ondo egin dituzte, Lopitzek azaldu duenez. Ni makuluekin nabil, baina hartu diot neurria. Herrietatik kanpo, azkarrago joatean izaten ditut gorabeherak. Kirolariak eta kazetariak Ubiden hasi zuten erronka, baina abiadura azkar mantsotu zuten, Otxandion; 36ko gerran bonbapean hil zituzten herritarren omenezko tokian itzuli bat eman zuten. Berriz, Zaldibar, Mallabia eta Ermua. Bizkaian atzo egin beharreko bidea hor amaitu zuen Korrikak, eta Gipuzkoara itzuli zen. Eibar zuen arratseko herri nagusia, eta ekitaldiari fin lotu zitzaizkion herritarrak. Mila metrotik gorako balioa duenetakoa izan zen herriko lehena. EHU Euskal Herriko Unibertsitatearen fakultatean ari diren ikasleek erosi zuten, elkarren artean dirua pilatuta. Julene Otegi estudianteak azaldu du kilometroa zergatik hartu duten unibertsitatearen parean bertan: Ikasleok ere euskararen alde gaudela erakutsi nahi dugu. Euskara elkarri eman nahi diogu. Aurtengo leloak berak dio dena.
Korrikan, hizkuntza da gorputza

Xalbador bertsolariari ikasi genion herria dela gorputza eta hizkuntza bihotza, ez zaigula mesedegarri bi horiek elkarrengandik bereiztea. Xabier Amuritzak, berriz, euskara gutxiago maitatzeko eta gehiago gozatzeko aholkatu digu. Gorputza, hizkuntza, gozamena ikusten ditut nik lehenengo. Bihotza eta herria gero. Hurrenkera horretan. Izan ere, aldagaien hurrenkerak eraldatu egiten baitu euskararen oraina eta geroa. Bai, ezta? Euskararen alde egotea, kontra egotea baino hobe! Alde egotetik euskaraz egin ahal izatera pasatuz gero, are eta hobeto, jakina! Nahikoa ote, ordea, alde egotea edota euskaraz jakitea? Datu demolinguistikoek ezetz diote: aldekotasunak eta ahal mugatuak, besterik gabe, ez dakarte euskara gehiago erabiltzerik. Hori, jada, ikasita daukagu?! Gakoa ez baita euskara gehiago edo gutxiago maitatzea, aukera daukagun guztietan euskara erabiltzeko gogoa izatea baizik. Aukerak zabaltzea eta euskara aukeratzea, hortxe funtsaren funtsa. Hortxe ikusten dut nik, batez ere eta aurrera egitekotan, Eman euskara elkarri lemaren mamia: gorputzak, Korrikaren patxadan, elkarri aukera ematen, taldetasunean. Debagoienetik pasatuko da gaur Korrika 18. aldiz. Mende baten herena joan zaigu 1980an, Zuk ere esan bai euskarari lemapean, lehenengoz pasatu zenetik. Eta atzera begiratuta, duda barik, hobeto bizi gara inguruotako euskara jendea. Hala nahi
Iritzia 2013/03/21
duenak aukera gero eta zabalagoa du elkarri euskara emateko Euskal Herriko paraje honetan. Ikastetxeetan eta euskaltegietan, hedabideetan eta sarean, instituzioetan eta enpresetan, kultur eskaintza eta abarretan bizi dugu hedatze hori egunerokotasunean.
Elkarren arrimuan, inoren zain egon gabe, abiarazi ditugu ekimen horietako gehienak gure eskualdean. Aitzindari omen gara, gainera, beste askorentzat. Ondo! Bai, hobeto gaude, bai!, baina ondo al gaude egon? Autokonplazientziatik urrun gara, edozelan ere.! Euskaldun izateko gogoa elkarrekin ereiten jarraitzea dagokigu, berriro ere, euskara jende antolatuari. Izan ere, politikariek askatuko gaituzten zain bagaude, gauden lasai! Eguneroko korriketan, cuerpo a cuerpoetan, tte tte horietan ari gara etorkizun hurbila sortzen. Julen Arexolaleiba
Lehentasunak baliabideak behar ditu

Aitor Karasatorrek Sakanako Mankomunitateko lehendakaritza eskuratu zuenean iragarri zuen zeintzuk izanen ziren legegintzaldi honetarako lehentasunak: euskara, gizarte zerbitzuak eta garapena. Euskalgintzatik pozez hartu genuen berria ulertzen baitugu alor bat lehentasunezkoa izendatzen baldin bazuten, behar dituen baliabideez hornituko zutela. Usteak erdi ustel, ordea. Sakanako Mankomunitateak ere iragarri du murrizketak eginen dituela. Bi zerbitzu izanen dira kaltetu bakarrak: Kirol Zerbitzua eta Euskara Zerbitzua. Euskara Zerbitzuan 15.000 euro inguruko murrizketa iragarri da. Hainbat jarduera kendu eta murriztuko dira. Haatik, murrizketarik nabarienak diru-laguntzetan eginen dituzte eta hor Sakanan euskararen normalizaziorako funtsezkoak diren bi erakunde izanen dira
Iritzia 2013/03/21
kaltetuenak: AEK-ko Itsasi euskaltegia eta Guaixe eta Beleixe hedabideak kudeatzen dituen Bierrik fundazioa. Uste dugu euskalgintza funtsezkoa dela hizkuntzaren normalizazio prozesuan, eta horiek babesteko erakunde publikoen erabaki ausartak behar ditugula. Jabetzen gara ez dela ona Sakanako egoera ekonomikoa eta seguruena Sakanako Mankomunitateko aurrekontuak egitea ez dela lanbide erraza izanen. Hala ere, justifikaziorik ez du zerbaitek lehentasuna duela iragarri eta gero bazterrean uzteak. Pentsatu nahi dugu mankomunitateko agintariek atzera eginen dutela. Garaiz gabiltza. Patxi Flores Lazkoz (Sakanako AEKko irakaslea) Garbie Petriati Ijurra (Bierrik-eko bazkidea).
Epe falta
Gauzak atzorako egiten ikasi dugu, epe laburren tiraniak bizi gaitu. Politikan bezala ekonomian, bai hezkuntzan nola sorkuntza artistikoan, raso desagertu dira planifikazioa eta epe luzeko helburuak. Haizeak gaur nondik jotzen duen hartzen ditugu erabakiak, inkestek eta hedabideek diotena bihurtu dugu ideologiaren muina, estrategien mamia. Epe laburrerako antolatzen da dena, epe laburrerako balio duten kritikak egiten dira, epe laburraren dinamikak berdintzen ditu boterea eta oposizioa. Zuriek zein beltzek, gero eta gehiago egiten dugu bat epe laburreko sisteman. Ideologiak elkarrengana biltzen ari direla ere esan liteke: epe laburrerako sistemapean lan egiten duen ideologiak idealak, helburuak, utopia antzutzen ditu. Euskarak aspalditik abisatu zigun: denbora-muga jakin bat adierazteaz gainera, epe hitzak esan nahi du sosegu eta patxada ere. Denboraren mende bizi beharrean, denbora mendean behar genukeela, alegia. Anjel Lertxundi
Hizkuntza gutxituak hezkuntza erreformatik at utzi dituzte

Astebetean bigarren aldiz, Frantziak uko egin dio hizkuntza gutxituen estatusa aldatzeari. Astearte gauean hezkuntza er refo r m a arau tu k o d u en h i z k u n tz a egitasmotik at utzi zuen hizkuntza gutxituen aipamena. Egin, hiru aipamen egin dizkie, baina neholako eskumenik aitortu gabe.
Berria 2013/03/21
Lege egitasmoan hiru aipatu egiten dizkiete, baina hizkuntza gutxituei inolako eskumenik eman gabe
egoera puntu beltza dela hezkuntza errefor man. Euskalgintzako gizarte e r a g i l e e n i r i t z i z , b e r r i z , Fr a n t z i a k o Gobernuak aukera historiko bat galdu du, hizkuntza gutxituen alorrean urratsak egiteko. Aitzinamendurik ezean gibelatzea gertatuko dela nabarmendu du euskalgintzak, eta egoerak kezkatzen duela erran du. Francois Hollanden gober nuak ez du onartu euskararen ofizialtasuna, ez du legea egin, eta ez du berretsi Euroituna.
Funtsean, orain artean egiten zena arautzen du, baina ber merik eta garapenerako oinarririk eskaini gabe. Joan den astean Frantziako Gobernuak iragarri zuen ez zuela konstituzioa aldatzeko asmorik. Horiek horrela, Frantziak ez du berretsiko Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna, eta Francois Hollande presidenteak hauteskunde kanpainan egindako promesa bertan behera utziko du. Ipar Euskal Herriko diputatu eta senatariek onartu dute hizkuntza gutxituen
Euskarak jarri dio kolorea

Grisarekin lotzen dira maiz, kearekin eta kutsadurarekin. Bizkaiko Meatzaldea eta Ezkerraldea. Industriaren ameslekuak. Erdararekin lotzen dira maiz, euskararen ahuldadearekin eta ezinarekin. Bizkaiko Meatzaldea eta Ezkerraldea. Euskara zabaltzeko ameslekuak. Grisari kolorea jarri zioten atzo, ordea; ametsari egia bihurtzeko bidea jartzen jarraitu zuten. 18. Korrikara bilduta, jendetza handiak adierazi zuen euskara indartu nahi dutela eskualde horietan, elkarri euskara eman nahi diotela, koloreak nahi dituztela grisaren partez. Eta horretan jarria dute itxaropena, haurrengan. Milaka eta milaka atera ziren atzo lasterka, edo jarri ziren bide bazterrean erne-erne. Euskara ke artetik ateratzeko asmotan.
Berria 2013/03/23
Bizkaiko Ezkerraldean jendetza handia bildu du Korrikak, Meatzaldean eta Uriben bezala; omenaldia egin diete ekinbidea sortu zutenei
Amaitzear du bidea aurtengo lasterkaldiak. Bizkaian egin zuen atzoko eguna goizaldea ere han igaro du, kostaldean, eta Gipuzkoara sartuko da gaur, kostaldeari jar raituz. Donostian hitzordua g aur iluntzerako jarri dute; Martutene aldetik sartuko da Gipuzkoako hiriburura, eta 21:00ak pasatuta iritsiko da erdialdera. Korrikak bihar du azkena, Baionan. Goizean goiz hasi zen mugimendua atzo Meatzaldean. Kilometro berezi bat zuten Trapagaranen: AEK-ko bost lankidek 50 urte bete dituzte aurten, eta jaiotza urtearen zenbaki bereko kilometroa erosi zuten, 1.963a. Korrikako kilometroak iragartzeko erabiltzen dituzten seinaleen gisakoak jantzita osatu zuten bidea. Jendea eta jende gehiago hortik aurrera. Portugaleten, Sestaon eta Barakaldon gainezka egin zuten kaleek Korrika pasatzearekin. Eskolek hartu zuten aparteko tokia herri horietan; kilometroak erosi dituzte, eta ikasleak oldean hartuta osatu zituzten. A i p at ze k o a d a , e d o n o l a e re, i k a s l e gazteenek egin zutela irrika handiagoz korrika; azkarrago hartu zuten etsia 14-15 urteko ikasleek, malda koskorren bat izanez gero.

Mugarria, traineruan Barakaldotik Erandiorakoa izan zen beste kilometro berezia. Kolorea jarri ziona egunari. Ibaiaren bi aldeetara geratzen dira herri horiek, eta traineruan eraman zuten lekukoa bi arraun taldek: Kaikuk eta Lutxanak. Ibaiaren bi aldeetara batu zen jendetza hori ikustera, eta suziriekin eman zuten abisu bidean zela. Kilometro mugarria izan zen ibaikoa, gainera: 2.000.a. Itsasadarra Erandioko sinboloa da, eta garrantzi handia dauka guretzat, azaldu du Maitane Aranagak. Hark eraman zuen lekukoa behin lehorrera iritsi zenean, Erandion, haurtxo bat besoan hartuta. Egoera ez dela ona ohartarazi du: Herriko eskoletan euskararen erabilera nola dagoen aztertu berri dute, eta erantzuna ez da oso ona izan. Aurrera jarraitu beharko dugu. Aranagaren ostean, LABeko ordezkari Manu Barreirok hartu zuen lekukoa: Kalean gutxi entzuten da euskara, eta oso garrantzitsua da Korrika. Kostaldera jo zuen handik lasterketak. Erromon, hurrengo hitzordua: Korrikaren sortzaileetako bik, Joseba Campok eta Urtsa Errastik, kilometroa egin zuten, eta omen egin zieten. Segidako kilometroan, berriz, hil berri den Lurdes Artetxe hartu zuten gogoan Korrikako eta AEK-ko arduradunek; urteetan euskara irakasle aritu zen, eta orain hilabete inguru zendu zen. Lore sorta bat eman zieten haren senideei, eta kilometro bat egin zuten haren omenez.
Mungia alderako bidea hasi zuen arratsean lasterketak, ondoren kostaldera itzultzeko, Bermeo eta Lekeitio aldera. Iluntzerako prest ziren. Mungian, adibidez, ikurrinak banatzen ari zen Geure Ikurrak taldea, Espainiako bandera inposatu dutela salatzeko. Mugimendu gutxi zegoela adierazi zuen Saioa Aionak. Gero bizituko dugu, Korrika iristean. Jendetza biltzea lortu zuten.
Euskaltzaleak berotzeko eta alergia apaltzeko

Irri eta negar hara titulu bat duela aspaldiko idazle batek erabili zuena. Bi hitz horiek berme luzatzen dut solasa egun, negarretik hasiz. Euskara negarrari lotua baita iparraldean; azken hogei urte hauetan egin diren hizkuntz azterketek aski erakutsi dute alabaina euskararen beherakada. 1900. urte haietatik orain arte etengabeko errekaratzea ezagutu du euskarak iparraldean, apaltzea abiadura handiagoz ezagun delarik bigarren mundu gerlatik lekora. 1950-1960. urteetan herriek husten jarraitzen zuten, bertan zegoen gazteriak, nahiz hizkuntz gaitasun premiatsua oraindik eduki, gure hizkuntza abandonatzen zuen, orduko esaldi faroak : Baiona pasatu eta euskarak deus ez du balio!, eta beste hauxe: frantsesa ongi ikasteko euskara ahantzi behar da. Negarretik irrira Baina, negarretik irrira pasatzeko aroa jada 1960 urtean pizten da. Urte hartan idazten baitu Manex Pagolak gurea da kantua, galdatzen duela azken bertsoan: noiz ote zauku eskual herrira primadera etorriko? Gaztek ez ba dute axolarik, negua zauku sartuko!. Galdera egiteak berak ez ote du erakusten kontzientzian argi bat piztua dela? Hamar urte motorrak berotzen hasteko, eta hona ikastolak sortzen direla, AEK-ak eta euskal irratiek hizkuntz errekonkista sustatzen dute 1980. urtetan, eskola frantsesetako gurasoak inplikatzen direlarik, euskal haziak ikastegi katolikoetan, Ikasbi eta geroxeago Bigabai ikastegi publikoetan. Garapen lan luze horretan Korrikak ematen du parada,
Iritzia 2013/03/24
elkarrekin agertzeko, euskara mugimenduarekin du.
lotzen
Alergia Korrikaren bigarren bertutea hauxe da: iparraldeko iritzi publikoak euskarari erakusten dion onespenaren termometroa goratzen laguntzen du. Bi adibide: Gure Irratiak lekukoa hartuko dio aurten Uztaritzeko Herriko Etxeari. Herriko etxe hau ez da euskararen aldeko militante bezala ezagutua urtean zehar. Baina Korrikak pauso txiki baten parada ematen dio, hori gabe ez baitzuen ezer erakutsiko. Gauza bera esan daiteke CGT langile sindikatuaz. Bi adibide horiek islatzen dute iparraldean, euskararen egoeraz axola berezirik ez duen iritzi publikoko partea. Askoz hobe da publikoki ager daitezen alde, hori ikustearekin alergikoak direnak gutxiengoan senti daitezen. Mattin Larzabal
Euskara ikasteko diru laguntza berreskuratuko du Uriartek

Euskaltegi publiko edo homologatuetan euskara ikasi eta maila gainditzen duten ikasleentzako laguntza berreskuratuko du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kulturako Sailak. Aurreko legegintzaldian laguntza kendu zuen, eta euskaltegi publiko zein pribatuen kritika gogorrak jaso. Ordea, Cristina Uriarte Hezkuntza sailburuak jakinarazi du 2013ko aurrekontu egitasmoan 700.000 euroren diru funtsa gorde duela laguntza hori berriro abiarazteko.
Berria 2013/03/26
Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak berretsi du aurrekontu sozialak prestatu dituztela
Aurrekontuetan euskararekiko konpromisoa ikusi eta frogatu daitekeela gaineratu zuen. Aurrekontu egitasmoak euskaltegiei bideratutako diru sailak mantentzen dituela berretsi ere zuen. Euskareren gizarte erabilera sustatzeko oinarrizko ekintza bakar bat ere ez dugu ahaztuko, nabarmendu zuen. Horrez gain, sailburuak euskarazko hedabideak sustatzeko diru sailak mantentzeko konpromisoa berretsi zuen. Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak atzo Eusko Legebiltzarrean azaldu zuen aurrekontu proiektua onartuz gero 2012an baino 294,5 milioi gutxiagoizango dituela aurten. Ordea, Cristina Uriartek berretsi egin zuen aurretik Iigo Urkullu lehendakariak esandakoa. Aurrekontu sozial bat izan da gure helburua, oinarrizkoena bermatuko duena, gure sailari dagozkion zerbitzu oinarrizkoenak ber matuko dituena, pertsonak dituena lehentasun nagusi, azaldu zuen Cristina Uriarte sailburuak. Halaber, Eusko Legebiltzarrean egindako azken agerraldian egin zuen bezala, Uriartek Hizkuntza Politikaren garrantzia nabar mendu zuen atzo, bere saileko aurrekontuen aurkezpenean. Zentzu horretan, sailaren lan taldeari eusteko asmoa agertu zuen Uriartek, eta gogorarazi zuen langileei dagokion kapituluan ez dagoela murrizketarik. Jakinarazi zuen sailak kudeaturiko hamar

eurotik ia zortzi langileei zuzentzen dizkietela; lan baldintzak mantetzearen alde agertu zen sailburua: Mantentzen ditugu indarrean dauden akordioak: ratioak, ordezkapenak, soldatak eta eskolaorduak. heziketa bereziari dagozkion laguntzak kasu. Halaber, itunpeko ikastetxeekiko harremana mantenduko dela zehaztu zuen %1 jaitsiko da diru sail hori. Juanjo Agirrezabala EH Bildukoak kritikatu egin zuen hezkuntza publikoan mozketak egin diren bitartean diru sail horri eutsi izana: Marra gorriak pasatu dituzue. Diru laguntzei dagokionez, eta legebiltzar talde gehienek kontrakoa leporatu zioten arren, Uriartek defendatu zuen bekak mantentzen direla. Iaz 55 milioi euroren diru sailak aurreikusi zituzten arren, azaldu zuen diru horretatik 53 milioi euro erabili zituztela, eta, horrenbestez, diru sail hori jarri dutela a u r t e n . H a l a b e r, g a r r a i o r a k o e t a jantokietarako laguguntzak ere mantenduko dituztela azaldu du. Kulturan, sektorearen ehuna sendotzea bilatu duela zehaztu zuen, kultur elkarte profesionalei babesa emanez. Bono Kulturari dagokionez, urte osoko iraupena duen egitasmo bertsua abiarazteko asmoa agertu zuen Uriartek.
Egungo obrak bukatu Bestetik, azpiegituretan egindako inbertsioa jaitsi arren, abian diren lanak bukatuko dituztela aurreratu zuen Uriarte. Halaber, azpiegituren plan berri bat egiteari ekiteko asmoa agertu zuen, eta horretarako, lehentasunen ildotik abiatuta, beharrezko diren lanak egingo dituela erantsi. Miren Josune Gorospe EAJko legebiltzarkideak nabarmendu zuen plan horrek lehentasunak finkatzeko balioko duela. Hezkuntzari dagozkion programetan Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza eta Lanbide Heziketa oreka lortu dutela adierazi zuen Uriartek, eta programa batek ez dituela besteak baztertzen. Are gehiago, aurrekontu egitasmoan alor batzuk indartzen direla nabarmendu zuen,
Europako itunei muzin egitea da legez kanpokoa

Jose Manuel Soria Espainiako Industria ministroak, berriki adierazi du Eusko Alkartasunak ETB Nafarroan ilegalki ikustea ahalbidetu duela. Hitz horiekin justifikatu du iragan urtarrilean Espainiako Gober nuak EAko militanteak 45.000 euroko isunarekin zigortu izana, Iruerrian ETB ikusteko hedagailua jarri zutelako.
Iritzia 2013/03/26
Espainiako Gobernuak 1992. urtean sinatu zuen Europako Hizkuntza Gutxituen ituna eta 2001ean berretsi zuen. Ordutik hiru txosten o s at u d i t u E u ro p a k o Ko n t s e i l u k o Ministroen Batzordeak eta, guztietan, hizkuntz normalizazioaren bidean hizki larriz idatzitako gomendio eta eskaerak helarazi dizkio Espainiari eta, ondorioz, baita Nafarroako Foru Erkidegoari ere, zeina hura betetzera derrigortuta baitago. Gogora dezagun Europako Kontseilua giza eskubideak bermatzeko helburuz sortutako erakundea dela, besteak beste, herritarren hizkuntz eskubideak errespeta daitezela zihurtatzeko jaioa. Giza eskubideen gaineko nazioarteko itunak edozein estatutako konstituzioak baino garrantzitsuagoak dira, eta, zer esanik ez, edozein foru erkidegoko legeriaren gainetik daude. Gutuna ez betetzeak, beraz, nazioarteko legeriaren atal nagusi bat ez betetzea dakar, eta, ondorioz, eskubideak urratzea. Euskarari dagokionez, batzordeak ebazten du bi instituzioek Hizkuntza Gutxituen ituna urratzen dutela. Beraz, Soria jauna, ilegala ez da euskaldunon hizkuntza eskubideak ber matzeko ekimenak bultzatzea, baizik eta Europako Itunak ez errespetatzea. Ilegala Espainiako eta N a f a r ro a k o g o b e r nu e k bu l t z at u t a k o apartheid linguistikoa da.
Industria ministroari ahaztu egin zaio esatea, ordea, instituzioek ETBren emisioa normalizatzen ez dutelako egin behar izan d u t e l a h e r r i t a r re k h a l a k o e k i m e n a . Espainiako eta Nafarroako Gobernuen euskaldunen hizkuntz eskubideak urratzearen ondorioa dela herritarrek euren kabuz jokatu behar izatea. Eta herritarrek borondatea jarri eta bidea erraztu arren, bi gobernuok ez dute erakutsi euskararekiko jarrera erasokorra aldatzeko asmorik. Aitzitik, herritarren borondatea eta lana dela-eta auzitara jo dute.

politiko, sozial, kultural eta linguistikoa; ezta euskalgintzako hainbat eragileren eskariak ere. Dirudienez, bestelako irizpideak nagusitzen dira UPNren baitan, besteak beste, euskararen normalizazioaren aldeko edozein proiektu eta ekimen oztopatzea. Hori bai ilegala. Europa osoan, Nafarroa da bere lurralde eremuko berezko hizkuntza baten aurkako legedia eta jarrera sistemikoa eraiki dituen herrialde bakarra. Ziur izan Soria jauna eta Barcina anderea nafarrek euren hizkuntza eskubideen alde, euskararen normalizazioren alde jardungo dutela aurrerantzean ere eta, hori, zilegizkoa dela erabat. Europak aitortu eta lekuko gobernuek urratutako eskubideen alde borrokatzea, zilegizkoa da. Euskaraz bizi nahi izatea zilegizkoa da. Maiorga Ramirez ( EAko Nafarroako lurralde idazkaria)
Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak zabaldutako azkeneko txostenak argi azaltzen du: Nafarroan gutxienez euskara hutsezko telebista bat bermatu behar zaie herritarrei, ez herritarrek hala eskatzen dutelako, baizik eta gobernuen betebeharra delako. Are gehiago, txostenean jasotzen da euskarazko telebista pribatuentzat laguntzak handitu beharko liratekeela eta Nafarroako ikus-entzunezko batzordean euskal hedabideen ordezkaririk ez egotea aniztasunaren aurkakoa dela. Baina, PPk eta UPNk entzungor egiten diote justiziari haren ebazpenak gogoko ez dituztenean, gure egoera sozioekonomikoa estutzeko ez bada, ez dituzte Europako gomendioak jarraitzen. Aitzitik, inposizio antidemokratikoen bidea hartzen dute. Interes alderdikoiei erantzuten dieten neurri eta jokabideak bultzatu eta babesten dituzte; milaka herritarren eskakizunen gainetik, Nafarroako Parlamentuaren gainetik, Europako Batzordeko txostenen gainetik eta Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiaren sententzia biren gainetik. Soria jauna eta Barcina anderea, Euskararen aurkako obsesioa arteko legeen, parlamentuaren eta giza eskubideen gainetik pasatzea da ilegala. Nafarren hizkuntz aniztasuna ez errespetatzea da ilegala. PPko eta UPNko gobernuek ez dituzte errespetatzen Euskal Herriko aniztasun
Korrikan azaldutako indarra bideratzera deitu dute, eta leloa betetzen hastera
Berria 2013/03/27
18. Korrikak inoiz baino herritar gehiago elkartu dituela nabarmendu du AEK-k, eta inoiz baino pluralagoa ere izan dela
Zenbat jende, eta zer jende. Inoiz baino handiagoa izan da parte hartzea. Inoiz baino pluralagoa izan da, orain arte parte hartu ez dutenek ere bat egin dutelako. Edurne Brouard arduradunak 18. Korrikak emandakoaren balantze ona egin du, AEKko kideen eskutik. Igandean bukatu zuen ibilbidea aurtengo Korrikak. Andoain (Gipuzkoa) eta Baiona arteko bidean, 2.587 kilometro egin zituen. Inoiz baino gehiago, Brouarden esanetan. Je n d e t s u a i z a n d a l e k u g e h i e n e t a n Korrikaren bidea, eta, bereziki, Baionan. Lapurdiko hiriburuak inoiz ezagutu duen mobilizaziorik handiena izan zen. Korrika pasatu ez den lekuetan eta desorduetan ig aro den tokietan ere antolatu dituzte ekitaldiak. Baita nazioartean ere: munduan, 30 tokitan baino gehiagotan egin dituzte Korrikarekin lotutako ekitaldiak, AEKren arabera. Kohesiorako tresna Euskara elkarbizitzarako tresna gisara aurkeztea zuen xedeetako bat lasterraldiak, kohesiorako tresna moduan. Hala, Korrikan zenbat atera diren ez ezik, zein atera diren ere nabarmendu dute. Eusko Legebiltzarrak erositako kilometroak utzi du argazki esanguratsuenetako bat aurten: parlamentuko lau alderdi nagusietako ordezkariek elkarrekin jardun zuten lasterka Gasteizen. EAJkoek, EH Bildukoek, PSE-EEkoek eta PPkoek.
Pozik daude hamaika egun eta hamar gauetan bildutako indarrarekin mundiala izan da, baina aurrera begira jarri dira. Kezka bat badugu: h e m e n d i k a u r r e r a , z e r ? . Ko r r i k a n batutako indarra bideratzera deitu du AEK-k, eta egunez egun ahotan izan duten leloa Eman euskara elkarri eguneroko bizitzan martxan jartzeko eskatu du.

euskara kohesiorako tresna dela, eta, horretarako, euskararen ezagutza unibertsalizatu behar da. Euskaltegiek duten zeregina nabarmendu du. Eta hiru: aukerak eta baldintzak jartzea euskaraz ikasteko eta aritzeko. Berezko hizkuntza nor malizatzeko sustapena egin ez eta ik as tek o eta erabiltzek o baliabideak jarriz ematen zaio euskara elkarri. Korrikaren lekukoaren itzalean joan ziren eragileei dei egin die, beraz, Mugikak, bide horretan lan egitera. Euskalgintza osoak beteko du euskararen aldeko bere konpromisoa. Berdin egitea eskatzen diegu zeregin horretan zer egina eta zeresana duten guztiei.
Beste erakunde batzuen kilometroetan ere elkarrekin atera ziren korrika alderdi horietako ordezkariak. Eta ez horiek bakarrik: iritzi eta alor oso diferenteetako ordezkariak atera dira lasterka aurtengo Korrikan, herrialde guzti-guztietan. Euskararen aldeko indarra badela erakutsi du Korrikak, beraz. Kontua da lasterketa igarota zer gertatuko den orain. Gure benetako erronka da Eman euskara elk ar ri leloa egunerok o bihurtzea, adierazi du Mertxe Mugika AEK-ko koordinatzaile nagusiak. Hori lortzeko, ohartarazi du bideratu egin beharra dagoela hamaika egunez agertutako indar hori. Hiru baldintza aipatu ditu Mugikak. Bat: euskaldunek euskaraz jardutea. Euskara daukanak eman egin behar du; euskaldunok euskara erabiltzeko joera indartu egin behar dugu. Bi: erdaldunek euskara ikastea. Aukera eman behar diote euskara erabili nahi duenari. Inoiz baino argiago geratu da
Eskola publiko elebidunak irakasle kopuru bera atxikiko du heldu den urtean
Datorren ikasturtean, 200 ikasle gehiago ariko dira Iparraldeko eskola publiko elebidunean, baliabide berekin
Philippe Couturaud Pirinio Atlantikoetako Akademia ikuskariak heldu den ikasturteko eskola mapa finkatu du, eta, eredu publiko elebidunean, ez da irakasle gehiagorik egonen. Ireki eta ixten diren postuen artean oreka atxikiko dela dio Couturaudek. Alta, heldu den ikasturtean, 200 ikasle gehiago arituko dira eskola elebidunean; 5.176, hain zuzen ere. Eskola elebidunean, batez bertze, hogei haur baino gutxiago daude gelaka; beraz, oraindik badago tartea, irakasle gehiago hartu gabe, ikasgeletan haur gehiago hartzeko. Bertze arazo bat nabarmendu du: akademia ikuskaritzak gero eta arazo gehiago ditu tituludun irakasle euskaldunak atzemateko, eta, usu, kontratazioak egin behar ditu. Horrek xahutzeak handitzen dituela dio, eta desoreka handitzen duela frantses hutsean ari diren eskolen aldean. Alta, hainbat herritan euskara irakasleak galdu dituzte, eta, bertzeak bertze, protestak izan dira Arrosako (Nafarroa Beherea) eskola publikoan, Arbonan eta Baionan (Lapurdi), eta Barkoxen eta Sohutan (Zuberoa). Ikas Bi gurasoen elkarteak kritika zorrotza egin dio hizkuntza politikari eta akademia ikuskariari. Hizkuntza publikoaren lankidetza nagusia eragile pribatuekin egiten denez (historikoak, Seaska, AEK, euskal irratiak...), Thierry Delobel Ikas Biko presidentearen iritziz, hizkuntza politika haien esku utzi da, eragile publikoen kaltean.
Berria 2013/03/27
Couturaudek ez du onartu kritika, eta jakinarazi du Delobelek ez duela deitu oharrik egiteko. Elkarlana nahi duela dio, baina, egia bada, bederen deitu beharko lidake, elkarrekin adostasun eremuak finkatzeko. Eskola uztearen datuak Hego Euskal Herriko eskola uzteari buruzko datuak jakinarazi ditu Espainiako Hezkuntza Ministerioak: Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, %11,5 da urtebetean, 0,5 jaitsi da, eta Nafarroan, %13,3 0,3 igo da. Espainiakoa baino askoz hobea da Hegoaldeko egoera; Espainian, %24,9 da eskola uzten dutenen portzentajea. Europak %10era jaitsi nahi du 2020rako.
Irrati lehiaketa amaieraraino eramateko eskatu du euskalgintzak
Berria 2013/03/27
Eusko Jaurlaritzak apirilaren 4ra arte du epea lau euskal irratik jarritako helegiteari erantzuteko
Lehiaketarekin aurrera egin, ala bertan behera utzi. Eusko Jaurlaritzak, luze gabe, iaz abian jarritako irrati lizentzien lehiaketarekin zer egin erabaki beharko du. Urrian emandako behinbehineko adjudikazioan, euskarazko hamahiru irrati zeuden euskarazko 11 erreserba zeuden . Eta horien artetik, Antxeta irratiak, Araba irratiak, Justuri irratiak eta Euskal Irrati Zerbitzuek helegitea aurkeztu dute, Eusko Jaurlaritzari eskatzeko lehiaketaren prozesua bukatzeko. irratiaren kasua. Horrelako lehiaketetan askotan euskara kaltetuta ateratzen da, eta hau da kasu horietako bat. Euskal Herriko eremu askotan ez dago aukera handirik euskarazko irratiak entzuteko, Barandiaranen arabera. Lehiaketa hau aukera historiko bat zen, toki garrantzitsuetan euskarazko eskaintza bat gehiago izateko. Hartara, Hekimenek euskarazko lau irrati horien bidea jendaurrean babestu du. Guri dagokigunez, Eusko Jaurlaritzari eskatzen diogu erabakiak hartu ziren lekura itzultzeko lehiaketa. Berebiziko garrantzia du afera honi irtenbide ona emateak. Irregulartasunak prozesuan Aurreko astean BERRIAk argitaratu zuenez, Kultura Saileko teknikariek salatu zuten lehiaketako balorazioa egiteko kontratatutako enpresak balorazio mahaiaren informazioa jaso zuela. Mahaitik txosten batzuk ere desagertu zirela salatu zuen Iker Garcia de Eulate teknikariak. Pluraltasunari puntuak ematerakoan, lehendik lizentzia zuten Madrilgo irrati batzuek puntu guztiak jaso zituzten. Halaber, frekuentzia guztietan 1,37 puntu gutxiago eman zizkieten Onda Vascaren proiektuei. Hamaikaren eta Info7ren arteko proiektuak zortzi lizentzia jaso zituen behin-behinean, eta Euskal Irrati Zerbitzuen administrari Ibon Altunak bere
Aipatutako irratiek euskalgintzako eragileekin bilera izan zuten atzo Andoainen (Gipuzkoa), prozesuaren berri eman eta babesa eskatzeko. Alberto Barandiaran Hekimeneko zuzendariak, euskalgintzako eragileen izenean, nabarmendu du euskarak ez duela tratu onik izaten horrelako lehiaketetan: Ezagutzen dugu Euskalerria

ikuspuntua jarri du mahai gainean: Helegitea aurkeztu dugu, irregulartasunak zuzendu eta lehiaketarekin jarraitzeko. Ez litzateke justua behin-behinean lizentzia izan dugun euskarazko irrationtzat beste lehiaketa bat hastea. Lehiaketa berria hasten badute, ez dakigu euskarazko erreserbak egongo diren ala ez. Agus Hernan Antxeta irratiko lehendakariak azaldu du iaz itxaropenez hartu zutela lehiaketa, euskarazko 11 erreserba zeudelako. Baina, aurkitu dugun eskandaluaren erdian, bahituak sentitzen gara. Interes politikoak egon dira tartean, eta euskara izan da kaltetua. Hernanek gogorarazi du lehiaketara proiektuak aurkezteko irratiek kostu pertsonal eta ekonomiko handia izan zutela. Txosten teknikoak eta berme handiak aurkeztu behar izan zituzten irratiek. Antxeta irratiko lehendakariaren ustez, oraingo Jaurlaritzak patata beroa eta korapilatsua jaso du. Lehiaketa bertan behera uzten badute, urteak eta urteak iraungo duen prozesu judizial batean sar daiteke. Egoera horretan, lehiaketa berria abiarazi dezake gobernuak, ala ez. Horregatik pentsatzen dugu zentzuzkoa dela prozesua bukatzea.
Tximeletak
Asko dira mundu honetan sentsazio zirraragarriak. Asko azala oilo ipurdiz ipinarazten dizutenak. Luzaroan itxaron duzun eskutitza zabaltzen duzunean, luzaroan begiratu diozun hark begiratzen dizunean, erditzen zarenean, aita bihurtzen zarenean, lurralde ezezagun bateko aireportuan lur hartzen duzunean... Asko dira. Norberaren mundu partikularrak baldintzatzen du zein egoera den zirraragarri. Baldintzatzen duen bezala mundu konpartitu batek. Izan baitaiteke egoera bat zirraragarri masa zabalago batentzat. Komunitate batentzat, herri batentzat, nazio batentzat. Galtza motzak jantzi dituzu aspaldiko partez. Eta zapatilak, zuri-zuriak. Ireki duzu etxeko atea eta atera zara. Ez duzu berandu iritsi nahi. Han daude lagunak. Hizketan. Hurbildu zatzaizkie. Eta hasi zara tximeletak sentitzen, duela bi urte sentitu zenituen tximeleta berak. Urduri zaude, erlojuari behin eta berriz erreparatuz. Bost minutuko atzerapenarekin omen dator. Begiekin ortzi-muga topatu eta.. han datoz!! Ikusten duzu furgoneta. Entzuten dituzu oihuak. Eta jendea, jendea korrika. Tipi-tapa, tipi-tapa.. Eta biderkatu zaizkizu sabeleko tximeletak. Iritsi dira zuen parera, egin dute lekuko aldaketa, eta sartu zarete jende artean. Irribarrez. Hasi zara saltoka, hasi oihuka. Aldamenean lauzpabost urteko ume bat, inork baino oihu ozenagoa egin nahian. Aurrean emakume edadetu bat, belauneko minak ahantzirik, atzean aita bat, jaioberria trapuan gorderik. Ika Ika Ika, hemen dator Korrika!! Tximeletak dantzan. Asko dira mundu honetan sentsazio zirraragarriak. Baina gutxi Korrikan bizitzen direnak bezalakoak. Herri baten arnasa zure ahoan sentitzean, herri bati zure zangoz arnasa ematean. Baina Korrika iristen da azken portura. Eta hegatzen dira sabeleko tximeletak. Tximeleta horiek bizirik mantentzea da erronka. Euskara elkarri ematean. Julio Soto
Elebidek %15 gorabehera gehiago jaso zituen iaz

Hizkuntz eskubideekin zerikusia duten kexuak dira bildutako gehienak, eta administrazioaren urraketekin lotutakoak
Hizkuntz eskubideen karietara, aurreko urtean baino gorabehera gehiagoren berri jaso zuen Elebide zerbitzuak iaz. Urtebetean, %15 handitu zen kopurua: 340 gorabehera jaso zituzten 2012an; hots, aurreko urtean baino 44 gehiago. Hizkuntz eskubideak ber matzeko helburuarekin Eusko Jaurlaritzak sortutako zerbitzua da Elebide, eta, balantzeari erreparatuta, eskubideak urratu dizkietelaeta herritarrek jarritako kexuak dira ugarienak; 2012an jasotako 340 gorabeheretatik, 298. Administrazioarekin harremanetan, ahoz nahiz idatziz, izandako eragozpenen harira jo dute herritarrek Elebidera, batez ere; horren atzetik daude seinaleetan eta errotuluetan atzemandako akatsei buruzko kexuak. Urraketak euskaraz jasan dituzte gehienek: 298etatik, 292k. Jasotako 340 gorabeheretatik 325 hartu zituen aintzat hizkuntz eskubideak ber matzeko zerbitzuak iaz, eta, urte amaieran, 223 txosten zeuzkan itxita. Kexuak ez ezik, 325 horietan daude galderak, iradokizunak eta eskariak ere bai. Elebide zerbitzua indartzeko zerbitzua agertu du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza,
Berria 2013/03/27
Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak. Cristina Uriarte sailburuak agintaldiko ildoak aurkeztean iragarri zuen sendotu egingo dutela Elebide. Patxi Baztarrika s a i l bu r u o r d e a r e n e s a n e t a n , n e u r r i zuzentzaileak hartzeko erabiliko dute zerbitzuan bildutako informazioa.
Cristina Uriarte sailburu andreari gutun irekia

Datorren astea erabakiorra izango da euskararen etorkizunean. Zuk zuzentzen duzun Eusko Jaurlaritzako Kultura, Hizkuntza Politika eta Hezkuntza Sailak Blanca Urgellek utzitako patata beroaz ebatzi beharko du: 34 irrati lizentzien esleipena (11 euskarazko erreserbak barne) bertan behera uzteko erabakiak kalte egindako euskarazko irratien helegitea, alegia.
Iritzia 2013/03/31
euskara garaile ateratzea posible egingo duzu. Interes partidistak asetzeko irregulartasunez beteriko prozesu bat izan dela badakigu. Baina euskara izango da egoera honetan gehien kaltetua. Horregatik, irregulartasunak hasi ziren puntuan lehiaketa berrartzeko eskaera egin diogu Jaurlaritzari. Egokiagoa ikusten badu, ohi denez, bigarren balorazio independientea eska dezala. Baina prozesua bukatzeko indar guztiak jartzea eskatzen dizugu, Uriarte andrea, eta ez, ordea, definitiboki bertan behera uzteko. Jaurlaritzak lehiaketa behin betiko baliogabetzen badu, inolako oinarri juridikorik ez lukeena, 34 lizentzia hauek (esleituak eta modu irregularrez baliogabetuak) egoera juridiko berezian lotuko dira, errekurtso kate etengabean, beste lehiaketa batera deitzea urte luzez atzeratuz. Izan ere, kaltetutako irratiok auzitara jotzeko aukera aztertzen ari gara, herri honen irrati eskaintzan euskarak merezi duen lekuaren alde egiteko prest, urte luzez egin behar badugu ere. Ondorioz, 34 lizentziak auzitan murgildurik egonda, ez luke zentzurik izango beste lehiaketa bat martxan jartzeak. Irueko Euskalerria irratiko egoera etortzen zaigu gogora. Egoera larria da Gutun hau sinatzen dugunok irabazi asmorik gabeko erakunde eta enpresak gara. Gure helburua Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan euskara hutsezko irrati eskaintza plurala egitea da. Aurreko Jaurlaritzak abiatu zuen lehiaketaren
Aukera historikoa da, galdu ezin den aukera, eta horrela adierazi diogu Jaurlaritzari gure helegiteetan. Lehiaketa behin betiko bertan behera uztea erabakitzen baduzu, euskal diala gaur bezala geratzera kondenatuko duzu: %80a gazteleraz den irrati eskaintza, egoitza Madrilen duten irratiek ekoizten dutena; euskararekiko inongo begirunerik gabe. Hizkuntz-normalizazioan duen eraginarekin. Aitzitik, gure helegitea onartzen baduzu, lurralde osoko euskarazko eskaintza plurala irrati gehiagoz aberastea eta interes partidisten gainetik

inguruan sortutako zalapartaren harira elkartu gara, bakoitzak bere ibilbide propioa badu ere. Jaurlaritzak, iazko udaberrian antolatutako lehiaketa ebatzita, behin-behinean lizentzia lortu genuela komunikatu zigun. Ondoren, gure harridurarako, jarduneko Gobernuak ebazpena behin betiko bihurtzea hurrengo Gobernuari lagako ziola esan, eta, 15 egun geroago, lehiaketa bertan behera utzi zuen. Espedienteei begiratu bat ematea besterik ez dago hasieratik irregulartasunez beteriko lehiaketa izan dela ikusteko. Irregulartasun horien zergatia azaltzea, ordea, beste batzuei dagokie. Uriarte andrea, erabiliak eta gutxietsiak sentitzen gara. Guk ondo egin dugu gure lana. Euskal irratiok kalitatezko proiektuak aurkeztu ditugu, ekonomikoki bideragarriak eta herritik eta herriarentzat eginak. Eta horrela baieztatu du Jaurlaritzak berak. Guk lan, ilusio eta diru kopuru handiak inbertitu ditugu lehiaketan, egoitza Madrilen duten komunikazio talde handien presiopean, euskara interes-politikoen arabera erabilia izaten ari dela ikusteko. Lehiaketa honetan jokoan dagoena euskaldunok dugun informazio eskubidea da, euskarazko irrati eskaintza pluralago izateko eskubidea, gure hizkuntza eskubideak, alegia. Beste ikuspegitik, hiru hiruburuetan lizentzia bana lortu dute irrati komunitarioek. Irrati komunitarioen sektorea (legedi espainolak baztertua) aintzat hartuko lukeen lehenengo lurraldea litzateke EAE. Egun Valentzian soilik dago lizentziadun irrati komunitario bat. Euskararentzat aukera historikoa Egoera larria da, sailburu andrea. Jaurlaritzak hartuko duen erabakian euskara interes partikularren gainetik egotea espero dugu. Baina, lehiaketa bertan behera uzteko erabakia mantentzen bada, azken 26 urtean diala euskalduntzeko egon den aukera bakarra galduko da: Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako biztanleriaren %90entzat euskara hutsez garatuko diren proiektuak; frekuentzia legalez, berdintasunean lehiatuko diren proiektuak. Irrati eskaintzari, eta bereziki euskarazko irrati eskaintzari, aniztasuna eta freskura emango dioten proiektuak.
Komunikabideak publikoak, pribatuak zein komunitarioak, euskararen normalizazioan berebiziko garrantzia duten tresnak dira. Aniztasuna gure sistema demokratikoaren eta eztabaida demokratiko baten bermatzaileetako bat da. Ezin dugu onartu hurrengo urteetan ia erabat espainolez izango den diala. Legala izango den benetazko presentzia behar du euskarak. Ziur gaude, Uriarte andrea, zuk eta zuk zuzentzen duzun Sailak gure argumentuak aintzat hartzen jakingo dituzuela. Agus Hernan, Ibon Altuna, Aitziber Zapirain, Ruben Sanchez eta Iigo Fernandez de Martikorena (Antxeta irratia, Araba irratia, Justuri irratia, Euskal irrati zerbitzuak)
Frantziak eta Jaurlaritzak diru ekarpena jaitsi diote EEPri
Berria 2013/03/29
Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko funtsa 20.000 euro apaldu du Frantziak, eta Eusko Jaurlaritzak, 57.600 euro. Iazko erreserbarekin aurrekontua doi bat emendatzea lortuko du EEPk hala ere
Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko hizkuntza politikak doi bat emendatuko du aurrekontua, baina nabarmentzekoa da Frantziak 20.000 euro murriztuko duela ekarpena, eta Eusko Jaurlaritzak, 57.600 euro. Iaz, Eusko Jaurlaritzak 457.600 euroko ekarpena egin zuen, eta aurten, 400.000 eurotara mugatuko da laguntza. Frantziak 740.000 euroko ekarpena egin zuen iaz, eta aurten 720.000 eurokoa. Akitaniak 860.000 euroko ekarpena eginen du, Kontseilu Nagusiak bezala. Euskal Ku l t u r a re n A l d e k o H e r r i a r t e k o Sindikatuak 255.450 euroko partaidetza ukanen du, eta Hautetsien Kontseiluak, 2 . 8 5 0 e u ro k o a . Fr a n t z i a e t a E u s k o Jaurlaritza dira, ondorioz, ekar pena apalduko duten erakunde bakarrak. Euskararen Erakunde Publikoko presidente Frantxua Maitiak azpimarratu du bi partaide horiek ekarpena apaldu arren, EEPren aurrekontua doi bat emendatuko d e l a a u r t e n . I a z 3 . 3 3 2 . 4 0 0 e u ro k o aur rekontua ukan zuen, eta aurten 3.352.300 eurokoa. Emendatzea iazko erreserbei esker azaltzen da. Iaz hainbat egitasmo atxiki zituzten aurrekontuan, baina ez ziren gauzatu. Diru hori erreserba gisa atxiki zuten eta aurten aurrekontuari erantsiko diote. Euskalgintzako gizarte eragileek behin baino gehiagotan eskatu diote EEPri baliatzen ez den funtsa hori urtean berean erabil dezatela, hizkuntza politika sustatzeko. Ohar bera egin digu estatuak zehaztu du Maitiak. Ondoko urteetako aurrekontuen osaketari begira, EEPk eta estatuak urte askotarako hitzarmena edo kontratua osatu behar dutela erran du Maitiak. Izan ere, estatuak gero eta aitzakia gehiago jartzen ditu hizkuntza politikarako baliatzen duen funtsa apaltzeko.
Kontratu bat izenpetzeak traba horiek ezabatuko lituzkeela dio Maitiak. Alta, EEP osatu zelarik, Akitaniak, Estatuak eta Kontseilu Nagusiak arau nagusi bat jarri zuten: eragile nagusiek diru kopuru bera ezarri behar zuten EEPren aurrekontua

osatzeko. Errealitatean, Frantziak arau hori urratu du azken urteotan, eta dagokiona baino 120.000 euro gutxiago jarri ditu. Maitiak ohar berezia egin du Eusko Ja u rl a r i t z a r e n e k a r p e n a e s k e r t z e k o. Nabarmendu du krisialdi ekonomikoaren ondorioz ministerio gehienetan aurrekontuak %20 apaldu dituela Eusko Ja u rl a r i t z a n e t a e u s k a r a re n a rl o a n , apaltzea izan bada ere, ez dela hein horretara heldu. Gisa berean nabarmendu du Eusko Jaurlaritza ez dagoela beharturik Ipar Euskal Herrian euskara sustatzera, eta engaiamendu hori eskertu du. Aurrekontuak osaturik, xahutzeen atalean g i s a b e re k o f u n t s a k at x i k i k o d i re l a jakinarazi du Maitiak. Egitasmoak gauzatzeko deialdia iazko heinean atxikiko ditugu eta 1,6 milioi euro baliatuko ditugu horretarako. Euskalgintzako gizarte eragileek jasotzen dute funtsik handiena, bereziki eragile historikoak, alegia, Euskal Irratiak, AEK, Seaska eta Ikas pedagogia zentroak. EEPren egitura bizirauteko 741.500 euroko aurreikusi dute, horietako 636.000 euro langileak ordaintzeko, hizkuntza politika animatzeko, ikerketa, kudeaketa eta egitura bera biziarazteko. Etorkizunari begira bi arlo nagusietan eragin nahi du EEPk, batetik euskararen transmisioan eta bertzetik erabilpenean. Euskararen irakaskuntza orokortzea da parioetako bat, alegia, lurraldeko eremu guztietara helaraztea euskaraz ikasteko eskaintza. Heldu den urtean, lehen aldiz, eredu elebidunetan ikasiko duten haurrak frantses elebakarreko eredukoak baino gehiago izanen direla jakinarazi du. Bertze alde batetik, Herriko Etxeetan bereziki, gero eta gehiago dira euskara ikasteko nahia adierazi duten langileak. EEP ez da hizkuntza politikaren notazio agentzia Herriko etxeetan euskara sustatzeko akordioak bultzatu nahi ditu Kontseiluaren eredua bazterrean utziz Bizi publikoan eragin nahi du EEPk, bereziki euskararen erabilpena sustatzeko herriko etxeetan. Baina ez du herriko etxe on eta gaiztoen notazio agentzia bihurtu nahi. Orain artean Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak burutu izan du herriko etxeetan euskarari ematen zaion tokiaren balorazioa. Kontseilua aipatu gabe, eginkizun hori betetzeko asmoa duela jakinarazi du EEPk.
Esperimentazio gisa abiatuko dute xedea zazpi herritan, Donibane Garazi (Nafarroa Beherea), Maule (Zuberoa) eta Hiriburu, Itsasu, Senpere, Hazparne eta Hendaia (Lapurdi) herrietan. Herri batzuek hutsetik abiatu behar dutela gogorarazi du Maitiak, eta zero bat proposatzea baino eraginkorragoa dela egiten diren urratsak txalotzea. Kontseiluaren lana zuzenean aipatu gabe, logika aldaketa sakona dagoela erran du.

EEPko presidentearen hitzak zehaztu ditu Bernadette Soule EEPko zuzendariak. Lehenik eta behin, herriko etxeetako arduradunekin bildu eta arloz arlo egoeraren diagnosia egin nahi dutela jakinarazi du. Horren ondoren, egin daitezkeen urratsak zerrendatuko dira, eta elkarrekin zehaztuko dituzte lortu nahi dituzten helburuak. Urte baten buruan, berriz bilduko dira, eta aztertuko dute zein arlotan izan diren aitzinamenduak, nolako helburuak bete diren eta zer egin daitekeen etorkizunean lortu ez direnak lortu ahal izateko. Itxurakeria baztertuz Maitiak errealitate ezberdinak aipatu ditu delibero horiek arrazoitzeko. Euskara sustatzea eskatzen zitzaien lehen herriko etxeei, eta urrats hori egiten zutela erakusteko, usu kanpoko itzultzaileak hartzen zituzten, baina epe luzera hori ez da eraginkorra, ez duelako barneko ibilmoldea aldatzen. Euskara teknikariak hartu dituzten herri gehienetan ere, hastapen batean, itzulpen lanak egiteko baliatu izan dituzte. Esperientziaren eraginez errealitate hori aldatuz joan dela nabarmendu du. Teknikariak ez dira dokumentu administratiboak itzultzeko, baizik eta euskararen erabilpena sustatzeko hartu dituzten eremuan. Etorkizunean, eragileen arteko lankidetza sustatzea izanen da teknikarien lana, euskararen aldeko dinamikak indartzeko. Ikas Biren kritikek ez dute oinarririk eta gatazka sortu nahi dute, Maitiaren iritziz Joan den astelehenean Ikas Bi eskola publiko elebiduneko gurasoen elkarteak euskararen pribatizazioa eta politizazioa bultzatzea leporatu zion EEPri. Maitiak hitzaldi luze eta zorrotz batez ukatu ditu salaketak. Pozten naiz ikustean Ikas Bik ongi baliatzen duela guk e m a n d a k o d i r u l a g u n t z a , t xo s t e n a k argitaratzeko gureak baino kalitate hobean; Hala ere plazaratu dituen datuak ez dira egia, oker daude. Horrez gain, elkarlanerako borondaterik ez izatea leporatu dio Ikas Biri. Bera bakarrik ari da zokoratzen. Pribatizazioaren salaketa ere gaitzetsi du Maitiak, gogoratuz eragile historikoak lanean ari zirela EEP sortu aitzin eta geroztik hartu erabakiak arrazoiturik daudela. Eragile historikoak hizkuntza politikan saihestezinak direla azpimarratu zuen.
apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila
Apirila
Irrati mapa kolore gutxirekin gelditzeko arriskua

Hego Euskal Herrian 78 irrati lizentzia b a n at z e k o l e h i a k e t a k j a r r i z i t u z t e n martxan iaz Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak. 2012ko udaberrian, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak bi lehiaketa haiek kezka handiz hartu zituen: Euskaldunak baztertu dira. Uhinak euskalduntzeko erabaki irmorik ez zela hartu salatu zuen Paul Bilbaok iritzi artikulu batean. Hala ere, euskal irrati batzuek itxaropenerako tartea ikusi zuten lehiaketa haietan. Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako euskarazko 11 erreserba zeuden. Eta Euskalerria irratiak proiektu sendoa aurkeztu zuen, lizentzia lortzeko borroka amaigabea portu onera helduko zen esperantzaz. Hurrengo udaberriak Euskal Herrian irrati mapa koloretsuagoa ekarriko zuen itxaropena bazegoen. Salbuespentzat jo daitezke Xorroxin Irratiak Beran eta Baztanen lortutako lizentziak, eta Antxetak Beran eskuratutakoa. Ezberdina da, ordea, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako egoera. Diala araututa dago, eta lizentzien herenak irrati komunitarioentzat daude gordeak. Ipar Euskal Herrian hamar irrati komunitario daude, horietatik bost euskaraz.
Analisia 2013/04/02
Nafarroan, UPNren gobernuak honela justifikatu du Euskalerria irratia lizentziarik gabe utzi izana: Euskalerria irratiaren asmoa zen Euskadi Irratiarekin konektatzea zenbait ordutarako. Eta hori, gobernuaren iritzian, legez kanpokoa eta lehiaketaren oinarrien aurkakoa da. Euskaraz ari diren irratien elkarlanerako debekurik ez dagoela salatu du Euskalerria irratiak. Baina alferrik. eta gaztelaniaz ari diren irratiei, berriz, katean emititzea onartzen diete.
Erabaki politiko nabaria da Euskalerria irratia lizentziarik gabe uztea. Bestelako i n t e re s e t a j o k o p o l i t i k o e k , b e r r i z , lizentziarik gabe utz ditzakete Araba, Bizkai eta Gipuzkoako euskarazko zenbait irrati.

kaltea jasan du lizentzia bakarra jaso zuen behin-behinean, Gasteizen. Interes politikoak salatu dituzte hainbat egunkarik. Hala, interes politiko eta irregulartasunen erdian, etxeko lanak ondo eginak zeuzkaten euskarazko hainbat irratik kaltea jasan dezakete. Eusko Jaurlaritzak lehiaketa amaieraraino eraman eta behin-behinean urrian lizentzia lortu zutenei lizentzia hori emango balie, beste kolore batzuk hartuko lituzke irrati mapak. Baina hori gertatuko balitz ere, zenbait kolore irrati mapatik at geldituko lirateke. Bilbo Hiria irratia, Ttan-Ttakun irratia, Hala Bedi eta Tas-Tas lizentziarik gabe utzi zituzten behin-behineko adjudikazioan. Irrati libreen esparrua arautuko lukeen ikus-entzunezko lege berri bat ez litzateke aukera txarra izango ortzadarra osoago ikusteko. Urtzi Urkizu
U r r i a n , E u s k o Ja u rl a r i t z a k i r r at i lehiaketaren behin-behineko ebazpena eman zuen. Euskarazko hamahiru irratik lortu zuten lizentzia. Baina, abenduan, bertan behera utzi zuten erabakia. Gobernua aldatu da, eta Eusko Jaurlaritza berriak egun gutxiren bueltan arre ala so egin beharra dauka. Aurreko lehiaketarekin aurrera egin ala bertan behera utzi. Bigarren aukera hartuko balu, euskarazko hamahiru irrati geldituko lirateke lizentziarik gabe. Antxeta, Justuri, Araba eta Hamaika-Info7 irratietako ordezkariek esan dutenez, urteak eta urteak iraungo duen prozesu judizial batean sar daiteke lehiaketa. 27 pasa dira azkeneko lizentziak banatu zituztenetik. Eta oraingo lehiaketa bertan behera utziz gero, ez dago jakiterik berriro noiz banatuko dituzten lizentziak. Balizko lehiaketa berrian euskarazko erreserbak egongo diren ala ez. Irregulartasunak izan dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoako lehiaketan, tartean informazio pribilegiatua ematea balorazioa egiten ari zen enpresari. Onda Vascak
Hizkuntz erabileraz ohar batzuk

Hizkuntzaren erabileran eragiten duten ohiko alderdiak gutxietsi gabe, uste dut hiztunak gutxitan hautatuko duela bere nortasuna, erosotasuna, askatasuna eta buruestimua kolokan jartzen duen mintzairarik. Horrekin esan nahi dut, hiztunak, ahal badin badu behintzat, ahaleginak egingo dituela bere nortasunaren parte den hizkuntza hautatzeko. Izan ere, hitz egiten dugunean faktore psikologiko, kultural eta emozional guztiak daude jokoan aldez edo moldez. Jokoan dagoena ez da bakarrik ideiak edo asmoak edo gauzak zertan diren aditzera emateko komunikazio-gaitasuna, jokoan daude orobat hiztunaren nor izatea eta oreka emozionala.
Iritzia 2013/04/02
hizkuntza nagusia ez den mintzabiderik, hartara behartzen ez badute. Euskaldun berriari erraz esaten diogu euskaraz jarduteko, errazegi, hitz egitea, gugandik kanpo dagoen halako tresna instrumental bat erabiliz, ideia komunikatze hutsa balitz bezala. Euskaldun berria, gizaki oro bezala, pertsona da, mundu sozial eta kultural batean sozializatua, eta sozializazio horretan eraiki du bere unibertso pertsonala. Jadanik eraikia eta biribildua daukan mundu kognitiboa eta emozionala kolokan sentitzen du, oraindik ere erdizka besterik ez dakien euskaran. Onik onenean, ahaleginduko da bigarren edo enegarren hizkuntza duen euskaraz ere bizitzen, baina ez da erdarazko etxean bezala gustura sentituko, autoestimuan desgaste handi samarra eragin diezaiokeen euskaran baizik. Nekatua eta akitua sentituko da maiz, bere pentsamenduaren ale mamitsuenak euskaraz xehatu nahi dituenean. EGA edo antzeko goi maila akademikora iritsi den euskaldun berriak oro har izugarrizko nekea sentitzen du euskaraz bizitzeko. Bere nortasunaren eta pentsamenduen eratzaile eta adierazle oso eta erabateko duen erdarazko unibertso pertsonalaren zati bat euskaraz adierazten ere saiatuko da, beharbada. Baina orduan ere, maila akademiko dezente horretan ere, euskararen etxea hotza eta nekagarria zaio, erdarazkoa samurra, abegikorra eta atsegingarria zaion bitartean. Euskaltzalea baldin bada, ahaleginduko da euskararen bigarren etxean ere ondo sentitzen. Abertzalea baldin bada, agian beste horrenbeste egingo du euskararen etxea bere bizileku afektibo eta ideologikoa
Ondo dakigunez, gutako bakoitzak izan dituen esperientziak lekuko, norbere hizkuntzaren etxea gozagarria da, bakoitzaren izaera, ezaguera eta buruestimua kolokan jartzen ez direnean. Hiztunaren pentsamendu-jarioa eta nortasun oreka bermatzen dituen hizkuntza hautatuko du hiztunak normalean, eta ez bere nor izatea lardaskatzen duen mintzairarik, ezinbestean ez baldin bada behintzat. Gauza jakina da, era berean, hiztunak bere pentsamenduaren muina adierazteko nekez aukeratuko duela bere

bilakarazten. Baina, azkenean, amore emango du seguru aski, salbuespenak beti dauden arren. Hizkuntzaren kontzeptu instrumental eta mekanikoak erraz saihesten dizkigu bidean ikusitako oztopoak. Uste dut euskalduntzeko bidearen zailtasunei buruz ez dugula behar adina kontzientziarik. Ez dugula hiztunaren eta hizkuntzaren arteko dialektika sozial, kultural eta psikologikoak daukan barne-lotura sendorik ikusi nahi. Eta, horrenbestez, hizkuntzaren kontzeptu instrumental batek euskalduntzearen bideko sastraka eta sasi guztiak erre dizkigula, bidea garbi uzte aldera edo. Ondo etorri zaigu beharbada eragozpen horiek aldez aurretik ez ikustea. Baina nago gero eta garbiago nabari dugula gauza bat, hala ere: euskara erabiltzea ez da askok uste duen bezain erraza, eta bidean dauden ezintasunak ezin dira ohiko arrazoien bidez soilik azaldu. Alegia: euskaldun hiztunen proportzioa txikia dela, amahizkuntza gutxik dutela, kontzientzia eta leialtasun linguistiko kaskarreko hiztunak direla eta abar. Arrazoibide horren barruan, beharbada, erraztasunaren alderdia izan liteke sendoena. Nolanahi ere, euskarazko erraztasun erlatiboa erdarazkotik urrun samar baldin badago, eta halaxe egoten da ia beti, badakigu nora joko duen hiztunaren praxi linguistikoak. Problematika hori guztia areagotu egiten da bigarren edo enegarren hizkuntza mintzaira minorizatua denean. Aldiz, ama-hizkuntza euskara izan duenarentzat ez da betetzen horrelako lege psikolinguistiko eta soziolinguistikorik. Hala, euskaldun berriaren ibilbidea oztopoz beterik ikusi dugu, balizko euskaldun berria euskararen etxean eroso sentitzeko. Ibilbidearen abiapuntuan hizkuntza hegemonikoa dago kasu horretan, eta minorizatua du xede. Erdaldun berrien kasuan, ordea, hizkuntza minorizatua euskara zegoen jabetza linguistikoaren hasieran, eta hizkuntza hegemonikoa erdara, amaieran. Euskararen herria erdalduntzea nahiko erraza izan da ordezkapenaren hainbat alditan, baina erdararen herria euskalduntzea biziki gaitza.
Hizkuntza gauza garrantzitsuegia da pertsonarentzat mintzaira bat bestearen ordez eta bestea bataren ordez nolanahi erabil daitezkeela uste izateko. Hizkuntza ez da hor aukeran daukagun tresna komunikatibo soil bat nahieran erabiltzeko. Askoz gehiago da. Eta askoz gehiago izate horretan datza, hain zuzen, zirriborratu nahi izan dugun bidearen zailtasuna. Hau da: hizkuntzak bizi gaitu, gure unibertso pertsonalaren konfigurazioa hitzaren bidez eraikia dago, besteak beste. Hizkuntza gara, zentzu eta neurri batean. Hizkuntz auziok botere-kontuak dira azken batean, hegemonia linguistikoaren gorabeherak. Gauza biziki garrantzitsu bat amaitzeko: hizkuntz hautua ez dago hiztunaren esku azken buruan, erabilera erregulatzen duten faktoreak estrukturalak dira, egitura soziolinguistikoari darizkionak. Joxe Manuel Odriozola (euskaltzalea)
Izan ala ez izan

Bagara. Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean 51.314 euskal herritar gehiago daude. Hemendik aurrera Lekeitio, Lesaka, Munitibar, Tolosa eta Zarautzen ere euskaraz gara esateko moduan daude. Albiste pozgarri hori heldu zaigu azken egunotan Oriotik, han batu baitira Uemara Bizkaiko, Gipuzkoako eta Nafarroako bost udalak. Dagoeneko 69 dira Ueman dauden udalerriak, 211.798 euskararen arnasguneetan bizi diren herritarrak. Euskaraz gara leloari heldu eta lehen mailako hizkuntza politika aitzindariak jasoko dituzten herritarrak.
Iritzia 2013/04/06
euskararen aldeko aldarri soziala hegemonikoa dela Euskal Herrian XXI. mende hasiera honetan. Aldarri kementsua, itxaropenez eta ilusioz gero eta euskal herritar gehiago batzeko gai dena. Baina euskara ez da salbu; aitzitik, egoera benetan kezkagarria da. 1982an onartutako Euskararen Legeak ez ditu helburuak bete. Derrigorrezko hezkuntza bukatzen dutenen euskara maila ikustea besterik ez dago ereduen hezkuntza sistemaren porrotaz ohartzeko. 30 urte igaro eta gero euskaldunon hizkuntza eskubideak ez daude inolaz ere bermatuta administrazio publikoan. Adierazle soziolinguistikoek diote euskara ataka larrian dela. Utz ditzagun irakurketa autokonplazienteak eta erreparatu diezaiogun errealitate gordinari, betiko arriskuez gain, berriak ere bai baitatozkio euskarari etorkizun hurbilean. Bakarra aipatuko dugu hemen: Espainiak, bizi duen krisi politikoari, zentralizazioaren eta kultur homogeneizazioaren bidetik topatu ei dio aterabidea, LOMCE lehen mugarri. Horixe da jokalekua. Hemen eta orain euskararen etorkizuna dago jokoan. Ez dezagun kilometro bateko izerdiarekin urte osoko ardura politikoa estali, eta ez ditzagun herri mugimenduaren bizkar gainean jarri gure ardurak. Testuinguru horretan ezin dugu ulertu zenbaitzuek erakusten duten zabarkeria, eta bereziki EAJk gai horren aurrean erakusten duen utzikeria. Ez dugu ulertzen zerk bereizten
Eta Bizkaian ere bagara. Lekeitio eta Munitibarren sarrerarekin dagoeneko hemezortzi udalerritako 46.845 herritar Ueman daude. Hizkuntza politika eredugarriak egikaritzen diren udalerrietan daude; euskarak arnasa hartzen duen herrietan, euskarari bere osotasunean arnasa ematen dioten herrietan. Horietan dago jokoan euskararen etorkizuna, udalerri hauek hedatzeak eta indartzeak bermatuko baitu euskararen geroa. Euskaraz biziko den euskararen herriaren geroa. Korrika eginez ikasi dugu bidea. Azken egunetan, Korrikak beste behin erakutsi digu

gaituen. Ez al gatoz bat euskararen egoeraren gaineko diagnosi soziolinguistikoan? Euskarak gure herrian zein leku izatea nahi dugun al da bereizten gaituena? Ez gara. EAJren hizkuntza politikarekin ez gara. Ez eta hizkuntza politika hori egikaritzeko asmoz prestatutako aurrekontuarekin. Ahul dagoena are ahulago utziko duen aurrekontua da aurkeztu dutena. Euskarari atzeraka egitea ekarriko dioten diru kontuez ari dira: 10 milioi gutxiago, %9ko murrizketa. Ezin ahaztu bitartean gaztelera eremuak irabazten ari dela, euskara sustatzeko egiten ez denak gaztelera indartzea baitakar. Euskara ez baita egunerokotasunean gazteleraz funtzionatzen duten Jaurlaritza zein Bizkaiko Foru Aldundian zeharlerro. Ez eta munduko alkate onenaren udalean. Legealdi honetan bertan, EAJk Haurreskolak Partzuergoan gaztelera sustatzearen aldeko ebazpen ulertezina onartu du. Haurreskoletan orain arte hain emaitza onak eman dituen murgiltze eredua da, hain justu, hezkuntza arautu osoan behar dena. Justu kontrako bidean! Eta zur eta lur geratu gara Wert ministroaren erreformaren aurrean Cristina Uriarte sailburuak izandako jarrera epelarekin. Kasu, lege honek hezkuntza birzentralizatzea, eta euskararen ordu kopuruak murriztea ekarriko baitu! Bizkaira etorrita, datuak egoskorrak dira. Bizkaian azken hamarkadetan ezagutzak apenas egin duen gora (lautik bat euskalduna), eta erabilerak are gutxiago (hamarretik batek euskaraz). Zein da urte hauetan guztietan Foru Aldundia gidatu duen EAJk egiten duen balantzea? Zenbatgarren postuan dago euskara munduko alkaterik onenaren lehentasunen zerrendan? Aurten 33 urte bete dira euskaltzaleok lehenengoz lekukoaren atzetik kalera atera ginela. Patxi Baztarrika entzun dugu aste honetan Korrika goraipatzen eta euskarak behar duen benetako mobilizazioa erabilera dela esaten. Baina zer egiteko prest gaude nor bere ardura politiko instituzionaletatik euskara erabilia izan dadin? Akaso goian aipatutako estrategiek euskararen erabilera sustatzen dute? 1982an onartutako legea al da euskarak behar duen tresneria juridiko-politikoa?
Akordio politiko berri bat behar du euskarak nazio-hizkuntza estatusa aitortuko diona. Hizkuntza politika berri eta eraginkor bat da behar duguna, corpus juridikoa, plangintza zehatza eta baliabide nahikoak izango dituena. Ezin zaio herri honi hutsik egin. Wert ministroak adierazitako asmo espainolizatzaileen eta lekukoari segika kementsu eta alai dabilen herri honen artean zubi amildegia dago. Alde baten edo bestean kokatzea, hortxe egin beharreko hautua. Erabaki ausartak hartzeko garaia da. Herri hau euskaraz pentsatuko dugu edo ez da izango. Herri hau euskaraz eraikiko dugu edo ez da izango! Artikulu hau ondorengo hauek sinatu dute: Pello Otxandiano, Ibon Cano, Jon Salaberria eta Asier Vesga, Bizkaiko EH Bilduren izenean.
Eskola hau familia bat da, ez fabrika bat

Ipar Euskal Herriko 30 ikastolek ateak ireki zituzten atzo. Guraso berriek ikastetxeak barnetik ikusteko aukera izan zuten; ikastolek, berriz, iraileko sartzea prestatzeko ikasle kopurua zenbatzen hasteko eguna izan zuten
Kanpotik ez du itxura ederra. Horrekin, denak ados dira. Zementua nagusi, eta dena karratua. Kolore hitsak eta pare bat zuhaitz galdu artean, borrokan, sustraiak zementuari gaina hartu nahian. Duela 40 bat urte eraiki kolegioa da Baionako hau, dena praktikotasunari zuzendua. Azken urteotan eraikina Oihana ikastola da: 137 ikasle biltzen ditu, eta zortzi irakasle, zazpi eta erdi postutan banatuak. Atzo, ateak ireki zituen, Ipar Euskal Herriko beste 30 ikastolek bezala. Aitzakia bat, Oihana ikastolako guraso Ramuntxo Etxeberrik adierazi duenez, ikastola eskola bat dela oroz gainetik nabar mentzeko: Bertakoak ez dira bakarrik manifestariak, ez besta antolatzaile edo talo saltzaileak. Atzoko egunak balio izan zuen izenak emateko ere, asteazkenerako iraileko ikasle kopurua helarazi behar baitiete ikuskaritzari, hark irakasle kopuruak iragar ditzan. Nahiz eta, berez, oraindik denbora gelditzen den izenak emateko. Baina lehen zenbaki hau izanen da erreferentzia. Guraso berrientzat, eguna eraikinak barnetik bisitatzeko aukera da, eta, bide batez, lekua ederra dela ohartzeko. Goizean ikastola berria bisitatzera bildu Zunda-Lavielle bikotea bezala. Alaba
Berria 2013/04/07
irailean hastekoa zaie eskolan. Gela zabalak eta ontsa pentsatuak ikusten dituzte. Harrera beroa ere eskertu dute. Hor baitituzte irakasleak, baita gaur e g u n g o g u r a s o z e n b a i t e r e. L e k u a ikusarazteaz gain, galdera guztiei erantzuteko prest.
Zunda-Lavielle bikoteak oraindik dudak ditu. Oihana ikastola bezala, beste eskola pribatu bat bisitatua du. Biak etxetik hurbil. Baina eskola pribatuak ez ditu konbentzitu, ez baitu euskararik proposatzen. Alabak euskara ikastea nahi dute. Aitak doi bat badaki, amak ez. Alabak ikasi eta beraiei irakastea ederra litzatekeela deritzote. Euskaraz ez dakiten gurasoak nagusi izan dira Oihana ikastolaren ate irekitze

hauetan. Araberan, galdera nagusietako bat dute: Nola egin haurra laguntzeko, euskara jakin g abe? Eta hortaz, bi segundoan duda guztiak uxatzen dizkiete bertakoek. haurrak txikitatik euskara ikasirik, gurasoek izan gabezia hori ez izatea, hori da usu guraso ez-euskaldunen argumentua ikastola zergatik hautatu duten e s p l i k a t z e r a k o a n . E t a , h o r r e t a r a k o, murgiltze sistemak dituzte konbentzitzen. Gela txikiak izatea 20 bat ikasle gela bakoitzean, hori ere nabarmendu dute denek. Ohiko sistematik bazter ikusten dute ikastola, non gurasoak parte hartzen duten: Familia bat da, ez da fabrika bat, pozten da, adibidez, ikastola bisitatzera etorri Othaburu bikotea. Dozena bat familia berri bildu ziren atzo Oihanara. Azken zifrak ez dituzte beste ikastoletan, baina, batez beste, beste hainbeste izan zitezkeen. Ikastola batzuetan lekurik ez dutela gehiago eta, hobesten dute guraso berri gehiegi ez etortzea. Egoera paradoxikoa, zinez.
Euskaldunak ez direnak nagusi dira, hain zuzen, gaurko gurasoetan. Euskara ez menperatzea ez dela egiazko arazoa esplikatzen diete, alderantziz. Funtsean,
Hizkuntza komunitate gisa erantzun beharko genieke erasoei eta mozketei

Larunbatean egingo du Euskal Herrian Euskaraz taldeak, Agoitzen, Euskaraz Bizi Eguna. Nestor Esteban bozeramaileak adierazi du, euskararen aldeko hautua indartzeko mugarri izatea nahi dutela.
Kezkaz. Halaxe ikusten du euskararen egoera, Nestor Estebanek (Iruea, 1977), EHE Euskal Herrian Euskaraz-eko bozeramaile berriak. Uste du azkenaldian hartu diren zenbait neurrik, eta egin diren hainbat murrizketek euskararen egoera okertu dutela. Beste hizkuntza politika batzuk eskatu ditu.
Berria 2013/04/09
Nola hartu duzu EHEko bozeramaile kargua? Erakundean ez zaigu gustatzen karguez hitz egitea. Aldi bakoitzean gauza bat egitea tokatzen zaigu, eta orain lan hau egokitu zait. Baina denak EHEko kideak gara. Larunbatean Euskaraz Bizi eguna egingo duzue Agoitzen. Zein helbururekin? Oraingo honetan ere, euskaraz bizitzeko hautua indartzeko mugarri bat izatea nahi dugu. Hautu hori indartzeko beharra ikusten dugu. Garenaz harro gaudela erakutsi behar dugu. Hori irudikatu nahi dugu. Betiere, hizkuntz eskubideen defentsaz ahaztu gabe. Aurten Euskal Herriko ekialdera eraman nahi izan dugu. Zer-nolako egitaraua prestatu duzue? Egitaraua prestatzerakoan auzolana izaten dugu oinarri beti. Herriko talde sozial eta kulturalek hartuko dute parte, euskalgintzarekin batera. Horrez gain, eskualdeko beste zenbait taldek ere parte hartuko dute. Jaia eta aldarrikapena uztartuko ditugu. 10:30etik aurrera denetik izango da: kale animazioa, haurrentzako tailerrak, eskulangintza azoka, her ri bazkaria, kontzertuak... 18:00etan kalejira

aldarrikatzailea eta ekitaldia egingo ditugu, Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz Bizi! lelo hartuta. Protesta koloretsua eta jendetsua izatea nahi dugu. Zergatik lelo hori? Duela bi urte, Etxarri-Aranatzen, Euskal Herrian Euskaraz-ek eta udalak hizkuntza jarreren eta jokabideen inguruko tailer bat antolatu zuten. Tailer horretan bazegoen testu bat lelo horrekin. Hor, apartheid garaian Bahama uhartean zeukaten egoera kontatzen da. Beltz bat espaloitik bazihoan eta zuri batekin egiten bazuen topo, beltza espaloitik jaisten zen. Errealitate hori euskararen egoerara ekarri nahi izan dugu. Erdaldun batekin topo egitean, edo euskaraz jakin eta erdaraz egiten digun batekin topo egitean, euskaldun asko, euskararen espaloitik salto egin, eta erdarazkora pasatzen dira. Hori ez egiteko, eta euskaraz bizitzeko apustua egiteko eskatu nahi diegu herritarrei. Nafarroan ez dirudi politika publikoek hori ahalbidetzen dutenik. Nafarroako Gobernutik ezin dugu ezer espero. Alderantziz, hizkuntza politika etnozida bat ari da aurrera eramaten. Hartzen dituen neurri guztiak euskararen aurkakoak dira. Horren adibide argigarrienetakoa hezkuntzan egiten ari dena da. Gaztelaniaren eta ingelesaren mesedetan, euskarari kalte egiten ari zaio. Zerbait lortu bada, aurrerapauso txikiren bat eman bada, herri mugimenduaren ahaleginari esker izan da. Hori beste herrialdeetan ere gertatu da. Iparraldean ere egoera ez da erraza. Frantziako Gobernuak azkenaldian hartutako neurriak ikustea besterik ez dago: Hendaiako ikastolarekin gertatutakoa, Hizkuntza Gutxituen Agiria ez sinatzea... Frantsesa da haientzat hizkuntza bakarra, eta egoera kezkagarria da. Nola ikusi dituzue Eusko Jaurlaritzak euskaran egin dituen murrizketak? Murrizketa horiek hizkuntza politika jakin bati erantzuten diote. Ez da euskara lehenesten. Aldatu behar dena hizkuntza politika da, eta horrek ekarriko du aurrekontuak beste batzuk izatea. Eusko Legebiltzarraren osaketa ikusita sortu zen itxaropena zapuztu egin da. Nola erantzun behar zaio? Herritarrek euskararen aldeko hautua indartzen dugun heinean, politiketan norabide aldaketa bat izan daitekeela uste dugu. Hautu hori indartzeko dinamikak herriz herri, auzo auzo, sustatu behar ditugu. Aldi berean, ona izango litzateke hizkuntza komunitate moduan erantzutea. Azterketa bateratu bat egin behar dugu, eta hizkuntza politika burujabe eta propio bat lortzeko bidean urratsak egin. Izan ere, herri euskaldunenean ere ezin da euskaraz bizi. Horretarako masa kritiko bat badago, eta hori aprobetxatu behar da. Dena den, euskalgintza eta herritarrak ez al dira lasaiegi egon? Garai batean herri mugimenduak lan handia egin zuen, eta gero atomizazio bat izan zen. Administrazio publikoen politikaren ondorioz, euskalgintzako hainbat eragile ekonomikoki ito egin zituzten. Horren ondorioz, bakoitzak nahikoa zuen berea aurrera ateratzen. Baina berriro ere elkarlanaren bidean pausoak ematen ari dira, hedabideak dira horren adibide. Horretan jarraitu behar dugu.
Euskarak eman zion izana

Jantzia, leiala, elegantea, lagunen laguna. Hala definitu dute kultur arloan lagun izan zituenek Joxan Lizarribar. Euskararekiko eta euskal kulturarekiko zuen erroko loturagatik bide asko urratu zituen
Juan Antonio Urbeltzek Argia dantza taldean ezagutu zuen Joxan Lizarribar. Taldeko zuzendari zen Urbeltz, eta oraindik gogoan du Lizarribar gaztea lehen entsegua egitera joan zen eguna: 17 urte inguru zituen, eta begiak zabal-zabalik eta irribarrez iritsi zen. Bi ezaugarri horiek bizi osoan mantendu zituen. Taldean oso estimatua izan zen. Oso saiatua eta atsegina zen, kide guztiek maite zuten. Sasoi handia zuen, eta ikaragarrizko indarra eta interesa egiten zuen guztian. Hasieran anaia txiki bat bezala zen niretzat, baina berehala konturatu nintzen, zituen balioak ikusita, gizon hura urruti iritsiko zela. Berria 2013/04/10
Politikoki oso kontzientzia gardena izan zuela azaldu du. Leku guztietan zituen lagunak. Ez zen horietaz sekula ahazten, gainera. Batetik bestera ibili arren, beti deitzen ninduen kafe bat hartu eta elkarri gauzak kontatzeko. Orain egun batzuk esan nion alabari esateko gauza asko nituela kontatzeko. Zoritxarrez, ez zen posible izan. Lagun handi bat galdu du. Gaur [atzo] hamar urte Oteiza laguna galdu nuen, eta orain, Joxan. Hutsune izugarria utziko digu. Oso pertsona handia zen. Atzerrira Argia taldeak egindako bidaietan ezagutu zuten elkar Lizarribarrek eta Benito Lertxundik: Folklore jaialdietara joaten ziren, eta abesteko deitzen ninduten. Europan barrena ibiltzen ginen. Autobusean egiten genituen bidaiak, giro ederrean. Horrela sortu zen gure harremana, eta ez da sekula galdu, herdoildu. Huts egiten ez zuen lagun horietakoa zen. Euskal kulturagatik bizitzaren zati bat eman zuela iritzi dio Lertxundik. Baina elkar elikatze bat izan da. Euskal Herriak eta euskarak izana eman zion berari. Beste nonbait jaio izan bazen, beste modu batera eta beste sentimendu batzuekin biziko zen bera. Sarritan joaten zen Lertxundiren kontzertuak ikustera. Urtean sarritan etortzen ziren bera eta emaztea lagunekin emanaldiak ikustera. Nik beti pentsatzen nuen, zer eskainiko ote diet berria hauei? Askotan ikusi arren, emanaldiekin gozatu egiten zuten. Hori esaten zidaten. Askotan, kontzertua amaitzean zerbait hartzera joaten ginen. Harekin gustura hitz egiten zuen. Oso pertsona jantzia zen, asko bidaiatu baitzuen. Bada
Dantzaren bidez hasi zen Euskal Herria ezagutzen. Guk eraman genuen aurrenekoz Zuberoara eta Nafarroara. Maskarada bat ikusi zuen lehen aldian asko disfrutatu zuen, eta akordatzen naiz emakume zahar batekin aritu zela hizketan. Euskal Herria ezagutzen zihoan arabera, gehiago maite zuen bertako kultura. Familiari maitasun hori helarazten jakin zuela uste du Urbeltzek, gainera. Bere seme-alabek txikitatik sentitu eta bizi izan dute euskal kultura.

jendea asko gustatzen zaiona horretaz harro egotea, edo gauzak kontatzea. Bera, dena den, ez ze horretarako oso emana. Mikel Urdangarinek oso gogoan du Lizarribarren inguruan duen lehen irudia. Telebistan ikusi nuen, Firin Faran-en solaskide zegoenean. Hasieratik iruditu zitzaidan oso pertsona berezia eta interesgarria: jantzia eta elegantea. Aurrez aurre New Yorken ezagutu zuen. Zaharregia, txikiegia agian ikuskizuna joan zenean. Orduan ere bere agenda moldatu zuen gu ikustera etortzeko, euskarazko sormen bat ikustera joateko. Berehala sortu zen bien arteko harremana. Telebistatik nuen irudia berretsi nuen, ez zela oharkabean pasatzen zen pertsona bat. Kategoria handiko pertsona bat zela. Hasieratik erakutsi zion Euskal Herria maite zuela. Gure herria eta kultura prestigiatzen zuen. Ez bakarrik hemen, munduko txoko guztietan. Asko bidaiatu zuen, behin eta baino gehiago esaten zidan joaten zen lekura joaten zela euskaldun moduan jokatzen zuela. Hori ezin ziola inork kendu. Joxan [Lizarribar] bezalako jende saldo bat beharko luke gure kulturak eta hizkuntzak. Euskal sortzaileez hitz egitean hunkitu egiten zen. Emozioz egiten zuen. Oso sakon bizi zituen euskal kulturaren gorabeherak, eta horrek ere ekarri zizkion sufrimendu momentuak. Asko maite duenak, asko sufritzen du. Bizizalea ere bazela nabarmendu du. Horri lotuta du haren azken oroitzapena. Harekin egondako azken aldia aipatuko nuke. Eguberri bezperan izan zen. Kursaalean. Sortuko dira besteak ikuskizuna eta gero, lagun talde bat elkarte batean egon ginen afaltzen, eta abesten amaitu genuen. Abestiak. Musika. Dantzaz gain. Eta horrekin lotuta, abeslari handi baten hitzak. Lehen laguntza, lehen bultzada Joxanek eman zidan. Madrilgo Real antzokian Don Giovanni operaren emanaldiaren deskantsuan jakin du Ainhoa Arteta sopranoak Joxan Lizarribar hil dela. Hunkituta hitz egin du erabat, hitza hitzari josi ezinda. Hau ez da orain arte inoiz jakin, baina nik 18 urte nituela nire etxera agertu zen, diruz betetako maleta batekin. Bere aurrezkiak eman zizkidan Italiara joan nendin ikastera. Emanaldiaren bigarren zatia abiatu behar du Artetak: Orain hemen nago emanaldiko deskantsuan, eta kantatzen dudan nota bakoitzean berarekin oroitzen naiz.
Berari bakarrik ez, Lizarribarrek ahal zuen guztiari laguntzen ziola azpimarratu du Artetak, eta hori elegantzia apartekoz egiten zuela. Dirua eman zidan esku batekin. Halaxe egiten zuen beti Joxanek. Pertsona klase horietako bat zen, gauzak egiten zituena, baina ez esan. Gutxi ezagutu ditut bizian halako kalitate humanoko eta klasedun pertsonak. Oso maitea zuen Artetak Lizarribar, eta ezagun du. Hunkituta dago. Lagun bat baino gehiago dela dio, ia anaia bat. Bizi osoan alboan izan du. Beti, une garrantzitsu guztietan hor egon da, izan onak edo izan txarrak. Eta bera ez ezik, bere emaztea eta seme alabak ere bai: Joxan eta Elisabet oso-oso bereziak dira nire bizitzan.
Hitzezko besarkada
Joxanekin pare bat aldiz baino ez nintzen egon 2003ko otsailaren 20aren aurretik. Egun hartan, Egunkaria itxi eta gure lagunak atxilotuta eraman zituzten egun hartan, mahai berean eseri ginen, Martin Ugalde kultur parkean, prentsaren aurrean azaltzeko itxieraren bidegabekeria eta lagunegatiko kezka, langileon eta arduradunen izenean. Handik aurrera, egunero elkarrekin aritu izan gara lanean hamar urtez. 2003ko apirilean BERRIA proiektuko lehendakari izatea eskaini genion. Gezurra esango nuke segituan baiezkoa eman zigula esango banu. Jo x a n e k d e n b o r a h a r t u z u e n o n d o pentsatzeko, erantzukizunak neurtzeko eta aztertzeko, eta hori ere elkarrekin egin genuen. Eta gauzak behar bezala aztertu eta pentsatu ondoren, baietz esan zigun, eta horrek balio bikoitza ematen dio orduko erabaki hari. Joxan oso ondo jabetzen zen egoeraz. Gainontzeko guztiok bezala, berak ere ez zekien hurrengo hilabeteetan zer gertatuko zen, eta Egunkaria-koen bide b e re t i k at x i l o t u t a g e r t a g i n t e z k e e l a bazekien. Hala ere, onartu egin zuen kargua, eta horrek asko esan nahi du Joxanen alde eta Administrazio Kontseilu hura osatu zuten guztien alde. Hamar urte hauetan elkarrekin aritu gara lanean, proiektu zail, konplexu eta apasionantea den BERRIA proiektuan. Eta hamar urteotan Joxan handi bat ezagutzeko aukera eta ohorea izan dut. Enpresagizona ezagutu dut, zorrotza, sendoa eta ikuspegi a r g i k o a . Ku l t u r z a l e a e z a g u t u d u t ; kulturaren ezagutza handia zuen eta bete-
Iritzia 2013/04/10
betean bizi zuen eta euskal kultura denaren gainetik sustatu behar zela sinesten zuen. Euskaltzalea ezagutu dut; euskara muinean zuen Joxanek, eta ezin zuen eraman herri honetan euskararekin egiten den utzikeria. Eta, batez ere, BERRIA barruraino bizi izan duen gizona ezagutu dut.
Joxanek BERRIA berea zuen, erabat sentitzen zuen eta edozertarako prest egon izan da urteotan proiektu honi eusteko, proiektu honek etorkizuna izan dezan. Bere lanagatik asko bidaiatzea tokatu izan zaio, eta munduko edozein bazterretatik deituko zuen jakiteko zertan ginen, dena ondo ote zihoan. Zenbat aldiz egokitu ote zituen bere lan bidaiak BERRIAren beharren arabera, b i l e r a re n b at , h i t zo rd u re n b at e d o ekitaldiren bat garrantzitsua zela pentsatu eta hura ez hutsegiteagatik. Lehendakari ona izan du BERRIAk hamar urteotan; behar zenean, lana egin du; behar zenean, aurpegia jarri du, eta beti animoa eta lanean jarraitzeko indarrak eman dizkigu.

aurrean azalpenak ematera goazela!, gogoraraziko zigun. Aurten bera gabe egin beharko dugu, eta ez da berdina izango: zailagoa izango da. Joxan, baldintza bat jarri hidan BERRIAko lehendakaria izateko, nik hartzea proiektuaren zuzendaritza; esan hidan ni hemen nengoen bitartean hi ere izango hintzela lehendakari. Horrelaxe genian programatuta, datorren ekainean biok utzi behar genizkian gure karguak, beste batzuei lekua egin eta guk proiektuan beste eginkizun batzuekin jarraitzeko. Azkenean, hori gertatu aurretik hil haiz, eta triste, oso triste utzi gaituk. Nire eta gure buruetan iltzatuta geratu haiz, eta baita bihotzean ere. Hitz hauen bidez eman nahi diat eman ezin izan dudan besarkada hori. Joanmari Larrarte
Urtero, garaitsu honetan, urteko batzarra prestatzeari ekiten genion bion artean, eta intentsitate handiz bizi zuen garaia izaten zen. Dena ondo prestatzea gustatzen zitzaion; urteko gure ekitaldirik garrantzitsuena zela esaten zuen: Ez ahaztu proiektu hau gauzatzeko dirua jarri duen jendearen
Euskaraz arnasten
Hartu arnasa bitan; bat, bi. Bota arnasa bitan; bat, bi. Hartu bitan; bat, bi. Bota bostean; bat, bi, hiru, lau, bost. Hartu bitan... Euskaraz hartu dugu arnasa; euskaraz barre eta negar. Gure hizkuntzan antzerki-formakuntza jas otzea benetak o oparia da eus k al antzerkizalearentzat eta antzerkiaren unibertsoan, ADEL (ArteDrama Euskal Laborategia) arnas gune bat da. Apirilaren 1etik 7ra, Aulestin (Bizkaia) topaketa horretan parte hartzeko plazera izan dugunok, eskerrak eman nahi dizkiegu antolatzaileei, irakasleei, ikuskizunak eskaini dizkigutenei, aterpetxeko langileei eta, batez ere, Aulestiko
herriari eta aulestiarrei. Aurten zortzigarren urtea. Biba zuek!!! Bitartean, hartu arnasa bitan; bat, bi... Urki Muguruza eta 2013ko ADELeko beste ikasleak.
Wert-ekin edo gabe, guk hezkuntza sistema propioa!

Hezkuntzaren gaia eztabaida politikoaren erdigunean kokatu da eta gure herriak bizi dituen garai berriak kontuan izanda, herri gisa arituz, erantzukizunez jokatzea dagokigu guztioi. Betikotuak diruditen hainbat korapilo askatu eta hezkuntza propioaren bidean urrats kualitatiboak emateko tenorean gaude. Gaur hartu beharko ditugun erabakiak etorkizun hurbil batean erabakigarriak izango direlako, paradigma aldaketa baten aurrean egon bagaudelako, nolakotasuna erabakitzea dagokigulako. Bide honetan, Wert-ek iragarri duen erreformari dagokionean, aurrez, elementu bi hartu behar ditugu kontuan.
Berria 2013/04/10
batera, jendarte osoa eraldatzera dator, beti ere interes zehatz batzuen arabera eta, nola ez, merkatuaren logikari erantzuteko. Bestetik, Werten erreformaren baitan piztu den alarma gorriak arrisku bat ekar lezake, aurretik Euskal Herrian izan dugun hezkuntza ereduaren nolabaiteko legitimazio edo konformatzea, alegia. Werten erreformarik gabe ere, euskal hezkuntzaren egoera larria da oso. Garrantzitsua da ulertzea Euskal Herriak ez duela sekula izan bere hezkuntza sistema ereduaren gaineko erabakiak hartzeko eskubiderik, ezta hau egituratzeko eskumenik ere. Werten azken erreforma honek arlo guztietan gaina jotzen duela eta Euskal Herriko hezkuntza sistema egoerarik gordinenean uzten badu ere, egungo hezkuntza sistema bera behetik gora eraldatu behar dugu. Egungo hezkuntza eredua, ikasleen beharrei erantzutetik urrun, eredu neoliberal eta patriarkalaren ikusmiran antolatzen da. Hezkuntza, ideologian horren araberako baloreak transmititu eta erreproduzituz, etorkizunean sistema bera sostengatzeko herritar gisa tratatzen ditu ikasleak. Eredu horretatik at, hezkuntza askatzailea eraiki behar dugu gurean. Herritar bakoitzari beharrezko zaizkion bitartekoak eman, eta aukera berdintasunetik abiatuta, ahalik eta jendarte justuena eraiki. Beraz, erantzun dinamikak edota plazaratzen diren alternatibak ez dira Werten erreformari
Batetik, hezkuntza erreforma bera, ezin dugu era isolatu batean aztertu. Espainiar estatu mailan zein Europan, bizimodu berri baten eraikuntzan dihardute. Krisi egoera betiereko, bizi modu bilakatu da, eta horren aurrean sistema osoaren berregituraketan dihardute: lan erreformak, osasun erreformak,ogasuna,... bizi eredu berri baten eraikuntzari erantzuten d i o t e. H e z k u n t z a e r re fo r m a , b e r a z , gainontzeko arloetan emandako erreformekin

erantzuteko ikusmiran soilik artikulatu behar. Ematen ditugun hausnarketa eta praktikak Euskal Herriak behar duen Hezkuntza Sistemaren bidean eraiki behar ditugu. Aldarrikapenetik eraikitzerako pausua emateko tenorean gaude, eta eraiki beharrekoa gure hezkuntza sistema eredua da. Hortik abiatuta, zer egin dezakegu? Ba al dugu alternatibarik gurean? Bai, badaude, eta, eduki ezean, hauek sortzea posiblea da! Indarra badugu, asko gara Hezkuntza sistema euskaldun eta herritarra lortze bidean bat egiten dugunok. Elkartu, hausnartu eta lanean arituz bidea egitea dagokigu. Hezkuntza herri proiektu gisa ulertzen dugu guk. Herri baten bizi iraupenari nahiz garapenari egiten dion ekarpenagatik eta herriak hezkuntzari ematen dion osotasunagatik. Horregatik, beharrezkoa da lokaletik abiatuta gure herriaren mesedetan egongo diren proiektuak eraiki eta bultzatzea. Euskal Herriko txoko ezberdinetan aurrera eraman diren edota eramaten ari diren proiektuak dira honen guztiaren lekuko: Dimako eskola eta Donostiako Egia auzoko Aitor Ikastolakoek, arestian aipatutako Euskararen Kontseiluaren Ikasle euskaldun eleanitz proiektuaren aplikazioan murgildu dira. Teorizaziotik praktikarako jauzia eman dute, babes zabala izan zuen proiektua kaxoitik aterata; Orion, herritarrak bildu eta Euskal Curriculumaren ikusmiran, Herri Curriculum proiektua osatze bidean gogor ari dira lanean; Usurbilen, herri diagnostiko batetik abiatuta, eskola publiko berri baten proiektua bideratzen ari dira prozesu parte hartzaile baten bidez. Oinarrizko Hezkuntza Akordiotik abiatuta, hezkuntza komunitate zein herritarrak, herriaren zutabe garrantzitsuenetarikoa den hezkuntza eredua denitzen dihardute; Larrabetzun, Eusko Jaurlaritzako jantokien kudeaketa eredutik atera eta herritarrek gestionatutako sistema batean murgilduta daude. Elikadura subirautzaren losoarekin bat eginik, haur eta gazteek herri produktu osasungarriak jan eta ezagutzen dituzte. Bilgune Feministak 2006ean kaleratutako Hezkidetza Gida praktikara eramaten ari da Hezkidetza Lau Haizetara egitasmoaren baitan. Pertsona aske eta integralak hezteko bidean, hezkuntza komunitate osoari bideratutako ikastaro sorta barnebiltzen du egitasmoak; hamaika herri dira, haur eta gazte aisialdirako sortu diren elkarte herritarrak, herriko gazteek, herritarrentzat sortutako gune euskaldun eta askeak. Adibide hauek hainbat herritarrek beraienean egiten ari diren xinaurri lanaren adibide batzuk dira. Proiektu hauek guztiak herritik sortu dira, herritarrek sortu dituzte, herritarrentzat. Hezkuntza euskaldun eta herritar baten bidean, sekulako ekarpena egiten ari diote beraien herriari eta, oro har, Euskal Herriari. Praktikak erakusten du posiblea dela gaurdanik Hezkuntza Sistema Propioa eraikitzen hastea. Hezkuntzak herrian duen garrantziaz jabe egin eta merezi duen tartea eskaintzea gure esku dago. Herri honen eraikuntzarako tresnak baditugu. Sortu ditzagun herrietan hezkuntzaren baitako gogoeta eta eztabaidak emateko gunean. Irakasle, guraso, ikasle zein herritar, tokian toki, gure errealitatetik abiatuta. Txikia, handia delako. Ruben Iglesias eta Ainhoa Larrabe Hezkuntza komunitateko kideak
Intsumisioa
Hizkuntz eskubideei dagokienez, Kataluniak garbi dauka. Ez du atzerapausorik onartzen. Ez du onartuko, agindua datorren lekutik datorrela. Kataluniako Auzitegi Nagusiak ebatzi duenez, guraso batzuek eskatzen badute beren haurrak eskolak gaztelaniaz hartzea, gela horretako haur guztiek gaztelaniaz hartu beharko dute eskola. Batek eskatuz gero, haur guztiek jaso beharko dute eskola gaztelaniaz, Auzitegi Nagusiko ebazpena betetzera joz gero. Baina ezetz erabaki dute, ez dutela beteko. Kataluniako Gobernuak helegitea jarriko du, eta hezkuntza komunitateko eragileek e re i r m o e r a n t z u n d u t e e p a i t e g i k o erabakiaren kontra. Batek eskatuta gela guztiak hala bete behar izatea diskriminatzailea da, esan du Kataluniako Gobernuak. Gizarte oso bat du, gainera, atzetik bultzaka bide horretan. Ikusi egin beharko litzateke Euskal Herrian halakorik gertatuko balitz zer erantzun egongo litzatekeen. Hizkuntzaren normalizazioaren bidean argi daukatenei begiratzea ere badago. Gurutze Izagirre
Berria 2013/04/12
Euskara ez da izango Bizkaiko Foru Aldundiko lan hizkuntza

Bilduk egindako proposamena atzera bota dute EAJk, PPk eta PSE-EEk, eta, ondorioz, euskara ez da izango Bizkaiko Foru Aldundiko lan hizkuntza nagusia. Bilduk EAJ kritikatu, eta euskararen alde konpromisorik ez edukitzea egotzi dio.
D ereduko ikasleei diruz laguntzeko eskatu du Nafarroako Parlamentuak

Eremu ez-euskaldunean D ereduan ikasten dutenen garraio eta jantokiko gastuak bere gain hartzeko eskatu zion atzo Nafarroako Parlamentuak UPNren gobernuari. PSN, Bildu, Aralar-NaBai, Ezkerra eta Geroa Baiko bi parlamentarien aldeko botoekin onartu zuten mozioa; UPNk eta PPk kontra bozkatu zuten.
Berria 2013/04/13
Eremu ez-euskalduneko ikasleen garraioko eta jantokiko gastuak gobernuak bere gain hartzea onartu dute
beharko dituzte eremu ez-euskaldunean D ereduan ikasten duten neska-mutikoek. Behatokiak urrian salatu zuenez, ilargira hamahiru bidaia egin beharko dituzte, Euskararen Legeak haien herriak eremu ezeuskaldunean kokatu dituelako. Garbie Petriati Behatokiko zuzendariak salatu zuen familiok eskubide urraketa eta diskriminazioa jasaten dutela: Egoera hau onartezina da; nafar guztiek eskubide berak izan beharko lituzkete, eta, Nafarroan, legeak berak urratzen du eskubide berdintasun hori. Nafarroako Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak hizkuntza exodoa errealitate bat dela salatu zuen martxoan, eremu ez-euskalduneko egoerari ari zela: Gasolina ordaintzeko bakarrik, 540 euro da haur bakoitzeko egin beharreko gastua. Haur guztiak kontuan hartuta, 750.000 eurotik gorakoa da kopurua. Sortzen-Ikasbatuaz-ek nabarmendu zuen arazoa ez dagoela bakarrik eremu erdaldunean: Eremu mistoan ere gertatzen da hizkuntz exodoa; Abartzuza eta Lezaun herrietan, adibidez, eskola badagoen arren ez baitute jartzen D eredua. Familientzat, garraioko eta jantokiko gastuak handiak dira. Baina, sosez aparte, ondorio larriagoak ekarri izan ditu egungo egoerak. Eskolarako bidean izandako istripu batean, 6 urteko ume bat hil zen, Oteitzan.
Mozioaren alde bozkatu duten alderdi politikoek gogoan izan dute abenduaren 12an Hizkuntza Eskubideen Behatokiko ordezkariekin egindako lan saio bati. Saio hartan, 1.400 neska-mutikok euskaraz ikasteko bidaia luzeak egin behar dituztela jakin zuten. Euskararen Legea modu zabalago batean interpretatzeko eskatzen dugu, familiek dituzten zailtasunak aintzat hartuta. Egoerak nabarmen kalte egiten die eremu ezeuskaldunean bizi direnei, jaso dute mozioaren testuan. Ikasturte honetan, bost milioi kilometro egin
Euskaraz bizitzeko aldarrikapena jai giroan egin du EHEk, Agoitzen

Euskaraz bizitzeko hautua egin behar dugu, jarrera sumisoak gainditzeko erabakia hartu eta guk ere euskarari lehentasuna eman behar diogu, euskaraz biziz. EHE Euskal Herrian Euskaraz-eko bozeramaile Nestor Estebanen hitzak dira, Nafarroako Agoitz herrian atzo ospatu zen Euskaraz Bizi Egunean egindakoak.
Berria 2013/04/14
Euskaltzale ugari elkartu dira laugarren Euskaraz Bizi Egunean, 'Ez zaitez espaloitik jaitsi' lelopean
lur utzi zituen. Herri bazkarian, 450 lagun bildu ziren, eta bazkalostean kantuan aritu ziren gehienak. Tximeleta dantza taldeak girotu zuen arratsalde hasiera, Baxe Nafarroa plazan. Larunbaterako deituta zegoen ekitaldi andana ikusita, antolakuntzakook kezka apur bat bagenuen, baina jaia eta aldarrikapena uztartzen dituen egitasmo honetan, kezka oro aldendu dira, esan zuen EHEko ordezkariak. Bi mila lagunetik gora etorri dira Agoitzera. Agoitzen lautik bat euskalduna Goizeko festa eta eguerdiko bazkari alaiaren ostean, aldarrikapenaren txanda heldu zen arratsalde partean. Herriko kaleetan manifestazioa egin zuten, eta ondoren euskaraz bizitzearen aldeko hitzak iritsi ziren. Laugarren urtez antolatu du jaia EHEk, eta aurtengoa Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi! lelopean egin dute. Egitea eta eragitea, hori da euskaldunoi dagokiguna, nabarmendu zuen Estebanek. Euskaltzale ugari bildu ziren Agoitzen, giro eguzkitsua lagun. Goizean buruhandiak, gaiteroak, dantzari txikiak, trikitilariak eta erraldoiak izan ziren. Haurren txokoak arrakasta izan zuen, eskulan tailer, puzgarri eta jolasekin. Txan magoak neska-mutikoak zur eta

Euskaldunok sasi artetik salto egin eta g a re n a z h a r ro g a u d e l a e r a k u s t e k o eguntzat hartu zuen atzokoa Aitziber Ugalde ekitaldiko aurkezleak. etorkizuna gazteen esku dago; horregatik, poz handia da guretzat gazteak espaloian daudela ikustea, hortik inor ez jaisteko ahaleginean. Nestor Esteban EHEko kideak onartu zuen Euskal Herri euskalduna helburu herri ekinaldietatik urrats ugari eta sendoak egin direla: Egunerokoan, ordea, ez dirudi eusk aldun izateaz oso har ro gaudenik eta euskaraz bizi nahi dugunik, erdaraz mintzo zaizkigunen aurrean espaloitik jaitsi eta erdararen errepidera jauzi egiten dugunero. Egoera politikoarekin lotuta, honako gogoeta hau egin zuen Estebanek: Konponbide garaiotan, euskarari herri honen eraikuntza eta askatze prozesuan dagokion lekua izan dezan eragiteko konpromisoa hartu behar dugu, eta euskara, euskalduntasuna, gutxienez abertzaletasunaren pare kokatzeko eragitea dagokigu. EHEko kideak argi du: Euskal Herrira aldaketa etorriko bada, euskarari eta herri euskaldunari dagokion erdigune politikoa aitortzetik etorriko da. Ezin dugu geroko utzi.
Agoizko EHEren taldea iaz sortu zen. Talde horretako Rut Etxarteren arabera, ibilbide txikia eta xumea egin dute urte honetan. Agoitzen erdara da nagusi, baina egoera aldatzeko gogoz daude: Agoitz euskaldun bat imajinatzen dugu. Ikusten edo bizi dugun hau aldatu nahi dugu. Guregana hurbildu eta gurekin euskaraz egiteko gonbidapena egiten dizuegu. Karrika euskara elkartearen izenean Eva Capelek gogoratu zuen Agoitz herri euskalduna izan zela XVIII. mendearen bukaera arte. Orduan hasi zen hemen gure hizkuntzaren gainbehera, 1970eko hamarkada arte iraun zuena. Urte horietan hasi zuen Agoizko ikastolak bere ibilbidea. Egun, herritarren laurdenak dira euskaldunak. Baina, denek dakigun bezala, ezagutza eta erabilera ez datoz eskutik, eta zaila da oraindik gure kaleetan euskaraz entzutea. EHEren taldea sortzea berri ezin hobea da Karrika elkarteko kidearen ustez. Agoizko euskararen
Kezkak eta Leihotikan taldeen kontzertuarekin, gauean ere euskararen aldeko festaz gozatu zuten Agoitzen.
Villatuertako bestan parte hartzera deitu dute euskal elkarteek eta sindikatuek
Euskaraz ikasteko eskubidea aldarrikatuko du Nafarroako herrian Sortzen Ikasbatuaz-ek, datorren igandean
Legeak ezartzen dituen mugen gainetik, e u s k a r a z b i z i e t a i k a s i . H o r i xe d a N a f a r ro a k o e re mu e z e u s k a l d u n e k o herritar anitzek egunero egiten duten hautua.
Berria 2013/04/17
Ikasle Abertzaleek, Hiruk, EHNEk, NIZE Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendaritzakideen Elkarteak eta Landa Eremuko Eskolen Taldeak. Elkarte eta sindikatu horietako ordezkariek jendaurrean agertu dute Villatuertako bestari emandako atxikimendua, eta herritarrak deitu dituzte iganderako prestatutako jaian parte hartzera. Haien izenean, AEK-ko arduradun Helios del Santok hartu du hitza, eta nabarmendu du euskarak Nafarroa osoan behar duela izan ofizial, herritar guztien euskaraz ikasteko eta bizitzeko eskubidea errespetatzeko. Nafarroan, gobernuak ez euskalduntzat jotzen duen eremuan bizi diren herritarrek ez dute bertan euskaraz ikasteko eskubiderik. 1.400 ume inguruk egin behar du egunero hogei kilometroko bidaia, batez beste, euskaraz ikasi ahal izateko.
Sortzen Ikasbatuaz elkarteak herritar horien ahalegina eskertu, eta Nafarroa osoan euskaraz ikasteko eta bizitzeko eskubidea aldarrikatuko du igandean, hilaren 21ean. Besta antolatu du horretarako Villatuertan, Euskara herrira josten lelopean. Besta horrekin bat egin dute jada Nafarroako euskalgintzako eta sindikatuen esparruko hainbat elkartek eta eragilek. Villatuertara joateko deia egin dute, bertzeak bertze, AEK-k, IKAk, Behatokiak, Kontseiluak, Topaguneak, LABek, ELAk,

Villatuertan, adibidez, 31 haur joaten dira egunero Lizarrara, ikastetxe publikoko D ereduan edo ikastolan eskolak hartzera. Haurrentzako ikuskizunak izanen dira, bai eta kontzertuak, kale animazioa, herri kirolak eta inguruko zainzuri baratzeak ezagutzeko aukera ere. 12:00etan Estellerriko herritarrak omenduko dituzte, euskararen alde erakutsi duten konpromisoagatik, eta haien semealabek euskaraz ikas dezaten egiten duten ahalegina eskertzeko. Aurtengo egitaraua inoizko zabalena dela nabarmendu du Martinez de Lagosek, eta herritar guztiei egin die igandeko bestan parte hartzeko deia. Egoera horrek gurasoei eskatzen dien ahalegina nabar mendu du Sortzen Ikasbatuaz-eko arduradun Aitziber Martinez de Lagosek. Dirutan, ume bakoitzeko 540 eurokoa da hilabeteroko gastua, bakarrik gasolina ordaintzeko. Del Santok gogorarazi du gero eta gehiago direla eremu ez euskaldunean euskaraz ikasteko eta bizitzeko hautua egiten dutenak, zailtasun guztien gainetik. Legeak, egun, haien hizkuntza eskubideak urratzen dituela erantsi du. Hori dela eta, euskararen legea eta arau horrek ezartzen duen zonifikazioa bertan behera uzteko eskatu du, bestarekin bat egin duten elkarteen eta eragileen izenean. Besta eta omenaldia Villatuertako igandeko besta 10:30ean hasiko da. Egun osorako egitaraua prestatu du Sortzen Ikasbatuaz-ek, adin guztietako pertsonentzat.
Hitzarmena berritu dute EEPk eta Eusko Jaurlaritzak

Hizkuntza gaitasun agiri baliokideak eta EITBren hedapena lantzen hasi dira; Gasteizek 57.000 euro gutxiago jarri ditu
Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko hitzarmena izenpetu zuten, atzo, Frantxua Maitia EEP Euskararen Erakunde Publikoko Presidenteak eta Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak. Berez 2011n izenpetu zuten sei urterako hitzarmena, baina, bertan aipatzen den bezala, urtero berritu behar dute, urteko aurrekontuak osatzeko.
Berria 2013/04/18
Bertze 350.000 euroko funtsa hizkuntza jarduera proiektuen deialdirako utzi dute. Azken atal horren egutegiari dagokionez, martxoaren 29an ireki zuten deialdia, eta diru laguntza eskaerak jasotzeko epea apirilaren 29an bukatuko da. Maiatzean eta ekainean aztertuko dituzte eskariak, eta o n d o re n b i l d u k o d a j a r r a i p e n e r a k o batzordea. Ekain erditsutan zabalduko dute diru laguntzen ebazpena. Gure hizkuntza politika diseinatu eta bideratzerakoan, balio erantsi handia onartzen diogu lankidetzari, eta bereziki euskararen lurraldeko instituzioen artekoari, erran zuen Uriartek atzo. Ildo berean, ahalik eta ikuspegi zabal eta irizpide bateratuenez lan egitea hobetsi zuen, erakunde publikoen eta euskalgintzako gizarte eragileen arteko elkarlana garatzeko. Bi erakundeek aurtengo ildoak zehaztu dituzte, bertzeak bertze mugaz bi aldeetako hizkuntza-gaitasunen egiaztagirien baliokidetza definitzen eta antolatzen segituko dutela eman dute jakitera. Horrekin batera, EITBren hedapena bermatzeko ildoa atxikiko dute eta V. i n k es ta i n k es ta s oz i o -l i n g u i s ti k o a ren emaitzak argitaratuko dituzte; lan hori ahal bezain azkar egin nahi dutela adierazi dute.
Aurten abantzu 57.000 euroan apaldu du Eusko Jaurlaritzak Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko emandako diru laguntza; orotara, 400.000 euroko diru funtsa bideratuko du aurten. EEPk 1,2 milioi euroko ekarpena egin dio funtsari eta, orotara, 1,6 milioi euroko aurrekontua bideratuko dituzte gizarte eragileen ekimenak sustatzera. Funts horren atalik handiena eragile historikoek eskuratuko dute, alegia, AEK-k, Euskal Irratiek, Seaskak eta Uda-Leku elkarteak. Azken horientzat 1.250.000 euro jaso dituzte.

oraindik eta euskaldunen kopuruak ez dira hazkuntza bidean sartu. Bertze aldetik, gizartean euskara sustatzearen aldeko jarrera ere ahuldu egin da, azken urteotan, herritarren artean. Elementu baikorren artean, aipatu zuen belaunaldi gazteenen artean elebidunen kopuruak gora egin duela eta horrek eragina ukanen duela euskaldunen kopuruetan ondoko urteotan. Sustapen publikoa Euskararen sustapenak hizkuntza politika eraginkorra eskatzen du, lege babes nahikoarekin eta herritarren atxikimenduarekin batera; zehaztasuna eskatzen du babes eta sustapen neurrietan, erran zuen Uriartek. Inkesta soziolinguistikoak bi ahulgune nagusi erakutsi dituela azaldu zuen. Batetik, euskarak hiztunak galtzen ditu Maitiak eskertu egin zuen Eusko Jaurlaritzak egindako ekarpena. Hizkuntza politika bultzatzea eta diruztatzea Frantziaren ardura da, eta Eusko Jaurlaritzaren laguntza bihotz onez eskertzen dugu. Joan den urtekoari erkatuz, apaldu dela onartu zuen Maitiak, baina azaldu zuen Eusko Jaurlaritzak apaltze handiak egin dituela aurrekontuetan, eta euskararen arloan txikiagoak izan direla.
Euskarak hizkuntza-politika ez, politika behar du

Gure Hizkuntzaren aurkako eraso eta irain etengabeen segidak baino gehiago asaldatzen nau gaur egun borondate oneko euskalgintzaren epelkeriak, egoera larriaren aurrean jardun nagusi bilakatu duenean erasoen ohiko salaketa antzua eta hizkuntza politika eraginkorragoen eskakizun inozoa. Badakigu Herri menderatu zaharron gaitza dela pairatzen ditugun arazoen jatorria identifikatzeko zailtasuna eta, ondorioz, soluzio egokia aurkitzeko gaitasun eza. Jakitun izan beharko genuke arazoaren diagnostiko zehatza egiteko eginkizun hain funtsezkoan arreta handiagoa jarri ahal izateko. Gurean, baina, agerian gelditu da gaitza termino egokietan planteatzeko zeregin funtsezkoenean euskararen aldeko mugimenduak huts egin duela, arazoari hain soluzio inozentea proposatzen dionean. Eskubideen urraketaren salaketa alde batean, politika egokiagoen aldarrikapena bestean: Hizkuntzaren etorkizuna bermatzeko baliorik ez duen txanponaren bi aldeak; Inperialismo bortitzaren atzaparretan harrapaturik bizi ez garelako uste ustelaz osatua. Mendeak dira inperialismoaren mende erortzearen zoritxarra pairatzen dugula. Horixe eta ez besterik, gure hizkuntza honaino ekarri duen gaitza; mendeetako politika suntsitzailearen ondorioak, egungo datu tristeak. Diagnostikoak dakar soluzioa. Arazoa inperialismoaren atzaparretan erori izana baldin bada, soluzioa hortik ihes egitea izango da. Alferrik baita egiten diguten astakeriengatik auhenka, gu desagerrarazi beste desiorik ez dutenei gurekiko errukia eskatzea. Botere
Iritzia 2013/04/20
a r ro t z a k b e r e t z a t diseinatutako euskal itxurako instituzio / sukurtsaletan egin litekeen politika eraginkorrenak ere ez baitu inoiz euskarak behar duen normalizazio bere esku izanen. Euskararentzako normalizazioa, hizkuntza osasuntsuen maila bertsua lortzeari esaten badiogu, noski. Espainola, frantsesa, ingelesa, alemana Ez dut ezagutzen hizkuntza hegemoniko hauen aldeko hizkuntza politikarik. Hauek politika dute, hitz handietan. Indarra. Inposizioa. Estatu propioa. Kito. Hori da munduan arrakasta duen politika linguistiko bakarra. Horixe hizkuntzaren normalizazioa. Hizkuntza politikak egoera larrian dauden hizkuntza gaixoei ezartzen zaizkie, erremediorik gabe hiltzera doan gaixoari zainketa paliatiboak ezartzen zaizkion gisan. Helburua agerikoegi izango lukeen benetako politika suntsitzailea, hizkuntzaren aldeko itxurarekin mozorrotzeko. Eta guk, gizagaixook, menderatzaileari mozorroa kentzeko gaitasunik ere gabe, sinetsi egiten dugu hortik etor dakigukeela konponbidea. Hizkuntza heriotzatik salba dezakeen botika bakarra, hizkuntza menderatu duen estatu horrengandik askatasuna lortzea da. Independentzia. Hizkuntza hori beharrezko bilakatuz inposatu egingo duen estatu propioa. Horixe euskararen ezagutza legez inposatuta, erabilera bermatu ahal izango duen egitura politiko bakarra. Baina inposatzea ez omen da ona. Horratx inperialismoak sartu nahi izan digun intoxikazioa: Inposatzaile konplexua. Baita lortu ere. Zenbat aldiz entzuten dugu euskaldunen

ahotan ez dugula guk jendea euskara ikas dezan behartu behar, erakarri egin behar dugula jendea. Begi bistakoa, alabaina, planteamendu honek ukan duen arrakasta. Arrakasta bai, espainol eta frantsesentzat, baina. Zer egiten digute, bada, inposatzea ez bada, espainolek eta frantsesek, guk, euskaldun akonplexatuok, euskara gure herrian ikastera behartzearen ez egokitasunaz mintzo garen bitartean? Euskarak bizirik iraungo badu, berrezarri egin behar dugu bere lurraldeetan. Hori lortzeko gai izango den estrategia baten diseinuan aritzea litzateke normalizazioaren alde egoki pentsatzea. Horretan datza, hain zuzen ere, normalizazioa. Hori egin dezakeen erakunde politiko bakarra Euskal estatu independentea delarik. Euskararen aldeko borroka, garaipenaren aukera ekar diezaiokeen planteamendu bakar honen arabera antolatu ezean, aktibismo antzuan ari gara. Euskararen aldeko mugimendua Herriaren askapen mugimendutik apartatuta, euskaltzaletasun otzan, apolitiko eta batere arriskutsuaren bidetik eraman nahi izatea, hizkuntzaren alde borrokatzeko dugun arma bakarrari uko egitea da. Estatu propioaren aldeko borroka ere ez den euskalgintzak menderatzailearen indarraren menean uzten du ustez salbatu nahi duen kuttuna. Hiltzeko arrisku etengabean. Unescok esana da erabilera %33a baino baxuagoa duten hizkuntzak galtzeko zori eta arriskuan daudela. Beraz, euskara galtzeko arrisku bizian dagoela esatea ez da iritzi bat, errealitate krudela baizik. Horixe du harrapatuta gauzkan inperialismoak helburu, horixe beregandik askatu ezean euskarak duen halabeharra. Politikaren beharra egunetik egunera hil ala bizikoago zaigun honetan euskara politizatu behar ez dela oraindik defendatzen duten euskaltzaleak, hizkuntzen aldeko batailen jokalekuaren jakitun ere ez dira. Ane Ablanedo Larrion Euskara irakaslea
Gurasek D eredua nahi dute

Uharteko (Nafarroa) ikastetxe publikoan Ingelesez Ikasteko Programari buruzko gogoeta bultzatu nahi dute, eta, horretarako, herri ekimena jarri dute martxan, Aurrera D Uharte izenburupean. Nafarroako Hezkuntza Departamentuak ingelesezko eredu hori ezarri nahi du Uharteko eskolan. Erabaki horri aurre egiteko, sortu berri den herri ekimenak hausnarketa bultzatzea du helburu, eta, batez ere, ikastetxeko eragileei hitza ematea auzi horri buruz.
Euskal hedabideak eta aurrekontuak

Duela bi urte pasa, euskal hedabideetako hainbat ordezkari mahai baten inguruan biltzen hasi ziren, elkarrekin zer egin zezaketen pentsatzeko. Ez da ezohikoa komunikabideetako kideek elkarren berri izatea, baina ez da oso ohikoa proiektu komunei buruz hizketan hastea. Ez da ohikoa, komunikabide bakoitzak proiektu bat daukalako, eta proiektu horiek, askotan, elkarren lehiakide izan ohi direlako. Baina euskal hedabideetako hainbat ordezkarik ikusi zuten garaia zela etorkizunaz zerbait adosteko. Euskal komunikabideen garrantzia aldarrikatu beharra zegoela, eta hurrengo urteetan asmatzekotan, elkarrekin asmatu beharra zegoela. Gogoeta horien emaitza Hekimen da, Euskal Hedabideen Elkartea. Elkarteak euskara hutsean ari diren berrogeita hamar hedabide baino gehiago biltzen ditu. Gaur egun, euskal komunikazioaren esparru ia osoa dago ordezkatuta, beraz. Eta, lehen urte honetan, hiru erronka nagusi jarri dizkio bere buruari. Aurrenekoa, euskal hedabideen esparru horren beraren garrantzia aldarrikatzea, eta eragile gisa agertzea. Euskaraz diharduten komunikabideek kontuan hartzeko hainbat b e r e z i t a s u n d i t u z t e. H a s t e k o, h e r r i ekimeneko hedabideak dira asko eta asko, eta hiztun komunitatearekin oso lotuta daude beraz. Atzean ez dute talde ekonomiko edo politiko indartsurik, eta horrek askatasuna ematen die, baina baita ahuldade puntu bat ere. Gizarte guztietan hedabideek komunitatea trinkotzen dute, hiztunen arteko
Berria 2012/04/20
h a r re m a n a k errazten dituztelako, baina hiztun komunitate txikien kasuan, gainera, ezinbestekoak dira hizkuntzaren beraren etorkizunerako, bermeetako bat direlako, hezkuntzarekin eta administrazioarekin batera. Hona Hekimenen helburu garrantzitsua beraz: euskal hedabideen sare sendo eta eraginkorra sustatzea.
Elkartearen bigarren helburua administrazioaren diru laguntzen politika iraunkorra eta eraginkorra eskatzea eta publizitatearen alorrean presentzia handiagoa lortzea da. Soilik laguntza politika eraginkor baten bidez hobetu daitezke euskal hedabideetan lan egiten dutenen lan baldintzak, eta soilik luzera begirako planteamenduekin aurre egin ahalko zaie erronkei, hurrengo urteetako etorkizuna baldintzatuko duten inbertsio eta berrikuntzei alegia.

Hekimenen hirugarren helburua Hedabideen Behatokiaren sorreran laguntzea da, sektorearen beraren egoeraren diagnosiak egiteko, kontsumo joerak neurtu eta antzemateko, eta kanpora begira antena zabaltzeko. Ezinbestekoa izango da hurrengo urteetan, zalantzarik gabe. eta estrategikotasuna aitortzea, alegia. Hizkuntza Politikarako sailburuordetzari hain zuzen ere horixe eskatu genion, sektorearen egoera ulertzea, eta hurrengo urteetan elkarlanean hasteko oinarriak jartzen laguntzea. Hekimenek uste du aurrekontuen proiektuaren bidez administrazioak hedabideetan jarri duela marra gorria, eta ondo baloratu du jarrera hori. Hekimenek garbi du, hala ere, aurrekontu hauek ez direla nahikoa sektoreak aurrera eraman behar dituen erronkei heltzeko. Azken urteetan %15 jaitsi da euskal hedabideentzako diru saila, eta publizitatean ere beherakada iragarrita dago aurten. Euskal hedabideek behin eta berriro esan dute inbertsioak behar direla aurrera egiteko, aldaketa sakonen garaia baita hau, eta Administrazioak sektorearen garapenari lagundu behar diola, diru kopuruak handituz, eta politika iraunkorragoak aplikatuz. Hori dela eta, Hekimenek prestutasuna azaldu nahi du hain garrantzitsuak izango diren hurrengo urteetan politika eraginkorrak elkarlanean sustatzeko. Elkartea, halaber, kezkatuta agertu da euskalgintzarako diru sailek eta, oro har, hizkuntz normalizazioa helburu duten egitasmoek aurten izango duten diru laguntzen jaitsieraren aurrean. Hekimenek, euskalgintzako parte den heinean, kezkaz ikusten ditu jaitsiera horrek ekar ditzakeen ondorioak, eta bat egiten du euskal eragileen artean jaitsiera hor rek eragin duen ezinegonarekin. Alberto Barandiaran Hekimeneko zuzendaria
Hiru helburuak garrantzitsuak izanda, diru laguntzen politikari eragitea da elkartearen asmo nagusia. Hekimenek hainbat bilera egin ditu azken hilabete honetan eragile ugarirekin, besteak beste Eusko Legebiltzarreko alderdi politikoetako ordezkariekin, euskal hedabideek dituzten proiektuak eta hurrengo urteetarako asmoak azaltzeko. Bilera horietan, Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuen gaia izan da nagusi. Aurrekontuen proiektuaren arabera, euskal hedabideentzat 4.875.000 euro aurreikusi ditu EAJko gobernuak, iazko kopuru bera. Murrizketa etengabekoen erdian diru sailari eustea, sektorearen etorkizuna bermatzeko nahikoa ez dela jakin arren, elkarteak egindako ahalegina onartzea dela uste du Hekimenek. Euskal hedabideen garrantzia
Zutabeak nkatzeko lurzorurik gabe

Ehun egunetik gora daramatza Eusko Jaurlaritza berriak. Arretaz jarraitu dugu gure alorrean, hezkuntzan, Iigo Urkullu lehendakariaren taldeak aurkeztu duen programa; dela hauteskunde kanpainan EAJk aurkeztutakoa, dela Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak aurkeztutakoa, dela oraintsu lehendakariak berak aurkeztu duen 2012-2016ko Gobernu Programa. Aitortu behar dugu, gainera, atsegin dugula programa. Ez du erabat bat egiten guk nahiko genukeenarekin, baina bat egin genezake programa horretan aurkeztutako puntu askorekin eta ezarritako oinarriekin. Nola ez dugu bat egingo, bada, gure haurren 0-3 etapa indartzeko egitasmoarekin? Nola ez dugu bat egingo, bada, konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ereduaren aldeko apustuarekin? Nola ez dugu bat egingo, bada, euskal curriculuma garatzearekin? Nola ez dugu bat egingo, bada, irakasleei dagokien ezagutza onartzearekin, haien formazioan sakontzearekin? Nola ez dugu bat egingo, bada, Hezkuntza Legea adosteko egitasmoarekin? Urteak daramatzagu hori dena aldarrikatzen, eta pozik hartu dugu Eusko Jaurlaritzak ere bere egitasmoaren oinarri gisa aurkeztu izana. Oinarri sendoenek ere huts egin dezakete, ordea, orube egokirik, lurzoru tinkorik gabe. Harea mugikorretan zutabe guztiak ahul baitira. Horrela gertatzen da, gure ustez, kasu honetan ere. Programa hori ez baitugu ikusten Aurrekontu Lege proiektuan islatuta. Eta aurrera begira ere, ez dugu diskurtsoa islatuta ikusten. Helburuak ikusten dira, bai, baina bitartekorik ez; eta bitartekorik gabe helburuak ezin lortu. Puntu batzuk nabarmendu nahi ditugu; ez dira denak,
Iritzia 2013/04/21
baina lagin esanguratsuak dira zertaz ari garen azaltzeko.
Irakasleen etengabeko formazioa aipatuko dugu lehenik. Azken hiru lau urteetan sekulako jaitsiera izan da Eusko Jaurlaritzak alor honi eskaini dion finantzaketan. Egungo Jaurlaritzak, besteak beste, garrantzi handia ematen dio sare eta oinarrizko konpetentzien garapenean murgilduta dabiltzan etapa guztietako irakasleen etengabeko prestakuntzari, baina aurreko Jaurlaritzaren ildo berari segitzeaz gainera, murrizketa handiagoa prestatu du, eta hemen batzuek besteek baino gehiago sufrituko dugu: %13ko jaitsiera aurreikusi du atal honetan, baina itunpeko sareko irakasleen formazioari dagokionez %60 izango da murrizketa. Curriculuma garatzea da Eusko Jaurlaritzak ezarritako beste lehentasunetako bat. Ikastolon zutarrietako bat da hori ere. Ez genuen alferrik garatu eta antolatu curriculuma lantzeko taldea. Orain, Ikaselkarrekin, EKI proiektua garatu dugu, datorren ikasturtean DBH1en martxan jarriko dena, euskal curriculuma, konpetentzietan oinarritutako eredua eta integrazioaren

pedagogia biltzen dituen ikas-materiala. Proiektu aitzindaria da, 2009an eskola komunitateak (eta Jaurlaritzak berak) hitzartutako euskal curriculuma garatu baitu lehenbiziko aldiz, eta Europatik irakaskuntza mailan datozen zuzentarau berriak biltzen baititu. Hurrengo ikasturtean DBH2rako ikas-materiala argitaratzeko asmoa dugu, eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaitutakoan Lehen Hezkuntzarekin hasiko gara. Egitasmoa oso garrantzitsua da; curriculumean ez da horrelako jauzirik egin urte luzeetan. Baina une honetan kinkan dago, proiektuak ezin baitu behar bezalako garapenik izan euskal erakundeek ez badute bultzatzen. Kinkan, bai, Jaurlaritzak azken urteetan alor honetan egin duen finantzaketa murrizketa areagotu egingo baita. 2012-13 ikasturterako Jaurlaritzak 670.250 euro aurreikusi zuen euskarazko ikas-materiala sortu eta garatzeko; 2013-14rako 104.000 euro jarri ditu aurrekontuetan, %84,5eko jaitsiera, hain zuzen ere. laguntzarik ez baitzuen jaso. Iparraldeko EEP Euskararen Erakunde Publikoari emandako laguntza ere 57.000 euro gutxitu du Jaurlaritzak (iaz baino %12,5 gutxiago). Haurren 0-3 etapak ere zalantzak eta kezka eragiten dizkigu. Garrantzia ematen dio Eusko Jaurlaritzak etaparen ezarrerari jarraipena emateari instituzio ezberdinak lankidetzan arituz eta hiru urtetik beherako haurrentzako dagoen heziketa eskaerari etenik gabe erantzunez. Zalantza handiak ditugu, ordea, diru kontuei begiratzen diegunean, iaz itunpeko sareak atal honetan 29 milioi euro jaso baitzituen, eta aurtengo aurrekontuetan 21 milioi aurreikusten baitira, hau da, %27,6ko jaitsiera. Puntu gehiago aipa genitzake; luze joko luke, ordea. Dena den, inork ez dezala har hau publikoaren eta itunpekoaren arteko gatazka gisa. Baina hitz egitean, zenbaitek kontrakoa esan edo iradoki badu ere, zertaz ari garen argi edukitzeko eskatu nahiko genieke itunpekoak are gehiago estutzeko eskatzen ari direnei, eta ongi begira ditzatela kontuak, ohartuko baitira, esaterako, Lanbide Heziketan batere finantzaketarik ez dugula, eta alor horretan Hezkuntzak 224.000 euro (iaz baino apur bat gutxiago) aurreikusi dituela hezkuntzarekin zerikusi gutxi duen Confebaskentzat. Oraindik orain ez dakigu aurrekontuak dauden bezala onartuko diren, aldaketak egingo dizkieten edo iazkoak luzatuko diren. Jakin badakigu, ordea, hezkuntzan jartzen den euro bakoitza ez dela gastua, etorkizunerako inbertsioa baino. Handik kentzen den euro bakoitza, berriz, ez da aurrezkia; galera da. Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko lehendakaria
Ezin ahaztu Seaska. Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburu Cristina Uriartek Ipar Euskal Herriko ikastolentzako laguntzari eustea defendatu du; are, UPD eta PP alderdiekin gatazka dialektikoa ere izan du gai honetan. Baina aurrekontuei begiratu, eta Seaska ez da inondik inora agertzen. Aurreko urteetan zuzeneko laguntza jaso du Seaskak Jaurlaritzatik, iaz izan ezik, hitzemana egon arren, azkenean,
Geldialdian da D eredua Nafarroan, eta oso alde handiak ditu eremuka
Berria 2013/04/18
Euskararen Legeko eremu bakoitzean aldeak handiak dira: euskaldunean, %88 D ereduan ari dira; mistoan, %29; ez euskaldunean,%5. Zer gertatu den aztertzen hasi dira eragileak; diskurtso berri bat behar dela irizten dute
Geldialdian, aurrera egin ezinda, eta Nafarroako Euskararen Legeak ezartzen dituen eremuen artean oso alde handiekin. Azken ikasturteetan D eredua ahultzen ari dela ohartarazi dute Nafarroako hezkuntzako eragileek, eta datuen analisi zorrotza egiteak ageriagoan jartzen du egoera hori. Nafarroa hirutan zatitzen du Euskararen Legeak, eta horren araberako hizkuntz eskubideak aitortzen dizkie euskaldunei. Banaketa horrek oso eragin handia du hezkuntzan. Haur eta Lehen Hezkuntzako datuak eskuan, honakoa da banaketa: euskarazko ereduan ikasleen %88 ari dira eremu euskaldunean; eremu mistoan hor da Iruea, ikasleen %29; eta eremu ez euskaldunean, %5. Pilatuta eman ohi ditu datuak Nafarroako Hezkuntza Departamentuak, herrialde osokoak batera. Eta hori, ematen dituenean. Aurtengo eta iazko ikasturteetako zenbakirik ez baitu eman. 2011-12ko ikasturtekoak dira azken datu ofizialak, eta haiek oinarri gisara hartuta egindako azterketa bat eskuratu du BERRIAk. Txosten horren bidez, departamentuak ezkutatu egiten dituen datuak argitara atera nahi dituzte. Haur eta Lehen Hezkuntzako matrikulazio datuak erabili dira ikerketan. Egoera egonkorra da azken urteetan: %25 inguruan dago Nafarroan D eredua. Behera ez du asko egin, baina goranzko bidea amaitu da. Kontua da %25aren bueltako datu horren azpian zer dagoen.
Herrialdearen iparraldekoa da egoera onena euskarazko ereduarentzat: hamar ikasletik ia bederatzi ari dira. Sare publikoan eta itunpekoan ditu antzeko d atu a k D ered u a k eremu h o r reta n . Kontuan izatekoa da zenbaki horiek Gipuzkoakoen, Bizkaikoen eta Arabakoen gainetik ere badaudela. Eremu euskaldunean erdara hutsezko G ereduak ez du lekurik, eta oso atzetik dago bigarren den eredua, A euskara ikasgai gisa duena, ikasleen %7,8rekin.

Itunpeko erdaldunak Iruean Hegoalderako bidean, eremu mistoa. Iruea. Aldaketa esanguratsu batzuk ageri dira. Bat: itunpeko sarearen indarra. Eremu euskaldunean eta ez euskaldunean, bostetik lau sare publikora joaten dira; mistoan, erdi eta erdi daude. Bi: sare bakoitzaren arteko aldea hizkuntz ereduetan. Eremu horretako datu orokorrak aztertuta, %29 ari dira D ereduan. Sareka: %42 dira publikoan eta %15 itunpekoan. Eskola erlijioso erdaldunek indar handia dute Iruerrian. Eremu mistoko sare publikoan, D eredua da nagusi, G eta A ereduei bikoitza aterata. Sare itunpekoan G da nagusi, %67ren eredua baita. Euskararen Legeak jartzen dituen mugak zeharkaezinak dira batzuentzat. Aukera izanez gero, handiagoak lirateke portzentajeak. Eremu erdalduneko datu eskasez mintzo da Sortzen Ikasbatuaz elkarteko eledun Gari Torregrosa. Sare publikoan euskarazko irakaskuntzarik ez dutela eskaintzen gogorarazi du. Ikastera beste herri batera joateak asko esan nahi du. Jendeak bere herrian geratzera jotzen du askotan. D ereduan ikasteko, 1.400 ikaslek denera bost milioi kilometro egin behar dituzte ikasturtero. Euskararen Legea bidegabea dela eta eskubideak murrizten dituela esanda, matrikulazioan eragin handirik ez duela dio Pello Marielarenak, NIE Nafarroako Ikastolen Elkarteko lehendakariak. Ez da erabakigarria. Legeak misto esaten dion eremuan ere askoz ikasle gutxiago dago D e re d u a n e u s k a l e re mu a d e r i t zo n e a n baino. Bi eremuetan dago D eredua sare publikoan. Iparra-hegoa efektua ikusten du, eta uste du muga kenduta ere eskola publikoan ez litzatekeela ugaria D eredua. Ikastolan segituko lukete. Atxikimendu kontua da, beraz. Torregrosaren ustez, baina, D eredua eskaintzearekin euskarekiko jarrera aldatu egingo litzateke. Eskaintza zabalduko balitz, irekiagoa litzateke jarrera. Dena lotuta dago. A eredua dagoen tokian euskararen irudia hobetu egin da, eta D ereduarekin gehiago. Matrikulak hasiko lirateke, eta atxikimendu handiagoa izango litzateke. A ereduak badu pisua Nafarroan, Araba, Bizkai eta Gipuzkoan ez bezala: eremu mistoan eta ez euskaldunean, ikasleen %19,3 ditu. Ikasgai bat daukate euskaraz.
Eremu ez euskalduna. Erdara nagusi da eskolan. Publikoetan ez dute eskaintzen D eredurik, eta ikastolara jo behar dute estudianteek, euskaraz ikastekotan. Ikasle guztien %4,6 dira Haur eta Lehen Hezkuntzan. Bostetik hiruk euskara ikasgai bakar gisa ere ez dute ematen, G ereduan; bostetik batek bai, A ereduan ari dira eta.

Euskararekiko atxikimendua areagotu da Nafarroan, baina D ereduak zergatik ez du aurrera egiten? Euskarazko ereduaren aldeko diskurtsoak goia jo du. Orain 30 urteko diskurtsoarekin ari gara, eta horrek batzuentzat soilik balio du, azaldu du NIZE Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendaritzakideen Elkarteko kide Aitor Bidartek. Haren ustez, eremu euskaldunerako-eta baliagarri da, baina ez eremu erdaldunerako. Euskararen aurkakotasunak atzera egin du, baina arazoak ditugu diskurtsoaren idearioarekin identifikatzen ez direnekin. Ingelesa sustatzearen alde egin du, bitartean, Nafarroako Gobernuak. Ingelesa indartzen ari da elebitasuna bultzatzeko, baina, bide batez, euskararen igoera geldiarazteko, herritarrei gezurrezko mezuak helaraziz, ohartarazi du Marielarenak. Orain arte, G ereduaren bizkar indartu dira ingeles programa horiek, baina D ereduaren geldialdian zerikusia izan dutela uste du Torregrosak: Atxikimendua galtzen ari zen G eredua, eta programa bat atera zuten hori gelditzeko. D eredua mantsotzea ere bazen helburua. Iruerrian izan dute arrakastarik handiena ingelesa indartzeko programa horiek; eremu mistoan, Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan, hamar ikasletik bat pasatxo ari da eredu horietakoren batean: 3.600 ikasle. Eremu euskaldunean, berriz, %1,5 soilik dira. Datuekin tentuz ibili behar da, ordea: hizkuntzen trataera bateratuko programetako ikasleen kopurua pilatuta ematen du gobernuak, oinarriko eredua bereizi gabe. Eta badu garrantzia: D eredu soilaren eta hori oinarri duen programaren artean, adibidez, astean ingelesa ordubete gehiagoz ematea da alde bakarra. 5.400 ikasle ari dira programa horietan, eta 300ek D eredua dute oinarri. Banaketa deigarri da: programak gutxi zabaldu dira eremu euskaldunean. Marielarena: Eleaniztasuna ez zaio interesatzen administrazioari. Ustez ikastolei kalte egin diezaieketen tokian sortzen dira horrelako ereduak, ez beste inon.
Ebaluaziorik gabe Eusko Jaurlaritzak abian daukanaren gisan, ebaluaziorik ez du Nafarroako Gobernuaren programak ere. Esperimentua da, eta emaitzak ez dituzte argitaratu, salatu du Sortzen Ikasbatuazeko kideak. Dirua jarri du gobernuak programa hori eskoletan jar dezaten. Ez dute halakorik D ereduan.

Gogoeta egiteko, talde bat osatu dute Ikastolen Elkarteak, NIZEk, Sortzen Ikabatuaz-ek, Topaguneak eta euskara teknikariek. Diskurtso bakarrera jo dugu, eta aniztasuna behar da. Gure mundua arrotz zaion jende asko dago, dio Etxartek. Gobernuaren indarrari aurre egin beharraz ari da Torregrosa: Kanpaina indartsuak egiten ditu, eta beste era batera iritsi behar dugu dudan daudenengana. Ingelesa aintzat hartu behar da, Marielarenaren ustez: Gurasoei azaldu eta erakutsi behar zaie elebitasunaren aldia bukatu dela. Garrantzitsua ez da ingelesa ematea, bere hizkuntz proiektua daukan ikastetxe batean egotea baizik. Emaitzak aipatu ditu: D ereduko ikasleek dituzte onenak, Eskola Kontseiluaren arabera. D ereduko matrikulazioak aurten: 1.801 2013-14ko ikasturtean eskolan hasteko aurrematrikulazioan 1.801 ikaslek eman dute izena D ereduan Nafarroan. NIZEk eta Ikastolen Elkarteak eman dituzte datuak. Ikastoletan beherakadatxo bat izan da; iaz baino 41 ikasle gutxiago dira oraingoz. Hala ere, gela kopuruari eutsiko diote irailean. Eskola publikoetan zerbait gora egin du kopuruak, baina orain bi urte baino beherago dago kopurua, behinbehineko datuen arabera. Nafarroako Gobernuak bi hilabete pasa arren ez ditu datuak eman , eta ezin da jakin portzentajean gora edo behera egin duen D ereduak. Gobernuak dio arazo informatiko bat daukala datuak zabaltzeko. Nolakoak dira Nafar roan dauzkaten hizkuntz ereduak? G eredua. Ikasgai guztiak gaztelaniaz, eta euskara ikasg ai gisa ere ez. Eremu euskaldunean ez dute hori eskaintzen. A eredua. Gaztelaniaz ikasgai guztiak, baina euskara ikasgai gisara. Hiru eremuetan eskaintzen dute eredu hori. B eredua. Ikasg aiak euskaraz eta gaztelaniaz. Eremu ez euskaldunean ez dute. D eredua. Euskaraz ematen dituzte ikasgai guztiak, eta gaztelania ikasgai modura daukate. Eremu ez euskaldunean ez dute eskaintzen sare publikoan. Ikastolek eskaintzen dute D eredua. British eredua. Ikasgaiak gaztelaniaz eta ingelesez, curriculuma egokituta. Tr at a m e n d u i n t e g r at u a . A e t a G ereduetako tratamendu integratuan, %35 ingelesez; D eredukoan, %18-28 artean.
Aurrematrikulazioan beherakada bat izan da aurten ere, baina ez da handia. Itxaropentsu daude. Ar riskua bada p ro g r a m a h o r i e k D e r e d u a r i t o k i a kentzeko, baina atxikimendua bada, dio Torregrosak. Ikastolek Erriberan egiten duten lan garrantzitsua nabarmendu du Marielarenak: D eredua gobernuak jartzeko zain bagina, milaka ikaslek ez zuten euskalduntzeko aukera izanen.
Urre gorria, mehatze zuloan

Badira bi ikasturte Nafarroako matrikulazio datuak eskuratu nahian ari g arena. Nafarroako Hezkuntza Departamentuak, ordea, informatika arazo bat bide du. Ez da aurtengo aurrematrikulazio datuak emateko gai orain bi hilabete bukatu zen epea; oraindik ez ditu datuak eman gobernuak. Baina ematen dituenean ere meatzari lanak egin behar dira: kobazulora sartu, eta urre gorria balira bezala bilatu behar dira datuak, galbahea pasatuz. Eta adibidea hor dago: ezinezkoa da D ereduan zenbat haur matrikulatu diren zehatz jakitea. Gobernuak datuak badituen edo ez, gobernuak jakingo du, baina datuak publiko behintzat ez ditu egin, eta ez du ematen egingo dituenik. Hartara, herritar batek bere ekimenez lortu eta landu ditu datu berrienak: iazko ikasturtekoak dira, gaur BERRIAk argitaratu dituenak. Hezkuntza komunitateko kideek ere ez dituzte aurtengo matrikulazio datuak. Hezkuntzako aholku batzordean, eragileok eskatu izan dizkiote datuak gobernuari; ez dituzte jasotzen. Alderdi politikoek ere eskatu izan dizkiote parlamentuan, eta ongi kostata eman izan ditu Jose Iribasen departamentuak. UPNren gobernua urre gorria balira bezala gordetzen ari da matrikulazio datuak.
Iritzia 2013/04/23
Absurdoaren muga guztiak gainditu ditu hizkuntza ereduak Nafarroan. Garai batean baziren lau eredu nagusi: G (erdara hutsez), A (gaztelaniaz, euskara irakasgai gisa), B (irakasgaiak euskaraz eta gaztelaniaz) eta D (euskaraz, gaztelania irakasgai bezala). Ingelesaren heziketa sartu zuen gobernuak, British ereduarekin. Bost. Horren atzetik, TIL Hizkuntzen Tratamendu Integratua sortu zuen. Sei. TIL hori hirutan banatu zuten gerora (TIL-G, TIL-A eta TIL-D). Zortzi. Eta nahasmenduaren gorenean Ingelesa Ikasteko Programak multzoan sartu dituzte British eta hiru TIL horiek. Praktikan, zortzi hizkuntza eredu ditu Nafarroak, baina bost balira bezala ematen ditu datuak gobernuak; nahiz eta TIL-A eta TIL-D ereduek, adibidez, ez duten zerikusirik euren artean, multzo berean zenbatzen ditu antza; datuak emateko moduak ez baitu argirik egiten kobazuloan. Administrazio publikoei, diru publikoen erabileragatik bezala, datu publikoen erabileragatik ere kontuak eskatu behar litzaizkieke. Datuak diren urre gorri horrek ez bailuke izan behar alderdi bakar baten jabego. Mikel Peruarena Ansa Erakundeak. Egun horretan, Usurbilgo Mikel Laboa plazan egingo dute sariak banatzeko ekitaldia, 18:00etan. Aurten, kategoria berri bat izango dute sariek: Zientzia Gizartean Sorkuntza Beka. 5.000 euro jasoko ditu beka horren irabazleak, proiektu bat garatzeko.
Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea sarituko dute etzi

2012ko CAF-Elhuyar Merezimendu Saria jasoko du ostegunean Osasungoa Euskalduntzeko
Xalbador ikastetxeak Gipuzkoa du bidelagun

Gipuzkoako Aldundiak 600.000 euroko diru laguntza eman dio Seaskari, Xalbador kolegioko erreberritze lanak bermatzeko. Seaskako lehendakariak dio hitzetatik ekintzetara doazen laguntzak direla bermea
Hiru urterako hitzarmen baten bidez, Gipuzkoako Foru Aldundiak 600.000 euroko diru laguntza emanen dio Seaskari, Kanboko (Lapurdi) Xalbador kolegioa erreberritzeko. Martin Garitano Gipuzkoako ahaldun nagusiak eta Terexa Lekunberri Xalbador kolegioko presidenteak izenpetu zuten hitzarmena atzo. Ikastetxeko erreberritze lanak aski aitzinatuak dira, eta heldu den eskola sartzerako prest egotea da helburua. Hirurehun ikasle baino gehiago hartzeko gaitasuna ukanen du lanak bukatu ondoren. Ikastetxearen erreberritze lanetan lagundu ahal izatea pozgarria dela erran zuen Garitanok. Auzolanean garatuko dugu euskara Euskal Herri osoan, eta gure ekarpenak euskaldunok euskaraz ikasi eta mintzatzeko dugun eskubidea bermatzeko oinarri izan nahi du. Garitanok ez zituen ahantzi Francois Hollande Frantziako presidentearen hitzak. Hauteskunde garaian agindu zuen Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna izenpetuko zuela. Garaiko hitzak gogoratu eta eskubideen ildoan urratsak egiteko garaia dela gogorarazi zion Garitanok. Gisa berean, ikastolek eta euskarak dituzten oztopoak kentzeko eskatu zion Hollanderi. Gipuzkoako ahaldun nagusiaren engaiamendua eta laguntza eskertu zuen Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Xalbador ikastegia erreberritzeko laguntza eskertzeaz gain, gogorarazi zuen Gipuzkoako Aldundiko ordezkaritza zabala
Gara 2013/04/25
egon zela euripean, horien artean Garitano bera, Baionako suprefetak Hendaiako ikastola berria eraikitzeko debekua salatzeko. Ipar Euskal Herrian euskararen egoera beltza da; ez da balorazioa, elementu objektiboa baizik, erran zuen Indok.
Errealitate beltz hori gainditu ahal izateko herritarren eta erakunde publikoen laguntza funtsezkoa dela erran zuen, eta eskertu zituen hitzetatik ekintzetara doazen sostenguak. Laguntza errealak ikastolentzako egiazko bermea direla azaldu zuen. Bide batez, gogora ekarri zuen Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakari ohiak hitza jan zuela eta ez ziola Seaskari eman hitzemandako diru laguntza, 400.000 eurokoa. Gisa berean, prentsan agertu den informazioa gezurtatu, eta jakinarazi du Eusko Jaurlaritzak ez diola Seaskari laguntzarik eman oraindik.

Garapenaren kezka Xalbador ikastegia 1983an ireki zuten, ikasleen ikas prozesua euskaraz egin ahal izatea bermatzeko. Herri Urrats izan zen xedea garatzeko bermea. Geroztik, bertze bi ikastetxe ireki ditu Seaskak, Ziburun (Lapurdi) eta Larzabalen (Nafarroa Beherea). Aurki beste ikastetxe bat ireki beharko duela jakinarazi du Seaskak. Alta, egun dituen ikastola eta ikastetxeen egoera ez da ona. 1990eko hamarkadan Euskal Herri osoko laguntza jaso zuen Seaskak, Xalbador kolegioa handitzeko. Bigarren handitze aroari ekin dio oraingoan. Lehen atalean Ene Pentzea egoitza zaharra erreberritu du, eta bigarren atalean, kirol gela, Xalbadorreko administrazioa eta laborategiak hartuko dituen egoitza bukaturik egonen da. Ene Pentzea etxea Seaskaren egoitza izanen da irailetik aitzina. Lanek eragile anitzen laguntza eskatu dute. 5.500.000 euroko aurrekontua ukan dute: Kontseilu Nagusiak 2.700.000 euroko laguntza eman dio Seaskari; Gipuzkoako Aldundiak, 600.000 eurokoa; eta Seaskak eta Euskal Herriko Ikastolek 2.200.000 euro hartu dute beren gain. Eusko Jaurlaritzak ez du orain artean laguntzarik ekarri. Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko presidentea ere izan zen Kanboko ekitaldian. Ikastolen xedea Euskal Herri osora hedatzen dela gogorarazi zuen, eta ikastolen elkartasun kutxak erreberritze lanen parte bat ordaintzeko balio duela erran zuen. Ikastolen Elkarteak 46.000 euroko ekarpena egiten du urtero, 750.000 euroko mailegua ordaindu ahal izateko. Hendaiako ikastola berria, suprefetaren mehatxua gaindituz Hendaiako Herriko Etxeak ikastola berri bat eraikitzea deliberatu zuen astearte gauean. Hiru botoren aldearekin hartu zuten erabakia. Paxkal Indo Seaskako lehendakariak baikor hartu du erabakia, eta gogorarazi du lehen ikastola eraikitzeko deliberoa duela hogei urte pasa hartu zutela eta orduan boto bakarraren aldearekin hartu zela erabakia. Ikastolak baliatuko duen aisialdia eraikitzea deliberatu du herriko etxeak, Baionako suprefetak egindako mehatxua saihestuz. Auzapeza eta suprefeta bildu dira, eta, deliberoa hartu badute, pentsatzen dut suprefetaren oniritziarekin egin dutela, erran du Indok. Ez da ikastolek nahi duten bidea, baina hori da dagoena.
Ikastola berria eraikitzea onartu du Hendaiako Herriko Kontseiluak

Suprefetak atzera bota zuen erabaki bera orain hurrena, baina Seaskako kideei adierazi zien bide berri bat bilatuko zuela. Hendaian ikastola berria eraikitzea onartu zuen atzo arratsean herriko kontseiluak. Hiru botoren aldea izan zen bozketan: hamazazpi boto alde eta hamalau aurka. Ikastola berria eraikitzeko lehen
urratsa da atzokoa; aurrera egingo du, baldin eta lege arazorik ez badu topatzen bidean. Orain hurrena, Baionako suprefetak atzera bota zuen erabaki hori bera, esanez erakunde publikoek ezin dutela diruz lagundu hezkuntza pribatua. Protesta handiak eragin zituen horrek, eta gatazkari konponbide bat atzemateko borondatea agertu zuen suprefetak. Herriko kontseiluaren atzoko erabakiarekin, ikusteko dago zer jarrera hartuko duen orain.
Doako euskara eskolak emango ditu AEK-k Nafarroan

AEK-k kanpaina bat jarri du abian, jende gehiagori euskara ikasteko aukera emateko eta euskara ikastea doakoa izan beharko lukeela aldarrikatzeko. Hala,ordubeteko euskara eskolak eskainiko ditu doan.
Berria 2013/04/25
Ordubeteko iraupena izango dute eskolek, eta uda aurretik 35 saio inguru eskainiko ditu Nafarroa osoan zehar
dute aurreikusita doako eskola horiek ematea. Euskaltegietan, gau eskoletan, kalean edo ikasleak hartzeko prest duden elkarteen egoitzetan emango dituzte. Iruean astelehen honetan emango dituzte eskolak, San Jose plazan. 12:00etan eta 19:00etan izango dira klaseak. Batetik, euskara ez dakitenen begirako eskola bat eskainiko dute. Komunikatzeko oinar rizko g auzak irakatsiko dituzte horietan. Bestetik, dagoeneko ikasten ari direnentzako eskolak egongo dira. AEK-k erabiltzen duen metodologian ikasleek duten rol aktiboa sustatu nahi dute. Klase horien balizko faktura Nafarroako G o b e r n u a r i b i d a l i k o d i o t e. A E K - k emandako datuen arabera, talde bakoitzaren kostua 56 eurokoa da orduko. Baina Nafarroako Gobernuaren laguntza ez da hamar eurora iristen.
Uda bitarte 35 bat saio eskainiko ditu, N a f a r r o a o s o a n z e h a r. N a f a r r o a k o Gobernuari eskari zuzena egin dio AEK-k: Helduen euskalduntzea aintzat har dezala. Horretan duen ardura bere gain hartu beharko luke. Hala egiten badu, elkarlanerako prest izango gaitu. Aurreko igandean egin zuten proba moduan l e h e n s a i o a , Vi l l a t u e r t a n , S o r t z e n I k a s b at u a z t a l d e a re n f e s t a r i l o t u t a . Sartagudan, Tuteran, Lodosan, Tirapun, Tafallan, Lizarran eta beste hainbat lekutan

Marc Biosca. Plataforma per la Llenguako kidea
Etorkinek katalana bere egin dute urteotan, eta erabilera erraztu ahalko du horrek
Berria 2013/04/26
Udaltop jardunaldiak atzo hasi ziren Lasarte-Orian. Katalanak gaur egun duen egoeraren berri emango du gaur Bioscak. Hizkuntzaren garapenerako oztopo nagusiak muga juridikoak direla adierazi du.
Katalunian hizkuntza asko egon arren, herritar guztiek dakiten hizkuntza katalana izatea du helburu Plataforma per la Llenguak. Taldeko kidea da Marc Biosca soziologo eta politologoa (Lleida, Herrialde Katalanak, 1980), eta Udaltop jardunaldietan parte hartuko du gaur. Hizkuntzak egun duen egoeraren eta taldekoek egiten duten lanaren berri emango du. Plataforma per la Llenguak zein lan egiten du, eta zein da haren helburu nagusia? Plataforma katalanaren gobernuz kanpoko erakunde bat da. Duela hogei urte sortu zen, eta hainbat alorretan egiten du lan. Besteak beste, produktuen etiketatzean, etorkinekin, zineman eta enpresekin. Helburua hori guztia katalanera itzultzea da. Hizkuntzaren normaltasuna lortzea da gure nahia, eta uste dugu hori lortu ahal izateko zenbait alorretan lan egitea ezinbestekoa dela. Ez dugu Katalunian soilik lan egiten, katalana hitz egiten den eremu osoan baizik. Saiatzen gara kasu zehatzen inguruko ikerketak egiten eta ondorioak ateratzen. Gerora, ondorioen berri ematen dugu, eta egoera hobetu ahal izateko kanpainak egiten ditugu. Aldatzeko aukera badagoela azaltzea da gure asmoa. Baina ez dugu beti lortzen. Zein da gaur egun katalanak duen egoera? Bi alorretatik azter daiteke hori. Batetik, egoera soziolinguistikoa dago; katalanak duen egoera geroz eta hobea da. Bizirik dago, eta gero eta indartsuago. Bestetik, egoera juridikoa dago. Esparru juridiko horrek ez dio laguntzen. Berez izango lituzkeen aukerak asko mugatzen dizkio hizkuntzaren garapenari. Juridikoki egoera normala izango balu, garapen normala izango luke. Hori berehala aldatu ahal izango litzateke

esparru juridikoa aldatuz gero; hori lehenengo pausoa litzateke, arazo nagusia delako. Hizkuntza ofizial gisa hartuko balute, egoera erabat aldatuko litzateke. Katalanaren arazoa da bere estatuan bertan ere ez dela ofiziala. Hizkuntza koofiziala da eremuaren zati batean, eta horrek muga garbiak ezartzen ditu. Orain gutxi Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzi zuen ikasgela batean haur batek eskola gaztelaniaz ematea eskatzen badu gaztelaniaz egingo dela. Nola jaso zenuten berria? Albisteak ezustean harrapatu gintuen plataformako kideak, gurasoak eta eskola publikoetako langileak. Pertsona batek soilik hizkuntzaren inguruan erabakitzea harrigarria da, haren erabakia beste guztienaren gainetik jartzea delako. Halako erabakiek helegiteak izaten dituzte, eta ez dakit zein egoeratan dagoen une honetan bertan, baina hasierako erabaki hori harrigarria iruditzen zaidala esan dezaket. Aurretik esandakora joko nuke kasu honetan ere, mugak jartzen direla, herritarren nahiaren aurka. Halako ebazpenak egon arren, urtetik urtera katalanaren hiztun kopurua handituz doala diozu. Bai, egoera egunetik egunera hobea da. Immigrazioak izan du horretan eragin zuzena, etorkinek Kataluniara etortzean hizkuntza ere bere egin dutelako. Urtetik urtera jende gehiagok hitz egiten duela esan genezake, indartzen ari dela. Egia da puntu beltzak ere badaudela gizartean, guztia ez dago egoera paregabean; argi dago, baina herritarren %96 inguruk ulertzen dute hizkuntza. Hitz egin eta idatzi gutxiagok, baina kopurua nahiko ona da. Lehenengo hizkuntza gaztelania dutenek ere ulertzen dute, eta geroz eta gehiago jotzen dute katalanera. Horregatik diot egoerak hobera egin duela. Udaltop jardunaldietan emango duzun hitzaldiaren aurrerapenean diozu 90eko hamarkadan hizkuntzaren berreskuratzea jaisten hasi zela, mugak eta nekea ikusten direla. Hala da. Herrialde honetan jada 270 hizkuntza baino gehiago hitz egiten dira; hori aberasgarria da herrialdearentzat, zalantzarik gabe. Horien artean, katalana denok elkar ulertzeko erabiltzea gustatuko litzaiguke. Hori, gainera, askotan ideologiekin lotzen da, eta aparteko zerbait dela uste dut. Ez lukeela gauza batek bestearekin loturarik eduki beharko.
Ikusi genuen albo batera utzi genituela hiztun berri horiek. Arreta gehiago jarri behar geniela. Katalunia immigrazio herrialde bat da. Demografian aditu direnek diote XX. mendean migrazio prozesu horiek guztiak egon izan ez balira bi milioi pertsona izango ginatekeela gizartean; egun hamar milioi inguru gara. Esan daiteke horrek hizkuntzari zuzenean eragin diola. Migrazioak lagundu du, hori hala da. Etorkinek azken urteotan euren bizitzan, lehenago edo geroago, katalana aukeratu dute eta hizkuntza bere egin dute. Azken finean, herritarren jarrerak ziurtatzen du etorkizuna izango duela gure hizkuntzak. Hiztunek elkarren artean katalanez hitz egiteko aukera erraztu ahalko duela uste dugu.
Urkijo helegite eske, Seaska laguntzeagatik

Espainiako Gobernuaren EAEko ordezkariak dio Gipuzkoako Diputazioak gainditu egin duela eskumenen esparrua
Kanboko (Lapurdi) Xalbador ikastola eraberritzeko, Seaskari 600.000 euroko diru laguntza eman dio Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta erabaki horren kontrako helegitea jartzeko eskatu zion atzo Carlos Urkijo Espainiako Gobernuak EAEn duen ordezkariak Espainiako Estatuaren abokatuari. Erabakiarekin, diputazioak dagozkion eskumenen esparrua gainditu du, Frantzian dagoen erakunde bati eragiten baitio. Urkijok esan zuen euskara laguntzea ezin dela argudio bat izan, eskumen hori Eusko Jaurlaritzari baitagokio. Haren ustez, egungo krisi ekonomikoa ere aintzat hartu behar da: Zaila da argudiatzea ezaugarri horietako inbertsio bat. Seaskari urtero 200.000 euro ematea erabaki du Gipuzkoako Diputazioak, hiru urtez. Herenegun, Paxkal Indo Seaskako lehendakariak gogorarazi zuen Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakari ohiak hitza jan zuela, eta ez ziola Seaskari eman hitzemandako 400.000 euroko diru laguntza. EAJ alde, PSE eta PP kontra Diputazioak Seaskari emandako diru laguntza kritikatu dute PSE-EE eta PP alderdiek. Ohar baten bidez, Rafaela Romero batzarkide sozialistak diputazioari egotzi dio gipuzkoarren dirua erabili izana Ipar Euskal Herriko
Berria 2013/04/26
ikastolekin eskuzabal jokatzeko. Diru laguntzekin konparaketak egin ditu Romerok: Harrigarria da bere burua ezkerrekotzat duen koalizio batek 100.000 euro ematea Stop Kaleratzeak elkarteari eta bikoitza Iparraldeko ikastola bati. Batzarkide sozialistak esan du Gipuzkoak aurrekontu murriztaileak dituela eta herritarrak gaizki pasatzen ari direla. Baina horrek ez dio axola Bilduri. PPko batzarkide Juan Carlos Canoren iritziz, diputazioak xahutu egiten du dirua atzerrian. Ikastolari laguntza ematea moraltasunik gabekoa dela salatu du Canok, eta dirurik ez oparitzeko eskatu dio foru aldundiari. Gipuzkoako Foru Aldundiak hartutako erabakiaren alde egin du, ordea, EAJk. Markel Olano batzarkideak Twitterren oroitarazi du Eusko Jaurlaritzak, Juan Jose Ibarretxe lehendakari zen garaian, Seaskari lagundu ziola. Gipuzkoako Foru Aldundiak gure babes osoa du oraingoan. EH Bilduk begi onez ikusten du Gipuzkoako Diputazioak Seaskari emandako laguntza: Euskarazko hezkuntza sistema bultzatzea herri gisa dugun lehentasunetako bat da. Kanboko ikastolaren lanek lehentasuna dute. Bestalde, koalizioak salatu du Urkijok ez duela eskubiderik erabakitzeko gipuzkoarren diruarekin zer egin: Urkijok egin behar duen bakarra euskal gizarteak erabakitzen duena errespetatzea da.
Egunero
Maite ditut Olinpiar Jokoak. Ezin dut saihestu hunkitzea korrikalariak jendez beteriko estadioan sartzen direnean. Une batengatik bada ere, jendetza horrek denak eskaintzen dituen animoak eta indarrak korrikalariei eragiten dien zirrarak hunkitzen nau ni ere. Aurrerago, ordea, horretaz pentsatzen dudanean ez dira une berezi horiek arreta eskatzen didatenak. Kirolariak eguneroko lanean ikusten ditut, beren bakardadean, egunerokoari eusten, oinazea, nekea gainditze lanetan, garaipenaren itxaropena lagun. Bakardadeak jantzitako egunerokotasun neketsua ikusi ohi dut kirolari horien ahaleginean.
Iritzia 2013/04/26 altxatzea, autoetan sartzea, eskolaraino eramatea, jasotzea, buelta egitea eta horrek sortzen dituen ikaragarrizkog a s t u a k beren gain hartzea eguneroko bakardadea lagun. Milaka kilometro, ehunka euro, eteng abeko buruhausteak gurea den hizkuntzaz ikasi ahal izateko, zigorra balitz b e z a l a . N a f a r ro a k o Pa rl a m e n t u a re n gehiengoak egoera horrekin bukatu behar dela esan du. Bidegabekeria horrek amaiera behar duela esan du baina, hala ere, ezer ez da aldatuko. Ez da dominarik izango gure hizkuntzaren aldeko maratoilari horientzat, ez merezitako saririk. UPNk garbi adierazi zuen boterea haiena dela eta gauzak aldatzeko lehenago boterea eskuratu beharra dagoela. Hizkuntza gatazkak botere gatazkak dira; guk ere UPNk bezain garbi bageneki hori, beste hizkuntzapolitika bat aplikatuko genuke horretarako botereak aukera ematen digun lekuetan. Gauzak aldatuko badira, eskuratzen dugun boterea erabiltzeko determinazioa eduki behar dugu, gauzak desberdinak izan daitezkeela sinestea ez da nahikoa, desberdin egin behar ditugu gure praktika politikoarekin. Nafarroan, zantzu guztien arabera, UPNren ziklo politikoa bere amaieratik gertu egon daiteke. Barne eta kanpo arazoek eraginda inoiz baino ahulago ageri da, eta ez da ikusten epe laburrean behintzat egoera hori aldatuko duen ezer, areago, higatzea areagotu litekeela pentsatzeko arrazoiak badaude. Zentzu horretan, unea iritsi da Nafarroak behar duen aldaketa irudikatzen hasteko.
Apirilaren 12an Nafarroako Parlamentuak mozio bat onartu du Vascuencearen legeak ezarritako zonalde ez vascofonoan bizi eta beren seme-alabek euskaraz ikas dezaten nahi duten guraso denei garraio eta jantoki gastuak gobernuak ordaintzea eskatuz. Une batez bada ere, urtean milaka kilometro egin behar duten neska-mutiko horien gurasoen pozak hunkitu ninduen. Maratoi korrikalariak estadioan sartzean bezala, berehalaxe etorri zitzaidan burura egunero egin behar duten ahalegin epikoa. Goizean goiz txikiak

dela Hezkuntza Sistema osoan eta lurralde osoan, euskararen presentzia hedabideetan areagotzeko neurriak hartuko direla, alor sozioekonomikoan eta aisialdian euskararen presentzia nabarmen handitzeko politika eragingarria abiatuko dugula, helduok munduko erraztasun guztiak izango ditugula euskara ikasteko, hedabideetan euskararen presentzia areagotzeko neurri zehatzak hartuko direla esateko eta, oro har, euskararen normalizazioari bultzada handia emango diogula botereak eskaintzen dizkigun aukera guztiak baliatuz. Aldaketa sakona behar dugu iraunkorra izango bada. Herri librea ez garen bitartean, eskuratu ahalko dugun boterea Estatuek mugatzen badute ere, gizarteak eta politikak eskaintzen dizkiguten aukerak hizkuntzaren normalizazioaren bidean ez jartzea etorkizuna galtzea litzateke.
Unea iritsi da diskurtsoekin batera politika berriak eta horiek garatzeko etika eta forma berriak plazaratzeko. Politikan ez dute hitzek bakarrik hitz egiten, gure portaerek eta erabakiek ere badute zer esana. Zentzu horretan, nekez ulertzen da aldaketaren bidean, pauso esanguratsua izan nahi duen zentsura mozioaren bidez aurkeztu den hautagaia erdalduna izatea. Boterea gauzak aldatzeko eskuratu behar dugu, beste Nafarroa bat eraikitzeko. Euskara ez dakien hautagai bat ez da balekoa ezta hilabete batzuetako trantsizioa gidatzeko ere. Egunerokoan amore eman gabe, determinazioz, nekeak eta zailtasunak gaindituz, baina, era berean, iparra argi duenak bakarrik irabaz dezake maratoia. Euskarari dagokionez, Nafarroan ia dena dago eginkizun, ez baitugu gure hizkuntzaren n o r m a l i z a z i o a b i l at ze n d u e n a l d e k o hizkuntza-politikarik izan. Beraz, ordua iritsi da aldaketa, behar dugun aldaketa, hizkuntzapolitika berri eta eragingarri baterako oinarriak jartzea dela esateko. Unea iritsi da, arkitektura juridikoa aldatzeko asmoa dugula adierazteko, administrazioa euskalduntzeko oinarriak jarri behar ditugula esateko, euskaraz ikasi ahal izatea errealitatea izango
Pozgarria eta itxaropentsua da pentsatzea aldaketa etorri bitartean euskararen aldeko borroka Nafarroan epiko bihurtzen duten pertsona horiek denek amore eman gabe beren zereginetan segituko dutela. Egunero-egunero behin ere huts egin gabe txikiak sartuko dituzte taxietan, egunero izango ditugu prest irakasleak euskaltegietan ikasleak besoak zabalik hartzeko, egunero idatziko dira milaka hitz, egunero, egunero... Estadioa zain dugu. Iaki Lasa (euskaltzalea)
Herri elkargoak Basaburuko ikastola handitzen lagunduko du

Alozeko Sala etxea erreberritzea deliberatu du herri elkargoak, ikastolak balia dezan
Xiberoa Herri Elkargoak Basaburuko ikastolaren handitze beharra kontuan hartu du, eta xedea aitzinera eramateko deliberoa hartu duela jakinarazi du. Basaburuko ikastola txiki gelditu da, eta herri elkargoak Aloze herriko Sala izeneko etxea erreberritzea deliberatu du. Sala etxearen jabea herriko etxea da, eta, hori baliatuz, erreberritze lanak eginen ditu herri elkargoak. Horrez gain, etxearen ondoan den etxola edo aterpe txikia ere berrituko dute, eraikin txiki bat egiteaz gain. Funtsean, ikastola izanen da egoitza horren erabiltzaile nagusia, baina ez bakarra. Izan ere,
Berria 2013/04/27
herritarrek ere baliatuko dute egoitza, eta, oporretan, Basaburuko aisialdirako zentroak ere baliatuko du egoitza. Frantziako Falloux legeak ez du baimentzen diru publikoa baliatzea hezkuntza sistema pribatu baten egoitza diruztatzeko. Berrikitan, lege horretan oinarrituz, suprefetak Hendaiako Herriko Etxearen delibero baten kontra jo zuen, hark ikastola eraikitzea deliberatu zuelako. Suprefetaren mehatxua saihesteko, herriko etxe eta egitura publikoek Xiberoa Herri Elkargoaren ildotik hartu dituzte erabakiak, ondoren ikastolari alokatu ahal izateko, prezio sinboliko batean.
Etxauriko Udalak langileen hizkuntz profilak deuseztu ditu Etxauriko Udalak langileen hizkuntz profilen inguruan hartutako erabakia kritikatu nahi du Administrazioan Euskaraz taldeak (AET). 2010eko irailaren 4tik indarrean dauka Euskararen Ordenantza Etxauriko Udalak. Orduan ezarri zituzten langileen hizkuntz profilak. Idazkariari eta ofizial administratiboari C1 maila jarri zien. Laguntzaile administratiboari B2 maila. Zerbitzu anitzetako peoiari eta garbitzaileari B1 maila. Garbitzailearen kasuan ez zen derrigorrezkoa, meritu moduan kontuan hartzekoa baizik. 2011ko udal hauteskundeetan Elkarte Independente Etxauritarrak hartu zuen agintea eta, zoritxarrez, ez da euskaldunon onerako izan. 2013ko otsailaren 8an Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu dira hizkuntz profil berriak. Ofizial administratiboaren kasuan derrigortasunari eutsi diote, baina gainontzeko postuetan euskara meritu bihurtu da. Hizkuntz profilak jartzea gauza bat da, eta plantilla euskalduntzea beste bat. Profilak onartu zirenean, euskara gehien zekien langilea hirugarren urratsean zegoen. Plantilla euskalduntzea epe erdi edo luzerako kontua da. Prozesua arautu beharra dago, ikastaroak eta lanpostuen deialdiak baliatuta. Prozesuak luzeak dira, eta edozein unetan kaltetuta gerta daitezke, borondate politikorik ez badago. Gure taldeak Etxauriko Udaleko agintari berrien jarrera krititkatu nahi du, egin behar ez denaren eredu bihurtu baitira. Francisco Javier Castro (Administrazioan Euskaraz Taldearen izenean)
Herri Urratsen etekinak Xalbador ikastegira joanen dira aurten ere

Herri Urratsek 30 urte beteko ditu aurten eta, lehen Herri Urratsean bezala, aurtengo etekinak ere Kanboko (Lapurdi) Xalbador ikastegiko arraberritze lanak ordaintzeko baliatuko dituzte; maiatzaren 12an egingo dute jaia. Herri Urrats Xalbador ikastegia egin ahal izateko sortu zen, eta orduko egitasmo handiena zela gogorarazi du Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Alta, Seaskaren beharrak ugaldu dira geroztik. Gaur egun 26 ikastola, hiru kolegio eta lizeo bat ditu Seaskak, eta aurki laugarren kolegio bat egin beharko dutela erran du Indok. Legeak traba diren bitartean, Frantziako botere publikoek haien eginkizuna betetzen ez duteino, ikastolen eta euskararen geroa herritarren gain egonen dela erran du Indok. Karia horretara, dei berezia egin die euskaltzale eta euskararen aldeko militanteei Herri Urratsera joatera eta ikastolei sostengua eman diezaieten.
Berria 2013/04/30
Euskararen militanteei eta euskaltzaleei dei egin diete, euskararen geroa herritarren esku dagoela nabarmendurik
Paxkal Indo Seaskako lehendakariak nabarmendu du euskaltzaleen gain gelditzen dela botere publikoek betetzen ez duten engaiamendua. Indok berretsi du Herri Urrats bakar batek ez dituela Seaskaren beharrak betetzen, horretarako hiruzpalau beharko liratekeelako. Eskola horrek behar duen laguntzari buruz aritzerakoan, gogoan izan du Gipuzkoako Aldundiak Xalbador kolegioari emandako 600.000 euroko laguntzaren aurka Carlos Urkijo Espainiako Gobernuaren EAEko ordezkariak iragarritako helegitea. Indoren iritziz, Urkijoren ekinaldia propaganda eta komunikazio kanpaina baino ez da. Europan gaude eta mugaz gaindiko xedeak zein lurraldeen arteko laguntzak eguneroko errealitatea dira, erran du Indok. Balioa kendu dio Urkijoren ekinbideari, eta Gipuzkoak hitzemandako laguntza helaraziko diela bermatu du Indok. Berrikuntzez beterik Aurten berrikuntza ugari egonen direla nabarmendu dute antolatzaileek. Nagusiki Haurren Txokoan, txiki gelditu baita. Eremu nagusia Araba gunean ukanen dute, orain artean bezala. Baina, horrez gain, bertze gune bat egonen da Zuberoa eremuaren ondoan. Irrien Lagunak taldeak kudeatuko du. Bertze alde batetik, kamioi bat egonen da

haurrentzako, Nafarroan gaindi bidaia birtuala egin dezaten. Araba eremuan eskalada egiteko parada ukanen dute haurrek, puzgarriak ere atzemanen dituzte. Arratsalde erditsutan bitsa botako dute, han haurrak josta daitezen. Irrien Lagunak taldeak kudeatuko duen gune horretan, orain artean dantza emankizunak egoten ziren. Aurten, berriz, bertze dimentsio bat eman nahi izan diote dantzari eta zazpi herrialdeetako dantza taldeak gomitatu dituzte. Hala ere, sorkuntzak eskaintzeko eskaria egin zieten taldeei, eta hiruk bederen sorkuntzak eskainiko dituzte Herri Urratsen. Garaztarrak taldeak Kontrapas lana aurkeztuko du, eta Zuberoako taldeak Kauteren Balada. Ikastoletako haurrek egonaldia egin dute artista talde batekin eta ikuskizun bat osatu dute. Herri Urratsen emanen dute, eguerdi aldera. Ikuskizunak Etxe zaharretik amets berrira du izena. Aurten 40 autobus inguru antolatuko dituzte Ipar Euskal Herrian Senperera joateko. Dagoeneko txartelak salgai daude, bost eurotan. Txartelak erosi nahi dituenak herriurrats.com webgunean egin dezake. Bertan atzeman dezakete ere autobus zerbitzua duten herrien zerrenda eta dagokion ordutegia. Aintzira eta Senpere arteko lotura egiteko lau autobus egonen dira. Bi kilometro horietan etengabeko joan-jinak eginen dituzte autobusek. Horren helburua da aintzirara hurbiltzen diren autoen kopurua apaltzea. Hego Euskal Herritik bertze 40 autobus inguru igurikatzen dituzte. Gisa berean, gazteak autobusak baliatzera deitu dituzte antolatzaileek. Gogorarazi dute Poliziak errepideetan alkohol probak egingo dituela. Besta giro onean egin ahal izateko eta itzulerako bidaia arazorik gabe egin ahal izateko, autobus h o r i e k b a l i at ze k o g o m i t a e g i n d u t e antolatzaileek. Aurten edalontzi berrerabilgarriak baliatuko ditugu lehen aldiz, bi gunetan, erran du Alain Bosqek. Ostatuetatik hasita, bereizketa tokian berean egitea eta biharamuneko garbiketa lana aitzinatzea da helburua, bide batez ingurumena zainduz. Karia horretara, Bizi Garbia hondakinak tratatzeko erakundearekin hitzarmena dauka Seaskak. Euro batean salduko dituzte edalontziak. Xalbador ikastegiaren aldeko keinu gisa, egunaren bukaeran edalontzi horren balioa Seaskari emateko eskatu dute Herri Urratseko antolatzaileek, eraikuntza lanak diruz laguntzeko.
Euskara Iruean
Azken hamarkadetan, Irueak behin ere ez ditu izan alde Euskararen Legea ezta Euskararen Ordenantza ere; horiek beti lehenetsi dute gaztelania. 2003an, agintaldiaren lehen osoko bilkuran, UPNk eta CDNk oraindik gehiago okertu zuten Euskararen Ordenantza Iruean; erabaki zuten bi hizkuntzek ez zutela zertan egon euskarri berean. Ordurako txarra zen euskararen egoera gehiago okertu zen. Yolanda Barcina eta garai hartako Turismo zinegotzi delegatu Amaia Otamendiren gaiztakeria puntu bateraino iritsi zen, non ausartu baitziren aldatzera udal itzultzaile profesionalek egindako itzulpenak. Nonbait, begiekin euskal hitzak ikusita ere min hartzen dute. Beste ondorio bat da ekitaldien egitarauak bi euskarrietan egiten dituztela: gaztelera hutsean eta euskaraz; azkeneko horiek
askoz kopuru txikiagoan, eta, askotan, udaletxeko biltegietan gelditzen dira. Euskararenganako fobiak mutur hauetaraino eraman ditu nafar eskuindarrak, eta guztia bidezko demokrazia eta elebitasun zuzen eta egokiaren izenean. Geroztik, oposizioko zinegotziek eta hiriko beste talde, gizarte mugimendu eta elkarte askok ahalegin handiak egin dituzte Euskararen Ordenantzaren puntu batzuk aldatu eta hobetzeko, eta baita lortu ere, baina iruditzen zait oraindik ez dela asko nabaritzen, zoritxarrez. Euskarak, euskaldunok eta euskal kulturak etsai latzak ditugu espainiar eta nafar eskuindarrak baita frantziarrak ere-; beraz, zerbait ona lortu nahi badugu, luzaro jarraitu beharko da lanean, baita botoaren bitartez, hauteskundeak iristean. Xanti Begiristain Madotz (Auritz)
Berria 2013/04/30
Maiatza
maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza
TV3 eta C9 Valentzian eta Katalunian ikusi

Espainiako Industria Ministerioak Valentziari multiplex kanal gehiago eman arte, ezingo dira ikusi kateok
Berria 2012/05/01
Amaitu dira Kataluniako eta Valentziako gober nuen arteko liskarrak telebista publikoen inguruan. Bi gobernuak ados jarri dira: Kataluniako telebista publikoko kateak Valentzian ikusi ahal izango dira, eta alderantziz. Alberto Fabra Valentziako presidenteak eta Artur Mas Kataluniakoak bi erkidegoen arteko hitzarmena sinatu dute. Hitzarmen horren arabera, Kataluniako TV3, 3-24, Super 3/33, TV3HD eta TV3cat Valentzian ikusi ahalko dira. Bestetik, Canal9, Canal 9HD, Canal Nou Dos, Canal Nou 24 eta Canal Nou Internacional Katalunian ere ikusi ahalko dira. Va l e n t z i a k o E r k i d e g o a r e n i z a e r a errespetatzera behartzen du akordioak Katalunia. Hango parlamentuak akordioa berretsi behar du oraindik. Adostasunak adostasun, oraindik beste urrats bat itxaron beharko dute Valentzian TV3 ikusi ahal izateko. Izan ere, Espainiako Industria Ministerioak Valentziari multiplex kate berriak eman arte ezingo dituzte Kataluniako kate publikoak Valentziako etxeetan ikusi. Kanal multiplex berri horiek erabiliko dituzte Kataluniako kateak ikusi ahal izateko.

Hilberria. Karmele Rotaetxe
Euskara eta unibertsitatea

Sortzaile eta bide urratzaile izan zen Karmele Rotaetxe Amusategi (Bilbo, 1932), hizkuntzalari, unibertsitate irakasle eta ohorezko euskaltzaina. Hizkuntzalaritzan eta unibertsitatean, hezkuntzari eta euskarari lotuta beti, urratu zituen bide berriak. Euskara eta unibertsitatea, bi esparru horiek izan zituen bizileku eta lanleku. Herenegun zendu zen, 81 urterekin.
Berria 2013/05/04
neurria nabarmendu zuen: Simone de Beauvoir aukeratzea ez zan bapere ohikoa garai hareetan, ohikoa ez zan legez emakume batek unibertsitatean ikastea. Ez ikastea bakarrik. 1977an doktoretza eskuratu zuen Rotaetxek, Salamancako Unibertsitatean, Espainian, Ondarroako euskarari buruzko azterlan batekin. Zorroztasunaren erakusgarri: bikain cum laude kalifikazioa eman zioten. Eta irakasle hasi zen: euskara irakasten hasi zen Bilboko Unibertsitate Autonomoan, eta gero Leioako Kazetaritza Fakultatean segitu zuen. 1978tik aurrera, Gasteizko Filologia, Geografia eta Historiako Fakultatean aritu zen. 1986an eskuratu zuen Hizkuntzalaritza Orokorreko katedra. Eta 2001ean, EHUko irakasle emeritu izendatu zuten. Euskararen morfologia eta sintaxia aztertzen ere lan eskerga egin zuen Rotaetxek. Dozenaka ikerketa eta artikulu argitaratu zituen. 1979an, Euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak, eta 2004an, euskaltzain ohorezko. Euskaldun berria izanik, esaten zuen euskara ez dela erraza, euskara batua modernizatu behar litzatekeela, erraztu, hirietan hedatu... Pragmatikoa zela zioen, utopietan debalde galtzearen eta garbizalekerien aurkari: Dena zuzen egiteko nahia dago, eta hori ez da ona. Euskara erabili egin behar da, eta noizean behin erdaratik maileguren bat hartzen bada, berdin dio. Ez erabiltzea da txarrena; eta euskara ez da entzuten, esaterako, Bilbon. Mikel Peruarena Ansa
1936ko gerrak harrapatu zuen familia; 4 urte baizik ez zituela erbestera joan behar izan zuten. Frantzian, Bordelen, urte asko egin zituen, eta han jaso zuen oinarrizko heziketa. 1950eko hamarkadan, neba eta biak itzuli ziren Bilbora, batxilergoa berriro egitera. 1967an Filosofia eta Letretan lizentziatu zen, Deustuko Unibertsitatean fakultate horretan lizentziatu zen lehen ikaslea zela esan ohi zuen. Hori baino lehenago, tesina prestatzen ari zela, aita Coloma jesuitari buruzko lan bat egitea proposatu zion irakasle batek. Baina Simone de Beauvoir idazle eta feminista aukeratu zuen ikerketa gai. Xabier Altzibar EHU Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleak erabaki haren
BBKn aitorpena
Berria 2013/05/04 Errenta aitorpena egiteko epea heldu da eta bihotzer rea sartu zait. Gatazka linguistikoa izango dudala aurreikusteak nahasten dizkit barrenak. Badakigu estres linguistikoa sortzen zaigula euskaldunoi bi hizkuntzen artean erabaki behar izatean. batzuetan batek e re e z . B a s a u r i n zazpitik batek! Lantoki ondoko bulegoa ez da euskaldunentzakoa baina ni euskaraz joango naiz, iazko moduan. Bertan zegoen neskak euskaraz hartu ninduen. Ederto egin zuen lana. Eskerrak eman, zoriondu eta izena eskatu nion, nagusiei esateko kapaz zela lan hori euskaraz egiteko. H a l a j a rd u t e r a a n i m at u n a h i d i t u t euskaldunak. Batez ere Abanto, Alonsotegi, Balmaseda, Etxebarri, Guees, Muskiz, Ortuella, Trapaga eta Zallakoak, eurenean ez baitute euskaraz egiteko aukerarik, baina baita Bilbo, Getxo, Barakaldo edo Basauri bezalako herrietakoei, kopuru sinbolikoetan baitabiltza. Arkaitz Zarraga (Muxika)
BBK-k egin ohi dit aitor pena. Iaz, Basaurin egiteko eskaera egin nuen. A, baina hor erdaraz! Ezin sinestu! Horretarako jende piloa kontratatzen dute, eta euskaraz kasu egiteko gai ez zirenak hartu zituzten Basauriko bulego g e h i e n e t a r a k o ! E u s k a l d u n o k bu l e g o bakarra! Nire haserrea adierazi nien. Euskara dakien jendea kontratatzea ez dela hain erraza esan zidaten. Sarrikoko irakasle lagun bati galdetu nion ea ez d u t e n b e r t at i k i r t e n d a k o e u s k a l d u n langabetuen daturik. Estatistika ikaragarria helarazi zidan. Berriro heldu da kontuak aitortzeko garaia. BBK-ko webgunean daude bulego guztiak. Euskaldunentzakoek lauki gorria dute alboan. Erdiek dute markatxoa. Herri
Informatikari Euskaldunen Bilkura 2013 - Inoiz baino nomadagoa

Aurten, nabarmen jaitsi da ordenagailuen salmenta. Hainbat arrazoi daude horretarako: krisia dela eta, jendeak inbertsio berriak egiteko zailtasunak, eduki kontsumorako gailu berriak agertu izana tabletak, kasurako, eta, horretaz gain, noski, gure eskuetan ditugun gailu mugikorrek gero eta aukera gehiago ematea. Garai batean, bata zuriarekin zebiltzan jakintsu arraro batzuen kontua zen informatika. Gero, PCak zabaltzen hasi ziren, eta bulego guztietara zein etxe askotara iritsi ziren. Lanerako zena, gero eta gehiago eguneroko bizitzan txertatuz joan zen.
Iritzia 2013/05/04
Euskaldunen Bilkuran gure hizketagai izango dira, eta hainbat galderari erantzuna bilatzen saiatuko gara: nola programatzen dira? Zergatik ez didate euskaraz egiten? Ahotsez aginduak eman daitezke? Ba al dago alternatibarik, Googleri, Appleri edo Microsofti aurre egiteko ? Sortu duten aplikazio merkatuen ereduak zer dakar berekin? Duela gutxi arte pentsaezinak ziren aukera berriak ere azaltzeko baliatuko ditugu jardunaldiak. Batetik, errealitate areagotua izeneko teknikarekin kameraren aurrean ez dauden objektuak edo ezagutzen ez ditugun zehaztasunak ikus edo nabarmen daitezke: tabernetako menuak edo naturako osagaien izenak eta ezaugarriak, adibidez. Bestetik, gure osasunerako eta bizi-kalitaterako funtsezko tresnak bihur daitezke, taupaden erritmoa edo odolean dugun azukrea neurtzeraino eta arazorik izanez gero, norbaiti abisatzeko. Gero eta gehiago izango dira ekonomia, kultura, hezkuntza, aisia... arlo guztietan eragina izango duten tresna eta aplikazio mugikorrak. Zientzia fikzioko istorio gehienetan baino agertzen ez ziren gailu horiek, haietan proposatzen ziren egoerak errealitate bihurtu dituzte, konturatu gabe ziborg bilakatzeraino. Gurean, jada badira esperientzia ugari. Horietako asko Euskal Apps webgunean aurkituko dituzue (http://euskalapps.net). Hainbat arlotako app batzuk aurkeztuko dira: aisialdiarekin lotutakoak euskal jokoak mugikorretan , kultura arlokoetakoak Kultur mapp, kultura-
Web 2.0 delakoarekin, gainera, parte hartzeko deia zabaldu zen eta batzuk blogari edo wikilari bihurtu ziren. Ondoren, Interneteko sare sozialek beste erabilera batzuk bultzatu zituzten. Bitartean, telefono finkoa askatu zen, eta toki guztietan agertu zen, mugikorra, gustatu ala ez, gure bizitzak aldatzeko. Smartphone-ak edo telefono adimendunak dira informatikaren eta telefoniaren artean integrazio ez hain berriaren ondorioa. Informatikari

ondarearen ezagutza; Bertsoapp; Euskal Herria patrikan, merkataritzakoak dendetan, erabiltzailea eta moda dendak harremanetan jartzen. teknologiaz, web-corpusen ataria, automatikoki sortutako hiztegi elebidunen ataria, itzulpen automatikoa eta Wikipedia wikiproiektua. Hala ere, euskal komunitatearen begirada propiotik ere bide asko dugu urratzeko oraindik. Horregatik, bederatzigarren aldiz Informatikari Euskaldunen Bilkura (http:// www.unibertsitatea.net/blogak/ieb2013) izango da, Miramongo Teknologia Elkartegian. UEUk beste hainbat lankideren laguntzaz antolatu ohi duen ekitaldi arrakastatsu hau 200 bat lagun bildu ohi dira ate-joka dugu, berriz ere, maiatzaren 8an izango baita. Telefonoa eta informatika gaiak aztertzeaz gain, informatikaren alorrean lanean dihardutenen eta euskararen biziberritzearekin konprometituta daudenen topaleku eta bilgune izan nahi du jardunaldi honek. Inoiz baino nomadagoa, bidea urratzen jarraitzea baita garrantzitsuena. Telefonotik zuzenean oraindik erabiltzen ez diren hainbat proiektu interesgarriren berri ere emango da: eskola liburuen erradiografiak hizkuntza Iaki Alegria eta Gorka Julio Udako Euskal Unibertsitateko Informatika saileko kideak eta IEBren antolatzaileak
'BERRIA'-REN ALDEKO JAIA ETA DESAFIOA

Kale buelta kaxkoan izenarekin, BERRIAren aldeko jaia egin zuten atzo Hernanin (Gipuzkoa). Herriko 35 taldek parte hartu zuten, eta, parte hartze handi horri esker, erdiguneko kaleetan giro paregabea izan zen. Abesbatzak, dantzariak, bertsolariak, Porrotx pailazoa, elkartasun aldarrikapenak eta haurrentzako tailerrak izan ziren, pintxoekin eta sagardoarekin batera. Tabernen desafioa ere egin zuten, nork oinez kaxkoari buelta gehiago eman. Deportibo taberna izan zen garailea.
Morrontza baten azken aztarnak

Nafarroako Erresumaren kronika barneratu nuen egunetik inperialismo oro salatzen duen detektore bat ernaldu zitzaidan barruan, eta bere alarmahotsak egunero jotzen du albiste edo iritzi askoren aurrean. Gogoan dut zein mingarria egin zitzaidan titular hau irakurtzea, 2011ko irailean, El Pas-en bidaiei buruzko gehigarrian: Dominikar Errepublika, Kolonek zapaldu zuen lehen uhartea izateko ohorea daukan herria. Inperialismoaren mezua: ohoretzat hartu behar duzu genozidioaren zerrendan lehena izateko aukera. 2012ko azaroaren 1ean normaltasun osoz aipatuko du El Paseko editorialak Herbehereetako gobernu berriaren hizkuntza politika: Nederlandera ez dakienak ezingo du oinarrizko diru-laguntza sozialik jaso. Baina egun berean Patxo Unzuetak Sorturen asmo linguistikoak salatuko ditu asaldaturik: Ponentzian diote euskal estaturik gabe ezinezkoa dela euskarak aurrera egitea, azken hamarkadetan errealitateak gezurtatu duen baieztapena izateaz aparte norabide autoritarioa erakusten duena. Inperialismoaren araua: gure inposizioa normala da, mendeko lurraldeena autoritarismoa. Javier Valenzuelak munduaren egoera geopolitikoa aztertzen zuen: Mundu mailako desorden batean gaude, eta etorkizun hurbilean Erdi Aro berri bat datorkigula esan daiteke, tronuen arteko gerra gupidagabe bat non ez den inor gailenduko. Inperialismoaren teoria: Europako nazio genozidak gailentzen zirenean mundua ordenean zegoen, eta haien hilketa odoltsuak modernitatea ziren, ez Erdi Aroa. Frantziak Mali inbaditu zuenean El Paseko kronistak emandako bertsioa: Hollandek, nonbait, Afrikako gerran ikusi du estatista handi baten moduan agertzeko aukera. Inperialismoaren aholkua: serio hartua izan nahi baduzu, antola ezazu gerra bat, baina Europatik urrun. Iazko udan, Josu Uribetxeberria gose greban zegoela, ezker abertzaleak eman zion sostengua azpimarratu zuen Jos Yoldik, hauen errebindikazio grina asegaitza salatuz. Inperialismoaren oharra: Espainian legea betetzeko eskatzea, euskal presoen giza eskubideei dagokionean, grina hutsa da, eta aseezina. Berria 2013/05/05
Inperialismoak kutsatzen ditu eguraldiaren mapak ere: Espainiako hedabide guztietan, publiko edo pribatu, Portugal zuri agertzen da beti, han ez dago eguzkirik inoiz. Inperialismoaren ideia: guk zapaldu ez dugun herririk ez da existitzen guretzat. Afganistanen armada espainola zuzentzen duen Luis Cebrian koronelak esan zuen: Bai, intentsitate txikiko bortxakeria herri haren kultura propioan txertatua dago. Mendeko nazioak genetikoki basatiak direla hedatzeaz gain lortu baitute inperialismoaren intentsitate handiko biolentzia normaltzat hartua izatea munduko herrialde hegemonikoen kontzertuan.

Legearen aplikazio hutsa bortxakeriatzat aurkezten dute inperialismoaren mezulariek, demokrazian alderantziz denean: legeak ez aplikatzeari deitzen zaio bortxakeria. Inperialismoak, nahiz eta gaur lurralde handirik eduki ez, dominazio bidezko harremanak gauzatzen ditu beti menderatuekin. Integratzea lortu ez duen lurralde oro, erresistentzia hari mehe bat bada ere bizirik gorde duen edozein herri kolonia moduan tratatzen du, harreman hierarkikoa ezarriz: goitik beherakoa, inoiz ez berdintasun legekoa. Eta behean gu gaude, noski. Horretan ez dugu despistatu behar. Inperialismoak, lehen ezaugarri gisan, arrakasta izan duen edozein antolakuntza politikok bezala, irautea du helburu, bere dominazioa mantentzea. Gure eguneroko bizitzak etengabe agertzen dizkigu alor guztietan menderaturik dagoen herri bat garela erakusten duten aztarnak. Baita literaturan ere. Gure idazleei Espainian ematen zaien tratu mediatikoa tamalgarria da oro har; edo bestela ez da ematen. Aspaldi salatu zuen Arturo Casas irakasle galiziarrak bere blogean: Botere hegemonikoa aberatsa da, plurala eta menderakaitza, baina bazter erregionalizatuen mundua ez da hain aberatsa, uniformea baizik, osagarri hutsa, eta nahikoa da bazter horietan ordezkari bat seinalatzea, horrela, singularrean. Gune hegemonikoen aspirazioa da haien zaindariek extrarradioan baliagarritzat seinalatzen dutena bereganatzea, metabolizatzea, eta bide batez haien ezaugarri identitarioak kamusten badituzte, askoz hobe. Hala funtzionatu dute literatura periferikoek Espainian. Gurean 20 urte behar izan dituzte bigarren ordezkari bat onartzeko. Baina Kirmen Uribek berak ere salatu du tratamendu honen ankerkeria BERRIAko elkarrizketa batean: () Agian onegia izan nintzen, batez ere, kanpora atera nintzenean. Espainiako sariaren ondoren hedabideek erabili egiten zaituzte. () Kanpoan ahul agertzen zara, babesgabe; eta agertu nahi duzu zabal, eskua luzatuz. Aurreiritzien kontra borrokatu behar duzu, hitz egin dezaten euskal literaturaz, pixka bat bada ere. Suso de Toro idazle galiziarrak honela deskribatu zuen bere esperientzia espainola: Espainia demokratikoa nazionalismo espainolistaren eta integrismo identitarioaren gainean eraiki zen. () Harreman arraroa eskaintzen digute: ez digute naziotartasun espainola onartzen, baina ezta gailegoa ere, eta atzerritar moduan tratatzen gaituzte. Madrileko hedabideen xenofobia inplizitua eta esplizitua eskandalu bat da. Inperialismoaren bigarren ezaugarria da ez diola menderatuari askatasun politikoa lortzen lagunduko. Literatura bezalako gauza nimioetan ez badu amorerik eman, gutxiago eskainiko du menderatuaren independentzia bidean lagunduko duen ezer. Horregatik, erabakitzeko eskubidearen leloa gure artean aspaldian zirkulazioan jarri den hanka sartzerik handienetakoa dela iruditzen zait. Ez dugu beste modu batean pentsatuko beste modu batean hitz egiten ez badugu. Ez genuke esan behar berdintasun egoeran gaudela orain, normalizazioa iritsi dela, egia ez denean. Normalizazio hori geure estatu eta demokrazia propioan soilik iritsiko dugula esan behar genuke. Diagnostiko horretatik abiatzen bagara, dena posible izango da gure etorkizun politikoan; hortik kanpo ez dugu ezer erdietsiko gure morrontzaren infernuan. Lehengoa berriro ere, kolore edo sigla ezberdinekin apaindua. Pako Aristi (idazlea)
Hedabideei izan ezik, laguntza eskasagoak

Euskararako diru laguntza deialdiei %12,4ko mozketa egin die aurten Eusko Jaurlaritzak; IKTetarako saila murriztu dute gehien, %45. Eutsi egin diote iazko kopuruari hedabideen alorrean, lehentasun nabarmena emanda
Diru gutxiago emango du euskara sustatzeko laguntzetan Eusko Jaurlaritzak, hedabideen atalean izan ezik. Bost deialdi nagusiak aintzat hartuta helduen euskalduntzekoa aparte , %12,4koa da mozketa, aurreko urteetakoa baino handiagoa iaz %9koa izan zen. Hedabideen atalari lehentasun nabarmena eman diotela esan du Patxi Baztarrikak, Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Mozketak handiak dira beste alorretan; handiena, IKT infor mazioaren eta komunikazioaren teknologietan: %45 jaitsi da dirua.
Berria 2013/05/07
hasieran egingo ditu Jaurlaritzak. Hala, urterako iragarpenak azkarrago egin ahalko dituzte onuradunek. Deialdiez gain, izango dira zuzeneko laguntzak ere; 2,3 milioi. Denak batuta, %9 inguru jaitsiko dituzte laguntzak, sailburuordetzaren aurrekontua baino gutxiago %9,4 apaldu dute hori. Dirua beste atal batzuetatik kendu dutela jakinarazi du Baztarrikak. 41 milioi pasa izango dira guztira. Laguntzak zutabetzat jo zituen Baztarrikak, eta onuradunei bi dei egin zizkien. Bat: eraginkortasuna, euskararen kontsumoa egiazki areagotzeko. Bi: askotarikoen beharrak asetzeko gai izateko, askotarikoak baitira euskal kontsumitzaileak. HEDABIDEAK. Moztutakoaren gain eutsiz Eutsi egingo diote iazko kopuruari, eta euskaraz jarduten duten hedabideetarako 4.875.000 euroko deialdia egin du Eusko Jaurlaritzak. Helduen euskalduntzerako sailaren atzetik, komunikabideena da diru gehieneko deialdia. Baztarrikak nabarmendu du sail horri mozketarik egin gabe eustea ahalegin handia izan dela. Euskarazko hedabideei emango diete laguntza deialdi horren bidez, izan tokiko edo zabalago. Irratien eta telebisten kasuan, guzti-guztia euskaraz egiten ez dutenek ere jasoko dute
Deialdiak atzo argitaratu zituzten EAEko aldizkari ofizialean, eta sailburuordetzako arduradunek kazetarien aurrean azaldu zituzten. Azkar jardun dutela adierazi zuten, hiru hilabetean taxutu dutela deialdia. Eragileek askotan egindako eskari bati jaramon egingo diotela jakinarazi zuten, gainera: deialdiak urte

laguntza. Interneten euskaraz aritzen diren hedabideentzat ere bada deialdia. Iazko kopuruari eutsiko diote, baina kontuan izatekoa da aurrez egindako mozketek bere horretan jarraituko dutela. Iaz, adibidez, %11 jaitsi zieten laguntza hedabideei. Laguntza handiena eman zuten urtearekin, 2009arekin, alderatuz, %15 txikiagoa da aurtengo deialdia, 850.000 euro apalagoa. Jaurlaritzak esana du laguntzei eusteko kreditu konpromiso bat egingo dela aurten; litekeena da, beraz, zati osoa aurten ez jasotzea. EUSKALGINTZA. Batez bestekotik behera Gizarte bizitzan euskara garatzeko lanean aritzen diren eragileei 979.200 euroko laguntza emango diete aurten. Erabileran eta ikerketan ari diren erakunde pribatuek jasoko dituzte laguntza horiek. Euskalgintzarako deialdiaren murrizketa batez bestekoa baino handiagoa da, %15ekoa dirutan, 172.800 euro. Iaztik moztuta dator deialdi hori, gainera: %10 kendu zion Jaurlaritzak. Azken urteetan lehen aldiz, milioi batetik beherakoa izango da diru saila. 2009an goia jo zuenean baino %27 gutxiago da aurtengoa. LANHITZ. Ziurtagiriarekin, diru gehiago Enpresetan euskara bultzatzeko egitasmoetara 1.944.800 euro bideratuko dituzte, iaz baino %15 gutxiago. Erabilera planak-eta egiteko jasoko dute dirua. Laguntza gehigarri bat jaso ahalko dute enpresek, Bikain ziurtagiria lortuz gero. 30 enpresari ebaluazioa dohainik egingo diete, ziurtagiririk lor dezaketen edo ez aztertzeko. BIZIBERRITZEKO PLANA. Erabilera ardatz EBPN Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari lotutako diru sailean, hori onartua duten erakundeetan eguneratze lana egitea eta onartu ez dutenetan bultzatzea jarri dituzte xede. Erabilera sustatzeko ekintzak lehenetsiko dituzte. Dirutan, 1.385.000 erabiliko dituzte, iaz baino %15 gutxiago. IKT-AK. Inbertsioetan kalte handiena Deialdietan murrizketa handiena IKT infor mazioaren eta komunikazioaren teknologietan egin dute. %45 jaitsi dute dirua: 807.500 euro izango dira aurten, iaz baino 656.700 gutxiago. Euskarazko atariak sortzeko, garatzeko eta zerbitzuak euskaratzeko izango da dirua. Inbertsioak dira gehienak, eta Baztarrikak a z a l d u d u Ja u rl a r i t z a k e s a n a z u e l a inbertsioetarako dirua murriztu egingo zutela.
Euskara ikasleen laguntzak berriro ipiniko dituzte

Helduen euskalduntzea murrizketarik gabe utzi dute; probak gainditzen dituzten ikasleentzako laguntzak itzuliko dira
Mozketarik ez da izango aurten helduak euskalduntzeko diru sailetan. Euskaltegiek iazko nantzaketa bera izango dutela iragarri du Patxi Baztarrika sailburuordeak, eta udal euskaltegiena igo ere egingo dela. Ikasleei laguntzak ematen hasiko dira berriro.
Berria 2013/05/07
Kezka iturri izan da udal euskaltegien egoera azken urteetan, eta kaleratzeak ere egin dituzte, Eusko Jaurlaritzak berak eta udalek dirua murriztu egin diete eta. Laguntzak, mailaren arabera Cristina Uriarte sailburuak aurrekonturako proiektua aurkeztean iragarri zuenari eutsita, Baztarrikak baieztatu du azterketak gainditzen euskara ikasleei laguntza emango diela Jaurlaritzak. Aurreko gobernuak kendu egin zituen, baina, EAJ itzulita, berriro jarriko dute martxan sistema hori. 700.000 euroko diru saila jaso dute laguntza horietarako. Iaz izandako hutsuneak eragina izango du. Aurtengo laguntza ez dute jasoko iaz azterketa lehen deialdian gainditu zutenek, Joseba Erkizia HABEko zuzendariak azaldu duenez. Iazko bigarren deialdikoek eta aurtengo lehenbizikoek izango dute aukera. Lehenengo eta bigarren mailako ikasleei emango diete laguntza handiagoa, 400-500 eurokoa; hirugarren eta laugarren mailan, 100 bat euro izango dira. Bi arrazoi eman ditu Erkiziak; batetik, indarra lehen urteetan jarri nahi dutela, eta, bestetik, maila aurreratuetan laburragoa dela ikastaldia, eta gutxiago pagatzen dutela matrikula.
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren laguntzetan zeresan handia du euskalduntzeko sareak: %72 bideratzen du alor horretara. Horrelako pisua izanda zati horri murriztu gabe eustea ahalegin handia dela azaldu du Baztarrikak. 31.272.000 euroko saila izango da zeregin horretan. HABEk homologatutako 66 euskaltegietan iazko bera izango da laguntza, Baztarrikaren arabera. 39 udal euskaltegi ere badira, eta haien laguntza iazkoa baino handiagoa izango dela azaldu du; Eudelekin badute nantzaketa itun bat, eta mozketarik gabe ezarriko dute han adostu zutena.

Euskararik gabe, Euskal Herririk ez
Egunotan, hainbat egunkaritan La insuficiencia del nacionalismo lingstico izeneko artikulua sinatu du Tomas Urzainqui abokatu nafarrak. Bertan abertzale askok hizkuntzari ematen diogun garrantzia erlatibizatu egiten du egileak, afera linguistikoa bigarren maila batean utziz, gertaera historikoen mesederako. Estatalismo historikoaren aldeko hautua nazioaren mamia baztertuz, alegia. Urzainqui bezalako erdaldun batek nekez uler dezake nazio euskaldunaren kontzeptua, komunitate etnolinguistikoaren garrantzia. Ez du igartzen euskarak Nazioa egiten gaituela, kontzientzia nazionala ematen digula. Hitz egiten duguna garela, esaera zahar alemanak esaten duen moduan. Eta euskal estatua lortzeko bidean hizkuntzak erabateko eragina duela. Izan ere, ez dut nik inongo zalantzarik Euskal Herriko biztanleriaren %90 euskalduna izango balitz bihar bertan independentzia lortuko genukeela. Tamalgarria Urzainquik, Nabarraldek eta orokorrean nafar nazionalistek gure hizkuntzari ematen dioten garrantzi eskasa. Gure historia ezagutzea beharrezkoa da, baina euskara da Euskal Herriaren bihotza eta mamia, gure Herriari izena eta izana ematen diona. Biharko euskal estatuaren oinarririk sendoena, zalantzarik gabe. Mikel Alberro Zabaleta (Donostia)
Euskal herritarra sentitzen zara? Bai Bai, neurri batean Ez ED /EE
Erabaki politikoak ala hil

Katastrokotzat joko duzue agian nire diskurtsoa, apokaliptikotzat. Baina euskara odolusten ari da. Odolusten gure herria. Zabaldu zaio zauri bat gure nortasunari, eta tantaka-tantaka odola dario. Ezer gabe ari gara gelditzen, ondoko lurrengandik bereizten gaituen ezer gabe. Jende, elkarte asko dira bizitza daramatenak gure altxor preziatuenaren aldeko etengabeko borrokan. Eman zutenak. Eta eskerrak. Baina gure politikariak, orokorrean, hankamotz sumatzen ditut. Batak zein besteak. Ezkereskuin. Hankamotz sumatzen dudan bezala askoren tentsio falta gaiarekiko. Ispiluaren aurrean jartzeko ordua da. Lehen lerroko arazo da. Piramidearen goreneko behar. Eta ez gara konturatzen. Krisi, zabor bilketa, sozialismo hitzez betetzen zaigu ahoa. Eta landu beharreko gaiak dira. Noski. Baina euskara? Bete zuten ikastolek, euskaltegiek euren funtzioa. Eta segitzen dute betetzen. Baina ikusi dugu euskararen biziraupena euren bizkar soilik ez daitekeela utz. Euskalduntzen ditugula umeak, baina bertatik irtendakoan euskal unibertso bat falta zaiela. Ume izan ginenok desumetzen garela eta erdal unibertsoak irensten gaituela. Nahikoa da! Egin dezagun behingoz apustu sendo bat. Euskarak erabaki politikoak behar ditu. Agenda politikoaren lehen lerroa dagokio. Eta ez duen bitartean, odolusten
Iritzia 2013/05/08
jarraituko du. Dagoeneko ez da aski kontzientziatzearekin. Dagoeneko, erresistentzia soila hiltzea da. Au r re k o n t u e n e h u n e k o b a r re g a r r i a k zuzentzen ditugu euskararentzat. Salbuespenik gabe.
Eta nahikoa da! Inberti dezagun dirua euskararen, gure herriaren biziraupenean. Zorpetu gaitezen beldurrik gabe. Har ditzagun behingoz erabaki sendoak, erabaki gogorrak. Azkenetan dagoen hizkuntza bat, gurea, salbatzea dago jokoan. Eta ez gara konturatzen. Bigarren aro bati ekiteko ordua da. Erabaki politikoak ala hil. Julio Soto
Irueko hizkuntza-paisaia euskalduntzeko Aldatuko dugu! dinamika abiatu du euskalgintzak

aur goizean Irueko euskalgintza osatzen duten erakundeetako ordezkariek hiriko hizkuntzapaisaia euskalduntzea helburu duen Aldatuko dugu! dinamika aurkeztu dute. Bertan izan dira Asier Biurrun (AEK-ko kidea), Gorka Iriarte (EHEko kidea), Unai Arellano (Nafarroako Ikastolen Elkarteko kidea), Joseba Otano (Administrazioan Euskaraz Taldeko kidea), Sagrario Aleman (IKAko kidea,) Garikoitz Torregrosa (Sortzen-Ikasbatuaz-eko kidea) eta Maite Inda Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko kidea.
ZuZeu 2013/05/10
es k atzek o eragi te-lan bateratua abiatu genuten adierazi du Arellanok. Hainbat dira Irueko Udalak euskaraz bizitzeko jartzen dituen oztopoak, baina nonbaitetik hasi behar eta hizkuntza-paisaian euskarari ematen zaion leku eskasa konponbidean jartzeko lan ildoa ireki zuten. ZERGATIK HIZKUNTZA-PAISAIA? Arellanoren arabera, hizkuntza-paisaiak ahotsik gabe ozen hitz egiten du: kale-izenen plakek, norabidezko seinaletikak, errotulazioak, kartelek eta hainbat elementuk osatzen dute eta herritarrongan duen eragina handia da, modu subliminalean mezu ugari transmititzen baititu. Hizkuntza-paisaiak nolako hirian bizi garen adierazten digu, hiri euskaldun edo erdaldunean. Hizkuntza-paisaian hizkuntza bat agertzen ez denean, bere hizkuntza komunitatea bere osoan ezkutatzen da; hizkuntza-paisaian euskara agertzeak, edo ez, bere prestigioa eta balio soziala zein den adierazten du. Aintzat hartzekoa da nahi baino gehiagotan topatzen ditugula erdara hutsezko errotuluak edo euskara letra tipo txikiagoan, gutxiago nabarmentzen den kolorean edo informazio kopuru eskasagoarekin jasotako euskarriak salatu dute. Euskalgintzako ordezkariaren arabera, euskarak hizkuntza-paisaian toki duina ez izatea are eta larriagoa da berau baztertzea erabaki duena administrazio publikoa bada, berdintasun irizpideak apurtuz herritarren hizkuntza-
Nafarroako Ikastolen Elkarteko Unai Arellanok adierazi duenez, 2010 urtean Irueko euskalgintzako erakundeek batzeko erabakia hartu zuten, Irueko Kontseiluaren mahaia osatuz. Nork gure eguneroko zereginean lanean badihardugu ere, gaur gaurkoz, euskaldunon hizkuntza-eskubideak ez daudela bermaturik agerikoa da eta alor horretan administrazioek erantzukizun handia dutela ezin uka eta gauzak horrela, Irueko Udalari jarrera alda dezala

eskubideak urratzen baitira. Euskalgintzako eragile hauen ustez, Administrazioek gizartearendako erreferente eta aitzindari izan behar dute, gizarteari jokabide konkretu bat transmititzen ari baitzaizkio. Hartara, Iruera etorrita, bere hizkuntza-paisaian euskara gutxiestean Udala euskaldun komunitatearen gutxiestea transmititzen ari dela eta herritarren jokabidean modu ezkorrean eragiten ari dela salatu dute. Elkarlanari ekin ziotenean, 2010 urtean, aldaketa erdieste aldera bi lan ildo abiatu zituzten. Alde batetik, errealitatea zertan zen aztertu zuten, alegia, hizkuntza paisaiaren diagnostikoa egin zuten herritarrek helarazitako argazkiei esker eta bestetik, 2010ean indarrean zegoen Ordenantza aztertu zuten. Horrela, Ordenantzaren zeregin teorikoa euskararen normalizazioa bideratzea bazen ere, legearen interpretazio maltzurra egiten zela eta sustatzeko baino, euskararen normalizazioa galgatzeko baliatzen zela ikusi genuen adierazi du Arellanok. Ondorioz, euskararen presentzia duina bermatze aldera, Ordenantzaren formulazio estuago bat egitea eta berau onartzea jarri zuten helburutzat erakundeok. Horretarako sinadura bilketa bat gauzatu eta 2.600 herritar ingururen ekarpenari esker, Irueko Udaleko NaBai, PSN, Bildu eta IE alderdiak norabide berean jartzea eta Ordenantzaren aldaketa proposatu eta aurrera ateratzea lortu zuten, 2012an. Indarrean den Ordenantza berriak honela dio gaur egun: Irueko Udalaren eskumena den hizkuntzapaisaian euskarak eta gaztelaniak presentzia berbera izanen dute, eta, horrenbestez, edukia, tamaina eta kontrastea berberak izanen dira bi hizkuntzetan, plaken, seinaleen, kartelen eta hizkuntza-paisaiaren gainontzeko elementuen errotulazioan. Baina erakunde hauen ustez, paperean jasota egotea ez da nahikoa. Euskal Herrian Euskarazeko Gorka Iriartek adierazi duenez, Euskaraz bizi nahi dugu eta araua gauzatzeko Udaleko alderdiekin elkarlana abiatu dugu. Herritarren parte-hartzearen eta alderdiekin abiatutako elkarlanaren ondorio izan dira ordenantza aldatzea eta aurtengo erdietsi den 14.000 euroko partida egun oker dauden euskarriak ordezkatzeko. Irueko euskalgintzaren mahaitik lehentasun gisa jo dute Irueko hiri sarreran Pamplona soilik jasotzen duten kartelak aldatzea. Baina aldaketarako, berriz ere, herritarren bultzada ezinbestekoa izanen dela uste dute eta horregatik Aldatuko dugu! dinamika jarri dute abian: Iruindarrei oker dauden hizkuntza-paisaiaren euskarriei argazkia egin eta guri helaraztea da eskatzen dieguna, hori da herritarrei egiten dieten eskari zehatza. Helarazten zaizkien argazki horiek Udalean kexa gisa tramitatuko dituzte eta argazkiak helarazteko bide ezberdinak eskainiko dituzte: - Irueko euskalgintzaren beraren atariaren bidez: www.irunekoeuskalgintza.org (webgunean jardun honi buruzko informazioa ere topatuko dute erabiltzaileek). -! Euskalgintzaren e-mail helbidearen bidez: irunekoeuskalgintza@gmail.com - S a re s oz i a l e n b i d e z : Fa c e b o o k - e n www.facebook.com/iruneko.euskalgintza kontuan eta! Twitter-en @IrunekoEuskalg kontuan (bestela bilatzaileetan Irueko euskalgintza bilatzea besterik ez da). -! Ongi etorriak izanen dira ere ordenantza betetzen dela frogatzen duten argazkiak (horiek Udala zoriontzeko baliatuko dituzte)
Kontratazioetan euskara sustatu duten bi udal auzitara eraman dituzte
Berria 2013/05/11
Espainiako Estatuko abokatuak helegiteak jarri dizkie Anoeta eta Lezoko udalei, legea urratu dutelakoan euskara irizpideekin. Hizkuntza politikak ez duela kanpoko esku hartzerik behar ohartarazi du Kontseiluak
Carlos Urkijo Espainiako Gober nuko ordezkariak iragarri zuen ez zuela utziko hizkuntza auziengatik inor baztertzen. Gipuzkoako 36 udalek kontratazio publikoetan euskarari buruzko baldintza batzuk eskatzea erabaki dute; urtarrilean eman zuten horren berri. Lehenago, urrian, diputazioak jakinarazi zuen asmo bera. Ikertu egingo zuela esan zuen Urkijok. Delitu zantzu argiak sumatzen zituela enpresei euskarari buruzko ezagutzak eta baldintzak eskatze horretan. BERRIAk jakin ahal izan du Gipuzkoako bi udalek hartutako erabakiei helegiteak jarri dizkiela Espainiako Estatuko abokatuak. Euskarari lehentasuna emateko erabakiekin legea urratu delakoan jo du estatuko abokatuak udalen aurka. Oraingoz, Anoetan eta Lezon jaso dute helegitearen berri. Auzia iazko udazkenetik dator. 2009an Gipuzkoako Foru Aldundiak euskararen normalizaziorako hartutako erabaki batzuk gauzatzea erabaki zuen garai hartan; urrian azaldu zuen kontratazio publikoetan klausula batzuk gehitzen hasiko zela. Harrezkero, lehiaketa publikoetara aurkezten diren enpresei euskarari buruzko irizpide batzuk eskatzeko bidea egiten ari da diputazioa. Neurriak ez duela legerik urratzen esan zuen orduan Zigor Etxeburua Gipuzkoako Euskara zuzendariak: Legezkoa da. Bi hizkuntzak dira ofizialak.
Baina hautsa harrotu zuen erabakiak. Euskara ezin dela inposatu erantzun zioten oposizioko alderdiek diputazioari. PPko zenbait kidek legea urratzen ari ote zen ikertzeko eskatu zuten. Carlos Urkijo Espainiako Gobernuaren Euskal Autonomia Erkidegoko ordezkariak ere iragarri zuen auzia ikertuko zuela. UPDk eta PPk Europako Parlamentura ere eraman zuten kontua. Baina auzibiderik ez da hasi diputazioaren aurka. Erabakia 2009koa dela, eta garatu besterik ez duela egin azaldu izan du aldundiak. Euskarari buruzko irizpideak ez direla bakarrak erantsi izan du; emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko baldintza batzuk ere eskatzen dizkie enpresei lehiaketa publikoetan, esaterako.

Aurten, urtarril hondarrean, Gipuzkoako beste hainbat erakundek bat egin zuten diputazioak hartutako bidearekin. Herrialdeko 36 udalek eta Urola Kostako Mankomunitateak k o n p ro m i s o a h a r t u z u t e n e u s k a r a r i kontratazioetan eta lekua egiteko. Udal horien artean ziren Lezo eta Anoeta; erabakia hartzen lehenetarikoak izan ziren. Espainiako Estatuko abokatuak, oraingoz, bi udal horien aurka jo du. Kontratazioetan euskarari lekua egiteko erabakien aurka helegiteak jarri ditu. Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak tramiterako onartu ditu helegiteak, eta bi udalei eskatu die hartutako erabaki horien agiri originalak bidaltzeko. Hogei eguneko epea eman die agiriak bidaltzeko. Auzitegiak agindu zehatz bat ere eman die udalei, agiriak gaztelaniaz bidaltzeko eskatuz eta legeak horretara behartzen dituela oroitaraziz: Euskara hutsean eginda dauden dokumentu guztiak gaztelaniara itzulita bidali beharko dira. Boterea, euskararen aurka Estatuko abokatuaren erabakiari gogor erantzun dio Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok: Beste behin, estatuak boterea darabil, gure hizkuntzaren, herri honetako berezko hizkuntzaren, berreskurapen prozesuari galga jartzeko. Anoetako eta Lezoko udalei babes osoa agertu die Kontseiluaren izenean. Gipuzkoako erakunde publikoek urtarrilean hartu zituzten konpromisoak urrats esanguratsua izan zirela nabarmendu du Bilbaok, udalek euskarari beharrezkoa duen zentralitatea eman ziotelakoan. Kontseiluko idazkari nagusiak salatu du Espainiako Gobernuak eta haren mendeko instituzioek hizkuntza politikari buruzko azken hitza eduki nahi dutela uneoro, eta erabaki ausartak hartuz gero eraso egiten dutela. Euskararen komunitateak hizkuntza politika berri eta eragingarria behar duela eta hori garatzeko kanpoko esku hartzeak bazter batera utzi behar direla nabarmendu du Bilbaok: Euskaraz bizitzeko herritarren nahiari erantzuteko, neurri eta politika ausartak behar ditugu, eta horrelako erasoei ezezkoa emateko garaia iritsi dela uste dugu.
Eskola publikoaren besta, Iruean

Euskal eskola publiko berriaren aldeko besta ospatuko dute Iruean, hilaren 18an eta 19an, Sortzen-Ikabastuaz taldeak antolatuta. Lehen aldiz eginen dute bi egunez. Elkarteko kide Garikoitz Torregrosak eta Iker Morenok parte hartzera deitu dituzte herritarrak. Azken hilabeteotan egindako gogoeta prozesuaren lehen emaitzak irudikatzeko baliatu nahi du besta Sortzen-Ikasbatuaz-ek. 19an, hain zuzen ere, elkartearen irudi eta izen berria aurkeztuko ditu.
Euskara gehiago nahi du Uriartek A ereduan, uste baitu indarrean dena ez dela aski
Hezkuntza sailburuaren ustez, A ereduak ez du bermatzen gaur egun bi hizkuntza ozialak era praktikoan jakitea
Hizkuntz ereduen sistemari eusteko asmoa duela berretsi du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu Cristina Uriartek, baina iragarri du aldaketak egingo dituela horietan, eleaniztasunera pausoak emateko. A ereduari buruz galdera egin zion atzo Gorka Maneiro UPDko parlamentariak. Euskara ordu gehiago jartzea ezinbesteko izango dela erantzun zion sailburuak. Gaztelania hutsean oinarritutako egungo sistemak ez du ber matzen hizkuntza ofizialak era praktikoan jakitea. A ereduko irakats-hizkuntza gisa gaztelaniak jarraituko duela adierazi du. Hiru eleko ereduarekin zer gertatuko den argitzeko eskatu zion Isabel Zelaa sailburu
Berria 2013/05/11
ohi eta PSE-EEko legebiltzarkideak. Hiru eleko eredua ez, eleanitza nahi du oraingo gobernuak, eta hutsuneak ikusi dizkio esperimentu gisa abian den planari. Nolanahi ere, probaren ondorioak kontuan hartuko dituzte eredua taxutzeko.
Laboral Kutxa izen berria dela eta

Iritziak iritzi eta gustuak gustu, argi dago aipagai dugun bankuari bost axola zaiola euskara. Tarteka egingo ditu adierazpenak, baina funtsean adierazpen interesatuak izaten dira. Jakina, ona izango litzateke interes eta probetxu kapitalistak eraginda bakarrik ere euskara erabiliko balute askok. Baina jakin beharko genuke gauza bat dela motibazio materialista-egoista hori, eta beste gauza bat euskara erabiltzea Euskal Herria euskaldun herri ikusi nahi duelako. Horrelakorik ikusteko gaude Laboral Kutxaren kasuan. Izen berria dela eta, banku horrekiko lausenguak sobera dira, eufemismoak ere. Uste dut lotsagarria dela eta lotsatzekoa izen berri hori. Baina, jakina, lotsa zer den jakin behar da. Dionisio Amundarain (Lazkao)
Ahul dago, baina biziko da

Osasunaren arloan euskararen egoerari buruzko diagnostikoa egin du Fernando Rey Escalera mediku eta itzultzaileak, Osasungoa Euskalduntzeko Erakundearen eskutik.
Hizkuntza paziente bilakatu da Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeko kideen eskuetan, eta haren egoerari buruzko diagnostikoa egin dute. 23. jardunaldiak hasi zituzten atzo Iruean. Fernando Rey Escalera mediku eta itzultzailea izan zen eguneko hizlarietako bat, eta hari egokitu zitzaion, hain zuzen ere, osasunaren arloan euskararen egoera aztertzea. Aurrekariak ikusi, azterketa sikoa egin, diagnostikoa osatu, eta tratamendua ere proposatu zuen, euskarak osasun alorrean hobera egin dezan. Ahul dago, baina biziko da, laburbildu zuen. Euskara paziente zaharra dela azaldu zuen Rey Escalerak. Ahuleziak baditu, baina bihotza indartsua du. Osasun arloan euskararen erabilera nor malizatzeko prozesua, berriz, ume batekin alderatu zuen itzultzaileak. Beste hizkuntzek 200 edo 300 urtean egin dutena guk 30 urtean egin dugu. Ez dugu konplexurik izan behar, esparru horretan gure hizkuntza haur bat besterik ez baita. Hizkuntzaren osasunari eragiten dioten hainbat elementu aipatu zituen: euskara Euskal Herri osoan ez dela oziala, osasunaren esparruan euskara erabiltzeko ohitura falta dela, eta arlo horretan zehazki egin diren urratsak, anitzetan, ez zaizkiela hiztunei ailegatzen. Lexikoaren esparruan egindako lana jarri zuen adibide.
Berria 2013/05/11
Hizkuntzaren buru osasunari ere eragiten diote halako elementuek, Rey Escalerak erantsi duenez: Depresiorako joera du gure pazienteak; apal du autoestimua, eta nahasmendu bipolarra duela ere esan daiteke.
Euskarak ingurukoekin dituen harremanak ere anitzetan zailak direla erran zuen Rey Escalerak. Nabarmendu zuen, hala ere, haren ustez arazoa ez direla gaztelania edo ingelesa. Nafarroan ingelesaren aurkako mezua zabaldu da euskalgintzako kideen artean; hizkuntzek, ordea, ez dute errua, errua jendearen jarrerena da. Profesional euskaldun gutxi Osasunaren arloko euskarari egindako azterketa sikoaren ondorioak mahai gainean jarri zituen Rey Escalerak: Gutxi dira profesional euskaldunak; batez ere, Nafarroan. Zirkuitu elebidunik ez dago, ezta

normalizaziorako planik ere. Gutxi erabiltzen da osasun etxeetan, bai eta ospitaleetan ere, azaldu zuen itzultzaileak atzoko jardunaldian. ere bada. Nafarroan, adibidez, ezin da toki guztietan euskaraz ikasi. Iruerrian bai, eta hor ere bada euskaraz ikasi nahi ez duen jendea. Ez dago behar bezalako motibaziorik. Hala, euskaldunen dinamismoa abian jartzeko beharra nabarmendu zuen Rey Escalerak. Euskalgintzan oso errotua dago eskatzeko eta protesta egiteko joera. Egin behar da, baina normalizazioa ez da hortik etorriko, euskararen etorkizuna ezin baitugu maite ez dutenen esku utzi. Diagnostikoa kontuan hartuta, tratamendua proposatu zuen Rey Escalerak: Ikasketak euskaraz izatea oso garrantzitsua da. Unibertsitatean euskara landu behar dela erantsi zuen. Lexikoa eta esapideak ere landu behar dira. Profesional euskaldunak eskatzea, prestakuntza ikastaroak egitea eta euskaraz bizitzearen aldeko apustua egitea ere neurri eraginkortzat jo zituen. Etorkizuna ez dago bakarrik gure esku, baina egin dezagun gure bidea. Hori egiten badugu, pixkanaka euskararen egoerak hobera egingo duela ikusiko baitugu.
Unibertsitatearen esparruan ere euskarak behar baino toki murritzagoa duela erran zuen Fernando Reyk. Hala nabarmendu zuen h i t z a l d i a n : N a f a r ro a n , N a f a r ro a k o Unibertsitatearen eragina handia da. Herrialde horrek ez du sortzen profesional euskaldunik. Egoera hori kontuan hartuta, diagnostikoa egin zuen mediku eta itzultzaileak: Euskara ez dago oso bizkor, ezta oso larri edo hilzorian ere. Erantsi zuen osasunaren arloko euskara gaixo kronikoa dela, eta faktore anitzek eragindako eritasuna duela. Autoimmunea
Errenta aitorpena euskaraz

Errenta aitor pena egitera joan naiz BBKra, aurreko batean artikulu batean iragarri nuen moduan, euskaraz atenditua izateko helburua jantzita. Hantxe egon naiz zain, aurrekoek amaitu arte. Neska gaztea ari zitzaien atenditzen, eta esperantza izan dut niri paper batzuk eskatzeko beste jakingo zuela euskaraz. Ba ez! Euskaraz hasi eta berehala esan dit: En castellano. Ezetz esan diot, nik, euskaraz egiteko asmoa nuela. Hasieran arrazoia duenak jarri ohi duen segurtasun aurpegia jarri eta no, no, aqu es en castellano!.
Iritzia 2013/05/12
Euskaraz esan dizkiot nik neureak lasaitasunari eutsi nahian, eta orduantxe espera esan eta zuzendariaren bila joan da. Euskaraz dakien galdetu diot eta, ez dakienez, gaztelaniaz azaldu diot nire arazoa. Euskarazko telefonora deitu eta bertan eskatu nuela zita. Akatsa izan dela esan dit, eta banuela beste leku batean euskaraz egiteko aukera. Iaz ere bulego horretan eta euskaraz egin nuela esan diot, ezin nuela ulertu nola neska gazte hura ez zen niri ezertxo ere euskaraz esateko gai, nolatan kontratatu dituzten Basauriko sei bulegotarako pertsona elebakarrak, nolatan esplikatu behar nien nagusiei beste tarte bat hartu beharko dudala aitorpena egiteko... Dena onartu dit, arrazoi nuela, eta telefonora joan da. Bihar neska euskaldun bat joango da niri aitorpena egitera (neskaren izen eta guzti apuntatu dit postit batean hitzordua). Ea pagatzea tokatzen ez zaidan sikira! Arkaitz Zarraga (Muxika)
Osakidetzan lautik batek du hizkuntza-gaitasun agiria

Darponek onartu du asko dagoela egiteko; EH Bilduri tristeak iruditu zaizkio euskara planaren emaitzak
Osakidetzako lau langiletik batek du egiaztatua agindutako hizkuntza gaitasuna. 2008tik, gainera, bikoiztu egin da baldintza hori betetzen duten langileen kopurua. Hala jakinarazi du Osakidetzako Giza Baliabideetako zuzendari Jose Maria Armentiak. Onartu du alor horretan asko dagoela egiteko, eta iragarri du urrirako prest izango dutela Osakidetzaren bigarren euskara plana. Helburu argia izango du: gaixoen eta langileen hizkuntza eskubideak bermatzea eta euskara lanerako ohiko tresna bihurtzea. Armentiak agerraldia egin zuen atzo Eusko Legebiltzarreko Osasun Batzordean, indarrean dagoen euskara planaren azterketari buruz EH Bilduk egindako galderei erantzuteko. Haren arabera, azken urteetan aurrerapausoak eman dira euskarak Osakidetzan duen erabileran. Baina egia da herrialde bakoitzaren errealitate soziolinguistikoaren arabera emaitzak asko aldatzen direla eta, neurri handi batean, langileen borondatearen araberakoa dela euskaren erabilera. Jon Darpon Osasun sailburuak ere hitz egin zuen atzo Osasun Batzordean. Haren ustez, porrot hitza ez da egokia kasurako, baina zehaztu du ez dagoela pozik euskarak Osakidetzan duen egoerarekin. Guretzat euskara lehentasunezkoa da. Aurten hiru milioi euro bideratuko ditugu langileek euskara ikas dezaten. EH Bilduko parlamentari Rebeka Uberaren arabera, tristea da soilik lau langiletik batek
Berria 2013/05/14
izatea egiaztatuta agindutako hizkuntza eskakizuna. Egun indarrean dagoen planak, utzikeriagatik eta arduragabekeriagatik, porrot egin du. Sentsibilitatea falta izan da euskararekiko.
Osasun Sailak egingo duen plan berria zorrotz aztertuko duela adierazi du koalizioak. Uberaren arabera: Erabiltzaile eta profesionalek erabat bermatua izan behar dute. Ahal dela, legegintzaldia amaitutakoan, gaixoek euskaraz artatuak izateko eta langileek euskaraz lan egiteko eskubidea bermatua izan behar dute. Plana ezin da paper hutsean geratu. Betetzeko tresnak jarri behar dira. Hauek dira plan berriak jaso beharko lituzkeen ildoetako batzuk, Uberaren ustez: baliabide informatikoak eta osasun txostenak bi hizkuntzetan erabili ahal izatea eta hizkuntza aukeratzeko askatasuna erabat bermatua egotea.
D ereduak mugak dituela gogorarazi diote Iribasi

Ikastetxea aukeratzeko eskubidea defendatu du Nafarroako Hezkuntza kontseilariak parlamentuan
Familien %98,35ek lehenengo aukeratzat jo duten ikastetxera eraman ahal izanen dituzte haien seme-alabak datozen ikasturtean. H o r i xe n a b a r m e n d u d u N a f a r ro a k o Hezkuntza kontseilari Jose Iribasek. Otsailean egin zuten herrialde horretan 3 urteko haurrentzako aurrematrikulazio kanpaina, eta haren emaitzen berri ematera agertu zen Iribas atzo, Nafarroako Parlamentuko Hezkuntza Batzordeko kideen aurrera. Gurasoek haien seme-alabentzat nahi duten i k a s t e t xe a a u k e r at ze k o e s k u b i d e a re n garrantzia nabarmendu zuen Iribasek, hain zuzen ere. Eta, alde horretatik, kritikatu zuen Nafarroako egungo legediak mugatu egiten duela eskubide hori. Sexuaren arabera ikasleak bereizten dituzten zentroak hitzartzeko debekuaz ari zen kontseilaria, zehazki. Aralar-NaBaik eta Bilduk, ordea, D ereduak Nafarroan mugak dituela gogorarazi zioten. Euskaraz ikasi nahi duten guztiek horretarako eskubiderik ez dutela salatu zuten, eta Hezkuntza Departarmentuak ez duela egoera hori aldatzeko urratsik egiten. Alderantziz. Ingelesez Ikasteko Programen bidez, zuen asmo bakarra da D eredua atzean uztea, eta hori da benetan eleaniztuna dena, benetako murgiltze eredua eskaintzen duena, erran zion Bilduko Bakartxo Ruizek Iribasi. Aralar-NaBaiko Nekane Perezek ere iritzi horrekin bat egin zuen, eta erantsi zuen ingelesezko ereduen emaitzak ez direla izan gobernuak espero zituenak. Eredu horiek
Berria 2012/05/15
bultzatzen dituzuen bitartean, gurasoek nahi duten hizkuntza aukeratzeko eskubiderik ez dute, erran zuen. Hezkuntza kontseilariak labur erantzun zien: Eskola publiko bakar eta abertzalea nahi duzue zuek, bertzerik ez.
Bere departamentuak egindako lanaren aldeko diskurtsoari eutsi zion Iribasek. Datorren ikasturtean alemanezko lehenbiziko ikastetxea martxan jarriko dutela nabarmendu zuen Hezkuntza kontseilariak,

eta 61 izanen direla, denera, Ingelesez Ikasteko Programak eskainiko dituztenak. Aurrematrikulazioa egiteko epean, 3 urteko 6.436 ikaslek eman zuten izena datorren ikasturterako, Iribasek atzo ezagutarazi zituen datuen arabera. Haietako 4.003k sare publikoan eman zuten izena, eta gainerakoek, berriz, pribatuan (2.433). Ereduei dagokienez, 4.608k eman dute izena gaztelaniaz ikasteko ereduetan: 2.589k G eta A ereduetan (%40,3); eta 2.019k, berriz, Ingelesez Ikasteko Programen barruan kokatutako A eta G ereduetan (%31,3). D ereduan, berriz, 1.828 umek eman dute izena (%28,4); haietako 1.377k sare publikoan, eta 455ek pribatuan. Datuok kontuan hartuta, aurrematrikulazioa egonkortu egin dela erran zuen Jose Iribasek. Aurreko urteko datuekin alderatuta, ez dago ezberdintasun handirik sareen eta ereduen banaketari dagokionez, gaineratu zuen kontseilariak. Ikastetxe erlijiosoak PPNko Amaia Zarranzek bertzelako kezkak agertu zituen atzoko agerraldian. Batez ere, ikastetxe erlijiosoetan izena eman nahi duten gurasoak izan zituen gogoan parlamentariak. Sexuen arabera, ikasleak bereizten dituzten ikastetxeekin hitzarmenak ez egiteko debekua ere mintzagai izan zuen Zarranzek, eta arazo hori Hezkuntzaren Kalitatea Hobetzeko Lege Organikoak konponduko duela erran zuen. Ikastetxe erlijiosoetan dagoen eskaera guztiari erantzuna emateko, hain zuzen, ikasleen ratioak handitzeko asmorik ba ote duen galdetu zion PPNko kideak Jose Iribas kontseilariari. Hezkuntza Departamentuko buruak ezetz erantzun zion. Ezkerrako Marisa de Simonen kezka irakaskuntza publikoaren egoerak piztu zuen atzoko agerraldian. Zuretzat arrakasta dena, guretzat porrota da, erran zion Hezkuntza kontseilariari. Nafar roako Gober nua ikastetxeak ghetto bilakatzen ari dela salatu zuen Ezkerrako parlamentariak. De partamentuaren politikak ez die kalitatearekin lotutako irizpideei erantzuten; ez dio lehentasuna ematen etxetik hurbilen dagoen zentroan ikasteko aukerari. Egungo arazoek okerrera baino ez dute eginen etorkizunean, ohartarazi zion Jose Iribasi. PSNko parlamentari Pedro Rasconek bertzelako irakurketa egin zuen atzo kontseilariaren agerraldiari buruz. Lortutako emaitzengatik zoriondu zuen Hezkuntzako b u r u a . Ko n t s e i l a r i a k i r a k a s k u n t z a publikoaren alde egin behar du, eta, ustez, lan hori ongi betetzen ari da Hezkuntza Departamentua, erran zuen. Iritzi hori agertzen bakarra izan zen atzoko batzordean.
Aralar-NaBaiko parlamentari Nekane Perezek datu gehiago eskatu zizkion kontseilariari. Zehazki, ereduen banaketa eskualdeka. Halakorik ez zuen eman Jose Iribasek, ordea. Hori egiteko aukera aztertuko duela bertzerik ez zion erantzun Perezi.
Hizkuntza gutxituek babesa eskatu diote Unescori Parisen

Martxoak 31 kolektiboan biltzen diren hizkuntza gutxituetako ordezkariek babesa asilo kulturala eskatu diote Unescok Parisen duen ordezkaritzari. Kolektiboak deiturik, ehun pertsona baino gehiago elkarretaratu ziren Unescoren egoitza aitzinean atzo, Frantziak hizkuntza gutxituak hiltzen ditu. Unescori asilo kulturala eskatuko diogu banderatxoa zutela eskuan. Lurralde ugaritako herri mugimenduak, hizkuntzen defendatzaileak eta hautetsiak elkartu ziren, eta eragile guztien artean adostutako testua irakurri zuten.
Berria 2012/05/16
Frantziak hiztunen eskubideak zapaltzen dituela salatu dute, eta hizkuntza gutxituak ez daudela demokrazia egoeran. Martxoak 31 kolektiboko salaketa nazioartera eramateko erabakia agertu dute
kideek
Katalunia, Bretainia, Korsika, Alsazia, Okzitania eta baita itsasoz haraindiko uharteetako ordezkariek ere parte hartu zuten bileran. Hipokrisia Frantziaren hipokrisia salatu zuten Parisen. Unescok mundu zabalean hizkuntza zein kultura gutxituekiko hartutako engaiamenduak eta egindako lana nabarmendu zuten Hizkuntza gutxietako ordezkariek. Unescok berak egindako txostenak ekarri zituzten gogora, eta azaldu zuten deus egiten ez bada mendea bukatu aitzin munduan dauden 6.000 hizkuntzetatik erdiak desagertuko direla. Hizkuntzen babeserako atlasa ez da aitzinatu Frantzian, eta haren agindupean dauden 26 hizkuntza larri daude: hamahiru, arrisku gorrian; zortzi, arriskuan; eta bost, egoera txarrean. Euskara egoera txarrean dagoela dio Unescok, eta okzitaniera arrisku larrian dagoela. Frantzia hizkuntza gutxituen eta eskubideen defendatzaile sutsua da nazioartean, baina, aldi berean, ukatu egiten ditu bere esku dauden gutxiengoak eta haien eskubideak, kolektiboaren esanetan. Harrigarria bada ere, Frantziak inperio zaharrenen eredua atxikitzen du, zentralismoaren inguruan, erran zuten. Frantziak nazioarteko hainbat akordio sustatu ditu, hala nola Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala 1948an, Unescoren Kultur Aniztasunaren Adierazpena 2001ean, eta Kultur
Eguerdian, Unescoko agintariak hizkuntza gutxituetako ordezkaritza zabala hartu zuen; karrikan irakurritako testua helarazi zion kolektiboak. Sylviane Allaux diputatuak, Frederique Espagnac senatariak eta Paxkal Indo Seaskako lehendakariak osatu zuten Unescok hartu zituen Ipar Euskal Herriko ordezkaritza.

Ondarearen Atxikimendurako Hitzarmena 2003an. Hizkuntza ez da soilik ondare ezmaterialaren elementu bat, horren muina baizik, adierazi zuen kolektiboak. Salatu zuten Frantziak ez duela onartzen aniztasuna, berdintasunaren izenean, eta gutxiengo ororen eskubideak ukatzen dituela. Nazioarteko hitzarmen guztien aurka jo ezean, Frantziak ezin du segitu erraten, haren konstituzioko 2. artikuluan dioen bezala, frantsesa dela Errepublikaren hizkuntza bakarra eta horrek os atzen duela haren nortas una zein berezitasuna, azaldu zuen kolektiboak. Konstituziotik traba hori kendu eta aniztasuna aitortzeko eskaria egin zioten Frantziari. Horregatik, Frantziak onartzen ez dituen eskubideen defentsan eragitea eskatu zion kolektiboak Unescori.
Hollandek badaki egoera okerrera badoa berak duela horren ardura

Hur Gorostiaga Seaskako zuzendari eta Euskal Konfederazioko kidea atzo Euskal Herritik Parisera joaniko ordezkaritzako partaide izan zen. Frantziako Gobernuak borondate politikorik ez badu hizkuntza gutxituen zangopilatzea nazioartera eramateko borondate irmoa dutela berretsi du elkarrizketan. Zerk bultzatu zaituzte hizkuntza gutxituetako ordezkariak Parisen protesta egitera? Franois Hollandek, Frantziako presidente izanik eta aitzinetik, hautagai zelarik, hitzeman zuen hizkuntza gutxituak babesteko legea ezarriko zuela plantan, Europako ituna berretsiko zuela eta Frantziako Konstituzioa aldatuko. Badirudi gibelera ari dela. Alta, Frantzia aztertzen ari da eskola legea, deszentralizazio legea... Hizkuntza gutxituei dagokien tokia emateko, toki duina, hainbat aukera ditu Hollandek. Ez diogu utziko gibelera egiten eta emandako hitza jaten. Gainera, pentsatzen dugu bai gizartean eta bai parlamentuan gehienak alde direla. Ausardiaz aritzeko eskatzen diogu, eta hitza betetzeko. D i p u t a t u s o z i a l i s t a k eg o n d i r a ordezkaritzan. Sinesgarria da urratsa?
Egia da Allaux eta Espagnacentzat egoera ez dela erraza. Haien alderdia dago boterean eta, aldi berean, jarrera hartzea eskatzen diote. Baina gobernu sozialistak ikusi behar du gure lurraldeetan ere diputatu sozialistek alde egiten dutela kasu anitzetan. Hollandek gogoratu behar du hauteskunde garaian egindako proposamenengatik hautatu zutela bera presidente, eta, ondoren, gobernu sozialista, eta horien artean zegoen hizkuntzaren atala. Horregatik, pentsatzen dugu gurekin diren diputatu eta senatariek lana eginen dutela proposamena onartua izan dadin. Espero dugu zerbait lortzea, egoera sekula ez baita izan horren aldekoa. Eskolaren legean hizkuntza gutxituei aitormen txikia eginen diotela onartu dute. Lege hori muga bat izateko arriskua egon daiteke? Espero dezagun ezetz. Parlamentuan aztertu zutelarik, argi erran genuen 19.bis artikulua gibelerako urratsa izan zela. Orain, okerreko urrats hori zuzendu eta aldekoak egin beharko dituzte. Kolektiboaren izenean 30 zuzenketa aurkeztuko ditugu. Ez dakigu ez zenbat onartuko dituzten, ez zeintzuk. Heldu den astean jakinen dugu zeintzuk onartuko dituzten. Kolektiboko partaideak biltzen ari gara, aztertzeko nolako erantzuna eman balizko ezetz horri. Hollandek badaki egoera okerrera badoa berak izango duela horren ardura.
Kontratazioetan hizkuntza irizpideak ezartzea zilegi dela esan du Gipuzkoak

Espainiako Estatuaren abokatuak helegitea jarri badu ere, Lezok eta Anoetak orain arteko asmoekin segituko dute
Amorrua sentitu zuten Gipuzkoako Foru Aldundiko ordezkariek, Espainiako Estatuaren abokatuak kontratazio irizpideen aurka Lezoko eta Anoetako udalei jarritako h e l e g i t e a re n b e r r i i z at e a n . E u s k a r a sustatzeko 39 erakunde publikok hartutako erabakiek legea urratu dutelakoan egin du estatuak bi udal horien aurka. Horri erantzunez, Gipuzkoako Diputazioko Euskara zuzendari Zigor Etxeburuak esan du proiektuaren hasieratik abokatuekin elkarlanean aritu direla eta guztiz zilegi dela egin dutena: Ziurtasun juridikoa izan dugu beti oinarri. Etxeburuak adierazi du ofizialtasunak bermatzen duena ari direla egiten. Haren ideiarekin bat egin du Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko lehendakari Maren Belastegik: Euskararen ofizialtasuna legedian jasota badago ere, praktikan jartzen dugunean, oztopoak jartzen dizkigute. Eraso politikoa izan dela salatu zuen Etxeburuak, eta esan zuen pentsatzen dutela helegitearen atzean EAEn Espainiako Gober nuko ordezkari Carlos Urkijo dagoela, hasieratik proiektuaren aurkako j a r r e r a a z a l d u d u e l a k o. D a k i g u l a , herritarrek eta enpresek ez dute salaketarik jarri, ez dira kexatu. Enpresak diputazioarekin harremanetan jarri dira, baina infor mazioa lortzeko soilik, Etxeburuaren arabera. Belastegik
Berria 2013/05/17
gogorarazi du estatuaren erabakia izan dela eta estatuaren atzean alderdiak daudela. Helegitea euskal herritarrenganako eta euskaldunenganako errespetu falta izan dela salatu du Uemako lehendakariak: Alarma piztea nahi dute.
Kezka sortu du Joan den urtarrilean aurkeztu zuten proiektua, eta apirilaren hasieran jaso zuten helegitea udalek. Anoetako alkate Pello Estangak jakinarazi du udalak aspalditik lan egin duela herrian euskara sustatu eta zabaltzen, herritarren %70 baino gehiago euskalduna dela kontuan hartuta. Horregatik, egokia iruditu zitzaien enpresei hizkuntza baldintzak ezartzea, pauso berri bat emateko; helburua euskara baztertuta

ez egotea da. Helegitea kezkaz eta harriduraz jaso dute. Lezoko Udaleko osoko bilkuran onartu eta denbora gutxira jaso zuten epaitegiko papera; proiektua martxan jartzea legearen barruan zegoenez, sorpresaz jaso zuten, udaleko zinegotzi Mikel Arrutiren hitzetan. Proiektua garatzen ere ez ziguten utzi. Aldundiaren eta gainerako herri erakundeen babesa eta elkartasuna ere eskertu du. hartutako jarrera; batetik, informazioa eskuratzeko haiengana jo beharrean zuzenean epaitegira jotzeagatik; bestetik, infor mazioa biltzen duen txostena gaztelaniaz bidaltzea exijitu dielako. Argi utzi nahi izan dute nork agintzen duen, adierazi du Etxeburuak. Kezka sortu du helegiteak, uste dutelako beste udalen aurka ere gauza bera egin dezakeela estatuaren abokatuak; uste dute politikoki egoki datorkionean egingo duela. Baina ez dute atzera egiteko asmorik, eta urtarrilean aurkeztutako plana berretsi dute. Bide horretan jarraitzeko neurriak hartuko ditugu; urratsak egingo ditugu laster, adierazi du Etxeburuak. Datozen asteetan, bilera teknikoa egingo du enpresetako ordezkariekin, baldintzak azaldu, eta zalantzak argitzeko. Proiektuaren parte ez diren gainontzeko udalekin ere hitz egiteko asmoa dute, egitasmoan parte hartzeko proposatu eta orain arteko 39 erakunde publiko baino a s k oz e re g e h i a g o i z a n d a i t e ze n . Gogorarazi du proiektua lankidetzan, eraginkortasunean, laguntzan eta ofizialtasunean oinarritzen dela. Horrez gain, Gipuzkoako Diputazioak Espainiari exijitu dio bide hori uzteko. Helegitearen berri izan badute ere, jakinarazi dute oraindik edukiaren zain daudela. Nolanahi ere, Eusko Jaurlaritzari h e l e g i t e a r e n b e r r i e m a n d i o t e, e t a harremanetan daudela adierazi dute. H e l e g i t e a re n a u rk a E u s k a l H e r r i a n Euskaraz-ek elkarretaratzea egingo du gaur Espainiako Gobernuaren Arabako egoitzaren parean, 11:30ean.
Estatuaren abokatuak jarritako helegitea epaitegian aurrera doan arren, informazioa bidaltzeko eskatu diete Lezo eta Anoetako udalei. Beraz, proiektuarekin jarraitzeko aukera izango dute, oraingoz, baina diputazioak gogor kritikatu du h a s i e r a k o u r r at s h a u e t a n E s p a i n i a k
Korsikera hizkuntza koozial bihurtzeko tenorean jarri dute
Berria 2013/05/17
Pierre Ghionga kontseilariak aurkeztu duen testua aztertzeari ekin zion atzo uharteko parlamentuak, eta onartua izateko aukera du. Hizkuntza eskubideak aitortu eta erakunde publikoen eginkizunak nkatzen ditu
Korsikako Parlamentuak korsikera hizkuntza koozial bihurtzeko eztabaidari ekin zion atzo. Lehen bozketa atzo gauean egin behar zuten, eta eztabaidak egun osoa iraun behar du, azken bozketa egin aitzin gaur berean. Atzo koozialtasunari buruzko eztabaida egin zuten, aztertu aitzin eskuin, ezker eta n a z i o n a l i s tek a u rk ez tu d i tu z ten 1 1 0 zuzenketak. Berez, eztabaida martxoaren 25 eta 26ean egin behar zuten, baina bertan behera gelditu zen, Luc Chiappini hautetsiaren hilketaren ondorioz. Orduan 60 zuzenketa zeuden egitarauan. Pierre Ghiongak kontseilariak aurkeztu zuen testua korsikeraz, eta, onartua baldin bada, uhartean korsikera frantsesaren heinean utziko du, herritarren hizkuntza eskubideak aitortuz eta, bide batez, administrazio publikoaren eginbeharrak zehaztuz. Lerro hauek idazteko tenorean eztabaidak bukatu gabe zeuden, eta, ondorioz, BERRIAk ezin izan du jaso bozketaren emaitza. Z u ze n k e t a k z u ze n k e t a , k o r s i k e r a re n koozialtasuna onartzeko aukera handia dago. Engaiamendua kolektiboa da, baina hautetsi bakoitzaren ardura da bere kabuz bozkatzea, alderdi politikoaren gainetik, herritarren aitzinean defendatu beharko baitu gaur hemen hartu duen erabakia, erran zuen Xabier Luciani Femu a Corsica talde abertzaleko kontseilariak. Hautetsi guztiek zuten buruan Frantziako Konstituzioko bigarren artikuluak dioena, alegia, frantsesa dela Frantziako hizkuntza bakarra. Traba hori argudiatu zuen Franois To t t i E z k e r E r r e p u b l i k a r r a t a l d e k o kontseilariak koozialtasunaren aurka egiteko. Koozialtasuna legezkoa izan dadin, egin beharrekoa ez da Frantziako Konstituzioan aldaketa txiki bat, erabateko iraultza baizik; bertze gisa batera adierazteko, eskatzen du ilargiraino joatea, eta Frantziak ez du sekula onartuko hori. Errepublikaren oreka politikoak arriskuan ezarriko dituela erran zuen.

Elebitasunaren alde zegoela erran zuen Tottik, baina behartzearen kontra. Erakunde publikoko langile guztiek korsikera ikastea sobera garestia litzatekeela erran zuen, eta g e h i t u h e r r i t a r o ro k d u e n e s k u b i d e berdintasuna urratzen duela. Ikuspegi horrekin bat egin zuen Antoine Sindoli eskuineko kontseilariak. Eskoletan korsikera behartu barik gurasoak konbentzitu behar direla erantsi zuen. Hobe da hizkuntzaren etxea urratsez urrats eraikitzea, etapak erretzea baino. Koofizialtasuna korsikera gizarteratzeko zepoa izanen dela ebatzi zuen. hizkuntza delako korsikera. Bide batez, gogoratu zuen galtzeko zorian dauden hizkuntzen artean sartu duela Unescok. Gaur egun, korsikarren laurdenak baizik ez dakite korsikeraz mintzatzen. Hitz gogorrak baliatu zituen Frantziaren hizkuntza politikarentzat, eta azaldu zuen berezko elebitasunik ez dagoela eta diglosia egoerak, Frantziak ulertzen duen bezala, heriotzara daramala korsikera. Frantziako Konstituzioak hizkuntza gutxituen aitortza eginen balu atzoko bozketaren beharrik ez legokeela azaldu zuen, baina ez dagoela horren beha egoteko denborarik. Heriotza arriskua saihesteko, korsikerak ikasle guztientzako ikasgaia izan behar duela azpimarratu zuen. Pentsatzea guraso batek haren haurrak korsikeraz ez ikastea nahi duela... matematikak bezala, hezkuntza orokorrean dauden gaietarik bat izan behar du korsikerak. Ikuspegi horrekin bat egin zuen Jean Guy Talamoni Corsica Libera taldeko hautetsi abertzaleak. Erran zuen koofizialtasun eskaria ez dela batzuen asmakizuna, hizkuntza hiltzera ez usteko funtsezko tresna baizik. Viviane Biancarelli hautetsi komunistak ere begi onez ikusi zuen Korsikako Parlamentuak koofizialtasuna onartzea, eta Franois Hollande Frantziako presidenteak hauteskunde kanpainan egindako proposamenak gogorarazi zituen. Koofizialtasunarekin batera, korsikerak aldeko legea ere behar duela erran zuen. Bide batez, gogorarazi zuen Europako hizkuntza gutxituen ituna izenpetuko zuela hitzeman zuela Hollandek, eta eskari horiek gizartean e r ro t u t a d a u d e l a a z p i m a r r at u z u e n . Inkestetan, galdekatuen %90ek adierazi dute nahi dutela korsikera mintzatua izan dadin. Zuzenketak egin daitezke hobetzeko, ez trabatzeko.
Heriotzaren atarian Oraingo hizkuntza politika aldatzen ez bada 25 urteren buruan korsikera hizkuntza hilen zerrendan egonen dela nabarmendu zuten kontseilari abertzaleek. Paul Felix Benedetti Rinnovu taldeko kontseilariak azaldu zuen koofizialtasuna beharrezkoa dela herriaren

Lege egitasmoa
Koozialtasuna
Bozketarako testua. Koofizialtasuna da korsikera sistema juridikoaren barnean kokatzea, lurralde osoan hizkuntza eskubideak sortzen ditu, eta lurralde osoan erakunde publikoek dituzten betebeharrak finkatzen ditu. Erabilera. Herritar orok du korsikera jakiteko eta baliatzeko eskubidea. Hori bermatzeko, orain arteko eskaintza orokortuaren sistema gainditu eta eskoletan haur guztiei erakutsiko zaie, korsikerak eta frantsesak oren kopuru parekidea ukanen dutelarik eskolan. Eskubidea. Herritar guztiek ukanen dute korsikera eta frantsesa baliatzeko eskubidea, izan dadin arlo pribatuan zein bizi publikoan. Hori dela eta, erakunde publikoetako langileek gai izan beharko dute herritarrak baliatzen duen hizkuntzan erantzuteko eta urrats administratibo guztiak bi hizkuntzetan egiteko. Lehen aldiz, Lurralde Elkargoaren barnean, herritarren hizkuntza eskubideak sortuko dituela agintzen du atzo eztabaidatu zuten testuak. Betebeharrak. Administrazio ezberdinek baliatzen dituzten agiriak bi hizkuntzetan egin beharko dira. Hori bermatu ahal izateko, langile guztiek formakuntza egin beharko dute. Testuak ez du zehaztu hori egin ahal izateko aurrekontua, ezta zeinek ordainduko duen ere. Aldiz, bere aurrekontuak osatzen dituenez, Korsikako Parlamentuak erabaki dezake horretarako baliatuko duen funtsa. Kuotak. Hedabideetan ere korsikera eta frantsesa parekotasunera heltzeko, kuotak finkatuko dituzte.
Euskal Konfederazioak begi onez ikusten du Korsikako ekinbidea

Ipar Euskal Herritik ere zorrotz begiratu zioten Korsikako Parlamentuaren erabakiari. Har dezaketen erabakia begi onez ikusten duela erran zuen Sebastien Castet Euskal Konfederazioko eragileak. Asteazkenean Unescori babes kulturala eskatu zion Martxoaren 31ko kolektiboan daude Korsikako taldeak, Euskal Herrikoarekin batera.
Herritarren hizkuntza eskubideak indarrean ezarri nahi ditu lege proposamenak, erakunde publikoen eginbeharrak finkatzearekin batera. Arloz arlo proposatzen diren aldaketak urrats handiak direla azpimarratu du Castetek. Erabaki horiek burutzeko aurrekonturik ez badago ere, azpimarratu du Korsikako Parlamentuak hizkuntza politikarako aurrekontua finkatzeko eskumena duela. Euskararen Erakunde Publikoak ez du eskumen hori, eta finkatzen dioten aurrekontuaren menpe dago.
Ezkerraldean euskara sustatzea bultzatu nahi du Ibilaldiak aurten

Portugaleteko Asti Leku ikastolaren aldeko jaia hilaren 26an izango da, eta 7,3 kilometroko ibilbidea izango du
Aldapak leuntzen saiatuko dira aurtengo Ibilaldian Portugaleten. Izan ere, Aldapa Leunduz leloak esanahi anitz ditu: Po r t u g a l e t e, S a n t u r t z i e t a S e s t a o k o kaleetako aldapei eta egungo aldapa ekonomikoei egiten die erreferentzia, baita Ezkerraldean euskararen erabilerak dituen aldapa edo zailtasunei ere. Asti Leku ikastolak antolatuko du aurten Bizkaiko ikastolen aldeko jaia. Ibilaldia Ezkerraldean antolatzearen garrantzia nabarmendu du Juan Carlos Gomez Ibilaldia elkarteko zuzendariak, aurtengo festaren azken xehetasunak aurkezteko atzo egindako agerraldian.
Berria 2013/05/17
Euskaldun zahar zein etorkizunekoei egin diete joateko deia: Maiatzaren 26an bertan has daitezke euskara ikasten. Irabaziak Asti Leku ikastolarentzat izango dira. Aisialdi eta kirolerako jolastokiak egokitu eta bigarren hezkuntzako eraikin berria egin nahi dugu. Dena dela, ez dugu ahaztu behar Ibilaldiaren helburu nagusia Ezkerraldean euskara sustatzea dela, adierazi du Jesus Mari Bilbao ikastolako zuzendariak. Egitaraua oso aberatsa izango dela azaldu du Cristina Roy aurtengo Ibilaldiko dinamizatzaileak. Bost gune atondu dituzte: Gazteei egokitutako gune bi, familientzako beste bi, eta folk musikaren gunea ere izango da.
Eskualdean euskararen ezagutza badagoela, baina, horren erabilera murritza dela eta, kezkatuta agertu dira antolatzaileak.

Garraio publikoa bultzatuz Maiatzaren 26ko jaia Portugaleten izango den arren, Sestaotik eta Santurtzitik ere igaroko da ibilbidea; guztira, 7,3 kilometro izango ditu. La Benedicta kaia Galdemesko meategiekin lotzen zuen trenbidearen tunel zaharra ere egokitu dute egun horretarako. Portugaletera joateko, garraio publikoa erabiltzeko eskatu dute antolatzaileek. Tren eta autobus zerbitzua egoteaz gain, hiru metro geltoki daude Portugaletera iristeko Peota, Portugalete eta Abatxolo; Eskuinaldetik ere joan daiteke, Areeta geltokian jaitsi eta Bizkaia Zubia igarota. Egunean bertan, hainbat esparrutan, euskararen erabilera sustatu duten elkarteak omenduko dituzte. Aurtengo gaia industria eta euskara da. Omenduak: Elai enpresa, Euskalit, Kontseilua, UZEI... Zaila izan da arlo bi horiek batzea, euskarak industrian eta oro har lan munduan garatzeko dituen zailtasunak direla eta, esan du Gomezek.
Kontzertuen artean, Herri Oihua, Hesian, Skasti, Kherau, Gatibu, Zarama eta DJ Makala arituko dira, besteak beste. Haurrentzako ere hainbat jarduera izango dira: Irrien lagunak, karaokea eta apar festa, esate baterako. Elai Alai kultur elkarteak urtero antolatzen duen folklore a zo k a re k i n b at e g i n g o d u a u r t e n g o Ibilaldiak. Herrian zehar, artisauak, Kataluniakocasteller-ak eta kale animazioa izango dira. Gunez guneko programazioa eta jaiari buruzko informazio erabilgarria w w w. i b i l a l d i a . c o m w e b g u n e a n d a g o eskuragarri.

HEZKUNTZA. WERTEN ERREFORMA. ANALISIA
Olio ontziarena
Gertatzen da batzuetan. Ekarri pieza berri bat, zahartutakoa ordezkatzeko, eta ez egoki geratzen. Alboko piezak gogor egiten diola aurka, urratu egiten dituela ertzak, ez aurrera ez atzera geratzen dela. Hiru aukera izaten dira horrelakoetan: ez jartzea pieza berria, eta erositako lekura itzultzea; indarka sartzen saiatzea, hautsiko den axolarik gabe; edo olioarekin bazterrak leundu ondoren sartzea, gero, barruan dagoela, ziurtatzeko. Hiru batean erako olioak gomendatzen dituzte. Gomendatu dizkiote Wert ministroari. Olioarekin leuntzeko alboan dituenak, eta, horiekin lehen kolpea emanda, aurrera egiteko, nahiz indarka aritu behar izan. Hiru batean erako olioak. Bat: Herritartasunerako Heziketa ikasgaia kanpora, eta ordezko ikasgai bat: Heziketa Zibiko eta Konstituzionala. Ez. Olio gehiago behar zuen piezak. Ikasgai hori ere kentzeko esan zioten, heziketa zibikoa ematea familiari dagokiola. Garesti zen Wertentzat: Espainia goratzeko ikasgairik gabe. Pieza sartzeko bazen, aurrera. Hiru batean erako olioak. Bi: gaztelaniaz ikasteko eskubidea, hizkuntza koofizialak g a z t e l a n i a re n m a i l a b e re a n j a r t ze a . Pinturarekin bezala gertatzen da olioarekin; batzuetan ez da nahikoa eskualdi bat, eta bigarren buelta behar izaten du, erreformarekin ados ez zeudenak biltzeko. Eta hizkuntza bada horretarako tresna Espainian. Batu egiten du. Koofizialak ez diren hizkuntzak bultzatu nahi dituztenek zatitu egiten dute, ozpindu.
Iritzia 2013/05/18
Hiru batean erako olioak. Hiru: erlijioa gainerako ikasgaien parean jarrita, notak batez bestekoetarako baliagarri. Azken olioaldiarekin, lehortuta zegoen ikasgaiari eman dio goxatua Wertek. Datuak oso argiak dira. Adibiderako aski da Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako datuak hartzea Nafarroako datuak lortzea zail dago aspaldian: sare publikoan lau ikasletik batek ere ez du izena ematen ikasgai horretan.
Hezkuntzaren kalitatea hobetzeko da legea, izenak dioenez. Bikaintasunerako zer neurri dago legean?, galdetu diote Werti. Tira, zaila da hori legean sartzea..., erantzun du. Hezkuntza komunitateak ez du onartzen alboan olioa eman eta kolpeka sartutako piezarik. Europak ere ez: atzetik du Madrilek, datu eskasak direla eta. Iruzurreko olioaren aurka, tabernetako olio ontziak kentzen hasi da Brusela. Olioztatzea oinarri duten piezekin zer egingo duen ikusgai dago orain. Garikoitz Goikoetxea
Pio Baroja
Gutxien espero den lekuan aurkitzen dira gehienetan bitxirik bitxienak. Ganora handirik gabe ari nintzen egunkarietako orriak jiratzen asteburu honetako zutabean zeri helduko. Eta nire buruari atsedenaldi bat eman eta itxuraz garrantzi handirik gabeko inguruko herrietako kronikak irakurtzen ari nintzela egin nuen topo harribitxiarekin. Atzoko DV-ko Zestoako k ro n i k a n z e t o r r e n , K . A r r i z a b a l a g a berriemailearen eskutik. Bilbon aurkeztu berri den liburu baten berri ematen zigun. La medicina y los mdicos en la obra de Po Baroja du izenburu eta Felix Cabezas medikua da egilea. Honek aitortzen du ikaragarri idatzi dela Pio Baroja idazleari buruz eta, ondorioz, lehendabiziko lerrotik argi uzten du ez dela, hemen eta orain, unerik egokiena Barojaren idazle izaeraren garrantzia epaitzeko. Liburuan, nonbait, idazlearen mediku izaera aztertzen du eta Barojaren obraren barruan dauden medikuntzari buruzko aipamen guztiak biltzen. Eta Baroja 1894 eta 1895ean Zestoan mediku izan zenez, Zestoako Udaleko Artxiboa miatu du Felix Cabezasek. Eta berari zor diogu harribitxiaren aurkikuntza. Pio Barojak berak bere memorietan idatzita utzi zuen Zestoan 1894ko maiatzean mediku lanpostua atera zenean bera baino ez zela aurkeztu, eta, ondorioz, berari eman ziotela lanpostua. Ez omen da datu zuzena nahiz ikerlariek hala kontatu idazleari men eginez. Artxiboko agirietan bi hautagai izan zirela azaltzen da, ordea. Diego de Prado y Gomez bata, Buitragokoa, madrildarra. Eta Pio Baroja bestea. Ez luke beste munduko garrantzirik hautagaien kopuruaren honek xehetasun bat erantsiko ez bagenio. 1894ko maiatzaren 21eko deialdi zirriborroak jartzen omen du herriko
Iritzia 2013/05/18 mediku izateko euskara jakin beharra zegoela, como circunstancia preferente lehenik, eta marra batez esaldi hori ezabatu eta como condicin necesaria gero. Beraz, euskaraz jakiteari lehentasuna eman zioten hasiera batean eta derrigorrezko bihurtu ondoren. Eta, jakina, Barojari eman zioten mediku lanpostua.
Ordutik ehun eta gehiago urte joan diren honetan, norbaiti tripako mina sortuko dio orduan ere kontratazio publikorako baldintzetan euskararen ezagutza eskatzen zela jakiteak. Oraindik ere erresistentziak topa baitaitezke, eta handientsuenak osasunaren arloan. Ahoa betean esaten du zenbaitek, euskararen ezagutza gutxietsiz, mediku onak nahi dituela, sendatzen dakitenak. Eta askok jaramon egingo diote, guztiok nahi ditugulako mediku onak, sendatzen dakitenak. Ezkutatzen dutena da, ordea, Pernandoren egia bezain begi bistakoa: euskara

jakiteak inor ez duela mediku txarragoa egiten eta, aldiz, bai hobea, gaixoen eskubide eta premiei hobeto erantzuteko gai den heinean. Zenbaiti aurkikuntza hutsala irudituko zitzaion Felix Cabezasen lanari esker iritsi zaigun hau. Baina oraindik ere hizkuntza kontuetan erresistentzia indar diren horiei eman behar lieke zer pentsatua. Herri honetan, azken ehun urteetan, askok eta askok heldu dio komenentziara Pio Barojaren esaldi bati bere ideologia zurkaizteko. Karlismoa irakurriz sendatzen dela eta nazionalismoa bidaiatuz, ehunka lumak gogorarazi digute. Hain zuzen, Pio Barojak mediku lanpostua euskararen ezagutzari esker lortu izanak paradoxa agerian uzten du. Izan ere, bidaiatzeko toki interesgarrienetako bat iragana da, artxiboak, besteak beste. Hogeita bi-hogeita hiru urteko gaztea zen orduan Pio Baroja. Ez zen luzaroan mediku lanetan aritu Zestoan, baina hiru ondorio ateratzeko balio izan omen zion orduko jarduerak. Bere egiazko bokazioa ez zela mediku izatea, eta berak aitortzen zuen sekula ez zuela dosi handirik errezetatzen, hartara inor sendatzea ez lortu arren, hankarik ez sartzeko ere ziurtasuna izaten baitzuen; egiatan desio zuena idaztea zela, eta Zestoan ekin zion idazle lanari, koaderno batean sobratutako orrialde zurietan; eta azkenik, aitaren lanarengatik Espainian hara eta hona urte askoan ibili ondoren, umetatik atzenduak zituen euskal erroak berreskuratzea lortu zuela. Guri ere baliagarri gertatu zaigu bere Zestoako egonaldiaren nondik norakoak jakitea. Andoni egaa
Ekainak 1
Korsika, Ipar Euskal Herria bezala, Frantziako legearen eta administrazioaren menpe dago. Hizkuntza ofizial bakarra frantsesa da. Korsikerak, euskarak bezala, ez du inolako ezagupenik, nahiz eta gobernatzen gaituen lehendakariak Konstituzio aldaketa hitzeman, Euroitunaren berrespena hitzeman eta lurralde hizkuntzen lege bat hitzeman. Baina Korsikak, guk ez bezala, Lurralde Elkargo bat badu. Eskumenak, legebiltzar bat, bere lurraldeari dagokion hauteskunde errolda eta aurrekontu propio bat badu. Korsikak, Ipar Euskal Herriak ez bezala, egunotan bere hizkuntzari estatus ofiziala emateko lehen urratsa eginen du. Korsikeraren koofizialtasuna aldarrikatuz, Korsikako Asanbleak administrazioari betebeharrak eta herritarrei eskubideak emanen dizkien xedea onartuko du, diskriminazio oro bazterturik. Hezkuntzan, administrazioan, justizian, hedabideetan, enpresa munduan eta gizartean, oro har, korsikerak frantsesaren balio bera ukanen du, eta egitura publikoek hein berean erabili beharko dute. Gisa berean, Korsikako eskoletan irakatsiko diren programak Korsikako errealitate kulturalari eta historiari egokituko dira, eta ez orain arte bezala %100 Parisetik inposaturik. Eskolaldiaren bukaeran, korsikar haur oro korsikadun jalgiko da. Funtzionariek korsikerazko formakuntza segitu beharko dute. Hedabide publiko orok beren emankizunen %50 gutienez korsikeraz egin beharko dute. Korsikeraz egiteak onura fiskalak ere ekarriko ditu hainbat arlo pribatutan. Korsikar hautetsiek ausardia izan dute, nahiz eta jakin ondotik Frantziako Auzitegi Konstituzionalaren zentsura paira dezaketela. Beti erran izan da Euskal Herria uharte bat balitz errazagoa litzatekeela. Baina hori ez da posible. Aldiz, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoak Lurralde Elkargo bat izan dezakete. Ekainaren 1ean, herri mobilizaziorako eguna dugu.
Mediterraneoko hizkuntzak
Errepublikari eta Konstituzioaren bigarren artikuluari zirrikitua Hexagonotik kanpo hasi zaio urratzen. Herenegun, bederatziak baino lehenxeago, bi eguneko eztabaida luzearen ondotik onartu zuen Korsikako Biltzarrak korsikeraren koofizialtasuna aitortzen duen testua. Erabakia Parisen defendatu behar dute orain, baina irekitako bidea biziki garrantzitsua da. Hezkuntzan, administrazioan, hedabideetan hartu beharreko neurriak bananbanan bozkatu zituzten ehundik gora emendakinetan. Pierre Ghionga Korsikeraren Kontseiluko buru eta testuaren idazleak dio onartezina litzatekeela Frantziako Errepublikak uko egitea eskualde baten borondate demokratikoari. Luze joko du oraindik, baina historia idatzi zuten Aiacciun herenegun. Uhartetik mendebaldera Katalunia dugu; urtebete barru katalan estatuari buruz bozkatzeko asmoz. Azken hilotan hizkuntza ere eztabaidagai izan da independentisten artean. Funtsean, 2014an eratu nahi duten Estatua nolakoa izango den irudikatzeko unean dira. Vicent Partalek Kataluniako estatuak hizkuntza ofizialik ez izatea proposatu du. Katalana litzateke Estatuko hizkuntza nazionala eta de facto erabiliko litzatekeena, eta gainontzekoak lekuaren eta erakundeen arabera erabiliko lirateke. Izan ere, katalana ofizial egiteak espainierari ere koofizialtasunerako bidea irekitzea ekar lezake, eta normalizazioa behin betiko oztopatzea hain hizkuntza handiaren presiopean. Asko dira munduan zehar hizkuntza ofizialik gabeko estatuak. Konbentzituta nago Kataluniako estatu berriaren erronka garrantzitsuenetakoa
Iritzia 2013/05/19
dela ulertzea munduan gauzak ez direla halabeharrez Espainian diren bezala, eta ez direla kopiatu behar Espainiako estatuaren jokabide guztiak dio Partalek. Gurean ere euskara ezagutzea beharrezko izatea proposatu izan dute abertzaleek, Espainiaren kalko eginez. Hobe administrazioa euskaraz bizitzea, udaletatik epaitegietara, poliziak herritarrekiko harremanak euskaraz bideratzea, funtsean Estatu-hizkuntza edo hizkuntza nazionala izatea.
Mediterraneoaren beste muturrean, nekez heltzen da albiste onik Siriatik. Baina sarraski hartan ere itxaropena herri ukatuen eskutik dator. Azken urteotan Iraken burujabetza lortu ondoren, orain Kurdistan mendebaldean (Sirian), banan-banan askatu dituzte herri kurdu gehienak iazko uztailetik. Eta burujabetza-esperientzia paregabea ari dira garatzen. Eskola da lehen urratsa; dozenaka ireki dituzte Siriako Kurdistanen. Hamarkada

luzetako arabiartze behartuaren lekuan, lehen aldiz kurdueraz egin dute ikasturtea umeek. zenbait kaxa botika iritsi zitzaizkien Nafarroatik. Sirian bertan bada gutxiago ezagutzen den gutxiengoa. XIX. mendean Er rusiak Kaukasotik kanporatu eta otomandar inperioan sakabanatu ziren zirkasiarrak, Zirkasia hutsik gelditu zen, biztanleen ehuneko 90 galduta, bertan zein Itsaso Beltzean hilda edo deportatuta. Hala sortu zuten Amman hiria esaterako, egun Jordaniako hiriburu. Siriako zirkasiarrek berriz, arbasoen lurraldera itzultzea eskatu dute. Ehunka gutxi batzuei baino ez die Moskuk utzi, ordea. Etzi, maiatzaren 21ean, Zirkasiako konkistaren eta zirkasiar nazioaren suntsiketaren 149. urteurrena gogoraraziko dute. Krasnaya Polyana izeneko zelaian izan zen azken borrokaldia 1864an. Urte bakarra falta mende eta erdirako, eta orduan Krasnaya Polyanako zelaietan egingo dituzte Sotxiko Neguko Olinpiar Jokoak. Berariaz ezkutatu du orduko sarraskia Errusiak, zirkasiar kulturari ez dio oihartzun txikiena eman, ezta folklorikoki ere. Gure arbaso sarraskituen hilobien gainean ibiliko dira eskiatzen salatu dute diasporako zirkasiarrek. Urtzi Urrutikoetxea
Neska-mutilak elkarrekin gelan, elkarrekin erakunde berrien agintean eta elkarrekin gerrafrontean eta kontroletan. PKKren Siriako adar diren YPG miliziek daukate eskualdearen kontrola. Asteon bi irudi eder iritsi dira Kurdistandik: umeek eskola-agiriak erakutsi dituzte harro, kurdueraren eguna ospatzeko. Bigarrena, Turkiako estatua utzi duten gerrillariak Irakeko Kurdistango mendietara iristen. Litekeena da hainbatek Siriako bidea hartzea, egun kurduen apustu garrantzitsuena den Rojava-n (mendebaldea kurdueraz), autonomia behin betiko finkatzen laguntzeko. Nazioarteko laguntza eskatu dute. Berriki
Murgiako eskolan ezin da D ereduan ikasi

Ikasleen gurasoek salatu dute egunero 14 kilometro egin behar dituztela Izarran euskaraz ikasteko
Murgiako D ereduko eskola Izarran dago. Murgian, Arabako Zuiako hiriburuan, Haur Hezkuntzako bigarren zikloa eta Lehen Hezkuntza eskaintzen duen eskola publikoa dago Virgen de Oro; 250 ikasle ditu. Ordea, B eredua baino ez du eskaintzen. Hortaz, Murgiako eta gertuko herrietako 45 haurrek autobusa hartzen dute hamalau kilometroko bidea egiteko e g u n e ro z a z p i j o a t e k o e t a z a z p i itzultzeko, Izarrako eskolan euskaraz ikasi ahal izateko. Inoiz ez da ezer gertatu, baina gurasook beldurra diogu seme-alabek egunero bide hori egin behar izateari. Ikasturte hasieran izan zuten egoeraren berri hainbat gurasok, umea Virgen de Oro eskolan lehenengoz matrikulatzera joan zirenean. Beharrezko agiriak eraman zituzten, baina, D eredua lehenesten zutela ikusi ondoren, eredu hori ez zutela eskaintzen jakinarazi zieten. Lehen unetik jakinarazi ziguten guk nahi genuen ereduan ikasteko semeak Izarrara joan beharko zuela, azaldu du Natxo Ruiz aitak. Egoera ez dutela ulertzen nabarmendu du Lorea Agirrebeitiak, 2 urteko ume baten amak. Ikastetxean D eredua ezartzeko oztoporik ez duela ikusten, eta eskubide urraketa larria dela salatu du. D ereduan matrikulatzeko ezintasuna duela hainbat urte hasi zela jakinarazi dute,
Berria 2013/05/21
baina egoera aldatzen hasteko unea dela e r a b a k i d u t e M u rg i a k o e t a o n d o k o herrietako hainbat gurasok. Otsailean Hizkuntza Eskubideen Behatokira jo zuten, e g o e r a s a l a t z e k o . G a r b i e Pe t r i a t i Behatokiko zuzendariak azaldu du hasieran egoera aztertu egin zutela. Hau da, Murgian D ereduan ikasteko ezintasunaren arrazoiaren zergatia bilatu zutela: Ondorioa izan zen ez zegoela arrazoi garbirik eta pisuzkorik guraso hauek euren seme-alabak Murgian D ereduan eskolatzeko.
Hurrengo ikasturtean aldatu Petriatik gogorarazi du derrigorrezko h e z k u n t z a bu k at u o n d o re n i k a s l e e k gaztelaniaz eta euskaraz jakin behar dutela, hala zehazten duela legeak. Ordea, araudiak araudi, gaur egun Izarrara autobusez joaten diren dozenaka ikaslek euren herrian euskaraz ikasteko eskubidea

dutela berretsi du Behatokiko zuzendariak. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saileko arduradunekin, Arartekoarekin eta Elebide Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Eusko Jaurlaritzako Zerbitzuarekin bilerak eskatu ditu Behatokiak. Oraindik biltzeko datarik zehaztu ez duten arren, Petriatik azaldu du bilera horietan zer eskatuko duten: Hurrengo ikasturte hasieran, irailean, guraso horiek seme-alabak D ereduan eskolatu ahal izatea nahi dugu. Petriatik adierazi du gezurra dirudiela Euskararen Legea onartu zenetik 30 urteren buruan Murgiako herrian D ereduan ikasteko aukerarik ez egoteak. bizitzeko eta lan egiteko aukera gehiago emango baitizkio, baita gizartean integratzeko aukera emango diolako ere. Etorkizuna euskaraz dator, eta argi dut bazterketa soziala saihesteko bidea euskara jakitea dela. Ruizek zehaztu du semea D ereduan matrikulatzeko asmoa oso argi izan zuela hasieratik. Euskara eta gaztelania behar bezala ikastea bermatzen duen eredua da hori. Ildo horretan, Petriatik zehaztu du euskara Euskal Herrian bizitzeko tresna bat dela, bizitzeko bide bat eskaintzen duela eta D eredua dela hizkuntza hori ikastea bermatzen duen hizkuntza eredu bakarra. Antzeko egoerak dituzten herrietako b i z t a n l e e i e re B e h at o k i a n s a l a k e t a k egiteko eskatu die Petriatik. Murgiako gurasoen moduan haiengana zuzenean jo duten gehiago ez daudela azaldu du, baina beste leku batzuetan egoera bertsuak gertatzen direla entzun dutela j a k i n a r a z i d u . G u r i e re a p u r b at sinesgaitza egin zitzaigun Euskal Herri erdian familiak egoera honetan aurkitzea; honen berri izan badugu, litekeena da beste nonbait horrelako egoeran beste norbait egotea.
Euren semeak euskaraz egitearen garrantzia nabarmendu du, berriz, Natxo Ruizek, besteak beste Euskal Herrian

Inork ez du egoera aldatzeko hausnarketarik egin urteetan
Natxo Ruiz Hizkuntza Eskubideen Behatokira jo zuen gurasoetako bat da. 2 urteko semea matrikulatzera joan zenean, bi aukera eman zizkioten: herrian bertan B ereduan ikastea, edo egunero hamalau kilometro egitea D ereduan ikasi ahal izateko, Izarran. Beste hainbat gurasorekin hitz egin, eta egoeraren berri ematea erabaki zuten. Nola hasi zenuten egoera salatzeko bidea? Matrikula egitera joan ginenean jabetu ginen egoera honetaz. Semeak D ereduan ikastea nahi genuen, eta eskolan esan ziguten aukerarik ez zegoela, baina Izarran matrikulatzeko aukera genuela. Orduan hasi ginen elkartzen gurasoak, eta egoera hau aldatzeko mugitzen hasi ginen. Dena den, aurten salatu arren, ez da hau gertatzen den lehen aldia, ezta? Azken urteetan gauza bera gertatu da. Umeak D ereduan matrikulatzera joan dira gurasoak, eta erantzun bera jaso duten urteetan. Hortaz, gure seme-alabentzat eredu hori nahi genuenon artean sinadura bilketa hasi genuen. Ikusi genuen batez besteko adierazgarri bat D ereduaren alde dagoela: eskola batzuetan erdia, beste batzuetan gehiago, besteetan gutxiago... Dena den, kezka Haur Hezkuntzako umeen gurasoon artean hasi da. Noiztik gertatzen da hau? Alegia, duela zenbat ari dira ikasleak Izarrara joaten? Duela hamabost urtetik hona gertatzen ari da, gutxienez. Urteetan dozenaka ikasle joan dira Murgiatik Izarrara, eta inork ez du eguneroko egoera hori aldatzeko hausnarketarik egin. Prentsaurrekoan jakinarazi duzue 40 ume baino gehiago doazela egunero Izarrako eskolara autobusez. Horiek dira Izarrara doazenak, baina beste kasu batzuk ere zenbatu behar dira. Horiei gehitu behar zaizkie herrian ikastea lehenetsi dutenak, seme-alabak D ereduan ikastea nahiko luketen arren. Azkenik, askorik ez diren arren, egon badaude Gasteizera etortzea erabaki dutenak ere. Virgen de Oro eskolan B eredua dago, baina bertako ikasketak bukatuta, zer irtenbide dituzte ikasleek? Murgian B eta D ereduan jarraitzeko aukera dago. B ereduan ikasten jarraitzeko aukera egon arren, selektibitatea egiteko bi aukera baino ez daude: A eredua edo D eredua. Iruzur moduko bat eskaintzen digute.
Euskararen ibiliak osasungoan

Osakidetzan euskararen erabilera normalizatzeko, 67/2003 dekretua ebatzi zuen Eusko Jaurlaritzak, 2003ko martxoaren 18an. Dekretu horrek euskararen normalizazio prozesua arautu behar duten oinarriak ezarri eta zehaztu zituen, euren esanetan herritarren borondateari jarraituz. Dekretuak onartzen duenez, Osakidetza, herritarren osasun arreta helburu duelarik, herritarren biziaren alderik pertsonalari lotzen zaio, osasunari, eta horrek hurbiltasun animikoa eskatzen du. Pazientearekiko komunikazioa ezinbestekoa da eta, zerbitzuak hobetzeko, osasun arreta ganoraz egiteko, euskaraz izan behar du, pazienteak nahi badu. Osakidetzako Kontseiluak 2005eko maiatzaren 27an Euskara Plana onartu zuen, gure erakundean eta osasun publikoan euskararen erabilera normalizatzeko asmoz. Plan hori herritar guztien hizkuntza eskubideak babesteko, gure gizarteak adierazitako nahiari eta berariaz eskatutakoari egoki erantzunez sortu zen. Gaur egun, zoritxarrez, pazienteen hizkuntza eskubideak ez dira bermatzen. Ez da osasunarreta osoa euskaraz eskaintzen; beraz, ez dago parekotasunik. Osakidetzan hiztunak ez daude maila berean, eta eskubideen hierarkia onartzen da. Euskara Planaren hutsik handienetako bat hauxe da: irizpideak eta lehentasunak jorratzean, unitateak aipatzen dira etengabe. Zatikatu egiten da osasun arreta: lehen mailako arreta, bigarren mailakoa, ospitaleak, osasun zentroak, biztanleen kopurua eta ezaugarriak; eta unitateak dira
Iritzia 2013/05/22
planaren abiapuntua. Baina kontzeptua guztiz erratuta dago oinarrian, ez doa gakora edo garrantzizkoenera, ez du ezer konpontzen. Erakundea zatikatzen du, baina pazientea ezin da zatitu, eta Euskara Planak ez du erabiltzailea bere osotasunean kontuan hartzen. Osasun-arreta pazienteen beharrei begira egiten da. Osasun-arreta euskaraz eskaintzeko kontzeptua aldatu behar da, unitateak baztertu behar dira planaren oinarri gisa, eta pazientea bera bertan kokatu.
Ibilbideak edo zirkuituak garatu behar dira. Izan ere, pazienteak osasun-arretan ibilbide bat egiten du: lehen mailako arretatik bigarren mailara, osasun-zentrotik kanpo-kontsultetara edo ospitalera, traumatologoaren kontsultatik errehabilitaziora, eta abar. Ganorazko osasunarreta eskaini nahi badugu, ez dugu kanpokontsultarik sortuko ospitaleko unitaterik gabe; ez dugu lehen mailako arreta sortuko, bigarren mailako arretarik gabe. Euskarazko osasunarretarekin berdin, hau da, ezin dugu jarri unitate bat edo zentro bat euskaraz eta beste bat aldamenean erdaraz (paziente euskalduna artatu behar badute une diferenteetan), edo maila bat euskaraz (lehen maila) eta hurrengoa erdaraz (espezializatua), ibilbideak garatu behar dira.

Ibilbide hauen helburua erabiltzaileei benetako euskarazko osasun-arreta eskaintzea litzateke, osotasunean, hau da, ahoz eta idatziz, lehen eta bigarren mailako arretan, edonon, edonoiz, euskara eta kalitatea uztartuz euren mesederako, beti ere pazienteen hizkuntza eskubideak eta aldi berean segurtasun klinikoa bermatuz. Proba osagarrien emaitzak edo txostenak elebitan egoteak lehentasuna behar luke. Eta azkenik, osasun langile euskaldunen parte hartzea bultzatu, euren atxikimendua lortu, hasiera batean lehentasuna gehien erabiltzen diren zerbitzuetan kokatuz. Profesional horiek historia klinikoa euskaraz sortzeko gaitasuna izan dezaten trebatu behar ditu Osakidetzak, horretarako beharrezkoak diren baliabideak jarriz. Arreta euskaraz eskaintzea zer da, beraz? Arreta hori bere osotasunean euskaraz ematea, eta horren adierazlea historia klinikoa da, pazienteen arretaren gorabehera guztiak jasotzen dituena. Historia klinikoa euskaraz badago, berez arreta euskaraz izan behar da, eta hau lortzeko, zirkuituak edo ibilbideak sortu behar dira. Horrek ez luke ekarriko inposiziorik, ez liskarrik, borondate on pixka batekin. Aitor Montes Familiako medikua
Euskararen ibilbideak garatzeko, urratsez urrats baliabideak egokitu behar genituzke, bai giza baliabideak bai baliabide teknikoak. Oinarrizkoa eta ezinbestekoa da lanean darabiltzagun aplikazio informatikoak euskaraz edukitzea.
Jaurlaritzaren Villatuerta
Ezaguna da Euskararen Legeak Nafarroan dakarren eremuen banaketa bidegabea. Ezaguna da zer kalte dakarkien euskara ofiziala ez den eremuko herritarrei, hizkuntz eskubideez biluzik uzten dituelako. Dozenaka ikasle joaten dira, adibidez, egunero Villatuertatik, Artaxoatik, Mendigorriatik eta beste hainbat herritatik eremu mistoko Gares eta Lizarrara. Gurasoek euren seme-alabek euskaraz ikasi ahal izateko egiten duten ahalegina nabarmena da, urtean milaka kilometro egitera derrigortzen baititu zonifikazioak. Lurralde berezia da Nafarroa. Jatorrizko hizkuntzaren aurka legeak egiten dituen bitxi horietako bat. Ezaguna da UPNk euskarari dion maitasunik eza. Urruti dago, inondik ere, EAEko sistema bermatzaile orekatutik. Ofiziala baita euskara Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Euskaraz eskolatzeko eskubide osoa dute haurrek han. Murgiako haurrek, adibidez, zazpi kilometro egin behar dituzte egunero Izarraraino Villatuertatik Lizarrara joateko beste D ereduan ikasi ahal izateko. Ofizialtasunak zaintzen ditu, ordea.
Iaki Petxarroman
Euskarari aire berria eman nahi diote Uema Egunean

Euskarari arnasten jarraitzen laguntzeko, Uema Eguna ospatuko dute ekainaren 8an, Aramaion
Aire berria eskaini nahi diogu euskarari. Aldarri hori oinarri hartuta antolatu dute aurtengo Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen Eguna. Aire berria euskarari!lelopean, ekainaren 8an, Aramaio (Araba) izango da euskaldunen elkargune, Uema Egunean. Arnasguneek airea behar dute bizitzeko, aire berria, esan dute Uemako kideek. XXI. mendean oraindik euskarak duen egoera ikusita, hizkuntzak geroan duen garrantzia aitortu eta bide horretan lagundu behar dute herritarrek eta erakundeek, Uemako lehendakari Maren Belastegik atzo egindako aurkezpenean adierazi zuenez. Europako hizkuntzarik zaharrena da, baina oraindik bere sorlekuan tokia bilatu ezinik dabil euskara. Egoera ez da samurra; Euskal Herriko biztanleen %27k badakite euskaraz, baina ohartarazi dute hainbat eremutan onarpen ozialik ez zaiola ematen eta lurraldeko gune gehienak erdaldunak direla. Gogora ekarri dute hori aldatzeko eremu euskaldunek eta administrazio publikoak duten zeregin garrantzitsua. Salatu dute udalerriak egoera aldatzen saiatu izan direnean ere legeak oztopoak besterik ez
Berria 2013/05/23
duela jarri. Legea bera da hainbatetan bidea ixten diena.

Gogorarazi dute hainbat udaletan hizkuntza politika aurrerakoiak landu dituztenean euskarari airea kendu izan diotela. Uemako kideek pentsatzen dute badela garaia behar diren lege aldaketak gauzatu eta udalerri euskaldunen garapen linguistikoa bermatuko duten neurriak hartzeko. Bada garaia gune euskaldunek gure hizkuntzaren geroan duten garrantzia aitortu, eta udalerrietan egiten ari diren esfortzuan laguntzeko eta bidea errazteko, adierazi du Belastegik. Horregatik, euskalgintzako eta erakundeetako hainbat ordezkarirekin batera aldarrikatuko dute, ekaineko bigarren asteburuan egingo duten jaialdian, euskarak arnasa berria behar duela. Aramaio duela hamazazpi urtetik da Uemako kide, eta gustura eta ilusioz hartu du ekaineko festa. Herri dinamikoa da gurea, eta herritar ugari inplikatu dira prestalanetan, adierazi du Aramaioko alkate Ramon Ajuriak. Eguna antolatzen egiten ari diren lana eskertu eta goraipatu du, haiei esker egitarau zabal eta erakargarria osatu dutelako. Horrez gain, alkateak ospakizunean parte hartzeko deia egin die euskaldun guztiei. Aramaio ezagutzeko eta euskarari aire berria emateko aukera ederra duzue.
E g u n e k o e g i t a r a u a h a u r, g a z t e e t a helduentzako prestatu dute. Besteak beste, 12:00etan Goizueta eta Aramaioren arteko herri kirol lehia egingo dute; 16:30ean, Irrien Lagunen ikuskizuna; 18:30ean, erromeria; eta 22:00etan, kontzertuak. Haurrek goiz osoan izango dute puzgarrietan jolasean aritzeko aukera.
Kutxabanki egotzi diote gutxitu egin duela euskarari ematen zion lekua
Euskal Herrian Euskaraz taldeko kideek euskal hiztunen eskubideak errespetatzeko pausoak eskatu dizkiote bankuari
Gipuzkoako Kutxak euskarari tratamendu egokia emateko lorpen esanguratsuak eskuratu zituela eta euskararen plana egoki landu zuela adierazi du EHE Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Baina orain urrats horietako askotan atzera egin duela ohartarazi du. Zehazki, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako kutxek bat egin zutenean hasi ziren atzerako urrats horiek nabaritzen, EHEren esanetan: Kutxen bateratzearekin egindako lan guztia bertan behera geratu da, Gipuzkoako Kutxaren euskalduntzean egindako ur ratsak ezerezean utziz. Euskalduntzeari dagokionez, hainbaten iritziz, Kutxak hogei urte atzera egin dituela nabarmendu du EHEk. Adibideak eman ditu taldeak. Bezeroei arreta eskaintzen dieten postu batzuetan erdaldun elebakarrak jarri dituzte azken hilabeteetan; eta, ondorioz, urte luzeetan euskaraz nor mal-nor mal egin ahal izan dugun bulegoetan erdaraz mintzatzera behartu gaituzte, salatu du EHEk. Kutxazainetan eta gisakoetan euskarazko tratua izan nahi zutela lehendik aukeratua zuten erabiltzaileei gaztelania lehenetsi diete makina berrietan. Eta Gipuzkoako Kutxarekin euskaraz egiteko aukera egina zuten bezeroei gutunak-eta erdaraz bidali dizkiete etxera. Bezeroekin ez ezik, langileen laneko baldintzetan ere nabaritu dituzte aldaketak EHEko kideek. Jakinarazi dute Gipuzkoako
Berria 2013/05/24
Kutxak barruko lanean erabiltzen zuen sistema informatikoak euskaraz lan egiteko aukera ematen zuela lehen; baina sistema informatiko hori aldatu egin dute, eta orain ezarri dutenak erdara hutsez egiten duela azaldu dute.
Azken hilabeteetan bezeroen eta langileen partetik horrelako kexak jaso dituela jakinarazi du EHEk. Bezero batzuek Kutxabanki kexak bidali dizkiotela ere esplikatu du taldeak, hizkuntza irizpideetan egin dituen aldaketengatik. Egoera honek ezinegona sortu die hainbat herritarri. Salaketa horiei Kutxabankek entzungor egin diela ohartarazi dute, ordea: Euskaraz bizi nahi dugun herritarroi orain artekoan ez genuen beste oztopo bat sortu digu Kutxabankek, eta hori erabat onartezina da. Gipuzkoako zenbait herritan salaketa ekintzak egiten ere hasi dira EHEko kideak.

Arrasaten, Donostian, Errenterian, Oiartzunen, Villabonan eta Zarautzen, esaterako. Herritarrei informazioa ematen, euskaraz artatzen ez dituzten bitartean bulegoetako ilarak luzatzen, kartelak jartzen... hasi direla azaldu du. Taldeak jakinarazi du herritarrak aktibatu nahi dituela, Kutxabanki ahalik eta kexa gehien iristeko. Era horretan, Kutxabankek euskara eta euskaldunekiko duen jarrera aldatzea eragin nahi du EHEk. Herritarrak animatu ditu kexak aurkeztera, baita Hizkuntza Eskubideen Behatokira jotzera ere. Bilera Donostian Beste urrats bat ere egin du egunotan EHEk. Kutxabanken Donostiako egoitza nagusira joan ziren herenegun, eta Ku t x a k o h i z k u n t z a k u d e a k e t a r a k o arduradunarekin hitz egiteko aukera eskatu zuten. Hark jarraian hartu zituela eta salaketa hauek guztiak idatziz emateko aukera izan zutela azaldu dute EHEko kideek. Kutxabankeko ordezkariak jarrera adeitsua izan zuela nabarmendu dute, eta taldeak aurkeztu dituen salaketak Bilboko zuzendaritzara igortzeko konpromisoa hartu zuela.
Iruean, eskolak egongelan

Irueko Gazteluko plaza euskaltegi erraldoi bilakatu dute AEK-ko kideek; doan aritu ziren atzo goizean hurbildu ziren herritarrei euskara irakasten, ordubetez. Iruindarrek hiriko egongelatzat hartzen dute Gazteluko plaza. Giroa hotza zen atzo Nafarroako hiriburuko txoko horretan. Hamar gradu eskas. Hala eta guztiz ere, duela hiru aste abian jarritako egitasmoari segida eman zioten AEK-ko kideek, eta karrikara atera zituzten haien gelak. Irueko egongela eskolak emateko espazio bilakatu zuten. Doan, gainera. Irrintzi eta Iruezar euskaltegietako ikasleekin batera, euskara ikasteko prozesuan lehendabiziko urratsak egitea erabaki duten hainbat herritar aritu ziren haien aurreneko eskolak hartzen, batere ordaindu gabe. Faktura, hala ere, prestatu eginen dute AEK-ko kideek. Horixe nabarmendu zuen Helios del Santo arduradunak. Nafarroako Gobernuari igorriko diogu, argi izan ditzan bere ardurak. Del Santok jakinarazi zuen gaur egun euskaltegiek eta herritarrek egiten dutela euskara ikasteko ahalegina, eta Nafarroako Gobernuak, berriz, ez duela bere erantzukizuna hartzen. Herritarrek euskara ikasteko interesa badutela argi gelditu zen atzo Gazteluko plazan. Hasiberriek sei pertsonako taldea osatu zuten, eta, AEK-ko irakaslearen eskutik, zenbakiak ikasten aritu ziren. Informazio bila hurbildu ziren pertsonak euskaraz agurtzeko gai ere izan ziren. 30 eskola eman nahi ditu doan AEK-k, denera, uda amaitu arte. Dozena bat inguru eginak dituzte, eta ehun pertsonak baino gehiagok parte hartu dute. Sei orduko ikastaroa ere antolatu dute AEK-ko kideek, asteartero. Hamazazpi pertsonako taldea osatu dute. Jendeari euskara ikasteko aukera eman nahi diogu. Atzokoaren gisako eskolak euskaltegietan sartzeko atari bihurtu nahi dituzte.
Hizkuntza gutxituei zirrikitu bat onetsi die Eskola Legean Frantziako Senatuak
Hizkuntza gutxituen irakaskuntzaren helburu bakarra ez da izanen frantsesa hobeki jakitea
Frantziako Senatuak Eskola Legeari egindako lehen zuzenketa onartu du, eta, bide batez, zirrikitu txiki bat ireki die hizkuntza gutxituei. Parlamentuak aztertu ondoren, senatuak joan den asteartean ekin zion Eskola Legearen azterketari. Aitzinetik, senatariek egindako zuzenketak aztertu ditu Kultura, Hezkuntza eta Komunikaziorako Batzordeak, eta horietako anitz baztertu ditu. Senatuak, onartu duen zuzenketaren bidez, lege egitasmoaren 27-bis artikulua moldatu du. Artikulu horren arabera, haurraren gurasoek edo legezko ordezkariek haurrak hizkuntza gutxituan ikasteko traba ezar zezaketen. Zuzenketa horrekin batera, bertze aldaketa bat onartu dute, eta, ondorioz, bigarren mailan ere baliatzen ahal da eskualde hizkuntza. Balio sinbolikoa zuen aipamen bat legetik kentzea ere lortu dute. Izan ere, lege proposamenak frantsesaren ezagutza hobetzea jotzen zuen hizkuntza gutxituak erakusteko helburu bakartzat. Aipamen hori kendu dutenez, ikasgai oro ikasteko baliagarria izaten ahal da. L e g e p ro p o s a m e n a k e s k o l a p u b l i k o elebidunaren aitortza bilduko du, baina gehienez oren parekotasuna atxikiz. Lege proposamenak ez dio aipamenik egiten murgiltze ereduari, eta ez du eragin baikorrik izanen ikastolentzat.
Berria 2013/05/25
Hizkuntza gutxituen aldeko senatari sozialistek egindako zuzenketa gehienak ke bihurtu dira senatuan eztabaidatu aitzin. I z a n e r e , Ku l t u r a , H e z k u n t z a e t a Komunikaziorako Batzordeak ez ditu aintzat hartu. Falloux legea baztertuz, ikastolen egoitzak finantzatzeko bidea proposatu zuen Jean Jacques Lasserre Lapurdiko senatari zentristak. Sozialisten zuzenketek bezala, ez du aitzinera egin, legea urratzen duela leporatu baitio batzordeak.
Fr a n o i s H o l l a n d e Fr a n t z i a k o presidenteak egindako promesak gero eta urrutirago ageri dira. Ez dute Frantziako Konstituzioa aldatu, eta ez dira desagertu lege trabak. Horrez gain, gobernuak ez du berretsi Europako hizkuntza gutxituen ituna.
Euskara osasuntsu egon dadin

Euskaraz, bai sano!. Horixe aldarrikatu dute Bilboko Zazpikaleetako osasun zentroko profesionalek eta gaixoek, Osakidetza euskalduntzeko iaz abiatutako sentsibilizazio kanpainaren karietara egin duten bideoan. Osasun arreta euskaraz jasotzera eta ematera animatu nahi dute. Posible dela erakutsi nahi dugu, egin daitekeela borondatea badago. Osasun profesionalak eta gaixoak horretara animatu, aktibatu nahi ditugu, nabarmendu du Leire Sagastizabalek, Bilbo eskualdean Osakidetzak duen euskara arduradunak. Osasun zentroetan eta erietxeetan euskararen erabilera sustatzeko asmoz, iaz identifikazio kanpaina bat abiatu zen. Euskaraz zekiten osasun profesionalen eta zerbitzuetako langileen artean e hizkia zuten itsasgarriak banatu zituzten, eta horiek jartzera animatu. Hala, erabiltzaileek lehen kolpean langile horrek euskaraz dakiela jakin dezakete. Horrekin batera, bestelako egitasmo batzuk abiatzera animatu gintuzten, eta gure artean bideoa egiteko ideia sortu zen. Lantalde bat osatu, eta garbi izan zuten zer irudikatu nahi zuten bideoan: egunerokoan osasun zentroetan eta erietxeetan ematen diren komunikazio hartu-emanak. Beraz, bideoan, besteak beste, tentsioa hartzeko txanda eskatzera doan gaixo bat eta elkarrekin lanean ari diren bi erizain ageri dira. Uste genuen langileei lotsa emango ziela kamera aurrean agertzea, baina kontrakoa gertatu zen. Berehala agertu ziren
Berria 2013/05/26
Bilboko Zazpikaleetako osasun zentroko langileek eta gaixoek bideo bat grabatu dute, osasun zerbitzuen euskalduntzea bultzatzeko. Lotsak eta ohiturak alde batera utzi, eta erietxeetan euskara erabiltzera deitu dute.
bideoan parte hartzeko prest. Identifikazio kanpainan ere askok hartu dute parte.
Horrek erakusten du langileen aldetik badagoela gaiarekiko sentsibilizazioa eta interesa. 40 langile inguruk parte hartu dute bideoan. Bi ezezko jaso genituen, baina grabaketa egunean zeregin pertsonalak zituztelako. Dagoeneko hasi dira bideoa zabaltzen Internet bidez.

Erabileran dago ahulezia Osasun arreta eta zerbitzuak euskalduntzeko urratsak egin direla nabar mendu du Sagastizabalek. Euskara gero eta osasuntsuago dago alde horretatik. Gero eta profesional gehiago dira gai zerbitzua euskaraz emateko. Gero eta gehiagok dute agintzen zaien hizkuntza eskakizuna. Osasun Sailak abian jarritako neurriek lagundu dute horretan, baina batez ere profesionalen ahaleginak. Dena den, oraindik gabezia batzuk badirela onartu du. Hizkuntz gaitasunak lantzea alferrik da gero hizkuntza hori erabiltzen ez bada. Orain, prestakuntza horretan pausoak ematen jarraitzeaz gain, lortu behar dugu gehiago erabiltzea. Kalean gertatzen denaren isla dira osasun zentroak. Askotan, ohitura edo lotsagatik ez da euskara erabiltzen. Hori aldatu behar da. Osakidetzako langileen artean euskara lanerako tresna izateko oraindik asko falta dela aitortu du. Saio klinikoak euskaraz egiteko asko falta da oraindik. Baina hor oinarriagotik egin beharko litzateke lana. Adibidez, unibertsitateko ikasketetan.Urrirako Eusko Jaurlaritzak prest izan nahi du Osakidetza euskalduntzeko plan berria. Plan horrek errealitate horietan guztietan jarri behar dituela indarrak uste du. Batez ere erabileran jauzi bat emateko lanean. Bideoa ikusi nahi izanez gero: w w w. y o u t u b e . c o m / w a t c h ? feature=player_embedded&v=vrgBA7E-8Ps
Oharra Noain aldeko Oinarrizko Zerbitzuen Mankomunitateari

Noain aldeko Oinarrizko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea kritikatu nahi du Administrazioan Euskaraz taldeak. Mankomunitatea osatzen duten udalerriak hauek dira: Noain Elortzibar, Beriain, Galar Zendea, Untzue, Ibargoiti, Elo, Biurrun-Olkotz eta Tebas-Muruartederreta. Orain dela gutxi arte, legearen arabera, eremu erdaldunekoak ziren. 2010eko urte hasieran, ordea, Galar Zendeako bizilagunen egoera juridikoa aldatu zen. Nafarroako Parlamentuak Udalari eremu mistora igarotzeko aukera eman ondoren, Udaleko Osoko Bilkurak aldaketa onartu zuen. 2013ko apirilean, Mankomunitateak familia langile izateko bi lanpostu, oposizio bidez, betetzeko deialdia argitaratu zuen Nafarroako Aldizkari Ofizialean. Deialdian ez zuen jarri derrigorreaneuskara jakin behar izatea. Meritu moduan ere ez zuen puntuatu. Orain, administrazioari euskaraz zuzentzeko eskubidea dute Galar Zendeako euskaldunek. Hala ere, lehen aukeran kale egin du Mankomunitateak. Baraaingo Udaleko Plantilla Organikoaren onespena baliogabetu zuen Nafarroako Administrazio Auzitegiak 2011n, jendearen arretarako inolako lanpostutan euskara jakitea ez aurreikusteagatik. Deialdi hori salatzearekin batera, Noain aldeko Oinarrizko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateari gogoratu nahi dio Galar Zendeako egoera juridiko berria onartu behar duela, eta horren aurrean behar diren neurriak hartu behar dituela. Iaki Arrizibita (Administrazioan euskaraz taldearen izenean)
AEK zabaltzen isilpeko eragile

Korrikaren eta AEKren lehen urteetako sustatzaile nagusietako bat izateaz gain, euskararen alorrean erreferente garrantzitsutzat dute hura ezagutu zutenek. Euskararen aldeko langile nekaezina izan dela nabarmendu dute denek. Instituzio bat. Gaixotasun baten ondorioz, atzo goizaldean hil zen Joseba Kanpo Lasuen (Bilbo, 1955). Bizkaiko hiriburuan jaio bai, baina Otxandioko semetzat zuen bere burua hangoa zuen amaren familia. Urtsa Errazti lagun minaren arabera, Otxandio herriarekin maiteminduta zegoen. Otxandio zen bere zaletasun handiena.
Iritzia 2013/05/28
l a n u r t e l u ze z . P u bl i z i t at ekanpainak antolatzen trebea zela esaten dute gertutik ezagutu zutenek. Publizitatearen inguruko ezagutzak, gainera, euskararen mesedetan erabili zituen maiz. Lehen Korrikak antolatzen AEK Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundearen hastapenetan eta aurreneko euskaltegietan lanean aritu zen K anpo. Uribe Kosta eskualdeko koordinatzailea izan zen lehenbizi, eta Bizkaiko ekonomia arduradun lanetan aritu zen gero hainbat urtez. Kanpainen bultzatzaile handia izan zen. Inprimaketan, publizitatean, eta ondotik AEKanpadak antolatzen ibili zen. Dirua lortzen handik eta hemendik aritzen zen, gogoratu du Erraztik, bizitzan beti gertu izan zuen lagunak. Aurreneko Korrika antolatzen eta sustatzen aritu ziren Kanpo eta Errazti. Julen Kaltzadak AEKren webgunean azaldu duenez, Albaro Gurrearen Algortako etxean izandako bilera batetik jaio zen Korrikaren ideia. Kanpo, Errazti eta Gurrearekin batera, bileran zeuden Joxepe Zuazo, Natxo de Felipe, Bittor Artola eta Enrike Ibabe.
Ekonomia Zientzietako ikasketak Sarrikoko Unibertsitatean egin zituen Kanpok, Bilbon. Diru kontuez asko bazekien ere, publizitatearen munduaz, are gehiago. Hala, Bilboko publizitate agentzia batean egin zuen
1980ko azaroaren 29tik abenduaren 7ra egin zuten aurreneko Korrika hura. 2007. urtean Gara egunkariari eskainitako elkarrizketa batean, honako hitz hauek egin zituen Kanpok: Lehen Korrikak arrakasta itzela

izan zuen. Ez zen ideia biribil bat izan, azkenean ekimena herriari utzi zitzaion eta herriz herri joan zen Korrika betetzen. Gaur egun ezagutzen dugun Korrika herriak egin du, nolabait. Bigarren Korrika prestatzeko lantaldean, Martin Garitano Gipuzkoako ahaldun nagusia aritu zen, 18 urte baino ez zituenean: Talde handi bat zegoen AEKn, eta Kanporekin gauza asko partekatzeko aukera izan nuen. Nortasun handiko pertsona zen, baina maitakorra era berean. Garitanoren ustez, Kanpok ekarpen handiak egin ditu euskalgintzan, bereziki AEKn: Beti euskalgintzan zebilen, herri mugimenduan, nazio eraikuntzan. Betiko izango dugu gogoan. 1980ko hamarkadan, Bilboko kaleetan, elkarrekin makina bat solasaldi izan zuten Kanpok eta Garitanok, Urtsa Errazti, Jon Idigoras, Edurne Brouard eta beste lagun batzuekin. Bei Agirrek ere ondo ezagutu zuen Kanpo, aurreneko Korrikak antolatu zituzten taldean parte hartu baitzuen. Gipuzkoako AEK-ko koordinatzailea izan zen garai hartan Agirre, eta Kanpo oso pertsona aktiboa zela esan du. Euskaltzale eta langile sutsua zen. AEKn eta euskararen alde egindako lanaren eskertza aurtengo Korrikan jaso zuen K a n p o k , E r r a z t i re k i n b at e r a . 2 0 1 5 . kilometroa egin zuten, Erromon (Getxo), eta Korrikako arduradunek lore sortak eman zizkieten. Samina sortu du heriotzak AEKn, eta webgunean egin dizkiote goraipen hitzak: Amets egin zenuen, eta ametsa egia bihurtu. Ez zaitugu ahaztuko, ez zu ez gainontzekoak, Joseba; eta lasai, ze, Korrika goaz, iritsi arte Euskara eta Otxandio ziren Kanporen kuttunak, musikarekin batera. Gaztetan hasi zen kantatzen, 16-17 urterekin. Gaztetxoa zela, jendaurreko kantaldi gutxi batzuk ere egin zituen. Baina urteek aurrera egin ahala, gure herriko helmugara. Mertxe Mugika AEK-ko koordinatzaileak, berriz, Twitterren eman zizkion eskerrak: Joseba Kanpo Korrikaren sustatzaileak utzi gaitu. Zuk ereindako uztak jarraipena izango du. Eskerrik asko eta adiorik ez. AEKn egindako lanen artean, EAJrekin eta Eusko Jaurlaritzarekin izandako negoziazioak nabar mendu daitezke. Irakaskuntza proiektu bat dugulako sinatu dugu akordioa EAJrekin, esan zion Argia-ri 1988. urtean. Ezagutzen dutenek aipatzen dute isilpeko lan asko egin zituela. Erakunde publikoen alorra ondo ezagutzen zuen. Eta gerora, AEK-ko hurrengo belaunaldietako kide askok jotzen zuten beragana aholku eske. Erraztik nabarmendu du politika arloan ere isilpeko lana egin zuela Kanpok. HBn ibili zen, baina ez zen inoiz karguetarako aurkeztu. Euskal Herriko alderdien arteko elkar ulertzea bultzatzen aritu zen urte luzez, isilpean.

taldean eman zion bide bere musikazaletasunari. Horren erakusgarri, Bilboko Txomin Barullo konpartsako fanfarrearen sortzaileetako bat izan zela. Konpartsa hori 1978. urtean sortu zen, eta Bilboko Aste Nagusiaren klasikoetako bat da. Azkeneko urteetan, berriz, Erromoko fanfarrean aritu zen jotzen. Bere musika tresna kuttunen artean saxofoia zegoen. Erraztik hitzokin definitu du Kanpo: Oso pertsona indartsua izan da, konbentzitua eta lan egiten oso tinkoa. Garitanok argi du: Gure herriak omenaldi bat zor dio. Ostiralean Otxandion egingo diote omenaldi bat. AEK-k hurrengo egunetan emango ditu xehetasun gehiago. 1. Korrika antolatu eta 18. Korrikan lasterka egin ostean, isildu dira bere saxofoi doinuak.
Izena ekainaren 21erako emanda, %5 merkeagoa izango da AEKn euskara ikastea

Datorren ikasturterako eskaintza bereziak jarri dituzte martxan AEKn, eta udako barnetegietan aritzeko epea zabalik da Euskara ikastea merkeagoa izango da AEKn datorren ikasturtean aurrematrikula ekainaren 21erako egiten dutenentzat. %5 gutxiago kobratuko diete ikasle horiei, eta ikastaroak ordaintzeko erraztasunak emango dizkiete, orain baino epe bat gehiago ipinita. Taldeetan sartzeko lehentasuna ere emango diete. Dirua aurreratu beharko dute aurrematrikula egitean, baina guztia itzuliko diete irailaren 27an izen ematea berresten badute. Kontuan hartzekoa da, gainera, euskara ikasleei azterketak gainditzen dituztenean diru laguntzak ematen berriro hastekoa dela Eusko Jaurlaritza. Datorren ikasturtearen aurretik, udan ere izango da euskara ikasteko aukera AEKn. Aurtengo Korrikaren leloari lotuta, Udan ere eman euskara elkarri izeneko kanpaina bat jarri du martxan elkarteak; ikastaro trinkoak eta barnetegiak atondu dituzte uztailerako, abuzturako eta irailerako. Hau da eskaintza: euskalduntze saioak Arantzan (Nafarroa), Foruan (Bizkaia) eta Urepelen (Nafarroa Beherea) egingo dituzte; azterketak prestatzeko ikastaroak eta jarduera barnetegia, Foruan; familia barnetegiak eskainiko dituzte Adunan, Zerainen (Gipuzkoa), Zugarramurdin (Nafarroa) eta Foruan. Beste bi ikastaro berezi ere izango dira: oinez egingo dute bat, Pagomakurretik (Areatza, Bizkaia) Izabara (Nafarroa), ekainaren 29tik uztailaren 14ra; bestea bizikletan egingo dute, Urduatik (Araba) Zarautzera (Gipuzkoa), abuztuaren 3tik 18ra. Zuberera eskola bat izango dute Mendikotan.
Nafarroako euskaltegi publikoetan ere, murrizketak

Ordezkapenak egiteko dirurik ez dela argudiatu, eta euskara ikasteko baimenak ukatzen ari dira langile publikoei
Langile publikoei euskara ikasteko laguntzak eta ordaindutako baimenak gutxitzen ari da Nafarroako Gober nua. Ordezkapenak egiteko diru funtsak murrizten ari denez, euskara ikasteko baimenak hartzeko aukerak urritu dizkie langileei; salatu dute euskara ikasteko baimen eskaerak ukatzen ari dela gobernua. Euskarabidea arduratzen da langile publikoak euskaratzeko ikastaroez, eta ikasleen kopurua nabarmen jaitsi dela ziurtatu dute hango langileek. Baina Nafarroako Gobernuaren beste euskaltegi publikoan ere, Zubiarten, nabaritu dituzte murrizketak. Matrikulazioak eten gabe egin du gora Zubiarten, langileen esanetan, 2002an sortu zenetik. Lau langile kaleratu nahi dituzte, ordea. Euskarabideko eta Zubiarte euskaltegiko langileek, sindikatuetako ordezkariekin, agerraldia egin zuten atzo Iruean, murrizketa horiez ohartarazteko. Zubiarte euskaltegiko langileek eman zuten datua: hamar urtean matrikulek gora egin badute ere, langile kopurua %27 murriztu dute azken hiru urteetan. Herritarrei zerbitzua ematen die euskaltegi horrek, baina Hezkuntza Departamentuko euskara ikastaroez ere arduratzen da. Eta Zubiarte euskaltegitik Euskarabidera bideratzen ari dira ikasle batzuk. Euskarabideak administrazioko ikasle gutxiago jasotzen dituenez, ratioak betetzen ditu era horretan. Baina, ondorioz, Zubiarten behin-behineko
Berria 2013/05/29
postua duten lau langile kaleratzeko arriskuan daudela salatu dute langileek.
Euskarabideko langileek, berriz, zehaztu dute murrizketa basatiak jasan dituztela. Euskara irakasten lan egiten duten teknikarien kopurua %50 murriztu da Euskarabidea sortu zenetik, atzo emandako datuen arabera. Lanean ari direnek, berriz, gehiegizko lan baldintzak dituztela salatu dute. Ratioetan, bestalde, gober nuak aldaketa arbitrarioak egin dituela eta ikasleak onartzeko prozedurak ere aldatu dituela azaldu dute irakasleek. Ohartarazi dute horrek irakaskuntzaren kalitatean eragina duela. Mozketen ondorioz, Nafarroako administrazioa euskalduntzeko planek okerrera egin dute, langileen esanetan. Hor reg atik, administrazio publikoko langileen zein herritarren beharrak asetzeko eskatu diote gobernuari. Euskarabideari ere eskakizuna egin diote: Estatutuek agintzen dizkioten funtzioak betetzeko eta behar adina giza baliabide eta baliabide ekonomiko jartzeko horretarako.
Etorkizuna duen proiektua da BERRIA, garai zailak bizi arren

Hamar urte igaro eta gero, bihar utziko du BERRIA Taldeko kontseilari ordezkari kargua Joanmari Larrartek. Dena den,
Konbentzituta nago egunero egiten dugun lana ona dela. Eskuragarri jartzen ditugun p ro d u k t u a k o n a k d i r e l a . Jo a n m a r i Larrarterenak (Hernani, Gipuzkoa, 1967) dira hitzak. Larrarte baikor da BERRIA Taldearen proiektuaren etorkizunaz. B E R R I A Ta l d e k o a d m i n i s t r a z i o kontseiluko kontseilari ordezkari kargua uztera zoaz hamar urteren ondoren. Zein balorazio egiten duzu? Ez da erraza hamar urteko balorazioa labur egitea. Baina esango nuke, zailtasun guztien gainetik, sendotasun bat zuen proiektu bat itxi zutela 2003an [Egunkaria]. Berehala asmatu genuen, ordea, haren ondorengoa izango zen egitasmo bat abian jartzen. Denok dakigu nola sortu zen BERRIA. Hamar urte igaro eta gero, zailtasun asko dituen proiektua da, baina baita etorkizuna duena ere. Hasieratik ahalegin handia egin izan da euskaraz bizi nahi dugunontzat komunikazio tresna sendoak sortzeko. Hori da g ar rantzitsuena, produktu zabal bat eskaintzea. Izan ere, beti egon izan da mito bat, euskarazko egunkari bakarra izanda, euskaldun guztiak harrapatu behar dituela. Baina hori pentsaezina da. Gure apustua izan da oso diferenteak diren produktuak es k ai n tzea, ah ali k eta j en d e geh i en erakartzeko.
Berria 2013/05/29
Egungo proiektuak etorkizuna duela esan duzu, baina baita zailtasunak ere. Azken urtea nola joan da?
Ukaezina da garai oso zailak bizitzen ari garela. Bai krisi ekonomikoa eta bai paperezko hedabideak jasaten ari diren krisia zuzenean ari zaizkigu eragiten. Diru laguntzak eta, batez ere, publizitatea jaitsi egin dira. Gainera, ez dakigu prentsa idatziak zein leku izango duen etorkizunean; Internet nabarmen gailentzen ari zaio. Horren ondorioz, zoritxarrez, diru galerekin amaitu dugu aurten ere. Eusko Jaurlaritzak urte amaierarako hitzemanda zigun diru laguntza iritsi izan balitz, urtea galerarik gabe amaituko genukeen. Baina ez da horrela izan. Oso urte zaila eta konplikatua izan da, eta oso neurri gogorrak hartu behar izan ditugu: hainbat lanpostu kendu, soldatak

murriztu... Ikaragarria izan da langileek erakutsi duten adorea eta aurrera egiteko gogoa murrizketen aurrean. B a i n a b e r r i k u n t z a k eg i t e ko e t a etorkizunera begiratzeko urtea ere izaten ari da aurtengoa, ezta? Bai. Ez dago beste modurik gauzak egiteko eta bideratzeko. Sakelako telefonoetarako aplikazioekin abiatu gara, eta BERRIAk edizio digital berritua izango du urtea amaitu baino lehen. Garai zailenetan ere, proiektu batek aurrera egin nahi badu, beti planteatu behar ditu berrikuntzak. Horretarako gaitasuna erakutsi dugu. duen egitasmoa da. Etorkizunera begira, gure apustu garrantzitsuenetakoa izan da komunitatea. Baina diru sarrerak lortzeko abian ditugun beste bideak alde batera utzi gabe: diru laguntzena, publizitatearena, zerbitzuena... Krisi garaian, elkarlanean aritzea erabaki dute euskarazko hedabideek, eta Hekimen elkartea sortu zuten azaroan. Nolako bidea ari da egiten? Ziurrenik, Hekimen sortzea izan da azken urteetan euskarazko hedabideek egin dugun urratsik sendoenetako bat. Ezinbestekoa zen horrelako erakunde bat edukitzea. Baditugu elkarrekin landu eta borrokatu behar ditugun kontu asko. Instituzioek ondo hartu dituzte Hekimenen planteamenduak. Ekintzekin ikusi behar dugu hori nola gauzatuko den. Baikor zara? Erakundeek erronka asko dituzte, baina, euskarazko hedabideei dagokienez, planteatu eta esan beharko dute estrategikotzat hartzen dituzten. Hala hartzen badituzte, inbertsioak egin beharko dituzte. Askok esango didate krisi garai honetan ezin dela. Baina erantzungo diet herri honetan, krisi garaietan ere, proiektu bat estrategikotzat jotzen denean dirua eta baliabideak jartzen direla. Euskarazko hedabideak errealitate horretara ekartzen ez baditugu, ez dugu etorkizun xamurra izango. Ez gara ari, gainera, hedabide eta lanpostu batzuen galeraz bakarrik. Herri honen euskalduntze prozesua bera ere kolokan jar daiteke. Erakundeen aldetik bestelako politika batzuk espero behar ditugu.
Proiektuak etorkizunean ere sendotasuna izan dezan landu den beste egitasmo bat BERRIAlagunen komunitatea izan da. Zein emaitza lortu dira? BERRIAlagunaren kontzeptua oso ondo txertatu eta zabaldu da gizartean. Jendeak ondo ulertu du BERRIA bezalako proiektu bat denon artean atera behar dugula aurrera. Pixkanaka hazten eta sendotzen jarraitzen

Zein gomendio emango dizkiozu zure ondorengoari? Lehenik, esango nioke garai zailak direla, baina aurrera begiratu behar dela. Ezin dela etsipenean erori. Bigarrenik, esku artean dugun proiektua oso garrantzitsua dela euskararentzat, herri honentzat. Kontzientzia horrekin lan egin behar da. Hirugarrenik, BERRIA Taldea osatzen dugun guztiokin ahalik eta konplizitate handiena lortzeko. Hori egiten badu, etorkizuna izango du. Administrazio kontseiluko lehendakari berria ere izendatuko dute bihar. Iaztik zegoen aurreikusita. Tartean Joxanen [Lizarribar] heriotza gertatu zen. Nik ulertzen dut baldintza hauetan lehendakaritza hartzea ez dela baldintza normaletan hartzea bezala. Baina ziur nago lehendakari berriak jakingo duela bere izateko modua islatzen. Gurea bezalako proiektu batean noizean behin aldaketak egitea beti da ona. Bide ematen du bestelako ilusio batzuk sortzeko. BERRIA egiten dutenei zer esango zenieke? BERRIAk etorkizuna izango du, proiektuarekiko duten loturari eusten badiote. Eusteko eskatuko nieke, bi arrazoirengatik: bat, euskarazko hedabide nazional bat beharrezkoa dugulako; eta bi, konbentzituta nagoelako egunero egiten dugun lana ona dela. Eskura jartzen ditugun produktuak onak direla.
Baxoa euskaraz egiteko eskaera

Baxoa Euskaraz eta EHE Euskal Herrian Euskaraz taldeek protesta ekintza egin zuten asteazkenean, baxoa proba euskaraz egiteko eskatzeko. Lehenbizi alderdi sozialistak Baionan duen egoitzaren aurrean egin zuten ekimena, eta ondoren Bernat Etxepare lizeora eraman zuten elkarretaratzea. Baxoa euskaraz pasatzeak euskaraz ikastea bultzatuko du, elur bolaren eragina sorraraziz. Ikasle gehiagok hautatuko du lizeoan ikasketak euskaraz jarraitzea, aldarrikatu zuten.
ETBn, euskaldunok galtzaile

Banuen ohitura Gaur Egun ETB SATen ikusteko, 14:30ean. Hobeto datorkit, eta pentsatzen dut ikusle potentzial gehienentzat ordutegi hori hobea dela, eta ez ETB 1ekoa 14:00etan. Aurreko gobernuaren garaian hasi ziren horrekin. Joan den astean sorpresa desatsegina izan nuen: ETB 2an eman ohi duten programa bat jarri dute ETB SATen, 14:30ean, eta ez dit batere graziarik egin. Are gehiago, haserre nago. Zer esan nahi digu ETBk?: gaztelania dakizuenez, itxaron eta ikusi Teleberri? Bi ordutegitan ikusi ahal izateak konpentsatzen zuen nolabait Gaur Egun-ek duen ordutegi txarragoa. Bestalde, errepikapenena lotsagarria da ETB1ean. Aspaldiko programak errepikatzen dituzte edozein ordutan. Zerbait aipatzearren, joan den ostiralean, ez dakit noizko pilota partida eman zuten. Hirugarren mailakotzat gauzkate euskaldunok. Gero, agintari horiei ahoa betetzen zaie euskara goratzen. Xabier Rico (Gasteiz)
Iritzia 2013/05/29
apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila
Ekaina
ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina
Aldi zailean, ilusiozko arnasa

BERRIA Taldeko lehendakari izendatu dute Beatriz Z a b a l o n d o, e t a k o n t s e i l a r i o r d e z k a r i I b a n A r r e g i ; bideragarritasuna dute helburu. Galerak izan zituen taldeak iaz ere, eta, horri aurre egiteko, komunitatea bultzatu nahi du
Zenbakiei eta dakartzaten ezinei buruzkoak izan ohi dira azken urteetan BERRIA Taldeko akziodunen batzarrak. Zenbakiez bai, ezinez bai, baina ilusioaz ere aritu ziren atzo, eta izanaz, eta izenez. Arduradun berriak izendatu dituzte: Beatriz Zabalondo izango da lehendakari, eta Iban Arregi kontseilari ordezkari. Hamar urte beteta, taldearen bideragarritasunari eustea jarri dute xede, eta komunitatea indartu egin nahi dute. Iragarria zuten hamargarren urteurrenarekin batera kargua utziko zutela. Euskaldunon Egunkaria itxita, BERRIAren gidaritza hartu zuen enpresako buru jardun dute Joxan Lizarribar lehendakariak eta Joanmari Larrarte kontseilari ordezkariak. Lizarribarren heriotzak ez ditu aldarazi asmo horiek, eta, atzoko batzarrarekin batera, arduradun berriak izendatu zituzten, aho batez. Dozenaka akziodun bildu ziren Andoainen, Gipuzkoan, taldeak urtero antolatzen duen batzarrean. Azken aldiz, Larrartek eman zituen azalpenak egoera ekonomikoari buruz. Urte gogorra izan zen iazkoa. Papereko hedabideen krisiari ekonomikoa gehitu zaio azken urteetan, eta ataka zailean jarri ditu horrek komunikabideak; areago euskarazkoak. Datuak zinez dira gordinak: publizitatea ia erdira erori da 2006tik 2012ra %46, eta kioskoan ere egunkari gero eta gutxiago saltzen dituzte %7 bueltan jaitsi da
Berria 2013/06/02
BERRIA, baina harpidetza sare indartsua duelako eusten ari da alor horretan. Erakundeen laguntzek ere behera egin dute azken urteetan %9 apaldu zen iaz Jaurlaritzarena.
Galerekin itxi zuen 2012a taldeak. Ia 150.000 euro. Horien azterketa egin zuten batzarrean; hots, nola sortu den ustekabeko zuloa. PSEEEren gobernuak hitza jatearen ondorio izan da: berrikuntza proiekturako laguntza modura, 170.000 euroko ekarpena agindua zuen publikoki, gainera, baina atzera egin zuen egun batetik bestera. Hori izan da galeraren arrazoia, gainerako ahaleginak eginda baitzeuden, dio Larrartek. Agindutako laguntza jaso izan balu, urtea galerarik gabe amaituko zuen BERRIA Taldeak.

Komunitatearen garrantzia Iragarpenak ez dira onak aurten ere, eta egoera bideratzeko asmoz iaz hasitako proiektu batzuetan indar egiten segituko du taldeak. Zure ziztada behar dugu kanpaina da horietako bat. BERRIAren inguruan dabiltzanen eta proiektua beharrezko ikusten dutenen diru ekarpenak biltzeko egitasmoa da, eta iaz jarritako helburuak bete ditu: 500.000 euro bildu zituzten BERRIA Taldeak aurrera egiteko. Harpidedun edo papereko kazetaren erosle ez den jendea ere badabil BERRIAren inguruan, eta horren froga izan da kanpaina hori, Larrarteren hitzetan; dirua jarri dutenetan, lautik hiru ez dira harpidedunak. Etorkizuneko bideetako bat izan daiteke. Aurten 600.000 euro biltzea dute erronka. kolokan jarri du horrek, eta sarean kobratzen ari dira gero eta gehiago. Ez da hori BERRIAren asmoa. Euskarazko hedabideetarako sarbidea ez dugu mugatu nahi, azaldu du Larrartek. Jendearen borondatezko ekarpenen alde egingo dute. Kanporako zerbitzuen bidean ere segitu nahi dute urratsak egiten. Erronka handia dugu: diru sarrera txikiak ekarriko dituzten bide asko jarri behar dira abian. Administrazioko eta kontularitzako lanak, diseinuari lotutakoak, itzulpenak eta horrelako zerbitzuak eskaintzen ari da taldea. Orain arte ez dira aski izan, ordea, diru sarrera horiek. Lantaldeari eragin dioten neurriak hartu behar izan zituzten iaz: soldatak jaitsi egin zituzten urteetan izoztuta zeuden, eta hamabi postu kendu egin zituzten. Erabaki zailak direla aitortu zuen Larrartek, baina nahitaezko jo zituen. Egungo baliabideetara egokituko den egitura behar da. Bat egitearen indarra Egoera ez da samurra, baina, ilusioz, azken urtean emandako aurrerapausoen berri ere eman zuten. Nagusia: Hekimen elkartea sortu dute herri ekimeneko euskarazko hedabideek. Benetan pentsatzen dugu sektoreak elkar hartuta aritu behar duela egoera zail honen aurrean, nabarmendu zuen Larrartek. Komunikabideen batasunak sektoreari indarra emango diola ziur agertu zen. Beste pauso bat emango dute Tolosaldean aurki: elkar hartuta, proiektu multimedia bat sortuko dute eskualdeko euskarazko lau hedabideek: Hitza egunkariak, Galtzaundi aldizkariak, Txolarre irratiak eta 28 Kanala telebistak. Aitzindaritzat jo dute proiektua.
Deigarri da egoera, izan ere: sekula baino irakurle eta jarraitzaile gehiago, eta egoera ekonomiko estuan dago taldea. Honakoak dira azken datuak: BERRIAk 64.000 irakurle ditu, Hitza kazetek astean 118.000, eta Berria.info atarian egunean batez beste 31.000 bisita dituzte; CIES etxearen datuak dira guztiak. Hedabideei jarraitzen segitzen du jendeak, baina paperetik Internetera jotzen dute gero eta gehiagok. Publizitateak ez du, ordea, berdin egin: paperean gero eta gutxiago dago, baina Interneten ere ez da indartu. Komunikabideen bideragarritasuna

BERRIA Taldeak parte hartzen duen beste proiektu batzuen berri ere eman zuten. Irrien Lagunak klubak emandako aurrerapausoa nabarmendu zuten bereziki; sendotzea lortu du azken urtebetean, jaietako egitarauetan tokia egiten ari da, eta ez du galerarik izan. Urteurrenarekin, izen berriak Hamar urte. Eskualdez eskualde ekitaldiak egiten ari dira ospatzeko azken jaia hilaren 22an izango da Martin Ugalde parkean. Hamarnaka kontatzekoak gara hartu dute lelo gisara, eta hamarkada baten bukaera irudikatu zuten atzo. Joxan Lizarribarrek eta Joanmari Larrartek eskuz esku egin dute bidea BERRIA sortu zenetik, eta, urteurrenarekin batera, kargua uzteko asmoa zuten. B e a t r i z Z a b a l o n d o p ro p o s a t u z u t e n lehendakaritarako, eta akziodunen batzarrak aho batez aukeratu zuen. Taldean luze jardundakoa da Zabalondo; Euskaldunon Egunkaria-n eta BERRIAn euskara taldean aritu zen. Itzulpengintzan denbora askoan lan egin du, eta unibertsitatean irakasle ari da. 2011tik dago BERRIA Taldeko administrazio kontseiluan. Etxekoa izango da kontseilari ordezkari berria ere: Iban Arregi. BERRIA Taldeko hedabideen arduraduna izan da azken urteetan. Herri hedabideekin lotura estua du, Azpeitiko Uztarria komunikazio proiektuaren sortzaileetako bat izan baitzen, eta lehen lehendakaria. Larrartek BERRIA Taldean jarraituko du; gainera, administrazio kontseiluan egongo da urtebetez, zubi lana egin dezan. Akziodunen aurreko lehen hitzaldian, proiektuaren garrantziaz aritu zen Zabalondo hitzaldia, osorik, Berria.info atarian dago: Munduko herrialde guztiek nahi dituzte beren hedabideek. Gu ez gara gutxiago izango! Euskaldunok ematen ez badugu gure munduaren berri, nork emango du?. Taldea berritze eta eraldatze prozesu bete-betean dagoela azaldu zuen, eta hori ezinbesteko dela, atzera geratu nahi ez badu. Proiektuak martxan dira: estilo liburua Interneten izango da aurki; webgune berria, irailean.
Etxetik kalera, euskara ahora

Aurtengo Kilometroen jaia etxetik kalera eta leku guztietara zabaltzeko bideoklip ausarta eta sentimenduz betea egin dutela azaldu zuten egileek atzo, irudian ageri den aurkezpenean. Gipuzkoako ikastolen jaia Tolosako Laskorain ikastolak antolatuko du, Ahora leloarekin, eta ikastolarekin harremana duten 200 lagunek parte hartu dute bideoan. Euskararen festan, mota, kolore eta gremio guztiak bildu nahi izan ditugu, eta kalera atera, azaldu dute egileek.
Langileak, hizkuntz eskariak moldatzearen alde

Euskara normalizatzeko teknikariei eta langile publikoei egindako ikerketa bat aurkeztu du Eusko Jaurlaritzak
A r a b a k o, B i z k a i k o e t a G i p u z k o a k o euskararen normalizaziorako teknikariek eta langile publikoek beharrezkoa ikusten dute hizkuntz eskakizunak arautzeko sisteman egokitzapenak egitea. Sistemak euskararen normalizazioaren bidean urratsak egiten lagundu duela uste dute, baina kasu askotan gero hori ez dela erabileran ikusten. Hala jasotzen da Eusko Jaurlaritzak agindutako ikerketa batean: Hor dago desorekarik handiena. Hizkuntz eskakizunak egiaztatzen dira. Baina gero ez da euskara erabiltzen. Hobetzen jarraitu behar da. Ahaztu gabe eskakizun horiei esker langile publikoen erdiak euskaraz jakitea lortu dela, nabar mendu zuen atzo Eusko Legebiltzarrean Patxi Baztarrikak, Eusko Ja u rl a r i t z a k o H i z k u n t z Po l i t i k a r a k o sailburuordeak.
Berria 2013/06/04
Langile horiek hizkuntz eskakizunen sistemari buruz duten iritzia biltzen duen ikerketa bat aurkeztu zuen atzo Baztarrikak legebiltzarrean, Cristina Uriarte Hezkuntza sailburuarekin batera. Aurreko legealdian Eusko Jaularitzak agindutako ikerketa bat da. 76 langile publikori Osakidetzako, justizia administrazioko eta Ertzaintzako langileak, besteak beste eta hizkuntz normalizaziorako 26 teknikariri hizkuntz eskakizunen sistemari buruz galdetu zieten. Azken urteetan aurrerapausoak eman direla onartu dute teknikariek. Baina, aldi berean kritiko dira sistemarekin. Eskariek administrazioan euskararen erabilera areagotzeko balio beharko zuketela uste dute. Baina ez dela halakorik gertatu. Gainera, uste dute kasu askotan ez datozela bat lanpostuaren komunikazio b e h a r r a k e t a e z a r r i d i re n h i z k u n t z eskakizunak. Hori dela eta, beharrezkoa iruditzen zaie sistema egokitzea. Eredu

misto eta asimetrikoen alde egin dute, Baztarrikaren ustez. Oso garrantzitsua iruditzen zaie egungo ikasketa sistemari eustea, baina prestakuntza zehatzagoa eskainita. Hizkuntz eskakizunen eta erabileraren arteko lotura falta ikusten dute langile publikoek. Hori kontuan hartuta, Baztarrikak uste du ezinbestekoa dela hizkuntz eskakizuna egiaztatua duten langileek euskara erabiltzea, bereziki, herritarren arretarako zerbitzuetan eskubide hori bermatzea. Hori kontuan hartuta, hizkuntz eskakizun horiei eusteko beharra defendatu du. Hizkuntz eskakizunen sistema adostu egin zen, ez inposatu. Ez dago eskubide urraketarik. Ez gaude prest aldatzeko, ezta auzitan jartzeko ere. Hobeto kudeatu nahi dugu, beti egin dugun moduan adostasunetik abiatuta.
Baztarrikak emandako datuen arabera, langile publikoen %4,35ek oraindik ez dute egiaztatua agindutako hizkuntz eskakizuna.
Ikerketaren arabera, sistemaren inguruan iritzi hobea daukate eskakizuna egiaztatua dutenek. Kritikoenetakoak dira adineko langileak eta, helburuak lortu gabe, egiaztapena lortzeko epea gertu dutenak. Guztiek beharrezkoa ikusten dute langileen artean euskara ikasteko gogoa sustatzea, eta prestakuntzak jarraia izan behar duela. Baztarrikak emandako datuen arabera, langile publikoen %4,35ek oraindik ez dute egiaztatua agindutako hizkuntz eskakizuna.
Inposizio bat direla uste dutenei oharra egin die: Euskararen Legearen inguruan 1986an Espainiako Auzitegi Konstituzionalak emandako epai batean oinarritzen da gure jarduna. Horren arabera, hemengo erakunde publikoei dagokie erabakitzea zein lanpostutarako den beharrezkoa euskaraz jakitea. Baztarrikak argi utzi du zein izan behar duen helburua. Gobernu moduan gizarte elebidun bat lortzea da gure apustua. Horretarako, bi hizkuntzen arteko oreka handiagoa izateko ari g ara lanean. Ja r r a i k o r t a s u n a r i e t a h e r r i t a r re n borondateari lotutako irizpideak hartuko ditugu kontuan. Euskarak lanerako eta zerbitzurako tresna izan behar du administrazio publikoan. Normala ez dena da euskara hizkuntz ofiziala izatea eta gero erakunde publikoetan zerbitzu eta lanerako hizkuntza moduan ez erabiltzea.
Elortzibarren ere euskaraz bizi nahi dugu. Zonifikaziorik ez!

Larunbatean, ekainaren 8an, Elortzibarko XIII. Euskararen Eguna ospatuko dugu Noainen. Haur, gazte zein helduek gozatzeko e g i t a r a u p o l i t a p re s t at u d u g u , e t a , zalantzarik gabe, festa egun handia izanen da.
Iritzia 2013/06/06
Festa egun handia izango da, bai, baina baita aldarrikapenerako hitzordu aproposa ere. Urtero bezala, Elortzibarko herritarrok euskaraz bizi nahi dugula ozen eta harro erranen dugu. Gero eta gehiago gara, eta, urtez urte, gure nahia eta horretarako hartzen dugun konpromisoa berresten ditugu. Baina hori ez da gure aldarrikapen bakarra izanen, euskaraz bizitzeko ez baita nahikoa euskaldunon borondatea, zoritxarrez. Euskaraz bizitzeko, euskaldunon eskubideak bermatuko dituzten hizkuntza politika eraginkorrak ere behar ditugu. Eta euskaldunon eskubideak bermatzea ezinezkoa da gaur egun oraindik indarrean dagoen Ley del Vascuence delakoarekin. Beraz, euskarari jarritako muga lotsagarri horiek ezabatzeko garaia da. Horrexegatik, Nafarroako berezko hizkuntzak merezi duen legea exijitu nahi dugu, euskara Euskal Herri osoan ofizial izendatuko duen legea, alegia. Elortzibarko euskaldunok Lesaka, Izaba, Faltzes, Ziburu, Amurrio, Atharratze, Zumaia, Baigorri edo Gernikakoak bezalakoak garelako, zonifikaziorik ez! Zesar Armendariz (Noaingo gau eskola)
Bazterketari buruzko kronika

Euskarak lege babes handiagoa izango duela iragarri bai, baina aurrerapausorik ez da izan 2012an, Behatokiak txostenean esan duenez. Inoiz baino kexu gehiago jaso dituzte; horiek zati txiki bat bakarrik direla ohartarazi dute
Hitzen eta promesen urtea izan da. Frantziako presidentetzarako hauteskunde kanpaina, eta hizkuntza gutxituen gutuna sinatuko zuela hitzeman zuen Franois Hollandek. Espainiako Estatuak sinatua du, baina ez du betetzen; Europako Batzordeak hobetzeko bideak proposatu dizkio. Aukerak mahai gainean, baina aurrerapenik ez. Euskal hiztunekiko lehendik zetozen joerek berdin segitu dute, ohartarazi du Garbie Petriatik, Hizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendariak. Urratsik ez dute ikusi aurreko urteekiko, eta euskaldunek jasaten duten bazterketaren ikur da, berriro, urraketei buruzko txostena. Deliberamendua behar da: betebeharrak ezin du gehiago itxaron. Inoiz baino lan gehiago izan dute Behatokian 2012an. 1.515 kasu aztertu dituzte; gehiengehienak herritarrek jarritako kexuak izan dira: 1.431 iaztik, adibidez, %45 handitu da kopurua . Ohartarazi dute, nolanahi ere, zenbaki horiek errealitatearen zati txiki bat soilik azaltzen dutela, euskaraz jardun ezinik utzi dituzten gehienek ez baitute kexurik aurkezten. Kasurako: Osasunbidean egoera makurragoa da Osakidetzan baino, baina Osasunbideari buruzko kexu gutxiago jaso dute. Iparraldeko kexuak ere gutxiago dira, nahiz han den egoera kaskarrena. Nafarroako Gobernua buru da kexuetan. Atzerapauso etengabeak salatu dituzte azken urteetan, eta iazko bilketan behin eta berriz ageri
Berria 2013/06/07
dira herrialde horretako atzerapausoak. Horretan bidelagun du gobernuak Irueko Udala.
Lege aldetik euskarak oso egoera desberdina du herrialde batetik bestera, baina kexuak herrialde guztietara zabalduta daude. Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan du lege aldetik egoera eskasena euskarak: batere babesik ez du. Administrazioan bertan euskarak apenas daukan tokirik nekez lortzen da harrera euskaraz lortzea, edota jakinarazpenak, informazioak eta abar euskaraz jasotzea, eta hizkuntza paisaia erdalduna da, sistematikoki ez baitute itzulpenik egiten. Frantsesaren nagusitasuna eta euskararen presentzia eskasa nabarmena da, azaldu du Petriatik. Herritarrentzat oztopoa da euskaraz aritu nahi izatea. Irmo erantzuten diete frantsesez jardun

behar dutela: euskaraz idatzitako txekeak atzera bota dituzte Baionako Suprefeturan, herriko etxean ez dute daraman euskal izen bat erregistratu... Egoeraren neurria hartzeko: Pirinio Atlantikoetako Departamenduak urtero aldizkari bat kaleratzen du, eta artikulu bakarra egiten du euskaraz. Erantzuna, beti: Errepublikako hizkuntza ofiziala frantsesa da. Legeak berak euskarari jarritako mugei heltzen diete beste kasu batzuetan. Justizian gertatzen da hori. Espainiako Botere Judizialaren Lege Organikoan oinarrituta, aldeetako batek argudiatzen badu euskaraz ez dakiela, prozedura guztia gaztelaniaz egin behar da, indefentsiorik ez sortzeko. Iruean eta Bergaran (Gipuzkoa), euskaraz aurkeztutako eskariak ez dituzte tramitera onartu erdaratu arte. Lekukotasuna euskaraz emateko, aurrez baimena eskatu behar da; eten ere egin dituzte saioak, nahiz idazkaria prest agertu itzulpenak egiteko. Sektore pribatuan argudiatzen dute ez daudela behartuta. Iberdrola: Nafarroan guztia gaztelaniaz egiten da, herritarrak kontrakorik esaten ez badu. Comercio Gipuzkoa: Ez gaude behartuta jakinarazpenak euskaraz egitera. Dialekto bat besterik ez da, eta, espainola guztion ama hizkuntza denez, ez dut denbora galduko. Hirugarren bidea: aukerarik ez Legearen zirrikituak, betebeharrik ez. Eta aukerarik ez. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan argudio hori ematen dute gehien. Osakidetzan sendagile erdaldunei buruz kexatuta, lan poltsan euskaldunik ez dagoela erantzun dute. Mediku parteak-eta gaztelaniaz egin behar dituzte, euskaraz ezin baitituzte langile guztiek ulertu. Poliziaren lan hizkuntzan ez du tokirik euskarak. Erdaraz erantzuten dute, nahiz erabiltzaileak euskaraz hasi. Foruzainekin gertatua: identifikatzeko eskatu diote pertsona bati, eta hark euskaraz erantzun; haiek ezetz, egiteko erdaraz. Euskaraz zenbakiak ere ez ote dakizkiten galdetu die hark; euskaraz erantzun dio poliziak, esanez nahi beste dakitela baina haiekin gaztelaniaz hitz egiteko. Neurriak eskatu dituzte egoera ikusirik. Iparraldean eta Nafarroan lege babesa presazkoa
Ofizialtasuna, ez bermea Hegoaldean ofizialtasuna badauka euskarak Nafarroan eremu batzuetan bakarrik, baina, hala ere, oztopo handiak daude. Irueko gobernuak eta udalak legea ez betetzearen alde egiten dute zuzenean. Elebakartasunerako pausoak ematen ari direla salatu dute: gutunak, ebazpenak, errotuluak... Euskaraz ikasteko zailtasunak etenik gabe ageri dira. Kexuen aurrean, erantzunik ere ez dute eman Osasunbideko buruek.

dela nabarmendu du Petriatik. Hurrengo urratsa nahi du Araba, Bizkai eta Gipuzkoan: Ofizialtasuna edukiz bete behar da, paperean jasotakoa egunerokoan bermatzeko.
MARKEL LIZASOAIN. SALDIAS (NAFARROA) 33 URTE BIKAIN URKIRI. ONDARROA (BIZKAIA) 31 URTE
Erdaraz erantzun, eta euskaraz egiten baduzu hirugarren aldiz, erradikal bat zara
Euskara kolore bat izan behar bada, ostadarra izatea nahi dugu. Denona da, eta denontzat. Sentimendu orokor batzuk topatzen ditugu, betiko oztopoak dauzkagulako. Oso nazkatuta gaude jarrera konkretu batzuekin. Gure jarrera garbia da. Askotan gertatzen zait. Orain gutxi: 'Kaixo, egun on' esan ahalegintzen naiz beti baikor joaten, nahiz gu ere izan gaitezkeen desatseginak, eta ikustekoa zen zer aurpegi jarri zuten. Egunerokoak dira aurpegi eta erantzun txarrak. Azken batean, hori baztertzea da. Eta mundu honetan nork nahi du sentitu baztertuta? Galdetu zidan zertan lagun ziezadakeen, erdaraz. Nik euskaraz erantzun nion. 'Euskaraz egingo al didazu?', galdetu zidan, erdaraz. Eta nik: 'Bai. Euskara zuretzat ere bada. Denona da euskara, ez nirea'. Joan nintzen kontuari buruz galdera bat egin zidan, eta 'bai' erantzun nion. Paperak begiratzen ari zen, eta ikustekoa da nola jaso zuen burua 'bai' esan nionean. Horrek nazka ematen du, eta inpotentzia. Sentimendu guztiz negatiboak. Kasu bakarra da hori, baina milioika eman daitezke. Ez dago eskubiderik horretarako. Esan nion: 'Ez duzue ulertzen 'bai' esatea ere?'. Askotan gertatzen da; esaten dizute ez dutela ulertzen... Nik esaten diet: 'Euskaraz, mesedez'. Eskemak apurtzen dira. Goazen apurtzera. Kontzientzia badaukat. Lehen berba euskaraz egin, eta berak erdaraz erantzuten du. Baina bigarren berba ere euskaraz egiten badiot, euskaldunok ere dudatan hasten gara. Arazo bat daukagu. Baina hirugarren aldiz euskaraz berba egiten baduzu, orduan erradikal bat zara. Eguneroko birrintze psikologiko, sozial, kultural eta linguistikoa da hori.
Eguneroko borroka da Nafarroan; beti zapalduak sentitzen gara euskaldunok

Guk egunero borrokatu behar izaten dugu euskaraz bizitzeko. Administrazioarekin daukagun tratuan beti eske ibili behar izaten dugu. Errenta aitorpena egiteko paperak, adibidez, etxera erdaraz ailegatzen dira; eskatu, eta berriro ere erdaraz bidaltzen dituzte, eta berriro eskatu behar izaten ditugu. Beti borroka batean ari gara. Medikua eskatu behar baduzu ere, euskarazkoa eskatzeko traba mordo bat jartzen dute; azkenean lortuko duzu igual, baina beti trabak eta eragozpenak ipintzen dituzte. Nafarroako Gobernuaren webgunera sartu, eta lau aukera ematen ditu: euskara, gaztelania, ingelesa eta frantsesa. Euskarazkoa apaingarri hutsa da, ordea. Sartzen zara, eta gauza bat edo beste badago euskaraz, baina nik esan behar banu, hamarretik bederatzi gaztelania hutsean dago. Legez gure eskubidea baldin bada tratu hori euskaraz jasotzea, nola liteke politikariek-eta behin eta berriz legeak haustea? Ahoa betetzen zaie legea bete beharra dela esanez, eta gero beraiek ez dute betetzen. Errepidean ere, karteletan, herrien euskarazko izenak, euskarazko toponimoak, gaztelaniazko grafiekin idazten dituzte nonahi. Nafarroan behintzat eguneroko borroka da. Euskaldunok beti zapalduak sentitzen gara.
Dibertsifikazioa izango da diru sarrerak handitzeko bidea
Berria 2013/06/08
Lasai, baina proiektuak duen garrantziaz jakitun. Hala hartu du BERRIA Taldearen kontseilari ordezkari kargua Iban Arregik. Hamasei urte daramatza euskarazko kazetaritzan. Joanmari Larrartek egin moduan, taldelana izango du oinarri.
Astebete igaro da Iban Arregik (Azpeitia, Gipuzkoa, 1975) BERRIA Taldeko kontseilari ordezkari kargua hartu zuenetik. Erronkak ez zaizkio falta, kazetak makina bat lan baitu esku artean: webgunearen berrikuntza, BERRIAlaguna egitasmoa sendotzea, diru sarrerak handitzea... Nola hartu duzu izendapena? Ardura handiarekin hartu dut, proiektu hau inportantea baita herriarentzat, euskalgintzarentzat eta hizkuntz normalizazioarentzat. Hemen lan egiten dugun guztiak jakitun gara horretaz. Ilusio handiarekin ere hartu dut. Hamasei urte daramatzat hemen lanean, eta prozesu natural bat izan da hona iristea. Egindako lanari aitortza bat egin zaiola ere pentsatu nahi dut, eta poza ematen du. Lehen egunak izan arren, lasai nagoela esan dezaket. Lantalde oso bat dago martxan, bere funtzio, lan, zeregin eta arduradunekin. Ondo egiten duenari ondo egiten uztea bezalakorik ez dago. Hamasei urte daramatzazu proiektuan lanean. Ezagutza horrek lagunduko dizula uste duzu? Horrelako erabakiguneetan oso garrantzitsua da behekoa ezagutzea. Ni erredakziotik nator, eta hedabideen mundu hori gehiago edo gutxiago ezagutzen dut. Beste alor batzuk gutxiago ezagutzen ditut. Baina batez ere lantaldea ezagutzeak balioko dit.
Nola egin nahi duzu lan? Lan egin dudan leku guztietan taldean lan egin dut. Joanmarik [Larrarte] ere hala egin du. Proiektu hauetan arduradunak egon behar dute, eta une jakin batzuetan batzuei tokatzen zaigu aurpegia ematea. Baina talde baten ordezkari gara. Zein aholku eman dizu Larrartek? Errespetuz hartzeko kargua eta dagokion garrantzia emateko. Lasai egoteko ere esan dit.

Zein erronkari heldu beharko diozu lehen egunetan? Kontseilari ordezkariaren kargu aldaketa BERRIAren hamargarren urteurrenaren bueltan egindako zerbait izan da, baina aurreikusita zegoen. Erabakita zegoen Joxan Lizarribarrek lehendakari kargua utziko zuela, eta Joanmari Larrartek kontseilari ordezkari kargua. Beraz, jada martxan dauden egitasmo eta kudeaketa plan bat aurrera eramatea izango dira hasierako nire eginkizun nagusiak. Bi kasuetan ildo nagusiak ondo identifikatuta daude. Batetik, hedabideen alorrean, berritze prozesu batean gaude murgilduta. Bestetik, diru sarreren eta salmenten alorrean, publizitatean dugun egoera zailari nola buelta eman aztertzen ari gara. Hor daude harpidetzak eta BERRIAlagunen komunitatearen alde egin dugun apustua ere. Azkenik, euskarazko hedabideen arteko elkarlana eta harremana saretzeko alorra egongo litzateke. Hekimenen gauzatu da hori. Gipuzkoako Aldundiarekin, adibidez, harremanetan ari gara diru laguntza politikaren inguruan hausnartzeko. Euskarazko hedabideen behatoki bat sortzeko lanean ere ari gara. Euskarazko hedabideentzako dir u laguntzak mantendu egin ditu aurten Eusko Jaurlaritzak. Hekimenen lanak izan al du zerikusirik horretan? Horrelako egoeretan sozializazio eta kontzientziazio lanak beti du eragina. Alde horretatik, Hekimenek marra gorriak nabarmentzeko lan handia egin du. Eusko Jaurlaritza eta Gipuzkoako nahiz Bizkaiko foru aldundiak aitortu dute hori. Aitortu dute sektore honek ezin duela marra gorri horietatik behera joan. Garrantzitsua iruditzen zaigu mantentzea. Baina ez da nahikoa. Sektorea oso larri dago, eta etorkizun zaila dauka. Inbertsio beharrak dauzka, antolakuntzaren zein berrikuntzaren alorretan. Sustapenerako eta hedapenerako beharrak ere baditu. Sektorean inbertitzeko momentua da. Diru sarrerak handitzea aipatu duzu luze gabeko helburuen artean. Nola lor daiteke hori? Argi dago ez dela erraza. Historikoki hiru diru sarrera iturri nagusi izan ditugu: publizitatea, harpidetza salmenta eta diru laguntza publikoak. Diru sarrera horiek dibertsifikatu beharra ikusi genuen orain bi urte. Uste dugu etorkizuna ere hortik joan daitekeela. Horrekin batera, BERRIAlaguna komunitatearen alde egin dugun apustua dago. Ondo funtzionatzen ari da, eta uste dugu asmatu dugula bide horretan. Baina sakondu beharra dago. Berritzaileak eta dinamikoak izan behar dugu: adibidez, publizitate eskaintza bezeroaren beharretara egokituz. Fidelitate handiagoa lortzeak izan behar du xedea. BERRIAlaguna egitasmoarekin ere horretan saiatzen ari gara. Ikusi behar da baita
Hekimenen BERRIA Taldearen ordezkaria izan zara. Nolakoa izan da prozesua? Prozesua ez da erraza izan. Denbora aldetik kostatu da, bakoitzak gure izaera eta errealitatea dugulako. Baina oso esperientzia aberasgarria da. Dagoeneko sortuta dago, eta erronka batzuei heldu die poliki-poliki. Eusko Jaurlaritzarekin eta

ere zertan ari diren besteak. Etxe barruan badago jendea horri begira. Beti ere jakinda gure sektorea ez ezik merkatu guztia dagoela geldirik eta gain behera. Gure filtroak ere jarri behar ditugu, bai komunitatearena bai hizkuntzarena. S a r e ko ze i n p a p e r e ko e s k a i n t z a berritzeko lana aipatu duzu. Hor ezin du etenik egon, ezta? Ez. Are gutxiago azken hamar urteetan teknologia berrien alorrean eman den bilakaera kontuan hartuta. Duela hamar urte pentsaezina zen edukiak sakelako telefonora egokitu beharko genituenik.Orain, webgunera ditugun bisiten %20 inguru telefonotik datoz. Gakoa izango da gaitasuna izatea aldaketa horietara ahalik eta azkarren eta arinen egokitzeko. Ahaztu gabe, B E R R I A re n f u n t z i o g a r r a n t z i t s u e n a kalitatezkoa eta plurala den kazetaritza bat egitea dela. Nola uztartu hori papereko eskaintzarekin? Osagarri eginez. Etxe barruan hausnarketa bat egiten ari gara. Oraindik ez dugu ondoriorik. Baina paperak funtzio bat dauka, eta oraindik erreferente da. Paperak, gainera, kazetaritza egiteko eta erakusteko modu pausatu eta onak ematen ditu.
Zein mezu eman nahi diezu BERRIA posible egiten dutenei? Gu prest gaudela emateko eta haien laguntza beharko dugula aurrera egiteko. Egunkaria sortu zenean erantzun zuten, BERRIA martxan jartzeko prozesuan lagundu zuten, eta orain ere, BERRIAlaguna egitasmoaren inguruan, erantzuten ari dira. K argua uztean nola gustatuko litzaizuke egotea proiektua? Bizirik, dituen helburuak betetzeko bidean egotea. Gainera, jende gehiagora iritsiko bagina, eta eraginkortasun handiagoa izango bagenu, are hobeto.
Euskararen arnasguneen zeresana aitortzea nahi dute

Uema Eguna egin dute Aramaion; salatu dute euskalduntzea xede duten neurriak hartzeko trabak dituztela
Herri euskaldunek euskara biziberritzeko bidean duten zeresana lantzen ari da azkenaldian Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea, eta herri horien rola kontuan hartzeko garaia badela esan zuen atzo Aramaion (Araba), Uema Egunean. Euskararen arnasguneei gure hizkuntzaren geroan jokatzen duten rol garrantzitsua aitortzeko garaia da.
Berria 2012/06/05
Gogoeta prozesu baten ostean, mankomunitateak martxoan finkatu zituen aurrera begirako ildoak. Indartsu dago, lehendakariaren esanetan. Handitzen segitzen du, eta beste bi herri elkartu zaizkio orain: Baztan (Nafarroa) eta Segura (Gipuzkoa). Horiekin, 71 kide dira. 1991n hamazazpi udalek bidea hasi zutenean ez zuten pentsatu ere egingo horrelako ibilbidea egitera irits zitekeenik. Udal horiek hartu dute euskararen aldeko konpromisoa, baina Belastegik ohartarazi du ezin dutela haiek soilik egin Euskal Herria euskalduntzeko bidea. Hala ere, uste du abagune direla: Hizkuntz politika aurrerakoi eta ausartak behar ditugu, eta udalerri euskaldunek aukera paregabea ematen dute horretarako. Legeak bidea itxi digu
Arnasguneak zabalduta eraikiko dugu Euskal Herri euskalduna, nabarmendu zuen Maren Belastegi Uemako lehendakariak. Bide horretan herriek dituzten zailtasunez ohartarazi zuen, nolanahi ere: legeak jartzen dituen oztopoak aipatu zituen bereziki. Udalek bai, baina goragoko erakundeek ere hizkuntz politikan zeresana badutela uste du: Goi mailako instituzioen inplikazioa behar da.
Baina trabak dauzkate. Legearen oztopoak hartu ditu hizpide Uemako lehendakariak. Hainbat udaletan euskalduntzea bultzatzeko urrats sendoak egin nahi izan ditugunean, legea izan da bidea itxi diguna. Urruti joan beharrik ez dago adibide bila: kontratazioetan-eta hizkuntz irizpideak jarriko dituztela iragarri, eta udalen aurkako ekinbideak abiatu ditu Espainiako Gobernuaren EAEko ordezkariak, Carlos Urkijok.

Egoera hori gainditu egin behar dela nabarmendu du Belastegik: Euskararen legea ezin da izan euskararen beharrak itoko dituen muga gaindiezina. dio Uemak. Udalerri horien beharretara egokitutako lanketa bat egin nahi dute gizarte eragileekin, eta euskalgintzaren ekarpenak jaso; erakundeen inplikazioa ere nahi dute. Konpromiso berriak behar ditu euskarak, neurri eta lege berriak. Hain zuzen ere, Aire berria euskarari leloa hartu zuten atzoko egunerako. Euskalgintzako eta erakundeetako ordezkariek bat egin zuten Uemako kideekin Aramaion. Urteko batzarraren ondoren, eguerditik aurrera jai giroa nagusitu zen herrian. Herri kirol saioa, Irrien Lagunen ikuskizuna eta kontzertuak izan zituzten.
Oztopoak kendu, eta ar nasguneei zabaltzen uzteko aukera jarri behar zaiela
Kutxabank eta euskara

2013ko maiatzaren 28an, bederatziak aldera, Kutxabank-en Irungo San Migel auzoko sukurtsalean, bezeroei leihatiletan zerbitzu emateko hiru langile zeuden. Nire txanda iritsi zenean (28. zenbakia), euskaraz jaso nahi izan nuen arreta, baina hirurak erdaldunak ziren. Langile batek ea arreta euskaraz nahi nuen galdetu zidan; nire baietza entzun ondoren, langile baten bila joan zen. Sukurtsaleko txandako kontadoreak 48. zenbakia markatzen zuenean (15 minutu pasata) iritsi zen langile euskaldun bat, eta berarekin gauzatu ahal nuen eragiketa. Berarekin izandako harremana ona izan zen. Kutxabanken Kexa/Erreklamazio orriak eskatu, eta eman zizkidan.
Eusko Jaurlaritzaren erreklamazio orriak eskatu nizkionean, zuzendariarengana joaten lagundu zidan langileak. Erreklamazio orri horiek agian egokienak ez zirela esan zidan hasieran zuzendariak, baina berehala konturatu zen nik horiek nahi nituela eta berarekin izandako harremana (zoritxarrez, berriro gaztelaniaz) zuzena izan zen. Honako hau da nire eskaera: sukurtsal honetan eta Euskal Herriko Kutxabanken sukurtsal guztietan nik leihatilan izandako bazterketa beste edozein euskalduni berriro inoiz ez gertatzea. Hori dela eta, zuen laguntza eskatzen dizuet euskara gure lurrean berriro baztertua gera ez dadin. Eskerrik asko zuen lanagatik! Xabier Castrillon Revuelta (Hondarrabia)
Irribarrez
Irribarrez agurtu gaitu. 4 urteko umeei admnistrazioak agindutako osasun azterketa egitera ikastolara etorritako medikua da, irribarretsua. Agindu bakoitza alabari itzultzen s a i at ze n n a i z n i , baina nire ondoren eta nire gainetik berriro esaten dio, frantsesez, irribarre tematiz. Argi dago, 4 urteko ume horrek frantsesa entzutea nahi du, ikas dezala beharrezko duela, ezinbestekoa dela. Gerra bat izan da, irribarretsua. Irribarre zorrotzez, lehen unetik argi utzi dit ez duela ahaleginik mendrena ere egingo euskararekin, ez nirekin ongi, ados ez egoera berri eta arrotzean kikildu xamar sumatzen den haurrarekin ez dakit ba, egun on, kaixo edo ongi?... hurbiltze keinu txiki bat. Egin dit galdeketa: gaixotasun larririk izan ote duen, ondo jaten duen, txertoen egutegia... Eta, ezinbestean, honako hau: Fr a n t s e s i k h i t z e g i t e n e z d u e n e z , espainiera eta euskara egingo ditu, ezta?. Eta nik, tira, ba espainieraz, ulertu eta hitz eta esaldi sinpleak josi baietz, baina hitz egin, ongi, euskaraz egiten duela. Irribarrea, burla haizez. Irribarrez eta frantses dotorez alabari agindu dio borobil bat marrazteko, oin puntetan ibiltzeko, or po gainean, audiometroaren kaskoak jantzi eta zaratak entzuten dituenean eskuineko eskua edo ezkerrekoa, dagokiona, altxatzeko. Idurre Eskisabel Berria 2013/06/09

Euskara. Lan mundua euskalduntzeko konferentzia
Euskararen engranajeari olioa

Lantokietan euskara normalizatzeko beste pauso bat eman nahi dute aholkularitza enpresek eta Kontseiluak.
Makinaren engranajeari hala gertatzen zaio, zahartu, herdoildu, hondatu egiten da denborarekin. Mantentzeko lan zorrotza egin behar da lanean segi dezan. Olioa bota, garbitu, txukun erabili. Eta, tarteka, piezak aldatu, edo makina bera berritu. Lan harremanak euskalduntzeko lanean ari diren eragileak ere horretan saiatuko dira bihar: lan mundua euskalduntzeko engranajea olioztatzen ahaleginduko dira, erritmo biziagoa emateko zeregin horri.
Berria 2013/06/12
dituen bost aholkularitza enpresekin: Ahize, Artez, Elhuyar, Emun eta Iberba. Galdera jarri dute: nola lortu lan harremanetan euskararen normalizazioa zabaltzea? Euskara planak moteltze fase batean sumatzen ditu Arritxu Zelaiak, Ahize aholkularitza enpresako kideak: Urte hobeak izan dituzte euskara planek. Ia ohartzerako bi hamarkada joan dira enpresetan euskara normalizatzeko planak egiten hasi zirenetik. Hala ere, enpresa guztien %1ek baino gutxiagok dituzte euskara planak; 200 inguru dira guztira. Enpresa gehiagok dute Bai Euskarari ziurtagiriren bat, 1.500 inguruk. Gehienek ez dute halakorik, ordea. Gainera, krisiak ez du lagundu, eta administrazioei ere eragin die; Eusko Jaurlaritzak ematen dituen Lanhitz saileko diru laguntzak %15 jaitsi dira azken urtean, esaterako. Baldintzak ez dira samurrak enpresa berriak e r a k a r t ze k o. A i z p e a O t a e g i E l h u ya r Aholkularitza taldeko kideak zehaztu du arrazoietako bat: Euskarak dituen aukera eta zailtasunen isla da lan mundua. Datu horiek ikusita, euskara plan bat abiatzea, nolabait, haize kontra aritzea dela uste du Zelaiak. Ez da hain ezkorra Patxi Alaa, Iberba aholkularitzako kidea; uste du Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako administrazioek ulertu zutela lan mundua euskalduntzea estrategikoa zela, eta berehala jarri zituztela diru laguntzak. Laguntza horiei esker zabaldu dira planak. Alaak argi
Biharko jarria dute hitzordua, Arrasaten, Gipuzkoan. Lan mundua euskalduntzeko lehenbiziko konferentzia egingo dute. Batere ohikoa ez den argazkia aterako dute: enpresariak, sindikatuak, kontsumitzaileak, instituzio publikoak eta euskaltzaleak elkartuko ditu konferentziak. Kontseiluak antolatu du, arlo sozioekonomikoa euskalduntzeko lanean aritzen diren eta bazkide

ikusten du, hala ere, bultzatzaileak enpresak eurak izan direla, kooperatiben sektorea bereziki. Argi-ilunak sumatzen ditu, beraz: Denek bultza dezakete gehiago, baina martxan dagoen sektore bat da. Boluntarismoaren mugak Euskara planak gehiago ez zabaltzearen atzean arrazoi bat argia ere sumatzen du Zelaiak: Orain arteko bidea boluntarismoan oinarritu da. Enpresek beren kasa egin dituzte inbertsioak, nahiz laguntzak ere jaso. Bestelako betebeharrik ez badago, boluntarismoan oinarritutako bideak mugak ditu. Beste zailtasun bat ere sumatzen du Otaegik, aurrekoari gehitzeko. Uste du hiztun komunitate sena apaldurik dutela euskal hiztunek, ez direla ohartzen kontsumitzaile gisa duten botereaz. Euskalgintzan ere, oro har, desaktibazio kutsu bat ikusten du. Horrek guztiak ere eragina du lantegietan, haren esanetan. Eta hor ikusten du erronketako bat ere: Komunitate sena indartzea garrantzitsua izango da. Enpresa askok pausoak eman arren, gehiengehienetan ez da euskararekiko kezkarik, Dani Larrea Emun kooperatibako kidearen esanetan. Nazioarteratzeko bidea hartzen duten enpresetan ikusten du argi: Hizkuntza kudeaketaren txip hori edukiko balute, kanpora joandakoan ere beste hizkuntza horrekin beste era batera jokatuko lukete, ingelesarekin bakarrik joan beharrean, edo, okerrago dena, espainierarekin bakarrik joan beharrean. Gero eta enpresa gehiago doaz kanpora, baina hedapen hori zelanhalan egiten dute, ez era planifikatu batean. Aurtengo azterketa bat ekarri du gogora: Oraindino, enpresen hiru laurdenek ez diote ezelako garrantzirik ematen hizkuntza kudeaketari. Gu ere harrituta geratu gara datu horrekin. Hizkuntzak modu egokian kudeatuko balituzte, enpresek onura argiak izango lituzketela uste du Larreak: langileen kohesioa indartuko lukete, eta zerbitzu hobea emango lukete. Enpresek gizartearekiko duten erantzukizuna ere oroitarazi du: Enpresek, nahiz eta euskara planik eduki ez, hizkuntzak kudeatzen dituzte, inplizituki edo esplizituki. Guk nahiko genuke kudeaketa hori modu egokian egitea. Baina enpresa askoren logika ez da arrazoi horietan ibiltzen oraindik.
Ahize aholkularitzako kide Txarles Ranerok esplikatu du pauso berriak emateko beharra sentitzen dutela, egoera horren aurrean. Beste arrazoi bat ere eman du: Irakaskuntzan egin den ahaleginak eta inbertsioak bere emaitzak eman ditu, baina lan mundura salto egiten dugunean oztopo dezente agertzen dira. Euskaldun gehiago daude lantegietan, baina euskararen erabilerak lehengo lepotik jarraitzen du. Ranero: Hor gabiltzan eragileok ikusten dugu urrats sendoak egin behar direla lan mundua euskalduntzeko. Urrats sendoak Horrela sortu zen gogoeta Kontseiluan, eta horrela hasi ziren bilerak egiten, orain urtebete inguru, urrats sendoak egiteko asmoz. Biharko konferentzia izango da lehen emaitza publikoa. Hiru ardatz bereizi dituzte, Larrearen hitzetan, Euskaraz bizi nahi dut jarduerarekin lotuz:

Euskaraz bizi ahal izateko, euskaraz saldu, erosi eta lan egin nahi dut. Horrela identifikatu dituzte lan mundua euskalduntzeko eragile nagusiak: sindikatuak, enpresariak eta kontsumitzaileak. Alaak eman ditu azalpenak: enpresen parte hartzea funtsezkoa da langileen eta kontsumitzaileen eskubideak bermatzeko; sindikatuak eta langileak ezinbestekoak dira planak aurrera ateratzeko; kontsumitzaileen ikuspuntua garrantzitsua da zerbitzuak euskalduntzeko. Administrazioen betekizunak ere gogora ekarri ditu, haiei baitagokie eskubideak bermatzea. Sektore horien guztien ordezkariak izango dira bihar Arrasaten. Baita administrazio publikoetako ordezkariak ere: Eusko Jaurlaritzakoak eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundietakoak. Lan harremanetan eragina duten beste aktoreak ere normalizazio lanetan egituratzen hasi behar direla uste dute aholkularitzetako kideek. Ranero: Lan mundua euskalduntzeko, egituratzen hasi behar dugu eragile guztiok. Zelaiak erantsi du eragileek konpromisoak hartzea eta haien agendetan euskara sartzea izango dela inportantea. Larreak zehaztu du adierazpen bat aurkeztuko dutela bihar, eta eragile bakoitzak zer erantzukizun hartu behar lituzkeen proposatuko dutela. Alaak eta Otaegik nabarmendu dute eragileek elkarren berri izateak ere balio handia duela euren lanerako. Atzerrian zer egiten ari diren ezagutzearen balioa ere seinalatu du Alaak bihar Arrasaten izango da Joan Ramon Sole Durany, Kataluniako Generalitateko ordezkaria. Eztabaida kalera ateratzeko eta oihartzun bat emateko ere balioko duela uste du Otaegik: Eskainiko digu aukera polit bat gure kezkak jendartzeratzeko. Gutxienekoak, eta legeak Elkar ezagutzetik harago, gutxieneko adostasun batzuk bilatzea ere funtsezkoa dela azaldu du Otaegik: Lehia politikotik kanpo egongo den gutxieneko adostasun bat behar dugu. Batasunik ez dago, eta horrek ez digu mesede egiten. Badaki zail dela, baina ahalegindu behar dela uste du. Gutxiengoak izango diren oinarri batzuk bilatzen saiatu beharra Alaak ere nabarmendu du. Baina aktibazioa ez dute aski ikusten, eta hurrengo hamarkadan egin behar diren urrats nagusietan bat datoz. Bi baldintza aipatzen dituzte aholkularitza enpresek: euskara lantegietan normalizatu nahi bada, legeetan urratsak egin behar dira, eta baliabideak jarri behar dira. Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideen dekretua jarri dute adibide. Duela bost urte onartu zuen Eusko Legebiltzarrak; orain urtebete, dekretuak zehazturiko balizko isunak
Urtebeteko eztabaidak eman ditu ideia batzuk urrats berriak egiteko. Esaterako, Raneroren hitzetan, euskara planak dituzten eta eskarmentua duten enpresak eragile izatea, haien esperientzia zabaltzea, eta eragile berriak erakartzea. Enpresa horiek euren artean aktibatzea da urrats bat, euren esperientzia zabaltzeko, haiek inork baino gehiago dakitelako. Enpresa horietako batzuk konferentzian izango dira bihar. Haien parte hartzea oso garrantzitsua dela uste du Otaegik; besteak beste, berdinetik berdinera hitz egin diezaieketelako beste enpresa batzuei.

baliogabetu zituzten. Garrantzitsua zen dekretu hura, Alaaren arabera. Enpresa handiei soilik eragiten zien, langile guztien %7ri; baina fakturazio osoaren erdia inguru hartzen zuten enpresa haiek. Isunak kenduta, irudikatu zen ez zela ezer pasatzen ez bazen betetzen. Otaegik ere adierazi du legegintzan eta araugintzan urratsak egin behar direla: Garrantzitsua iruditzen zait. Zailtasunak ditu, eztabaidak eragiten ditu, baina herrialde guztietan jartzen dituzte arauak hizkuntzarentzat. Bestalde, administrazioek ere modu eredugarrian jokatu behar dutela erantsi du Otaegik. Gipuzkoako Foru Aldundiak eta herrialde horretako udal batzuek hartutako erabakia ekarri du gogora Zelaiak: Betekizunak jartzeak eramaten ditu enpresak horiek betetzera. Nabarmendu du enpresek badituztela betebehar batzuk beste espar ru batzuetan ere, ingurumenean edo parekidetasunean esate baterako. Alaak argi du enpresa batzuek ez dutela ezer egingo lege aldetik betekizunak jartzen ez badizkiete. Malgu jokatuz bada ere, betebeharrak jarri behar zaizkiela seguru dago: 30 urte pasatu dira euskararen legea onartu zenetik. Herritarrek eskubideak dituzte, eta hori konpondu egin behar da. Behatokiak eta Elebidek urtero jasotzen dituzten kexak ere gogora ekarri ditu, jarraipen estuagoa eskatzeko: Ez ditzagun urtero kexa berak errepikatu.
Gai horiez hitz egiteko balioko du gaurko konferentziak. Baina makinak lanean jarraituko du gerora ere. Ranerok abiapuntua ikusten du biharko topaketan. Datozen urteotan elkarlan honetatik emaitza politak lortuko ditugula uste dut. Zelaiak ere argi du: Hau ez da bukaera, hasiera da. Grafikoago hitz egin du Larreak: Lehenengo txinparta izango da. Zein gehiago, zein abardurekin, itxaropentsu dira konferentziarekin, jakinik maratoi bat dela euskararen normalizazioa, Zelaiak ohartarazi duenez. Argazkia nabarmendu du, hala ere. Pentsa: jarri ditugu leku berean hizketan enpresak, sindikatuak eta kontsumitzaileak, eta zeri buruz, eta euskarari buruz. Adostasunik ez egonda ere, gai berari buruz hizketan jarri ditugu, eta hori lorpen itzela da.
Baxoa euskaraz egin ezina onartezintzat jo dute

Astelehenean abiatuko da baxoa; Matematika eta HistoriaGeograa izan ezik, frantsesez iraganen da azterketa
Ikasketa guztiak euskaraz egin ondoan, baxoa azterketa frantsesez pasatu beharko dute Seaskaren Bernat Etxepare lizeoko ikasleek. Aurten ere haien eskubideen errespetua aldarrikatzen aritu dira ikasleak, baina Frantziako Hezkuntza Ministerioak ez die erantzun baikorrik eman. Egoera hori onartezina dela ohartarazi zuten atzo lizeoko ikasle, irakasle eta guraso zenbaitzuk, baita Euskal Herrian Euskaraz taldeko ordezkariek ere, Baionan. Onartezina da, ez hizkuntza baten eskubideak urratzen dituelako, baizik eta hizkuntza horren hiztunonak, gizabanako gisa dagozkigun eskubideak urratzen dituelako, Ortzi Murua eta Oihana Makazaga ikasleen hitzetan. Historia eta Geog rafiaz eta, iaztik, Matematikaz gain, beste ikasgaien probak frantsesez pasatu behar izaten dituzte. Horrek kalte eta nahasmen alimaleak d a k a r z k i e l a d i o t e, i k a s i b e h a r r e k o gertakari, kontzeptu, teorema eta teoriak frantsesez ikastera behartuak direlako. Guk euskaraz ikasi eta barneratu nahi ditugu edukiok, eta barneratu ditugun moduan adierazteko aukera ukan nahi
Elkarrizketa 2013/06/13
dugu, gure hizkuntza akademikoan, kultur hizkuntzan, hots, euskaraz.
Egoera lazgarria ikusirik, urratsak egiteko garaia dela erran dute Muruak eta Makazagak: Bada garaia erabaki ausartak h a r t ze k o, l e g e r i a z a h a r e t a u s t e l a k gainditzeko, inposizioak kudeatzen jarraitu ala geure bidea egin erabakitzeko. Kontseiluak marraztu Ikasle euskaldun eleanitzak sortzeko proposamena tresna bikaina dela erantsi zuten. Azterketak euskaraz pasatzeko eskubidearen aldeko borroka guztien betebeharra dela ohartarazirik, elkarlanerako deia egin zuten. Astelehenean ukanen dute baxoko lehen azterketa.
Administrazioen indarrak bateratuta, hizkuntza batera mugi daiteke balantzea
Berria 2013/06/14
Hizkuntza paisaia euskaldunagoa izan dadin derrigortasuna ezartzearen alde egin du Joan Ramon Sole Duranyk, baina, Katalunian bezala, isunak modu zuzenean ezarri gabe.
Joan Ramon Sole Durany Kataluniako Generalitateko Hizkuntza Politiketako Zuzendaritza Nagusiko ordezkariak oso ongi baloratu du atzoko konferentzia, lan mundua euskalduntzeari buruz Arrasaten egindakoa. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak antolatua izaki, enpresa, sindikatu, kontsumitzaile elkarte eta administrazio publikoetako ordezkariak bildu ziren, eta elkarren artean euskaraz egitea ongi baloratu du Sole Duranyk. Giroa aparta izan da, gaiak oso interesgarriak, eta Kataluniara eramateko moduko proposamenak entzun ditut. Konferentzian entzundako p r o p o s a m e n e t a g a i e t a t i k , ze i n iruditzen zaizu erabilgar ria Katalunian? Enpresen euskalduntze egiaztagiriak, besteak beste, oso interesgarriak iruditu zaizkit. Neur riak neur ri, konferentzian entzundakoaren arabera, zer parekotasun eta ezberdintasun ikusi dituzu Euskal Herriko eta Kataluniako egoeren artean? Lehenik eta behin, Euskal Herrian lan zailagoa dute. Hasteko, euskara eta gaztelaniaren arteko aldea muturrekoa da osmosi bidezko integrazioari dagokionez; hizkuntza erabilita ez da nahikoa, eta euskara jakin nahi duenak ikasi egin behar du. Ordea, hizkuntza salbatzeko nahia partekatzen dugu, eta nahi hori gizarte sektore guztietara zabaltzen da.

Eta balizko sententzia... Neurri horren aurkako erabaki bati ez diot azalpen juridikorik ikusten. Neurria zilegi da, positiboa eta eraikitzailea. Estatuko abokatuaren jarrerak nondik jo nahi duten erakusten du, ordea. Beste baliabide bati buruz ere hitz egin duzu. Bai, hizkuntza derrigortasunak. Horiek dira gatazka gehien eragiten dituztenak, baina Espainiako Estatuak hori bera egiten du gaztelania inposatzen duten ehunka arauen bidez. Frantsesa ere inposatzen da. Hizkuntza aniztasuna sustatu nahi duten herrialdeek arriskuan dagoenaren aldeko politikak abiarazten dituzte, hizkuntza horiek baitira merezi dutenak. Zein ildotan planteatzen duzu derrigortasun hori? Derrigorrezkoa izan beharko luke hizkuntza paisaia euskaldunagoa izateak, baita enpresetan ere. Mezua euskaraz egin behar izateak, eta gero, nahiko balute, gaztelaniaz. Hizkuntza aniztasunaren aurkakoek sutsuki borrokatzen dituzte der rigortasun neur ri horiek; derrigortzea gustuko ez badute, gaztelania inposatzen duten arauak ken ditzatela.
Sektore horien bar r uan zein da administrazio publikoaren ardura lan munduaren alor rean hizkuntza politikak abiarazterakoan? Eremu pribatua da. Ez da erraza. Zeharka eragin dezake, hizkuntza baten erabilera sustatzeko neurri eta laguntzen bidez. Badaude beste tresna batzuk, behar beste landu ez direnak. Adibidez? Kontratazio publikoen hizkuntza irizpideak. Eremu hau gehiago landu behar dugu, administrazioa bezero den neurrian irizpide horiek ezartzeko. Indarrak bateratuta, kontratazioetan irizpide horiek jarrita, hizkuntza batera mugi daiteke balantzea, hizkuntza baten erabileraren aldera, alegia. Gipuzkoako Aldundia eta hainbat udalerri irizpide horiek erabiltzen hasi dira, baina Espainiako Estatuko abokatuak haien aurka egin du. Katalunian ere hasi gara; oraindik zalantza batzuk argitu behar ditugu. Sententzia ideologikoren batek aukera hori mozten ez digun bitartean... Enpresek bezeroak eskatzen duena bete behar dute. Ez daude behartuta eskaintza publikoetara aurkeztera.

Eusko Jaurlaritzak kontsumitzaileen hizkuntza eskubideak zehazten zituen dekretu bat egin zuen, baina horren betearazpena atzeratuz joan da. Katalunian nola landu duzue hori? Oinarri-oinarrizko arau batzuk ditugu, paisaiari dagokionez eragin gehien dutenak: kartelak, etiketak... Horiek ahalik eta modurik gozoena erabilita betearazten saiatzen gara. Ahalik eta isun gutxien jartzen saiatzen gara, eta, jarriz gero, saiatzen gara hizkuntza isunak ez izaten. Araudia betetzen ez duen enpresa bat zigortzerakoan, hizkuntzari dagokion araudia ere betetzen ez badu, isunaren zenbatekoan apur bat eragin dezake. Enpresek hizkuntza-araudia bete dezaten saiatzen gara. Zigor zuzenak egon ez daitezela bilatzen dugu, eta araudia isunik gabe betearaztea. Politika oker baten ondorioz hizkuntza arazotzat jo al daiteke lan munduaren esparru batzuetan? Hizkuntza izan daiteke enpresa baten erantzukizun sozialaren parte bat. Gaur egun, gainditu egin behar da irabaziak kosta ahala kosta lortu nahi dituzten enpresen eredua.
Gizarteari zerbitzua emanda etekinak lortzen dituzten erakundeak dira enpresak, balio batzuetan oinarrituta, eta balio horietan sartzen dira hizkuntza eta kultura ondareak. Hortaz... Balio horiek enpresan erabiltzeari uko egiten dion pertsona da arazoa, kostu txikiena lortu ahal izateko hizkuntzari buruzko araudia betetzen ez duena. Horren aurka dauden enpresen kasua erosotasunagatik dela uste dut, ohituragatik, eta aldaketari beldurra diotelako.
ERAGILEEN GIDALERROAK Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak lan mundua euskalduntzeko konferentzia egin zuen atzo, Arrasaten. Konferentzia baliatuta, lan mundua euskalduntzeko eragile bakoitzarentzako gidalerroak aurkeztu zituen Kontseiluak. Enpresak. Kontseiluak beharrezkotzat jo du enpresek euren hizkuntza politika propioa lantzea eta adostea; horrela, langileek euskaraz lan egiteko gaitasuna lortzeko erraztasunak zehaztuko dira. Horrez gain, bezero eta langileekin harremanak euskaraz izan daitezen, horretarako baldintzak bermatuko dituzte. Horretarako helburu, neurri, epe eta bitarteko zehatzak dituzten prozesuak garatu beharko dituzte. Langileak. Langileek euskaraz lan egiteko eskubidea balia dezaten, lankideak euskaldundu behar dira lehenik eta behin. Bide horretan, sindikatu edo langileen ordezkariek lan jarduera euskaraz garatzeko neurriak jaso beharko dituzte sektoreka, edo enpresekin negoziatzen dituzten lan hitzarmenetan. Bezeroak. Kontsumitzeko moduak bizi-kalitatea hobetzen eta mundu bidezkoagoa bat bultzatzen lagun dezake. Horrenbestez, lehenetsi egin beharko dute herritarrek kontsumo arduratsua lantzea eta hizkuntzekin ere gizarte erantzukizunez jokatzen duten enpresak garatzea. Eta hainbat bide ere jorratu beharko dira kontsumitzaileek enpresei azaltzeko produktuak edo zerbitzuak euskaraz jaso nahi dituztela. Administrazio publikoak. Administrazioei dagokie herritarren eskubideak bermatzea, baita bide horretan eredugarri izatea ere. Langileek euskaraz lan egiteko, enpresek euskaraz saltzeko eta kontsumitzaileek euskaraz erosteko eskubideak bermatu beharko dituzte. Hori egiteko hizkuntza politika berri eta eragingarria beharko da, bi lan ildo jorratuko dituena: diru laguntza bidezko sustapena eta corpus juridikoa garatuta araudia zehaztea. Administrazio publikoaren barruko euskalduntze prozesua bizkortzea eta kontratazioetan hizkuntza klausulak jartzea ere badagokie. Euskalgintza. Kontseiluak aurreratu du lan munduaren euskalduntze prozesuan erantzukizunez jokatzeko konpromisoa hartuko duela euskalgintzak. Gidalerroei helduko dieten eragileei lankidetza eta babesa eskaini diete.
Euskara berriz kontuan izango dute Osakidetzako inkestetan

Hizkuntza eskubideak urratu dizkietelako, gero eta herritar gehiagok jartzen dute kexua. Hizkuntz Eskubideen Behatokiak joan den astean azaldu zuen aurreko urtean baino %45 kexu gehiago bildu zituela iaz; Eusko Jaurlaritzaren Elebide zerbitzuak ere nabaritu du gorakada, nahiz apalagoa den: aurreko urtean baino %15 gertakari gehiago jaso zituen iaz. Gisa horretako azterketa gehienetan bezala, Osakidetzak pilatu ditu kexu asko. Neurriak hartzeko asmoa duela iragarri du zuzendaritzak: gaixoen asebetetze inkestetan hizkuntza normalizazioari buruz galdetuko dute. Euskara planetan aintzat hartuko dituzte.
Berria 2013/06/15
Osakidetza buruan dago Elebidek bildutako kexu kopuruan; 2012an %15 gertakari gehiagoren berri jaso dute Elebiden
aurrera egin dezan egokia da hori, Baztarrikaren iritzian; azkarrago aurreratzen lagunduko duela irizten dio. Administrazioan izandako arazoengatik jo zuten herritar gehienek Elebidera iaz. Hari dagozkio hamar salaketatik zortzi: guztira, 236. Idatziz eta ahoz euskaraz harremantzeko zailtasunengatik kexatu dira herritarrak batez ere, eta hizkuntza paisaia erabat erdalduna delako (erakundeetako errotuluak, seinaleak...); hain zuzen, kartelak-eta euskaraz ez daudelako areagotu dira kexu gehien.
Positiboa da. Seguru gaude urraketa gehiago ez direla gertatu, baizik eta herritarrek kontzientzia handiagoa daukatela hizkuntza eskubideekin
Alor publikoan, Jaurlaritzak eta haren mendeko erakundeek jaso dute kexu gehien. Zerbitzua euskaraz ezin dutela jaso, jakinarazpenak gaztelania hutsean igorri dizkietela, euskarazko bertsioak akatsak dituela... Horrelako kexuak aurkeztu dituzte. Gainerako erakundeetan ere gisa beretsukoak dira herritarren kexuak.
Kexu kopurua areagotzea ona dela uste du Patxi Baztarrikak, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Positiboa da. Seguru gaude urraketa gehiago ez direla gertatu, baizik eta herritarrek kontzientzia handiagoa daukatela hizkuntza eskubideekin. Euskarak

Osakidetzak jarraitzen du beltzuneetako bat izaten. 21 kexu. Kopurua handia da, baina aztertu behar da proportzioan; hamazazpi milioi zerbitzu ematen ditugu urtean, eta kexuen portzentajea oso-oso txikia da, adierazi du Jose Mari Armentia Osakidetzako Giza Baliabideen zuzendariak. hala ere, nabarmendu du oso kontuan hartuko dituztela jasotako kexuak, egoera bideratze aldera. lotutako gaiak. Jasotako datuak aintzat hartuko dituzte planak diseinatzerakoan. Osakidetzako arduradunak nabarmendu du kalitatearen adierazle ere badela euskaldunei euskaraz kasu egitea. Egiteko asko dagoela onartu du, eta iragarri du zuzendaritzak jarrera proaktiboa hartuko duela alor horretan. Salaketa gutxiago pribatuan Alor pribatuan nabarmen txikiagoa da kexuen kopurua. Baztarrikaren iritzian, ordea, hori ez da egoeraren ispilu: Kexu gutxiago jasotzeak ez du esan nahi eskubide gutxiago urratzen direla. Alor pribatuko eskubideei buruz sentsibilitate gutxiago dago. Interes orokorreko zerbitzuetako urraketak salatu dituzte gehien; energia hornitzaileetakoak, garraiokoak nahiz telefono konpainietakoak. Udazkenean aurkeztekoa du bigarren euskara plana Osakidetzak, eta asebetetze inkestetan tokia egingo diote euskarari. Aurreko Jaurlaritzak kendu egin zuen galdera hori inkestetatik. Armentiak jakinarazi du gaixoei eta langileei egiten dizkieten inkestetan sartuko dituztela hizkuntza normalizazioarekin Kexu gehienei aterabidea jartzen dietela azaldu du Baztarrikak: %92an, konpondu da urraketa, edo bidea jarri dute. Gainerakoetan, ez dira ados jarri urraketa jasan duena eta urratzailea. Hirutan, eskubideak urratu dituenak ez dio erantzun ere egin Elebideri.
Euskara egoera kezkagarrian dagoela ohartarazi dio Euskaltzaindiak Frantziari

Euskarak ofizialtasuna ezinbesteko duela nabarmenduz, gutun bat igorri dio Euskaltzaindiak Aurelie Filipetti Frantziako Kultura ministroari. Urratsak egiteko eskatu dio: Uste dugu egingarria eta beharrezkoa dela hizkuntza aniztasuna antolatzea eta bizkorrago egitea, aldeko urratsak eta laguntzak sustatuz. Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskarak egoera zailean bizi dela ohartarazi du Euskaltzaindiak. Inkesta guztiek, administrazio publikoan duen tokirik ezak, euskara ofizialtasunik gabe izateak... egoera kezkagarrian dagoela erakusten digute. Hezkuntzan, gizarte bizitzan, kulturan nahiz hedabideetan euskararen sustatzeko neurriak hartzeko eskatu dio Parisko gobernuari.
Suprefetak baimena kendu dio Hendaiako ikastolari

Hendaiako ikastola berria hartu behar zuen egoitzaren eraikuntza deliberoa bertan behera utzi du Patrick Dallennes Baionako suprefetak. Paxkal Indo Seaskako lehendakariak harriduraz hartu du berria. Ez dugu oraindik ikusi auzapezari igorri dion gutuna; beraz, ez dakigu zertan oinarritzen den, zuzen, eraikuntza debekatzeko. Bigarren aldiz, Baionako suprefetak agindua eman du eraikuntza hori gelditzeko. Nahiz eta suprefetak borondate ona duela iragarri, hartzen dituen jarrerak ulertezinak direla erran du Seaskak. Azkenean, ikastola egitea lortuko balitz ere, urte batzuetako atzerapena eraginen du suprefetaren erabakiak. Harriduraz hartu du berria Indok. Harriduraz eta haserre. Oraingoan ikasturtea bukatzen ari den unea hautatu du suprefetak debekua emateko. Baina haren agiria ikusi arte Seaskak ez daki zertan oinarritu den. Erran diotenaren arabera, herri lurren erabilpen desegokia omen da estakurua. Suprefetak gutunean dioenez, omen, eraikuntza egiteko hautatu duten orubean etxebizitza sozialak egin beharko lirateke. Hendaiako Herriko Etxeak, aldiz, suprefetaren lehen debekua saihesteko asmoz, gune horretan aisialdi gune bat egitea deliberatu zuen, eta han kokatu zuten ikastola. Suprefetaren aginduaren
Berria 2013/06/15
Herriko etxeak ikastola berria hartuko zuen xedea onartu ondoren, bigarren aldiz gertatu da suprefetak agindua indargabetzea
ondotik, adituek aztertu beharko dute zer egin daitekeen orain, baina auzapezak berak hasieran pentsatzen zuen bigarren egitasmoak Estatuaren oniritzia zuela. Errealitateak erakutsi du ez dela horrela gertatu.
Hendaian berean gauzak ez dira sinpleak izan. Battitta Salaber ri auzapezaren zerrendako zortzi hautetsik, UMP alderdikoak, ikastolaren aurkako helegitea igorri zioten suprefetari. Erantzuna prestatu Indok jakinarazi du lehenik suprefetaren arrazoiak irakurri beharko dituztela, eta ondoren Hendaiako auzapezarekin bildu nahi dutela.

eman beharko diote, ikastola gisa, Herriko Etxearekin batera, edo Seaska gisa. Aztergai dute. Egutegiak baldintzatutako unean jakinarazi du agindua suprefetak. Lizeoko ikasleek astelehenean hasten dute baxoa, bertzeak etxean dira jadanik. Lehen mailetako ikasleek ere aurki bukatuko dute. Haserrea nagusitu da Hendaiako gurasoen artean, baina sasoi txarra da mobilizatzeko. Alta, opor garaian mobilizazioetara deitu izan du Seaskak lehenago ere.
Hendaiako ikastolako gurasoek ere elkartu beharko dute, eta seguruenik erantzunen bat
Bilbao /Bilbo
Han-hemengo egunkarietan, Bizkaiko hiriburuan egin duten kongresuari buruzko informazioa. Hirien etorkizuna aztergai, eko-teknologia, artea eta diseinua, turismoa, osasuna, energia eta bizi-kalitatea bezalako gaiak aztertu dituzte. Ponentzietan ez ditut ikergai inmaterialagoak ikusi, berebiziko garrantzia dutenak haiek ere hirien etorkizunean hiztun komunitateen arteko harremanak, adibidez , eta gogora etorri zait Jokin Oregi adiskideak orain gutxi bidali zizkidan testu labur batzuen arteko bat, memorian iltzatuta geratu zitzaidana: Bilbaon kaleak zabalagoak dira Bilbon baino; tabernak, dendak, jatetxeak askozaz gehiago dira; zinema aretoak daude batean, lm bakanen bat noizbehinka bestean; Bilbaon metroak kilometroak ditu, Bilbon metrora iristeko beti zentimetroa falta; Bilbaon alkatea dute, Bilbon lantzean behin. Baina, harrigarria dirudien arren, Bilbon Bilbao kabitzen da, eta ez Bilbo Bilbaon. Anjel Lertxundi
2014ko apirilean hasi nahi dute webguneetan '.eus' erabiltzen
Berria 2013/06/16
ICANNek euskararen eta euskal kulturaren domeinua onartzea nazioarteko aitorpena dela adierazi du PuntuEus fundazioak. Domeinuaren administrazioa, kontrola eta kudeaketa bere gain hartuko du fundazioak
Prozesua ez da hemen bukatu. Alderantziz: .eus domeinuaren benetako ibilbidea oraintxe hasi da. Euskarari eta euskal kulturari Interneten ikusgarritasuna emateko asmoz orain sei urte abiatutako prozesuak lehen mugarria izan zuen herenegun: Interneteko domeinuak arautzen dituen ICANN erakundeak oniritzia eman zion .eus domeinuari. 2012an eskaera egin zuen PuntuEus fundazioko kideak pozik agertu ziren atzo Bilbon, Euskaltzaindiaren egoitzan egindako agerraldian, baina ohartarazi zuten domeinua bera ez dela helburua, tresna baizik. Ia beste urtebete beharko dute prozesuaren bigarren inexio puntua iristeko: 2014ko apiril inguruan espero dute webguneak .eus domeinuarekin erregistratzen hastea. Izan ere, datozen hilabeteetan ICANNekin kontratua sinatuko du PuntuEus fundazioak, domeinuaren administrazioa, kontrola eta kudeaketa bere gain hartzeko; proba teknikoak ere egin beharko dituzte, .eus martxan jar daitekeela ziurtatzeko. Iratxe Esnaolak eta Joan Mari Torrealdaik fundazioaren izenean azaldu dutenez, lehen mailako domeinu orokorra izango da .eus, hizkuntza eta kulturaren atalekoa. Hain justu, horrek atzeratu du prozesua, erabilera orokorreko domeinuen alorrean ia 2.000 eskari jaso baitzituen ICANNek iaz.
Erakundearen baiezkoak izena jarri dio izanari, hau da, euskarak eta euskal kulturak Interneten duten presentzia ikusgarri bilakatu du, Torrealdairen hitzetan: Euskararen herriaren nazioarteko aitorpena da: .eus lehen mailako Interneteko domeinua baita, hau da, komunitatearen garapen lokalerako tresna global bat. Domeinua martxan jartzeak beste pauso bat aurrera egitea ekarriko du: Nazioarteko aitorpenetik harago, euskararen her ria munduaren aur rean ikusg ar ri bilakatzeko modua izango da.

Irizpideak, izaerarekin lotuta Ikusgarritasun hori gero eta handiagoa izan dadin, domeinura ahalik eta webgune gehien erakartzea izango da hurrengo h e l bu r u a . . e u s e r a b i l i a h a l i z at e k o irizpideak bat datoz PuntuEus fundazioaren filosofiarekin, Esnaolaren arabera: Domeinuak helburu batzuk ditu, Interneten euskara eta euskal kultura sustatzea, eta horregatik .eus-ek ezin du .com izan, ezin du edozein webgune onartu, ez genukeelako helburua betetzea bermatuko. Dena den, Esnaolak argitu du teknikoki domeinuak ez direla baztertzaileak: Webgune batek .cometa .eus erabil ditzake aldi berean. Ez diogu inori eskatuko daukana kentzeko, ibilbide bat dagoelako atzean, baizik eta .eus izatea sareko edukien lehenengo domeinua, nahiz eta beste batzuk ere erabili. PuntuEus fundazioko kideek jakin baitakite egunero milaka euskaldunek uztartzen dutela Internet eta euskara. Euren parte hartze aktibo eta konpromisoa txalotu dute, ezinbesteko jo baitituzte domeinua lortzeko bidean: Horiek gabe, ez dago euskara eta euskal kulturaren komunitaterik sarean. Horiei esker, .eus domeinuak esanahia eta zentzua du. Ostiralean, ospakizuna ICANNek herenegun hartutako erabakia ospatu nahi du fundazioak, .eus domeinua komunitate oso bat lotzeko gaitasuna duen tresna baita. Hartara, ekitaldia egingo du datorren ostiralean. Bilbon izango da, EHUren Bizkaia aretoan, 13:00etan. 2008an sortu zen PuntuEus Elkartea, eta 2012an fundazio izaera hartu zuen, ICANNen eskaera egiteko. Hamar kide izan zituen taldeak hasieran: Euskaltzaindia, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskal Idazleen Elkartea, EITB Euskal Irrati Telebista, EHU Euskal Herriko Unibertsitatea, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa, Ikastolen Elkartea, Euskal Herriko Telekomunikazio Ingeniarien Elkargoa, Euskadiko Informatika Ingeniarien Elkargo Oziala eta Internetikak. Hurrengo urteetan dozenaka atxikimendu jaso ditu, besteak beste, BERRIA Taldearena.
Bi irizpide daudela erantsi du. Lehena, hizkuntzari dagokio: webguneak euskarazko bertsioa eduki behar izatea. Ez dugu %100 euskaraz izaterik eskatuko, gure errealitate soziolinguistikoa kontuan hartu behar dugulako. Webgunea edozein hizkuntzan egon daiteke, baina euskarazko bertsioa eduki beharko du, eta denborarekin garatzen joan behar du. Bigarrena, euskal kulturari buruz aritzea. Gerta daiteke euskal kultura jorratzea, baina euskarazko bertsiorik ez edukitzea; horrek ere lekua edukiko luke .eus-en azpian, baina arraroa litzateke euskararik batere ez erabiltzea.
'.eus' erabilgarria izateko, gizartean arrakasta izan behar du

1999tik 2003ra ICANNeko kontseiluko kidea izan zen Amadeu Abril i Abril (Bartzelona, 1961). Punt Cat elkartean egindako lana ondo gogoratzen du. Nola gogoratzen duzu .cat domeinua lortzeko prozesua? Prozesua oso luzea izan zen. 1996an hasi ziren bilera batzuk egiten. Berehala konturatu ginen Kataluniako gizartearen ordezkari garrantzitsuenak bildu behar genituela domeinua lortzeko ahaleginean. Pazientziaz joan ginen hizkuntza katalanean lanean egiten zuten elkarte eta taldeak erakartzen, eta bitartean erakunde publikoekin hitz egiten. Kataluniako elkarte, talde eta erakunde ugarik bat egin zuten 2004. urtean, .cat domeinuaren eskaera egin genuen unean. 2006. urtean sortu ziren .cat domeinuko aurreneko webguneak. Zer ekarri zuen horrek Kataluniako komunitatearentzat? Batetik, sinbolo bat izan zen. Eta, bestetik, hizkuntzaren normalizaziorako espazio bat. .catdomeinuaren oinarrizko irizpidea Interneten gertatzen ziren katalan kontuak jasotzea zen, batik bat katalanez. Baina ez zion erreferentzia egiten Kataluniako lurralde
Berria 2013/06/16
2002tik 2006ra '.cat' domeinua lortzeko bultzatzaileetako bat izan zen. Domeinua izateak ikusgarritasuna dakarrela uste du.
administratiboari. Esparrua hizkuntzarena eta kulturarena izateak ahalbidetu zuen katalana hitz egiten duten beste herrialdetakoek erabiltzea.
Hizkuntza batentzat garrantzitsua al da bere domeinu propioa izatea? Hizkuntza bat erabil dadin gizartean prestigoa izan behar du. Lege asko egin daitezke hizkuntzaren inguruan, baina prestigiorik ez badu, jendeak beste hizkuntzak erabiliko ditu gauza garrantzitsuetarako. XIX. mendean, hizkuntzentzat funtsezkoa zen gramatika eta literatura izatea. XX. mendearen lehen partean, eskola, eta bigarrenean, ikus-entzunezko hedabideak. XXI. mendean, Interneten

presentzia indartsua izatea beste guztiaren parekoa da. Katalanez Txapeldunen Ligan joka daitekeela esan behar zaio jendeari, edozer gauza egin daitekeela, baita domeinu bat izan ere. Interneten bere auzoa du .cat-ek, eta ez da bigarren mailakoa. Bestalde, munduan e ze z a g u t z a h a n d i a d a g o h i z k u n t ze n inguruan. .cat domeinuak mapan jartzen du katalana, eta .eus-ek euskara ere bai. Horri esker, existitzen zara, eta ikusgarritasuna lortzen duzu. 65.000 webgune inguru daude .cat domeinuarekin. Nolakoak dira? Talderik handiena enpresek osatzen dute. Ondoren, gizarte taldeenak eta erakunde publikoenak daude. Enpresen esparrua da gehien handitu dena. Partikularrena da eremurik txikiena. Garai batean kantitatea aintzat hartzen zen, eta .cat onartu zenean, askok aukeratu egin zuten. Baina orain kalitatea garrantzitsuagoa da, edukiak katalanez egon daitezen. PuntuEus Fundazioak zer pauso eman behar ditu orain? Etxeko lan batzuk ditu egiteko, tartean ICANN erakundearekin kontratua negoziatu eta kontu tekniko batzuk gainditu. Baina garrantzitsuena izango da euskal kulturako eta gizarteko esparru nabarmenenak .eus erabiltzeko konbentzitzea. Jendeak ez du .eus erabiliko auzo horretan inor ez badago. Ebanjelizazio moduko bat egin beharra dago. Ez da marketin klasikoa. Baina hasieratik ziurtatu behar da euskal internautek erabiltzen dituzten guneak .eus domeinuarekin egotea. Zeinengana iritsi behar da? Adibidez, garrantzitsua da Google konbentzitzea Google.eus egin dezan; Google.cat badago. Bilatzailea euskaraz egotea eta jendeak erabiltzea ona litzateke. Unibertsitateak, futbol taldeak, hedabideak, museoak eta jatetxeak .eus domeinuarekin egotea funtsezkoa da. Horiengana guztiengana iristea da egin behar den lan garrantzitsuena. Tresna, berez, erabilgarria da, baina, inork ez badu erabiltzen, ez da baliagarria izango. Gizartearentzat erabilgarria izateko, arrakasta izan behar du. Jende asko konbentzitu beharko da aldaketa egin dezan. Bestalde, egunkari batek.info erabiltzen badu .eus erregistra dezake; jarraituko du .info-rekin, baina .eus-era bidera dezake bisita. Biek batera funtziona dezakete, baina gero eta gehiago .eus erabiltzera bultzatu beharko da.
Nazio eraikuntzan aurrerapausotzat jo du Udalbiltzak

ICANN erakundeak .eus domeinua onartzea txalotu egin du Udalbiltzak. Lorpenean parte hartu duten eragileen lana aitortu du, eta balorazio positiboa egin du: Euskal nazioaren eraikuntzan beste aurrerapauso bat da Interneteko sare globalean Euskal Herriak bere marka izatea; .eus domeinua izatea, alegia. Euskal Herria sarean munduan kokatzen laguntzeko balio du. Era berean, domeinua lortzeko prozesuak indar metaketaren eraginkortasuna agerian utzi duela adierazi du: Euskal Herria aintzat hartzen duten hainbat eragilek bat egin zuten .eus domeinua eskatzean, eta horrek erakusten du eraginkorra dela estrategia hori. Batasunak indar egiten du. Nazio eraikuntzaren beste hainbat eremutan adibide garrantzitsua dela erantsi du.
Uholdea
Hezetasunaren auzoan naiz sortua. Horrela deitzen zion Patxi Larrainzar zenak Arrotxapeari eta arrazoia ez zitzaion falta. Arga ibaiaren bazterrean kokatua, ibaiak utzitako jalkinei esker baratze oparoak ditu gure auzoak. Ibaiak markatu gaitu arrotxapearrok. Bertan bainatu gara, karramarroak harrapatu bai eta arrain mota desberdinak arrantzatu ere. Ibai bazterrean egin dugu jolas zuhaitzetatik zintzilikatutako sokak baliatuz uretara salto eginez. Ibaia eta Arrotxapea bat dira onerako eta txarrerako.
Euskarak uholde bat b eh a r d u . Jen d e uholde bat normalizazioan aurrera egingo duena. Ibaia tantek osatzen dute, uholdea norabide berean doan tanta mordoa da. Euskarak badu bere urtegia, arnasguneek osatzen dute urtegi hori. Han sortzen da kalitate oneko ura, Euskal Herri osora hedatu beharrekoa. Arnasguneek eskaintzen diguten ur freskoa ezin dugu hormatzarraren atzean gorde. Ateak ireki behar ditugu ur horrek aurrera egin dezan. Izan ere, ezin dugu espero ura basamortuan sortzea, euskararen normalizazioa ez da jokatzen euskararen presentzia urria den lekuetan. Euskarak aurrera egingo badu arnasguneak hedatuz lortuko du. Euskararen normalizazioak, beraz, osagai geografikoa du, ez bakarrik funtzionala. Bestalde, uholdea, uholde izango bada norabide berean egin behar du aurrera. Norabide gabeko hedapenak ahuldu egiten du uraren indarra. Euskalgintzari dagokio norabide estrategiko horren zehaztapena. Biderik errazena zein den, mugarik urrunenera nola iritsi, Euskal Herri osoko bazter guztiak ur emankorrez bustitzeko oztopoak nola gainditu, pentsatu eta erabaki behar du Euskalgintzak. Zirimiriak ez du uholde egiten. Bustitzen duela argudiatzen ahal dugu, baina ez du normalizaziora iristeko behar dugun emaria sortuko. Herritarrak dira gakoa. Uholdeak tantaka egiten diren bezalaxe, euskararen normalizazioa ere pertsonaka egiten da. Pertsonak dira protagonistak, pertsonak daude erdigunean. Haien motibazioak, nahiak, asmoak eta ametsak
Iritzia 2013/06/16
Gizakiak urteetan zehar ibaia menderatzeko makina bat lan egin badu ere, tarteka bere indarra erakusten du Argak. Ibaiaren borondatea haustea, ordea, zein zaila den ikasi du gizakiak beste behin aurreko igandean. Urak poliki-poliki hasieran, uholdeka gero, bere espazio naturala eskatu zuen. Gizakiak altxatutako mota guztietako oztopoak ez ziren gauza izan indar ikaragarria gelditzeko. Espaloietara begira, urak marraz marra aurrera egiten zuela ikusten genuen. Presarik izango ez balu bezala, espaloia bustiz hasieran, gizakion ondasunak ur azpian ezkutatuz bukaeran, horrela egin zuen aurrera Arrotxapeko ibaiak.

dira martxan jarriko dituztenak. Den-denak dira garrantzitsuak, denek dute zeregina. Ezin dugu ahultzen utzi norberaren indarra beste batzuek egingo dutela pentsatuz. Ez dago uholderik gu gabe, gu gara uholdea. Gure indarra bakarrik mugitzen garenean ikusten da, ur geldiak ez du energiarik sortzen. Akzioa behar du euskararen aldeko mugimenduak. Ekintza da komunikatzeko bidea, ekintza da pertsonak erakartzeko bidea, ekintza da aurrera egiteko bidea. Euskararen aldeko mugimendua ez da ezer akziorik gabe, ur geldia besterik ez. Oso oker gaude, pentsatzen b a d u g u ze r b i t z u a k e s k a i n t ze h u t s a k normalizazioraino eramango gaituela. Azken 30 urteotan Euskalgintzaren estrategian zutabe nagusia, ia bakarra, zerbitzuen eskaintza izan da. Etorkizuna irabazteko, ordea, akzioa ere behar dugu. Hausnarketa eragingo duen akzioa, pentsamenduan eragingo duena eta gizarte aldaketa erraztuko duen akzioa behar dugu. Urtegiko ateak irekitzen dituen giltza akzioa da. Norabide berean doana baina askatasunez sortua behar du izan akzio horrek. Egin ezazue hau esaldiaren garaia pasa da. Norbanako eta talde bakoitzak norabide orokorraz jabeturik eta horrekin ados, bere irudimena eta energia erabiliz jokatzen ikasi behar du. Hortxe arrakastarako gakoa. Urte askotan uholdea gelditzeko politika zehatzak egon dira indarrean. Mota guztietako baliabideak esleitu dira euskararen normalizazioak aurrera egin ez dezan. Hormigoizkoak dira Nafarroan urak topatzen dituen oztopoak. Altuak dira oso euskara gune jakin batzuetan zokoratua mantentzeko helburuz sortutako hormatzarrak, legeak berak zimendatuak. Hormaren kontrako gure enbatak ez dira nahikoak izan egoera iraultzeko. Urte askotan uholdeetatik salbu zeudela pentsatu dute agintariek, baina zirrikituak hedatzen hasiak dira. UPNren horma ahul dago, inoiz baino ahulago, erortzeko arriskuan, orain da gure garaia. Inoiz baino gogorrago jo behar dugu hormaren kontra botako badugu. Ez litzateke ulertuko Nafarroan politika aldaketarik euskararen normalizazioari bultzada sendoa emateko ez bada. Urte askotan urtegian gordeta egon diren indar horiek denak askatzeak hizkuntza-politika berri eta eragingarria ekarri behar du. Ez litzateke ulertuko gobernu aldaketa bat Nafarroan gestioa hobetzeko helburu hutsarekin. Errotikako aldaketak behar ditu gure herrialdeak euskararen alorrean, eta hori berma dezakeen bakarra gure hizkuntzaren aldeko jende uholdea da.
Igandean Arrotxapean urak aurrera egin zuen bezalaxe, euskararen normalizazioak ere aurrera egingo du Erriberako lurretaraino bere bidean jalkinak utziz etorkizuneko uzta oparorako ezinbestekoak. Iaki Lasa (euskaltzalea)
Suprefeta
Haur eta derrigortze hitzak elkarren ondoan paratuta atezuan jarriko zaizkit lagun enrollatuenak;euskara eta derrigortze lotuta, berriz, probetxuzkoenak. Baina ez dakizue nolako lasaitasuna sentitzen dudan goizero alaba, 4 urteko haurra, Hendaiako ikastolan uzten dugunean. Lasaitasuna sentitzen baitut, badakidalako xamur eta goxo hartzen dutela irakasle eta zaintzaileek, baina, era berean, badakidalako xamurtasun eta goxotasun osoz derrigortu egingo dutela, euskaraz egitera, pixkanaka letrak ikastera edo gelakideak errespetatzera derrigortuko duten sendotasun beraz. Eta ez gelan bakarrik, baita atarian ere. Halaber, lasaitasuna sentitzen dut eske esan orduko alabak, andereo Mirenek irakatsi bezala, eskea elizan zuzentzen didanean; euskararen sena sumatzen diodanean. Azken batean, sekulako lasaitasuna ematen dit alaba euskaran ainguratutako ontzi batean hazten ari dela sentitzeak, non eta euskarak frantsesaren eta Espainiaren subordinazio bikoitza jasaten duen Hendaia honetan. Horixe bermatzen baitu ikastolak Hendaian: euskararentzako gune hegemoniko bat; bakarra. Eta, funtsean, ikastolaren eraikin berria oztopatuta horixe eragotzi nahi du Frantziako Estatuaren ordezkari Baionako suprefetak: euskararen gune hegemonikoak hedatzea. Ez da tentela. Idurre Eskisabel Iritzia 2013/06/19
Euskararen 'patua'
Frantziako Errepublika eratu zenetik ez dute atsedenik hartu jakobino zentralistek patua-tzat jotzen dituzten hizkuntza gutxituak desagerrarazteko borrokan. Guizot, Falloux, Ferry, Combes... Ministro, legelari, prefeta eta suprefeta andana bat aritu dira euskara, alsaziera, bretoiera, korsikera, katalana eta beste hainbat hizkuntzari jazartzen, harrokeriak eta errespetu faltak gidatuta, nazionalismorik atzerakoien eta baztertzaileenaren jarraitzaile. Ez dira alferrik aritu. Unescoren 2012ko txostenaren arabera, 26 hizkuntza daude Frantzian arriskuan, haietako hamahiru desagertzeko zorian. Lege eta aginduen aurka, euskarak doi-doi iraun du bizirik, euskaltzaleen engaiamendu eta laguntzari esker. Babes hori, ordea, ez da nahikoa lege aitorpenik ez duen hizkuntzarentzat. Izan ere, nahikoa da Patrick Dallennes bezalako jakobino konbentzitu bat Baionako suprefeturan egotea Seaskaren murgiltze eredu osoa hankaz gora jartzeko. Frantsesak bezala, euskarak ere ozialtasuna behar du, haren patua bizirik irautea izango bada. Iaki Petxarroman

Ainhoa Elices. EMUNeko marketing arduraduna
Euskara gizartean hari eroalea izan daiteke, ekarpen handiagoa egiteko

Emun aholkularitza taldeak, lana euskalduntzeko kooperatiba izateaz gain, orain Euskara eta berrikuntza soziala azpititulua izango du. Azken urteetako jardunak lan ildoa zabaltzera eraman du, eta lau zerbitzu mota eskainiko ditu aurrerantzean: hizkuntza, kultura, aniztasuna eta immigrazioa, eta parte hartzea. Etengabe eraldatzen ari den gizarte batek, bestelako tresna eta erantzun batzuk behar ditu, eta hori guztia eskaini nahi dugu, azaldu zuen Ainhoa Elices Emuneko marketin arduradunak atzo, irudi korporatibo eta helburu berriak aurkezteko Bilbon egindako ekitaldian. Nondik dator Emunen lan esparrua zabaltzeko beharra? Ia 16 urteko ibilbidea daukagu, lan mundua euskalduntzeko kooperatiba modura. Fagorrekin hasi ginen lanean, gero enpresa askorekin jarraitu genuen, eta urte batzuk badira administrazioan euskararen normalkuntzarako aholkularitza eskaintzen hasi ginela. EBPNn [Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia] agertzen diren lan esparruak jorratzean, ikusten genuen askotan zeharkakotasunez euskararen gaiarekin lotuta gizarteak beste esparru batzuk dituela, eta horiek ere ukitu behar genituela:
Berria 2012/06/09
Lan esparrua zabaldu berri du Emun aholkularitzak, gizartearen egungo beharrei erantzuteko zerbitzuak eskaini ahal izateko.
aniztasuna, kultura, parte hartzea... Horietan euskarak badu zer eman: hari eroalea izan daiteke, baina gizarteari hori baino ekarpen handiagoa egiteko aukera ere badaukagu, eta g u r e b e z e r o e k h o r i e s k a t z e n d u t e. Gizartearen erronka berriei erantzuteko moduko ezagutza eta gaitasuna baditugu.

Orain ezarri dituzuen lau lan ildoak elkarri lotuta garatuko dituzue? Bakoitza negozio ikuspegi batetik garatuko dugu, bere egiturarekin, bere lan prozedurekin... Baina uste dugu garrantzitsua dela euskararen eta euskal kulturaren presentzia indartzea, gizarteari askoz ekarpen sendoagoa egiteko aukera izango dugulako. Gainera, enpresen munduan jada ikusi dugu euskarak ospea ere ematen duela: hizkuntzari presentzia eta garrantzia emateak, gizarte erantzukizunaren arloan, prestigioa ematen dio. Eta enpresak prestigioa badu, euskarari ere prestigioa ematen dio. Nola uztar daiteke bertako hizkuntza gutxituaren defentsa kanpotik heldutako beste hizkuntzen aitorpenarekin? Guk uste dugu euskara eta euskal kultura sendotu behar ditugula, baina, aldi berean, derrigorrezkoa dela besteak ezagutzea eta errespetatzea eta aniztasun hori kudeatzea. Guztiak maila berean jarrita, modu s e d u k t o re b at e a n l o r t u b e h a r d u g u hizkuntza komun horretara erakartzea, bai etorri berriak, bai bestelako hizkuntzak erabiltzen dituztenak ere. Seduzitzea aipatu duzu. Bai, baina, era berean, argi ikusten dugu borondatea baino gehiago behar dela. Hori nolabait kudeatu egin behar da, luzera begirako ikuspegia eman behar zaio: ondo pentsatu helburuak eta estrategiak, eta m o d u s i s t e m at i z at u a n g a u z at u . B a i hizkuntza zerbitzuetan, bai kultura edo aniztasun zerbitzuetan, oso argi izan behar dugu gure iparra zein den, eta horra iristeko zein pauso eman. Lan esparrua zabaldu duzue orain, baina 16 ur te eman dituzue lan mundua euskalduntzen. Zer lorpen egin dira, eta zer oztopo daude? Normalkuntza maratoiarekin alderatu izan dugu beti, eta oraindik ez dakigu zenbat d e n b o r a b e h a rk o d u g u n . A z k e n e k o
Euskarak balio erantsia izaten jarraituko du, beraz? Euskara eta euskal kultura elementu komun modura hartu behar ditugu. Horiek sendo edukiz gero, inguruan ditugun kulturetara iristeko aukera izango dugu, horiekiko errespetua eta aniztasuna oinarri hartuta, hau da, komunitatea eraikitzeko bidea euskaratik eta euskal kulturatik egin behar dugu, modu seduktore batean.

urteetan, enpresa asko batu dira normalkuntza horretara, baina egia da oraindik Euskal Herriko enpresen %1ek baino ez duela erabilera plana. Asko egin da, baina asko dago egiteko. Azken batean, ohituretan eragin behar dugu, eta aldaketa horiek oso zailak dira. U r r at s s e n d o a k e g i n d i r a , e t a o s o garrantzitsua izan da euskara kalitatearekin, prestigioarekin eta kohesioarekin lotzea. Horren aurrean, zailtasun nagusia da enpresa guztiek ez daukatela euskara lehentasunen artean, eta krisiak ez du l a g u n t ze n . A d m i n i s t r a z i o e n a l d e t i k , sustatzen jarraitzea nahiko genuke, baita arautzea ere: derrigortasunak bestelako urrats batzuk egiten laguntzen du.
EMUNEN ZERBITZU BERRIAK 1. Hizkuntza. Euskara planak egiten ditugu, enpresetan erabilera eta presentzia handitzeko. Hainbat arlotan antola ditzakegu ekintzak, sentsibilizatzeko, motibatzeko, ikasteko... Administrazioen arloan, berriz, baliteke udal batek barne funtzionamendua euskaraz egin nahi izatea, edo herrira begirako lana egin nahi izatea, irakaskuntzan, familia transmisioan, merkataritzan, aisialdian.... 2. Kultura. Kultura planak diseinatzen ditugu udalentzat. Ikusten ari gara herri batzuetan kultur programatzailearen esku geratzen dela eskaintza kultural osoa, eta uste dugu hausnartu egin behar dela nola programatzen den, zein inertzia dauden, eta zer eskaini nahi diogun herriari. Gogoeta hori herriko eragileekin egin behar da. 3. Aniztasuna eta immigrazioa. Bizilagun berriak heltzen direnean, harrera plana eskaintzen diegu administrazioei, zeharkakotasunez lan dezaten gaia, ez dadin soilik gizarte laguntzailearen esku gera. Sentsibilizazio lantegiak ere antolatzen ditugu, zurrumurruen aurka, hezkuntzari lotuta.... 4. Parte hartzea. Lan egiteko metodologia gisa ulertzen dugu parte hartzea. Hala ere, udaletatik gero eta gehiago eskatzen digute aholkularitza, herritarren parte hartze egitasmoak martxan jartzeko, eta hor gaiak askotarikoak dira: gazte lokalen gestioa, kultur espazioen erabilera, zabor kudeaketa... Guk egin dezakegun lan onena trebatzea da, udal langileak gai izan daitezen prozesuok dinamizatzeko.
Hizkuntza aukeratzeko askatasuna eskatu du Eusko Legebiltzarrak
Berria 2013/06/21
UPDren legez besteko proposamen baten erdibideko zuzenketa adostu dute PSE-EEk, EAJk eta PPk
Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari eskatu dio euskal hezkuntzan hizkuntza aukeratzeko benetako askatasuna bermatzeko. Horrekin batera, indarrean dagoen legeriaren helburua betetzeko eskaera egin du legebiltzarrak: Ikasleek nahitaezko hezkuntzaren amaieran bi hizkuntza ofizialen behar besteko ezaguera praktikoa izatea. UPD alderdiak egin zuen hasieran legez besteko proposamena. EAJ, PSE-EE eta PP alderdietako taldeekin testua adostu ondoren, erdibideko zuzenketa onetsi zuten. Eta aipatutako lau alderdien aldeko botoekin onartu zuen atzo zuzenketa Eusko Legebiltzarrak. Bigarren puntuan, Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari eskatu dio bermatzeko euskarak eta gaztelaniak irakats-hizkuntzak izaten jarraitu ahal izatea, eta ahalbidetzeko ingelesa hezkuntza sisteman era progresiboan sartzen joatea. EH Bildu, A ereduaren aurka UPDko legebiltzarkide Gorka Maneirok defendatu du posible egitea hizkuntza aukeratzeko askatasuna. EAJko Jone Berriozabalen arabera, gaur egungo sistemak emaitza onak eman ditu: Gurasoek askatasunez aukeratu ahal izan dute eredu batzuen eta besteen artean. PSE-EEko Isabel Zelaak inposizioen kontra egin du, eta hizkuntza pluraltasuna aberastasuna dela gaineratu du. PPko Iaki Oiarzabalek nabarmendu du aukera guztiak errespetatu behar direla.
EH Bilduko legebiltzarkide Belen Arrondok proposamenaren aurka egin du, baita A ereduaren aurka ere. EH Bildurentzat, ulertezina da EAJk abiapuntu gisa A ereduen berrikustea hartzea. Orain arte egindako ikerketa guztiek argi eta garbi adierazi dute gaur egungo eredu sistemak ez duela bermatzen ikasle euskaldun elebidunak izatea derrigorrezko eskola aldia bukatzean. A ereduak ikasleak diskriminatzen ditu. Euskaldun eleanitzak lortzeko beste eredu bat proposatu du Arrondok, murgiltze ereduan oinarritzen dena eta ikasle elebidunak lortzeko baliabideak jarriko dituena.
Jendeak badaki BERRIA gabe euskarak arazo bat izango duela
Berria 2013/06/21
Biharko festara etortzera gonbidatu ditu Otamendik BERRIAko komunitatea osatzen duten guztiak: Emandako babes guztia eskertu nahi diogu jendeari.
Hogei urte bete berri dituEuskaldunon Egunkaria-ren eta BERRIAren zuzendari karguan Martxelo Otamendik (Tolosa, 1957). BERRIAk hamar urte bete ditu. Zer balorazio egingo zenuke? Pozik egoteko arrazoiak dauzkagu. BERRIA sortu zen 2003ko ekain hartan. Hilabete batzuk lehenago,Euskaldunon Egunkaria-ren bortxazko itxiera izan zen. Egoera polizial, judizial eta politiko zail hartan, egon zen gaitasuna eta ausardia gure langileen, akziodunen eta harpidedunen partetik, egunkari bat egiteko. Nolako ibilbidea izan da? Oparoa. Zerrenda luzea da zenbat proiektu atera ditugun aurrera, bakarrik edo beste batzuekin batera. Pozik gaude, horretarako arrazoiak baditugu eta. Eskertuta gaude, langileekin, harpidedunekin, akziodunekin, erakundeekin, laguntza eman digutenekin. Denon artean lortu dugu sendotzea eguneroko nazionala, eta bide horretatik segituko dugu. Hasiera latza izan zen. Nola bizi izan zenuen sorrera hura? Beste atxilotuek baino zorte handiagoa izan nuen, ez nindutelako kartzelara eraman. Ibili nintzenEgunkaria-ren itxieraren salaketa egiten. Langile talde batek hartu zuen Egunero egiteko ardura, beste batek agitazio eta propaganda egitekoa, eta beste batek egunkari nazional sendo bat martxan jartzekoa. Ni talde hartan ibili
Gogoz segitzen du, ordea, erronka berriei erantzuteko, haren esanetan, behaleku pribilegiatua den euskarazko kazetatik.

nintzen. Enpresa bat sortu genuen, lantalde bat antolatu... Ilusio handiarekin jardun ginen, kezkarekin ere bai, ez genekielako dirua biltzeko kanpaina nola aterako zen. Bost milioi euroko helburua jarri genion geure buruari, eta 4,6 milioi atera genituen. Gogoratu behar da zenbat jendek lan egin zuen BERRIA aurrera atera zedin. Hamar urte hauetan Egunkaria-ren auziak asko eragingo zizun pertsonalki eta profesionalki, ezta? Bazegoen halako kezka bat, zer gerta ote zitekeen. Gainera, urriko operazioa ere etorri zen, eta kezka judizial-politikoa handitu besterik ez zuen egin. Baina guk mezu bat eman behar genion jendeari: Sekulako babesa eta diru pila eman diguzue, eta guk jarraituko dugu lanean, asumituta egon daitezkeela ondorio batzuk. Zorionez, ez da halakorik gertatu, eta ondo atera zen apustua. Zuzendariaren karguan, orduan eta orain daukagun taldearekin, daukagun jendearekin, oso erraza da egunkari bat aurrera eramatea. Eta, bestetik, Egunkaria-ren itxierari dagokionez, tokatu zitzaigun salaketa lan bat egitea, giza eskubideen urraketari dagokionez, Egunkaria halako ikur bat bihurtu zelako. Egunkaria itxi zuten eran, BERRIA markatuta jaiotzeko arriskua zegoen. Lortu al da arrisku hori saihestea? Egun hauetan ibili gara kultur bira moduko bat egiten, azaltzen BERRIAren egoera zein den. Tartean dokumental bat egin dugu, eta hor entzuten da Manu Etxezortuk niri egindako elkarrizketa baten audio bat BERRIA sortu eta berehalakoa. Hor esan nuen hauxe: Guk egin behar dugu egunkari bat euskaraz irakurtzeko prest daudenen artean ahalik eta jende gehien bilduko duena, eta modu eroso batez egoteko modukoa. Euskaraz irakurtzeko prest ez daudenekin ez dugu zereginik. Beraz, horientzako egunkari duina, kalitatezkoa, zabala, plurala. Euskarazko egunkari nazional bakarra gara, eta nahiko lan dugu bizirik irauten ahalik eta jende gehien bilduta. Hori izan da beti erronka. Izugarrizko babes sozialarekin sortu zen BERRIA, diru ekarpen izugarri batekin. Orain berriro diru eske ari da BERRIA Taldea. Gogorra, ezta? Beste herrialde handietako komunikabideetako arduradunei esaten diet: Ongi etorri krisira. Gu beti egon gara ohituta egoera estuan jardutera, baina ekonomikoki lehenengo urteotan neurria hartu genion gure enpresa jardunari. Ez genuen dirua galtzen... Bitarte horretan Hitza-k sortu ziren, Hamaika Telebistan parte hartu genuen, inpresio zentroan. Ondoren, bi krisi etorri dira, ordainezko kontsumoaren komunikabideetakoa eta krisi ekonomikoa, sekulako kaltea egin diguna, publizitatean batez ere. Horiek komunikabide guztiak jo dituzte, ezta? Bai, baina gure kasuan oso egoera zailean utzi du proiektua, ez ginelako iristen diru galerarik gabe urte bukaerara. Orduan, pentsatu genuen berme iraunkor bat behar genuela. Komunitatearen ideia ekarri genuen Kataluniatik, eta BERRIAlagunak lortzeari ekin genion. Ziztada egin duten 4.300 bat kide ditugu, eta guztira 500.000 euro bildu ditugu. Gure helburua 600.000 lortzea da 2013an. Hori iraunkorra denez gero, koltxoi finantzario bat ematen digu, baina jartzen gaitu egoera zail batean, jadanik ez garelako subirano finantzarioki. Eta ez dakigu, gainera, negozio eredu berria non dagoen. Ez dakit ez ote garen trantsizio iraunkor batean instalatuko. Nola ikusten duzu BERRIA Taldea. Badu sendotasunik egoera eta erronka berriei erantzuteko? Sendo BERRIA Taldea, eta sendo haren komunitatea. Gure jendea asko identifikatzen da BERRIArekin. Hori gertatzen da hizkuntza gutxituetako egunkari guztiekin. Gure jendeak

badaki BERRIA ez badabil ondo euskarak arazo bat izango duela. Gure kasuan, BERRIA da egunkari nazional bakarra. Jendea ohartu da, eta erabaki du dirua ematea. Kontua da diru laguntza iraunkor bat dela eta elikatu beharko dela. Erakundeen aldetik diru laguntza handiagoa espero zitekeen? Kontzienteak gara ekonomia egoera larrian dagoela, baina ezarri behar dira marra gorri batzuk, eta Cuencan eta Marseillan betiko marra gorri sozialak daude, baina gurean hizkuntzak eta kulturak ere marra gorri izan behar dute. Egunkari bat, aldizkari bat edo dena delakoa galtzen bada, gure hizkuntzak asko sufrituko du. Azken urteotan gaelikoak eta galizierak galdu dute beren egunkari bakarra. Beraz, erakundeei eskatu behar zaie txostenetan aipatzen duten estrategikotasun hori praktikara eramateko. Horrez gain, h i t z a r m e n b a t e g i n b e h a rk o l u k e t e sektorearekin ber matzeko hizkuntz normalizazioa behar duen herri batek gutxieneko eskaintza komunikatibo bat izatea, baita krisi egoeran ere. Sakabanatuta zegoen euskarazko hedabideen sektorea batzen ari da. Urte askotan sinergia predikatu dugu, baina aldi berean aritu gara elkarri bizkarra ematen. Krisiaren ondorioz badirudi denok jabetu garela ezinbestekoa dela biltzea beste sektore batzuk bildu izan diren bezala. Sektore gehienak bilduta daude, eta ordezkariak dituzte erakundeekin hitz egiteko. Bazen garaia gurean ere izateko, eta uste dut ona izango dela denontzat, sektorearentzat ez ezik administrazioarentzat ere bai, jakiteko harremana norekin izan behar duen. Sektoreari gorputza emango dio, elkarrekin lan egingo dugulako eta elkarlanetik ikasiko dugulako, eta gizartearen aurrean ere azalduko garelako sektore antolatu moduan.
Kazetaritza egiteko modua asko aldatu da. Nola bizi duzu etengabeko eraldatze eta egokitze hori? Duela zenbait urte Interneteko lehen urratsak egiten hasi ginenean, tarteka egoten ginen hainbat zuzendari, eta gogoratzen naiz nik esaten niela euskarak lehen unetik egon behar zuela hor. Haiek oso jarrera ezkorra zuten, negozio ikuspegitik. Guk, berriz, euskarari begiratzen genion, eta ez genuen nahi euskara eremu horretara berandu iristea. Berandu iritsi gara liburuetara, zinemara, telebistara, prentsa idatzira, irratira... Pozten naiz jarrera hori eduki izana, zeren horri esker ere azkarrago ari gara murgiltzen kazetaritza multimedian, eta badakigu ze kazetaritza ez den itzuliko. Multimedia kazetaritza izango da, eta hartzaileak ere bai. Aur ten ber rituko du webgunea BERRIAk. Zer aldaketa ekarriko du? Funtzionalagoa eta nabigatzeko errazagoa izango da. Biziagoa, webgune berriarekin batera erredakzioa multimediagoa izango baita orain baino. Bisualagoa izango da, beste antolaketa batekin. Salto handia emango dugu, eta aukera emango digu irakurle berriak biltzeko eta noizbehinka datozen horiek iraunkortzeko.
Osakidetzak ez du euskara plana osorik bete eta lidergo falta salatu dute
Euskarari tokia egitea langileen borondatearen esku geratzen dela salatu dute maiz Osakidetzan, eta euskara planaren ebaluazioak azaleratu du zuzendaritzek asmo txikia izan dutela zeregin hor retan. Zuzendaritzen aldetik lidergorik eza argia izan da.
Berria 2013/06/22
Zuzendaritzak plana ez du bere egin, ebaluazio txostenak jaso duenez; borondatearen esku egoten da maiz euskara
berri du Osakidetzak. Alde handiak agertu dira sailez sail, bai toki batetik bestera ere. Aurreko gobernuaren hutsunearen ostean, udazkenerako egin asmo dute hurrengo euskara plana. Hizkuntz eskakizunak: lautik batek egiaztatuta Aurrerapen handiena hizkuntz eskakizunen alorrean egin dute Osakidetzan, baina helburuen betetze maila ez da %70era iristen. Oso alde handiak daude sail batetik bestera: lehen arretan postuen %47an jakin behar dute euskaraz; espezializaturiko arretan, %9,4an.
Deig ar ri da, alor rez alor aztertuta, zuzendaritza nagusiak duela balorazio eskasena: helburuen %42 eskas bete ditu zazpi urteko ibilbidean. Euskara plana sustatzeko eta bideratzeko garrantzi handia duen arren, helburuen betetze mailan ez da gai izatera ere heltzen. Hurrengo planerako, ezinbesteko jo dute zuzendaritzak bere egitea gai hori, bai beste sailek ere: Aplikazio eremua taldeko erakunde guztiak dira; salbuespenik gabe, denek bete behar dituzte irizpideak. 2005-2012ko jardunaren ebaluazioa egin
Lanpostu elebidunen %39an erdaldun elebakarrak daude

Desorekak daude hizkuntz gaitasunarekin, ordea. Bat: derrigor euskara jakin beharreko postuen kopurua baino handiagoa da langile euskaldunen kopurua: %18 postuk dute derrigortasuna, eta langileen laurdenek egiaztatuta daukate gaitasuna. Bi: hori horrela izanda ere, badaude euskara derrigorrezko duten postuetan langile erdaldunak. Lanpostu elebidunen %39an erdaldun elebakarrak

daude kopurua jaisten ari da: 2008an %52 z i re n . Ta l d e h a n d i a d i r e l a d i o ebaluazioak. Hurrengo planerako, proposatu dute unitate batzuei lehentasuna ematea, derrigortasun datak jarriz. Hizkuntz eskakizunen egokitasun maila ikertzea ere nahi dute. Eredua aldatzea mahai gainean jarri dute, gainera: egoki ote den langile erdaldunak hartzen segitzea eta euskara ikas dezaten dirua erabiltzea gero, edo behargin elebidunak hartzea hobe den. Hizkuntz kudeaketa: borondatearen ispilu Alor horretan helburuen betetze maila %65ekoa da, baina berebiziko aldeak daude leku batetik bestera: xedeen %90 baino gehiago bete dituzte leku batzuetan, eta besteetan, %20 eskas. Arduradunek izan duten inplikazioa islatzen dute alde horiek, dio ebaluazio txostenak. Kontua da goi-goiko arduradunek ez dutela hartu ardura. Euskara plana onartu eta gero, plan espezikoa egin zuten zerbitzu-erakunde guztiek, batek izan ezik: zuzendaritza nagusiak. Horrelako jarrerak plana gauzatzeko traba direla ohartarazi dute: Organo altuenen aldetik lidergo argi eta partekatua ez dagoenean, plana modu egoki eta dinamikoan garatzeko zailtasunez gain, bidea astiroago egiten da. Norabidea aldatzea ezinbestekotzat jo dute, eta neurri sorta bat jarri dute mahai gainean: euskara batzordeak abian jartzea leku askotan etenda daude 2009tik, kexuak erregistratu eta segitzea, zuzendaritzak eredu izatea... Aurrez aipatu izan den eskari zehatz bat: euskaraz jarduteko gai diren beharginak identikatzea.
B a r n e h a r r e m a n a k : o rd e n a g a i l u erdaldunak Aurrerapen eskasena izan duen atala da barne harremanena: xedeen %40 ere ez dira bete. Gaztelania da Osakidetzako lan hizkuntza. Nahiz aurrerapausoak eman eskakizunetan, nahiz gehiagok jakin euskaraz, ez dute egiten. Eta ez dira beharginek eurek jarritako zailtasunak: barne harremanen atalean, giza baliabideek lortu dute kalikaziorik onena; baliabide informatikoek eta kudeaketa sistemek, aldiz, eskasena. Aldaketa teknikoak proposatu dituzte hurrengo euskara planerako: bar ne errotulazioak eta agiriak euskaratzea, ordenagailuko programak euskaraz jartzeko aukera ematea... Euskara hobetzeko egitasmoen beharra ere aipatu dute ikastaroak, hizketarako erraztasuna lortzeko

saioak, euskalkiak ezagutzekoak..., ikusiz jakinda ere langile askok ez dutela erabiltzeko urratsa egiten. Lan bileretan pixkanaka euskarari tokia egitearen aldeko agertu da ebaluazioa. Edonola ere, aurretik bileran nor egongo den eta euskaraz jardutea posible ote den aztertu beharko litzatekeela uste dute. Oraindik ere badira, ordea, euskara inposizio modura ikusten dutenak Osakidetzan. Euskararen aurkako sentsibilitate eta jarrerak badaude zerbitzuerakunde batzuetan. Ebaluazioan ohartarazi dute ezinbestekoa dela sentsibilizazio lanean jardutea, erresistentziak gainditzekotan. zaindariak, kasu, hizkuntz irizpiderik ez dago maiz. Programa batzuk abiarazi dituzte euskarazko zerbitzuaren alde, baina ez dituzte beti bete helburuak: langileak identikatzen saiatu dira gehienek ez dituzte identikatu, dio txostenak, eta erabiltzaileei aukera eman diete hizkuntza bat lehenesteko langileek ez dute ezagutzen, eta, ondorioz, ez da erabiltzen. Aurrera begira, besteak beste, euskaraz kasu egitea nahi duten herritarrei zirkuitu bat taxutzea proposatu dute, lehen arretatik hasi eta espezialitateetara bitarte euskaraz artatzeko bidea jartzea. Historia klinikoak gaztelaniaz ez ezik euskaraz jartzea ez dute lehentasunezko jo, ezaug ar riak eta zailtasunak kontuan hartuta. Irudia eta komunikazioa: horman bai, telefonoan ez %69 inguruan bete dira euskara planaren a s m o a k i r u d i a r i e t a k o mu n i k a z i o a r i dagokionez. Alde handiak daude, edonola ere: hizkuntz paisaian eta irudi korporatiboan euskarak badu tokia, ebaluazioaren arabera, baina erabiltzaileei kasu egiteko orduan aldatzen da egoera. Protokoloak dio agurra euskaraz egin behar dutela harreran, baina kasu guztietan ez dute egiten. Agurren ondorengo elkarrizketak ere gaztelaniaz izaten dira, azaldu dute. Harreran irizpideak indartzearen alde agertu dira hurrengo planari begira. Irudiari dagokionez, sare sozialetan euskara eta gaztelania erabiltzea nahi dute, euskarari lehentasuna emanez. Ekitaldi publikoetan apurka-apurka joatearen aldekoa da ebaluazioa.
K anpo har remanak: lehentasuna, indarrik gabe Euskara planean lehentasun zen hala nahi duten herritarrei euskaraz kasu egitea. Baxua izan da arrakasta, ordea: xedeen erdiak ere ez dira bete. Alde handiak topatu dituzte: Gipuzkoan, Osasun Mentaleko Unitatean eta Debabarreneko erakunde sanitario integratuan, %80tik gorakoa da betetze maila; beste batzuetan, ez da %40ra ere iristen. Euskararen erabilera, oro har, langileen b o ro n d a t e a r e n e m a i t z a i z a t e n d a . Azpikontratatutako zerbitzuetan segurtasun
Hamarnaka hegoak astinduz

Giro ederrean egin dute BERRIAren 10. urteurrena ospatzeko festa Martin Ugalde kultur parkean, Andoainen. Lizarribar eta 'Egunkaria' oroitu ditu Beatriz Zabalondo BERRIA Taldeko lehendakariak
Denok gara BERRIA, denok gara herria. Beatriz Zabalondo BERRIA Taldeko lehendakariaren hitzak bere egiten ditu euskarazko egunkariaren komunitateak. BERRIAren herriari festarako txanda heldu zitzaion atzo, Martin Ugalde kultur parkean. Apirilaren 12an abiatu zen ospakizun bira, Zertarako hegoak antzezlanaren estreinaldiarekin. Eta atzoko jai eguzkitsuarekin amaitu ziren 10. urteurrenaren ospakizunak. Giro ederrean, gozo eta umoretsu. Adin guztietako lagunekin, mota guztietako ekitaldiekin. Euskal Herria, euskara eta irriakantatu zuten Marikalanbrek eta Martinbertsok festako lehen ekitaldian. Haien aurrean, belazean, haur txikiak dantzan, euskara eta irriaren etorkizun. Batzuk eserita belarretan. Largabista agertu zen, eta Marikalanbrerekin batera oholtzatik jaitsi zenean, ez zen neska-mutikorik eserita gelditu. Makina bat argazki atera zituzten gurasoek. Gurasoetako batzuk sagardoa edateko gogoz zeuden jada. Bertsolarien saioa hasi zirenerako, edalontzia betea zuten. BERRIAko langileek saldutako pintxoak ere ikusten ziren, alde batetik bestera, txikienek zerbait bazkaltzen zuten bitartean. BERRIA baino gazteagoak daude entzuleen artean, bota zuen bertsoetako batean Beat Gaztelumendik. Beste pailazo batzuk gara gu, umorez, Arrate Illarok. Egunkaria bihar goizean berriz erostea onena, Illarok berak. Euro eta pikoan irakur daiteke, Odei Barrosok, marketina egiten. Zer
Berria 2012/06/12
gogorrak diren astelehenak, gogorarazi zuen Gaztelumendik.
Bitartean, eguerdi partean, BERRIAko erredakzioa ezagutzeko bisita gidatuak egin ziren. Ehun lagunek baino gehiagok izan zuten aukera kazetariek lan egiten duten egoitza ezagutzeko. 'Egunkaria'-ren oinordekoa BERRIAren 10. urteurreneko festan politika eta kultura arloko pertsona ugari izan ziren. Euskararen munduan lan egiten dutenak asko eta asko. Mertxe Mujika AEK-ko koordinatzailea: Hamar urte, zorionak; hamaika gauza ospatzeko. Alboan, azkeneko urteetan Korrikako arduraduna izan dena, Edurne Brouard: Sentsazio gazi-gozoa dut,Euskaldunon Egunkaria itxi zigutelako. Gaur gozoan jarriko dugu arreta. Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko lehendakari Maren Belastegik bi hitzekin laburtu

zuen atzokoa: Elkartasuna eta ilusioa. Topaguneko lehendakari Mikel Irizar, Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbao eta Behatokiko zuzendari Garbie Petriari ere festan izan ziren. Euskarazko komunikabideetako hainbat ordezkari ziren jaian, besteak beste, Alberto Barandiaran Hekimeneko Euskal Hedabideen Elkarteko zuzendaria, Iban Arantzabal Goienako zuzendari nagusia eta Estitxu Eizagirre irailetik aurrera Argia-ko zuzendaria izango dena. Joxan Goikoetxea musikaria. Tolosan, Joxan Lizarribar omendu zuen ostiralean Sortuko dira bes teak ik us k izunak , eta Goik oetxeak Lizarribarren esaldi bat erabili zuen BERRIAko langileei bere mezua helarazteko: Ondo ari zarete!. Lizarribar zena oso gogoan izan zuen Beatriz Zabalondok, ekitaldi nagusian. Ezin dugu topa egin Joxanekin, baina gurekin dago gaur; dagoen lekutik irribarre zabal batekin hartu baikaitu. Lizarribar batetik, eta bestetik, Egunkarianabarmendu zituen Zabalondok: Lehenengo hamarkada du BERRIAk, baina proiektu hau ez zen duela hamar urte jaio, duela 23 baizik. Oraindik ere lanak ematen ditu sinesteak 2003ko otsailan oldarraldi hura gertatu zenik ere. Egunkaria sortzen aritu zirenak eta BERRIA sortu zutenak goraipatu zituen taldeko lehendakariak. Era berean, BERRIAlaguna kanpainan izandako erantzun estimagarria aitortu zuen: Hirugarrenez, herriak baietz esan dio euskal kazetari, aurrera egiteko kemena transmititu, eta bultzada eman dio. Zabalondoren hitzen ostean, Iban Arregi BERRIA Taldeko kontseilari ordezkariarenak iritsi ziren. Bi elkarrizketa egin zizkioten atzo goizean, eta bietan galdetu zioten ea BERRIAk baduen etorkizunik. Oso argi dugu BERRIAk baduela etorkizuna, zuek denek baietz esan duzuelako, esan zien ekitaldiko entzuleei. Proiektu honek badu etorkizuna, badu oinarririk hamarnaka kontatzen segitzeko. A d m i n i s t r a z i o a k b e r a k e re B E R R I A estrategikoa dela esan du. Eta bai, proiektu honek badu etorkizunik, baduelako oinarrian lan talde bat bihotz eta buru proiektuan sinesten duena, proiektua bere egiten duena eta horren alde ekiten duena. BERRIAk esku artean hainbat proiektu dituela gaineratu zuen Arregik: Berrikuntza,
Erakunde publikoetako eta politika arloko ordezkarien artean, berriz, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikatarako sailburuorde Patxi Baztarrika eta Jokin Azkue Euskara Promozio zuzendaria, Gipuzkoako Diputazioko bozeramaile Larraitz Ugarte eta Donostiako alkate Juan Karlos Izagirre, Ikerne Badiola Gipuzkoako Kultura diputatua, Zigor Etxeburua Gipuzkoako Euskarako zuzendaria, Enekoitz Esnaola Udalbiltzako ordezkaria, Andoaingo alkate Ana Karrere, Oskar Matute eta Marian Beitialarrangoirtia EH Bilduko legebiltzarkideak eta Asier Arraiz Sortuko lehendakaria zeuden. Kultura munduko pertsonen artean, adibidez, Iaki Murua Bertsozale elkarteko lehendakaria, Castillo Suarez eta Fito Rodriguez idazleak eta

eraginkortasuna, elkarlana, kalitatezko informazioa eta komunikazioa trinkotzea. Eginkizun horietan, erakunde publikoek duten betebeharra nabarmendu zuen: Sektorearen garapena bermatuko duen finantzaketa publikoa behar dugu, deialdien behin-behineko sistematik harago joango dena. Sektorea larri dagoela ohartarazi zuen Arregik. Arduradunen hitzez aparte, omenaldi txikiak izan ziren jaiaren ekitaldi nagusian. BERRIAko langileen izenean, oroigarriak jaso zituzten Mailu Belokik, Oskar Angulok, Aitziber Laskibarrek eta Edorta Goikoak. Kolaboratzaile guztien izenean, 2003ko ekainaren 21etik gaur arte egunero egunero aritu diren Anjel Lertxundi eta Antton Olariaga omendu zituzten. Urteotan publizitatea jarri dutenen artean, aitortza egin zitzaion Gipuzkoako Itsasmendi karabanetako Ainara Etxarteri. Halaber, Egunkariaren kontseilari ordezkari ohi izandako Joan Mari Torrealdairi eta Iaki Uriari ere eman zieten oroigarria. Oholtzara igo aurretik, honako hitzekin laburtu zuen Tor realdaik atzoko eguna: Hau da Euskaldunon Egunkaria-ren arrakasta. BERRIA da Euskaldunon Egunkaria. Irakurleak ere omendu zituzten. Musika azkenburuko plater Ekitaldi nagusiaren ostean, argazki bat egiteko bildu zen jende guztia. Horrekin batera, Zorionak zuri kantatu zuten BERRIAren lagunek. Bazkaltzeko txanda heldu zen orduan.Bazkariaren garaian, kazetari batzuk artikuluak ari ziren idazten. Tarteka haurren bat edo beste sartzen zen erredakziora. Eta bitartean, kontzertuetarako prestaketak egiten ari ziren musikariak. Morau bakarlariaren doinuak izan ziren arratsaldean entzun ziren lehenak. Eguraldia lagun, bat baino gehiago belazean eserita zegoen musikaz gozatzen. Pettiren txanda heldu zen gero. Haien ostean, BERRIA zoriondu zuen Napoka Iria taldeko Miren Narbaizak: Beste hamar bete ditzazuela. Napoka Iriaren kontzerturen ondotik etorri zen jaiaren azkeneko ekitaldia: Gose taldearen kontzertua. Emanaldiaren aurretik, Ines Osinaga kantariak hitz hauek egin zituen: Zorionak BERRIAri 10 urte hauengatik, baina lastima ez gaudelako Egunkaria-ren 23. urteurrena ospatzen.
Ekitaldi batzuk eta besteen artean, BERRIAko langile ohiek gaur egun lanean ari direnekin hitz egiteko aukera izan zuten. Imanol Murua Uria, Lorea Agirre, Eneko Bidegain, Jose Mari Pastor eta beste hainbat kazetari gerturatu ziren festara. Haiei esker egin baitzituen lehen hegaldiak BERRIAk. Txikienen jolasa eta iraganeko oroitzapenak uztartu zituen atzoko hegaldiak. Joseba Jakak, Karlos Santamariak, Joxemi Zumalabek, Martin Ugaldek eta Joxean Lizarribarrek bazekiten zertarako ziren hegoak. Haien hegoen mugimendurik gabe ez zen atzoko festarik izango. Haien hegoen bultzadarekin eta gaurko BERRIAlagunekin egingo du aurrera proiektuak.
Ikastolen geroa bermatzeko lege bat exijitu dute 3.000 lagunek

Suprefetaren erabakiak Ipar Euskal Herriko ikastolak arriskuan ezartzen dituela ozen salatu du Seaskak
Seaskak atzo egin manifestazioaren bukaera ikastolen federazioak pairatzen duen egoeraren isla ezin hobea izan zen. Ezin izan zuten Frantziako Gobernuarentzako gutuna suprefetura aitzinetik irakurri, Polizia lerro batek bidea itxi zielako. Hala eta guztiz ere, mezua pasatu zuten: gutuna goraki irakurri zuen Paxkal Indo Seaskako presidenteak, eta ondotik, gutuna hegazkin bihurturik, airera bota, polizien muga pasatu eta hamarnaka eskutitz ailegatu ziren suprefetura barnera. Frantziako Gobernuaren blokeo postura alde batetik, Seaskaren determinazioa bestetik. Ikastolentzako lege bat exijitu zuten. Harriduraz hartu zuen polizia hesia Hur Gorostiaga Seaskako zuzendariak: Ez genuen horrelakorik espero, erakusten digu ez dutela afera konpontzeko gogorik baina bai konfrontaziorako borondatea dutela. Dena dela, argi dauka gatazka hori irabazi besterik ezin dutela egin, galtzea ikastolen garapena etetea litzatekeelako, eta, beraz, hizkuntzaren heriotza. Hendaiako Herriko Etxeak onartutako ikastola berriaren xedearen aurka egin du bigarren aldiz Patrick Dallennes Baionako suprefetak. Falloux legea oinarri harturik, Hendaiako ikastola berria egin ahal izateko diru publikoa ezin dela baliatu jakinarazi berri die Seaskari eta Hendaiako Herriko Etxeari. Suprefeturaren erabakiak ikastola guztiak arriskuan ezartzen dituela dio Indok. Erabakia gaitzesteko manifestazioan bildu ziren hiru milaz gora lagun. Lau egun lehenago nkatu mobilizaziora horrelako
Berria 2013/06/23
jende zama hurbildu izana oso baikorki baloratu zuen Gorostiagak.
Manifestazioan egon zen Jean-Baptiste Salaberri Hendaiako auzapeza. Ez du ulertzen egoera: Herriko Etxeak aritu dira urte luzeetan ikastolak laguntzen, nola da posible kolpez hori debekatzea? Zer nahi dute? Euskara hilarazi nahi dute? Esplikatu beharko digute zer nahi duten. Herrian ikastola bat duten auzapez guztiek eta Seaskak egoeraz gogoetatzeko bildu beharko dutela dio. Parlamentarien ardurak ere oroitarazten ditu, zehaztuz lege aldaketa bat ezinbesteko dela. Azkenean, ez bada deus lortzen, ikusiko dugu zer egiten dugun... dena den argi da guk segituko dugula. Parlamentariei dei zuzena egin zien Seaskak ere bai, Parisen ikastolen aldeko legea onarraraz dezaten. Promesak eta hitz ederrek ez dute baliorik. Lege bat behar dugu ikastolentzat, murgiltze ereduan ari diren eskola laikoentzat.

Eskaera hori zuten egiten lehen lerroan ipinitako banderolaren bidez: Lege bat ikastolarentzat. Horretarako zuten ere manifestazioaren abiapuntutzat Alderdi Sozialistaren egoitza hautatu. Bestetik, tokiko hizkuntzei buruz ari den Konstituzioaren 75.1 artikulua moldatzea ere proposatzen die. Azkenik, orain arte egin den gisara, begiak hesten segitzea aterabide bat izan litekeela die, zehaztuz, hala ere, tentsioen eta suminduren elikagai dela hori. Hendaiakoa, egoera larrian Oso kezkaturik zen Peio Urriza Hendaiako ikastolako zuzendaria: Kenka txarrean gara ikastola berria gabe; alta, beharrezkoa dugu, gaurko egunean baldintza txarretan ditugu haurrak. 180 familia eta 250 haur dira suprefetaren erabakiaren jomugan. Egoera zinez prekarioan direla ohartarazten zuen Jean-Mixel Bera Hendaiako kontseilariak ere. Gurasoek haien haurrentzako eskola hautatzeko eskubidea dute. Guraso horiek ikastola hautatu dute, baina baldintza egokietan izateko eskubidea ere badute!. Politikoki, egoera konpontzeko tresnak badirela zion, baina horretarako nahikeri politikoa behar zela nabarmenduz. Aterabide bat lortzeko bidean, herri mobilizazioa eta parlamentarien inplikazioa ezinbestekotzat ikusten ditu Urrizak. Desobedientzia zibilaren soluzioa ere mahai gainean ezartzen du, baina herriko auzapeza halakorik egiten ausartuko ote den ez daki. Herriko kontseiluko alderdi guztiekin biltzekoa da ondoko egunetan. Hendaiako ikastolako haur, guraso, irakasle parrasta bat egon zen Baionako karriketan atzo. Bihotz lodi bat eta Hendaiak ikastola lema zuen papera papoan kolaturik zuten haurrek eta elkarren artean zebiltzan jolasean, gurasoak hurbil zituztela. Oro har, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako hainbat txokotarik bildu zen jendea. Okzitaniatik ere bildu ziren Calandreta eskolen ordezkariak.
Gobernuari gutuna Lehendakari jauna, ez dakizu seguru aski zer erran nahi duen hitza hitz erranak, hitz emandakoa bete behar dela adierazten du. Hizkuntza gutxituen Europako karta izenpetuko duzula hitz eman duzu (...), hitzemandakoa, kanpainako zure promesa gauzatzea eskatzen dizugu. Horra Seaskak gutun bidez ohartarazten diona Frantziako presidenteari. Lehen ministroari, Barne ministroari, Hezkuntza eta Kultura ministroei baita parlamentariei ere bidali die eskutitza. Hendaiako eta orokorki murgiltze ereduan dabiltzan Euskal Herriko, Bretainiako, Okzitaniako, Kataluniako eta Alsaziako eskolen egoera legalki bermatzeko tresnak daudela oroitarazten die ikastolen federazioak. Hain zuzen, orain arte legea kontra baldin badute ere, isileko akordio baten bidez, egitura publikoak dabiltza eskola horien finantzatzen. Soluzio gisa, publiko-elkarte partaidetza bermatzeko lege bat sortzea gomendatzen die.

Otsailaren 2an Hendaian aldarrikapen berarekin egindako manifestazioan baino askoz hautetsi gutxiago hurbildu zen. Frantxoa Maitia Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakaria ere ez zen bertaratu. Abertzaleak izan ezik, beste alderdi politikoen ordezkaririk ez zen egon. Bertan egon ziren adibidez, Panpi Dirassart ABkoa, Anita Lopepe Sortukoa edota Manex Pagola EAkoa. Euskalgintzako hainbat militante ere ikus zitezkeen. Besteak beste, Jakes Bortairu Euskal Konfederazioko ordezkaria. Euskal Herriak oztopoak ukan beharrean, aterabideak behar dituela zion. Euskararen ofizialtasuna, murgiltze eredua bermatuko lukeen legea eta orokorkiago, euskal lurralde elkargoa ikusten ditu beharrezko.
Beste . bat euskararentzat

Kostata, baina iritsi da. Beste adibide bat, erakusteko gureen antzeko herri txiki eta gutxituentzat ahaleginaren bidea dela bakarra helburuak lortzeko. Zuok katalanok zabaldutako bidetik abiatuta, lortu dute .eus domeinuaren bultzatzaileek aspaldiko ametsa betetzea.
erreexuak eduki eta euskara sarean sartu zutenetik. Hizkuntza gutxitu gehienak bezala, euskara berandu iritsi da, historikoki, adierazpide berrietara. 50 urte berandu iritsi zen liburugintzara, 200 urte berandu egunkarira, 60 urte berandu irratira, 30 urte berandu telebistara. Azken adierazpidera, sarea deitzen diogun horretara, ordea, nahiko goiz iritsi da, oso goiz, atzerapen historikoari erreparatzen badiogu. Oso urte gutxi pasatu ziren ingelesezko aurreneko webguneak sortu eta euskarazko lehena zabaldu zen arte, kronikoa ematen zuen atzerapena etenez. Hemendik aurrera, euskarak ez du urteetan itxaron b eh a rk o eto rk i z u n ea n s o r l i tez k een komunikazio plataforma berrietan egoteko. Hori irabazi du euskarak azken 15 urteotan, eta .eus domeinuaren lorpena bide horretatik doa. Pentsatzekoa da migrazio handia egongo dela .es-etik .eus-era, masiboagoa euskararekin lotuta dauden ekinbideetako webguneetan, eta igarrezinagoa bestelakoetan. Zer egingo dute oraindik .esdaukaten hainbat erakunde publikok, parapublikok eta nantzariok...?
Martxelo Otamendi
Aurki .eus domeinua erabiltzeko moduan egongo gara, eta mundu guztian zabaldu ahal izango dugu badagoela hizkuntza bat, euskara, lurralde geograkoa txiki bat zeukana-daukana, Euskal Herria; orain sarearen bidez zabalagoa izango dena. Lurralde handiagoa dauka euskarak sarean dagoenetik, teknikari euskaltzale aitzindari batzuek, duela ez horrenbeste urte,
Hizkuntza-eskakizunak kantitatez eta nolakotasunez

Hiztunen eskubidea da administrazioaren aurrean hizkuntza aukeratzea. Administrazioak, beraz, aukeratutako hizkuntza erabili behar du pertsonaren eskubideak urratu nahi ez baditu. Hori da, hain zuzen ere, gertatzen dena: administrazioak pertsonen hizkuntza eskubideak urratu egiten dituela. Elebideren 2012ko txostenaren arabera, 292 kexek (%98) salatzen zuten euskaldunen hizkuntza eskubideak urratzen zirela. Oraindik orain, euskaldunen hizkuntza eskubideak sistematikoki urratzen dira. Euskaldunen eskubideen urraketarik gerta ez dadin administrazioko langileriari hizkuntza-eskakizunak aplikatzea baino zerbait gehiago beharko litzateke.
Iritzia 2013/06/23
Patxi Baztarrika, Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuorde jauna, Gasteizko Legebiltzarreko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Batzordearen aurrean agertu zirela Hizkuntza-eskakizunei buruzko azterketa kualitatiboa ikerketa-txostena aurkezteko. Ikerketa txukuna eta interesgarria, dudarik gabe. Ikerketak balio du jakiteko, besteak beste, hizkuntza-eskakizunen sistemak ez duela ziurtatzen euskararen erabilera errealik (270. orrialdea). Edozein kasutan, agerraldian argi geratu ez bazen ere, salatu nahi dugu hizkuntza-eskubideen urraketak eta diskriminazioak oraindik gertatzen direla, administrazioan ere. Gure ustez, esan dugunez, Hizkuntzaeskakizunen sistemak ez du balio euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzeko. Are gehiago, iruditzen zaigu hizkuntza-eskakizunen ezarpena aitzakia gisa erabiltzen dela eskubideen urraketak estaltzeko. Hizkuntza-eskakizunak ez betetzeko aitzakiak, amarruak, salbuespenezkoak eta gainerakoak arazo larriak dira, bai, baina larriagoa da egunero egiten diren eskubideen urraketak. Badirudi dena bihurtu dela aitzakia eta bidezidor hizkuntza-eskakizunen ezarpena saihesteko edo atzeratzeko. Ez da onargarria.
Kontua da, ekainaren 3an Cristina Uriarte, Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saileko sailburu anderea, eta

elkartearen behar izanak aitortzeko eta betetzeko asmoa adierazteko. Normalizazio lanetarako teknikariak behar dira, daudenak eta gehiago. Gogoan izan behar dugu langile horien esfortzuarekin lortzen dugula aurrera urratsak egitea. Aurreko legegintzaldian, PSE-EEren eskutik utzikeria nagusitu zen: Jaurlaritzako sailen erdiek ez omen zuten euskara planik onartu ere egin, normalizaziorako ezinbesteko abiapuntua, gainerako sailetan plana onartu bai baina askoz gehiagorik ez. Legegintzaldi berrian EAJren eskutik ez da aurrerakuntza esanguratsurik sumatu, sei hilabete igaro eta gero! Gure ikuspegiz, egoera soziolinguistikoa ez da geldirik egotekoa.
Ez da onargarria Osakidetzan oraindik 4 langiletik 3k hizkuntza-eskakizunak ez betetzea; ez da onargarria hezkuntzako hizkuntza-ereduen (A, B eta D) porrota; ez da onargarria Ertzaintzarena eta ertzain askoren portaera iraingarria euskaldunenganako; ez da onargarria epaitegietan eta, oro har, Justizia eremuan euskara nola gutxiesten den; ez da onargarria EGA tituluaren bila joatea eta leihatilaz bestaldekoak erdaraz egitera behartzea; ez da onargarria hizkuntzaeskakizunak betetzeko derrigortasun epea bete aurreko asteetan lanpostuak ematea; ez da onargarria adinagatik salbuetsita izatea, ez da onargarria edozein aitzakia dela administrazioak hiztunen hizkuntza eskubideak urratzea. Edozein kasutan, bistan da, hizkuntzaeskakizunen sistema ez da eraginkorra euskaldunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko. Euskaldunen hizkuntza-eskubideen u r r a k e t e k i n a m a i t ze k o a u s a rd i a e t a borondatea behar dira. Borondatea behar da PSE-EEren, PPren, UPDren, UGTren, CCOOren eta gainerako euskararen normalizazioaren oztopatzaileen presioei men ez egiteko; borondatea egunkarietako titular anpulosoetatik ihes egiteko eta borondatea, azken buru, euskararen hiztun
Gasteizko legebiltzarrean gehiengo euskaltzaleak erakusten du herritarren nahia zein den. Ezinbestekoa da hizkuntza politika zuzenagoa, eraginkorragoa eta, batez ere, euskaldunen hizkuntza eskubideak zaintzen dituena. Zurikerietarako bainoago lan gorrietarako garaiak baitira. Xabier Isasi eta Estitxu Breas EH Bilduko legebiltzarkideak
Akitaniak sei milioi euro onartu ditu Seaskarentzat

Seaskak Miarritzen egin nahi duen lanbide lizeo berria egiteko lehen atala beteko du kontseiluaren laguntzak
Akitaniako Eskualde Kontseiluak sei milioi euroko funtsa onartu du Seaskak Miarritzen (Lapurdi) egin nahi duen lanbide lizeo berriaren lehen atala plantan ezartzeko. Lizeoa Miarritzeko ostalaritza eskolaren ondoan egonen da, eta dena amaitutakoan, 500 ikasle hartzeko gaitasuna ukanen luke. Lizeoaren xedea guztiz burutu ahal izateko, bederen hamar milioi euroko aurrekontua beharko zela nabarmendu zuen bere garaian Seaskak. Joan den larunbatean Seaskak Baionan egin manifestazioaren ondotik hartu du deliberoa Akitaniak, Astier izeneko legean oinarrituz. Lege horrek lanbide lizeoak edo lizeo teknologikoak egiteko eskumenak aitortzen dizkie eskualdeei. Bi elementu aipatzen ditu lege horrek: batetik, eskualdeek lagun dezaketela eraikuntza, nahiz eta lizeo pribatu bat izan, eta, bigarrenik, horren ibilmoldean ere laguntza ekonomikoa ekar dezakeela. Sei milioi euroko esleipenari esker, eraikuntza lanen lehen atala hasi ahalko dute, baina oraindik xedearen nantzamendua ez dago osorik loturik. Neholako trabarik gabe eta nantzamendua guztiz lorturik, bederen bi urte beharko lirateke lehen ikasleak bertan hartu ahal izan baino lehen. Inbertsio handia izanen zela azpimarratu zuen bere garaian Seaskak. Alta, Akitaniak berak egin edo lagundu dituen lizeo pribatuen
Berria 2013/06/25
aurrekontuek argi erakusten dute ahal bezain apal egin duela xedea Seaskak. Aski da erkatzea Akitaniak egin dituen Laborantza lizeoen aurrekontuekin. Elkartea dagoen egoeran, ikusirik suprefetaren bidez heldu diren mehatxuak eta mugak, pario ekonomiko handia da Seaskarentzat. Jakinarazpenaren zain Seaskak ez du baloraziorik egin nahi erabakia xehetasun guztiekin jakin arte. Izan ere, hartutako erabakia azaltzea Alain Rousset Akitaniako presidenteari dagokio. Frantxua Maitia kontseilariak Twitterren bidez eman zuen deliberoaren berri atzo. Alta, Seaskak nabarmendu du hori ez dela prozedura oziala, eta jakinarazpenaren zain dago. Xedea bera aski korapilatsua izanen dela erran zuen Seaskak hastapenetik. Sei milioi euro horiek badituztela ozialki jakinarazi ondoren ere, oraindik nantzamenduaren atal handi bat osatzear geldituko da. Abantzu bost milioi euroko nantzamendua adostu beharko du oraindik gainerateko eragileekin, eta denbora aitzina doa anartean. Lanbide arloa garatzean, gaur egun Seaskatik at ikastera behartua dagoen ikasle multzo handia atxiki dezake horrela Seaskak. Akitaniak hartu duen erabakiarekin batera, gainerateko eragileen parte hartzea bermatzea lehentasuna da, xedea epeen barnean bukatu ahal izateko.

OSAKIDETZAK 30 URTE (II). EUSKALDUNTZEA. KARLOS IBARGUREN. OEEKO LEHENDAKARIA
Lanean euskaraz hasi behar dugu, eta guneak behar dira horretarako
Berria 2013/06/26
Lehen euskara planaren ebaluazioak azaleratu du zuzendaritzek ez dutela euren egitekoa bete euskarari dagokionez. Beste pauso bat egiteko unea dela dio Ibargurenek: lanean euskaraz jardutea.
Aurrera egin du, baina batez ere langileen eskutik. Osakidetzako euskara planaren ebaluazioak salatu du zuzendaritzak lidergoa ez duela hartu euskara gaietan. Hori bera berretsi du Karlos Ibargurenek (Errenteria, Gipuzkoa, 1965), OEE Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeko lehendakariak. Euskaraz lan egitea ezinbesteko urratsa dela ohartarazi du, eta euskaraz egin nahi duten gaixoentzat zirkuituak sortzearen alde jo du. Osakidetzak 30 urte, baina euskara planak hamar ere ez. Atzerapen horren ondorioak nozitzen ari da orain? Oso berandu jarri zen plana. Beste administrazio batzuetan lehenago jarri zen, eta Osakidetzan, oso berandu. Emaitzetan eragina badauka horrek, dudarik gabe. Euskara planak ezarri aurretik, zer toki zeukan euskarak Osakidetzan? Langileen esku zegoen. Batzuk euskaldunak ziren, eta ematen zuten zerbitzua euskaraz. Orain ere, planaren balorazioan hori azaltzen da: nahiz euskara plana egon, maila handi batean ematen den zerbitzua langileen borondatearen edo ahalmenaren esku dago, planaren eragin zuzenean baino. Batez ere gertatzen da zuzendaritzen lidergotza falta delako. Euskara plana berandu atera zen, beharbada ez zituen jaso gauza guztiak, eta aipatzen ziren gauza asko ere ez dira egin; planaren balorazioak dio hori, ez guk.

Zer geratu da bidean? Plana betetzea ez da helburua. Ez dugu hori bistatik galdu behar: Osakidetzan euskararen erabilera normalizatzea da helburua. Ez da lortu hori. Leku euskaldunenetan ere ezin da ziurtatu nahi duten guztiek zerbitzua euskaraz jasoko dutenik. Patxi Baztarrikak berak [Hizkuntza Politikarako sailburuordeak] esan zuen anomalia dela oraindik administrazioan euskara lan hizkuntza ez izatea. Hori da Osakidetzak duen egoera. Irudian eta komunikazioan baditu indargune batzuk, baina hori bezalako alor erraz edo egingarrietan ere bada zer hobetu. Kanpo harremanena izan daiteke alor garrantzitsuena, eta hor indarra galtzen da. Gaixoari ematen zaion dokumentazio idatzia diarrea baten aurka zer egin behar duen eta halako paperak oraindik ez dira euskaraz ematen. Horiek zenbakiak dira, eta atzean pertsonak daude. Minbizia daukaten pertsonak, adibidez; minbizia duen horri zerbitzua bere hizkuntzan ematen ez badiozu, min hori biziago egiten diozu. daude euskaraz; Windows euskaraz jartzeko aukera aurten jarri digute. Gainontzeko sistema informatikoak, ez. Historia klinikoan ezin dugu euskaraz idatzi. Atzetik datorren medikuak euskaraz ez badaki? Oraindik horrela gabiltza. Aski da norbaitek euskaraz ez jakitea bilera guztiak erdaraz egiteko. Hori da errealitatea. Norbaitek esan dezake: Gaixoari euskaraz egiten zaion bitartean.... Lana euskaraz egiten ez badut, ezin dut zerbitzua euskaraz eman. Lana euskaraz egiten hasi behar dugu, eta guneak sortu behar dira: agian leku euskaldunenetatik hasita, euskaraz hasi behar dugu. Horrek esan nahi du bertan denak euskaldunak izatea, egoiliarrak ere bai. Ez da posible Madrildik etortzea hiru edo lau urterako. Eta nola egiten da hori? Borondatea behar da. Badaude guneak, natural sortzen ari direnak. Donostiako Ospitalean errazagoa da Txagorritxukoan baino. Errealitatea da. Borondatea behar da, batez ere zuzendaritzaren aldetik. Orain arteko zuzendaritzek ez dute izan. Oraingoekin bilduta, beste musika bat entzun dugu. Orain ekintzak behar ditugu. Hizkuntz eskarietan egin da indarra. Bai, eta pausoak eman dira, pauso garrantzitsuak. Baina zerbitzuen normalizazioan eman behar ditugu pausoak. Hizkuntz eskakizuna beteta daukaten langile askok ere ez dute euskara erabiltzen. Ez da aski eskakizuna edukitzea; erabili egin behar da. Horretarako, zerbitzuak normalizatu behar dira. Hala bada, pertsona horiek animatuko dira euskaraz egitera, zerbitzua euskaraz ematera. Orduan emango dira benetako pausoak.
Hutsunea handia da barne har remanetan ere. Osakidetzako langileen artean euskarak ez du leku handirik. Gaur egun oso zaila da Osakidetza barruan lan egitea euskaraz. Sistema informatikoak ez

Gaixo bat badoa ospitalera, larrialdietara adibidez, eta euskaraz egin diezaioten nahi du. Zer egin dezake? Osakidetzak, sistema informatikoan, badu tarte bat gaixoak euskaraz artatzea nahi badu apuntatzeko. Jasota geratzen da, bankuan bezala. Ebaluazioak dio hori ez dela betetzen. Gaixoei ez diete galdetzen euskaraz artatzea nahi duten. Pausoak eman behar dira: gaixo egotera iritsi aurretik, norberak aukeratu behar du Osakidetzak zer hizkuntzatan artatu behar duen. Ospitalera zatozenekoa ez da momentua; bortitza da. Zirkuituak antolatu beharko ditu. Euskaraz egin nahi badut, behin esan beharko dut, ez aldiro. Osakidetzak aukera baluke euskaraz nahi duten guztiei erantzuteko? Leku batzuetan gehiago beste batzuetan baino. Baina Osakidetzaren betebeharra da, legeek hori baitiote. Beste legeak bete daitezen egiten duen adina indar egin behar du administrazioak. Pausoak behar dira. Pasatu dira 30 urte. Bost urtean ez da guztia konponduko, baina pausoak behar dira. Osakidetzak dio arazoak dauzkala sendagile euskaldunak aurkitzeko. Medikuak langabezian geratzen ari dira, eta ez da hain zaila izango topatzea. Arazoa da oinarrizko hezkuntzatik atera daitekeela euskara maila egokirik gabe. Unibertsitatean, barruti bakarra denez Espainiako Estatu osoa, kanpotik dator euskaraz ez dakien jendea; euskaraz ikasi nahi duenak ez du hemen tokirik lortzen, eta kanpora joan behar du. Euskaraz ikasi nahi duen jendea ari da Madrilen erdaraz ikasten. Zergatik? Euskaraz medikuntza hemen bakarrik ikas daiteke. Zergatik ez dugu Eta langileak euskalduntzeko programek ba al dute eraginkortasunik? Diru asko gastatu da, eta lortzen ari gara titulua duen eta euskara erabiltzen ez duen jendea. Horri buelta eman behar zaio, eta bidea da euskaraz funtzionatuko duten zerbitzuak jartzea. Giroa sortu behar da euskaraz lan egiteko. Langile euskaldunek zama bat dute? Ez da posible euskaldunok lan doblea egitea. Jarraibide bat, ohar bat edo beste edozer egin behar dudanean, bi hizkuntzetan egin behar bermatzen euskaraz ikasi nahi duenak aukera izatea? Po s i b l e i k u s t e n d u z u e e r d a r a z ikasitakoak euskaraz ematea zerbitzua? Ahalegina askoz handiagoa da. Gainera, gaur egun Osakidetzako oposizioetan euskaraz ez dakien jendeak postua lor dezake. Ari gara kontratatzen euskaraz ez dakien jendea, eta gero guk euskaldundu behar dugu. Logikoagoa eta merkeagoa litzateke euskaraz dakien jendea kontratatzea. Espezializazio batzuetan egon daitezke zailtasunak, akaso; baina erizainetan ez, eta berdin gertatzen da.

dut. Euskaraz egiten dut, baina gaztelaniaz ere egin behar dut; bestela lankide askok ez dute ulertuko. Erdaraz soilik egiten duenak esfortzu askoz txikiagoa egiten du. Horri buelta eman behar zaio. Nik hizkuntza bakar batean lan egin behar dut. Ingurukoek hizkuntza hori ezagutu behar dute. Bestela honek ez du soluziorik. Egiten dudan guztia ezin dut itzultzera bidali, eta bi hizkuntzetan lanean ezin naiz aritu beti. Egoera soziolinguistikoa oztopo da. Guztiei ezin zaie berdina eskatu, baina hain euskaldunak ez diren lekuetan ere ohartu beharko dute administrazioak bi hizkuntzetan eman behar duela zerbitzua, eta pausoak ematen hasi behar dutela euskara normaliza dadin. Murrizketa giroan, arriskurik badago euskara lehentasuntzat ez jotzeko? Beste lege batzuk bete daitezen, aski indar egiten du administrazioak. Kasu honetan ere egin behar du. Denak ez du euskaraz funtzionatuko, baina gaixoari soluzio bat eman dio, zirkuituekin edo. Administrazioaren obligazioa da.
Hezkuntzarako postuak: 531

Osakidetzak ez ezik Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak deitutako lan eskaintza publikoko azterketak ere egingo dira asteburuan BECen. 531 postu egongo dira jokoan: Haur eta Lehen hezkuntzako irakasleentzako 161 postu, DBHkoentzako 328, Lanbide Heziketakoentzako 36, hizkuntza eskoletakoentzako bi, eta musika eta arte eszenikoetako irakasleentzako lau. 4.800 lagun aurkeztuko dira probetara.

Euskara. Erakundeetako erabileraren ebaluazioa
Erakundeetako hizkuntza irizpideak ez direla bermatzen dio ebaluazioak
Berria 2013/06/27
Ezagutzan aurrera egin arren, euskara urruti dago administrazioko lan hizkuntza izatetik, Jaurlaritzaren ebaluazioak agerrarazi duenez. Euskara planik ez du bost erakundetik batek; euskara udaletan lehenesten dute gehien bat
Ezagutzaren alorrean urrats nabarmenak egin ditu administrazioak, langile talde zabal bat gai da zerbitzua euskaraz emateko, baina erabilerak huts egiten segitzen du. Euskaraz badakite, baina ez dute egiten. Euskararen erabileraren normalizazioa herri administrazioan txostenean bildutako datuetatik atera daitekeen ondorio nagusia da. Euskara ez da zeharlerroa erakundeetan, eta hori ahulgunea dela diote txostenean. Badirudi hizkuntz irizpideak betetzea euskara zerbitzuaren ardura bakarrik dela; ez dago barneratuta irizpideak betetzeko ardura duela sail bakoitzak. Gaitasunik ezak bai, baina ohiturak ere eragiten du euskararen tokia ez indartzea. Osakidetzaren ebaluazioan aurrez nabarmendutakoa dio oraingo txostenak ere: arduradunek ekimena hartu behar dute. 2008-2012ko ebaluazioa aurkeztu zuen atzo Eusko Jaurlaritzak. Erabilera bultzatzeko laugarren plana da aldi horretakoa. Cristina Uriarte Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak, Patxi Baztarrika Hizkuntz Politikarako sailburuordeak eta Gotzon Lobera Hizkuntza Normalizazioko zuzendariak eman zituzten argibideak legebiltzarrean. 2013-2017rako plana taxutzea du orain zeregin Eusko Jaurlaritzak. Erakunde bakoitzaren euskara plana gidari da bide horretan. Datua: Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, bost erakundetik batek ez dauka planik eginda oraindik ere.
Baztarrikak azaldu du bost urtean 110 plan onartu direla. Ikaragarria da hazkundea, esan du. Deigarri da: egoera soziolinguistikoak baldintzatutako aurrerabidean, Gipuzkoako erakundeetan du egoera onena euskarak, baina herrialde horretan dago plan gutxien. Txostenaren tesia: Ematen du ez dela beharrizanik ikusten, bai guztia egiten delako euskaraz, bai euskara nagusi ageri delako

administrazio jardunean. Hizkuntz eskakizunak: ezagutzaren aurrerapausoa Euskararen tokia indartzeko, urteetan hizkuntz eskakizunen alorrean lan egin dute erakundeek. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Administrazioan, oro har harturik, lanpostuen erdiek baino gehixeagok dute derrigorrezko epe bat zehaztuta, %54,4k. Hots, ezarrita dute noizko egon behar duen euskarazko gaitasuna duen langile bat postu horretan. Bidea ez da amaitu, ordea: epea jarrita duten postuetan, %17,6an daude gaitasuna egiaztatu gabeko langileak. Kopurua askoz ere apalagoa da hizkuntz eskakizuna eduki bai baina lortzeko epe mugarik aginduta ez daukaten lanpostuetan: beharginen %64,2k euskaraz ez dute egiaztatu batere gaitasunik. Erakundearen arabera aldeak badaude. Jaurlaritzan, adibidez, postuen %45ek dute derrigortasun data jarrita; udaletan, %53k; eta Haurreskolak Partzuergoan, %100ek. Ikastetxe horietan, gainera, langile guztiak dira gaituak. Aurrerapenak izan dira. Jaurlaritzan: 2007ko ebaluazioan, gaitasuna egiaztatuta behar zutenen %72k zeukaten maila; orain, %82k. Ordea, badira ahuleziak: Espainiako Estatuaren erakundeetan ez dute euskarazko eskakizunik; legeak modua ematen die langile batzuei euskara jakin gabe postuan segitzeko, adinagatik eta. Irizpide okerrak ere aipatu dituzte: hizkuntz eskakizuna bete bai, baina behar besteko mailarik ez duten langileak badaude. Ahozko komunikazioa: ez ahal eta behar beste Herritarrek gero eta gehiago jotzen dute euskaraz instituzioetara, telefonoz edo aurrez aurre. Ia erdiak dira; 2007an, herena. Euskaldun kopuruarekin alderatuz, bistan da gehien-gehienek euskaraz ari nahi dutela erakundeetan. Tokiko erakundeetan dago euskarazko harremanik gehien: ia elkarrizketen erdiak. Ohartarazi dute, edonola ere, berealdiko diferentziak daudela erakunde batetik bestera: euskarak toki oso eskasa du udal batzuetan, eta baliabiderik ere ez dute zerbitzua bermatzeko elkarrizketen %5 bueltan dira euskaraz udal horietan; beste batzuetan, berriz, erabat dago bermatuta euskara telefonoa hizkuntza horretan hartzen dute deien %99an. Erakundea zenbat eta goragokoa, gutxiago egiten dute euskaraz: %40 bat foru aldundietan; %26 Jaurlaritzan. Zerbitzu hizkuntza gisa ari da aurrera egiten euskara, baina ez lan hizkuntza modura. Nahiz eta euskara gehiagok jakin. Ezagutza handituz doan heinean, euskararen erabileran aurrera egiteko aukerak gehituz doaz, baina ez proportzio berean, dio txostenak.

Planaren helburua bazen lan hizkuntza gisa garatzea euskara. Hutsunea dago, Baztarrikak berak onartu duenez. Aurrerapen nabarmena egon da ezagutzan, baina aurrerakada apala, ez ahal eta behar bestekoa, euskara lan hizkuntza gisa erabiltzerakoan. Ez da erraza izango. Euskaraz zergatik ez diren aritzen galdetuta, langileek diote ohiturarik ez dutela, erdaldunak daudela inguruan, kontzientziarik ez dutela. Bide luzea daukagu egiteko, ohartarazi du Uriarte sailburuak. Idatzizko komunikazioa: argitalpenen %6 euskaraz Ahozko harremanetan, harrera euskaraz egitea lehenesten dute erakunde gehienek. Idatzizko erlazioan ez da horrelakorik. Elebitasunaren alde egiten dute gehienek, %43k. Gainerakoan, gaztelaniak du euskarak baino toki handiagoa: %31k erdara hutsez igortzen dituzte gutunak eta; euskara hutsean, %26k. Elebitasuna da irizpide nagusia Jaurlaritzan ere, jakinarazpenen erdiak bidaltzen baititu hizkuntza horretan; kontua da bietako bat aukeratzean %8an egiten duela euskararen alde eta %41ean gaztelaniaren alde. Euskaraz argitaratuta ere, jatorriz erdarazkoak dira testu gehienak. Kalitatearekin hainbat arazo ageri dira, diote ebaluazioan. Argitalpenetan ahul dago euskara: erakundeen argitalpen ofizialetan, hamarretik sei erdara hutsean dago. Euskara hutsean tokiko instituzioek ematen dute gehien, baina erdia ere ez. Jaurlaritzaren banaketa: %4,7 euskaraz, %12,6 elebitan, eta %82,7 erdaraz. Herritarrek ere ahoz baino gutxiago darabilte euskara idatziz. Ahoz %46k jotzen dute euskaraz; idatziz, %31k. Gaztelania da nagusia idatzizko harremanetan %61ek darabilte, eta oso gutxik idazten dute bi eletan: %7,5ek. Interneten eduki gehienak euskaraz ere badauzkate erakundeek %82, baina herritarrek gutxiago bisitatzen dituzte webguneak euskaraz. Tokiko erakundeetan dute arrakastarik handiena. Aplikazio informatikoek ikuspegi elebakarra dute, eta apal edo ia garatu gabe daukate euskara. Hizkuntz paisaia, iragarkiak: udalak, euskara lehenesten Euskarari lehentasuna batez ere udalek ematen diotela agerian uzten dute hizkuntz paisaiari eta iragarkiei buruzko datuek. Errotuluetan eta paperetan euskara soilik darabilte hamarretik lauk, eta euskara eta gaztelania, hamarretik bostek. Goragoko erakundeek bi hizkuntzak erabiltzen dituzte. Iragarki kanpainetan ere, udalek ematen diote leku gehien euskarari: kanpainen %38 egiten dituzte euskaraz soilik, eta %10 erdaraz. Laguntzak eta kontratuak: baldintzak, paperean bakarrik Diru laguntzak ematean eta kontratuak sinatzean, hizkuntz irizpideak ezartzen dituzte erakundeek, batez ere Eusko Jaurlaritzak, legebiltzarrak eta arartekoak. Kontua da ondoren jarraipen eskasa egiten dietela laguntza edo kontratua jaso dutenei, benetan irizpideak betetzen ote dituzten. Udalak dira irizpideak gutxien jartzen dituztenak, baina jarraipen zorrotzena haiek egiten dute. Kontratazioak adibide hartuta, Jaurlaritzak irizpideak zehazten ditu %82 kasutan, baina %42tan soilik aplikatzen ditu; betetzen direla segitu, %11n. Jarraipen handiagoa egiten dute arartekoak eta legebiltzarrak. Tokiko erakundeek irizpide gutxiago dituzte udalek,

%46an, baina %60tan aplikatzen dituzte, eta %45ean segitu. Ebaluazioan salatu dute instituzioek ez dutela jarraipena egiteko mekanismorik. Jarraipena sarritan ahazten dela dirudi. Nahiz segipena egin, irizpideak betetzen ez direnerako ez da aplikatzen neurri zuzentzailerik. Arduradunen inplikazioa ezinbestekotzat jo dute, pauso kuantitatibo eta kualitatiboak emateko. Gidaritza hartzeko eskatu diote Baztarrikaren sailburuordetzari.
LEGEBILTZARRAK AUKERATUTAKO EAB-KO KIDEAK

Eusko Legebiltzarrak EAB Euskararen Aholku Batzordeko bost osoko kide izendatu zituen atzo. Kideak izendatzerakoan, EAJk bi aukeratu zituen eta EH Bilduk, PSE-EEk eta PPk pertsona bana. Aurreko legegintzaldiko kideen artetik, Lourdes Oederrak utzi du. Hauek izango dira kide berriak: Lorea Bilbao EAJk aukeratutako kideetako bat da. Begoako Andra Mari Irakasleen Unibertsitateko irakaslea da. Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako zuzendari ohia da, baita bertako aholkulari ohia ere. Aurreko legegintzaldian ere egon zen Euskararen Aholku Batzordean. Garbie Mendizabal EAJk aukeratutako kideetako bat da. Legebiltzarkidea da EAJrekin. Euskal Filologian lizentziatua da, eta HIZNET graduondokoa egin zuen. Legebiltzarreko Hezkuntza Batzordeko lehendakariordea da, eta Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Batzordeko kidea. Paul Bilbao EH Bilduk aukeratutako kidea da. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusia da. Euskal Filologian lizentziaduna da Deustuko Unibertsitatean. Hizkuntza Eskubideen Behatokian kudeatzailea izan zen, baita bertako zuzendaria ere. Alberto Lopez Basaguren PSE-EEk aukeratutako kidea da. Zuzenbideko katedraduna da. Konstituzio Zuzenbidea eta Politika Pentsamenduaren eta Gizarte Mugimenduen Historia Saileko irakaslea da, EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultatean. Aurreko legegintzaldian ere kide izan zen. Xabier Olabarrieta Alderdi Popularrak aukeratutako kidea da. Leioako Udaleko PPko bozeramailea da, eta aurreko legegintzaldian ere Euskararen Aholku Batzordean egon zen. Bertan Itziar Lamarain ordezkatu zuen, Lamarain Arabako Aldundiko Kultura diputatu izendatu zutenean.

Euskara. Erakundeetako erabileraren ebaluazioa
Hizkuntza eskakizunetik euskararen erabilerara

Euskara lan tresna izatea bultzatzeko egitasmo bat proba modura abiarazi nahi du Eusko Jaurlaritzak
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza 2013-17ko eperako Euskararen Erabilera Nor malizatzeko Planaren lan ildoak zehazten hasi da, atzo aurkeztutako balorazioan oinarrituta. Hizkuntza eskakizunen sistema euskara gaitasuna handitzeko baliagarria izan dela aitortuta, gaitasun hori erabiltzeko eta lan hizkuntza izan dadila bermatzeko proposamen batzuk egin ditu dagoeneko. Euskara lan hizkuntza bihurtzea hurrengo planaren berezko lehentasuna izango da, eta, horretarako, proba modura egitasmo bat prestatzen ari da Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza. Euskararen erabilera trinkoko espar ruak sortu nahi ditu, horretarako baldintzak betetzen dituzten ataletan edo unitateetan. Arnas-gune bihurtu nahi ditu, alegia. Unitate horietan mikroplanak abiaraziko d i t u z t e, b e t i e r e S a i l bu r u o r d e t z a r e n gidaritzapean eta tokian tokiko teknikariarekin. Mikroplan horiek hedatu, eta bertatik praktika onak beste eremuetara zabaltzea bilatuko du. Horrekin batera, euskararen ezagutzatik erabilerarako bideak indartzea bilatuko dute. Hor retarako, lanpostuetako funtzioetan hizkuntzen erabilera jasotzea eta lana euskaraz egiteko prestaketa
Berria 2013/06/27
bereziak planifikatzea proposatu du Sailburuordetzak. Gainera, euskara sortze hizkuntza izatea sustatuko du; horretarako, euskaraz lan egiteko gai diren eta nahi duten langileak zehaztu, eta elkarren arteko zirkuituak sortzea proposatu du hurrengo planari begira. Erakundeen arteko har remana eta hizkuntza irizpideen jarraipena egitearen garrantzia nabarmendu du planak, eta herri administrazioen artean erabilera planen lidergoa sustatzea proposatu du.
Ziurtagiri berria Bestalde, herri administrazioetako euskara erabilera planen jarraipena eta ebaluazioa sustatzeko neurriak ere proposatu ditu Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak. Horien artean, ziurtagiri bat sortzea aztertuko du, ebaluazio parametro berdinak ezarriz guztientzat.
Elefantearen euskara
Egiten dituzte planak, jartzen dituzte helburuak, ezartzen dituzte prozedurak eta gero egiten dituzte balorazioak, lau urtetik behin. Urratsak egiten dira, bai, baina motel. Bai, Administrazioa elefante astuna da, mugitzea kostatzen zaio, eta urratsak poliki egiten ditu. Bai, baina nahi duenean Administrazioak badaki, elefante izaten jarraituta ere, arin eta azkar mugitzen. Lehentasun kontua dela, alegia. Eta euskara ez da lehentasuna izan administrazio gehienentzat. Bost erakundetik batek ez dauka euskara planik. Eta edukita ere, jakina da erakunde garrantzitsu batzuetan, Osakidetzan eta Ertzaintzan esaterako, planek zer-nolako betetze maila duten. Egia da langile askok hartu dutela konpromisoa euskara ikasteko eta euskaraz lan egiteko. Baina egia da langile askok euskara jakinda ere ez dutela euskaraz egiten.
Iritzia 2013/06/28
Langileen ardura bada, baina baita haien arduradunena ere, langileak animatu eta akuilatu behar baitituzte. Zerbitzu publikoa eskaintzen dute, eta euskara eskubidea eta kalitate irizpidea da. Jakes Goikoetxea
Titularrak
Hego Euskal Herriko egunkarietatik, berripaper hau izan zen lehen orrialdera ekarri zituena EAEko administrazioetan euskararen erabileraz egindako ebaluaketaren datuak. Arazo estruktural bat seinalatzen zuen atzoko titular nagusiak: Bost erakunde publikotik batek ez dauka euskara planik Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Gainerako egunkariek barruko orrialdeetan zekarten berria, eta ondorio koiunturazko bat seinalatzen zuten: euskara normalki darabilten funtzionarioen kopurua (%58,6). Egunkari honek zergatietan jarri zuen arreta, besteek ondorioan. Egunkari honek titular printzipala eman zion, besteek bigarren edo hiru garren mailakoa. Hortik abiatuta, malenkonia halako bat jabetzen hasi zen nire baitako portadaz, euskarak ez ote digun gero eta interes gutxiago pizten, ez ote den tokia galtzen ari gure lehentasunen rankinean koiunturazko auzi bihurtuz oraintsu arte estrukturaltzat geneukana Anjel Lertxundi
Planak euskararentzat
Eusko Jaurlaritzak 2008-2012ko Euskara Planaren ebaluazioa aurkeztu berri du. Erabilera bultzatzeko laugarren plana da, baina Patxi Baztarrika Hizkuntz Politikarako sailburuordeak jakinarazi duenez, erakundeek ez dituzte ezarritako hizkuntza irizpideak betetzen. Euskararen erabileraren nor malizazioa her ri administrazioan txostenean bildutakoaren arabera, hutsune nabarmenak ditu euskarak administrazioan. Ez da berria, ezta sorpresa ere. Baina 2013-2017ko planak diseinatzeko unea den honetan, hausnarketarako oinarri sendoa eskaintzen digu. Administrazioak ez ditu her ritar ren hizkuntza eskubideak bermatzen, eta hori gabezia larria da. Herritarren eskubideen bermea izan beharko luke administrazioak, baina hizkuntzari lotzen bagatzaizkio, erakundeak herritarren eskubide urratzaile direla konturatzen gara. Konpromisoari eta neke handiko lanei lotuta eman ditu pausoak euskarak. Ukaezina da azken urteetan aurrera egin dugula. Besterik da, ordea, behar zen tamainan egin dugun aurrera. Gure hizkuntzak, neurri zehatzei lotuta baino borondateari lotuta egin ditu urratsak. Eta horretan, argi dago, herriak a u r re h a r t u d i o l a a d m i n i s t r a z i o a r i . Herritarren sentsibilizazioa eta eragileen inplikazioa bilatu nahi izan da, eta horrek bere emaitzak eman ditu. Euskalgintzak egindako ekarpen emankorra da horren a d i b i d e. E t a o n g i d a g o h e r r i t a r r e i konpromisoa eta bultzada eskatzea, baina administrazioari dagokionez borondateaz haragoko neurri jakinak dira hartu beharrekoak.
Iritzia 2013/06/29
Bost erakundetik batek dauka Euskara Plana azken ebaluazioaren arabera. Baina abian jarritako zenbat plan betetzen dira osorik? Zer gertatzen da betetzen ez diren planekin? Zer gertatzen da betetzen ez diren hizkuntza irizpideekin? Ezer ere ez.
Eta hortxe dago gakoa. Beste departamentuetako (ingurumena, hirigintza) planak eta legeak zuzen betetzen ditu administrazioak. Euskararenak, aldiz, ez.

Borondateari lotzen zaizkio, eta ez neurri jakin batzuei, gainera, legea bera da sarri urrats berriak egiteko muga. Administrazioaren orokortasunetik atera eta instituzioen mailaketan murgiltzen bagara, berriz, goi administrazioa begiztatzen da azken lerroan. Baliabide gehien dituzten erakundeak izan arren, euskara gutxien erabiltzen duten erakundeak dira. Eta horrek eremu zabalean du eragin kaltegarria. Baita euskararen arnasgune diren udalerri euskaldunetan ere. Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide garenok oso argi daukagu administrazioa euskalduntzeko Euskara Planak beharbeharrezkoak direla. UEMAk frogatutako esperientzia dauka administrazioaren euskalduntzean, eta Mankomunitateak egindako ibilbidean argi ikusi dugu neurri jakinen gainean osatu eta garatu diren ekintza planek emaitza ezin hobeak eman dituztela. Herri txikietako hainbat udalek, baliabide gutxi izanda ere, euskaraz funtzionatzeko gaitasuna lortu dute UEMAren babesean. UEMAk udalerri euskaldunen erabateko euskalduntzea eta euskararen lurgunea zabaltzea du helburu. Euskarak biziko bada, nagusi izango den guneak behar ditu, eta aipatutako udalerriek funtzio garrantzitsua betetzen dute horretan. Izan ere, daukagun errealitate soziolinguistikoan euskararen arnasgune zabalena osatzen dute. Horregatik, berez administrazioak zerbitzuak euskaraz emateko gaitasunik ez izatea larria bada, are larriagoa bilakatzen da euskararen lurgunean. Udalerriotan hizkuntz politika ausartak gauzatzeko baldintzak daude, eta hori da zehazki euskarak behar duena. Mankomunitateko kide diren 71 herrietako udaletan euskararen erabileraren inguruko diagnostikoak egiten ari gara UEMAn. Hutsuneak bilatu, eta bakoitzak duen errealitatetik pauso berriak ematea da helburua. Eta horretarako, neurri zehatzen gainean marraztuko ditugu udal guztiotako Euskara Planak urtea amaitzerako. Goi mailako instituzioetan ere, gaur egungo egoera soziolinguistikotik abiatuta, hizkuntz politika aurrerakoian oinarritutako planak behar ditugu. Euskararen arnasguneak kontutan izan eta berauen garapena bultzatuko dutenak. Baina, batez ere, 2013-2017ko Euskara Plan guztiek gauzatzeko bermea behar dute. Maren Belastegi UEMAko lehendakaria
Uztaila
uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila
Edurne Brouardek utzi egin du Korrikako ardura postua

Azken sei lasterketetan arduradun nagusia izan da, eta AEKn jarraituko du; Asier Amondo jarri dute arduradun nagusi
Edurne Brouardek ez du segituko Korrikako arduradun nagusi. Azken sei ekitaldietan buru egin du, eta kargua uztea erabaki du, AEK-k ohar baten bitartez jakinarazi duenez. Joan den ostegunean, batzar nazionala egin zuen AEK-k, eta Brouarden ordezkoa izendatu zuen: Asier Amondok hartuko du Korrikaren arduradun nagusi postua urritik aurrera. Gaur egun, AEKren Arabako ordezkari nagusi ari da Amondo. Brouardek berak AEKn jarraituko du, beste eginkizun batzuetan.
Berria 2013/07/02
Ia hasieratik ari da Korrikaren antolatzaile lanetan Brouard. Bigarren lasterketarako hasia zen beharrean, eta arduradun nagusia izan da azken sei ekitaldietan. Martxoan egin zuten Korrika, eta 2015ean izango da, beraz, hurrena. Sendotuta laga du euskararen aldeko lasterketa Brouardek. Euskarak bezala, Korrikak ere alde handiak ditu leku batetik bestera, baina jadanik inon ez diote harrera txarrik egiten lasterketari. Are, azken ekitaldia aniztasunaren ispilu izan zen. Lehen aldikoz, Eusko Legebiltzarreko alderdi guzti-guztiak elkarrekin irten ziren lekukoaren atzetik. Inoiz baino handiagoa eta pluralagoa izan da parte hartzea, orain arte parte hartu ez dutenek ere bat egin baitute, nabarmendu zuen Brouardek balantzea egindakoan. Lasterketako ispilua egunerokora eramatea da orain erronka, arduradunak berak ohartarazi zuenez. Korrikan egunez egun eta gauez gau agerrarazitako indarra bideratzera dei egin zuen. Asier Amondok hartuko du horren ardura. Korrika ondo ezagutzen du. Urteak daramatza lanean Araban. Laudiokoa da sortzez, eta 44 urte ditu. Urrian hartuko du arduradun nagusiaren postua.
Norbere herrian ere atzerritar

Estatuaren mugak hizkuntzaren mugekin bat ez datozenean, zaila da gatazkari ihes egitea. Estatuek, hizkuntza bakarra ezarrita, nazio izan nahi dute; eta nazioek, euren hizkuntzan oinarrituz, estatu. Testuinguru horretan, gutxiengo hizkuntzen hiztunak atzerritar sentitzen dira euren herrian.
Berria 2013/07/03
Hizkuntza eskubideen denizio unibertsalik ez dago. Beraz, gobernu bakoitzak nahi bezala kudeatu dezake hizkuntza aniztasuna. Horri buruz ari dira hizketan EHUko ikastaroetan.
Zikloa astelehenean hasi zen, Xabier Irujo Nevadako Unibertsitateko Euskal Ikasketen Z e n t ro k o z u z e n d a r i o r d e a r e n m a h a i inguruarekin, Euskararen historia laburra. Lingua navarrorumetik hizkuntz koofizialtasuneraino izenekoarekin. Irujok gutxiengo hizkuntzak desagerrarazteko estrategiei buruz jardun zuen. Haren h i t ze t a n , z u ze n b i d e a e t a h e z k u n t z a erabiltzen dituzte estatuek hizkuntza inposatzeko tresna gisa. Hezkuntza, bereziki, tresnarik merkeena eta azkarrena dela defendatzen du, zer nahi du Estatuak? galderari erantzunez antolatzen baita hezkuntza publikoa, haren esanetan. Frantziako Estatuari begiratzen bazaio, Irujoren hitzetan, XVIII. mendean biztanleen %11k hitz egiten zuten frantsesez; gainontzekoek, besteak beste, okzitanieraz, bretoieraz, nederlanderaz eta euskaraz hitz egiten zuten. Gaur egun, ordea, biztanleen %90ek hitz egiten dute Estatuko hizkuntza ozialean. Hizlariak Max Weinrech hizkuntzalariaren hitzak mailegutzat hartu, eta hizkuntza armadadun dialektoa dela adierazi zuen. Horren aurrean, irtenbide bat proposatu zuen: autodeterminazioa.
Gutxiengo hizkuntzak hizpide hartuta, hipotesi horrekin ari dira lanean EHUko Udako Ikastaroetan, astelehenetik gaur arte. Genozidio kulturala. Hizkuntza eskubideak Euskal Herrian, iraganetik etorkizunerantz izenburupean antolatutako mahai inguruetan, Euskal Herriko eta Herrialde Katalanetako hizlariak bi nazioetako hizkuntzen eta kulturen egoera azaltzen ari dira egunotan.

Hizkuntza eskubideak Europako Batasunean 28 estatu, 125 hizkuntza eta 24 estatu-hizkuntza daude: Hizkuntza gutxik hizlari asko dituzte, eta hizkuntza askok, hizlari gutxi Iigo Urrutia Euskal Herriko Unibertsitateko Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultateko irakaslearen hitzetan. Nazioarteko legediaz hitz egin zuen atzo, Hizkuntza eskubide unibertsaletatik euskal lurraldeetako hizkuntza eskubideen arteko jauzia mahai inguruan. Hizkuntza asko, eta estatu gutxi daudela esanez hasi zuen Urrutiak hitzaldia. Zuzenbidearen ikuspegitik, ez dago hizkuntza eskubideen definizio unibertsalik. Hizlariaren aburuz, nazioarteko araudiak oinarrizko eskubideak bermatzeko soilik exijitzen die estatuei. Arau horiek oso azalekoak direnez, gobernuen irakurketak desberdinak izanten dira. Urrutiak Nafarroaren kasua gogorarazi zien entzuleei: Nafarroan hizkuntza mugatzeko politika dute, eta ez dira gutxiengo arauak ere errespetatzen, haren ustez. Euskarak, hizkuntza koofiziala izan arren, ofizialtasuna mugatuta duela uste du Urrutiak. Haren esanetan, giza eskubideen aldetik aurrerapausoak eman ditu euskarak, baina gaztelaniarekiko desberdintasunak hor dirau. Konstituzioak, adibidez, ez du euskara ezagutzeko beharrik zehazten: euskara jakitea eskubidea da, gaztelania jakitea, ordea, betebeharra. Urrutiak ere aipatu zuen autodeterminazio eskubidea. Haren hitzetan, herri bati ez bazaio bere hizkuntza eskubidea garatzeko aukera ematen, autodeterminazioa zilegi da, nazioarteko zuzenbidearen arabera. Baina zalantza ere airean utzi zuen: Euskal Herriak autodeterminazioa lortuko balu, zer eredu erabiliko luke hizkuntza aniztasuna kudeatzeko?.
Herrialde Katalanak Eva Pons Bartzelonako Unibertsitateko irakasleak, berriz, Herrialde Katalanetako egoeraz hitz egin zuen atzo. Kataluniako hizkuntza politika susmopean, Auzitegi Konstituzionalak Kataluniako Estatutari buruz eginiko sententziaren ondoren hitzaldian, Auzitegi Konstituzionalaren sententziak Kataluniako hizkuntza politikan izan ditzakeen eraginei buruz mintzatu zen Pons. Auzitegi Konstituzionalak berdintasuna eskatzen du bi hizkuntza ofizialen artean, eta Generalitatearen eskumenak kolokan jartzen ditu, Ponsen hitzetan. Irakaslearen ustez hori ez da oso baikorra Kataluniako hizkuntza ereduarentzat. Mahai inguruak gaur amaituko dira, Eneritz Zabaletak, Paul Bibaok eta Iigo Urrutiak emango dituzten hitzaldiekin.
Seaskak PSren egoitza okupatu du ikastolentzat lege babesa eskatzeko
Berria 2013/07/04
Bermerik ez duteino okupazioa atxikiko dutela jakinarazi dute; diputatu sozialistekin harremanetan dira
Seaskako guraso eta irakasle talde batek PS alderdiak Baionan duen egoitza okupatu du. Hendaiako ikastola egiteko debekua dela-eta ikastola guztiak arriskuan daudela ohartarazi dute egoitza okupatu duten 30 kideek. 17:30ean, lo-zakuak eskuan, ekin zioten okupazioari. Bi oren geroago, askaria egiten hasi ziren, lekuan bertan. Gaua han pasatzeko borondate irmoa zeukatela jakinarazi zieten egoitzan ziren Christian Murat eta Laurent Roux PSko kideei, Paristik bermeren bat heldu arte. Harriduraz ikusi zituen egoitzara sartzen M u r at e k . H u r G o ro s t i a g a S e a s k a k o zuzendariak eman zion okupazioaren berri. Hendaiako ikastolaren (Lapurdi) kasua gogoratu, eta ikastoletan egin beharreko inbertsio publikoen arazoa konpondu arte okupazioa atxikiko zutela erran zion. Deitu Capdevielle edo Alaux diputatuak, Hezkuntza ministroa edo Hollande presidentea, haien erantzunaren zain egonen gara hemen. Ikastolentzat lege geriza zioen banderola zabaldu zuten PSren egoitzaren aitzinean. Hendaiako Herriko Etxea birritan saiatu da ikastola berriaren xedea plantan ematen, eta birritan jaso du Patrick Dallennes Baionako suprefetaren debekua. Falloux legearen eskutik, egoitza pribatuak ezin direla diru publikoarekin finantzatu erran zuen suprefetak, erabakia azaltzeko. Ekainaren 22an 3.000 manifestari elkarretaratu ziren Baionan, suprefetaren erabakia gaitzetsi eta ikastolentzat lege geriza eskatzeko. Orain astia bukatu da, hemen egonen gara konponbide bat atzeman arte, erran zuen Gorostiagak atzo.
Suprefetak Hendaiako ikastolarentzat baliatu duen irizpide zorrotza baliatuko balu, bertan behera geldituko lirateke Seaskak etorkizun hurbilerako dituen egitasmo gehienak edo guztiak. Erabaki horrek murgiltze ereduaren iraupena arriskuan ezartzen duela

errepikatu du behin eta berriz Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Erantzunen zain Okupazioan ziren bitartean, etengabeak izan ziren Muratek ezker-eskuin egindako telefono deiak. Seaskako kideei erran zien militante xumea zela bera, euskararen aldeko jarrera defenditzen duela azken 40 urteotan eta ezin zuela berak gobernu baten erabakia hartu. Indorekin harremanetan zegoela jakinarazi zien PSko militanteei. Hego Lapurdiko diputatua izanik eta Hendaia hauteskunde barruti horretan egonik, Alauxek erran zuen Seaskaren erantzuna espero zitekeela. Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin harremanetan sartuko dela jakinarazi zien Seaskako kideei. Hilabeteak daramatzagu konponbide baten bila prefetarekin eta suprefetarekin biltzen, eta beti konponbideren bat atzemanen dutela erraten digute, sekula atzeman gabe, erran zuen Gorostiagak. Gobernuaren ordezkariekin eta parlamentariekin mintzatu dira Ipar Euskal Herriko ikastoletako ordezkariak, baina ez dute konponbiderik atzeman. Orain Alderdi Sozialistari galdetzen diogu konponbide bat atzematea, berdin digu Hollande, Peillon, lehen ministroa... nahi duguna konponbide bat da, aldarrikatu zuen zuzendariak. Okupazioa lasaitasunez iragan da, hala ere. Polizia ez da bertara hurbildu.
Capdevielle diputatuari deitu zion Rouxek, eta Capdeviellek jakinarazi zion bere esku zen oro eginen zuela egoera horri aterabidea emateko. Helburu horrekin,
Gobernuaren hitzorduaren beha, PSren egoitza okupatzen segitzen du
Berria 2013/07/05
Biltzea onartu duen arren, Frantziako Hezkuntzak ez du Seaskarekin biltzeko egunik nkatu oraindik
Seaskari ez dio oraindik eman bilkura p ro p o s a m e n i k Fr a n t z i a k o H e z k u n t z a Ministerioak, eta, asteazken arratsaldean iragarri bezala, PSren Baionako egoitza okupatzen segitzen du, hitzordu horren beha. Atzo Seaskako 30 irakasle eta guraso egon ziren okupazioan, txandakatuz. Parte handi batek han pasatu zuen atzoko gaua. salaketarik ezarriko Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin hitzordua finkatu arte. Colette Capdevielle PSko diputatuak jakinarazi zuen atzo, Hezkuntza Ministerioko arduradunekin mintzatu ondoren, ministerioa prest dagoela Seaskarekin biltzeko. Baina, ez du finkatu ez egunik, ez tenorerik, ez tokirik. Konponbiderako urrats bat izan daiteke, baina adierazpen horrek sinesgarritasun txikia du, Seaskako zuzendari Hur Gorostiagaren iritziz: Asteazken iluntzetik darama gauza bera erraten, eta sinesgarritasuna galdu du. Seaskako kideek delibero irmoa dutela dio Gorostiagak. Egia baldin bada Frantziako Hezkuntzak hitzordu bat finkatzeko borondatea duela, finka dezala hitzordua: tokia, eguna eta tenorea. Borondate hutsean oinarritzen diren zinek balio txikia dutela diote okupazioan diren Seaskako kideek. Hendaiako ikastolaren kasuan ere, konponbidea atzemanen zutela adierazi zieten Baionako suprefetak eta Paueko prefetak, eta, handik gutxira ikastola berriaren xedea debekatu zuten, bigarren aldiz. Elkartasuna Hitzordua heltzen ez deino, okupazioa antolatzen eta indartzen segitzen du Seaskak. Atzo arratsaldean Ipar Baionako auzokide batzuek matalazak ekarri zizkieten, ahal zen neurrian, ez
Atzotik etengabeak dira telefono deiak PSren Baionako egoitzan. Batetik, Seaskako gurasoirakasleak, okupazioa antolatuz. Bertzetik, PSko arduradunak, Paristik edo Parisen dauden diputatu-senatarien partetik, konponbidearen keinuaren zain. Kanporatzeko mehatxuak egin zituen Patrice Laurent PSren departamenduko buru eta kontseilari nagusiak. Lehenik asteazken gauerdian, gero atzo goizeko bederatzietan. Azkenean, Seaskako kideei jakinarazi zien ez zuela

egiteko lo lurrean. Enpresa bateko langileek diru bilketa egin dute, janari-edariak eramateko Seaskako kideei. Kurdu batzuk ere jin dira elkartasuna adieraztera, erranez guk bezala hizkuntza eskubideen zapalketa pairatzen dutela haiek ere, azaldu du Gorostiagak. Orain artean okupazioa lasai eta tirabira handirik gabe iragan da. Okupazioa egin zutelarik, PSko kideek bi aukera zituztela gogorazi du Gorostiagak: salaketa ezarri eta kanporatzea edo, bestela, konponbiderako bidea ireki eta solasa hobestea. Zentzuz jokatu dute PSeko egoitzaren arduradunek. Kezka nagusia, ordea, Parisen da oraindik, eta han du begirada Seaskak. Harriturik daudela diote okupatzaileek, hitzordu bat finkatzeko ez delakoan horrenbeste denbora behar. LAB-Irakaskuntzak ere elkartasun mezua helarazi die okupatzaileei. Murgiltze eredua bermatzeko lege baten babesa eskatzen dutela nabarmenduz, Falloux legeak eragiten dituen arazoak eta Hendaiako ikastolaren kasuan suprefetak ukan duen jarrera salatu ditu sindikatuak.
Tturttur...
Lurraren hotza eta gogorra, gauean edozein unetan kolpeka kanporatua izateko kezka. Begirada sarkorra duten Franois eta Franois-ren irudiak paretetan. Mitterrand eta Hollande, batak zein besteak hainbat ele eder hitzemanak Euskal Herriari eta azkenean ttutt. Alderdi sozialistaren Baionako egoitzan gaueko minuta eta orenak luze, mila galdera buruan dantzan. Goizean goiz, seietan, okupatzaileen erdiek lanera joan behar, eta haien lekuan beste hainbat bisaia berri. Giro polita. Baigorritik Donamartirira eta Hendaiatik Miarritzera, ikastoletako guraso, langile irakasle, irakasle ohi, ikasle ohi, tturttur pasatu dira, bakoitzak bere animoak, janari goxoak edo sostengua agertzera. Solasaldiak, irriak. Denbora pasa irakasle batzuk PSko lokala zikina garbitzen ari dira. Bazuen beharra! Kanpotik ez ziren gehiago ageri axak. Aitzineko berina handia garbitu, eta axetan marrazketa batzuk eginez, lokala dotore-dotore gelditu da. Alderdi sozialistako hautetsiek, hastapeneko erreakzio ezkor eta mehatxatzailearen ondotik, jarrera aldatu dute. Arazoa ez dugu tokiko hautetsiekin, Parisen gobernatzen gaituztenekin baizik. Arazoa da tokiko hautetsi eta Pariseko agintarien artean lotura egin behar duten parlamentariek, orain arte bederen, ez dutela zubi lanik egin, erranak erran. Nola konpreni daiteke Angeluko auzapez sozialistak ikastola berri bat eskaintzea, Akitaniako sozialistek lizeo berri bat egiteko laguntza gotorra ematea, eta, une berean, gobernu sozialistak izendatu suprefeta berriak Hendaiako ikastola debekatzea eta beste guztiak mehatxatzea? Arazoa elkarrekin konponduko dugu, eta denak irabazle aterako gara, edo makila atera, eta denak izanen gara galtzaile. Lerro hauek idazteko tenorean, beste gau bati buruz goaz. Bihar beste egun bat izanen da. Ongi lo egin... Hur Gorostiaga
Hizkuntzalaritzari buruzko mapa osatzen

Hizkuntzalari Euskaldunen Topaketa egin dute, lehendabiziko aldiz, Eibarren, UEUren udako ikastaroetan; 40 pertsonak baino gehiagok parte hartu dute; elkarren berri izatea, eta ikerketa lerro nagusiak mahai gainean jartzea izan ditu helburu jardunaldiak.
Lanean jarraitzeko gogoz da Itziar Aduriz, Hizkuntzalari Euskaldunen I. Topaketa amaitu eta gero. Atzo egin zuten, Eibarren (Gipuzkoa), UEU Udako Euskal Unibertsitatearen udako ikastaroetan. E u s k a l H er r i k o U n i b er ts i tatek o I x a ikerkuntza taldeko kide da Aduriz eta, Ruben Urizar rekin, UEUko Hizkuntzalaritza sailaren ardura hartu du. Atzoko topaketa antolatzea izan da egin duten lehen urratsa. Nor garen jakiteko; elkarren berri izateko; eta ikerketa lerro nagusiak mahai gainean jartzeko, azaldu du Adurizek, jardunaldiaren bukaeran. Hizkuntzalaritzaren mapa osatzea zen asmoa, eta horretan ari dira. Lehen topaketa eginda, bertzelako urratsak egiten jarraitzeko gogoz dira orain. 40 pertsonak baino gehiagok parte hartu zuten atzoko topaketan. Hizkuntzalarien lan ildo nagusietako hainbat agerian gelditu ziren bileran: Batetik, hizkuntzalaritza formala edo teorikoa landu dugu; bestetik, a h oz k o t a s u n a , g a i h o r i n o l a l a n d u ikasleekin, nola erabili irakaskuntzan; azkenik, hizkuntzalaritza konputazionalari buruz aritu gara, azaldu zuen UEUko kideak. Hizkuntzalaritzaren esparruan ari direnen maila nabarmendu zuen Adurizek. Zer
Gara 2013/07/05
ikerketa eta tesi egiten ari diren aztertu dugu; pozik egoteko moduko maila dute lanok. Txikiak gara, baina arlo akademikoan neurria ematen dugu.
Bertzeak bertze, Iaki Segurola idazle eta f i lo lo go ak h artu z u en p arte atzo k o topaketan. Igarri, ikertu, jakin? izenburuko hitzaldia eman zuen. Zer ikertu behar den ez zuen argitu; bai, ordea, ikertu behar ez dena zer den haren ustez: Euskararen jatorria; ez dago sekula iristerik hizkuntza familia baten jatorri absolutu batera, erran zuen Segurolak. Etorkizunari buruz, 300 urte barru penintsulako hizkuntza guztiak isildu egingo direla erantsi zuen, eta ingelesa gailenduko dela. Agian, katalana izango da erdi bizirik geldi daitekeena, filologoaren ustez.

Topaketak segida izanen du Atzoko lehen topaketan sortutako giroa ere nabarmendu zuen Itziar Adurizek. UEUko kide guztien laguntza eskertu zuen, biziki. Bikain antolatu zuten dena. Atzoko jardunaldiak segida izanen duela zalantzarik ez du Ixa taldeko kideak. Asmoa da urtero antolatzea ekitaldiren bat; ez du zertan topaketa izan; topaketa, akaso, bi urtean behin egitea egokiagoa da.
Frankismoa
Lander Garrori irakurri diot Twitterren: Ikastolaren aldeko itxialdia Baionan: Frankismo garaiko giroa Frantzian. Hots, txio bakarrean egoeraren marrazki zorrotza egin du Garrok, frankismoko giroa baita Iparraldekoa euskarari dagokionez; edo, zehatzago, frankismoaren azken urteetakoa, erregimenari tankera permisiboagoa eman zioten arokoa. Alegia, toleratu egiten ziren ikastola, gau eskola eta euskalgintzako gainerako erakundeak, toleratu egiten zen euskara, baina beti legeei izkin eginez, zirrikituak baliatuz, lege babesik gabe, erregimenaren kapritxoaren menpe. Toleratu egiten zen, baina ez onartzen. Gutxiago aintzatesten. Bada, horrela da oraindik Iparraldean: toleratu egiten da euskara, baina ez onartzen; gutxiago aintzatesten. Esaterako, lege zirrikituetan barrena antolatu behar izan du Seaskak ikastolen hedakuntza eta ikastolak dira euskara ardatz duten ikastetxe bakarrak. Baionako suprefetak Hendaiako ikastola handitzeko ezarritako debekuak, ordea, gordin
bistarazi du zeinen ahul eta zaurgarri diren; lege babes eta ofizialtasunik gabe zeinen erraza den 40 urtean izerdi askoz altxatutako etxea erregimenaren kapritxora bertan behera eraistea.
Eta hori guztia frankismoa hainbeste mespretxatu zuen askatasun, berdintasun eta senidetasunaren Errepublikan. Idurre Eskisabel
Basterretxea, 'Egunkaria' eta 'Egin' sarituko ditu Gipuzkoako Aldundiak

Gipuzkoako Foru Aldundiak eskaintzen duen sari garrantzitsuena emango diote aurten Nestor Basterretxea artistari: Gipuzkoako Urrezko Domina. Erakutsitako konpromiso eta elkartasunagatik eta Gipuzkoaren irudi bikaina zabaltzeagatik emango diote saria, Martin Garitano ahaldun nagusiak atzo azaldu zuenez. Azken urteetan, Anjel Olaran misiolaria, ikastoletako sorrerako andereoak eta Mikel Laboa izan dira, besteak beste, saridunak.
Berria 2012/07/05
Urrezko Dominarekin sarituko dute Nestor Basterretxea artista, eta Urrezko Plakarekin 'Egunkaria' eta 'Egin'
salatu zuen. Sari banaketa irailaren 12an izango da, Gipuzkoako Diputazio jauregian bertan. Foru Aldundiko gobernu kontseiluak hartutako erabakiaren berri eman zuen Garitanok. Basterretxeari Urrezko Domina emateko arrazoien artean, Foru Aldundiak azpimarratu nahi izan du XX.mendeko euskal artistarik gailen eta aipagarrienetakoa dela. Haren alor anitzeko ibilbidea ere goraipatu du, 1940ko hamarkadan margolaritzan hasi zenetik eskulturan bukatu zueneraino, zineman, d i s e i nu a n , a rk i t e k t u r a n , h i r i g i n t z a n , argazkilaritzan eta idazkuntzan lan ugari egin baititu: Basterretxeak erakutsi du artista osoa dela, diziplina itxien mugetatik haragokoa. Gipuzkoako ahaldun nagusiaren hitzetan, Gipuzkoako gizarteak merezitako aitorpena eta esker ona adierazi nahi izan dio Bermeokoari (Bizkaia) sariarekin. Artista gisa izandako bilakaeraz gain, pertsona konprometitua izan dela nabarmendu zuen Garitanok: Nestor Basterretxea beti izan da pertsona bat bere herriarekin konprometitua, eta parte hartu izan du gizarte eta kultur egitasmo ug aritan, hala nola Euskal Filmategiaren sorreran, arte aholkulari gisa gerra osteko lehen Eusko Jaurlaritzan, Donostiako Nazioarteko Zinemaldiko zuzendaritzan.
Euskaldunon Egunkaria eta Egin, berriz, Urrezko Plakarekin sarituko ditu Gipuzkoako Aldundiak.Egunkaria-k pentsamolde guztietako euskaldunak batzeko izan duen gaitasuna azpimarratu zuen Garitanok, eta Egin, berriz, adierazpen askatasunaren aurka egin den erasorik bortitzenaren biktima dela

Urrezko Plaka Bestalde, Euskaldunon Egunkaria eta Egin Urrezko Plakarekin saritzeko arrazoiak ere azaldu zituen diputatu nagusiak. Haren esanetan, 1990ean jaio eta 2003an indarrez itxiarazi zuten Egunkariaeuskarazko kazetaritza moderno eta kalitatezkoaren ikurra izan zen. Hastapenetatik independentzia osoarekin aritu izana goraipatu zuen Garitanok, halaber: Proiektu gutxi izan ziren Euskal Herrian XX. mendeko historian izaera eta pentsamolde guztietako euskaldunak adostasun batean biltzeko gai, Euskaldunon Egunkaria-ren sorrerak izan zuen moduan. Egin-en kasuan, Foru Aldundiak gogoratu zuen milaka gipuzkoarren diru ekarpen xumeen laguntzaz sortu zela, eta 21 urtez Euskal Herriko politikaren itsasoan urak harrotu eta ekaitz bizien artean aritu ostean, Espainiako Gobernu eskuindarraren kolpe latzenaren biktima izan zela 1998ko uztailean. Egin eta Egin irratiaren aurkako erasoak adierazpen askatasunaren aurka egin diren erasorik bortitzenak izan zirela uste du Foru Aldundiak, eta hargatik, gipuzkoarrek bere esker ona eta aitorpena adierazi nahi dietela saria emanda. PSE-EE eta PP, haserre Gipuzkoako Aldundiak hartutako erabakia ez zaie batere gustatu PSE-EEri eta PPri. Alderdi sozialistaren iritziz, alde bakarreko sariak dira. Iaki Arriola Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusiak salatu du Gipuzkoako Aldundiak soilik bere alderdikoentzat gobernatzen duela. Eta, halaber, salatu du garbi geratu dela Garitano Bilduren diputatu nagusia dela. Batzar Nagusietako PPko bozeramaile Juan Carlos Canok ere gogor kritikatu du Euskaldunon Egunkaria eta Egin saritu izana. Garitanori ez zaizkio ardura bera bezala pentsatzen ez duten gipuzkoarrak, eta probokazioa baino ez du nahi. Bi komunikabide horiei emandako sariek erakusten dute, PPko batzarkidearen aburuz, Gipuzkoako ahaldun nagusia sektarioa dela, eta bere kargua erabiltzen duela bere helburuak lortzeko eta bere lagunak pozik uzteko.
Bi kexa Asegarceri
Uztailaren 1ean telefonoz deitu nuen Asegarcera, Lau t'erdiko San Fermin Torneoko sarrerek zenbat balio zuten jakiteko. Erantzun zidan gizonezkoak oso informazio zuzena eman zidan, baina gaztelaniaz; esan zidan ez zekiela euskaraz, eta handik aurrerako elkarrizketa gaztelaniaz izan zen, halabeharrez. Euskal pilotaren munduan gauza batzuek harritzen naute. Bat da ez jartzea telefonoan pertsona euskalduna, hizkuntza arrazoiengatik inor ez baztertzeko. Beste bat, apustu artekariak beti gazteleraz aritzea; berdin da partida Euskal Herriko herririk euskaldunenean jokatzea. Dirudienez, euskarak ez du balio diru kontuetarako. Bukatzeko, zur eta lur uzten nau ikusteak batzuetan pilota enpresek jartzen dizkietela botilero erdaldunak pilotari euskaldunei (euskaradunei) eta euskaldunak pilotari erdaldunei. Arduradunek sentiberatasun handiagoa erakutsi beharko lukete euskararekiko. Hitz gutxitan, esanen nuke euskal pilotaren munduari dezente falta zaiola benetan euskal pilota izateko. Xanti Begiristain Madotz (Iruea)
Hitza ez histeko, bermea eskatuz

Eguerdiko eguzki leinuruek ez dute azken hilabeteotako haizearen gomuta ezabatu, eta asteazkenetik Baionako PSren egoitza okupatzen duten Seaskako guraso eta langileek bermea eskatzen jarraitzen dute Frantziako Gobernuari.Ostegun gauean eta o s t i r a l g o i ze a n C o l e t t e C a p d ev i e l l e diputatuaren bisita ukan zuten. Frantziako Hezkuntza Ministerioa haiekin biltzeko prest dagoela erran zien, uztailaren 26an. Azken hilabeteotan haizeak daramatza hitzak; okupazioari bukaera ematea nahi badute, igor diezagutela fax bat, eguna, ordua eta tokia zehaztuz. Laster eraman zituen haizeak hitzak; atzo iluntzean Capdeviellek Seaskako kideei onartu zien Hezkuntza Ministerioak ez duela egunik jarri Seaskarekin biltzeko. Hitza ez histeko, berme eske jarraitzen dute, beraz, Seaskako kideek, eta PSren egoitzaren okupazioari eusten diote, laugarren egunez. Tentsioa, nekea, haserrea, harrotasuna... sentimendu ugari nabaritzen dira okupazioan diren Seaskako irakasle eta gurasoen artean. Ekaitz aroa da Ipar Euskal Herrian, eta Seaskako kideek aterkia zabal-zabal nahi dute, ondotik ez harrapatzeko denboraleak. Haizea aldakor dabil: batetik bilkura baten zantzua, bertzetik kanporatzearen mehatxu doi-doi mozorrotuak. Giro horretan, elkarretaratzea egin zuten atzo, 12:30ean. Egun berezia, ikasleek baxoko emaitzak ukan
Berria 2013/07/06
Frantziako Hezkuntza Ministerioak ez du egunik jarri Seaskarekin biltzeko, Colette Capdevielle diputatuak onartu duenez. Baionako PSren egoitza okupatzen jarraitzen dute Seaskako irakasle eta gurasoek. Ikastolen kontseilua batzartuko da gaur.
zituztelako. Elkarretaratzean ziren ikasle ugari ere. Berri on bat eman nahi izan zien Hur Gorostiaga Seaskako zuzendariak. Etxepare lizeotik baxora aurkeztu diren 47 ikasleetatik 45ek gainditu dute, eta bi gelditu dira irailerako. 34k aipamen berezia lortu dute. Ikasle eta irakasleek txalotuz abiatu zuten, beraz, elkarretaratzea.

Ikas prozesu osoa euskaraz egin ondoren, azterketa frantsesez egitera behartuta dauden ikasleek emaitza onak lortu dituzte. Murgiltze ereduaren froga. Luze edo labur Frantziako Hezkuntzak hitzordua onartu eta konponbiderako oinarriak finkatu arte okupazioa mantentzeko deliberoa du Seaskak. Luze edo labur, gobernuaren esku dagoela dio Seaskak. Gobernuan dagoen alderdia izanik, okupazioa ahal bezain laster bukatzeko gakoa eskuan dutela erran diete sozialistei. Baina Seaskak ez du ahantzi Franois Hollande Frantziako presidentearen zinak hauts bihurtu direla Parisko haizete politikoaren zirimolan. Hauts bihurtu da Europako hizkuntza gutxituen ituna berresteko promesa, eta legearen zina, Frantziako Konstituzioa aldatzeko zina. Horiek gauzatzeko aukerak eraman ditu haizeak, lurralde erreforman, eskola legearen erreforman, Hendaiako ikastolaren esperantza zangopilatuan. Bilera eguna bazutela pentsatzetik zaputzera igaro ziren atzo, gainera Ohi bezala, eguerdian eta iluntzean biltzen dira Seaskakoak, okupazioaren deliberoa berresteko, edo uzteko. Mahaiak kanpora atera zituzten atzo eguerdian. Etxetik ekarritako janari-edariak p a u s a t u z i t u z t e n . E s p e r a n t z a i r m o, engaiamenduaren seinale. Harrigarria da hiru egunez PSren egoitza okupatzea eta tarte horretan Ipar Euskal Herriko diputatu eta senatariak ez izatea gai biltzeko eta hitzordu bat eskuratzeko gobernuaren partetik, erran zuen Gorostiagak. Gaur biltzekoa da ikastolen kontseilua, ezohiko batzarrean, eta agerraldia eginen dute 12:00etan.
Suprefeta
Patrick Dallenes Baionara bidali zuenak bazekien nor bidaltzen zuen, nora eta zertarako. Bazekien adore nahikoa izango duela bere jakobinismo probokatzaile iraintzaileari eusteko, baita tentsio unetan ere. Kontuak egingo zituen Hollandek, edo Hollanderen aholkulariak: komeni da euskaldunak apaltzea, euskara zanpatzea, etorkizuneko balizko zirrikitu independentista erabat ixteko. Manuel Valls ez du urruti izango Dallenesek. Ez du euskara maite. Errespetatu ere ez. Baina estatuko ordezkaria da Iparraldean. Beraz, komeni ez gutxiestea. Tentuz jardun da azken urteotan Paris euskararekin. Aurrerapausorik ez, baina soka gehiegi tenkatu ere ez. Soka puskatzea erabaki du orain. Eta datorren egoera buru
hotzez aztertu eta luzerako erantzuna prestatzea hobe dute euskalgintzak eta herrigintzak. Erantzun lasai eta irmoa, nazio mailakoa. Euskara baita etorkizuneko gure berme bakarra. Hargatik nahi dute lurpean. Hargatik eutsi behar zaio Seaskari, barruan dagoen haurrarengan baitago gure herri itxaropen bakarra. Iaki Petxarroman
Okupazioa utzi du Seaskak, bilkura egunaren zain dagoen arren
Berria 2013/07/07
Hezkuntza, Kultura eta Barne ministerioen adostasuna behar dute murgiltze ereduen trabak gainditzeko; horren zain daude. Baikor izan arren, zuhurtzia aholkatu du Paxkal Indo Seaskako lehendakariak
Seaskak bertan behera utzi du Baionako PSren egoitzaren okupazioa. Horrela erabaki zuten atzo Ikastolen Kontseiluko kideek, adostasunik ez egon arren. Heldu den astelehenean eta asteartean bilduko d i r a Pa r i s e n Fr a n t z i a k o h a i n b a t ministeriotako arduradunak, eta bilkura horietan Seaskaren eta oro har murgiltze ereduan lan egiten duten eskola ereduen kasuak aipatuko dituzte. Horren ondotik, hiru aldeko bilkura egiteko proposamena egin beharko du Frantziak. Hiru aldeko bilkura izanen da: Eskolim taldeko partaideak [hizkuntza gutxituetako murgiltze sistemak], diputatu eta senatariak eta Hezkuntza, Barne eta Kultura ministerioak, jakinarazi du Seaskako lehendakari Paxkal Indok. Hiru ministerio horien partaidetza eta adostasuna behar da murgiltze ereduaren trabak gainditu ahal izateko. Hezkuntza Ministerioarena, hari dagozkiolako hezkuntza arloko eskumenak; Kultura Ministerioarena, hizkuntzaren ardura duelako; eta, azkenik, Barne Ministerioarena, hark duelako elkargoen ardura. Eskolimen partez bilkuran izanen dira Seaska, Diwan, Kalandretak eta, segur aski, taldea osatzen duten murgiltze ereduetako ordezkariak. Lege geriza eskatu zuen Seaskak, Hendaiako ikastolako (Lapurdi) kasua ez errepikatzeko. Ez dute jaso Frantziako Gober nuaren ber me ofizialik, eta okupazioa uztea borondate ona adierazteko keinua dela nabarmendu du Indok. Ikastolen Kontseiluak zatiturik onartu du okupazioa uztea, baina aho b at e z o n a r t u d u u z t a i l a re n 2 6 r a k o bilkurarik ez bada egin ekintzak egitea eta protestak maila bat igotzea
Ostiralean prefetarekin eta Alain Rousset Akitaniako Kontseiluko presidentearekin bildu zela erran zuen Indok, eta bilkura horretan zenbait elementu berri eskuratu zituen Seaskak. Bertze iturri batzuetatik ere biltzeko proposamena egiazkoa dela ondorioztatu duela esan

zuen. Hala ere, zuhurtzia aholkatu zuen, ikastolen auzia bideratuta eta konponbidean zegoela pentsatu izan dutelako anitzetan, ororen buru ikusteko nola baliatzen duen Frantziak Falloux legea ikastola berrien eraikuntza g e l d i a r a z t e k o. 1 8 5 0 e k o l e g e h o r re k eragozten du diru publikoa baliatzea hezkuntza pribatuaren eraikuntzak ordaintzeko. Informazioa hainbat iturritatik bermatu diotela berretsi zuen Indok. Bilkura Frantziako Parlamentuan edo Senatuan iraganen dela jakinarazi zuen. Asteazken goizetik aitzina zorrotz begiratuko dugu Parisera, bermatzeko oraingoan ez dela aldaketarik izanen eta errespetatuko dutela Seaskari egindako eskaintza. Biltzeko azken epea uztailaren 26an ezarri du Seaskak, eta epe hori gaindituta akordiorako borondaterik ez dagoela ulertuko du. uzten dizugu egoitza, lurra eta berinak ere garbi-garbi, erran zioten Colette Capdevielle PSko diputatuari. Okupazioaren berri izan zuenetik ahal zuen aldi oro alderdiaren egoitzara hurbildu zela gogorarazi zuen Capdeviellek. Berak agurtu zituen okupatzaileak, Hur Gorostiaga Seaskako z u ze n d a r i a k Fr a n t z i a k o G o b e r nu a r i helarazi behar dion gutuna eskura eman ondotik. Hendaiako kasuak argi gorriak pizten dituela onartu zuen Capdeviellek, eta nabarmendu Seaskak eta oro har hizkuntza gutxituetako murgiltze eredu guztiek lege babesa behar dutela. Ezin da baliatu duela bi mendeko lege bat errealitateari uko egiteko. Murgiltze ereduak Frantzia osoan indarra hartzen ari diren hezkuntza sistemak dira, eta utzi behar diogu saihesbidearen logikari, lege duin eta egokia proposatzeko Seaskari, eskola publiko laikoei. Okupazio egunetik Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin harremanetan dagoela berretsi zuen. Ez du zalantzan jartzen hiru aldeko bilkura eginen denik. Bilkuran presente egonen dela jakinarazi zuen, Ipar Euskal Herriko diputatu eta senatariak bezala. Gure artean ez dago zatiketarik, eta aho batez defendituko d u g u P S k o d i p u t at u e t a s e n at a r i e k legearen beharra. Behar gorria Agerraldi laburra egin ondoren, Seaskako kideek PSren egoitza garbitu zuten. Lau egunez baliatu dituzten matalazak atera, eta egoitza hastapenean bezala utzi zuten. Hartu genuena baino doi bat garbiago Argi adierazi zuen Capdeviellek ezin dela Seaska sartu eskola pribatu konfesionalen taldean. Izaera berezia baldin badu legeak eredu hori bermatzeko bideak arautu behar dituela esan zuen. Argi mintzatu zen: Saihestu behar dira etengabe historian gibelera eramaten gaituzten bide itsuak.
Euskara plan bakar bat eskatu dute

Euskararen erabileraren nor malizazioa herri administrazioan txostenaren balorazio ezkorra egin dute ELA eta LAB sindikatuek eta Tiraka taldeak Jaurlaritzako hainbat langile euskaltzale biltzen dituen taldeak: Eusko Jaurlaritzak orain arte egindakoaren balantzea porrota da. Eragile horien ustez, porrot horren arrazoietako bat da sail bakoitzak bere aldetik lan egin duela, edo ez duela lanik egin. Horrenbestez, Jaurlaritzak plan nagusi bakar bat izatea galdegin dute, besteen gainetik.
Berria 2013/07/09
ELAk, LABek eta Tiraka taldeak diote porrot egin duela Jaurlaritzak; branka izateko eskatu diete erakundeei
diote Jaurlaritzari, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak gidatuta, eta betiere sailen eta beste erakunde publikoen errealitate zehatzetara egokituta. Halaber, sail bakoitzean ebaluazio osoak eta independenteak behar direla gaineratu dute. Proposamen horiek guztiak 2013-17ko urte arteko eperako EAEko Herri Administrazioen IV. Euskararen Erabilera Planean kontuan hartzeko eskatu diote Eusko Jaurlaritzari. Jaurlaritzak eredu, branka behar luke beste erakundeentzat, ez popa, egun bezala. Hori dela-eta, planteamendua eta irizpideak errotik aldatzea galdegin diote. Ebaluazio zehatzagoen eske ELAk, LABek eta Tiraka taldeak ebaluazio zabalago eta zehatzago bat eskatu dute. Nabarmendu dute Euskararen erabileraren normalizazioa herri administrazioan izeneko ebaluazio txostenak ez dituela Jaurlaritzaren menpe dauden langile guztiak hartzen. Azterketatik kanpo geratu direnak azterketan sartu direnak baino gehiago direla azaldu dute. Osakidetza, Hezkuntza eta Ertzaintza ez dituzte ebaluazio txostenean sartu, adibidez. Ebaluazio zehatzagoa ez egitea egotzi diote administrazioari, eta galdetu dute erakunde jakin batzuetako lanarekin beste batzuen
Nor malizazio planak ezin dira sail bakoitzeko arduradunen gogoaren baitan egon. Hamabost urtez irizpide horiekin lan egin izan dela azaldu dute sindikatuek eta Tiraka taldeak, eta bide hori antzua dela gaineratu. Sailek erakunde bakartuak balira bezala lan egiten dutela erantsi dute. Hori zuzentzeko, plan nagusi bat ezartzeko eskatu

utzikeria estali nahi ote duten. Gogorarazi dute bost erakunde publikotatik batek ez duela euskara planik, legez bete beharrekoa izanda ere. %20 baino gehiagok legea bete ez izana ez da saltoka hasteko modukoa, hala aurkeztu duten arren. Halaber, adierazi dute plana onartzea eta plan hori garatzea ez direla gauza bera, eta alor hori ebaluatu ez izana kritikatu dute. Erakunde guztiek ez dituzte helburuak berdin zehaztu, bakoitzak bere erara baizik. Administrazio batzuk plan osoak garatu dituztela azaldu dute, baina beste batzuetan unitate jakin batzuetara mugatu direla. ELAk, LABek eta Tirakak garrantzia aitortu diote arduradun politikoen eginbeharrari; erakunde publikoetan euskararen erabileraren giltza dutela azaldu dute. Lana euskaraz betetzeko eskatuz gero, ikaragarri haziko litzateke euskararen erabilera, egun batetik bestera, planik onartu gabe ere. Ordea, ebaluazio txostenek langileen hizkuntza gaitasunetan jarri dute arreta, ohartarazi dutenez, arreta agintarien lan irizpideetan jarri behar luketenean haien ustez.
Arduradun politikoek euskararen normalizazioan duten ardurari sarritan izkin egiten diotela g aineratu dute. Nor malizazioa euskara teknikarien ekimenaren eta langileen borondatearen bizkar utzi dutela gaineratu dute. Horrek eraginda teknikariak erre egin direla zehaztu dute, dinamikak eta ekintzak egiteko aukerarik ez dutela ikusita. Arduradun politikoen babes faltaren ondorioz teknikarien artean motibazio falta hedatu dela, eta egitasmo oinarrizkoenak garatu ez izateagatik lanpostua aldatu duten teknikariak daudela azaldu dute sindikatuek eta Tirakak, baita dimisioa aurkeztu duten zuzendariak ere.
LOMCEren gainetik, hezkuntza euskalduna

Espainiako gobernuaren aurreikuspenak beteko balira, urte honen amaieran, LOMCE (Hezkuntzaren Kalitatea Hobetzeko Lege Organikoa) deiturikoa onetsiko dute Gorteek eta 2014-2015 i k a s t u r t e a n j a r r i k o d u t e i n d a r re a n . Eztabaidan den testuak atzean duen bultzada politikoak bi problema larriri irtenbidea aurkitu nahi dio: batetik, hezkuntza-sistema espainiarraren emaitza heterogeneoei; eta, bestetik, nazioarteko emaitzekiko hezkuntza-sistema espainiarraren emaitza eskasei. Erkidegoetako emaitzak oso desberdinak dira Datuetara etorrita, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaitzen duten ikasleen artean titulua lortzen dutenen tasan sekulako aldeak daude Erkidegoen artean: goiko mailan, Euskal Autonomia Erkidegoa dago %88rekin, beheko mailan, ostera, Balear Irlak, Gaztela-Mantxa, Valentzia, Murtzia eta Ceuta (%70etik behera) kokatzen dira. Bigarren Hezkuntza bukatzen ez duten gazteen kopuruan (18 eta 24 urteko adinen artean), ondoko datuak ikus daitezke: emaitzarik onenak Euskadin lortzen dira (%12); beste mutur rean, emaitzarik txarrenekin (%25etik gorako datu beldurgarriak): Andaluzia (%35), Balear Irlak (%37), Kanariak (%30), GaztelaMantxa (%33), Katalunia (%29), Valentzia (%29), Extremadura (%32), Murtzia (%36), Errioxa (%28) eta Ceuta eta Melilla (%41).
Iritzia 2013/07/09
Iaz, Colectivo Lorenzo Luzuriaga deituriko elkartearen azterlanak datu horiek gurutzatu zituen PISA kanpo ebaluazioaren datuekin. Halaxe zioen: La excepcin () es el Pas Vasco, c o n bu e n o s n d i c e s c o r re l at i vo s d e rendimiento, fracaso y abandono. Eta ondoko galdera hau egin zuen:qu razones explican el buen comportamiento de los alumnos del Pas Vasco tanto en rendimiento como en alta tasa en la obtencin del ttulo y la ms baja de abandono escolar temprano?.
Euskadin inbertitu da gehien Erantzuna, gure ustez, bi eragileren baitan aurkitzen da: lehena, euskal lurraldeetako gizarteak hezkuntzari eman dion balioan dago; eta, bigarrena, Eusko Jaurlaritzak azken hogeita hamahiru urtetan zehar sostengatu duen hezkuntza-politikan legoke. Lehenari dagokionez, hezkuntza euskaldunaren asmatzaile diren ikastolen jarduna da aipagarri, ikastolek euskara, euskal kultura, izaera euskalduna eta berrikuntza pedagogikoa bateratu,

baliabideak sortu eta garatu egin baitzituzten. Eskola-ekintzari sekulako etekina atera diote, euskal lurraldeetako g ainerako ikastetxe-motek hezkuntza euskaldun hori erreferentzia hartu arte. Baina, gaurdainoko ikastolen eraikuntzak b i d e rk a t u d u b e r e o n d o r i o a E u s k o Jaurlaritzaren ekimenari esker. Ikastetxe publikoen sarean eta kontzertatuetan euskal botere publikoak konbinatzen jakin du ekimen publikoaren eta pribatuaren arteko oreka zaila, hainbatetan desoreka dena. Euskal Autonomi Erkidegoa da hezkuntzasistema espainiarraren barruan hezkuntzan gehien inbertitu duena. Eusko Jaurlaritza da hizkuntzetan, euskara ardatz izanez, pedagogi berrikuntzan, ikasmaterialetan, prestakuntzan, ebaluazioan, euskal curriculum propioan, infor mazio eta komunikazio teknologietan diru gehien jarri duena Espainiako gainerako Erkidegoetako gobernuek ipini dutenarekin alderatuta. Hala ere, Europako emaitzarik onenak ematen dituzten estatuen gastutasara heltzeko badu zer ibilia. LOMCE atzean eta azpian geldituko baita, hezkuntza euskaldunaren garabidea sakondu nahi dugunon aburuz. Euskal Curriculum propioa du Euskal Autonomia Erkidegoak, XXI. mendearen lehen laurdenaren hezkuntza-beharrei erantzuteko ikastolek, kristau eskolak, zenbait eskola publikok eta Eusko Jaurlaritzak berak adostu zuten jardunaren fruitu. Euskal Curriculumak, Europako norabideak aintzat hartuz, abangoardiazko hezkuntzaren funtsa oinarrizko konpetentzien lantzean jarri zuen e t a h o r re k i n k o h e re n t e a l i t z at e k e e n planteamendu pedagogikoa aurkitzean datza arrakastaren gakoa. Horiek horrela, ondo dago Eusko Jaurlaritza Madrilgo Gorteetatik irtengo den legetestuari kasu egitea, hori erantzukizunez jokatzea delako. Baina, Euskal Curriculumak ireki zuen bidea, hezkuntza euskaldun garaikide eta etorkizunekoa izan behar du eginkizun nagusitzat, hartara, azken hogeita hamahiru urte hauetako ibilbidearen hobekuntza kudeatu behar du. Euskal Curriculumean horrenbeste bider azpimarratu dena, hots, ikasle, irakasle, guraso eta, azken buruan, euskal herritar guztiok era konpetentean aritzea lortu behar dela kontuan izanez, eta era konpetentean aritzeak aurrez ikasitakoa modu integratuan mobilizatzeko gai izatea esan nahi duenez, bizitzako eremuetan egoera esanguratsu eta konplexuetako arazoei eraginkortasunez irtenbidea emateko, aplikatu dezagun horixe bera hezkuntza euskalduna garatzeko dugun egoera esanguratsu eta konplexuan. Erramun Osa eta J. Iaki Etxezarreta Euskara irakasle eta euskaltzain urgazlea, eta Ikaselkarreko zuzendari eta EABko kidea
Euskal Curriculumari bultzada ematearen garrantzia Madrilgo eztabaidari begia kentzeke, noski, komeni da, ordea, euskal lurraldeetan egin beharreko hezkuntza-politikari erreparatzea,
Pixka bat gehiegi denean

Ekainak 28, ostiralarekin, Gasteizko Legebiltzarreko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Batzordearen gai zerrendako aurreneko gaia: Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren agerraldia. Agerraldiaren xedea zen Hizkuntza eskubideen egoera 2012 izenburuko txostena. Printzipioz, euskara hizkuntza ozialetako bat duen Legebiltzarrerako gai interesgarria zitekeela zirudien. Zitekeela diogu Legebiltzarreko talde gehienek jarrera oso laidogarria erakutsi zutelako. Talde Mistoko legebiltzarkide bakarra ez zen agertu eta EAJ, PSE-EE eta PP alderdietako legebiltzarkideak zalantzaz eta, askotan, gutxiespenez hartu zituzten azalpenak eta Behatokiaren ordezkariak. moduan, 51 orrialdean, ekarri ditugu hona. Osagile e l e b a k a r r a k herritarrari: Espainieraz hitz egiten ez badidazu, atera zaitez hemendik edo segurtasun zerbitzuei deituko diet. Fiskalak salaketa jarri duen herritarrari: Interpretea eskatu behar zenuen, aurreko epaiketako emakume txinatarrak bezalaxe. Dena den, Gasteizko Legebiltzarreko Batzordeko agerraldian ez ziren aipatu Arartekoarenak. Agerraldia, esan moduan, Behatokiaren 2012ko txostena aurkezteko zen. Bai Elebidek zein Behatokiak, biek egiaztatu dute euskararen erabilerarako oztopo eta kexa gehiago 2012. urtean aurreko urteetan baino. Kexa gehiago biltzen dira urterik urte. Batzuek horren gaineko irakurketa baikorra egin nahi dute, hiztunek kexak lasaiago aitortzen dituztelakoan. Uler daiteke adierazi nahi digutela lehen baino salaketa gehiago bai baina ez dagoela lehen baino arazo gehiago. Izan zitekeen. Edozelan ere, datu ukaezina da kexa gero eta gehiago dagoela eta gertatzen diren guztiak ez direla salatzen. Elebideren eta Behatokiaren txostenetatik ondorio zuzena atera daiteke: euskaldunen hizkuntza eskubideen urraketa ohiko gertaera da. Itxura denez, euskaldunok normaltasunez o n a r t u b e h a r d u g u g u re h i z k u n t z a eskubideen urratzea, gertaera naturala izango bailitzan, euria bezala edo. PPko ordezkariak lotsa gorritu gabe galdetu zigun: Horren larria al da eskatzea 'gaztelaniaz esango didazu, mesedez?'. Larria ez da, noski, mesedez eskatze hori Iritzia 2013/07/10
Legebiltzarreko ohiko kortesiatik harago PPko eta PSE-EEko legebiltzarkideen zakarkeria nagusitu zen Behatokiaren agerraldian. Harrokeria eta irainak jasan behar izan genituen. Fanatismoa, talibanismoa eta Behatokia gezurretan ari zela entzun behar izan genuen. Arartekoak Legebiltzarrerako 2012ko urteko txostenean hizkuntza eskubideen urraketa kasu batzuk aipatzen ditu, gehienak euskaldunei gertatutakoak. Bi bereziki lazgarriak aipatzen ditu, bat osasun zerbitzuetan gertatutakoa eta beste bat epaitegietan; txostenean agertzen den

kortesiazko formula besterik ez da. Larria dena da euskaldunen hizkuntza eskubideak behin eta birritan urratzen direla. Harrokeriaz irrigarri utzi nahi dituzte hizkuntza eskubideen urraketa euskarari dagokionez; gaztelaniaren kasuan, ustez, gertatzen direnean, ordea, entzun behar zaie. Gauza bat da Espainiako Konstituzioak derrigortzea (3. artikulua) gaztelaniaz jakin beharra, eta bestelakoa euskaraz jakiteko eskubidea; bai, asimetria onargaitza da. Baina PPko eta PSE-EEko ordezkari horiek i r a d o k i z i g u ten eu s k a r a z ez j a k i tea eskubidea dela. Nola da posible hizkuntza bat ez jakitearena eskubide mailaraino ekartzea? Justu alderantziz baita, euskaraz jakitea eta erabiltzea denon eskubidea da, baita haiena ere. Kezkatuta gaude euskararen erabilera maila txikia delako. Baina nola eragiten du euskararenganako gutxiespenak eta hizkuntza eskubideen urraketak euskararen erabilera mailan? Euskaldunok, oro har, erabiltzeko aukeren arabera ahal dena baino askoz gehiago erabiltzen dugu. Hori egiaztatze enpirikoa da; euskara egoeraren araberako erabilera probabilitatetik harago erabiltzen dugulako. Euskararen erabileraren auzia ez da, soilik, euskaldunen arazoa, batez ere, euskaraz ez dakitenen auzia da. Nola eragiten dute hizkuntza eskubideen urraketek euskararen erabilera mailan? Begien bistakoa da euskaldunen hizkuntza eskubideak urratzen diren une orotan euskararen erabilera eragozten dela. Are gehiago, euskaldunen hizkuntza eskubideen urratzeak, haren gertatze soilak, adierazten du badagoela euskararen erabilera eragozteko eta murrizteko intentzioa. Hori horrela, euskaldunon eskubideak urratzen diren bitartean, iraingarria da esatea euskara gutxi erabiltzen dela. Administrazio publikoaren berariazko eginkizunen bat edo erantzukizunen bat bada, hori da herritarren eskubideak aitortzea, defendatzea eta errespetatzea.
Euskara gutxiago edo gehiago erabiltzea, noski, arazoa da, nola ez, baina nola emendatuko dugu euskararen erabilera euskaldunen hizkuntza eskubideen u r r a k e t e n k a s u a k g e ro e t a g e h i a g o direnean? Kontua da aitortutako hizkuntza eskubideak errespetatu behar direla, hiztunen eskubideak pixka bat urratzea beti gehiegi da eta. Xabier Isasi eta Estitxu Breas EH Bilduko legebiltzarkideak
Frantziako Gobernua uztailaren 16an bilduko da Seaskarekin, Asanblean

Frantziako Hezkuntza, Kultura eta Barne ministerioen kabinete buruek hartuko dute Seaskaren ordezkaritza
Frantziako Hezkuntza, Kultura eta Barne ministerioetako kabineteetako arduradunek Seaskako ordezkariak hartuko dituzte uztailaren 16an, Frantziako Asanblearen egoitzan. Baionako PSren egoitza okupatzen ari zirela Seaskako ordezkariek gobernuarengandik jaso zuten zina bete da oraingoan. Data bat nkatzeko epearen lehen egunean heldu da Frantziako Gobernuaren jakinarazpena. Horren bermerik ez zuen jaso Seaskak PSren Baionako egoitzaren okupazioa bertan behera utzi baino lehen. Alde horretatik, Frantziako Gobernuak bete du emandako hitza.
Berria 2013/07/11
diputatuek osatuko dute bilera. Oraindik ez dute jakinarazi zeintzuek osatuko duten azken talde hori. Colette Capdevielle Baionako diputatu sozialistak agindu zuen bederen ordezkari sozialista guztiak presente izanen direla bilkuran. Uztailaren 6ko bilerak lan bilkuren abiapuntua izan behar duela erran du Hur Gorostiaga Seaskako zuzendariak. Baionako PSren egoitzaren okupazioan argi utzi zituen helburuak Seaskak: ikastolen egoitzen arazoari konponbidea ematea, baina, bereziki, lege geriza lortzea euskara eta ikastolentzat. Eskolim taldeko ordezkaritza egitasmo horri gehituz, lege gerizaren eztabaida Frantziaren agintepeko lurralde osoan kokatu du Seaskak. Capdeviellek ere onartu zuen lege baten beharra okupazioaren azken egunean, eta diputatu gisa eskatu zion Frantziako Gobernuari murgiltze ereduan ari diren eskola guztientzat lege bat onartzeko. Capdeviellek erran zuen Falloux legearen interpretazio hertsia gainditu eta hizkuntza gutxituetan diharduten murgiltze ereduek lege babesa behar dutela. Neurria hartzeko Capdeviellek bat egin zuen Paxkal Indo Seaskako presidenteak egindako egoeraren
Uztailaren 16ko bilkura 16:30ean hasiko da. Aipatutako ordezkariez gain, Seaskaren eta beste herrialde batzuetako murgiltze ereduetako ordezkariak ere egonen dira bertan. Ipar Euskal Herriko senatari eta

interpretazioarekin. Arazoa ez dagokio soilik Seaskari, Frantziaren esku dauden murgiltze eredu guztiei baizik. Horregatik, oihartzun berezia ukanen du uztailaren 16ko bilkurak, Ipar Euskal Herrian ez ezik, Okzitanian, Bretainian eta Katalunian ere bai. Eskolim taldearen barruan biltzen diren hezkuntza ereduentzat, alegia. Bilkuran, Ipar Euskal Herriko diputatu eta senatariak egonen dira, baina Eskolimen bidez, hizkuntza gutxituetan diharduten hezkuntza sistema guztiek eginen dute jarraipena. 1850ekoa da Falloux legea, eta bada garaia eskola pribatu laikoen errealitateari neurria hartu eta lege aitorpena egiteko, erran zuen Capdeviellek. Bretainian, adibidez, Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna berresteko lege proposamen bat landu dute, eta aurki aurkeztuko dute Frantziako Parlamentuan.
Alsazia eta Korsikako adibideak ere aipatu zituen Capdeviellek. Berdintasun irizpideak aipatzen ditu Frantziako Gobernuak, Ipar Euskal Herrian murgiltze ereduaren edo eredu elebidunaren orokortzea saihestea argudiatzeko. Alta, Korsikan, adibidez, hori posible izanen da. Frantziak aipatzen duen berdintasun eredu hori dagoeneko ez da errealitatea. Errealitate horri egokitzeko eta ezberdintasunik ez egiteko Frantziako ondaretzat hartzen diren hizkuntzen artean guztientzako baliagarri den lege bat osatu behar dela erran zuen Capdeviellek. Seaskari dagokionez, eskumenen eta legeen arteko nahasmena begi bistakoa da. Udalek ezin dute diruz lagundu lehen mailako eskolak eraikitzea. Ezin delako diru publikorik baliatu egoitza pribatuak ordaintzeko. Aldiz, Akitaniako Kontseiluak lagun dezake lizeo teknikoak eraikitzea. Horregatik adjudikatu dizkio sei milioi euro Seaskari Miarritzeko lanbide lizeoa egiteko, Lapurdin. Aldi berean, Frantziako Hezkuntzak hitzarmenak izenpetu ditu Seaskarekin, eta urtero ehun irakasle postu baino gehiago o rd a i n t ze n d i t u . M u rg i l t ze e re d u e n errealitatea eta garapena mahai gainean jartzeko tenorea dela dio Seaskak, Hendaiako ikastolaren kasuaren ondotik. Mobilizaziorako prestasuna erakutsi du.
Uemako hemezortzi herrik ez dute pediatra euskaldunik

Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide diren 72 udalerrietatik 42tan herritarrek arazoak dituzte oinarrizko osasun zerbitzuak euskaraz jasotzeko. Mankomunitateko ordezkarien ustez, arazorik larriena pediatrena da: Uemako kide diren hemezortzi udalerritako haurrak medikuarekin gaztelaniaz hitz egitera behartuta daude, herri horietan ez baitago pediatra euskaldunik. Familiako medikuari dagokionez, 30 udaler ritan dituzte arazoak harekin euskaraz komunikatzeko. Maren Belastegi Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko lehendakariaren hitzetan, beharrezkoa eta presazkoa da herri euskaldunetan osasun zerbitzuak euskaraz bermatzea. Oinarrizko osasun zerbitzuetako hizkuntza datuak, familiako medikuenak eta pediatrenak, aurkeztu zituen atzo Belastegik, Donostian. Han izan ziren L e i t z a k o , To l o s a k o e t a Z a r a u z k o zinegotziak eta Berako alkatea eta zinegotzi bat. Uemako ordezkariek adierazi zuten oinarrizko osasun zerbitzuei erreparatzea
Berria 2013/07/12
Uemako 42 udalerritan ez dago bermatua oinarrizko osasun zerbitzua euskaraz jasotzeko eskubidea
lehenetsi dutela, zerbitzu espezifikoetan euskararen egoera okerragoa den arren. Mankomunitateko lehendakariaren hitzetan, Osakidetzaren 2005-2011ko euskara planeko helburuen %30 ez dira bete, eta Osakidetzako langileen %75ek ez dute egiaztatua eskatutako euskara maila. Euskara planaren xedea lehen mailako arreta zerbitzuetan urratsak egitea dela gogoratu du Belastegik.
Osasunbideak, berriz, ez du bere burua euskalduntzeko planik, ezta egiteko asmorik ere, Uemako kideen hitzetan. Uste dute Nafarroako herritarrei beharrezko zaiela hitzetatik ekintzetara pasatzea.

Nafarroako egoera oso kezkagarria dela nabarmendu zuen Belastegik. Mankomunitateko kide diren hamalau u d a l e r r i e t at i k b at b e r a k e re e z d u bitartekorik oinarrizko osasun zerbitzua osotasunean euskaraz emateko. Ordezkapenak gaztelaniaz Ordezkapenek ere arazoak ematen dituzte mankomunitateko udalerrietan. Mediku euskaldunak erdaldunengatik ordezkatu ohi dituzte. Belastegik Baztan jarri zuen adibide, udalerrian euskaraz ez zekien mediku batek hartu zuen euskaraz zekienaren lekua, eta herritarrak oso kexu dira harrezkero. Uemako lehendakariak nabarmendu zuen edozein zerbitzu euskaraz ematea bermatu ezina berez larria bada are larriagoa dela udalerri euskaldunetan eskubide hori urratzea: Euskara plan sendoa diseinatu eta garatu beharko lukete, bai Osakidetzak eta bai Osasunbideak.
Adibide gisa Bera aipatu zuen: familiako medikuekin zein pediatrekin gaztelaniaz hitz egin behar dute herritarrek, ez baitago mediku euskaldunik.
Txineraz ari balira bezala

Uemak salatu du mankomunitateko kide diren hemezortzi herritan ez dutela pediatria zerbitzurik ematen euskaraz. Beraz, ia %100 euskaldun eta ehuneko handi batean elebakar diren haurrek ez diote ulertzen medikuari. Imajina liteke eskandalua pediatra batek haur guztiei euskaraz hitz egingo diela erabakiko balu. Imajina liteke taliban, erradikal, eskubide zapaltzaile koitaduaren aurkako kanpaina politiko-mediatikoa. Haur euskaldunek pediatra erdaldunak izatea guztiz normala da, ordea. Medikuaren profesionaltasunak du balio, ez darabilen hizkuntzak. Hala zioen aurreko Jaurlaritzako Osasun sailburuak, eta oraingoz ez du inork zuzendu. Aurki liteke, horren arabera, txineraz bakarrik diharduen profesional itzel bat Osakidetzan lanean? Nekez. Eta nola esplikatu behar zaie Osakidetzari eta Osasunbideari txineraz arituko balitz bezainbat ulertzen diotela haur euskaldunek erdaraz mintzo zaien pediatrari? Nola azaldu eskubidea dutela hizkuntza ofizialetako batean artatuak izateko? Iaki Petxarroman
Gizartearen kontra
Aspaldiko partez, euskalgintzaren hainbat forotan, entzun izan dut eredugarriak zaizkigula euskaltzaleoi ekologismoa eta feminismoa. Mugimendu haiek lortu omen duten aktibazioa lortu beharko genukeela, haiek kontzientzia eta sentsibilitateak astindu eta iraultzen asmatu dutelako edo... Ez dut horren argi ikusten. Asko egin dute, bai, baina mugimendu horiek, beste asko bezala, jendartea aldatzeko jaio ziren. Balantzea eginda, berriz, badirudi arrakasta lortu dutela azalean, kortesian nonbait: publikoentzat onargarri izan nahi duenak badaki genero eta ingurumena ere zaindu behar dituela, eginetan ez bada ere, esanetan. Jende aurrean zuzen eta bidez agertzeko manera onak aldatu omen dira, ez da gutxi, baina ez da nahikoa. Jendearen portaera, eta gizarte deritzon abstrakzio hura aldatu beharra zegoen. Eta zoritxarrez, izateko erak kateatuta dituzte inertzia sozialek; egitura eta logika sozialek hor diraute gogor eta sendo, betiko botereak bermatzen, eta betikoei boterea aitor diezaiegun gure izaerari eragiten. Egun inertzia sozialetan indartsuena, gure baitan ondo errotuta, norberaren erosotasuna da. Bestela esanda: aldaketak norberaren lana eskatzen badu, nork bere burua aldatu behar duelako edo nork bere ohituraren bat aldatu behar duelako, aldaketak izugarrizko kanpo motibagarriak beharko ditu, aldaketarik izango bada. Motiba nazatela!, diogu, eginbeharraz erabat konbentzituta gaudela sinetsi arren. Berez omen doazen inertzia eta joera horiei guztiei gizarte deritzet. Oso gara gizartekoak. Neu ere bai, bistan da. Oso
Iritzia 2013/07/14
konfor maerrazak inertziek gure alde jotzen dutenean, oso erosoak ohiturak gure direnean, oso naturalak joera nagusiek jauntzen gaituztenean
Gizarte-haizeek gure alde jotzen dutenean, s a n o g u s t u r a g a r a m a t z a t e. Ko n t r a ditugunetan, berriz, gizartearen makurra ikusten dugu, orduan sistema eta halako berbatzarrak ahoratzen ditugu, zertarako eta gu ez omen garen indar behartzaile eta zapaltzaile horiek izendatzeko Jakina, ez gara pieza bakarrekoak, gure ibilbide eta leku sozialak intersekzioz beterik daude. Horri esker hartu ahal dugu bestearekin, gu garen indarren mende bizi denarekin, gu garen eraginen kolpeak jasaten dituenarekin Edo ez, gizarteko izan gaitezke gure on eta bikain, gure zibiko eta duin ukiezinean. Orduan, kontzientziaren soak labur eta kolkoaren interesak luze izaten dira. Ordenaren politikak asko erabili du gizartea, ezin hobeto, hiritar pasiboak sortzeko. Gizarte-bizitoki ona suertatu zaionari hura

zenbat merezi izan duen esan diote behin eta berriro. Gizartean irabazitako lekua maite behar dugu eta horrenbestez, gizartea dagoen-dagoenean maite. Aldaketa oro norberaren lehia partikularrean nahi dugu: joko-arauak ez ukitu, sistemak onak babesten ditu. Eta jakina, sistema konplexu hori profesionalek administratu behar dute. Gizartekide zintzook, ezezagunari inokulatu diguten beldurraz aparte, ez dugu gure gain ardura eta erantzukizunik. Horiek denak erazko politikari profesionalen esku utzi ditugu, delegazioz, lagapenez... Botereek hala eraginda, auzi publikoetan gure alde diren inertziak baino ez ditugu defendatzen, nagiak jota bada ere. Kontu pribatuetan bizi nahi dugu, idiota bizi, batzuetan txutxu-mutxuetan lorrintzen, besteetan interes propioetan lehiatzen. Horregatik, politikan zerbitzariak nahi ditugu, ez liderrak. Ez datozela, mesedez, lidergo hura denona dela esaka, denok gure parte egin behar dugula erreguka; gidaria nahi izanez gero paidagogeo bat izan dadila, haur-gidaria alegia. Gizartea maite dugu; horren gozo eta alazo da besteari errua egoztea, norberaren mesede merkean horren libragarri. Gizartea maite ahala, hala ere, gure mendekotasuna maite dugu. Gizarte kontzeptua jaio zenetik dispositibo bat izan da estatu-mendeko populazioak homogeneizatzeko eta lehengo antolakuntza komunitarioak garanduz jendeak lokatu eta sakabanatzeko. Horrela egituratu ziren naziomerkatuak. Harrezkero, estatu modernoek zeinek bere neurriko gizartea sortu dute, nazioaren bertsio apolitikoa, estatuinstituzioen biki osagarria, bestalde pribatua... Baina hasieratik ere, komunitaristek eta sozialistek bat egin zuten kontzeptuaren eguteran, han non dioen jendeok socius izan gaitezkeela mutualitate orokor batean, eta gainera hautuz eta libre izan. Elkarkidetza orokor horren kontran, liberalek, 80ko urteetan, gizarte kontzeptua euren interesetarako higatuegi zegoelakoan ehortzi nahi izan zuten. Hurbilago, berriz, EAEko parlamentuan entzun genuen Euskal Herririk ez zela, askoz jota euskal gizartea genuela. Eta bigarren adiera hari eutsi diote neoliberalek. Funtsean, gizartea, merkatuaren bestalde ona bihurturik, interes partikularren lehia gupidagabearen interfaze adeitsua izan dadin. Gizarte kontzeptu zaharrarekin batera, onura franko lortu dute jende xumeek ere; norberak kidetzak hautatzeko askatasuna esaterako, hori lortu den neurrian jakina. Hala ere, hautamen horren eta elkartasunaren alde, gaur egun lehengo hitz zahar bat berreskuratu behar dugu, gizartezaleek horren gutxi maite duten hitza: herria. Aspaldi lerratu zen berba hori jendeak bizitako espaziotik jende xume arrunta markatzera, eta handik sortu zen, batik bat jende hark burua gora hierarkiak iraultzen zituenetatik, hitzaren erabilera politikoa. Herria, populua, matxinaturik sartu zen historian. Izan ere, herria ez da substantibo bat, ekinbide bat da, izaera bat. Herri dihardu, herri izaten da, egiturazko inertziak eta botereko eragin zanpagarriak iraultzen saiatzen den oro. Herri jardutea, gizartearen kontra jardutea da, azken nean. Ezin nekosoagoa, ostera: nor ez da nekatuko bere burua birziklatzen, bidegabekeriei aurre egiten, hizkuntza-ohiturak aldatzen, matxista izateari uzten, xenofobia bere baitatik uxatzen, homofobiko ez jokatzen... Hobe besteek egin dezatela, besteek jasan dezatela nire zaborra, eta jasan nazatela naizen bezain perfektua. Eduardo Apodaka Soziologoa eta EHUko irakaslea
Faszinantea
Erdaraz egiten genuen lana, 1992an; orain ez dago dudan...Hartu bide hori, benetan faszinantea baita. Horrela amaitu zuen Antzuolako (Gipuzkoa) Elay enpresako Anaje Narbaizak bere hitzaldia, ekainaren 28an, Bai Euskarari Sarien banaketa ekitaldian. Anaje eta Elay aitzindariak dira. Enpresa guztientzat, ereduak. Normalizazio fasera pasatu dira. Euskara plana, euskara batzordea eta abar desagertu egin dira, eta euskara txertatzeko prozedurak enpresa politikan integratu dira erabat. Orain piezak ongi egiten dituzte, segurtasun neurriak errespetatuz, hondakin gutxi sortuz eta euskaraz. Aurreko adibidean ikusi dugun bezala, espazioak euskalduntzea estrategikoa da hizkuntza batean normal bizi ahal izateko. Horregatik, berebiziko garrantzia du arlo sozioekonomikoaren espazioetan euskarari lekua egiteak. Lanean ematen dugun denboragatik edota produktu eta zerbitzuen kontsumitzaile garelako, eragina du lan munduak gure bizimoduan eta hizkuntza jardueran. Hezkuntzaren alorrean inbertsio handia egiten ari gara Euskal Herriko gazteak euskaraz hezteko, abardurak abardura, eta lurralde bakoitzaren errealitatea ezberdina dela onartuta. Hala aukeratzen duten ikasleek euskaraz egiten dituzte ikasketak bai Unibertsitatean bai Lanbide Heziketan; lan munduan euskaraz aritzeko gaitasuna lantzen eta garatzen ari dira. Tamalez, oro har, eten egiten da lan
Iritzia 2013/07/14 mundura jauzi egitean. Burututako ahalegina eta inbertsioa antzu geratzen dira hein handi batean.
Baikorrak baldin bagara, lan munduak h o b e t ze k o i z u g a r r i z k o t a r t e a d u e l a erakusten digu. Eta Bai Euskararik eragiten jarraitzeko espazioa. Jarraitzeko diot, eragiten ari garelako, eta ez soilik maila teorikoan. Maila praktikoan, eguneroko jardunaz gain, Enpresarean eta antzeko egitasmoekin [www.enpresarean.org]. Haren bitartez, euskarazko produktu eta zerbitzuak erakusleiho batean jarri ditugu, Bai Euskarari Ziurtagiria duten eta euskaraz lan egiten duten enpresei eta profesionalei protagonismoa eman nahi

diegulako. Bestalde, euskaraz lan egiten duten enpresa horien arteko harreman sarea ehuntzen ari gara, besteak beste, euren arteko lankidetza proiektuak bideratu nahi ditugulako. Denok eragile gara, eta hor kokatu behar da Bai Euskarari Ziurtagiriak etorkizunean ere egin nahi duen ekarpena. Baina hori ez da nahikoa. Hor retarako, g ainera, alor sozioekonomikoan aritzen den aktore bakoitzaren zereginak ondo finkatu behar dira. Gar rantzitsua da lan mundua euskalduntzeari begira zeresana duen aktore bakoitzak (administrazioak, enpresek, sindikatuek, langileek, kontsumitzaileek) zein funtzio bete behar duen argitzea. Guztion arteko elkarlana, osagarritasuna eta laguntza beharrezkoak dira. Horrek mesede egingo dio gure hizkuntzari. Enpresa eta pertsona asko murgilduta daude bide faszinante horretan. Bai Euskarari Ziurtagiriak ere urrats biziak egiten jarraitu nahi du, eta jarraituko du, alor honetan esku hartze zuzena dutenekin. Erronkari erantzukizunez heldu behar diogu, euskaraz lan egin nahi dugulako, euskaraz kontsumitu nahi dugulako, euskaraz saldu eta erosi nahi dugulako. Euskaraz bizi nahi dugulako. Rober Gutirrez Bai Euskarari Ziurtagiriko zuzendaria
Lankidetza proiektuak bideratu nahi ditugu euskaraz jarduten duten enpresen artean, lankidetza proiektuak bideratu nahi ditugu administrazio eta gainontzeko eragileekin. Konbentzituta baikaude elkarlanean emaitza hobeak lor daitezkeela. Indarrak batzeko premia dago, noranzko berean bide egiteko eta arlo honetan lan egiten dugun eragileok irizpide argiei eusteko beharra. Ezin dugu, beraz, indarrak, jakintzak, denbora eta baliabideak alferrik galtzeko luxua onartu, norabide berean koordina eta zuzen genitzakeen indarrak sakabanatuz.
Euskara film laburrez bizituz

Euskaraz bizi nahi dut lm laburren lehiaketa martxan jarri du bigarren urtez jarraian Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak.
Euskaraz bizi nahi dut film laburren lehiaketa martxan jarri du bigarren urtez jarraian Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak. Lehiaketa euskaraz bizitzeko helburua duen izen bereko egitasmoari lotuta dago. Horren bidez eguneroko bizitzako ohiko jarduerak euskaraz egin ahal izatea sustatzea du helburu Kontseiluak, besteak beste. Aurtengo lehiaketako irabazlearen lana Donostiako Zinemaldian eta Hendaia Film Festibalean emango dute.
Iritzia 2013/07/16
Info gehiago: www.euskarazbizinahidut.org
Hizkuntza berreskuratzeko lehen pausoa

Hezkuntzari heldu dio Garabidek Euskararen Berreskuratzea egitasmoko laugarren liburuan eta DVDan
Hizkuntza gutxituak berreskuratu nahi dituzten komunitateentzat hezkuntza eta hori kudeatzeko modua da kezka nagusietako bat. Garabide elkarteak nahi horren berri izan du komunitate horietako ordezkariekin egindako topaketetan, eta Euskal Herriko esperientzia plazaratzeko asmoz, gai horri heldu dio Euskararen Berreskuratzea egitasmoko liburu eta dokumental sortaren laugarren argitalpenean.
Iritzia 2013/07/16
dio Garabidek, eta hizkuntza gutxituko komunitateetako eragileei iritzia galdetu die. Militantziaren garrantzia ulertu nahi zutela esan ziguten; nola lortu zen erakundeen laguntzarik gabe egitasmoa ateratzea. Komunitate horietan erakundeen lankidetzarik ez dutela gogoratu du Barandiaranek. Te s t u i n g u r u h o r r e t a n , f r a n k i s m o a n abiarazitako mugimenduaren analisia baliagarriagoa izango zitzaiela erabaki zuen Garabidek. Hezkuntza ereduak eta horien baliagarritasuna azaltzea arrotza egingo zitzaiela pentsatu genuen, gaineratu du Barandiaranek. Hortaz, ikastolen sorrera eta funtzionatzeko modua gehiago azaldu dute liburuan, baina euskal eskola publikoaren lana eta bilakaera ahaztu gabe. Garabide e u s k a r a r e n b e r r e s k u r a p e n p ro z e s u a partekatzeko asmoarekin sortu zen, baina ez gauzak nola egin behar diren esateko.
Duela 50 urte, euskarari arnasa berri bat emateko modua aztertu zutenean, irakaskuntzatik hasi ziren: ikastolen mugimendua..., gogorarazi du Alberto Barandiaranek, liburuaren koordinatzaileak. Aurreko bi urteetan hizkuntzaren estandarizazioa eta hedabideen garrantzia aztertu ondoren, aurten hezkuntzari heldu

euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez bildu dute. Curriculumaren garrantzia Kezka horien inguruan, Euskal Herrian sortutako ereduaren azterketa zenbait puntutan banatu dute: ikastolen sorrera, pedagogia, ikas-materiala, irakaskuntza publikoa... Baina curriculumari atal b e r e z i b a t e s k a i n i d i o t e l i bu r u a n . Funtsezkoa da, hori delako komunitate batek transmititu nahi duen ondarearen laburpen bat, neurri batean: komunikazio gaitasuna.... Horretaz gain, hizkuntzaren hegemoniak eskolan duen garrantzia transmititu nahi izan dutela ere argitu du Barandiaranek. Ez bakarrik eskola orduetan, baizik eta jantokian, langileen arteko harremanetan... Hizkuntzaren etxe bat izatea eskola. Ideia hori liburuarekin batera prestatutako DVDan islatu dute. Ikastola txiki batean grabatu zuten, identifikagarria izan daitekeelakoan materiala baliatuko dutenentzat. Eskola egun bat irudikatu dute bertan, eta zenbait gogoeta teorikoagoak erantsi kontakizunari.
Esperientzia bat transmititzea da helburua; eta, inori balio badio, prest gaude laguntzeko. Hezkuntzari buruzko galderekin batera, irakats-materialari buruzko kezkak agertu zizkieten Garabideko kideei, baita irakasleen prestaketa nola kudeatu zuten Euskal Herrian ere. Gai horiek landu ahal izateko, sektore guztietako adituekin bildu dira. Horretaz gain, testuinguru lokala aztertzearekin batera, nazioarteko ikuspuntua ere jorratu dute: hizkuntza gutxituen hezkuntzari buruzko araudiak, nazioarteko ereduak... Informazio guztia
Seaskak aterabidea eskatu dio Frantziari, egoera ez dadin ustel

Frantziako Parlamentuaren egoitzan berean, hiru ministerioen ordezkariak parez pare, murgiltze ereduaren egoera usteltzera ez uzteko eskatu du Seaskak. Lege gerizarik ezean, Hendaiako kasuaren ondotik, Ipar Euskal Herriko ikastola guztiak ez ezik, Frantziaren administraziopean murgiltze ereduan diharduten eskola eredu guztiak ere arriskuan daudela nabarmendu dute. Egoera hori jasanezina dela jakinarazi die Seaskak, eta ahalik eta eperik laburrenean aterabidea atzemateko eskatu dio Frantziari. Bilkurak luze jo zuen atzo, arratsaldeko lauetatik seietara. Hiru aldeko bilkuran presente izan ziren Paxkal Indo Seaskako lehendakaria, Hur Gorostiaga Seaskako zuzendaria eta Calandretetako ordezkari bat. Eskolim sareko presidente gisa ere joan zen Indo, sare horretan biltzen baitira hizkuntza gutxituetako murgiltze ereduko sare guztiak. Arduradun politikoak ere presente izan ziren bilkuran, bertzeak bertze Frederique Espagnac, Sylviane Allaux eta Colette Capdevielle. Georges Labazee Kontseilu Nagusiko presidente eta senataria ere bertan izan zen. David Grosclaude Akitaniako kontseilaria ere han izan zen, Calandreta okzitanierazko eskolen presidentearekin batera.
Berria 2013/07/17
Hiru aldeko bilkuran presente egon dira hiru ministerioetako ordezkariak, diputatu senatariak eta Seaskako ordezkariak. Murgiltze ereduaren arrangura aztertuko dutela jakinarazi diote teknikariek Seaskari
Frantziako gobernuari dagokionez, Kultura, Hezkuntza eta Barne ministerioetako kabineteetako teknikariak egon ziren bilkuran. Lehenak ordezkari bakarrak igorri zuen; Hezkuntzak, hiru; Barne ministerioak, bi.
Usteltzeko arriskua Seaskako ordezkariek argiki adierazi zuten Hendaiako ikastola berriaren kasuak zalantzan ezarri duela murgiltze ereduaren iraupena, eta egoera usteltzera ez uzteko eskatu diote Frantziako gobernuari. Izan ere, Falloux legeak debekatzen du diru publikoa baliatzea eskola pribatu baten egoitza egiteko. 1850eko lege hori baliatu zuen Baionako suprefeta Patrick Dallennesek herriko etxearen erabakiaren aurka egiteko. Suprefetak berak erran zuen

Hendaiako ikastolaren arazoak ez zuela konponbiderik legea aldatu ezean. Egoera aldatzea ez dagoela haien esku erran dute teknikariek, eta gogoratu legeak osatzea eta aldatzea Parlamentuaren eskumena dela. Aipamen horrek bilkuran ziren diputatu eta senatariak asaldatu ditu. Murgiltze ereduak ez du tokirik hezkuntza publikoan, legez. Izatekotan, eredu pribatuan egin behar du bide. Eskola pribatu konfesionalentzako egindako 1850eko legeak, ordea, berdin hartzen ditu aipatu eskolak edo murgiltze eredukoak. Arazo hori dagoela onartu dute Hezkuntza ministerioko teknikariek. Izan ere, astelehenean zabaldu zen Filipetti batzordeko txostena ezagutarazi zuten. Puntu hori aipatzen da txosten horretan. Hezkuntza ministerioko ordezkariek onartu dute arazoa larria dela, eta konponbidea atzeman behar zaiola. Berriz hasi Seaskaren arranguraren akta jaso eta ministerioetan aztertuko dutela erran dute teknikariek. Ez dute berriz biltzeko datarik jarri. Gobernuak berak egin beharko du urratsa, konponbiderik eskaini nahi badu. Lege proposamenik ez badago, ministerio bakoitzak atzeman beharko ditu konponbideak. Alta, H e n d a i a k o k a s u a a d i b i d e, l e g e a r e n interpretazio zorrotzak ez die murgiltze ereduei zirrikiturik uzten.
Argiki erran diegu arazo hau ez dela Seaskarena edo euskararena; Frantzian hizkuntza gutxituetan diharduten murgiltze eredu guztien arazoa da, eta gobernuak ez badu deus egiten arazo larri bat izanen dugula jakinarazi diegu, erran zuen Gorostiagak bilkura bukatzerakoan. Elkarrizketa giro lasaian egin zutela erran zuen Gorostiagak. Alta, tentsio une batzuk izan ziren, nagusiki ministerioetako teknikarien eta diputatuen zein senatarien artean. Seaskak azaldu du murgiltze ereduaren egoerak ezin duela horrela iraun. Hendaiako kasuak agerian utzi du aski dela funtzionario baten borondatea ikastola baten edo hezkuntza eredu baten iraupena kolokan ezartzeko. Horren aitzinean, aterabide eraginkorrak eskatu ditu, epe laburrerako. Aterabiderik eraginkorrena legea aldatzea litzatekeela azaldu du Seaskak. Teknikariek, Barne ministeriokoek bereziki, trabak daudela erran diote Seaskari. Bertzeak bertze, Frantziako Konstituzioko 75-1. artikuluak aitortzen du eskualdeetako hizkuntzak Frantziako ondare direla, baina aipamen horrek eskubiderik ez duela sortzen.
uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila Amarruzaleen jokoari uko
Hiru ministerioetako ordezkariak. Hiru godalet eta barnean ez txanponik, ez pilotarik, ez lege proposamenik. Suprefetak polizia-hesia ezarri zuen, aldarria bere egoitzaren ataritik uxatzeko. PSren Baionako egoitza okupatuz, haserrea maila batez igotzea deliberatu zuen Seaskak. Hitzordua eskatu zion gobernuari, eta lortu du. Seaskaren eta Eskolimen aldarria eskuetan du beraz gobernuak. Beti bezala, bi aukera ukanen ditu. Ministerioetan pilota pasatzea batak besteari eta deus aldatu gabe zirrikitu txiki bat proposatzea, hemendik gutxira arazo handiago bat atzemateko; edo egiazko konponbidea proposatzea, lege geriza. Helburua argi du Seaskak. Egoera ezin da usteltzera utzi. Arriskutsua da, eta horrela jakinarazi dio gobernuari. Ipar Euskal Herriko hautetsi sozialistek gaineratekoak ez ziren bilkuran argi dute hori. Haiek karguak berresterakoan, pisu handia ukan dezake abertzaleen bozak, euskaltzaleen iritziak.
Trileroen jolasean maisu da Franoise Hollande, ahantzirik hauteskunde kanpainan emandako hitza: berrestea Europako hizkuntza gutxituen ituna, legea aldatzea. Hiru godaleten jolasean ofizialtasuna litzateke saria, baina horren arrastorik ez da Frantziako presidentearen godaletetan. Patrick Dallennes Baionako suprefetak etorkizuna ikusteko begiak itxi nahi zizkien ikastolei, Hendaiako ikastola berria egitea ekidinez, Falloux legea eskuan. Berez zaila bada hiru godaleten jokoan irabaztea, begiak estalita, hatsik gabe, ezinezkoa. Eskola bukaera igurikatu du suprefetak legearen ezpata dantzatzeko. Seaskak, eta ondorioz Frantzian murgiltze eredua baliatzen duten eskola sistema guztiek, aski errateko tenorea dute. Zaila da erreakzioa, oporrak baliatzen direlarik erasoa egiteko. Hala ere, Seaskak egin zuen urratsa. Milaka lagun elkartu zituen Baionan.
Trileroak eskuan du pilota. Berak erabaki beharko du godaletetan sartu, mahukan gorde, edo airea saldu. Alta, ikastola guztiak arriskuan ikusteak argi gorriak piztu ditu. Ez dago godalet hutsei begiratzeko denbora askorik. Aitor Renteria
Administrazioarekin euskaraz aritzea bermatu nahi du Donostiako Udalak

Datozen bost urteetako Euskara Planaren arabera, lanpostu gehiagok edukiko dute hizkuntz eskakizuna
Ahoz eta idatziz administrazioarekin euskaraz aritzea. Hori bermatzea izango du helburu Donostiako Udalak datozen bost urteetarako onartu duen euskara planak. Plan ausarta da, helburu eta neurri zehatzekin. Hitzetatik harago, eskubide hori bermatu behar dugu, adierazi du Juan Karlos Izagirrek, Donostiako alkateak.
Berria 2013/07/18
hizkuntza eskakizunak eta derrigortasun datak zehazteko jarraibideak. Nerea Txapartegi Euskara arduradunak nabarmendu du administrazioa erabat euskalduntzeko asko falta dela. Plan hau egungo egoera iraultzeko lagungarria izango da. Bide horretan, ezinbestekotzat jo du langileen euskalduntzean eragitea. Txapartegik emandako datuen arabera, Donostiako Udalak 1.316 lanpostu ditu, eta horietatik 781ek dute der rigor rezko hizkuntza eskakizuna. Plana onartutakoan, 951 lanpostuk izango dute. Kontuan izanda derrigortasun data ezarri zaien lanpostu askotako langileek egiaztatua dutela dagokien hizkuntza eskakizuna, 46 langile gehiagok egiaztatu beharko dute bere lanpostuari dagokion euskara maila. Bestelako neurri batzuk ere hartuko dituzte. Adibidez, plana indarrean dagoen bitartean derrigortasun data jarriko diete sortuko diren lanpostu berri guztiei, eta lehiaketa publikora aterako dituzte.
Bihar onartuko du plana udalak. Egitasmoan, hizkuntzen erabilerarako jarraibideak zehaztu dituzte, hala nola
Udalarekin kontratazio administratiboak dituztenek ere euskarari lehentasuna eman beharko diote.
EEPk banatu dituen diru laguntzek haserrea eragin dute euskalgintzaren artean
Euskal Konfederazioak atzo Euskararen Erakunde Publikoak Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin eragile pribatuen artean banatu dituen diru laguntzen inguruko iritzia eman du. Konfederazioak agiri bat igorri du non salatzen duen: "Aski grabea iruditzen zaigu joan den urtetik hona zentimo bakar batez emendatua ez izana". Gaineratu egin du "Batzuei kenduz besteei ematen delarik, ez da g arapenik. Euskararen ber reskuratze porzesuan EEPk beran sahiestezintzat jotzen diren eragileak behar bezala lagundu gabe, euskararen gainberak segituko du". Seaskaren kasua aipatu dute, non ikasle gehiago izanik 25.000 euro guttiago izan dituen. Euskal hedabideak ere aipagai ditu Konfederazioak, diru-laguntzak ttipituak izan dituelako. Bertzalde "Ahoan bilorik gabe" egiten duten Herria, Kanaldude, Euskal Irratiak, Ipar Euskal Herriko Hitza eta KAZETA.INFO hedabideek komunikatu bat agerrarazi dugu. Euskal Irratiek joan den urteko laguntza bera izan badu ere, bertze lau hedabide bakoitzari %4a ttipitu diotela salatzeko. EEPk "argiki adierazi du euskararen aldeko hizkuntza politika bat eraman nahi dela euskarazko hedabideak baztertuz" salatu dute euskal hedabideek. Euskal Konfederazioak bukatzeko azpimarratzen du, EEPren sorrerak sinplikatzea ekarri badu orain
Kazeta 2013/07/18
berari dagokiola "negoziaketetan aritzea eragile pribatuei luzatu laguntzak emendatu ahal izateko". Euskal Konfederazioak joan den urteko aurrekontu bera izatea "aski grabea" dela iritzi du: "Are gehiago eragile pribatuak zein baldintza kaskarretan ari diren lanean ikusten dugularik. Hori onartezina da kontuan hartzen badugu bestalde bere kontuak orekatu ahal izateko EEPk diru erreserbak bazituela, eta oraindik badituela". Ikusi hemen joan den urteko diru-laguntzen banaketa.
Laguntzak ttipituak izan dituzten eragileen artean Seaska eta euskal hedabideak aipatzen ditu Konfederazioak. Ikastolen federazioari buruz aipatzen du Seaska hazkundean izanki ere ttipitu egin zaiola laguntza. "Are harrigarriagoa kontuan hartzen badugu EEPren hizkuntza politikaren lehentasuna

belaunaldi gazteak direla eta joan den astean Aholku Batzordeak Filippetti Kultur Ministroari eman txostenaren bukaeran emana dela Hezkuntza arloa hizkuntza politika publikoen lehentasuna dela". "euskararen berreskuratzen prozesuan sahiestezintzat jotzen diren eragile horiek". Euskal hedabideek ere bere ezinegona aurkeztu dute: "Nola ulertu jasotako mezua ? Gure eskaintza eta ekoizpenen heina %4z tipitu izan behar ote dugu?". 1 0 i z a n d i r a l a g u n d u a k i z a n d i re n hedabideak. Kanaldudek 67.200 euro izan ditu, Herriak 40.800, Ipar Euskal Herriko Hitzak 24.000 eta Kazeta. info webgunea, 24.000 euro izan ditu aurten, joan den urtean baino 1.000 euro guttiago. Orokorrean hedabide guztiek aurreko urtean baino %4a guttiago izan dute. TVPIk 43.200, Info7k 4.800 eta Radio Kulturak 28.800 ere portzentai horretako jeitsiera izan dute. Aldi berean Kazeta.info- webgunearen berritzeko laguntza galdetu du ere eta ez du nantziaziorik izan. Euskal hedabideen elkarlana Aldi berean azken hilabete horietan hedabideen egin dugun indar ra ere azpimarratua da. "Hedabideen arteko ekintza eta eskaintza amankomunak garatu dira, helburutzat hartuz euskararen presentzia azkartzea hedabide munduan, bai eta gizartean ere, eta eskaintzaren kalitatea h o b e t ze a . E t a t e s t u i n g u r u h o n e t a n , Euskararen Erakunde Publikoak gure ahultzea erabakitzen du". Elkarlan horren ondorio izan da hilabetero bortz hedabideek elgarrekin egin dugun "Ahoan bilorik gabe" non Frantxoa Maitia, Patrick Dallennes suprefeta, Filipe Bidart, Saveur Bacho, Leoinie Agergarai eta Peio Olhagarai elkarrizketatu ditugun.
Salaketa gogorra egin du ere bai Gobernu sozialistak, baita Eusko Jaurlaritzak Seaskarekiko izan duten jokamoldea: "Ikastolen egoitzendako sozialistek hitz emandako diru laguntza Eusko Jaurlaritzak ukatu ondoren, Suprefetak egoitza berendako iparraldeko podere publikoen diru laguntzak debekatu ondoren, EEP eta Eusko Jaurlaritzak ibilmolderako laguntza ttipitzen die!". Hezkuntzaren eremuan ere sare guztiak laguntzearen alde agertu da, baina murgiltze sistema ahultzearenkin "ez da ezer lortuko" nabarmenduz. Ikas Bi eta Biga Bai sare publiko elebiduneko elkarteak izanki biak, lehenak 30.000 eta bigarrenak 15.000 bertzerik ez lortzenaren arrazoia ere galdetu dute Konfederaziotik. Euskal Hedabideak Euskal Hedabideak ere aipagai ditu Ko n f e d e r a z i o a k , S e a s k a re k i n b at e r a
Euskararen funtsa %50 emendatzea galdegin dute

Euskal Konfederazioan biltzen diren eragileek erran dute baliabide gehiago behar dituztela lana bermatzeko
E u s k o Ja u r l a r i t z a k e t a E u s k a r a r e n E r a k u n d e P u bl i k o a k ( E E P ) e u s k a r a sustatzeko diru funtsen aurtengo banaketa ezagutarazi eta biharamunean, kopuru hori %50 emendatu behar dela jakinarazi du Euskal Konfederazioak. Hainbat eremutan euskararen alde lan egiten ari diren herri mugimenduen beharrak kontuan hartu behar direla ohartarazi du. Azken urteotan egitura horiek garapen handia ukan dute, eta horien lanaren isla dira, Euskal Konfederazioaren iritziz, V. Inkesta Soziolinguistikoan nabari diren urratsak. Ipar Euskal Herrian hizkuntza politikarako leihatila bakarra plantan ezarri zenetik, baliabide publiko guztiak hark bideratzen ditu. Tresna hori azpidimentsionatuta dagoen bitartean muga bat izanen dela ziurtatu du Euskal Konfederazioak. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzen harira, nabar mendu du egungo diru funtsak ez diela erantzuten g aurko beharrei eta oraindik gutxiago etorkizunean sortuko direnei. Azken hamarkadetan frogatu den bezala, euskalgintzaren eginkizuna funtsezkoa da euskararen berreskurapen prozesuan; heldu den urtean diru funtsa ez bada %50 emendatzen, bederen, euskalgintzako egitura batzuk edo hizkuntza politikaren
Berria 2012/07/19
atal batzuk arrisku gorrian egonen dira. V. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzei dagokienez, xehetasunetan sartu gabe, Euskal Konfederazioak elementu baikorrak nabarmendu nahi izan ditu; bertzeak bertze, belaunaldi gazteen artean izaten ari den bilakaera eta familien barruko euskararen transmisioaren emendatzea.
Ez ditu ahantzi, hala ere, agerian diren puntu ezkorrak, hala nola biztanleriaren %21,4 baino ez dela elebiduna eta kopuru hori biziki apala dela euskararen berreskurapenari begira. Gisa berean, behera egin du euskararen erabilpenak euskaraz dakitenen artean. Errealitate gordina Datu polit baten gibelean gordetzen badira (186.000 elebidun gehiago), argi uzten dute zer-nolako eraginak dituen haien hizkuntza politikak; hiru administrazioen artean, EEPk ditu emaitza

txarrenak biltzen, erran du Batasunak, inkesta soziolinguistikoari buruzko balorazioa eginez. Euskal Herri osoan euskaldunen kopuruak gora egin arren, gehiengoak (%58,9) erdaldun elebakarrak dira. Ipar Euskal Herrian, erdaldun elebakarren kopurua gora eta euskararen erabilpena behera doala ohartarazi du Batasunak. Euskara oraindik desagertzeko zorian dela erakusten dute emaitza horiek, eta, beraz, Nafarroako Gobernuak, EEPk eta Jaurlaritzak daramatzaten hizkuntza politikek euskararen kontra egiten dutela nabaritzen da, erran du Batasunak. B o ro n d at e h u t s e a n o i n a r r i t ze n d e n hizkuntza politikak ez duela gerorik gaineratu du.
Motibatu
Badaitort hasieratik: amona kipuletarena egingo dut, disimulurik gabe. Izan ere, atentzioa eman dit hitz batek, gazte eta nerabeen artean gero eta usuago aditzen dudalakoan, edozertarako makulu bilakatu delakoan. Motibatzeaz ari naiz, edo, zehatzago, ez nau motibatzen, ez da motibagarriaedo motiba nazazu eta antzeko esaldiez. Berdin-berdin balio dute gurasoei adierazteko afaritarako zerbitzatu zaien patata tortilla ez dutela jango, zein irakasleari agertzeko ez dutela agindutako liburua irakurriko. Eta zer?, esango duzue. Zer da berri? Geuk ere ez al genion ba uko egiten guraso, eta, oro har, ordenaren antza zuen edozeri? Hortxe bada giltza: ezetz esaten genuela, paaaaso egiten genuela, uko egiten geniola, geuk, aktiboki, geure baitatik, arbuioaren eta ezetzaren ardura geuregan hartuz; eta, aldi berean, gustuarena eta baietzarena. Motibatzearen gainean eraikitako jarrera oso da bestelakoa, ordea, besteari egozten baitzaio norberaren ezetzaren ardura, eta, halaber, baietzarena proposa iezadazu jateko goxoago bat, liburu entretenigarriago bat. Besteari eskatzen zaio motibatzeko; hots, mugiarazteko, biziarazteko. Bete-betean asmatu du orain ere Eduardo Apodaka soziologoak: Egun inertzia sozialetan indartsuena, gure baitan ondo errotua, norberaren erosotasuna da. Idurre Eskisabel
EEPk %4 apaldu dizkie laguntzak euskaraz ari diren hedabideei

Ipar Euskal Herriko euskarazko hedabideek diru laguntza apalagoak jasoko dituzte aurten Euskararen Erakunde Publikoak (EEP) eta Eusko Jaurlaritzak hizkuntza politika publikorako baliatzen duten funtsetik. Oro har, digu laguntzak %4 apaldu dizkiete. Euskaraz diharduten hedabide pribatuek iaz baino 6.500 euro gutxiago jasoko dituzte aurtengo deialdi publikotik. Aurten 441.000 euro jasoko dituzte; iaz 447.000 euro jaso zituzten. Euskal Hedabideek plazaratu duten ageri bateratuan salatu dute ezin dela hizkuntza politika eraginkorra bultzatu euskarazko hedabideak baztertuz. Ipar Euskal Herriko Hitza-k 24.000 euro jasoko ditu aurten, iaz baino mila gutxiago; Kazeta.info-k bezala. Kanaldudek 67.200 euro eskuratuko ditu, iaz baino 2.800 euro gutxiago eta Herria astekariak 40.800 euro, iaz baino 1.700 euro gutxiago. EEPk finkatu hizkuntza politikan eta aurtengo hobetsitako bideetan, euskararen erabilpena sustatzea zuen helburu. Hizkuntza politikaren erabilpen arloan izaera estrategikoa aitortzen zaie euskal hedabideei, baina EEPk laguntzak murriztu dizkie krisi garaian. Kopuruak kontuan harturik, begi bistakoa da jasotako laguntzak sinbolikoak direla. Euskal hedabideek salatu dute aski larria dela laguntza
Berria 2013/07/19
Laguntzak murriztu direla salatu du Euskal Konfederazioak, EEPk ez dituelarik baliatu dituen erreserbak
sinboliko hori gehiago apaltzea. Eta oraindik eta larriago jo dute EEPk hizkuntza politikan onartu zuen hedabideen atala ireki nahi ez izatea.
Alta, euskal hedabideek gogoratu dute azken hilabeteotan indar handia egin dutela baliabideak elkartzeko eta kalitateko produktuak ekoizteko, elkarlanean. Berrikuntza izan arren eta kalitateko jauzia eragin arren, EEPk ez du hori kontuan hartu laguntzak ematerakoan. Nola ulertu behar dugu jasotako mezua?, galdetu diote EEPri. Erabaki larria Euskal Konfederazioak larritzat jo du EPPren diru laguntzei buruzko erabakia. Laguntzak uztailean banatu izana deitoratu du Euskal Konfederazioak. Badira sei hilabete baino gehiago eragile pribatu horiek lanean

hasiak direla, egitasmoak lantzen hasiak direla EEPri eskatu diru laguntza eskuratuko duten jakin gabe, hots, egitasmo horiek bururaino eramaten ahalko duten eta urtea orekatua edo diru galerekin bukatuko duten jakin gabe. Konfederazioak. Apaltzea, berriz, larriagoa, inkesta soziolinguistikoek erakusten baitute euskarak hiztunak galtzen dituela oraindik Ipar Euskal Herrian. Seaskaren adibidea aipatu du. Iaz baino 25.000 euro gutxiago eskuratuko ditu aurten, ikasle, irakasle eta ikastola gehiago kudeatu behar baditu ere. Euskal Konfederazioaren iritziz, ezin da erabaki hori hartu eta, aldi berean, erran Seaska dela hizkuntza politikaren ardatz nagusia. Hiztun osoak eta belaunaldi berriak euskalduntzea bada helburua, Seaskari diru laguntza apaltzea logika horren kontra doala nabarmendu du. Batzuei kenduz besteei ematen zaielarik, ez da garapenik, Euskal Konfederazioaren iritziz. Seaska, Kanaldude, Herria, Iparraldeko Hitza eta halako eragileei laguntza murriztuz, hizkuntza politika atzera eramaten da. E u s k a r a re n b e r re s k u r at ze p roze s u a n saihetsezintzat jotzen diren eragile horiek (EEPk berak aitorturik) behar bezala lagundu gabe, euskararen gainbeherak segituko du. Ildoa aldatzeko eskatu dio EEPri, eta, aurrekontuan murrizketarik baldin badu, aitzineko urteetan osatu dituen diru erreserbak eragile horientzat baliatzeko eskatu dio.
Nahiz eta eragile pribatuei banatu diru laguntzen arloan Eusko Jaurlaritzaren menpe izan, EEPri eskatu dio deialdi proiektua urte h a s t a p e n e a n z a b a l t ze k o e t a ze h a z k i jakinarazteko eragile bakoitzak ukanen duen diru kopurua. Eta galdegin dio egutegia aitzinetik finkatzea proiektu deialdiaren eguna, ebazpenarena, elkarteei diru isurtzearena , eta egutegi hori errespetatzea. Diru banaketari dagokionez, laguntzak ez emendatzea larria dela dio Euskal
Lantokia euskalduntzen, aintzindari

Euskara planaren amaiera ospatu dute Elay taldekoek. Atzo Antzuolan eginiko ekitaldian, Anaje Narbaiza metrologia arduradunak nabarmendu zuen euskara plana amaitu duten arren lana badela oraindik. Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordea eta Kontseiluko eta Elhuyarreko kideak izan ziren ekitaldian, besteak beste. Lanean euskara txertatzen aitzindari da Elay. Enpresa euskalduntzeaz gain, 89 langile alfabetatu dituzte.
uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila Zazpitik batek egiten du etxean euskaraz Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan
Heriotzen eraginez, euskaldunen ehunekoa murriztu egin da, hil direnen hizkuntza gaitasun handiagatik
Zazpi pertsonatik batek hitz egiten du etxean euskaraz Araban, Bizkaian eta Nafarroan; nahiz eta hamar biztanletik seik euskara zerbait badakiten. Atzo aurkeztu zuen Eustat Euskal Estatistika Erakundeak 2011ko biztanleria eta etxebizitza zentsua, eta nabarmendu zuen 2006tik 2011ra 15.000 pertsona trebatu direla euskaraz. Lurraldeak pertsona euskaldunen kopuruaren arabera ordenatuz gero, Gipuzkoa da lehena, biztanleen %53,3rekin; ondoren, Bizkaia, %31,2rekin eta, azkenik, Araba, %23,9rekin.
Berria 2013/07/19
Gipuzkoan 38 herri daude biztanleen %80 baino gehiago euskaldunak dituztenak, Bizkaian 23, eta Araban, aldiz, bakarra. Ama hizkuntzari dagokionez, Gipuzkoan euskara herritarren %35,2ren ama hizkuntza da, Bizkaian %13rena eta Araban, %1ena soilik. Jaiotzek eta heriotzek eragin dituzten biztanleriaren mugimenduak direla eta, euskaldunen ehunekoa murriztu egin da eskualde batzuetan, hil direnen hizkuntza gaitsuna belaunaldi berriena baino handiagoa zelako.
Zergatik ez mintzatu euskaraz?

Hizkuntz Eskubideen Behatokiak txostena atera zuela aprobetxatuz, txosten horretan agertzen diren 1.500 salaketei beste bat erantsi gurako nioke. Bermeoko sutea gertatu zen. Sua sortu zen eraikinetik lau metrora dago nire etxea. Goizeko hamarretan, oraindik suhiltzaileak su eta ke zebiltzan lanean, haizeteak, guztia suntsitu zuen haizete madarikatuak, garrak nire etxetik bestalderantz botatzen zituela ikusi, eta, itxuraz, suak nire etxea ukituko ez zuela kontuan hartuta, jagole zegoen ertzainarengana jo nuen, etxera joan nahi nuela esateko; etxea barrutik ikusteko. Berehala etorri zitzaidan, ea nora nindoan gaztelaniaz galdezka. Euskaraz azaldu nion zer
egin gura nuen. Herriko euskaran esan zidan hori ezinezkoa zela, suhiltzaileak lanean ari diren bitartean. Bale, esan nion zuzenean. Ez da nire gogoa lanean ari direnei lana galaraztea. Arratsaldean, gauza bera egin gura nuen. Beste ertzain bat zegoen, goizekoaren lekuan. Hura ere berdin hurreratu zitzaidan, ea nora nindoan gaztelaniaz galdezka. Goizeko gauza bera esan nion hari ere. Hark ere herriko euskaran azaldu zidan goizekoaren gauza bera, kito! Hurrengo egunean gauza bera: ertzainen lehen berba gaztelaniaz; guztiek zekiten euskaraz eta guztiek erantzun zidaten euskaraz. Zergatik, beraz, lehen hitza gaztelaniaz? Zergatik? Noizko gu jagon behar gaituztenek geure hizkuntzan? Liher Goienetxea (Bermeo)
Proposamena Bilduri
Negu luze hotzaren ostean, udaberririk gabeko urte latz honetan, egiten duen sargoriaz pozarren nago. Gustura beroarekin, neure kontsultategian izerdi patsetan. Lasai, asperturik, leihotik zeruko hodeiei begira nago, euri zaparradaren bat botatzeko erreguka, bero saparen ostean horrelako freskagarriak onuragarriak zaizkit eta. Bejondeigula! Pozgarriak, eskertzekoak, freskagarriak benetan, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta EH Bilduk euskararen alde azken hilabeteotan hartu dituzten neurriak. Batzuen ustez, sinbolikoak, baina sinboloen herrian bizi garenontzat, aurrerapausoa; izugarrizko aldea erakutsi dute EAJk eta Eusko Jaurlaritzak euskararekiko agertzen duten jarrera eta ikuspuntuekin. Aurrerantzean, jendaurrean eta prentsaurreko agerraldietan, euskaraz egingo dute. Zerbitzuetako arduradunei euskaraz jakitea eskatuko zaie, eta euskara lan hizkuntza izango da Aldundiaren zerbitzu batzuetan. Euskara lan hizkuntza eta zerbitzu hizkuntza. Bejondeiela! Are gehiago, kontratazio publikoen oinarrietan hizkuntza eskakizunak sartu dituzte, erakunde publikoetan bezala hizkuntza eskakizunak dauden moduan, izan ere kontratazio horiek diru publikoarekin egiten baitira. Euskararen aldeko beste urrats bat. Ametsetan jausten denak ez du hezurrik hausten, baina euskararen egoera kezkagarria ikusirik, badauka Bilduk oraindik egiteko asko, neurri zehatzak eta konkretuak bultzatuz, eta horietako bat proposatzera nator oraingoan, eurek egin dezaten, alferrak garenok alferrik lan egitea gorrotatzen baitugu.
Iritzia 2013/07/20
Euskarak Osakidetzako zuzendaritzan duen presentziaz hitz egitera nator.
Aurten, aurreneko euskara planaren ebaluazio txostenak argitaratu dira, datorren euskara planaren oinarri eta abiapuntu izango direnak. Txosten orokorrak argi adierazten ditu zuzendaritzen hutsuneak, ezak eta eskasiak. Azken finean, Zuzendaritza da euskararen hondamenerako osasungintzan bizi dugun suitzar gaztaren zulo beltzetako bat. T xo s t e n a re n h i t ze t a n , O s a k i d e t z a k o Zuzendaritza Orokorra, garrantzi handia duen arren, normalizazioaren helburuen betetze mailan ez da gai izatera ere heltzen.

Emakumeek Jaurlaritzan gutxienez %40ko ordezkaritza izatea agintzen du Legeak. Osakidetzan emakumeak nagusi dira, langileen %80-edo dira. Zuzendaritza mailan, zerbait aurreratu dugu, eta dagoeneko zuzendarien %40-50 emakumeak dira. Lan bikaina egiten. Egon badaude zerbitzu-unitate batzuk non zuzendaritza taldeak ia osorik emakumeez osaturik dauden, langileon eta erabiltzaileen mesederako. Baina euskaldunik ba al dago zuzendaritzan? Zuzendari euskaldunen presentzia bermaturik al dago? Ezezkoan nago: Osasun sailburua, zoritxarrez, erdalduna da, orain arteko osasun sailburu guztiak bezala. Zerbitzu zentraleko zuzendariak, eta unitatez unitateko zuzendariak, gehienak erdaldunak. Zuzendaritza mailan lan hizkuntza gaztelera da, eta euskara bazterreko gai bat, lehentasunik inoiz ere hartuko ez duena. Euskara ez da erabiltzen lan-bileretan, ez da erabiltzen kudeaketa-sistemei lotutako dokumentazioan, oso eskasa da euskaraz eskaintzen den prestakuntza. Zuzendaritzatik hasten ez bagara, euskarak ez du aurrera egingo osasun arloan. Euskaldunak behar ditugu zuzendaritzan, osasun zerbitzu euskalduna gogoan izango dutenak. Erdara hutsean eskaintzen den zerbitzuaren kalitate arazoaz kezkatuta egongo direnak. Dendenak ez dira, noski, euskaldunak izan behar, inposizioa ez baita zuzena inposiziorik gabeko gure gizartean. Baina gutxieneko portzentaje batek hizkuntz eskakizuna betetzea hain zaila al da? Hauxe da, beraz, nire eskaera; eska diezaiola Bilduk Eusko Jaurlaritzari Osakidetzako zerbitzuunitate guztietako zuzendaritzetan zuzendarien gutxieneko portzentaje bat euskalduna ezar dezan, derrigorrez. Ez da erraza izango, jakina, PP, UPyD eta PSE segur aski aurka agertuko baitira. EAJren laguntza beharko luke horretarako, eta azeri zaharra izanik, goiztiarra eta oinak bizkor, baina ez da euskararen aldekoa. Hortaz, ez fida; bost axola azeriari euskara, berea lortuz gero. Baina, behintzat, bere jarrera lotsagarria agerian utziko luke. Zuzendari euskaldunak bermatzeak kalitateari kalte egin diezaiokeela argudia dezakete. Euskara eta EAJ, horiek bai uztartu ezinak!
Espainulot
Hezkuntzaren erreforma hasi da legezko lehen urratsak ematen. Wertek erasokor erantzun die zuzenketei, baita testuan kosmetika pixka bat egiteko saiotxoei ere: iniziatiba guztiak bota ditu atzera. Lege berriaren asmoa iragarri zenetik gaurdaino, Wert haserrekor agertu da, eta ministroaren haserre harroak, ironia zerabilen ustean, haserrea zabaldu du hezkuntzarekin zerikusia duten sektore guztietan. Eskuinarena da, ordea, ministroaren haserrea: ezin du eraman hezkuntza bere ideal autoritario, elebakar eta elitistatik urrun ikustea, eta eskola espainoldu nahi zuen ministroa eskuinaren txalo artean itzuliko da etxera, legean min-min utzi ondoren bere ideologia autoritarioaren eta berdintasunaren kontrako espirituaren ozpina. Mahai gaineko paperen artean, Txomin Peillenen testu bat, gorriz nabarmendu nuen paragrafo batekin: Zuberoan espainultzen esaten omen diote haserretzeari eta espainulot haserrekor suminduari. Anjel Lertxundi
Euskarari lege bat onartzeak balio sinbolikoa lukeela erran diote Frantziari
Berria 2013/07/21
Filipetti batzordeak hizkuntza gutxituei bultzada emateko proposamena helarazi dio Frantziako Kultura ministroari aste honetan. Murgiltze ereduko eskolak legeztatzea eta hedabideei laguntza bermatzea aholkatu du
Hizkuntza gutxituak indartzeko proposamena helarazi diote aste honetan Aurelie Filipetti Frantziako Kultura ministroari. Filipettik berak sortu zuen batzorde batek bidali dio hizkuntza gutxituen egoera aztertzeko sortu zuen batzordea. Proposamen horretan jakinarazi diote hizkuntza gutxituentzako lege bat onartzeak balio sinboliko handia lukeela. Hiru arlo ditu txostenak. Lehenean, egungo egoeraren argazki zehatza egiten du; bigarrenean, Europako hizkuntza gutxituen ituna indarrean jartzeko aukerak aipatzen ditu, aldi berean etorkizunerako proposamenak eginez; hirugarrenik, arloz arloko proposamenak biltzen ditu. Ministroaren izena harturik Filipetti deritzon aholku batzordean hainbat aditu eta parlamentari aritu dira. Remi Caron Estatu kontseilariak ukan du gidaritza, eta B e n o i t Pa u m i e r Ku l t u r a g a i e t a r a k o ikuskari orokorrak aurkeztu du. Batzordeak lau ildo hobetsi ditu Frantziako eskualdeetako hizkuntzak eta eleaniztasuna suspertzeko: Frantziako gizartean hobeki ulertzea eskualdeetako hizkuntzak herritar guztien ondare direla eta interes orokorra dutela; eleaniztasuna indartzea, herritarrei eskainiz hizkuntza bat baino gehiago menperatzeko aukera; Europako itunak aipatzen dituen eremuetan jarduera eraginkorrak gauzatzea, aukera izanik Frantziako Konstituzioarekin bat egiten duten 39 puntuak gainditzeko; eta arloz arloko hizkuntza politika ezartzea plantan, lehentasuna duten sektoreak hezkuntza eta hedabideak izanen direlarik.

Ildo horietan oinarriturik, batzordeak dio koadro federatzaile bat osatu behar dela. Horrela, ministerio eta aginte publikoen esku dauden politiken arteko koherentzia eta osagarritasuna landuko litzateke. Batzordearen iritziz, indar handiko keinu edo sinboloak behar dira. Horrela, hiztun horiek eskatzen duten aitorpena emango lieke Frantziako komunitateak, abegia eta duintasuna, zehaztu du txo s ten ak . G ai n era, m o d u h o r retan Frantziako Konstituzioaren 75-1. artikulua eraginkor bihurtuko litzatekeela zehaztu du. Hizkuntza gutxituak Frantziako ondaretzat hartzen dituen artikulu hori lurralde erakundeen atalean dago. Hautu hori ez dela neutrala erran du Filipetti batzordeak, eta horretan ikusten dela legegilearen borondatea: hizkuntza politika estatu mailan definitu, baina lurralde erakundeen mailan garatu behar dela, alegia. Arau balioa dutelarik, Frantziak onartu dituen ituneko artikuluak frantses eskubidean sar daitezke, eta, horri esker, koherentzia handiagoa lortuko luke hizkuntza politikak, proposatu dute txostenaren bidez. Erreferentzia izanen den testu bat osatu behar dela zehaztu du, politika publikoak marko bat ukan dezan. Izan ere, legeen interpretazio ezberdinek aitzinamendu adina traba eragin ditzakete, irakurketen arabera. Lurraldeen arteko ezberdintasun egoerak sortzen dira horren ondorioz. Testu horretan argi finkatu beharko lirateke estatuaren, lurralde erakundeen eta erakunde publikoen eginkizunak eta ardurak, Filipetti txostenaren arabera. Hizkuntza bakoitzaren egoera zehatzaren araberako ildoak ere finkatu beharko liratekeela zehaztu du. Legea eta barometroa Parlamentuan eztabaidatu eta bozkatzearen ondorioz, hizkuntza gutxituen onarpena bermatuko litzatekeela erran du Filipetti batzordeak. Horren balio politikoa ukaezina litzatekeela erantsi du, gainera. Hori egiten ez den bitartean Frantziako hizkuntzen corpus juridikoa osatu behar dela nabarmendu du.
Dagoeneko ekin diote lan horri. Zeregin horren helburua litzateke lege testu guztiak biltzea eta sortzen doazen testu berriak gehitzea. Onartuko balitz, eragin politiko eta sinboliko handia ukanen luke, eta Errepublikak Itun nazionala sortuko luke, Frantziako eskualde hizkuntzak lege mailan babesteko eta hiztun horien bidezko eskariak asetzeko, txostenean diotenez. Ildo horretan, botere legegileari eskatu dio engoitik kontuan hartzeko hizkuntzen ikuspegia legeak osatzerakoan. Sentsibilizazio kanpaina zabalak bultzatu behar direla ere badio Filipetti batzordeak. Familiei hezkuntza elebidunari buruzko informazio zehatza eman behar zaiela eta hori tokiko erakundeen eginkizuna litzatekeela erantsi du. Informazio hori ministerioetako agirien bidez zabaldu behar da, Frantziako Hezkuntzaren tokiko arduradunak eta ikastetxeak eskualdeetako hizkuntzen aurkezpena era atsegin eta erakargarrian egin

dezaten. Eskarien araberako eredutik eskaintzaren eredura pasatzeko aukera ere aipatu du batzordeak, Korsikako ereduari jarraikiz. Alta, nabarmendu du etorkizunean irakasle elebidunak faltako direla. Gisa berean, murgiltze ereduan diharduten eskolen kasua legez arautzeko ere eskatu du. Txostenak argi erakusten du nehork ez dakiela zein den egoera erreala. Orain arte egin diren inkesta eta erroldetan ez dute galdetzen edo zehazten galdekatutako pertsonen hizkuntza maila. Hori eginen balitz, eskualdeetako hizkuntzen barometroa osatuko litzateke, batzordeak erran duenez. Funtsean, hizkuntza eskubideen behatoki baten funtzioa izanen luke lan horrek, baina eskubideen atalik gabe. Hedabideei dagokienez, Filipetti batzordeak aitortu die hizkuntza politikan funtzio nagusi bat dutela, hezkuntzak ere duen gisa berean. Gaur egun, hizkuntza gutxituetako hedabideek zailtasunak dituzte frantsesezko hedabideek dituzten laguntzak eta abantailak eskuratzeko. Guztientzako eskubide berak bermatu behar liratekeela jaso du txostenak. Gehiago oraindik, hedabide horientzako diru funts bereziak osatu behar liratekeela zehaztu du batzordeak.
Erdara hutsa Eroskin

Azken hilabeteotan bizpahiru aldiz izan naiz Berriozar ondoko Eroski saltokian, eta, bitan gutxienez, gogoratzen dut entzun ditudala bozgorailuetatik emandako mezuak gaztelania hutsean. Lehenengo aldian, ahozko kexa bat egin nion bertako arduradun bati gertaera harengatik, eta esan zidan saiatuko zirela akats handi hura konpontzen, baina, nire zoritxarrerako, uztailaren 1ean izan nintzen bertan azkeneko aldiz, eta orduan ere bizpahiru mezu entzun nituen modu berean: ahoz eta gaztelera hutsez. Ez nuen gogorik izan berriz ere bertako arduradunen batengana joan eta kexa berbera egiteko, eta horrexegatik erabaki dut egitea gaitzespen publiko hau. Honekin ez dut epaitu nahi zer egiten duen Eroskik beste leku batzuetan, baina, Berriozar
ondoan dagoen hartan, behinik behin, nik eman dezaket nire lekukotasuna gertaera horiek egiazkoak direla. Eta, hori gutxi balitz bezala, esan beharra dago aipatu dudan saltokian oso zaila dela langile euskaldunak topatzea; niri, behintzat, horrela suertatu zait. Erdaldun hutsak bai, nonahi, baina euskaldunak (elebidunak), nekez. Nik uste nuen Eroskiren helburu nagusietako bat zela pertsona euskaldunak zerbitzatzea, haiei lehentasuna ematea, etxean bezalaxe sentiaraztea eta abar, baina argi eta garbi dago Berriozar ondoko Eroskin erosoago eta etxekoago senti daitekeela edozein pertsona erdaldun euskaldunak baino. Ea noiz aldatzen dituzten gauzak eta egoerak arduradunek. Xanti Begiristain Madotz (Iruea)
Gaixo dago euskara

Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko herri guztietan ezin dira oinarrizko osasun zerbitzuak euskaraz jaso. Horrek, batik bat, haurrei eta adinekoei eragiten die, ez baitaude ohituta gaztelaniaz hitz egitera.
Hizkuntza, komunikatzeko tresna ez ezik, gizabanakoak lotzen dituen haria da; konfiantza da, lasaitasuna da. Uema Udalerri Euskaldunen M a n k o mu n i t a t e k o 7 1 u d a l e r r i e t a t i k hemezortzitan, ez dago pediatra euskaldunik, eta hamarretan, ez dago euskaraz dakien familia medikurik. Nolabait, herritarren eta osasun publikoaren arteko haria apurtzen dute datuek.
Berria 2013/07/21
Beraz, hizkuntzak badu pisurik osasun etxeetan. Miren Segurola Uemako koordinatzaileak dio haurrak bestela ere beldurtuta joaten direla kontsultara eta, pediatrarekin berea ez den beste hizkuntza batean hitz egitera behartuz gero, are okerrago. Haren hitzetan, adineko pertsonekin ere antzeko zerbait gertatzen da: Baztanen (Nafarroa) ordezkapen bat egiteko, mediku erdalduna jarri zuten euskaldunaren lekuan, eta adineko jendea kexu da, orain senideren batekin joan behar dutelako kontsultara. Segurolaren ustez, mediku onak pazienteekin komunikatzen jakin behar du: Norbaiti bururatu al zaio Madrilera sendagile txinatarra bidaltzea, nahiz eta oso ona izan? Gaztelaniaz ez badaki, ez. Oinarrizko osasun zerbitzuetako hizkuntza datuak aurkeztu zituen Uemak joan den astean, eta ekitaldian arazo larriena pediatrena dela nabarmendu zuten. Uemako kideek uste dute osasuna euskalduntzeko ez direla baliabideak falta, borondatea baizik. Badago herritarren euskara eskariari erantzuteko bezainbeste mediku euskaldun; egongo ez balira ere, administrazioaren ardura da erdaldunei euskara irakastea, argudiatu du koordinatzaileak. Euskal Herriko edozein herritan sendagileek euskaraz ez jakitea berez larria bada, arazoa are larriagoa da biztanleen %70 baino gehiago euskaldunak diren herrietan, salatu dute mankomunitateko ordezkariek.
Administrazio kontuetatik at, herritarren sentipenek dute pisu gehien. Uemako haur euskaldun askok ez dakite gaztelaniaz hitz egiten, eta medikuarengana joatea zaila da haientzat. Ion Irulegi 5 urteko haurrak pediatra erdalduna izan du Azpeitian (Gipuzkoa) orain gutxi arte; orain, ordezkapena egiten ari den pediatra euskalduna du. Oraingo pediatrak nire erara hitz egiten du, eta askoz lasaiago egoten naiz harekin. Nire laguna da, esan du 5 urteko haurrak.

Nafarroan, oztopo gehiago Nafarroan gainerako herrialdeetan baino arazo gehiago dituzte herritarrek. Beran, adibidez, ez dago ez mediku, ez pediatra euskaldunik. Jon Abril Berako alkateordeak ere salatu du larriena haurren eta adinekoen egoera dela, inkomunikazio kasuak ere egon baitira. Berako Udala urte hasieran bildu zen Nafarroako Osasun arduradunekin, baina ez zuten ezer asko lortu. Abrilen hitzetan, egoera kezkagarria da, Nafarroako agintarien aldetik gaiarekiko utzikeria handia baitago. Arazo horren inguruan herritarrek ere ardura dutela nabarmendu du Abrilek: Euskaldunok badugu ohitura osasun zentroetara sartzean gure eskubideez ahazteko. Testuinguru erdaldun batean murgiltzen gara. Guk ere saiatu beharko genuke medikuarengana goazenean euskaraz egiteko eskubidea dugula gogorarazten. Ez da udalen eskumena osasun zentroak euskalduntzea. Beraz, guk egin dezakegun gauza bakarra presioa da, dio Abrilek. Gaia ez dago gobernuaren agendan; eurek sartzen ez badute, guk sarrarazi beharko diegu. Aitor Montes Aramaioko mediku eta OEE Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeko kideak adierazi du Uemak aldarrikatzen dituen neurriak gutxienekoak direla. Haren hitzetan, gizartearen zutabeetako bat da osasuna: Hori ez bada euskalduntzen, gureak egin du. Medikuak euskaraz mintzatzeaz gain, historia klinikoa ere euskaraz egitea aldarrikatu du Montesek: Gaztelaniaz egiten den guztia euskaraz egin behar dugu. Osasun zentroetako arreta erabat euskaldunduz gero, euskara salbatua dago. Herritarren ardura Herritarrek badute euren hizkuntza eskubideak aldarrikatzeko aukera. Euskaraz osasuntsuagokanpaina abiarazi zuten iaz Donostiako Bagera Euskaldunon Elkarteak eta Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeak; aurten, Zarauzko Euskal Herrian Euskaraz batu zaio egitasmoari. Kanpainak osasun arloan ere euskaraz bizitzea zuen xede. Idoia Agote EHEko kideak azaldu du bi helbururekin egin zutela kanpaina: herritarrei osasun etxean euskaraz egiteko eskubidea dutela jakinaraztea eta sendagile erdalduna dutenek euskalduna eskatzea. Beraz, lehen urratsak herritarrek egin ditzakete, agintariek bideari jarrai diezaioten.
Euskara lehenetsiko du Zarautzek

Herritarrekiko harremanetan euskara erabiltzea lehenesteko neurriak hartu ditu Zarauzko Udalak, (Gipuzkoa); tratua ele bitan nahi dutenek hala eskatu beharko dute. Kontratazio publikoetan eta diru laguntzetan hizkuntza irizpideak txertatzeko erabakia ere hartu du. Juan Luis Illarramendi alkateak eta Garikoitz Berasaluze Kultura zinegotziak atzo aurkeztu zituzten erabakiak. Udalari babesa agertu diote Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak eta Gipuzkoako Diputazioak.
Euskal hiztunak biltzen dituzten lurraldeak dira aldaketetan galtzaileak
Berria 2013/07/28
Eremu batzuetan hartutako joerarekin kezkatuta, egoerari nazio gisara aurre egin behar zaiola uste du Esnaolak. Halere, ohartarazi du Euskal Herria desegituratzeko proiektuak martxan daudela.
Euskal Herria osotasunean aztertzen du zeregina Gaindegia elkarteak. Imanol Esnaola koordinatzaileak (Lezo, Gipuzkoa, 1971) ohartarazi du kezkatzeko ibilera daramatela inguru batzuek. geografikoa. Zenbat herri daude baldintza horiei eutsi ezinik? Hortik begiratuta, Euskal Herrian bada hainbat inguru gero eta eremu zabalagoa osasuntsu irauteko zailtasun gero eta handiagoekin. Zein lirateke inguru horiek? Nafarroa Garaia batez ere, baina Nafarroa Beherea eta Zuberoa aldeak ere larri dira. Nafarroa Garaian mendialdearen zati handi bat, Estellerria ezker-eskuin, eta hegoaldera, Ebroko arrora arte. Arabako hego-ekialdea ere bai. Bizkaian, Enkarterria. Oro har, Euskal Herriko periferia geografikoa. Hori ez litzateke hain deigarria, aldi berean ez balira izan kontrako fenomenoak, ez balira egon hazkunde demografiko azkarreko lekuak: Iruerria, Lapurdi kostaldea, Donostialdea, Bilbo. Oro har, kostalde osoa eta hiriburuak. Badaude hainbat eremu ibilera kezkagarria dutenak ahultzean. Agian, beste ikuspegi batetik, esan daiteke kezkatzeko ibilera dutela kontzentrazio maila altuko eremuek ere. Kontzentrazioak gaitasunen metatzea dakar, baina baita baliabideen kontzentrazioa ere. Txikiek galtzen dutena metatzen da hiriburuetan: biztanleak, zerbitzu publikoak... Iruerrian azken hogei urteetan metatu den jarduera ekonomikoa eta higiezinen arlokoa beste era batera egin izan
Biztanleria hirukoiztu egin da azken mende eta erdian, baina herrialde batzuetan jaitsi egin da, hala ere. Basamortutzeaz hitz egin daiteke? Lurralde batzuk gainbehera demografiko larrian daude. Ukaezina da. XIX. mendearekin alderatuz, egungo bolumenak handiagoak dira, baina gaurko parametroetatik begiratu behar diogu gure demografiari. Lurralde eremu batek demografikoki iraun dezan, zer parametro behar ditu mendebaldeko gizarteetan? Lana, eskola, osasun zerbitzuak, garraio publikoa Horren arabera ebaluatu behar dugu gure errealitate

balitz, era orekatzailean, ziurrenik indartsuago leudeke Tafallaldea, Zangozaldea, Malerreka, Sakana... Kontrako eredua hartu da: Iruerria lehenetsi da, eta orain arte sasoitsu izandako inguruak ahultzen hasi dira. Biztanleriaren galera oraindik ez da arazo gisa hartu, baina bai gainbehera ekonomikoa. Eta jarduera ekonomikoaren gainbehera datorrenean biztanleriarena etortzen da. Metatzea erabaki politikoa izan da? Euskal Herria, herri ukatua den aldetik, desprogramazio egitasmo baten menpe dago. Euskal Herria desegituratzea dute helburu. Horren barruan sartzen da euskal identitate handieneko elementuak gutxiestea; tartean, lurraldetasuna, maila kulturalean eta funtzionalean. Euskal hiztunak biltzen dituzten lurraldeak dira hegemonia geografikoen aldaketan galtzaile handienak. Euskal Herriaren geografia ekonomiko eta kulturala garatzen ari da gure herri izaera aintzat hartu gabe. Handia da transformazioa, eta ez dugu zehaztu hor nola iraun. Desprogramazioak politika dibergenteak eragiten ditu, eta horrek atomizazioa dakar: lurraldeak elkarrengandik urruntzea, kohesioa eta koherentzia galtzea. Proiektu eta ikuspegi konbergenteak behar dira, elkarrekintza handiagoa, elkar hartuta eraginkorragoak garelako eta horrek onura dakarrelako. Ez dugu nahiko lan egin nazio ikuspegiz sortu eta irudikatutako lurralde antolamenduaren eta behar genukeen geografia ekonomiko eta demografikoaren inguruan, ez dugu gure lurraldetasuna bere konplexutasunean eta estrategikotasunean ulertzen. Gazteek ez dute etorkizunik ikusten landa eremuan, eta alde egiten dute. Lurralde bat ez da husten bertakoek maite ez dutelako. Pirinioa ez da hustu hango gazteek gorroto dutelako. Lana ez dago Iruerrian han soilik lan egin daitekeelako. Gazteak ihesi badoaz beren jaioterrian irauteko bermeak eman ez zaizkielako da. Euskal Herria modu osoan ulertuko bagenu, guretzat estrategikoa litzateke lurralde komunitateak, eremu osoan, osasuntsu gordetzea. Indar abertzaleek gobernatu duten lurraldeetan, akatsak akats, biztanleriari eutsi diote, eta jendea erakarri. Indar zentralistek agindu dutenetan, hango populazioaren desplazamendua eta komunitate naturalak ahultzea eragin dute.
Hiritartzea erabatekoa da munduan. Euskal Herriak hautu garrantzitsu bat egin behar du: zein da bere lurralde estrategia, bere herritartasunari eusteko? Nazioartean kostako tokiak eta jarduera ekonomiko azkarrekoak handitzen ari dira, eta handitzen jarraituko dute. Guk ere hori egin beharko dugu. Non dago, o rd e a , g u re mu g a ? L a n d a e re mu t i k hiriguneetarako exodoak gurean ere segitzen du, beste hainbat lurraldetan bezala. Gure lurraldea, ordea, hedaduraz txikia da, baina ongi kokatua. Industria, merkataritza eta elikagai bikainak sortzeko behar den guztia dugu. Lurraldea elementu ekonomiko eta kultural gisa lehen mailako osagaia da. Lurraldetasuna zainduz, herri izaten segitzeko oinarria jartzen ari gara.

Beraz, zein da Euskal Herriaren herritartasuna zaintzeko estrategia eraginkorra? Bide bat da baliabideak eta gaitasunak eremu jakinetan metatzea, aldaketei egitura indartsuagoekin erantzuteko. Beste aukera: diseinu polinuklear bat, lurraldean hedatua, era inteligentean orekatuko dituena lurralde maila ezberdinak. Dikotomia aspalditik dugu, baina inoiz ez dugu jo nazio gisa zirt edo zart egitera. Kanpoko prozesuak eta tokian tokiko premiak gailendu zaizkigu. Azken batean, transformazio historikoa dugu lurraldean eta biztanlerian. Jendea inoiz ez bezala mugitu da leku batzuetatik besteetara. Lurralde batzuen eragina handitu egin da, eta hainbatek galdu dute inoiz izan duten lekua. Pentsatu beharko genuke nagusitzen ari diren lurralde horiek zer-nola bizi nahi duten beste lurraldeekiko, eta zer aitortu behar zaien, baliabide mailan, egun baztertuak diren euskal lurraldeei. han bizitzeko. Esaten da etor daitekeela eroso bizi nahi duen oro; galdera da lekurik baden bertakoentzat, maila ekonomiko jakin batera iritsi gabe. Frantziak Ipar Euskal Herrian duen lurralde politika kolonizatzailea da, argi eta garbi. Gainera, ez du egiten aitortza instituzionalik, ez du uzten arazoak konpontzen hango lehentasunen arabera, eta ukatu egiten ditu egiturazko esparru asko: lurralde antolaketa eta ekonomiarena, maila guztietako heziketa... Alde horretatik, Ipar Euskal Herriak, tresna propiorik gabe, nekez erantzun diezaioke aurrean duenari. Eta zer errealitate du aurrean? Egiturazko arloak kudeatu ezina: jarduera ekonomikoak, heziketa, mugikortasuna, Hegoaldearekiko bizikidetza Zerbitzu lurralde eroso bat izatera behartu dutenez, bere jardun ekonomikoa oso emana dago etxeak salerosteko negozioari. Horrek dakar etxea ordain dezakeenarentzat soilik izatea bizilekua, eta nekazaritzari edo industriari lotutako jarduerak, enplegua sortzen dutenak, mugatu behar izatea egoiliar berrien atsedenari kalte ez egiteko. Gainera, Ipar Euskal Herriko lan merkatua oso prekarioa da: iaz eskainitako 10.000 lanpostuen erdiak sasoikoak ziren, merkataritza ganberaren arabera. Nor bizi daiteke udan lau hilabete lan eginez? Laguntza sozialak lanarekin uztartzen dituena soilik. Immigrazioaz hitz egin da azken hamarkadan. Lapurdi kostan indartzen ari da Frantziako immigrazioa. Lapurdiko kostaldea zerbitzu eremua da, eta hori ezarri duenak xedeetako bat du bizimodu erosoa eskaintzea han bizi ahal direnei. Esaten ez dena da bertako herritarrek ere behar dutela aukera Euskal herritarrek hautu hori ere egin behar izaten dute, ogibide bati lotu, nahiz eta Euskal Herritik kanpo izan. Euskal gazteak atzerrian hezten dira, han aurkitzen dute lana, eta han antolatzen dute bizitza. Milaka gazte prestu galtzen ari gara eskema horrekin, eta belaunaldien arteko ordezkapen endogenoa eragozten. Kolonizazio hutsa.
Babeslekuak ere itzalak ditu

Babeslekua. Krisi egoeretan hezkuntza sistema babeslekua dela errepikatu dute azken urteetan. Lan egin ahal izateko eremua handitu eta krisi garaia bukatzean prestatuago egon edo ikasteko helburu soilarekin, ikasgelara itzuli dira asko eta asko. Hezkuntza sistemaren adar gehienetan sumatu da ikasle hazkunde hori, baina bereziki sumatu da hori LH Lanbide Heziketan. Hain zuzen ere, LHri enpresa mundutik gertuago egotea egozten zaio, eta urteetan zama izan dena pizgarria da gaur egun. Datuak argigarriak dira. 2008. urtetik, %29 gehitu da LHko zikloren batean matrikulatutakoen kopurua Hego Euskal Herrian; 7.354 ikasle gehiago lau urteren buruan. Datu horiek erdi mailako eta goi mailako zikloetan matrikulatutakoenak baino ez dira. Hau da, ez da kontuan hartu eskaintza partziala prestaketa hobetzeko modulu jakinetan matrikulatzen direnak, ezta arautu gabeko LHn daudenak ere. Eusko Jaurlaritzak aurreratu du datorren ikasturtean ere iraungo duela bilakaera horrek. Hain zuzen ere, Hezkuntza Sailak uztailaren 15era arte bildutako datuen arabera, LHko zikloetako lehen mailan matrikulatutakoak 18.317 izan dira, iaz epe horretara arte matrikulatutakoak baino ia 4.000 gehiago. Hau da, aurreko ikasturtean lehen mailako lau ikasle
Berria 2013/07/28
Hego Euskal Herrian Lanbide Heziketan matrikulatutakoak gero eta gehiago dira krisialdia hasi zenetik; 2008. urtetik %29 handitu da ikasleen kopurua: 7.354 ikasle gehiago dira.
zeuden tokian, 2013-14ko ikasturtean bost ikasle egongo dira.
Datu horiek Lanbide Heziketaren loraldi bat irudikatu dezakete, baina itzal batzuk ere badituzte. Batzuk etorkizun hurbilean ager daitezke, eta orain arte egindako lana baldintzatu; Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak abiarazi duen erreforma, adibidez. Beste itzal batzuk egiturazkoak dira; euskararen presentzia txikia, kasurako. BERRIAk argi-itzal horiei buruzko iritzia eskatu die zenbait eragileri. 1. LHren sasoia Ramon Martinez de Murgia Eusko Jaurlaritzako Lanbide Heziketako zuzendariaren ustez, Lanbide Heziketaren sasoia ona da, nahiz eta pentsatzen duen are ikasle gehiago hartu beharko lituzkeela. Azaldu du gazteek prestigio handiagoko ikasketak egin nahi dituztela

unibertsitatekoak, adibidez, nahiz eta azken urteetan LHko ikasketen irudia hobetu den. Hori orekatzea da gure erronka, unibertsitateko titulua dutenez gain teknikariak ere behar baititu gizarteak. Orain, paradoxikoa bada ere, krisiak onura ekarri digu guri. Xabier Lopezek, Egibideko Lanbide Heziketako zuzendariak, azaldu du ikasle eredua aldatzen ari dela. Egibide da Euskal Herriko heziketa zentro handiena. Gasteizko Jesus Obrero eta Diocesanas itunpeko ikastetxeak bateratu dituen egitasmoan, 2.300 ikasle dituzte LH arautuan, eta gero eta ikasle heldu gehiago daudela azaldu du, baita lanean eta ikasten ari direnak ere. Halaber, eskaintzen dituzten 32 zikloetan hazkundea sumatu dutela adierazi du, bai zerbitzuekin eta bai industriarekin lotutakoetan. Nafarroan ere handitu egin da azken bost urteetan teknikari edo goi teknikari izateko ikasketak egiten dituztenen kopurua. Karlos Hernandez Sainz LAB sindikatuko ordezkari eta LHko irakasleak gertutik ikusi du hori. Tuterako Industria Eskola Teknikoan mila pertsona ditugu plaza baten zain. Garai batean metal eta elektrizitate zikloak betetzen zirela azaldu du, baina gaur egun den-denak betetzen direla nabarmendu du. Ordea, Hernandezek zehaztu du ikasle gorakadak ez duela baliabide gorakadarik ekarri. LH puntako zerbait balitz bezala saltzen ari da Nafarroako Gobernua, baina baliabide gutxi ditugu. Azaldu du lehen hamabost ikasle inguru zituztela eta orain hogei baino gehiago, eta horrek, besteak beste, baliabide materialetan eragiten duela. Aurreko ikasturtearen bukaeran beldur ginen mekanizatzeko burdinarik gabe geratuko ote ginen. Hernandezek Nafarroako egoerari buruz hitz egin du, baina egoera bertsua da Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. 2008ko eta 2012ko aurrekontuak alderatuta, LHrako aurrekontua ere jaitsi egin dela ikusten da. Eusko Jaurlaritzako Lanbide Heziketako Zuzendaritzak 29,4 milioi euroko aurrekontua zuen 2008an, eta 2012an, 20,6 milioikoa. Hau da, lau urtean ikasle kopurua %29 igo zen hiru herrialdeetan, eta zuzendaritzaren aurrekontua %30 murriztu zuten. Mozketa hori, batez ere, inbertsioan eta gastu arruntetarako diru transferentzia eta laguntzetan egin zuten. Itunpeko ikastetxeek ere murrizketa izan dute 2008. urteko aurrekontuetatik 2012koetara. Krisiaren hasierako urtean, 60,2 milioi euroko diru saila bideratu zuen Hezkuntza Sailak ikastetxe pribatuekin zituen itunetara. Lau urteren buruan, diru sail hori %2 inguru murriztu zuen, 59,1 milioi eurora arte. 2. 'Wert legearen' itzala Hezkuntza sistema osoa hankaz gora jar dezakeen hezkuntza erreformaren mehatxua ere LHra heldu da. Martinez de Murgiak nabarmendu du Espainiako analisi batean oinarritu dituela Wertek LHn proposatutako aldaketak. Euskadin dugun egoera eta Espainian dutena oso ezberdinak dira; hemen beharko genituzkeen aldaketak beste mota batekoak izan beharko lirateke. Lopezek ere iritzi bertsua du. Euskal Herrian aspaldi gainditu genituen gauza batzuk planteatzen ditu; ez du kontuan hartu orain arte egindako lana. Martinez de Murgiak gaineratu du lege aldaketa horrek ez duela onurarik ekarriko, eta apurtuko egingo duela EAEko hezkuntzan adostasunen bidez lortutako egonkortasuna. Hezkuntza Ministerioari eskatzen diogun bakarra da utz diezagula gure ahalmen hori garatzen; gauza horiek egiteko askatasun apur bat lortuko dugun esperantza apur bat badugu.

Hernandezek oinarrizko bi kritika egin dizkio Espainiako Gobernuak onartu nahi duen lege aldaketari. Alde batetik, azaldu du erreformak gehien arautzen duena produkzio sistema dela. Bestetik, salatu du Lanbide Heziketa beste nonbaitetik bidalitako ikasleen saski-naskia bihurtuko dutela. Lan hastapeneko programak 15 urtera arte aurreratuko ditu Wert legeak, eta DBHko 2. mailaren bukaerako azterketa gainditzen ez dutenek bertara joan beharko dute, derrigorrez. Irakasle gisa, nahi dugu lanbide bat ikasi nahi dutenak etortzea, eta ez sisteman soberan dauden pertsonak bertan pilatzea. Martinez de Murgiak nabarmendu du ikasleak elkarrekin jarraitu beharko luketela 16 urte bete arte, eta, orduan, nork bere nahien araberako bidea aukeratu. Wert legeak ikasle onak eta txarrak banatzen ditu, eta horrek aspaldiko eredu batera garamatza; Lanbide Heziketak borondatezko aukeraketa izan behar du. 3. EAErako lege berria Espainiako Gobernuak hartuko dituen erabakiak alde batera utzita, Eusko Jaurlaritza LHri buruzko araudi propioa lantzen ari dela azaldu du Martinez de Murgiak. Lege horren oinarrietako bat da egoerara moldatu ahal izateko malgutasuna lortzea. Lan munduan beharra dagoenetik hezkuntzak erantzuten duen arteko denbora murriztu behar dugu. Halaber, ikastetxeei ere malgutasun handiagoa eskaini nahi die Eusko Jaurlaritzak. Legea, ordea, aurretik egindako lanaren emaitza litzateke. Oraingoz 2015erako lan ildoak zehaztu ditu Hezkuntza Sailak, eta orduan LHrako laugarren plana prestatuko du. 4. Euskara, zokoratuta Azken hamarkadan Lanbide Heziketak ospe ona lortuz joan dela uste dute eragile gehienek. Ordea, hobekuntza hori ez da eremu guztietara zabaldu. Gaur egun ere euskarak LHn duen tokia oso txikia da. LAB sindikatuak matrikulazio kanpaina dela-eta argitaratutako datuen arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan eskaintzen diren zikloen erdiak A eredukoak dira, %17 D eredukoak, eta%33 eredu mistokoak. Azken eredu horretan, ikasle euskaldunak eta erdaldunak ikasgela batzuetan elkarrekin daude, eta beste batzuetarako banatzen dira hizkuntzaren arabera. Elkarrekin daudenean erabiltzen duten hizkuntza irakaslearen araberakoa da, baina LABek jakinarazi du batez ere gaztelaniaz egiten dutela. Euskarazko zikloen eskaintza nabarmen aldatzen da herrialde batetik bestera. Gipuzkoan hamar ziklotik lau eredu mistoan ematen dira; heren bat baino gehiago, D ereduan; eta %26, A ereduan. Araban, ordea, hamar ziklotik zazpi A ereduan eskaintzen dira; eredu mistoan, zikloen %27; eta D ereduan, %3. Nafarroako egoerari buruzko daturik ez dagoen arren, Karlos Hernandez Sainz LABeko kideak azaldu du hutsaren parekoa dela. Euskarazko zikloak Iruean, Beran eta Elizondon eskaintzen dituzte, eta azken bien kasuan ikasleen araberakoa dela zehaztu du. Euskaraz ez dakien ikasleren bat badago, bi hizkuntzetan ematen dute. Halaber, gaineratu du beste leku batzuetan irakasleak saiatzen direla ikasle euskaldunei euskarazko apunteak ematen. Ramon Martinez de Murgiaren arabera, desoreka bat dago Hezkuntza Sailak sare publikoan egiten duen eskaintzaren eta ikasleen eskariaren artean. Zikloen %80 euskaraz eskaintzen dutela nabarmendu du, baina erabilera askoz urriagoa dela azaldu du. Guztira lau ziklotik bakarra ematen dute euskaraz. Ikasleek, aurretik D ereduan ikasi arren, LHra joatean nahiago dute erdaraz egitea; horren zergatia aztertzen ari gara, irtenbide bat eman ahal izateko.

Hasiera bateko balorazioa eginez, ikasleek lan munduaz duten irudia da datu horiek ulertzeko modu bat, Martinez de Murgiaren ustez. Enpresa batera joan eta gaztelaniaz egingo dietela uste dute, eta tresna eta baliabide guztien izenak euskaraz jakinez gero arazoak izan ditzaketela. Horrenbestez, lan mundua ere euskaratuz joan behar dela. Ez da bat-bateko gauza, inposa daitekeena; apurka joango da zabaltzen eta normalizatzen, eta gure ikasleek ere hori hartuko dute kontuan. Xabier Lopezek Egibideko Lanbide Heziketako zuzendariak iritzi bertsua du. Jendeak, oro har, ez du lan mundua euskararekin lotzen. Xabier Lopezek aitortu du Egibideren apustua ziklo guztiak euskaraz ateratzea dela, baina egoera zaila dela aitortu du. Eskaintza eta eskariaren arazoa berretsi du, euskaraz ikasi nahi duten ikasleak egon arren nahikoak ez badira ez delako taldea aurrera ateratzen. Ikastetxe publikoetan eredu mistoa baliatzen dute kasu horietan, baina ikastetxe itunduetan ez dute horretarako eskumenik. Dena den, ikastetxeak berak nolabait lagundu dezakeela gaineratu du Lopezek. Zikloa gazteleraz egin arren praktikak euskaraz egin ditzatela saiatzen gara, enpresekin hitz eginda. Lopezek azaldu du Bai Euskarari ziurtagiria edo euskara planak dituzten enpresetara jotzen dutela ikasle horiei praktikak bilatzeko. Bestetik, LABek salatu du Hezkuntza Sailaren menpeko irakasleen %70-80k bigarren hizkuntza eskakizuna izan arren LHko lanpostuen %20-30etan baino ez dela eskatzen. Halaber, Hernandez Sainzek zehaztu du Nafarroako irakasleak euskalduntzeko programen helburua inork euskara ikasi nahi ez izatea dela, zailtasun asko jartzen dituztelako. Horren harira, gaineratu du Nafarroako lan eskaintzetan ere euskara ez dela baloratzen. Lanbide Heziketako kontseilari batek esan zuen garrantzitsuagoa zela azkoin bat egiten jakitea euskaraz jakitea baino.
5. Egitasmo berriak Erreformak izan dezakeen eragina eta Lanbide Heziketa euskalduntzeko egin beharreko lanaz gain, instituzioak LH berritzeko prozesuak egiten ari dira. Egitasmo horien artean Eusko Jaurlaritzak hasitako Hezibi programa dago, eta Nafarroako Gobernuaren LH Duala. Biek helburu bertsua dute: zikloen bigarren urte osoan ikasketak eta lana uztartzea, kontratu eta guzti. EAEn iaz jarri zuten martxan, eta datorren ikasturtean 280 ikaslek parte hartuko dute egitasmo horretan. Oso iritzi onak jaso ditugu alde guztietatik; enpresaren kultura ezagutu eta beste ahalmen batzuk garatzen dituzte, azaldu du Martinez de Murgiak. Ordea, Karlos Hernandezek eredu hori biziki kritikatu du, prestakuntza horren merkantilizazioa sortzen duelako. Ikasten ari direnetik morroi txikiak izateko prestatzen dituzte. Nafarroan ikasleek ez dute soldatarik egiten duten lan horren truke. EAEn soldata bat jasotzen dute, lan hitzarmenaren araberakoa. Alemanian 590 euroko soldata zuten astean bihiru egun lan eginda. Hernandezen ustez, eredu hori enpresentzat eta gobernuarentzat baino ez da mesedegarria; enpresek unean uneko beharrak asetzeko langile merkeak dituzte, eta gobernuei langabe kopurua urritzen laguntzen die.
Renfe eta euskara

Hego Euskal Herrian bozkatzeko eskubidea berreskuratu genuenetik, gizarte kohesionatu bat eraiki nahi dutela esaten digute maiz gobernuan daudenek. Nik hori entzutean, gizarte elebidunari buruz hitz egiten ari direla pentsatzen dut, baina Renferekin pairatutako istiluaren ondoren, ez dut sinisten botere publikoek euskaldunok ditugun hizkuntz eskubideak bermatzen dituztenik. Aste Santua hastear zegoenean, Andoaingo apeaderoko makinan txartel bat hartu nuen. Makinak gaizki itzuli zidanez xehea, Donostiako tren geltokira joan behar izan nuen erreklamatzera. Geltokiko arduradunari arazoa kontatzen hasi nintzenean, euskaraz ez zekiela erantzun zidan. Berarekin hitz egin ondoren, erreklamazioorria betetzeko esan zidan. Euskaraz jasotzeko esperantzan, orriko galderei euskaraz erantzun nien. Erantzuna etxera iritsiko zitzaidala esan zidan arduradunak. Handik hamabost egunera, erantzuna iritsi
zitzaidanean. Sor eta lur geratu nintzen, gaztelaniaz idatzita baitzegoen. Pare bat egun geroago, Donostiako tren geltokira joan nintzen diruaren bila. Nire txanda egokitu zitzaidanean, diruaren bila nentorrela azaldu nionean han zegoenari, berriro esan zidan, espainolez: No entiendo el vasco.
Franco hil zenetik hogeita hemezortzi urte pasatu direnean, egoera hori zuzentzeko agintariengan itxaropen gutxi daukadanez, idazki honen bitartez Euskal Herriko Re n f e k o g e l t o k i g u z t i e t a n e u s k a r a erabiltzera animatu nahi ditut irakurleak. Patxi Aznar Bellido (Andoain)
Abuztua
abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua
Ikasleei ikusarazi behar diegu euskara erabiltzeak duen balioa eta garrantzia
Hizkuntz politika sendoagoak eta eraginkorragoak eskatu ditu Urtzi Ruiz de Azua filologo eta Euskal Herriko Unibertsitateko doktoreak (Bermeo, Bizkaia, 1974). Horretarako, bi gauza behar dira: dirua eta ausardia. Kezka azaldu du ikasleen euskara mailak behera egin duelako. Epe baterako euskara maila lortzen dute, baina gero galduz doaz.
Berria 2013/08/01
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako eta batxilergoko ikasleek euskararekiko duten jarrera ikertu du Urtzi Ruiz de Azua filologoak. Horren araberakoa da euskara ikasteko duten motibazioa.
euskararen kasuan, inguru askotan behar baino gutxiago erabiltzen da. Hori dela eta, hango gazte askok ez dute euskara ikasteko beharra ikusten. Ez dute horretarako motibaziorik eta gogorik. Hori kezkagarria da, gazteengan baitago euskararen etorkizuna. Horrek bultzatu nau ikerketa egitera. Hiru arlo jorratu nahi izan dituzu ikerketan: kognitiboa, afektiboa eta jokabidezkoa. Zergatik? Gaur egun, jarreren inguruko teoriarik indartsuenek hori islatzen dute. Hau da, jarrera linguistikoa hiru osagaiz osatuta dagoela. Afektiboa sentipenei dago lotuta; kognitiboa, pentsamendu edo iritziei; eta, jokabidezkoa, erabilerari. Teoria aldetik, ez dago inolako arazorik, baina bai horiek neurtzeko tresnak erabiltzerako orduan. Hau da, galdetegiak bazeuden, baina ez zuten islatzen teoriak esaten duena. Ez zegoen hiru osagai horietan banatutako galdetegirik. Horregatik, ez genekien jarrerak aldatzeko zein arlotan eragin behar zen gehien. Sortu dugun galdetegiarekin hori konpontzen saiatu gara. Analisi estatistikoek agerian utzi dute hiruren artean harreman estua dagoela. Orain arte jokabidea neurtu da, batez ere .
Urteak daramatzazu Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako eta batxilergoko irakasle gisa lanean. Zer ikusi zenuen ikasle horiek euskararekiko zituzten jarreretan eta motibazioetan ikerketa hau egiteko? Azken urte hauetan, asko aldatu dira irakaskuntza metodoak. Gaur egun, gero eta garrantzi handiagoa ematen zaie gaitasunei, eta, hizkuntzen alorrean, erabilerari. Baina

Zein izan da ikerketaren lagina? Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikastetxeek hartu dute parte; 1.668 ikaslek osatu dute ikerketaren lagina. Egia esan, gehiagok parte hartzea espero genuen. Baina ikasleen emaitza akademikoak eskatzen genizkienean, ezetz esaten ziguten. Beraz, ez da erraza izan ikerketa egitea. Zein ondorio nagusi atera dituzu ikerketan? Jarrerak eragin nabarmena duela euskara ikasteko motibazioan, baita ikasleek lortzen dituzten emaitza akademikoetan ere. Zenbat eta jarrera hobea izan euskararekiko, gogo gehiago dute ikasteko, eta emaitza hobeak lortzen dituzte Euskara irakasgaian. Gazteek ikasketak egiteko aukeratzen duten hizkuntza ereduak ere badu zerikusia jarreretan, ezta? Bai. Aldagai sozial eta pertsonalak ere ikertu ditugu: bizilekua, familian erabiltzen den hizkuntza... Aldagai horiei lotuta aztertu dugu hizkuntz ereduena. Uste genuen moduan, frogatu dugu D ereduan ikasten duten ikasleek dutela euskararekiko jarrerarik onena, eta A ereduan ikasten dutenek okerrena. Horrek erakusten du zein garrantzi eta eragina duen gurasoek seme-alabek ikasketak egiteko aukeratzen duten hizkuntz ereduak. D ereduaren aldeko apustuari eutsi behar zaio jarrera linguistiko positiboak indartzen jarraitzeko. Inguruak ere badu zerikusia. Euskaldunak diren herri eta eskualdeetan gazteek aukera gehiago izango dute euskara erabiltzeko, eta horren garrantziaz jabetuko dira. Jarrera hobea izango dute. Erdaldunak direnetan, berriz, kontrakoa gertatzen da, eta jarrerak okerragoak dira. Ereduei erreparatuz, azken urteetan Eusko Jaurlaritzak hiru eleko eredu bat bultzatu du. Zer iruditzen? Egungo ereduen sistema amaitua dagoela uste duzu? Urteak daramatzagu hizkuntz ereduen inguruan eztabaidatzen. Nik uste dut, eztabaidetatik harago, gizarteak ondo erakutsi duela zein den bidea. Gero eta ikasle gehiago matrikulatzen dira D ereduan, eta gero eta gutxiago A ereduan. Nik uste gurasoak egiten ari diren apustuarekin bukatuko dugula eredu bakar batekin: D ereduarekin. Emaitza onenak ematen dituena da, baita egungo eleaniztasunaren alde egin den apustu horretan ere. Hiru eleko sistemari dagokionez, egoki iruditzen zait gazteek ahalik eta hizkuntza gehien jakitea, baina euskarari lehentasuna emanda. Gainontzean, hiru eleko

sistemak kalte egingo lioke euskarari. Kontu handiz ibili behar da. euskaldunean, errazagoa da gaztelania edo frantsesa ikastea alderantziz baino. Zer iruditzen zaizkizu erakundeek bultzatutako hizkuntza politikak? Behin eta berriz esaten digute hizkuntza politikak indartu egin direla eta aurrera egin dela. Baina hezkuntzaren alorrari erreparatuz gero, errealitatea bestelakoa da. Lehen baino euskara maila baxuagoarekin amaitzen dituzte ikasketak gazteek. Gainera, ikasleei gero eta maila txikiagoa eskatzen zaie. Euskararen Gaitasun Agiria lortzen dute, baina denborarekin maila hori galdu egiten dute erabiltzen ez dutelako. Epe baterako euskara maila eskuratzen dute. Beldurrak alde batera utzi, eta hizkuntza politika sendoagoak eta eraginkorragoak jarri beharko lirateke martxan. Horretarako, bi gauza behar dira: dirua eta ausardia. Egoera ekonomikoak ez du laguntzen, baina gogoa eta ausardia ezin dira falta. Azken bi horiek dira garrantzitsuenak. Horrek lagunduko luke erabileran urratsak egiten. Hori falta da. Ezagutzatik erabilerara pasatu behar dugu. Horretarako, hainbat egitasmo jar daitezke martxan. Adibidez, oso garrantzitsua litzateke Mintzalaguna eta halako programak indartzea, baita horren euskaldunak ez diren herrietako ikasleek egonaldiak egitea herri euskaldunagoetan. Lan asko dugu egiteko aurretik oraindik.
Zer egin behar da, zure ustez, euskarari dagokion lekua eta prestigioa emateko? Nire ustez, euskararekiko jarreren alderdi kognitiboak eta afektiboak zerikusia dute gizartean euskarari berari ematen zaion ukitu ideologiko, politiko eta sozio-politikoarekin. Askotan erlazionatu edo lotu izan da euskara behar ez diren gauzekin. Hori alde batera utzi behar da, eta euskara erlazionatu behar da elementu linguistikoekin. Beste edozein hizkuntzari ematen zaion prestigioa eta errespetua eman behar zaio euskarari. Tratu berezi eta lehentasunezkoa eman behar zaio. Etxetik eta eskolatik bultzatu behar da hori. Ikasleei ikusarazi behar diegu euskara erabiltzeak duen balio eta garrantzia. Normalizazioan urratsak egiten jarraitzeko, ezinbestekoa da hori. Are gehiago, kontuan hartuta euskara egoera diglosikoan dagoen hizkuntza bat dela, eta gaztelania eta frantsesa moduko hizkuntz indartsuekin bizi behar duela. Inguru
8.445
Nafarroako hizkuntza eskoletako plazak. Nafarroako Gobernuak %18,5 handitu du hizkuntza eskola ozialetan ikasteko leku kopurua. Hala, 8.445 toki izango dituzte datorren ikasturtean. Ingelesa ikastearen eta jakitearen garrantzia nabarmendu du Jose Iribas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak. Egoitza kopurua ere handitu du, hirutik zazpira: Iruea, Lizarra, Tutera, Corella, Zangoza, Doneztebe eta Tafalla.
Euskaldun bizitzeko eskubidea eta betebeharra

Donostiako Udalean Euskararen Erabilera Normalizatzeko V . Plangintza onartu berri dela, eta Udal Gobernuko Euskara arduradunari egindako elkarrizketak zirikatu nau idatzi hau egitera Gipuzkoako hitza, 2013-07-26. Elkarrizketa horretatik puntu bakar bat jorratuko dut hemen: planaren filosofia orokorra, galdera gisa planteatuta, euskararen nor malizazioa zergatik eta zertarako Donostiako Udalean, eta horrekin batean, egun, 2013an, euskara zergatik eta zertarako Euskal Herrian 1967ko urte hasieran, Zeruko Argian Joxe Azurmendik galdera hau egin zuen: Zergatik eta zertarako euskaldun?, eta polemika harrotu zuen; batzuek Joxe traidoretzat jotzeraino heldu ziren, galdera bera planteatze hutsagatik. Argitaratu den elkarrizketaren arabera, euskarari lehentasuna emateko xedearekin prestatu du Donostiako Udalak V . Erabilera Plana; baina, aldi berean, plangintzaren helburua da donostiar hiritarrek nahi duten hizkuntza hautatzeko eskubidea bermatzea. Nola ezkontzen dira bi helburu horiek? Honako baieztapen hauek egiten dira: Donostia euskararen hiria da: euskararen ezagutza %66 da. Donostiarren %40k ondo hitz egiten dute euskaraz, eta beste %26 ulertzeko gai dira. Udalarekin harremanak izan nahi dituztenean euskaraz aritzeko eskubidea bermatu behar zaie donostiar horiei guztiei, legeak horrela dioelako. Guk, udal gobernuak, euskara planaren bidez, ahoz zein idatziz euskaraz jardun ahal izatea bermatuko dugu;
Iritzia 2013/08/01
orain arte, ez zegoen bermatuta. Donostian gaztelaniaz ondo edo ondo samar egiten dutenak, jo dezagun, %95 direla edo hortik gora, eta horietatik %40 euskaraz ere ondo egiten dutenak erabilera Donostian %13koa dela esaten da aurrerago; beraz, zalantzak ere sortzen dira ondo horren mugez . Datu horietatik ondorio garbi bat: egun, Donostia erdal hiria da nagusiki, nahiz euskal hirietan euskaldunena izan.
Elebidun orekatuak edo omen diren %40 horien presioari, horien eskubideak bermatzearren, prestatu behar dute udal langileek. Berehala datoz galderak: Horiek Udalean zer-nolako presioa egin dezakete ahoz eta idatziz? Uste izatekoa da ahoz gehiago eta idatziz gutxiago, denok dakizkigun arrazoiengatik. Euskaraz ez dakiten %60 horien eskubideak ere bermatuta jarraituko dutela, horretan ez dut dudarik; onenean, %40 elebidun horien eskubideak bermatuta ere, lehentasunezko bilakatuko da euskara Donostiako Udalean? %40 horietatik erdiek, demagun, euskaldun kontzientzia ahula dutela, edo euskaldun sentitu

arren, lehentasunez gaztelania erabiltzeko joera errotua dutela, giza ingurune hurbilenean erdaldunekin bizi direlako; edota, besterik gabe, erraztasun eta joera gehiago dutelako; orduan, planaren betetze maila apalagoa izan liteke, funtsean, horien eskubideak bermatzeko xedea duenez planak? Nik bezala hau irakurtzen ari diren guztiek dakiten bezala, Frantziako estatu-nazioak eta Espainiakoak ez dute horrela jokatu: lehenbizi, gaztelania eta frantsesa ikasteko betebeharra ezarri dute, legez, eta gero, hori benetan errealitate izan dadin baliabideak jarri dituzte. Entzuten ari naiz: ez dugu, ordea, haiek bezalakoak izan nahi! Behartu ez baizik konbentzitu, irabazi egin nahi dugu jendea. Euskara soilik eskubideetan oinarriturik hedarazi nahi dugu Euskal Herrian?, eskubide indibidualen diskurtso txepelean oinarri harturik? Sentimenduz ondo hornitutako arrazoi sendoagorik ez daukagu Euskal Herria euskaldundu dezagun? 1967an gertatu zen polemikara etorriz, oso labur adierazirik, Joxe Azurmendik honela ziotson Joseba Intxaustiri, gutunez: Guk eskubideak dizkiagu (indibiduok): lan egiteko, maitatzeko, euskaldun izateko, etc. Obligazio bat zeukak gizarteak geure eskubide bakoitzaren aurrez aurre. Alderantziz ere, berebat, maitatzaille, langille, euskaldun etabar eukitzeko eskubide dik gizarteak. Eta norbaitek konkretuago, baia den-denok nolabait, eskubide horiek erantzuteko ta konplitzeko obligazioa zeukagu. Nork eman dio gizarteari holako eskubiderik? Ez zekiat. Iturburu azalpen desberdinak emango dizkik filosofi zozialek. [] Eskubide-obligazioak indibidualismoaren hesitura barnean ulertzea zeharo erratutzat zeukat nik. (..) [] Hizkuntza, berriz, gizartearekin, lagun urkoarekin hartuemateko degu. Gizarteari nahiz gizarteagandik, ematekoa euskeraz hala erderaz eman, edo ta hartzekoa euskeraz hala erderaz hartu, ba zegok alde ederra. Kasu guztiotan presente dagoen zerbait ba dala uste diat: euskeraz mintzatzera gaituena, euskaldun jendeari zerbait eman nahia (edo beharra) duk. Euskara bizi duk, hor zeukeagu euskaldun herria ta HORRI eman nahi zioagu zerbait.(...) Nik ez zekiat indibidualismoaren planoan (edo subjetiboan) Aresti'k, Txillardegi'k, etc. zergatik euskera ikasi diguten, seguru asko arrazoi diferenteak izan zituztek. Baio plano zozial honetan euskaldun jaioa naizen honekin ba diate arrazoi komun hau: euskaldun herriari mintzatu bai zaizkiok. Euskal jendearekiko mia duk, nire ustean erabakitzailea. Nik hauxe azpimarratuko nuke, espiritu horrekin bat eginez: euskaldun izateko eskubidea ez ezik betebeharra ere badugu euskaldunok eta euskal herritarrok Euskal Herrian. Eta hori erakunde publikoetan ardurak dituztenek are gehiago, kasu honetan bezala, independentziazale euskaltzalea izanik argi eta garbi aitortu beharko lukete. Diskurtso samurragoa dela bestea, eskubidea gora eta eskubidea behera aritzea? Bai, noski; guretzat gezurtia eta antzua, ordea! Euskararena guztiz arazo politikoa ere badenez, Espainiako estatuaren barruan, Donostian, eta Euskal Herrian nonahi, espainolez bizitzeko eskubidea erreklamatzen eta inposatzen dutenek era guztietako oztopo larriak jartzen dizkigute eta jarriko ere dizkigute; beraz, esan dezagun argi eta garbi betebeharra dugula, eta familian, lagunartean, kalean, eta ordenagailuan, eta nonahi, lan franko egin beharrean garela Donostia eta Euskal Herria nagusiki euskaldun izan daitezen, hainbat belaunalditako lan eskerga; eta etorkizuna, ez dudarik egin, gure lanaren araberakoa izango dugu. Pako Sudupe (idazlea)
Euskara sustatzeko diru laguntzen %82 adjudikatuta ditu Jaurlaritzak

Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 1,5 milioi euro emango dizkio aurten BERRIA egunkariari
Ahalik eta azkarren ari da Eusko Jaurlaritzarako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza (HPS) euskara sustatzeko diru laguntzak adjudikatzen. Aurrekontuen onarpena berandutzeak prozesu guztia atzeratu duen arren, bost deialdiak zabaldu eta bi hilabete eta erdira, laguntzen %82 adjudikatuta ditu Kultura Sailak dagoeneko, atzo ohar bidez jakinarazi zuenez. Baliabide guztiak banatu arte onuradunen zerrendarik ez du plazaratuko Jaurlaritzak, baina BERRIAri eman beharreko zenbatekoa aurreratu du: 1.510.180 euro, iaz baino 60.000 gehiago. Euskaraz egunero argitaratzen diren kazetentzako diru partida mantendu arren, bi hedabide gutxiago daude zerrenda horretan: Oarso Bidasoko Hitza etaIrutxuloko Hitza astekari bihurtu dira.
Berria 2013/08/02
komunikabideena, hain justu. Dena den, Hekimenek, herri ekimeneko euskal hedabideak biltzen dituen elkarteak gogora ekarri du aurreko bi urteetan egindako jaitsiera ez duela berreskuratu. Era berean, komunikabideen atalak du pisurik handiena diru laguntzetan. Ia hamar milioi eurotik, %45 bideratuko ditu HPSk euskarazko informazioa eskaintzen duten hedabideetara. 1.820.000 euro banatuko ditu sei egunkariren artean iaz zortzi ziren, 1.841.500 euro 59 aldizkariren artean iaz, 63 ziren, eta 227.000 euro lau irratiren artean. Telebistentzat 500.5000 euro gorde ditu, eta Internet bidezko hedabideentzat, 485.000, baina irail-urrian egingo ditu adjudikazioak. Gainerako deialdiei dagokienez, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako udal eta mankomunitateetara 1.385.500 euro bideratu ditu Jaurlaritzak, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia garatzeko. Lantokietan euskara sustatzeko, berriz, 1.944.800 euro banatu ditu 179 enpresaren artean. Euskalgintzaren deialdiaren barruan, 972.000 euro bideratu ditu eguneroko bizitzan euskara sustatzeko, garatzeko edo normalizatzeko egitasmoetara. Uda ostean, berriz, IKT informazioaren eta komunikazioaren teknologien arloko deialdia ebatziko du: 807.500 euro.
Oro har, euskarazko hedabideentzako laguntzei eutsi egin die aurten Patxi Baztarrikaren taldeak: 4.875.000 euro. 2012ko aurrekontuekin alderatuta, murrizketarik izan ez duen deialdi bakarra izan da
Zenbatekoetan mozketak izan arren, HPSk nabarmendu du diru laguntza deialdi bat ere ez duela bertan behera utzi.
Euskaraz bakerik ez
Hara, badator Martin Ugalde. Praka motzak soinean, apretak oinetan. Artean, haurra da oraindik. Asko geratzen zaio idazle izateko. Erbestea ere ezagutzeke du. Badator kalean behera, amari eskutik helduta. Auto gutxi dabil errepidean; zorua ez da asfaltozkoa; espaloia traketsa da. Amak mandatu bat egin behar die Hernaniko senideei, eta, horretarako, herriko telefono publikora joan da Martin txikiarekin. Ugalderen ama euskalduna da; baita Hernanin bizi diren senideak ere. Telefonoa belarriaren kontra jartzen duenean, ordea, hizkuntza aldatzen du. Hariaren alde banatan daudenek gaztelania erabiltzen dute hitz egiteko garai hartan. Martinen amari, itxuraz, telefonoz hitz egiteko gaztelania erabili behar zela iruditzen zitzaion. Eleganteagoa izango zitzaion, beharbada. Idazle handia izango zenaren begietatik beste irakurketa bat sartu omen zen: tramankulu hark ez zuen euskara ulertzen. Horregatik hitz egiten zuen amak gaztelaniaz. Ez zegoen beste ulermen biderik. Martin Ugalderen herrian, Euskal Herriko herri gehientsuenetan bezala, izkribaua bizi izan zen. Hark bideratzen zituen herritarren kontuak eta administrazioarekin zerikusia zuen edozer gauza. Izkribaua guztiz erdalduna izaten zen, Espainiak bidalitako funtzionarioa. Ez zuen euskaraz zipitzik ere ulertzen. Eta euskaraz bizi ziren herritarrek harekin gaztelaniaz hitz egin behar, noski. Euren artean euskara erabiltzen zuten herritarrak gaztelania erabiltzen hasi ziren izkribaua tartean zen elkarrizketa guztietan; izan bakarka, izan taldean.
Iritzia 2013/08/03
Inertzia hartzean abiadura gelditzea zaila izan ohid a , e t a halaxe gertatu zen garai hartan ere: izkribauarekin erabiltzeaz gain, euskaldunak gaztelaniaz hitz egiten hasi ziren beren artean. Izkribauaren istorioa, euskara sustatzeko ikastaroetan ematen den adibide bat da. Martin Ugalderena, ostera, bere jaioterriko Udalak aspaldi argitaratu zuen pasartea. Tira, itzul gaitezen gure garaira. Kalean behera datorrena ez da Martin Ugalde; baina izan zitekeen. Ez da Andoainen pasatu, baina handik hurre gerta zitekeen. Izan ere, duela gutxi jazo da, Gipuzkoako UEMAko herri batean. Bake epailea izendatu Jaurlaritzak. Herrira iritsi da. Herritarrak bertaratu zaizkionean ahoa ireki du bake epaile berriak. Ez daki euskaraz; zipitzik ez, izkribauak bezala. Lanpostu horretarako euskara ez omen da lehentasunezkoa. Larritu dira herritarrak. Orain ezingo dute bake epailearekin euskaraz hitz egin. Beharbada, euskaraz bizitzetik euskaraz bizirautera pasatuko dira. Izuak mamu itxura hartu du: herritarren mingainetan gaztelania gehiago dantzatuko ote den beldur dira. Izkribauak desagertu ziren, baina bueltan datozela dirudi. Beste behin, euskaraz bakerik ez da. Garazi Kamio

Euskararen erabilera. Parlamentua
Parlamentuan, arrotz
Lau hitzetik hiru gaztelaniaz egiten dituzte Eusko Legebiltzarreko parlamentariek ganbera horretako osoko bilkuretan. Euskal Herria Bildu da euskaraz gaztelaniaz baino gehiago egiten duen alderdi bakarra
Gaztelania da nagusi Eusko Legebiltzarrean. BERRIAk ekaineko osoko bilkuretako azterketa egin du, eta ateratako ondorioa da hitzaldien %77 gaztelaniaz egin zutela parlamentariek. Gainera, euskararen erabileraren portzentaje orokorra EH Bilduko ordezkariek handitzen dute. Izan ere, euskaraz erdaraz baino gehiago egiten duen talde bakarra baita. PPk, PSE-EEk eta UPDk ia inoiz ez dute euskaraz egiten, eta EAJk, gutxi. Azterketa egiteko ekaineko osoko bilkuren idatzizko transkripzioa aztertu du kazeta honek. Hona hemen, saioz saioko azterketa eginda ateratako ondorioa. 1. Ekainaren 6a Euskal Herria Bilduko eta EAJko parlamentariek erabili zuten euskara modu nabarmen batean. EH Bildukoen kasuan, gehiengo dezenterekin, gainera. Bakarrik Igor Lopez de Munain parlamentariak erabili zuen gaztelania euskara baino gehiago. Dani Maeztuk %60 egin zuen euskaraz eta %40 gaztelaniaz. Pello Urizar, Rebeka Ubera eta Estitxu Breas Gonzalez de Zarate osoki euskaraz aritu ziren. EAJko Joseba Egibarrek (%80) eta Kerman Orbegozok ere (%60) euskaraz erdaraz baino gehiago egin zuten. Gainerako alderdi guztietako parlamentarien kasuan, agurrak eta diosalak kenduta, erdaraz aritu ziren erabat, Laura Garrido PPko parlamentaria kenduta, pasarte batean euskaraz aritu baitzen (%14). 2. Ekainaren 7a
Berria 2013/08/06
Eusko Jaurlaritzaren kontrol saioa izan zen. Oro har, Jaurlaritzako kideen artean joera nagusia gaztelaniaz egitekoa izan zen, egin zizkieten galderei hizkuntza berean erantzunda, edo euskaraz galdetuta ere erdaraz erantzunda. Iigo Urkullu lehendakariak %70 gaztelaniaz eta %30 euskaraz egin zuen, eta bera izan zen euskara gehien erabili zuen gobernuko kidea. Juan Maria Aburto (Enplegu eta Gizarte Politika), Estefania Beltran de Heredia (Herrizaingoa), Ana Oregi (Ingurumena) eta Josu Erkoreka (Justizia eta Herri Administrazioa) erdaraz aritu ziren erabat. Erkorekak joera du galdera egiten dioten hizkuntza berean erantzuteko, eta saio honetan galdera bakarra egin zioten, erdaraz. Arantza Tapiak (Ekonomiaren Garapena eta Lehiakortasuna) gaztelaniaz egin zuen batik bat (%82). 3. Ekainaren 13a Saio laburra, eta gaztelania nagusi. Ohikoa den bezala, EH Bilduko diputatuek erabili zuten euskara erdara baino gehiago. Rebeka Ubera eta Xabier Isasi euskara hutsean jardun ziren, eta Julen Arzuaga, ele bitan (%57, euskaraz). EAJko bi ordezkarik ere erabili zuten euskara, baina askoz ere neurri txikiagoan: Iigo Iturratek (%33) eta Alex Etxeberriak (%8) egin zuten apur bat euskaraz. Mikel ArrietaAraunabea jeltzaleak eta PP, PSE-EE eta

UPDko ordezkariek guztia gaztelaniaz egin zuen. 4. Ekainaren 20a Euskararen erabilera txikia, berriro ere, Eusko Legebiltzarreko osoko bilkuran. EH Bilduko diputatuak jardun ziren euskaraz gaztelaniaz baino gehiago. Marian Beitialarrangoitia eta Belen Arrondo euskara hutsean jardun ziren, eta Dani Maeztu euskaraz batez ere (%66). Diana Urreak euskaraz gutxi egin zuen: %14. EAJko ordezkarien kasuan, Jone Berriozabalek erabili zuen euskara gaztelania baino gehiago (%83). Gainerako jeltzaleei dagokienez, Amaia Arregi Romaratek eta Maribel Vaquerok erabili zuten apur bat euskara, %20 eta %12 hurrenez hurren. Sozialisten ordezkarien artean, Isabel Zelaak bere solasaldiaren erdia egin zuen euskaraz. 5. Ekainaren 21a Hilabeteko gobernuaren bigarren kontrol saioan, erdara nagusi berriro ere alde handiz. EH Bilduko hiru parlamentarik egin zuten guztia euskaraz, Lur Etxeberriak, Estitxu Breas Gonzalez de Zaratek eta Arri Zulaikak; Dani Maeztuk eta Belen Arrondok bi hizkuntzetan egin zuten, bi kasuetan gehiago euskaraz. Jaurlaritzako sailburuen artean, Cristina Uriartek (Hezkuntza) eta Josu Erkorekak egin zuten gehien euskaraz. Hezkuntza sailburuak erdia euskaraz eta erdia erdaraz egin zuen, eta gobernuko bozeramaileak %85 euskaraz galdera gehienak euskaraz egin zizkioten, eta hark euskaraz erantzun. Ana Oregik (%25), Arantza Tapiak (%25) eta Iigo Urkulluk ere (%14) erabili zuten euskara, gutxi bada ere. Eta Ricardo Gatzagaetxebarriak (Ogasuna), Juan Maria Aburtok eta Jon Darponek (Osasuna) erdaraz egin zuten dena. 6. Ekainaren 27a EH Bilduko legebiltzarkideek erabili zuten euskara erdara baino gehiago. Tartean, Marian Beitialarrangoitiak, Pello Urizarrek, Rebeka Uberak eta Belen Arrondok euskara hutsean egin zuten. EAJko kideen artean, Joseba Egibarrek (%75) eta Kerman Orbegozok ere (%70) gehiago egin zuten euskaraz gaztelaniaz baino. Gainerako alderdietako ordezkarien kasuan bakarrik Laura Garrido PPko kideak egin zuen apur bat euskaraz (%7).
Eusko Legebiltzarreko presidentea, euskara hutsean

Eusko Legebiltzarreko martxaren arduradun nagusia da Bakartxo Tejeria jeltzalea, eta euskara hutsean aritzen da saioa joan, saioa etorri. BERRIAk egindako neurketan ez da kontuan izan lehendakariaren euskararen erabilerak erabilera orokorraren portzentajean nola eragiten duen.

EUSKARAREN ERABILERA EUSKO LEGEBILTZARREKO EKAINEKO OSOKO BILKURETAN
EKAINAREN 6KO BILKURA Gaztelaniaz %79 Euskaraz %21 EAJ %25 EH Bildu %68 PSE-EE %0,1 PP %3 UPD %0 EKAINAREN 20KO BILKURA Gaztelaniaz: %74 Euskaraz:%26 EAJ %27 EH Bildu %70 PSE-EE %12 PP %0 UPD %0
EKAINAREN 7KO BILKURA Gaztelaniaz %76 Euskaraz %24 EAJ %19 EH Bildu %78 PSE-EE %0 PP %0 UPD %0
EKAINAREN 21EKO BILKURA Gaztelaniaz: %80 Euskaraz:%20 EAJ %19 EH Bildu %84 PSE-EE %0 PP %0 UPD %0
EKAINAREN 13KO BILKURA Gaztelaniaz: %83 Euskaraz: %17 EAJ %17 EH Bildu %76 PSE-EE %0 PP %0 UPD %0
EKAINAREN 27KO BILKURA Gaztelaniaz: %74
Euskaraz:%26 EAJ %45 EH Bildu %81 PSE-EE %0 PP %1 UPD %0

Euskararen erabilera. Parlamentua
Gero eta gehiago erabili bai, baina normaltasunetik urrun

Aldizkari ozialak aurten jasotako bilkuretan, 946 mintzalditatik 46 soilik egin dira euskaraz
Itzultzaileek gero eta lan handiago dute Nafarroako Parlamentuan. Ganberan gero eta ohikoago bihurtzen ari da gehiengoa diren parlamentari erdaldunek entzungailuen beharra izatea euskaraz hitz egiten duenari ulertu ahal izateko. Dena den, Nafarroako Parlamentua ez da Eusko Legebiltzarra, eta aurreko legealdiekin alderatuta euskara zerbait gehiago erabiltzen bada ere, horrek ez du esan nahi Gasteizko parlamentuaren pare hitz egiten dela. Are gehiago, parlamentua oraindik ere nor maltasunetik oso-oso urrun dago. Egindako urrats txikiek adierazten dute zenbat bide dagoen egiteko.
Berria 2013/08/06
baina hitz egiteko larri ibiltzen diren hiztunak, alegia. Nahiz eta parlamentarien artean portzentaje hori zertxobait handiagoa izan, antzeko neurrian dabil. Dena den, aurreko legealdietako berezitasunetako bat horixe da: euskaraz dakitenak gehitu egin dira. Hala, 50 parlamentarietatik hamahiruk dakite euskaraz edo zerbait dakite. Ezusterik ez dago ezaugarri politikoari dagokionez. Ia denak alderdi abertzaleetako ordezkariak dira: Bildu koalizioko zortzi legebiltzarkideetatik zazpik dakite euskaraz; Aralar NaBaiko seitik bostek eta Geroa Baiko bitik batek. UPNren hemeretzi harmailetan, Begoa Sanzberrok baino ez daki euskaraz. Ezkerrako eta PSNko parlamentarien artean ez dago euskaldunik, eta PPren kasuan guztiak dira erdaldunak, baina zalantza handi bat geratzen da: Amaia Zarranz. UPNko Sergio Sayasekin batera, euskalgintzaren aurkako adierazpenik gogorrenak egiteagatik nabarmendu da PPko parlamentaria legealdi honetan. Iazko azaroaren 8an, zalaparta mediatiko handia eragin zuen, krisiaren erdian Bilduk komunikabideetan euskara sustatzeko mozioa aurkeztea txundigarria zela esan zuenean. Agerraldi hark eragindako kritiken kontra, Twitter sare sozialean honako hau esan zuen: Nire aitona-amonak euskaldunak ziren, euskaraz hitz egiten dut eta egunero ikasten
Nafarroako Parlamentua gizartearen isla da. 2011ko Euskal Herriko Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, nafarren %11,7 elebidunak dira eta beste %7,5 elebidun hartzaileak, ulertzeko gai izan

saiatzen naiz, baina ez dut nahi inork ezer inposatu nahi izatea. Zarranzek euskararen balizko ezagutza argudio gisa erabili arren, sekula ez zaio euskaraz entzun publikoki, eta ez du hitz egin ganberan. Jakitearen eta erabileraren artean oraindik ere jauzi handia dago emateko, nahiz eta legealdian pauso txikiak eman diren. Aurtengo parlamentuko aldizkari ozialak hartu eta urtarriletatik ekainerako interbentzioak zenbatuz gero, ondorioa argia da: euskara oso gutxi erabiltzen da. %5eko portzentajea Argitaratutako mintzaldiak zenbatuta, gorabehera handiak daude. Urtarrilean 155 hitzaldi egin ziren, eta hamasei izan ziren euskaraz, hots, hamar hitzalditik bat izan zen euskaraz. Portzentaje hori, ordea, ez da nkoa, eta jaitsi egiten da hurrengo hilabeteetan. Otsailean aldizkari ozialetan jasotako 203 hitzaldietatik hamar izan ziren euskaraz; martxoan, 56tik sei besterik ez. Apirilean eta maiatzean, aldizkari ozialetan bilkura gutxi transkribatu baziren ere, 52tik bakarra ere ez. Ekainean, berriz, 380 mintzalditik hamalau besterik ez. Urtarriletik ekainera, mintzaldien %4,9an erabili da euskara. Hiru parlamentari nabarmendu behar dira, hirurak ere emakumeak: Bilduko Aitziber Legealdi hasieratik Sarasola beti euskaraz mintzatu da, baina urte hasieratik parlamentutik at da. Haren ondoren, Nekane Perezek askotan hitz egiten du euskaraz, eta Ruizek ere bai. Gehienbat, hezkuntzaz eta hizkuntza politikaz mintzatzen dira, baina baita ere osasun arloaz edo kulturaz. Aipagarria da, ordea, ekonomiak hainbeste pisu izan duen legealdian, euskaraz ez dutela hitz egiten parlamentari euskaldunek. Bigarren maila batean, Aralar NaBaiko Xabi Lasa dago, edo Patxi Zabaleta, zeinak historikoki euskara gehien erabili izan duen. Hortik aurrera, euskaraz gutxi egiten da. PSNko edo Ezkerrako legebiltzarkide askok agurreko hitzak euskaraz egin ohi dituzte. Yolanda Barcina lehendakariak, berriz, inoiz ez. Sarasola, Aralar NaBaiko Nekane Perez eta Bilduko Bakartxo Ruiz.
216.000
Araban euskara teknikariak kontratatzeko diru laguntza. Arabako kuadrilletan euskara sustatze aldera, teknikariak kontratatzeko diru laguntza onartu zuen atzo diputazioak. 216.000 euro emango ditu.

Erdaraz hitz egiteko lekua
Hitz egiteko lekua da parlamentua. Hitz egiteko tresnak dira hizkuntzak. Eta, beraz, hitz egiteko erabiltzen ez den hizkuntza lurperatzetik gertu dago. Ez du askorik iraungo. Euskal Herriko bi parlamentuetan oso gutxi hitz egiten da euskaraz: %25 inguru Eusko Legebiltzarrean eta %10 baino gutxiago Nafarroako Parlamentuan. Berez gizartean duen egoeraren parekoa du euskarak bi parlamentuetan. Baina eskertzekoa litzateke arriskuan den bertako hizkuntza gutxituaren aldeko babes eta konpromiso handiagoa alderdi politikoetako ordezkarien aldetik. Eskertzekoa ez ezik, beharrezkoa ere litzateke, legeak egiteaz gain, eredugarria delako gizarte batentzat bere ordezkari politikoen hizkuntz joera. Hala da Katalunian. Eta hala da hemen. Eta garbi dago, zenbakiei begiratuta, erdara dela parlamentarien tresna. Nola eskatu gero herritarrei euskararen aldeko konpromisoa norberak bere zereginetan hartzeko prest ez badago? Bota ere egingo lukete hartara ausartuko balitz. Ameskeriatzat joko lukete batzuek, baina segur aski beharrezkoa litzateke Hego Euskal Herriko bi parlamentuetan derrigortzea euskararen gutxieneko erabilera bat, gutxien-gutxienez, gaztelania bezainbeste erabil dadin. Parlamentarien borondatearen esku bakarrik uzten bada, ikusten da zein diren emaitzak. Iaki Petxarroman Badago, horrez gain, beste gogoeta bat gaiaren inguruan. Euskal Herrian euskara bazterreko hizkuntza da lege ikuspegitik ere. Pentsaezina litzateke frantsesa edo gaztelania ez den beste hizkuntza batean aritzea diputatu bat Frantziako Asanblea Nazionalean eta Espainiako Kongresuan.
Euskaraz aritzeko aukera aitortu diote eremu erdalduneko instituzio bati

Epaileak Izarbeibarko Mankomunitatearen helegitea onartu du, eta erabaki du ele bitara egitea arautu dezakeela
Eremu erdaldunean egoteak ez du esan nahi erakundeek guztia gaztelania huts-hutsean egin behar dutenik. Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak arrazoi eman dio Izarbeibarko Mankomunitateari, eta adierazi du erakundeek badutela gaitasuna gaztelaniaz eta euskaraz aritu erabakitzeko, nahiz eta Euskararen Legearen arabera eremu euskaldunean ez egon. Aurreko epai batek debekatu egin zion mankomunitateari oharrak eta horrelakoak ele bitara egitea, baina, helegitea onartuta, auzitegi nagusiak erabaki du legezkoa dela bi eletan jardutea. Orain bi urte onartu zuen euskara ordenantza eremu erdaldunaren eta mistoaren artean dago, eta auzitara jo zuen herritar batek. Nafarroako Administrazio Auzitegiak aintzat hartu zuen salaketa, eta bertan behera utzi zituen puntu zenbait; beste erakundeei euskaraz ere egitea, dokumentuak eta jakinarazpenak euskaraz eta gaztelaniaz egitea, eta mankomunitatearen izena ele bietara jartzea, besteak beste. Ordenantza Euskararen Legearen aurkakoa zela esan zuen epaileak. Erabakiaren aurka helegitea jarri zuen mankomunitateak, eta arrazoi eman dio Nafarroako Auzitegi Nagusiak. Epaileak esan du Izarbeibarko Mankomunitateak baduela ahalmena, tokiko erakunde gisara, euskara nola erabili arautzeko. Ikusteko dago epaiak ate bat
Berria 2013/08/07
zabaldu ote dien beste erakunde batzuei ere. Mankomunitatean diote aztertzen ari direla.
Helegite gehiena aintzat hartu du Irueko auzitegiak, baina ez erabat. Mankomunitatearen izena gaztelaniaz ez ezik euskaraz ere jartzea erabaki zuten ordenantza horretan, baina hori ere bertan behera utzi zuen administrazio auzitegiak. Puntu horretan bat egin du epaiarekin auzitegi nagusiak. Ohartarazi du izena euskaraz jarriko balute eremu erdaldunera hedatu egingo litzatekeela euskara edo elebitasuna. Erdara hutsezko izenarekin segituko du mankomunitateak, beraz. Epaiari buruz ez du baloraziorik egingo oraingoz mankomunitateak. Zer dioen aztertuta, irailean erabakiko dute zer urrats egin.
Hizkuntzaren kutxak, irekita

Azken hilabeteetan, 34 hizkuntzatan argitaratu dituzte euskarazko hiztegiak. Tresna horiek sortzerakoan, elkarlana izan da oinarri Interneten, baita hortik kanpo ere. Herritarrei dagokie hiztegiak osatzea.
Hizkuntzaren doinua eta zuzentasuna mantentzeko beharrezkoak dira hiztegiak. Hitzak gordetzen dituzten kutxak dira hiztegiak; hiztunek kutxa ireki eta hitzak mailegutzat hartzen dituzte, erabili eta berriro gordetzeko. Hiztegi berrienek, ordea, badute berezitasun bat: erabiltzaileek kutxako hitzak moldatzeko aukera dute, eta adierazpide berriak gehitu ditzakete. Orain arte denentzat ziren hiztegiak; orain, denentzat eta denek eginak dira.
Berria 2013/08/13
arabierarekin, hindiarekin, swahiliarekin eta txinerarekin lotu dute. Hiztegiak elebidunak dira, baina ingelesa erabili dute zubi lanak egiteko. Prozesua honako hau da: jatorrizko hizkuntzatik ingelesera itzultzen dira hitzak, eta ingelesetik euskarara; edota alderantziz. Hizkuntzak hautatzerakoan hiru irizpide erabili ditu Elhuyarrek: hizkuntzen hiztun kopurua handia izatea, kontinente bat baino gehiagotan hitz egiten diren hizkuntzak jasotzea eta euskararekin lehendik egin gabe dauden hizkuntza bikoteak osatzea. Igor Manterola Elhuyar fundazioko ikertzailearen hitzetan, gizarteari, orokorrean, eskainita daude hiztegiok, ez dira esparru jakin baterako tresnak, eta horrela jarraituko dute lanean. Jakinarazi duenez, beste hizkuntza batzuekin ere ari dira prestatzen hiztegi automatikoak. Arrasateko GoiHata itzulpengintza enpresak, berriz, japoniera-euskara sagu-hiztegia sortu du. Oraindik ez dago eskuragarri, baina laster Interneten egongo da, guztientzat eta doan kotobai.com atarian. Sagu-hiztegiak erabilerrazak dira Interneteko erabiltzaileentzat: japonieraz ulertu ezin ditzaketen hitzen gainean sagua jartzea nahikoa da euskarazko itzulpena ikusteko. Bi erakundeek lan gogorra egin dute hizkuntza baliabideok eratzeko. Hala ere, hiztegiok ez daude
Azken hilabeteetan aurkeztutako euskal hiztegiek aniztasuna eta lankidetza dute oinarri. Gutxienez 34 hizkuntzatan argitaratu dituzte hiztegiak, eta euskaldunen zein beste hizkuntza batzuetako hiztunen laguntzarekin gauzatu dituzte proiektuak. Elhuyar fundazioak Hiztegi Automatikoen ataria a u rk e z t u d u ; e u s k a r a a l e m a n a re k i n ,

amaituta, software askearen laguntzarekin egunero osatzen baitoaz. Teknika horrekin erabiltzaile guztiek lagundu dezakete hiztegia mardulagoa egiten, egile eskubideak irekiak baitira. Igor Manterola Elhuyar fundazioko ikerlariaren hitzetan, tresnak hobetzeko jendearen erabilera aprobetxatzea da asmoa, eta horrela, hiztegiak hazten joatea. Manterolak gogorarazi du Elhuyarrek orain arte eginiko bide berari jarraitu diola: eginiko hiztegi guztia askeak dira. Internetetik at Ez da Internet lankidetza eredua praktikan jartzeko modu bakarra. Software askearen erabileraren aurretik auzolana existitzen zen, eta oraindik ere jarrai daiteke bide hori. Gipuzkoako Foru Aldundiak euskaraz oinarrizko kontzeptuak adierazteko hiztegiak argitaratu ditu 28 hizkuntzatan, eta horretarako Euskara Elkarteen Topagunearekin eta jatorri desberdinetako herritarrekin lanean jardun du. Maider Elkoro Euskara Elkarteen Topaguneko kideak Gipuzkoatik kanpo jaiotako gipuzkoarrekin egin du lana, eta denen artean gauzatu dute proiektua. Diputazioak Elkororen jarduna proiektuaren arima izan dela nabarmendu du. Aldundiak 75.000 ale argitaratu ditu Gipuzkoan gehien entzundako hizkuntzekin. Udalei eman dizkie hiztegiak, behar dituztenek erabil ditzaten. Ekainean argitaratutako hiztegiek harrera ona izan dute, jada ale guztiak amaitu baitira. Foru aldundiak ale gehiago eskatu ditu, udaletan ez ezik, eskoletan eta harrera zentroetan ere banatzeko. Diputazioak ez du baztertzen hiztegiak hizkuntza gehiagotara itzultzea, baina, oraingoz, dituztenak zabaltzen saiatuko da. Marcos Nanclares Gipuzkoako Foru Aldundiko Migrazio eta Aniztasun zuzendariaren hitzetan, hiztegiok argitaratzeak bi helburu nagusi ditu: batetik, euskara erdigunean jartzea, hor dagoela ikusteko. Beste herrialdeetatik etortzen diren pertsona batzuek ez dakite euskara existitzen denik ere, eta haiei euskara aurkeztu nahi izan diegu. Bestetik, diputazioaren ideiei jarraiki, gutxiengo hizkuntzei keinu txiki bat egitea. Zuzendariak dioenez, bi norantzako bide bat egin nahi izan dute hiztegiekin: Haiek gure hizkuntza ezagutzea eta erabiltzea nahi dugu, baina guk ere haiena kontuan izanda: haiek gure herritarrak dira; beraz, haien hizkuntzak gure hizkuntzak ere badira.
Azkenaldian sortutako hiztegiekin, hizkuntza berriak gehitu zaizkie euskal hitzen kutxei. Herritarren eta Interneteko erabiltzaileen esku dago tresnok arduraz erabiltzea eta guztien artean kutxa horietako altxorra zaintzea. Hori da hiztegi berrien helburua: denen artean, denentzat. Software librea: hartu, moldatu, kopiatu, hobetu eta argitaratu Software libreaz asko hitz egiten da, baina zer da, zehazki, lizentzia mota hori? Lizentzia askearekin, erabiltzaileek nahi bezala eta edozein helbururekin erabil ditzakete programak. Edonork moldatu ditzake edukiak, inongo baimenik gabe: horregatik da lizentzia askea. Programa moldatzeaz gaiz, kopiatu egin daiteke, eta hobekuntzak argitaratzea zilegi da. Hori da, hain zuzen, software askearen xedea: adimen kolektiboaren bidez, erabiltzaileen ekarpenekin, tresna eraginkorragoak eta hobeak garatzea.
Baionako alkateari
Abuztuaren 1ean kaleratutako egunkari honen alean, azken urtez Baionako alkate i z a n g o d e n Je a n G r e n e t i e g i n d a k o elkarrizketa argitaratu zen. Izenburua, haren hitzak: Euskal lurralde elkargoaren alde naiz, baina ez dut inoiz sinetsi lortuko dugunik, Frantzia herrialde jakobinoa delako. Jakinaren gainean da haren iritzia nola aldatu den urte batetik bestera, Ipar Euskal Herriaren artikulazio instituzionalaren aurka egon baita beti.
Iritzia 2013/08/13
Horren harira, uztailaren 27an plazaratutako Le Jour nal du Pays Basque egunkarian elkarrizketa ere egin zioten, eta garbi zioen euskararen aldeko apustua oso kontuz egin behar zela, okzitanieraren hiztunak ez asaldatzeko. galit. Grenet, serio eta langile, alkate on eta arduratsu, 19 urtez jo ta ke, nire errespetua irabazi duzu, baina zenbait gauza ezin ulertu. Parti Radicala, zure taldea, jakobinoen eredu historiko bada, zertan hain gaizki mintzatu erradikalek asmaturiko estatu formulaz? Parti Radicala beti egon bada Frantziako erregioen instituzionalizazioaren aurka, zertan bat-bateko euskaltzaletasun taupada hori? Parti Radicala frantziar hizkuntzaz baino ez bada mintzo, nola liteke batekin bakarrik ahal izanda beste bi ere gehitu nahi izatea, zeintzuk eta erradikalek irentsi/zapaldu zituzten horiek? Gehiago barik, segi ondo eta eskerrik asko/ Mercs/Merci. Aitor Castaeda Zumeta Gizarte komunikazioan doktoregaia
Bestalde, elkar rizketa hartan, azken mandatuan Baionako aurrekontuen 600.000 ? euskararen ezagutzari eskaintzeaz harrotzen zen. Ez da gutti, ez. Baina kazetariak Baionako webgune ofiziala zertan ez zen euskaratua galdetzen zionean, normal-normal adierazten zuen: Dena ezin dugu euskaratu. Frantsestea ez omen da garesti.

Gemma Sangines eta Ferran Suay. Psikologoak
Euskararen ezagutzak derrigorrezkoa izan behar du Euskal Herrian
Berria 2013/08/17
Hizkuntzarekin kontzientzia duten hiztunekin lan egiten dute Sanginesek eta Suayk, psikologiaren ikuspegitik. Gaizki sentitu gabe nork bere hizkuntzari eusteko tresnak ematen dituzte.
AEKren udako barnetegi batean daude egunotan Gemma Sangines (Bilbo, 1970) eta Ferran Suay (Valentzia, Herrialde Katalanak, 1959), Adunan (Gipuzkoa), bi alabekin batera. Valentzian bizi dira, baina urtero etortzen dira Euskal Herrira. Taller d'Espai Linguistic Personal (TELP) tailerrak ematen dizkiete katalanei, baita euskaldunei ere. harentzat lehen aldia zen. Lehen beti hizkuntza aldatzen zuen. FERRAN SUAY: Asertibotasun kontzeptuak abantailaz gainditu dezake hizkuntza fidelitatearena. Fidelitateak militantzia eta ideologia eskatzen du. Asertibotasuna, berriz, kontzeptu orokorra da. Nahi duzuna eta iruditzen zaizuna egitera eramaten zaitu, inolako ideologiarekin bat egin gabe. Adibidez, galtza motzetan jantzita zoaz, azalpenik eman gabe. Asertibotasunak psikologian lotura du gauzak egitearekin, azalpen subjektiborik eman gabe. G. S.: Asertibotasuna nahi duzuna egitea da, zure iritziaren arabera, besteak errespetatuz, eta zure barnean gaizki sentitu gabe. Zortzi urte luze joan dira L'espai Linguistic Personaleko tailerrak ematen hasi zinetenetik. Zein esperientzia jaso duzue urteotan Herrialde Katalanetan eta Euskal Herrian? G.S.: Konturatu ginen bazegoela jendea militantzia baduena hizkuntzarekin, hizkuntza maite duena eta hizkuntzari eusteko gogoa ere baduena, baina ez dakite nola jokatu katalanarekin. Pentsatu genuen psikologian oinarrituta hainbat tresna aurkez genitzakeela,
Hizkuntza asertibotasunean lanean ari zarete azken urteetan. Baina zertan datza zehazki? GEMMA SANGINES: Adibide batekin azalduko dut. Aurreko batean, barnetegiko lagun bat Donostiara joan zen, eta taberna batean izozki bat eskatu zuen. Tabernariak esan zion ez zuela ulertzen. Lagunak eskatzen jarraitu zuen, keinuekin. Ematen du kontu normala dela, baina

egoera hori hobetzeko. Hiztuna hobeto sentitzeko. Gero eta tailer gehiago joan ginen egiten; aurrenekoak Valentzian egin genituen, gero Katalunian, Balear Uharteetan eta Andorran, eta 2006an hasi ginen Euskal H e r r i a n . Ta i l e r h a u e n h e l bu r u a d a hizkuntzarekin kontzientzia duten hiztunak laguntzea hizkuntzari eusten. F.S.: Katalanaren eta euskararen baldintzak ezberdinak dira. Herritarren ulermenari begira, bereizi behar dira katalana eta gaztelania, eta euskara eta gaztelania. Katalanaren kasuan, ulertzen ez duela esaten duen zerbitzariak gezurra esaten du. Beste arrazoi batzuengatik egiten du, esate baterako, abertzale espainiar sutsua delako edo erosotasunagatik. Berdin zait pertsona horrek nik gaztelaniaz hitz egitea nahi badu, nik katalanez hitz egiten jarraituko dut, erosoago egiten zaidalako. Nola sentitzen dira Valentzian hiztunak beste batek esaten dienean ez dutela katalana ulertzen? F.S.: Valentziako erkidegoan azkeneko hilabeteetan hainbat gertakari larri izan dira; hainbat poliziak abusuzko jokabideak izan dituzte katalanez mintzatu zaizkien pertsonekin. Arenal Sound jaialdian, adibidez, emakume bati ez zioten sartzen utzi, zinpeko zaintzaileari katalanez hitz egin ziolako. Hori guztia ez da kasualitatea. Errepresioa dosi neurtuetan mantentzen ari dira, beldurra ziurtatu eta herri batek hizkuntzaz alda dezan. Indarrez lortzen da hori, eta hala egin zuten frankismoan. Vicent Partalek Valentziako egoera Nafarroarenarekin alderatzen du. Ados zaudete? G.S.: Bai, bikiak direla ematen du. Bi herrialdeetan gobernuek nazioaren izaera ukatzen dute eta errepresio handiagoa ezartzen dute. Hiztunen aldetik, Valentziakoak Kataluniara joaten direnean eta Nafarroakoak Araba, Bizkai eta Gipuzkoara, hazi egiten dira, eta hiztun asertibo gisa jokatzen dute. Hizkuntza paisaia erosoago bat ikusten dute. Alderantziz, Kataluniakoak Valentziara eta EAEkoak Nafarroara joaten direnean, hizkuntza aldatzen dute.
F.S.: Euskal Autonomia Erkidegoan eta Katalunian egon dira gobernuak hizkuntzaren aldeko politikak egin dituztenak, ahul samarrak izan arren. Valentzian eta Nafarroan, berriz, politika deuseztatzaileak egon dira hizkuntzaren aurka, baina nahiz eta diru asko eta tranpa legalak erabili, ezin izan gaituzte deuseztatu. Nahiz eta guk pertsonen jokabideekin lan egiten dugun, garrantzitsua da hizkuntzaren aldeko benetako politikak egotea. Soilik horrela manten daiteke hizkuntza bat. Zein hizkuntza politika behar da hizkuntzak aurrera egin dezan? F.S.: Herrian bizitzeko, hizkuntza propioaren ezagutza beharrezkoa egiten duen politika. Euskararen ezagutzak derrigorrezkoa izan behar du Euskal Herrian. Beste hizkuntza batzuk ezagutzea desiragarria eta txalogarria izan daiteke. Euskaraz ikasi ez dutenek hiltzen diren

arte gaztelaniaz bizitzeko aukera eman daiteke, baina iraungitze data jarri behar da gaztelaniazko agirientzat. Nahiz eta desiragarria ez izan pertsona bat euskal hiztun elebakarra izatea, aukera hori eman behar zaio. F.S.: Legeak gauzak erraztu behar dizkio euskaldunari. Gaur egun, oso zaila da euskaldun gisa denbora ez galtzea gauza arruntetan, administrazio kontuetan eta. Asertiboa izan nahi baduzu, denbora asko erabili behar da. Egoerari buelta eman beharko litzaioke. Katalunian, adibidez, duela hiru urte lege berri bat onartu zuten, zinemako eskaintzaren %50 katalanez izan behar zuela ezartzen zuena. Ez da %10 ere bete. Legea egiten baduzu eta ez bada betetzen, are txarragoa da. G.S.: Elebitasunarekin ahoa betetzen zaien indar politikoak lege horren aurka agertu dira, nahiz eta elebitasun purua izan: %50 katalanez eta %50 gaztelaniaz. gatazkatik ihes eginez. Kaleko euskal hiztunak konplexu askorekin ikusten al dituzue? G.S.: Bai, Katalunia, Galizia eta Kurdistango hiztunak bezala. Euskal hiztunek konplexu handiak dituzte; autoestimu baxua dute, eta p e n t s at ze n d u t e b e s t e e n e s k u b i d e a k garrantzitsuagoak direla. Ondorioz, euren hizkuntzari uko egiten diote maiz. F.S.: Hizkuntza bi modutan suntsi daiteke: batetik, hiztunek hitz egiteari utziz; eta, bestetik, hizkuntza erderakadaz betez, atzerrikoek uler dezaten. Kanpotarrak ez dira bertakoak baino gutxiago, baina ezta gehiago ere. G.S.: Bestalde, beti besteak babesten gabiltza, eta horregatik haien hizkuntza erabiltzen dugu. F.S.: Europan hizkuntzak jakitea gaitasun gisa ikusten da, eta hori hizkuntza propioetarako baliatu beharko genuke. Katalanaren eta euskararen egoera hobetuko den itxaropenik ba al duzue? G.S.: Egoera politikoa aldatzen denean gauzak arinago joango dira. Hiztunok gure arduraren parte bat badugu, baina gobernuen bultzada gabe ezin dugu ezer lortu agintariak kontrako bidean badaude. F.S.: Hiztunak ez du errudun sentitu behar, ez hizkuntzarekin gertatzen denarekin ez egiten duenarekin. Erruak eta penak ez du inolako erabilera praktikorik. Hiztunek ardura izan behar dute euskaraz ahalik eta gehiago hitz egiteko, baina administrazioek dute ardura euskara babesteko eta garatzeko.
Une oro euskaraz aritzeak lotura al du deserosotasunarekin? G.S.: Bai; hiztun asertiboa baldin bazara, ematen du bizitzan liskar bila zabiltzala. Beti zuk protestatzen duzu, eta hizkuntza gatazka bihurtzen duzu. Gatazka letra larriekin. Baina horrek desagertu egin behar du. Politikariek eta pertsona esanguratsuek jokaera ona mantendu behar dute hizkuntzaren alde, lasai eta
'Qu suerte que tenis el euskara'

Hauxe esan zidan Madrilgo familiako mediku batek, nork eta PPri botoa eman dion madrildar mediku erdaldun batek: Qu suerte que tenis el euskara!. Zorionekoak gu, euskara daukagulako! Krisian murgilduta, murrizketak non-nahi, eta osasun sistemaren pribatizazioaren mehatxuaz zitzer hodeiak zeruan. Madrilgo osasun langileak gora begira (zerura ez, guri begira) eta inbidia sanoaz; eskerrak euskara daukazuen. Euren ustez, euskara baita, edo izan daiteke, gure babesa, gure ezkutua. Eta gu, konturatu ere ez. Agian Madrilgoak baino apur bat hobeto gaude, baina murrizketak hona ere heldu dira. Legea bete egin behar da, beste aukerarik ez omen dago, eta langile publikoen lanaldia luzatu behar da. Eta, aldi berean, soldaten jaitsiera edo izozketa jasan behar. Eusko Jaurlaritzako funtzionarioek lanordu gehiago eta egun libre gutxiago izatea nahi omen du gobernu berriak eta arrazoizko neurriak direla dio Andres Zearreta Funtzio Publikoko sailburuordeak. Sindikatuak honen aurka noski, inposaketa dela argudiatuz, Madrilek zer esan eta Gasteizek huraxe egiten duela esanez. Baina sarritan sindikatuen eta langile publikoen aldarrikapenek ez dute gizartearen onespenik lortzen, ez daukate harrera ona. Alfer hutsak omen gara, gure lan baldintzak ezin hobeak, eta gure soldata besteek ordaintzen dute; azken batean gure gainean gaizki esaka ibiltzea ohiko gauza izan da beti.
Iritzia 2013/08/28
Borroka lan baldintzetara mugatzea oso zaila dirudi krisi egoera batean.
Egoera honetaz baliatuz, hogeita hamaika eskutik, neurri hauen funtsezko helburua ordezkoak kaleratzea eta dirua aurreztea dela ematen du. Eskerrak euskara daukagun. Osakidetza sortu zenetik 20 urte baino gehiago igaro dira, eta, oraindik ere, ez dugu osasun arreta euskaraz eskaintzen. Ez ditugu

gure erabiltzaileen hizkuntza eskubideak ber matzen, eta, kalitatea eta euskara banaezinak izanik, zerbitzuaren kalitate huts ikaragarria agerian jartzen du honek. 2013ko maiatzaren 13an aurkeztu den Euskara Planaren ebaluazio-txostenak dio euskararen erabilerak aurrera egin duela, hizkuntzaeskakizunen esparruan batez ere... Bigarren Euskara Planari ekin diote orain, eskubideak babesteko eta euskara laneko hizkuntza gisa bultzatzeko, eta aplikazio informatikoak euskaratuko dituzte. Onak gaude itsuari argi egiteko, zorionekoak gu! Beharbada sailburuordeak arrazoi osoa dauka, eta igoera hori ezartzeko modu asko daude. Eta txokoan utzi duen pilota errebotera bidaliz, sindikatuek badaukate aukera buru eta zuzendariei aurre egiteko; aldi berean, lanpostu nkoa daukagunok gure lankideen lanpostuak babesteko. Langileen arteko elkartasuna izan daiteke jendea euskararen mundura biltzeko aukera. Lanaldiaren igoera osasun alorra euskalduntzen eman dezagun proposatzen dut nik: euskara ikastaroak, euskara teknikoan trebatzea, historia klinikoak itzultzea, euskararen ibilbideak garatzea... Emergentzia egoeran, gakoa akordioa da, garai berri bat irekitzeko akordioa, dio Lehendakariak, eta zuzen dago. Emergentzia nazionalean gaudelarik (badauka euskarak tokirik gure nazioaren kontzeptuan?), Osakidetza euskaldundu dezagun, ahalegin txikia ez, ahalegin eta esfortzu handia eginez. Lan ordu gehiago, beharbada, baina ez da lankiderik kalera joango; alderantziz, ordezkoen laguntza ezinbestekoa izango litzateke. Horrela, adostasunez, denak pozik: batzuk, legea bete dutelako; paziente euskaldunak, euskaraz jasoko dutelako arreta; sindikatuak eta langileak, lanpostuak errespetatuko direlako, edo sortuko direlako. Euskara, gure babesa, balizko pribatizazioen aurkako babesa; izan ere, enpresa pribatuek ezingo dute osasun alorra euskaldundu, eurentzat ez da izango ekonomikoki bideragarria. Osasun sistema publiko batek bakarrik eskain dezake osasun arreta euskaraz, eta, euskararen bitartez, sistema publikoa defenda dezakegu. Euskara gure ezkutua, langileon eta erabiltzaileen onerako. Eta, beharbada, Jaurlaritzak arrazoia dauka, baliteke euren asmoa ez izatea dirua aurreztea, legea betetzea baizik. Ados, orduan; bete dezala legea, hizkuntza eskubideak eta kode deontologikoa errespetaraz ditzala, kalitatea lortzeko. Osasun arreta euskaraz eskain dezala Osakidetzak, behingoz. Aitor Montes Lasarte (famili medikua)
ESANA. JOSE LUIS LIZUNDIA. Euskaltzaina

Anestesista batek nahi duen hizkuntza hitz egin dezake, eta mutua bada, ez da ezer gertatzen
Euskararen jaia Hazparnen

Zazpi Seme Alaba elkarteak Hitzahats jaialdia antolatu du gaurko, eguerditik ordu txikietara
Hitzahats jaialdia egingo dute gaur, Hazparnen (Lapurdin). 7SA (Zazpi seme alaba) elkartearen ekinbidea da, eta bertsoa, dantza, jolas eta musika ekitaldiak bilduko ditu. Berria 2013/08/31 hainbat elkartek eta eragilek parte hartuko dute jaialdian. Bide batez, jaian omenaldia egingo diote 2011. urtean hildako Patxi Arotzarena musikariari. Eguerditik arratsaldera, bertsoak, dantzak eta haurrentzako jolasak egongo dira. Jojo ta Ramuntxo, Pantxix ta Marie, Beadin Lohiage eta Xabi Soubelet arituko dira kantuan. Ondoren, 17:00etatik 19:00etara, poteoa antolatu dute, musikarekin. Hazparneko gau eskolak, Ttattola gaztetxeak, Eihartzea elkarteak eta inguruko ikastolek osatzen dute Zazpi Seme Alabak taldea. 2012ko udazkenean osatu zuten, euskara lokarri. Gaurko jaian, zerbait eskaini nahi dute adin guztietako jendearentzat. Hazparne Azpeitiarekin (Gipuzkoa) senidetuta dagoenez, azken honetako Gaueko kontzertua 19:00etan hasiko da, eta 15 euro ordainduko beharko dute entzuleek. Kolpez Blai, Sister Simone, Txakun, If Renaud Was a Punk, Dj Pistoletak, L'Opium du Peuple eta Elisa do Brasil taldeak arituko dira agertokiaren gainean. Eta 02:00etatik aurrera, dantza jaia Ttattola gaztetxean, Ingumarekin.
Iraila
iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila
Eskubideen hierarkia osasun arloan

Euskal Osasun Zerbitzua, Osakidetza, euskaldunoi osasun-arreta eskaintzen digun ze r b i t z u p u bl i k o a d a g u z t i o n a , unibertsala denontzakoa , eta doakoa. Guztiona, denok ordaintzen dugulako, denon artean egin baitugu, eta unibertsala, denon zerbitzura dagoelako, bereizketarik onartu gabe. Osasun-laguntza maila berean, berdintasunean, eskaintzen zaio edonori arraza, sexu, jatorri, adin, ideologia edo beste edozein ezaugarrirengatik inor alde batera utzi gabe. Osakidetza Euskadiren ikurretako bat da, Osasun Sailburuaren hitzetan gure DNAn txertaturik dago, eta Osakidetzarik gabe ez omen dago Euskadi ulertzerik. Beraz, Osasun alorrean ez dago arazorik, ez dago liskarrik, ez dago gatazkarik. Elkarbizitzarako tresna egokia, egokirik bada, topatzen asmatu dugu, eta Osakidetza du izena. Baina gauzak horrelakoak al dira benetan? Osasun-arreta osoa euskaraz eskaintzen al dugu? Edo, beste modu batera galdetuta, euskaldunei zerbitzua euren hizkuntzan ematen al diegu? Eta erantzuna ezezkoa bada, ez al du horrek unibertsaltasunaren printzipioa errotik zapuzten? Erabiltzaile guztiak ez dira berdinak, mailak daude, hierarkiak. Erdal hiztunak e r a b i l t z a i l e p r i b i l e g i at u a k d i r a , e t a euskaldunak bigarren mailako erabiltzaileak, euren hizkuntza eskubideak urraturik ikustera ohituak. Eta horrek
Berria 2013/09/01
kalitatean pitzadura dakar, arreta pazientearen hizkuntzan egin behar dela ahaztu dugu. Hori da gaur egun dugun egoera, erabat onartuta dagoen egoera. Eskubideen hierarkia dago, eta, hizkuntzaren arabera, arretaren kalitatean bi maila ezberdin.
Eta eskubideen hierarkiaren aldekoak egon badaude. Horien ustez euskalduna ez da, antza denez, euskaraz dakien erdalduna baizik, gaztelania baita batzen gaituena, geure benetako hizkuntza, guztiona, gehien zabaldua, orokorrena eta orotarikoa. Oker gaudela diote euskaldun eta erdaldunak bereiztean, ezberdintzean, desberdintasuna beste maila batean kokatzen baita: hiztun elebakarrak edo eleaniztunak daude, eta hori da dena. Eta

horrek eskubideen hierarkiara garamatza behin eta berriro. Erdaldun elebakarren hizkuntza eskubideak euskaldunenen gainetik daude: erdaldunek ez dute zertan euskara ikasi, ezin ditugu behartu. Baina, alderantziz, euskaldunok erdara ikasi beharrean gaude, nahi eta nahi ez, lege unibertsalak hala agintzen du eta. Estatuak hizkuntza inposatzeko eskubide osoa du, eta hizkuntza hori hiritarren hizkuntza bihurtzen da denon hizkuntza . Euskaraz ikastea borondatezkoa izan daiteke, gomendagarria, baina ez da eskubide bat, eta, are gutxiago betebehar bat. Eta horrela pentsatzen dutenek osasun arreta euskaraz ematea inposiziotzat jotzen dute. Langileok ez daukagu zerbitzua euskaraz eman beharrik, erabiltzaileek egin behar dute erdaraz. Hori da gaur egun dugun egoera, eskubideen hierarkia, alegia. Eta gure ikurra, gure DNA, osasun sistema publikoa da, Osakidetza. Gaixoak hil egin daitezke, eta, noski, hiltzen zaizkigu azkenean; nor mala da, gizaki hutsak gara eta horrelakoa da bizitza. Baina hizkuntzek ez dute zertan hil. Osasun-sistemak hizkuntzen osasunean eragina izan dezake. Osasun alorrean euskarari babesa emanez gero, onar dezakegu. Baina euskararen galbiderako tresna ere bilaka daiteke, erremediorik ipintzen ez bazaio oraingo tratamenduari. Ezer egiten ez badugu, sekula ez dugu lortuko parekotasunik, berdintasunik; euskara beti bigarren mailako hizkuntza izango da, eta euskal hiztunak, bigarren mailako herritarrak. Eta hizkuntzarenak egin dezake denbora izan baino lehen. Hizkuntzen hierarkia, eskubideen hierarkia, baita osasun arretan ere. Aitor Montes Lasarte Familia medikua
Teoria horren arabera, mundu osoan berdin gertatzen da hizkuntzen arteko lehian: zenbat eta hiztun gehiago izan, orduan eta indar gehiago izango du hizkuntzak, eta hura ikastea ezinbesteko bilakatzen da. Baina horrek ez du esfortzurik eskatzen, eta ez du inoren eskubiderik ez nortasunik urratzen, normala eta naturala baita.
Emeki-emeki, egin eta iraun

Maitea zuen esapidea: Emeki-emeki. Euskarari buruz galdetzen ziotelarik jalgitzen zitzaion ahotik. Emeki-emeki behar da jokatu, urratsez urrats. Pragmatikoa, ametsei uko egin gabe. Ni pragmatismoaren alde naiz, ez dut uste iraultzek gauza handirik ematen dutenik. 1923ko maiatzaren 13an sortua, sobera i k u s i a z e n . G o g o a n z u e n Fr a n o i s Mitterrande Frantziako presidentearen 1981eko promesa: euskal departamendua eta hizkuntza gutxituentzako legea. 30 urte geroago beste Franois batek, Hollandek, hitzemandakoa bezalako lege bat. Hizkuntza ez da ofiziala; ez dut uste sekula ukanen dugunik. Hain hertsiak dira, hain jakobinoak, ez dutela sekula onartuko. Lege geriza hori ikusi gabe, i g a n d e a n h i l z e n Je a n H a r i t x e l a r, euskaltzainburu izana, 90 urtetan. Pragmatismoak ez zuen gortu, ordea, Haritxelarren jarduna. Euskaltzaindian ez ezik, hezkuntzan eta kulturgintzan hamaika jarduera ere sortu zituen. Egin zuen, eta iraun. Emeki-emeki. Hartu zituen karguetan erakundeak egonkortzen lagundu zuen. Euskaltzainburu gisa ezagun bazen ere, lan asko eta askotarikoak egindakoa zen. Emeki-emeki. Ikas elkarteko buru izan zen hogei urtez; Udako Euskal Unibertsitatearen lehen saioak antolatu zituen; Baionako unibertsitatean euskarazko lehen eskolak sartu zituen; Euskal Kultur Erakundearen egungo
Berria 2013/09/03
oinarriak finkatzen aritu zen; pilota federazioan ere bai... Baionako Museoko buru ere izan zen, 22 urtez, 1988 arte.
Politikari ere eman zitzaion. Baigorri sorlekuko auzapez izan zen 1971tik 1980ra. Baina ez zuen amaiera gozorik izan langintza horretan. 1980ko martxoan, Iparretarrak-eko bi kideri lehergailu bat zartatu zitzaien. Baigorrikoa zen bietako

bat, eta hiletara joan zen Haritxelar. Herritarrek ez zuten onez hartu: Ez didate barkatu. Joan nintzen giristino gisa. Baina baigorriar batzuentzat bekatu mortala egin dut. Udal taldeko kide guztiek dimisioa eman zuten segituan, eta Haritxelarrek utzi egin zuen herriko etxea. Eta zenbat kazetatan lan egina. Ehunka idatzi argitaratu zituen, liburuez gainera. Lapurdum, Egan,Hegats, Bulletin d Muse Basque,Enbata... Her ria kazetako zuzendariorde ere aritu zen. Aitortzak ere hala iritsi zitzaizkion: honoris causa doktore izendatu zuten EHUk eta UNED Urrutiko Hezkuntzarako Espainiako Unibertsitateak, Euskaltzaindiaren omenak aparte. hor. Euskaltzaindiaren gidaritza hartu zuen Ipar Euskal Herriko lehen herritarra izan zen. Nafarroa Beherekoa, zehatzago esateko, Baigorrikoa; Karrika Gaiztoan sortu zen Jean Haritxelar Duhalde. Begiko zuen hamahiru zenbaki hori, hilaren 13ko 13:00etan sortua izaki arreba gazteagoa ere bazuen, eta beti frantses grafiaz idatzi zuen lehen deitura horrek hamahiru hizki edukiki. Ni hamahiruarekin oso ongi konpontzen naiz!, aitortu zion Imanol Murua Uriari kazetariari, Jakinaldizkariak 2011n argitaratu elkarrizketan. Izango zuen etxeak zerikusirik. Guarda eta mug azainak alde batetik, irakasleak bestetik, halakoa zuen familiaren askazia. Aitaren aldekoak, funtzionariak ia denak. Amaren partekoak, laborari eta tratulariak. Aita jostuna izan zuen, baina amonaren nahia nagusitu: Jean gaztea maisu izatea nahi, eta horretara egin zuen bidea. Eskola publikoan ikasi zuen, Baigorrin. Fr a n t s e s e z . 1 2 u r t e r e k i n , e s k o l a ziurtagiriaren etsaminean kantonamendu osoan lehenbiziko geratu. Ikasteko gaitasuna, eta etxean begi onez ikusten, Baionan jarraitu zituen ikasketak; Okzitaniako Mont de Marsanen eta Tolosan jarraitu zuen gero. Gerra betean zela. Haritxelarrek 16 urte zituenean hasi baitzen bigarren mundu gerra. Alemanak s a r t u z i r e n , B a i g o r r i k o mu g a r a i n o. Gurasoen etxean ofizial aleman bat ere e d u k i z u t e n g e l a b at e a n , b i u r t e z . Ikasketekin jarraitu zuen, gorabeherekin. Tolosatik Parisera joan, eta tartean soldadu hartu zuten, 1945ean; baina gerra finitu zen hiru hilabetera. Parisen lizentziatura bukatu eta gaztelania ikasi zuen. Frantziako Gobernuaren beka batekin
50 urteko begiratua Egin, era iraun. Emeki-emeki. Euskaltzaindian bertan 22 urte egin zituen euskaltzainburuorde, eta hamasei gehiago euskaltzainburu, Luis Villasanteri harturik lekukoa 1989an, eta Andres Urrutiari emanik 2004an. Mende erdiko ibilbidearekin egin zezakeen balorazioa: Gauzak osoki aldatuak dira. Azken 50 urteetan izan da iraultza, hori baita iraultza egiazkoa. Ez egun batean egiten dena. Emeki-emeki. XX. mendearen bigarren partea euskararentzat nire ustez garai handia izana da, eta bereziki Euskaltzaindiak lan ikaragarria egin du

Espainiara jo zuen 1947an eta 1948an, gaztelania ikastera. Parisera itzulita, 1949an ezkondu zen, Colette Neveurekin, eta 1950ean egin zituen oposizioak, baita lehena gelditu ere. 27 urterekin, prest zen irakasle izateko. Laster izan zituzten semealabak, hiru. Parisen lehena, Agenen hurrengo biak, hango lizeoan irakasle hasi baitzen Haritxelar. Baina jarraitzen zuen euskal munduari atxikita. Pierre Topet Etxahun koblakariaren ikerketa batetik, Rene Lafonekin Bordelen izan zuen topaketa bestetik euskara zientifikoki ikasi behar zuela esan zion Lafonek; Haritxelarrek berak aitortua da garai hartan deklinabide bat bazenik ere ez zekiela, Piarres Lafittek utzitako liburuak gainera... 1962, urte berezia 1962an iritsi zitzaizkion aldaketa handiak. Berezia izan zitzaion urte hura. Ez bakarrik Euskal Herrira itzuli zelako, Angelura (Lapurdi). Baionako Euskal Museoko buru hartu zuten urte hartan; eta Bordeleko Unibertsitatean gaztelania eta euskara eskolak ematen hasi zen euskarazko eskolak eman zituen lehenetarikoa izan zen; eta euskaltzain oso hautatu zuten. Geroago, 1966an, euskaltzainburuorde jarri zuten. Emekiemeki, 38 urte egin zituen, guztira, Euskaltzaindian. Eta euskaltzain urgazle izaten jarraitu zuen gero; euskaltzain emeritu ere izendatu zuten 2006an.
Pragmatikoa zuen euskarari buruzko iritzia ere: Nik esaten dudana da euskara politikaren gainetik dagoela; guztion errespetua merezi duela eta ezin duela izan politikaren erabilgarri. Besterik da hizkuntza politika. (...) Herri hau elebiduna da. Hortaz, normala iruditzen zait jendeak bi hizkuntzak ikastea. Gehiago esango nuke nik. Iruditzen zait hemen bizi direnek hiru hizkuntza jakin beharko luketela.
Euskararen eta euskal kulturaren zalduna gogoan

Andres Urrutia euskaltzainburuak esan du Haritxelarrek ez zituela inoiz ahantzi akademiaren zereginak
Baionako hil-kaperan Euskaltzaindiaren domina bat ezarri zioten Jean Haritxelarren gorpuari Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Xarles Bidegain euskaltzainburuordeak atzo eguerdian, beste hainbat euskaltzain ere han zirela. Ekintza barnekoa izan da, azaldu zuen Urrutiak. Buruordeak eta biok gorpuaren gainean jarri diogu berak urte luzeetan jantzi izan duen domina, jendeak hona hurreratzean ikus dezan nor zen Haritxelar, eta bere euskaltzain izate hor irudikatuta ager dadin. Eta euskaltzain izate horrek dauka, edo dakar berarekin, euskararen aldezle eta sustatzaile sutsua izatea, Jeanen kasuan, ipar zein hegoan, edo, hobeto esanda Euskal herria osoan, hori baitzen Jeanen ametsa, etorkizun hobe batean euskaldunok bizi ahal izatea Euskal Herri batean, eta Euskal Herri horretan euskarak eta euskal kulturak leku esanguratsua izatea. Literaturaren inguruko gaietan aditua eta sona handiko ikertzailea izanik ere, Haritxelarrek ez ditu ahantzi edo baztertu akademia bati dagozkion gaiak, alegia, hizkuntzaren aitzinamendua eta egokitzapena, Urrutiak Haritxelarri buruz hedabideetan zabaldutako artikuluan adierazitakoaren arabera. Horretan ere, Euskaltzaindiaren bi arloak, Iker eta Jagon, haren xede eta helmug a izan dira, ikerketarekin batera beti landu izan baitu euskararen presentzia gizartearen arlo
Berria 2013/09/03
anitzetan, nornahirekin eta nonahi, jakitun izanik euskara bera dela euskaldunen nortasuna eta bilgunea. Mota eta pentsaera bateko nahiz besteko agintari, talde eta gizarte arduradunekin lan egin du Haritxelarrek, eta guztiekin nabarmendu ditu euskararen eta akademiaren zereginak. Zin-zinezko zalduna, euskararen eta euskal kulturaren zalduna izan da, Urrutiaren ustez, euskaltzainburu karguan bere aurretik izan zena. Zaldun izate horrek ekartzen zion, bestalde, pentsamolde berekoak ez zituenen errespetua eta aintzat hartzea. Hamaikatxo aldiz ibili da Jean Haritxelar Euskal Herri osoan zehar agintariekin aspertu gabe euskararen arrazoiak ematen eta azaltzen. Euskararen ofizialtasuna behin eta berriro aldarrikatu du eta, bere kargua utzi zuenean ere, Euskaltzaindiak Bilbon egin zion omenaldia aukera paregabea izan zuen Euskaltzaindiaren eta Euskal Herriko Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoaren arteko lehen hitzar mena gauzatzeko. Etorkizunari so, Haritxelarrek utzitako hutsunea bete egin beharko da, Urrutiaren iritziz, horixe baita harengandik jaso genuen erantzukizuna. Horixe nahi zuen berak eta horri egingo diogu men Euskaltzaindian, jakinik, hori bai, erantzukizun horrek guztioi ekarriko digula euskararen eta euskal kulturaren etorkizuna.
Hamaika bide praktiko euskarara iristeko

Norbere beharretara egokitutako eskaintza zabala atondu du AEK euskaltegiak, 'Euskara praktikoa' lelopean
Euskarak badu zaila delako fama, alegia, kosta egiten dela ikastea. Edonola ere, erakusteko modu praktikoak baliatuz gero, badira hitz egitera hurbiltzeko bideak. Amets Arzallus bertsolariak atzo AEKren matrikulazio kanpainaren aurkezpenean eginiko adierazpenak dira horiek. Egun batez, bertsolaritzaren inprobisazioa alde batera utzi, eta, mikrofonoaren aurrean aritu beharrean, arbel ondoan aritu zen lapurtarra, irakasle lanetan. AEK-ko ordezkariak ikasle gisa jarrita, euskaltegiko eskola bat irudikatu zuten, 2013-14ko ikasturtea eta matrikulazio kanpaina martxan jarri dutela jakinarazteko. Bilboko Lizardi euskaltegian egin zuten agerraldia, eta hainbat gogoeta partekatzeko aprobetxatu zuen Arzallusek. Euskal komunitateak hiztun ber rien premia izugarria duela azaldu du: Hizkuntzaren iraupenerako eta eguneroko elkarbizitzarako nahitaezkoak dira. Gogotsu datoz, eta energia handia dakarte euskarara. Euskaldun zaharrak nagituta gaude batzuetan, eta, indar horiek apaltzen zaizkigunean, hiztun berriek sekulako belarrondokoak ematen dizkigute. Euskara praktikoa goiburupean, norbere beharretara egokitutako eskaintza zabala prestatu du AEK-k. Ikasle bakoitzaren neurriko modulazio aproposak eta ordutegi malguak jarri dituzte, euskara ikastea inorentzat oztopo izan ez dadin. Euskaraz hitz egiteko bidea erraztea da gure asmoa. Horretarako, erabileran oinarritutako
Berria 2013/09/04
metodologia azkarra, praktikoa eta eraginkor ra da lehenesten duguna, nabarmendu zuen AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikak.
Ehun euskaltegi baino gehiagoko sareaz gain, barnetegiak, mintza praktikak, normalizazio planak, aholkularitzak eta mota orotako itzulpenak eskaintzen ditu AEK-k. Duela urte batzuk, nahikoa zela iruditzen zitzaigun; halere, garai berrietara moldatu, eta gure eskaintza euskaltegitik harago zabaltzea erabaki genuen, azaldu du Iaki Urkijok, AEKren Artezkaritza Kontseiluko kideak. Hala, lan kontuengatik edo atzerrian bizitzeagatik euskaltegira joan ezin direnei alternatibak sortu dizkiete. Alde batetik, autoikaskuntza saioak ditugu, ikasleak bere kabuz lanean segi dezan. Bestetik, sarean ikastaroak eskaintzen ditugu. 18. Korrikaren antolakuntzagatik iazko udaberria berezia izan zen elkartearentzat, eta

ikasturte honetako erronka ere ez dela makala adierazi dute. Dena den, AEK-ko kideak baikor azaldu dira, aurreko ikasturteko 1.500 ikaslek baieztatu baitiete euskaltegian jarraituko dutela. Mugikak ziurtatu du aurtengo apustua euskaltegiak betetzea dela. Halaber, inoiz baino erraztasun gehiago izango ditu euskara ikasteko hautua egiten duenak. Joan den urtean ez bezala, Eusko Jaurlaritzak eta udal askok diru laguntzak jarri dituzte ikasleen esku. Gainera, iaz bertan behera geratutako eskaerak berreskuratuko ditugu, gehitu du Mugikak. Kanpaina bateratua N a f a r ro a n , h e l d u a k e u s k a l d u n t z e k o kanpaina bat hasi dute. Euskaltegietan izena ematea bultzatze aldera, Nafarroako udalek kanpaina bateratua egingo dute. 50.000 eskuorriren bitartez, nafarrek kanpainaren berri jasoko dute hilabete honetan. Iaz aritu ziren 3.000 ikasleei eustea da udal euskaltegien xedea, eta euskaraz m i n tz atzeak k u ltu ralk i zei n s oz i alk i dakartzan aberastasunak gogoratu dituzte, herritarrak animatzeko asmoz.
Euskara ikasleen laguntzak martxan jarri dituzte

Urriaren 3ra arte zabalik dute laguntza eskatzeko epea HABEren mailaren bat lortu dutenek; 400 eurokoa da gehienezkoa
Euskara gaitasunen bat eskuratu duten ikasleentzako laguntzak martxan jarri ditu berriro Eusko Jaurlaritzak. Aurreko gobernuak atzera bota zituen laguntza horiek, mozketa giroan, baina EAJk berrezartzea erabaki du. Herenegun kaleratu zuen laguntzetarako deialdia EAEko aldizkari ofizialak, eta ordutik dago zabalik eskaria egiteko garaia; urriaren 3a da azken eguna. HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundek ezarritako zein maila lortu den, horren araberako diru kopurua emango diete ikasleei. Eusko Jaurlaritzak 700.000 euroko diru saila gorde du ikasleen laguntzak ordaintzeko. Abendurako emango dute dirua. Azterketak gainditzen dituzten ikasleek jaso ahalko dituzte laguntzak. Lehen mailako ikasleek 400 euro bitarte eskuratuko dituzte. Horiena da zenbatekorik handiena. Bigarren mailan, 300 eurokoa da gehienezkoa, eta hirugarren eta laugarren mailan, 100 eurokoa. Maila batetik bestera horrelako aldeak zergatik dauden azaltzeko, bi arrazoi eman ditu Jaurlaritzak: batetik, lehen urteetan jarri nahi duela indarra; bestetik, ikastaldi laburragoak eta, beraz, merkeagoak direla azkenak. Sozialistak agintean zirelarik kendu egin zituzten laguntza horiek, eta euskaltegietako arduradunek salatu zuten eragina izan zuela horrek matrikulazio kanpainan, jaitsi egin baitziren. Gobernua aldatuta, itzuliko dira laguntzak azterketak gainditzen dituztenentzat, baina arrastoa utziko du sozialistek agindutako etenak. HABEk azaldua du iaz lehen deialdian azterketa gainditu zutenek ez dutela jasoko laguntzarik; iazko bigarren deialdikoek eta aurtengo lehenengokoek, bai.
Nafarroako herri euskaldunetan liburuzainek euskaraz jakitea galdegin dute

Uemak salatu du Etxarri-Aranazko eta Elizondoko liburutegiek ez dutela euskaraz dakiten liburuzainik
Nafarroako udalerri euskaldunek ez dute ziurtatua liburutegian langile euskaldunak edukitzea. Hala jakinarazi du Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak. Udal liburutegietako arduradunek ez dute hizkuntza eskakizunik, Nafarroako administrazioaren eta haren mendeko erakunde autonomoen langileentzat, meritu gisa hartzen dute euskaraz jakitea, baina langileek ez dute derrigorrez euskara maila bat izan beharrik. Horrek ekartzen du herri euskaldunetan gaztelaniaz baino ez dakiten liburuzainak edukitzeko arriskua; hala saltu du Uemak. Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide dira, Nafarroan, Bera, Elizondo, Etxarri-Aranatz, Leitza eta Lesaka. Denak, legez, Nafarroako eremu euskaldunean daude. Beraz, herri horietan hizkuntza ofiziala dela gogorarazi du mankomunitateak. Herritar guztiek dute eskubidea, administrazio publikoekiko harremanetan, euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eta berek hautatutako hizkuntza ofizialean harrera izateko; Euskararen Legeak dioena ekarri du gogora Uemak, eta urratzen ari dela ohartarazi. Etxarri-Aranazko eta Elizondoko adibideak seinalatu ditu adibide gisa. Bi herri horietako liburutegietako arduradunek ez dute lanpostu horietan aritzeko beharrezko den euskara mailarik, Uemaren esanetan.
Berria 2013/09/04
Mankomunitateko kide diren udalerrietan, herritarren %70 baino gehiago dira euskaldunak. Euskaldunen tasa are handiagoa da liburutegien erabiltzaile nagusi diren 25 urtez beherakoen artean; %90etik gorakoa da, zehaztu du. Bilerak gobernuarekin Horrenbestez, liburutegietako zerbitzuak euskaraz eskaintzeko ezintasunak egoera soziolinguistikoan eragiten duela ondorioztatu du Uemak, eta adierazi du liburuzainentzako hizkuntza eskakizuna ezartzea beharrezkoa dela. Mankomunitateak jakinarazi du Nafarroako Gobernuko Kultura Zuzendaritzari eta Funtzio Publikoko Sailari bilerak eskatu dizkiola, egoera horri irtenbidea emateko helburuz.
Mehatxuen gainetik ateak ireki dituzte

Ipar Euskal Herriko ikasleek eskolarako bidea hartu zuten atzo goizean. Hendaiako ikastolaren geroa beltza da, suprefetak auzapezaren aurkako auzibidea irekiko duela iragarri ondotik.
Lehen egunak ez du txirrinik behar ikasleak tenorez heltzeko eskolara. Hendaiako ikastolan ere, Lapurdin, ordulariak hatsa hartu du erritmo lasaian sartzeko ikasgeletara. Lehenik, ikasgela atzeman behar zuten gurasoek, ate ondoan zeuden ikasleen izenak irakurriz, aitzineko urteetako gurasoei galdetuz, irakasleen laguntzarekin. 2-3 urteko haurren kezkak, alta, gurasoen kezketatik urrun daude. Haurren begiradek uzkurtasunera jotzen dute ezezagunaren beldur; edo alaitasunera, haur gehiagorekin jostatzeko parada ikusiz. Gurasoek ere irria dute bisaian. Menturaz, urduritasuna estaltzeko. Menturaz, ikastola berria eraikitzeko baimenaren aurka joko duela erran zuelako ostiralean Pirinio Atlantikoetako prefetak. Auzapezaren aurkako salaketa ezarriko duela dio. Paxkal Oxandabaratzek eguna libre hartu du bi haurrak eskolara eramateko. Gehienak iazko esperientzia du, eta pozik hartu du ikasgelarako bidea. Kadetak, aldiz, ez zuen ikastolara joateko asmorik. Barda ez zela joanen erran zidan, baina goizean ikusi du anaia prest eta pozik, eta bera era ikastolara joanen dela erran digu, irribarrez, Oxandabaratzek. Arratsaldean, goizean bezala, haurrak hartzeko xedea zuen. Gurasoen laguntzarekin ikastolako malda lauagoa delakoan.
Berria 2013/09/04
Iholdi Alberdi ere pasabideen artean ibili da, haur bakoitzari dagokion gela bilatzeko. Hirugarren haurraren eskola sartzea izan da.
Txikienak 2 urte ditu, eta hark eskatu dio arretarik handiena. Ez da gelditu oso konforme baina ez du negarrik egin, beraz,

ongi pasatu dela erran behar. Anai-arreben laguntza ukan du, baina, aldi berean, haiengandik bereiztea zaila izan dela dio. Nagusiaren gelara sartu nahi zuen, ez zuen txikiekin egon nahi. Arratsaldean jasotzerakoan bilduma egiteko tenorea izanen dela dio, ikusteko nola pasatu duen eguna eta nola erantzuten dion egunero ikastolara joan beharrari. Hendaiarra izanik eta haurrak euskaraz hazi eta hezi nahiz, gogo hori bermatzen duen egitura bakarra ikastola dela nabarmendu du. Urruan. Sartze egunean 240 haur jaso ditu, eta aurki 250 izanen direla erran du Arantza Elizalde zuzendariak. Eraiki zutelarik, ehun haurren harrera bermatzeko prestatu zuten. Kopuruak areagotu dira. Auzapezaren kontrako salaketa mehatxuak irakurketa iluna du Hendaiako ikastolan. Badirudi luzaz segitu beharko dugula arau guztiak urratzen dituen Pausuko egoitza horretan. 8, 9 eta 10 urteko haurrak daude, eta hiru gela. Lehen eguna du Elizaldek zuzendari karguan, eta uneko kezka sakonagoa izatea eragiten dio. Urtez urte emendatzen dira Hendaiako ikastolako kopuruak, txikiegi gelditu da. Prefabrikatu gehiago sartzeko tokirik ere ez dago. Fr a n t z i a k o G o b e r nu a k b o ro n d at e r i k erakusten ez badu, bide bakarra karrikara ateratzea dela ondorioztatzen du. Nekez onar dezake zuzendari batek legea urratzea, baina lege batek bertze lege batzuk urratzera behartzen ditu ikastolak. Eta legea behar, guztia aldatzeko. Kezkak hegan Urte berezia izanen dela dio Oxandabaratzek, prefetaren erabakia gogoan harturik. Ikastola txiki gelditu da, eta berria egiteko astirik eta xederik gabe abiatu da ikasturtea. Ez da batere argi nola aitzinatuko diren gauzak. Ikastola, gurasoak, euskaltzaleak borrokatu beharko direla uste du, baina ez du ikastola lortzeko errezeta magikorik. Seaskak hartu duen bideak fruitua ekarriko duelakoan dago. Baina ez dute berririk, ez dakite Frantziako hezkuntzak zer asmo duen. Egoera bideratu behar da, baina, legea aldatu ezean, zirrikituak urri dira eta borondatea eskas. Hendaiako ikastola bi egoitzatan banaturik dago, bata Hendaian eta bertzea Pausuan, Baina urrutiko legeak ez ditu estaltzen berehalako erronkak. Frantziako hezkuntzak ez ditu zenbatzen 2 urteko haurrak, baina garbiak diren heinean komunera beren kasa edo laguntzailearekin joan daitezkeen heinean, Seaskak onartzen ditu. 2 urteko 23 haur daude egun Hendaiako ikastolan, eta hamar gehiago izanen dira urtarrilean. Kopuruak kopuru, Seaskak 3.000 ikasleren kopurua gainditu du, lehen eta bigarren maila kontatuz. Horretan ere, Frantziako hezkuntzak ez ditu kontuan hartzen 2 urteko haurrak. Seaskak bai. Errealitateari egokitzen zaion legea onartzea eskatzen dio Seaskak Frantziako Gobernuari. Erantzunik ez oraingoz.

Euskara. Jaurlaritzaren diru laguntzak
Aringarria, estutasun erakusle

Euskarazko hedabideentzako diru laguntzen ebazpena kaleratu du Jaurlaritzak. Iazko diru kopuruari eutsi dio, baina komunikabide batzuek diru gehiago jaso dute. Gutxiago baitira. Bidean geratzen ari dira proiektu batzuk. Izaten dira aldapak arintzeko bide, edo itolarrian denaren arnasbide, edo ezinak eragindako zaurien sendabide. Egoera erabat makurtzen denean, ordea, bihurtzen dira aldaparen, itolarriaren eta ezinaren erakusle. Eusko Jaurlaritzak euskarazko komunikabideentzako diru laguntzen ebazpena eman du. Eutsi egin dio, agindua zuenez, aurreko urteko diru kopuruari. Jaitsita zegoen kopuruari. Azken bi urteetan, %15 eskastu dira laguntzak. Eutsi diote aurten, eta islatu da zenbaterainokoa den hedabideen aldapa, itolarria eta ezina. Diru kopuruak bere horretan eutsi dion deialdietan, eguneroko kazeten kasuan, adibidez, hedabideek diru gehiago jaso dute iaz baino. Gutxiagoren artean banatu behar baita dirua. Itota, bidean geratu baitira egitasmo batzuk. Euskara sustatzeko laguntza deialdiak oro har hartuz, %12,4ko mozketa egin du aurten Jaurlaritzak. Hala ere, deialdi nagusian, euskarazko komunikabideenean, iazko kopuruari eutsi egin dio.
Berria 2013/09/04
Sail horretako diru kopuruari iazkoaren parean eustea ahalegin handia izan dela esana du Patxi Baztarrikak, Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Deialdi guztiak oro har hartuta, ia diruaren erdia b a i t a g o k i o k o mu n i k a b i d e e n a t a l a r i : 4.875.000 euro. Iazko bera, baina azken urteekin alderatuta apalagoa. 2011n hasi ziren mozketak. %4 apaldu zituzten urte hartan, eta %15 iaz. Positiboa da iazkoari eustea, ikusita beste sail batzuetan jaitsi direla. Baina kontuan izan behar da arrastan daramagula %15eko mozketa hori, ohartarazi du Alberto Barandiaran Hekimeneko zuzendariak. Herri ekimeneko euskal hedabideek batuta sortutako elkartea da Hekimen. Egoera larritzen, publizitatea erortzen, laguntzak estutzen, eta elkar hartzea erabaki dute publikoak ez diren komunikabideek. Hekimenek aldatu egin du euskarazko hedabideen panorama, eta lan egiteko beste modu bat eskatzen dio horrek administrazioari. Elkar hartuta indar egitea da Hekimenen helburuetako bat. Eusko Jaurlaritzak aurten hedabideentzako diru sailari eutsi izana keinu bat da, Barandiaranen iritzirako. Keinu ona izan da, baina badakigu horrelako laguntzak ez direla euskarazko hedabideek behar dituztenak. Itunen sistema nahi du sektoreak. Epe luzeko proiektuak behar

ditugu, estrategikoak eta urte askorakoak. Ezin gara egon urtero ezustekoa jasotzeko zain, laguntzak igo edo jaitsi egingo diren. Ezustekoaren zain egon beharrik ez dute izan batzuek. Diru kopuruak bere horretan segitu du, baina ez jasotzaileenak. Egunkari, aldizkari eta irrati, euskaraz aritzen diren 69 hedabidek jaso dute aurten Jaurlaritzaren laguntza, iaz baino sei gutxiagok. Kontuan izatekoa da deialdi guztiak ez dituela orain ebatzi gobernuak: erabakitzeko daude telebistentzako laguntzak. Ur ri alderako ematekoak dituzte. Nolanahi ere, dirua ez dute kolpean pagatuko. Zenbatekoaren %65 aurten bertan ordainduko dute, eta gainerako zatia, datorren urtean. Kreditu konpromiso bat egin du horretarako Jaurlaritzak. Bi eguneroko gutxiago Eguneroko kazetetan, sei hedabidek dute laguntza. Iaz baino bi gutxiago dira, Oarso Bidasoko Hitza eta Irutxuloko Hitza astekari bihurtu baitira. Diru sailari eutsita, hedabide guztiek dute iaz baino diru gehiago. Laguntza handiena BERRIAk du: 1.510.180 euro, iaz baino 61.000 gehiago. Aldizkarietan bada gorabehera gehiago. Eguneroko izateari utzi dioten bi kazeta horiek sail horretan sartu diren arren, denera iaz baino lau hedabide gutxiago daude aldizkarien sailean.
Argia-k du zati handiena atal horretan: 352.653 euro, iaz baino 28.671 gehiago. Badira, hala ere, iaz baino diru gutxiago j a s o k o d u t e n k a z e t a k e r e . To k i k o hedabideetan ere badira gorabeherak. Goiena taldeak du laguntzarik handiena, 193.000 eurokoa, baina 8.000 euro moztu dizkiote. Irratiei dagokienez, lau etxek jasoko dute laguntza aurten ere, baina aldaketak daude zenbatekoari dagokionez: Arrate irratiari 2.791 euro gutxiago emango dizkiote, eta diru kopuru hori beste hiru irratien artean banatu dute. Atal horretan, Bizkaia irratia
Egunkariak Berria Lea-Artibaiko Hitza Urola Kostako Hitza Goierriko Hitza Tolosaldeko Hitza Hernaniko Kronika
2012 1.449.250 57.661 69.041 58.439 53.741 31.523
2013 1.510.180 77.141 74.250 62.044 60.326 36.059
Aldea 60.930 19.480 5.209 3.605 6.585 4.536

da laguntzarik handiena jasoko duena: 132.520 euro osotara.
Aldizkari orokorrak Argia Gaur 8 Zazpi Haizetara Gaztezulo Elhuyar Aizu! Irria Jakin Bertsolari Xabiroi Hazi Hezi Ekonomiaren KZ Bat Hemen Gazteon KZ Uztaro Gazteberri Ekai center +/- 18 EHko Natura Aldiri Karramarro Egan 2012 323.982 99.501 95.173 97.359 88.101 93.248 59.663 53.678 25.422 19.957 12.918 20.000 12.939 11.190 8.684 8.906 0 5.787 5.965 5.053 12.897 8.663 2013 352.653 123.647 105.859 98.469 85.347 81.647 58.201 51.320 25.509 21.417 17.462 16.304 14.845 14.000 12.952 10.620 10.525 10.064 7.000 5.921 4.255 3.718 3.011 Aldea 28.671 24.146 10.686 1.110 -2.754 11.601 -1.462 -2.358 87 1.460 17.462 3.386 -5.155 1.061 1.762 1.936 1.619 10.064 1.213 -44 -798 -9.179 -5.652
hurrengo urteei begira gaude. Laguntzak, publizitatea, eskaintza eta kalitatea hobetzea... Horretaz guztiaz hitz egin behar dugu, dio Hekimeneko arduradunak. Itxaropena badauka elkar hartzeak eragina izaten jarraituko duela.
Diputazioetan ere eutsiz Eusko Jaurlaritzak bakar rik ez, Gipuzkoako eta Bizkaiko diputazioek ere salbuetsi dituzte aurten mozketetatik euskarazko komunikabideak. Bizkaikoak, adibidez, eutsi egin dio euskarazko argitalpenak laguntzeko diru sailari. Gipuzkoako Foru Aldundiak ere eutsi egin dio aurten euskarara bultzatzeko laguntzetarako aurrekontuari, baina %25 handitu du hedabideei laguntzeko saila, lehentasunezkoa dela iritzita.
Egoera aztertzen ari dira orain komunikabideak. Laguntzen kopuruari eusteaz aparte, izan dute abantaila bat aurten: urte bukaerari begira egon gabe, ahalik eta azkarrena eman dituzte laguntzak; urte hasieran egiteko asmoa dute hemendik aurrera. Barandiaran: U r t e a m a i e r a k o e s t u t a s u n e k a r a zo h a n d i a k s o r t ze n z i t u z t e n . H o b e d a lehenago egitea. Joan da aurtengoa. Ikusteko dago zer gertatuko den datorren urteetan, datozen urteetan. Hurrengo urteari baino gehiago,
Irratiak Bizkaia irratia Arrate irratia Xorroxin irratia Segura irratia
2012 131.190 45.357 32.853 18.100
2013 132.520 42.566 33.640 18.774
Aldea 1.330 -2.791 787 674

Tokiko aldizkariak Goiena Asteleheneko Goiena Anboto Ttipi-ttapa Oarso Bidasoko Hitza Eta kitto! Gipuzkoako Hitza Goiberri Guaixe Barren Bizkaiko Hitza Txintxarri Aikor UK Irutxuloko Hitza Galtzaundi Noaua! Aiurri astekaria Aiurri hamaboskaria Begitu Uztarria Karkara Nafarroako Hitza Arabako Hitza Baleike Ezkerraldeko KZ Drogetenitturri Bagabiz Pulunpe Mailope Irunero Pil-pilean Prest! Berton Danbolin Zuhatza Berriketan 2012 132.856 68.465 55.686 54.400 34.058 30.041 33.196 26.225 24.370 20.356 16.835 16.623 14.450 12.063 13.016 13.277 14.949 11.897 8.654 8.762 11.851 12.353 7.382 3.790 3.819 5.519 3.974 6.774 3.430 3.473 3.077 2.369 2013 127.065 66.086 57.709 49.609 37.052 32.002 29.218 26.839 24.362 21.795 19.375 17.819 15.014 14.092 14.041 14.000 13.461 13.358 12.358 12.352 9.279 8.766 7.826 7.826 7.142 6.474 3.820 5.414 5.013 4.408 4.053 4.052 3.666 3.373 2.976 2.305 Aldea -5.791 -2.379 2.023 -4.791 37.052 -2.056 -823 -6.357 -1.863 -2.575 -981 984 -1.609 -358 14.041 1.937 400 81 -2.591 455 625 4 -4.025 -4.527 -240 2.684 1 5.414 -506 434 4.053 -2.722 236 -100 -101 -64

Euskara. Jaurlaritzaren diru laguntzak
Marra gorria jarri da; orain aurrera egitea dagokigu

Joan den astean argitaratu da Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politika Sailak (HPS) euskal hedabideei ematen dien laguntzen berri ematen duen ebazpena (ez osorik, toki telebistak eta on line argitalpenak falta direlako). Aurrekontuetan jasotako diru kopurua ezaguna zenez, eta gorabehera txiki batzuk direla medio, espero bezala joan da ebazpena. Hedabideen laguntza deialdian iazko diru kopuru berari eustea erabaki zuen Eusko Jaurlaritzak, eta, Hekimen euskal hedabideen elkarteak bere garaian esan bezala, egoera ekonomiko zail honetan aintzat hartu behar da hedabideen arloan marra gorria jarri izana garrantzitsua dela, sektore honek ezin duelako gehiago atzera egin. Areago: beti defendatu izan dugun moduan, sektore honek erakundeen laguntza handiagoak behar ditu, inbertsio handiagoak, oraindik eta gehiago krisi garaian, bestela nekez garatuko delako. Gainera, ez dugu ahaztu behar datu hau: 2010ean baino ia milioi bat euro gutxiago dago euskal hedabideentzat aurtengo (eta iazko) Jaurlaritzaren aurrekontuetan; eta portzentajeari dagokionez ere, berdintsu gertatzen da: hedabideen deialdiak Jaurlaritzaren aurrekontu orokorrekiko daukan pisua duela urte batzuk baino txikiagoa da, nahiz eta iaztik hona proportzio hori hedabideen aldekoagoa izan (aurrekontu orokorrak jaitsi egin direlako eta hedabideena mantendu). BERRIAren kasuan ere antzeko zerbait gertatzen da: iaz baino 60.000 euro gehiago jasoko ditu BERRIA paperekoak, baina 2010ean aurten baino 115.000 euro gehiago jaso zituen.
Analisia 2013/09/04
Hamaika aldiz aritu gara hemen euskal hedabideen sektorearen ezinaz, egoera larriaz, etorkizun beltzaz; baina gaur ere ezinbestean dagokigu horretaz aritzea, iraun ezinean dagoelako, arnasestuan, krisi ekonomikoaren eta hedabide tradizionalen negozio eredu aldaketaren zurrunbiloan sartuta, atera ezinik.
Sektore estrategiko bat estu eta larri; herri honek eta beste edozeinek, herri izateko, bere hiztun komunitatea sendotzeko eta kultura propioa eta hizkuntza propioa garatzeko ezinbesteko duen sektore bat, hedabideena, ataka larrian. Euskal hedabideen euren geroa baino gehiago dago jokoan: hizkuntza komunitate osoaren geroa, neurri batean. Horregatik dagokigu behin eta berriz sektorearen egoera larriaz aritzea. Baina horrekin bakarrik ez dugu aurrera egingo; elkarri penak kontatzen aritzearekin bakarrik jai dugu. Guzti-guztiok egin behar dugu egoeraren jabe eta, bakoitzak bere neurrian, erantzun. Hasteko, guk geuk, inplikatu nagusiok, hedabideetako kudeatzaileok, langileok, sortzaileok; egokitu egin behar dugu egoera

berrira, egokitu gu geu eta egokitu hedabideak. Elkarlanean. Bestetik, hedabideen ingurua edo ekosistema osatzen duen komunitate zabal horrek erantzun behar du; orain arte beti erantzun izan du, jakitun gara, baina inplikazioa areagotzea dagokigu, herritarrari ikusaraztea lehen genioena: ezinbestekoak direla hedabideok herri honen garapenerako, hizkuntza hau bizkortzeko. Eta hirugarrenik, Administrazioa: aurtengo aurrekontuetan marra gorria jarri du hedabideen arloan Jaurlaritzak (eta baita Bizkaiko eta Gipuzkoako diputazioek ere), eta estimatzekoa dela esan dut lehen ere, baina ez da nahikoa; hortik harantzago joan behar du Administrazioak. Egoera honetan, sektorea estrategikoa eta ezinbestekoa dela pentsatzen badute eta benetan sinesten badute horretan, administrazioek benetako apustu estrategikoa egin behar dute sektorearen alde, luzera begirakoa, laguntza ekonomikoen handitzea ekarriko duena eta, batik bat, sektorearen berrikuntza eta garapena sustatuko duena. Apustu horretan eragiteko eta elkarlanerako prest dago BERRIA eta sektore osoa, egoeraren larritasunari eta erronkaren tamainari behar bezala eusteko prest. Iban Arregi
Non dago gure euskara?

Irailaren 2tik 7ra FesTVal izeneko telebista jaialdia ospatuko da Gasteizen. Jaialdiaren informazio gune batekin topo egin, eta informazioa eskatzera joan naiz. Eskuorriak gaztelania hutsean zeudela erantzun didate. Begiradatxo bat eman diot. Orduan, beste gauza batez ohartu naiz Eskaintzen den guztia ere ia hizkuntza berean dagoela baizik! Euskarari ematen zaion tarte bakarra Plaza Berrian ETBko haurren programazioa da. Nola izan daiteke EITB anfitrioitzat duen jaialdi batean euskararen presentzia ume txikiei mugatzea? Hori gutxi balitz, programazioa Espainiar Estatuko telebista kateetan zentratzen da: Espainiako telesail garrantzitsuetan (euskaraz telesailik ez balego bezala) eta saskibaloiko espainiar selekzioari berriro ere protagonismoa emanez, Cuatro kateari esker. Izan ere, Mediaset taldeko kate honek pantaila erraldoi bat jarriko du no hay dos sin tres esaldiarekin jarraituz. Gasteiztarrok argi erakutsi genuen gure ondoeza duela hiru urte milaka pertsona batu ginenean argi aldarrikatuz guk badugula gure selekzioa eta ez dugula inposiziorik nahi. Hortik aurrera informazio gehiago lortzen saiatu naiz web orrira sartuz. Hemen ere dena gaztelaniaz. Ezinegona helarazi diot jaialdiaren zuzendariari. Kexa honen bitartez Gasteizko Udal eta Arabako Foru Aldundiari babesle eta ko-babesle diren heinean, gasteiztar eta arabarrok merezi ditugun hizkuntza eskubideak bermatu ditzatela eskatu nahi diet eta euskarazko telebistak eta Euskal Telebistak merezi duen esparrua izan dezala. Mitxel Elortza
Euskalgintzako, Lanhitzeko eta EBPNko diru laguntzak %15 urritu ditu Jaurlaritzak
Euskara informazioaren eta komunikazioaren teknologietan sustatu ahal izateko jardueren laguntza %45 jaitsi du
Euskal hedabideen jarduna bultzatzeko laguntzei eutsi die Eusko Jaurlaritzak, baina euskara sustatzeko gainerako diru laguntzetan mozketak egin ditu. Aurten, %15 jaitsi ditu EBPN Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiarentzako laguntzak, euskalgintzako eragileen proiektuak garatzeko laguntzak eta enpresetan euskararen presentzia handitzeko Lanhitz deialdiko laguntzak. Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologietan (IKT) euskararen presentzia handitzeko diru laguntzak oraindik eta gehiago murriztu ditu aurten: %45. Guztira, hamar milioi inguru emango ditu diru laguntzetan. Euskara sustatzeko Jaurlaritzak banatzen dituen diru laguntzen artean, hedabideentzakoa da kantitatez handiena. Aurten, 4,87 milioi euro emango ditu Jaurlaritzak, iazko kopuru bera, eta duela zazpi urtekoaren oso antzekoa. 2007an, 5,75 milioitaraino igo zuen laguntza Jaurlaritzak, eta 2011 arte neurri horretan mantendu zituen. 2011n eta 2012an murriztu egin zituzten euskal hedabideentzako laguntzak, %15 bi urtean. Hedabideen laguntzarekin batera, Jaurlaritzaren aldizkari ofizialak joan den astean argitaratu zuen euskalgintzarentzako eta Lanhitz programarako laguntzen banaketa. Euskararen presentzia eta erabilera sustatzeko jarduerak laguntzeko ematen ditu laguntzak euskalgintza deialdian. Proiektuak aurkezten
Berria 2013/09/05
dituzte elkarteek, eta, jasotako puntuen arabera, aurrekontuaren hainbateko bat laguntza moduan ematen die Jaurlaritzak.
Kantitatez ez da diru sail handia; guztira, milioi bat euro eskas banatu du Jaurlaritzak aurten 0,98 milioi euro, zehatz esateko. Iaz baino 172.800 euro gutxiago jarri ditu aurten, baina proiektu gehiago lagundu ditu.

2012an, 68 elkarteren 127 proiektu diruz lagundu zituen Gasteizko gobernuak; 2013an, 75 elkarteren 136 proiekturi eman die laguntza. Laguntzaren bi herenak aurreratuko dizkiete orain elkarteei, zuritutakoan emateko gainerakoa. EBPNarentzako laguntzetan ere %15eko mozketa egin du Jaurlaritzak. Baina jaitsiera handiagoa da 2011tik, %24,5ekoa, kontuaz hartzen bada orduan 1,8 milioi euro banatu zituela aurten 1,35 milioi eman ditu. Euskaraz bizi nahi duten herritarrei horretarako aukerak eskaintzeko behar diren hizkuntza politikako neurriak erabakitzea eta bultzatzea, hori da EBPN deialdiaren helburua. Tokiko erakunde publikoek eska ditzakete, bai barruko jarduna euskalduntzeko urratsak egiteko, bai kanpora begirako jarduerak sustatzeko. Udalek-eta baliabide gutxiago izango dituzte, aurten, beraz. Baina mozketa handiagoa izan da IKTen deialdian. Euskarazko webguneak sortzeko proiektuak, lehendik sortuta webguneei eduki eta zerbitzu berriak eranstekoak, euskarazko Internet aplikazioak garatzekoak eta aplikazio horiek euskarara lokalizatzekoak sustatzen dituzte diru laguntza horiekin. Jaurlaritzak laguntzari eutsi egin izan dio orain arte; banatutako diru kopuruak ia ez zuen gorabeherarik eduki 2008tik iaz arte. Baina, aurten, %45 gutxitu ditu; 2012an 1,64 milioi partitu zituen jarduera horietarako, eta, aurten, 0,81 milioi emango ditu.
182 enpresa aurkeztu dira Lanhitz deialdia enpresentzat irekitzen du Jaurlaritzak. Lantokietan euskara planak eta euskara sustatzeko jarduerak egiten dituztenak aurkezten dira haietara. Aurten, 1,94 milioi euro banatu ditu enpresen artean; iaz baino 340.200 euro gutxiago dira. Eta gehiagoren artean partitzeko, gainera. Iaz, 163 enpresak eskuratu zituzten laguntzak, eta aurten, 182k. Enpresei ordainketa egiteko modua ere aldatu egin du Jaurlaritzak. Iaz, urtean bertan eman zien diru laguntzaren %80, eta laguntza zuritutakoan gainerakoa. Orain, %65 aurreratuko die laguntza eskatu dutenei, eta gainerakoa, laguntza zuritu ostean. Azken urteetako bilakaerari begiratuta, jaitsiera handia izan du Lanhitz deialdiak. 2009an, 2,70 milioi eman zituen Gasteizko gobernuak. Aurten, 1,94 milioi.
Lehentasuntzat jo du Urkulluk helduen euskalduntzea

Euskaltegietako arduradunekin bilera bat egin dute Eusko Jaurlaritzako agintariek Maizpide euskaltegian
Aurtengo Eusko Jaurlaritzako aurrekontuetan lehentasunezko lerroetan jarri dugu helduen euskalduntzea. Iigo Urkullu lehendakariak euskaltegi publiko nahiz pribatuetako arduradunen aurrean egin zituen hitz horiek atzo, Lazkaoko (Gipuzkoa) Maizpide euskaltegibarnetegian. 25 urte bete ditu aurten Maizpidek, eta, Urkullurekin batera, Cristina Uriarte Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak ere parte hartu zuen euskaltegira egindako bisitan. Bilera labur bat ere izan zuten euskaltegietako ordezkariekin. Urkulluk gogorarazi zuen ikasturte honetarako 31 milioi euroko diru laguntza deialdia egin duela euskaltegietarako. HABEk 106 euskaltegi homologatu ditu sarean. Eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako euskaltegietan, 36.000 ikasle daude. Gure gizarteak elebitasunean aurrera egiten jarrai dezan, euskaltegiok funtsezko zeregina betetzen duzue, nabarmendu zuen lehendakariak.
Berria 2013/09/06
Eusko Jaurlaritzak konpromiso sendo bat hartu du euskararekin eta bizikidetzarekin, Urkulluren esanetan. Gure herriaren eraikuntzan euskara biziberritzea zutoin bat da.
Bestalde, lehendakariak gonbita egin zien elebakarrei, euskara ikasteko urratsa egin dezaten: Ez dezatela izan zalantzarik. Pertsona legez aberastuko dira, eta aldi berean ekarpen handia egingo diote gizarteari.
Hizkuntza eskoletan etorkinak baztertzen dituztela salatu dute

Paperik gabekoak onartze prozesutik eta matrikulaziotik kanpo uzten dituztela esan du SOS Arrazakeriak-ek
SOS Arrazakeriak elkarteak salatu du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak egoera irregularrean dauden pertsonak onartze prozesutik eta matrikulaziotik kanpo uzten dituela Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hizkuntza eskoletan. Euskara eta gaztelania ere ikastea galerazten diete. Neurri hori, baztertzailea izateaz gain, Euskal Eskola Publikoaren Legearen aurkakoa ere badela zehaztu du elkarteak: Ez hori bakarrik, baita Atzerritartasun Legearen aurkakoa ere. Euskararen ezagutza, baita gaztelaniarena ere, eskubide bat izateaz gain, bizikidetzarako funtsezko bide bat dela gogorarazi du SOS Arrazakeriak-ek. Eta Eusko Jaurlaritzak integrazioaren alde apustua egin nahi badu, eskubidea bultzatu beharko luke murriztu beharrean.

Jurgen M. Meisel. Hizkuntza ikasketan aditua
Bi hizkuntza aldi berean ikasteak ez dakar gatazkarik haurrentzat

Aldi berean hizkuntza bat baino gehiago ikasten dutenekin lan egin du Jurgen M. Meiselek (Heilbronn, Alemania, 1944). Hamburgoko eta Calgaryko unibertsitateetan egindako ikerketetan, etorkinen ikasketa prozesuak aztertu ditu, tartean irakaskuntzarik jaso ez dutenena ere bai. Bilbon da egunotan, EHUren Munduko Hizkuntza Ondarearen Unesco Katedrak hizkuntzen ikasketari buruz antolatutako kongresuan.
Berria 2013/09/06
Ume txikiek aldi berean hiru hizkuntza ikasteko gaitasuna dute. Ahalik eta goizen irakasten hastearen aldekoa da Meisel.
horretan, hizkuntza nola ikasten duten eta zein faktorek laguntzen duten ikertzen ari gara. Euren seme-alabentzat errazagoa izango da: txikitatik ikasten badute sorterrikoek bezala hitz egingo dute. Zein faktorek errazten dute hizkuntzen ikasketa prozesua? Adina faktore garrantzitsua da: ume guztiek ikasten dute ondo. Ikerketak abiatu genituenean, pentsatzen genuen bi hizkuntza aldi berean ikasteak gatazka intelektuala ekar zezakeela haur batentzat, baina ez da hala. Hizkuntzetarako gaitasuna berezkoa dugu; denok ikas ditzakegu bi hizkuntza aldi berean, baina gaitasun hori adinak mugatuta dago. Jaio osteko lehen urteetan erraza da; adin mugen inguruan oraindik eztabaidatzen ari gara, baina badakigu gutxi gorabehera 7 urteetatik aurrera zailtasun gehiago dagoela, eta 15 urteetatik aurrera adina jada ez dela faktore esanguratsua: 20 edo 35 urtekoek antzera ikasten dute. Hortaz, funtsezkoa da ahalik eta goizen ikasten hastea? Bai. Musika, adibidez, aurrerago ere ikas dezakete, baina hizkuntzen alorrean adina garrantzitsua da. Ingelesez windows opening [leiho irekiak] esaten zaio: aukera genetikoak zabalik daude hasieran, eta pixkanaka ixten joaten dira. Batez ere gramatika barneratzeko; hiztegia, adibidez, bizitza osoan ikasten dugu.
Irakaskuntzarik jaso gabe alemana ikasi duten etorkinen kasuak aztertu dituzu. Nolakoak dira ikasketa prozesu horiek? Etorkin gehienen egoera ohikoena da 1970eko hamarkadatik: kanpotik heldu berriak, oro har, ez dira eskoletara joaten. Lanean eta eguneroko bizitzaren beste egoeretan ikasten dute; batzuek asko; eta beste batzuek, gutxiago. Testuinguru

Horregatik, orain Alemanian etorkinek beren seme-alabak haur eskolara bidal ditzaten saiatzen ari gara. 6 urte bete arte ikastetxera ez joateko aukera dute, eta ume txikiagoek duten gaitasunerako berandu da etxean gurasoen hizkuntza soilik ikasten badute. Eta borondatea faktore garrantzitsua al da? Helduentzat bai; umeek beti dute motibazioa, baina nagusiagoentzat garrantzitsua da. Dena den, ez da faktore bakarra: gogo handia izanda ere, gutxi ikasten duenik ere badago. Ez dakigu zeren araberakoa den hizkuntzak ikasteko gaitasuna: neur dezakegu, antzeman dezakegu pertsona batzuentzat besteentzat baino errazagoa dela, baina ez dakigu zergatik. Gurean bezala bi hizkuntza ofizial dituzten gizarteetan, beti al dago bat bestearen gainetik? Bai. Oreka zaila da, eta normalena hizkuntzen arteko lehia izatea da, borroka soziala ere badagoelako. Suitza, Kanada eta halako herrialdeetan ere lehia dago. Kanada elebiduna da ofizialki, baina Quebecetik kanpo ez da ia frantsesik erabiltzen. Eta desberdina al da hizkuntza gutxitu bat ikastea, lurraldean nagusi denarekin alderatuta? Ume txikientzat ez dago alderik, ulertzen dutena ikasten dutelako. Bi hizkuntzak %50ean presente dauden egoeretan, behintzat. Geroago, faktore psikosozialek garrantzi handiagoa duten garaietan, bai; bi hizkuntzen artean aldea dagoela uste dut. Orduan, hizkuntzen prestigioak izan dezake garrantzia? Bai, baina beti dago faktore bat baino gehiago. Egoera pertsonala, adibidez. Gogoan dut elkarrizketatu genuen Siziliako gizon bat: hark esaten zuen ez zela italiarra, siziliarra baizik, eta ez zuen gustuko Alemanian bizitzea, baina oso ondo ikasi zuen hizkuntza; azaldu zigun berak ahalik eta azkarren itzuli nahi zuela Siziliara, baina horretarako dirua irabazi behar zuela; beraz, Alemanian alemana ikasi behar zuela. Herrialdearekiko eta hizkuntzarekiko jarrera negatiboa eduki arren, motibazio funtzionala zuen, eta askok baino hobeto ikasi zuen. Egun, elebitasunaz baino gehiago, ez al litzateke eleaniztasunaz hitz egin behar? Europan, atzerriko bi hizkuntza hitz egin beharko genituzke, baina ia denek ingelesez baino ez dakite. Txikitatik ikasten hastea da konponbidea: horrela, ia europar guztiek ikasiko lituzkete hiru gutxienez, tokiko bat edo bi, eta atzerriko bat edo bi. Horiei gehitu behar zaizkie gurasoen hizkuntzak, ezta? Bai, gero eta maizago etortzen zaizkigu etorkinak eskari horrekin. Adibidez, espainiar batek eta errusiar batek osatutako bikotea: Berlinen bizi dira, eta euren umeek gaztelania, errusiera eta alemana ikas dezaten nahi dute. Hirueletasuna oraindik salbuespena da, baina gero eta gehiagok eskatzen dute, eta metodoak funtzionatzen du: agian pixka bat geldoago doa garapena, baina hori ez da arazo. Hiru hizkuntza baino gehiago aldi berean ikastea zailagoa da, ez dugulako denborarik hizkuntzarekiko harreman nahikoa izateko. Zailagoa al da hizkuntzak elkarren artean oso desberdinak direnean? Umeentzat ez. Helduentzat zailak diruditen hizkuntzek aditz eta morfologia flexio handiak dituzte, baina halakoak ere automatikoki ikasteko gaitasuna dute haurrek, ia pentsatu gabe.
Hil edo biziko hautua egin behar dugu

Sud-Ouest eta Femmes Actuelles agerkarien bidez egiaztatu da entzuna baina sinetsi ere nahi ez genuena, 2013ko abuztuan: Senpereko Herriko Etxea bertze bizileku berri andana baten egiterat eta saltzerat abian dela egundainokotan. Non eraikiko dituzten bizileku horiek? Herriko Etxearen lurretan, berriki laborari bati erosiak, Larreko, kulturetxe hasi berriaren ondo-ondoan. Nori salduko dituzten? Nehungo kanpotarrari, itxura guzien arabera, publizitatea hedadura handiko kazeten bidez egiten dutenaz gero! Berrogei urtez 2.500 arimetarik 7.000etarat doakigu herria. Lakuan, Euskal Herriko lotizamendurik handiena egin ondoan (300 etxe eta horietan zenbat apartamendu?), geroztik hainbertze lotizamendu, hainbertze etxe berri egin ondoan, denek ikusten ahal dugun Ibarrungo sakia begien bistan dugularik (150 bizileku) bertze bizileku erraldoi baten altxatzeko gogoa dute beraz, Argi Eder deiturik, autolekuak azpian, 3 estai gainean! Orotarat, 110 apartamendu! Aspaldi hartu bide hitsari jarraikiz, azken urte hauetan, uholde baten pare, gure herriak azkarki arrotzez bete dira bereziki itsasalde huntan (Ahetze, Arbona, Arrangoitze, Azkaine, Basusarri, Bidarte, Beskoitze, Mugerre, Urrua, Uztaritze...). Kanpotarren olde hori, Estatuaren nahiz baina gure herrietako hautetsi askok errotik lauzkatzen dutena, goraki salatu genuen duela bi urte Jabetasun auzi ahalkegarriak eta hirigintza bat eztabadagarria deitu txostenean bai
Iritzia 2013/09/06
etaEnbatako artikulu batean (2011-09-15). Berriki, Senperen, kargu uzteak aipatu dituzte, etxegintza handiosari uko egin gabe haatik, orain aipatu dugun eraikuntza hortaz gain bertze bizpahiru lotizamendu bidean direla jakin baitugu azkenik...
Ezin sinetsia hau baita: hori guzia heldu zaigula euskal herrizale agertu nahi luketenen eskutik edo haien laguntzarekin. A, bistan da, egoitza sozialen beharra aipatuko digutela euskal hedabideetan, zenbait senpertar edo euskaldunen berenganatzeko. Aitzakia: nor izan daiteke egoitza sozialen kontra? Baina nork aipatzen ditu Iparralde huntan hutsik dauden 45.000 bizilekuak?! Ikusi behar da ere eraikuntza berri neurrigabeko horietan, zenbait bakar direla egoitza sozialak, eta, beharrak aitzinduz, kanpotarra sarraraziz trumilka, euskaldungoa izorratzen dutela. Jadanik gutiengoa bilakatuak ginenak, are gehiago gutiengotzen gaituzte, berriz gehiengorat heltzeko amets guziak suntsituz. Eta nola bizi gaitezke euskaldungoarentzat egoera hobe bat amestu gabe? Bazter guziak kanpotarrez estaliz, kolonietan egiten duten bezala, frantses estatuko jakobinoek hizkuntza frantsesaz bertze

guziak ahultzea bilatzen dute, emeki-emeki haien akabatzea helburu. Gisa guziz, bazterrak samin: etxeko haurrek etxeko lurretan ezin eraiki baina Herriko Etxeak jendearen metatzeko eskubidea, eta gero euskaldunek haien erdian bizitzerat joan behar! Zinkurinek ez dute luzatuko: joan den hilabetean, 77 urteko herritar batek erran digu deplauki: Ez gare gehiago Eskual Herrian!. Ez zezakeen hobeki erran. Dirudienez, hainbertze alorretan euskaltzale eta abertzale batzuek daramatzaten lanek ez dituzte bertze batzuek egin zentzugabekeriak gainditu ahal izan. Bertze hitzez errateko, ez gara gai izan, 50 urtez, euskal esperantza zabal baten pizteko jende adinekoaren baitan. Orain, balio ote du galdera hau egitea: hemen Euskal Herria baldin bada nola euskaldundu etorkin horiek guziak, gehienek ez dutelarik euskararen ikasteko gogo mikorik? Dakigularik guhauren euskalduntzea eta euskaldun egotea zernahi gostako zaigula laneko moldeak beti eta gehiago bihurriagotzen ari zaizkigularik, gurutzamendu etengabe batean, hemengoak han harat doazelarik eta nonbaitekoak doblezka honat ingurumenak zoraturik-edo. Hegoaldean, autonomia eta euskara ofiziala duten eremuetan ere, lanak dituzte gure hizkuntzaren erabilpena ezin zabalduz azken mendeetan sartu zaizkien espainiar multzo ikaragarriagatik, bertzeak bertze. Zer egin dezakegu beraz guk, Iparralde huntan, Lurralde Kolektibitate bat bera ere ukatzen digutenean? Diru publikoaz ikastola berrien eraikitzea debekatua zaigunean? Ezin onetsia da beren buruen edertzeko ustez eraikitzen ari direla batzuk, diruaren tirriak darabiltzala bertzeak, euskaldungoaren geroa ateketan ezartzen dutela ohartu ere gabe. Ongi ulertua izan bedi gure iritzia: burujabetasun mikorik ez duguno, sail batzuk, itxuraz arras onak, funtsez gure euskararen eta gure nortasunaren kaltetan gerta daitezkeela. Gauza bera erran izan dugu bai turismoaz bai eta industrializazioaz ere. Kanpotar eta behartsu zenbaiten geureganatzea betidanik egin dugu Euskal Herrian, baina holako saldoan jendea erakarriz ez da gehiago lekurik ongietorriarentzat, zuhaurk zeure burua, zeure herrian, arrotz sentitzen duzunean! Funtsean, ez dabiltza batere zure ongietorriaren ondotik, bakar batzuez kanpo, bistan dena. Horiek hola, ez ahal dugu errate beharrik, ez goazela hemen kanpotarraren kontra, erabaki politiko batzuk ditugula gaitzesten bakar-bakarrik. Hil edo biziko hautuaren aitzinean gaude. Bereizten gaituzten ideologien gainetik elkarretaratzeko ordu gorria dukegu galdatzeko euskal hautetsiei, beren xede eta sail guzietan, eskaldungoari eman diezaioten lehentasuna, gostarik gosta, Estatuaren joko deitoragarrian partalier ez izateko, eta egun, lehenik eta bat, Senpereko Herriko Etxeari proiektu faraoniko horiek gelditzea. Henri Duhau (idazlea)

Hezkuntza. Ikasturte hasiera
Trantsizioa egiteko ikasturtea

Koaderno berriak irekitzeko egunak, eskolan hastekoak, dituzte unibertsitatez kanpoko 500.000 ikasle inguruk kopurua zehazteko dago, iraileko azterketak egitea eta matrikula berrestea falta baita. Koaderno zaharrarekin segitzeko garaia dute, ordea, hezkuntza arduradunek. Trantsizioko ikasturtea da. Erreformak Madrildik eta Paristik, aldaketak hizkuntz ereduetan, eta aurreko urteetan abiarazitako planak aurrera edo atzera egiteko garaian. Eta krisia, eta murrizketak. Ikasleak etengabe gehitzen, eta baliabide eskasagoak dituzte ikastetxeetan. Pixkanakakoa izaten ari da eskolarako buelta. Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan, asteartean hasi ziren ikasle gehienak; Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan, herenegun hasi ziren hasierako mailetan, eta astelehenean joango dira bigarren hezkuntzakoak eta hortik gorakoak. 1. Erreformak Frantziako Gobernuak aurre hartu du erreformak abiarazten. Lehen aldaketa gisa, eskolen ordutegia moldatu du: astean lau egunetan ez, lau egun eta erdian izango dute eskola Iparraldeko ikasleek. 3 eta 11 urte arteko estudianteei eragingo die lege berriak. Indarrean da aldaketa, baina urtebeteko epea dute eskolek martxan jartzeko. Ainhoan (Lapurdi) soilik ezarri dute
Berria 2013/09/07
Madril eta Paris hezkuntzarako lege berriak prestatzen ari direlarik hasi dute ikasturtea; aldaketak ekainerako onartzeko asmoa dute. Ikasleak ugariturik, Jaurlaritzak 110 irakasle gehiago hartu ditu; Nafarroak, 330, orduka
oraingoz ordutegi berria. Bera da ordu kopurua, baina banaketa aldatu dute, ikasleentzat egokiagoa delakoan. Udako oporrak laburtzea aztertzen ari dira. Aldaketa handiagoak egin nahi ditu, hala ere, Vincent Peillon ministroak: ikasgaiak aldatu asmo ditu, eskolatik at geratzen diren jarduerak sartzeko; ingelesaren irakaskuntza aurreratu nahi du, eta moral laikoa irakatsi nahi die ikasleei. Asmoek ez dute eragin aurkakotasun handirik, baina bai moduek. Eragileak kontuan ez hartzea eta aski baliabide ez jartzea egotzi diote gobernuari. Kritika horiek Espainiako Gobernuari ere egin dizkiote. Azken urratsetan dago Wert legea. Zatikako emendakinak soilik falta dira. Batzuk negoziatuko dituela esana du PPk, betiere erreformaren giltzarri ez direnak. Urrian edo azaroan onartuko dute legea. Orduan hasiko da bigarren zatia: oinarrizko ikasgaien kontrola beretzat hartuta, Madrilek egin beharko ditu curriculumak osorik. Datorren irailerako prest egon behar dute eskolako liburu berriek. Erantzuna prestatzeko denbora ahituz doa, beraz. Jaurlaritzak dio ez duela legea onartuko, baina zer egingo duen ez du argitu. Nafarroako Gobernuak ezarriko du, baina nafar erara. Erreformaren aurka,

hezkuntza Euskal Herritik eraikitzearen alde, manifestazioa dute urriaren 12an Bilbon. programa horretan; hogei batu dira aurten. Kritikak izan ditu, nolanahi ere; sindikatu batzuek salatu dute inposatu egin dutela eskoletan eta euskara baztertzeko erabiltzen ari direla. Jose Iribas kontseilariak ezetz dio: Ez da apustu ideologikoa. Eredu bat edo beste, nahitaezko da ingelesa. Ideia horri bueltaka dabil Jaurlaritza ere, baina zehaztasunik ez dago. Gobernu sozialistak hasitako hiru eleko ereduak esperimentazioan jarraitzen du, eta lehen fasearen emaitzak aurten jasoko ditu Cristina Uriarteren sailak. Aurreratua du, hala ere, ez dagoela erabat ados planarekin: batetik, ez zutelako ezarri hizkuntz helbururik, hots, zer maila lortu behar duten ikasleek; bestetik, euskara ez zutelako lehenetsi. Egia da, ordea, EAJ jarrera malgutuz joan dela eredu horrekiko. Kontra zen, baina esperimentazioarekin segitu du, eta emaitzak aztertuko ditu. A eredua aldatzeko asmoa, bai, agertua du sailburuak. Euskaraz oso maila eskasa lortzen dute eredu horretako ikasle gehien-gehienek, ebaluazioek agerian jarri dutenez. Euskara ordu gehiago jartzea aztertzen ari da Jaurlaritza. 3. Murrizketak 2. Hizkuntz ereduak Eskua sartu du hizkuntzen gaian Wert ministroaren legeak, baina ez die eragingo Irueko eta Gasteizko gobernuen asmoei. Gaztelaniazko ez diren eredu orokortuak debekatu ditu Madrilek katalanezkoa, adibidez ; aldaketak eginda, baina ereduek aukeran segituko dute Hegoaldean. Ingeles programak hedatzea da Nafarroako Gobernuaren lehentasuna. 3-12 urte bitarteko umeak dituzten 60 eskola ari dira parte hartzen Diruak urri diren garaian agertu dira aldaketa asmoak. Parisko gobernuak aitortu zuen erreformak ezinbesteko zituela maisu-maistra gehiago. Lau urtean 60.000 irakasle postu sortuko dituela agindua du Peillonek; gainera, udan iragarri zuen lanik gabe dauden 10.000 lizentziadun hartuko dituela eskoletarako laguntzaile. Iparraldean ez da oraingoz nabaritu horren eragina, iaz adina irakasle izango baitituzte ikastetxeetan, nahiz ikasle gehiago izan. Azken urteetako gainbehera ez da orekatu. Behar bereziko ikasleen laguntzaileetan, nabaria izan da galera.

Nafarroan galera handia izan da azken urteetan. Hezkuntza Departamentuaren datuek diote bi urtean 700 bat langile geratu direla kalean. Ikasle gehiago pilatu dituzte geletan, eta ordu gehiagoz emanarazi diete eskola irakasleei. Beste bide bat hartu du orain gobernuak. Hutsik dauden postuak erretiratutako irakasleenak eta zatikatu egin ditu, eta 330 irakasle hartu ditu, ordukako kontratuekin. Aurrekoekin alderatuz, irail lasaia darama Iribasek. Horrelako kaleratzerik ez dute salatu Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Ikasleen igoerari aurre egiteko adina irakasle ez dela, bai. Aurten, 3.400 ikasle gehiago daude, eta 110 irakasle hartu dituzte; iaz 6.800 ikasle gehiago, eta irakasle berberak. Ordezkapenen gaia argitzeko dago: Madrilgo gobernuaren mozketa dekretua ez du ezar ri Uriartek, Espainiako Auzitegi Konstituzionalak zer esango. Epaiak egoera alda dezake, beraz. 4. Bekak Zerbitzuen bizkar joan dira orain arteko murrizketak, baina, bide hori amaituta, ikasleen laguntzak eskasten hasi dira gobernuak. Espainiakoak unibertsitatean beka lortzea zaildu du, nota handiagoak eskatuta. Jaurlaritzak iaz, sozialistekin, hartu zuen bide hori, nahiz ez zen Wert bezain urrun joan. Ikasgai gehiago gainditzeko eskatu zuen %75; lehen %65, eta masterretan gutxieneko nota igo zuen 6tik 6,5era. Irizpide horri eutsi diote jeltzaleek. Unibertsitatez kanpoko beken deialdia oraindik ere ez dute kaleratu; aldaketarik ez dela ziurtatu dute. Nafarroako Gobernuak ere ez ditu oraindik kaleratu deialdiak. Unibertsitatean daude bereziki erne, Madrilen erabakia ikusirik. Iribasek ez du Wert babestu. Are, iradoki du diru gehiago jarriko duela aurten beketan. Datorren astean emango ditu xehetasunak. 5. Bakerako plana Aurreko gobernuak abiarazitako beste plan bat ere badu esku artean Jaurlaritzak: Bakerako Hezkuntza Plana. Gelditu gisara egon da, baina biktimek lekukotasunak ematen jarraituko dutela iragarri du Uriartek. Planak zer aldaketa izango dituen airean dago. Gogoetan hasiko da gobernua, eskolak bidelagun dituela: martxan dauden programez, egiteko moduez, helburuez eta horrelakoez hausnartu nahi dute ikasturtean.
D ereduak gora egin du aurten ere, baina erritmo ahulagoan

Euskarazko irakaskuntzak indarra hartzen segitzen du, baina azken urteetan adinako indarrik gabe. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, herrialde eta irakastaldi guztietan egin du gora D ereduak. Alde handiak daude irakastaldien artean: Haur Hezkuntzan, lautik hiru ari dira euskaraz, eta Lanbide Heziketan, lautik bat. PISA eta ebaluazio txostena abendu aldera kaleratuko dira. Ebaluazioen emaitzak jasotzeko ikasturtea izango da aurtengoa. Batetik, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikasleei eginiko Ebaluazio Diagnostikoa kaleratuko dute azaro amaieran edo abendu hasieran; ikasgai gehiago aztertu dituzte. Nazioarteko PISA txostena ere garai horretan aterako da, abenduko lehen astean.
Ikasle kopuruak gora egin du Seaskan, arrangurak bezala

Ikasle garapen nabarmena ukan arren, Seaskak aurtengo ikasturterako kezkak nabarmendu ditu. Paxkal Indo Seaskako lehendakariak argiki zerrendatu ditu arrangurak: Hendaiako (Lapurdi) ikastolari buruz suprefetak apirilaren 23ko deliberoa auzitegira eramatea, ikastola berrien xedeetara ikuspegi itxia hedatzeko mehatxua, Eusko Jaurlaritzak eta EEP Euskararen Erakunde Publikoak ez dutela betetzen hartutako engaiamendua, eta, azkenik, Frantziako Gober nuak ez duela ontzen Seaskak eskatzen dion murgiltze ereduari egokitutako egitasmoa.
Berria 2013/09/07
Kezka nagusiak dira suprefetaren jazarpena, gobernuaren erantzunik eza eta Jaurlaritzak eta EEPk hitza ez betetzea
direlako. Ikasleen emendatzea eguzki izpia baino ez da kezken laino beltzen artean. Hala ere, Seaskak lehentasuna eman dio haurren eskolatzeari, eta datuek argira dakarte aitzinamendua. Iazko sartze egunean 2.959 ikaslek hasi zuten urtea 30 ikastolatan, eta urtarrilean 3.000 ikasleren heina gainditu zuen Seaskak. Aste honetan 3.083 ikaslek egin dute eskola sartzea, eta urtarrilean, 2 urteko haurrak kontatuko direlarik, 3.143 ikasle ukanen ditu Seaskak. Joan den urteko irailetik aurtengo irailera, 124 ikasle irabazi ditu, beraz. Aurten beste ikastola bat ireki du Seaskak Beskoitzen, Lapurdin. Nabarmentzekoa da Alozeko (Basaburua, Zuberoa) ikastolak ukan duen garapena: 44 ikasle ditu orain, alegia, hamalau ikasle gehiago. Gainera, Sohutakoa Zuberoako ikastetxerik handiena bihurtu da. Nabarmena izan da emendatzea Saran, Hiriburun, Itsasun (Lapurdi) eta Garazin (Nafarroa Behera). Bigarren mailetan kopuruen emendatzea senti dela azaldu du Indok, Etxepare lizeoko ikasleak 161etik 198ra emendatu baitira (37 ikasle gehiago, %23 igota). Kanboko Xalbador kolegio arraberrituan hamasei ikasle gehiago dituzte; 295 denera.
Kezka, baita ere, ahalmen urriko haurrei jarri behar zaizkien laguntzaileak falta

Indoren iritziz, kopuruen irakurketak ez du estali behar ikastolen errealitatea. Ahalmen urriko haurren kasuan, 50 kasutik 23 haurren eskolatzea laguntzea onartu zuen departamenduko batzordeak, baina horietatik hamaseik ez dute oraindik laguntzailerik. Kasurik gehienetan haur horiek etxean gelditu behar izan dute, laguntzailerik gabe ezin dutelako eskola segitu. Mobilizaziorako deia Haurren harrera bermatu ondoren Seaskak mobilizaziora jo beharko duela jakinarazi zuen Indok. Izan ere, Baionako suprefetak Hendaiako Herriko Etxeari egindako mehatxuaren beldurra zabaldu da gainerateko herriko etxeetara. Orain artean legea saihesten zuten herriko etxeek, baina engoitik ezinezkoa izanen zaie. Horrek Seaskaren garapena geldiarazten du. Txarragoa oraindik, Indoren iritziz, legea saihesteagatik iruzur egitea leporatuko baliote Seaskari. Falloux legea garapenerako traba nagusia da. Barne Ministerioak hizkuntza politika gidatzen dueino, ez dago deus egiterik.
Bihar hasiko dira Seaskaren Glissegunari lotu ekitaldiak Kirolak euskaraz bizitzeko helburuarekin Seaskak eta kirol talde batzuek antolatu Glisseguneko ekitaldiak bihar hasiko dira. Hendaian (Lapurdi) izango dira: integrazio batzordeko umeekin surf egokitua egingo dute. Astean zehar ere izango dituzte ekitaldiak, eta ekitaldi nagusia datorren asteburuan izango dute.
Euskara irakasten, 35 urte

Bilboko Gabriel Aresti euskaltegiak 35 urte bete ditu, eta ospakizun ekitaldi ugari antolatu ditu, eta atzo aurkeztu zituzten, irudian ikusten denez, Isabel Izarzelaia zuzendariak eta Eli Carrascosa Didaktika taldeko kideak. Besteak beste, aurreko eta oraingo ikasleekin jai bat e g i n g o d u t e, i r a i l a r e n 2 7 a n , K a f e Antzokian.Zertarako hegoak antzezlana, Bi arreba ikuskizuna eta Jon Sarasuaren, Juan Karlos EtxegoienXamar-en eta Josu Zabalaren hitzaldiak ere antolatu dituzte irailerako.
Legearen mapak, euskararen aldapak

Tuterako Argia ikastolaren inguruko dokumental bat grabatu dute hiru ikaslek. Erriberan euskarak daukan egoera aldapatsua ezagutarazi nahi dute era horretan.
Maparen gainean, eremu erdalduna da. Erakundeentzat, ere bai. Baina ari dira euskalduntzeko ahaleginetan. Erriberan euskarak duen egoera ezagutzera emateko asmoarekin, euskalduntzeko ahaleginean dozenaka familiak egiten duten lanaren erakusle, Tuterako Argia ikastolari buruzko dokumental bat grabatu dute hiru ikaslek: Badira bagara. Haiek izan behar dute, gu ere izateko; haiek euskara galtzen badute, Euskal Herri osoak galtzen du. Olatz Artola da egileetako bat. Itxaso Fraurekin eta Marta Prolekin batera egin du dokumentala. Donostian aurkeztu zuten, atzo, Basque Culinary Centerren egoitzan. Hezkuntzaren, kulturaren eta politikaren alorreko ordezkariak joan ziren estreinaldira. Mondragon Unibertsitateko ikasleak dira hirurak, eta karrera amaierako proiektu gisara egin dute ikus-entzunezkoa. Ez da lan bakarra, hala ere. Idatzizko lan bat ere egin dute aurretik, eta webgune bat prestatzeko asmoa daukate, dokumentala zabaltzeko eta bideoan sartu ezin izan dituzten lekukotasunak jasotzeko.
Berria 2013/09/07
Tu t e r a k o i k a s t o l a r i e u s t e k o n o l a k o ahalegina egiten duten jaso dute ikusentzunezkoan. Haiekin zoazenean autobusean toki batera elastikoak saltzera, buelta bat eman eta beste norabait, ikusita 24 orduak ikastola bizirik mantentzeko direla, harritu egiten zara, gogorra izan behar baitu, dio Artolak. Hori soilik ez: euskara gizarteratzeko ahalegina ere egiten dute ikastolaren jiran.
A rg i a i k a s t o l a k a n t o l at u d u a u r t e n Nafarroa Oinez. Urriaren 30ean egingo dute festa, Tuteran.
Argia ikastolaren irakaspenak

Beti dute erakarmen berezia aberriaren ertzetan bizi diren euskaldunen berriek, bereziki haiek diru publikorik jaso ezinean direlarik, euren lurraldean euskara ofiziala ez delako. Tutera ondoko Fontellasen dago Erriberako nafarren Argia ikastola. Banekien dokumentala aurkeztu behar zutela, Badira bag ara izenekoa, Mondragon Unibertsitateko ikasle zirela, Olatz Artolak, Itxaso Frauk eta Marta Prolek egina. Ez ninduen dezepzionatu. Gipuzkoan egin dutena, beste euskal lurraldeetan ere egingo dute, urrian, Nafarroa Oinez han izanen dela baliaturik. Gisa denez han ziren Gipuzkoako ahaldun nagusia, eta MUko errektorea, besteak beste, Argia ikastolako lehendakariak bereziki premia ekonomikoak aipatu zituen. Erriberako hamalau herritako ikasle askotxok kilometro franko egin beharra dute ikastolaratzeko, eta diru-laguntzarik apenas, Euskararen Foru Legearen zonifikazioa tarteko. Guraso eta lagunek lan asko egin behar dute eraikina margotzen, egokitzen, altzariak eramaten. Euskaltzale bakoitzak euro bat bada ere emango bagenie, haientzat laguntza handia. Alde erreibindikatibo hori presente egon zen, noski, baina beste alderdi jakingarriago batzuk ere bai. Dokumentala ikusita, euskararen transmisioaren garrantzia geratu zitzaidan gogoan iltzatua, eta hori sentimenduz egitearena. Egon dira zenbait euskaltzale hara bizitzera joandakoak Karmen Albisu, esaterako euskara transmititu egin nahi izan dutenak. Eta egon dira transmisio horren
Iritzia 2013/09/11
hartzaile izatea onartu dutenak: ahaide, lagun eta abar.
Hortik sortu da Tafallatik behera, Ebro alderago, gure aberriaren gune estimagarri hori. Bardeetako basamortuaren ondoan oasia. Eta horrekin batera kontzientzia, euskaldun guztiok osatzen dugun nazio kulturalaren kontzientzia, eta ikastolatik kanpo ere, nahiz aukerak oso ere murritzak izan, euskara atxiki beharra, mantendu eta erabili beharra. J.M. Jimenez Jurio zenak Nafarroako euskararen historiari eskainitako liburuan, zamorar albaitari baten kasua kontatzen du. XVI. mendearen erdialdean, tuterar emazte batekin esposatu zen, eta Tuteran bizitzen jarririk, Nafarroako erresumako protoalbitar plaza lortu nahi izan zuen erresumako albaitarien artean nagusia. Irueko albaitariek zamorar albaitariaren asmoaren aurka egiteko auzitara jo zuten, eta argudio nagusi gisa erabili zuten zamorarrak euskararik ez zekiela. Jimeno Jurioren hitzak euskaraturik: Soilik hizkuntzari helduz, ondorioztatzen dugu XVI. mendearen erdialdera arrunta eta ohikoa

izan behar zuela euskara entzutea Erriberan, erresumako zati handieneko hizkuntza, batez ere merkatari, mandazain eta euskaraz baino mintzo ez zirenengatik, eta euskal elebakar haiek ferratzaile, albaitari, mediku, zirujau, botikariak, eskribau eta beste ofizialeen beharrean ziren. Batzuetan, interpretearen premian gertatzen ziren, Zamorako albaitariarekin bezala. Inola ere ez da sumatzen mendialdeko nafarrak beren hizkuntza ezberdinagatik baztertzeko joerarik; aitzitik, ematen du damu zirela haiei zuzenean ulertzeko gauza ez izategatik, euskaraz jakiteko gogoarekin batean. (Navarra, historia del euskera, Txalaparta, Tafalla, 1997, 97). XVI. mendetik hona gauzak asko aldatu dira hizkuntzaren aldetik; besteak beste, euskaldun elebakarrik ez da egun Erriberan, eta segur aski, euskarak orduan baino aurkari gehiago ditu nafar-espainol sentitzen direnen artean, euskararekin batean euskal abertzaletasuna zabalduko eta indartuko den beldur; baina, euskaraz ez jakitea damu dutenak badira, eta ikasi nahi dutenak ere bai, eta dokumentalak dioen bezala, izango bagara haiek izatea ere beharbeharrezkoa dugu. Baina guztietan miragarriena, dokumentalean bi neskak aditzera eman zutena gertatu zitzaidan. Honelatsu adierazi zuten: ikastola askatasunaren espazioa da guretzat, kalean ez bezala euskaraz ez dakiten lagunak ditugu han euskaraz egin dezakegu. Irakasle eta ikasleen artean konplizitate berezia dago, eta adierazi zuten bezala ematen zuen askatasunaren kontu horiikastolan bai, kalean gehienetan ezin murritzago horretatik harago zihoala, euskara eta askatasuna lotuak bezala ikusten zituztela. Neska horiek adierazten duten gogo hori, euskararen ikuspegi hori, askatasunarekin lotze hori, zenbat botatzen den faltan sarri askotan, Euskal Herrian leku euskaldunagoetan bizi direnen artean. Euskaraz jakin, baina erabili nahi ez. Gaztelaniaz Hegoaldean, eta frantsesez Iparraldean, nahitaez jakin beharra dagoen honetan, eta ingelesa ere, maila batean ezinbesteko den honetan, zergatik euskara ikasi, eta zergatik euskaraz egin? Argia ikastolakoen erantzuna: sentimendua transmisioan, euskara eta askatasuna lotzearena... Eusebio Osa ahaztuak, gutxi gorabehera Argia ikastola sortu zen garai inguruan, honela idazten zuen Egin-en, euskara euskal hiztunontzat zer denari buruz: Euskal hiztunontzat euskara bakoitzarentzat bere hizkuntza-hizkera askoz ere gehiago da. Lan eta komunikazio-tresna izateaz gain, giro bat eta egurats bat ere bada. Alfonso Sastre gureak sarri esan ohi du gaztelera dela bere aberria. Gehiegikeria? Bai hizkuntzarekiko harreman utilitarioak bizi dituenarentzat, bai hizkuntza asignaturazko gorabehera bihurtu zaionarentzat, bai ofiziozko linguista arima-galduarentzat. Ez poetarentzat, ez hizkeraz maiteminduarentzat eta hizkuntza-hizkera bere odol-haragietan barreiatu duenarentzat.(...) Euskara, beraz, gure aberria. Zerk batuko, zerk bategingo gaitu sakonago gauzak, pozak, nigarrak, jaiotzak eta heriotzak izendatzeko hizkera berdinak baino? Hau omen da kreazioaren funtsa, gauzei izena ezartzea. Hau dateke kulturaren gailurra. (Lotsa guztien gainetik, Egin, 1985-05-03). Nafar kontzientzia duenak Erriberan, funtsean, bi aukera ditu: 1. Euskara mendiko nafarren ondarea dela pentsatu, berarekin zerikusirik ez duena, edo 2. Beretzat hartu. Hor ditugu Argia ikastolako zuzendari-irakasle-ikasleak, gurasoak, eta era askotako laguntzaileak, denak beharbeharrezkoak, bigarren aukerari indarra emateko. Euskararen ofizialtasuna ere bai, noski, Nafarroan eta Euskal Herri osoan. Nola ez diegu, bada, lagunduko! Pako Sudupe (idazlea)
Arriskuan diren hizkuntzak babesteko eskatu du Europako Parlamentuak

Hizkuntzak sustatzeko ekintza planak egiteko eskatu die gobernuei Estrasburgon onartu duten txosten batean
Desagertzeko mehatxupean dauden hizkuntzekin arreta gehiago jartzeko eskatu die Europako Parlamentuak Europako Batasunari eta bertako 28 estatuei. Franois A l f o n s i B e r d e e n e u ro d i p u t a t u a k Korsikakoa da landutako txosten bat gehiengo absolutuz onartu zuen atzo parlamentuak, Estrasburgon (Fran- tzia). Desagertzeko zorian dauden Europako Hizkuntzak eta dibertsitate linguistikoa txostenean euskara eta katalunia agertzen dira babestu beharreko hizkuntzen artean, EAJk eta CIUk aurkeztutako zuzenketak onartu ostean. Kultura eta Hezkuntza Batzordean, ekainaren 26an aurkeztu zuten txostena, eta atzo onartu zuten parlamentuan. Europako Parlamentuak hizkuntza ondarearen dibertsitatea babesten eta zabaltzen gogo biziz konprometitzeko eskatu die Europako Batasuneko estatuetako gobernuei. Eta, horretarako, hizkuntzak suspertzeko politika proaktibo anbiziotsuak martxan jartzeko eskatu die, arrazoizko aurrekontuak erabiliz. Txostenak berak dioenez, parlamentuak gomendatu du politika horiekin saiatu behar dela Europako Batasuneko herritarrek kontzientzia handiagoa hartzea hizkuntza eta kultura aberastasunarekin. Halaber,
Berria 2013/09/12
estatuei eskatu die desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak sustatzeko akzio planak aurkezteko. Desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzen aurka izan diren diskriminazio praktikak salatzeko eskatu die parlamentuak 28 estatuetako gobernuei. Gobernuei Hizkuntza Gutxituen Europako Gutuna berresteko eta aplikatzeko ere eskatu die parlamentuak. Espainiako Gobernuak sinatua eta berretsia du gutuna; Frantziako Gobernuak sinatua bai, baina ez du berretsia. Gutunak erreferentziarako balio du, desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak babesteko.
Europako Batasuneko estatu bihurtu ahal izateko baldintzetan, hizkuntza dibertsitatea eta hegemonikoak ez diren hizkuntzekiko

egiazko errespetua jasotzea galdegin du ebazpenak. Bestetik, estatuetako gobernuei zein lurralde erakundeei desagertzeko arriskuan dauden h i z k u n t z a k o mu n i t a t e e n t o l e r a n t z i a sustatzeko programak egiteko eskatu die parlamentuak. E u r o p a k o Pa rl a m e n t u a r e n a r a b e r a , arriskuan dagoen hizkuntza baten iraupenak eta hizkuntza erabiltzen duen komunitatearen garapenak balio bera dute. Ondorioz, komunitate horiek babesteko politikak bideratu behar dira, ez bakarrik kultura eta hezkuntza ikuspegiak aintzat hartuz, baizik eta ekonomia eta gizarte dimentsioak landuz. eta ahal diren tresna guztiak erabiltzea gomendatzen du. Hats luzeko esfortzua Belaunaldi gazteenei egiten die e r r e f e r e n t z i a , h a l a b e r, E u r o p a k o Parlamentuak onartutako testuak. Haurrek txikitatik desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak ikasteko politikak martxan jarri behar dituzte estatuek. Zientifikoki erakutsi da haurren mesederako dela bi hizkuntza edo gehiago ikastea, eta etorkizunean hizkuntza gehiago ikasteko lagungarri egiten zaiela. Hizkuntzak suspertzeko politikak hats luzeko esfortzuak izan behar dira, txostenaren arabera. Planifikazio koordinatu bat behar da, askotariko e g i t a s m oz b e t e a : h e z k u n t z a a rl o a n , administrazioan, komunikabideetan, arteetan eta bizitza publikoaren forma guztietan. Horrek luzera begirako baliabideak eskatuko lituzkeela aitortu du Alfonsik. Komunikabide berriek desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak babesteko eginkizun garrantzitsua eduki dezakete, bereziki belaunaldi berriei begira. Iaki Irazabalbeitiak, Aralarren ordezkariak nabar mendu du txostenak Europako erakundeei politika positiboak eta programa zehatzak garatzeko erreferentzia-esparru bat ezartzen diela. Beren hizkuntzaren normalizazioaren alde ari direnek testuan aurki ditzakete doktrina eta erreferentziak haien lana indartzeko. EAJko eurodiputatu Izaskun Bilbaok, berriz, hizkuntza gutxituen eztabaida despolitizatzea eskatu du: Eztabaidan ez gara herrialdeen nortasunez hitz egiten ari, oinarrizko eskubideez baizik.
Bestetik, Alfonsik landutako txostenean, desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzak babesteko politika zehatzak eskatu behar direla jasotzen da. Politiken artean, hizkuntzen dokumentazio programak, hezkuntza eta formazio planak, kirola eta gazteriaren gizarteratzea, ikerketa eta garapena eta komunikabideentzako eta kulturarentzako programak proposatzen ditu. Horretarako, egiturazko diru funtsak
Gurasoei euskalduntzeko urratsa egiteko eskatu diete

Euskararen transmisioa bermatzeko asmoz, euskaltegietan izena emateko deia egin dute hainbat eragilek
Transmisioa gure esku dagolelopean, euskararen aldeko eragileek deialdi bateratua egin zuten atzo, Bilbon, gurasoak euskaltegietara hurbil daitezen, ume eta helduen artean euskararen transmisioa bermatzeko. Transmisioari eta hezkuntza sistemari esker, azken hamarkadan 60.000 hiztun baino gehiago irabazi ditugu, eta datozen urteetan 60.000 baino gehiago irabaz ditzakegu, adierazi zuen Mertxe Mugika AEKko koordinatzaile nagusiak. Arantza Aurrekoetxea Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuordearen arabera, Euskal Autonomi Erkidegoko eskoletan ikasten duten bi herenek euskaraz ikasten dute, baina etxean hirutik batek soilik erabiltzen du. Ikasleen heren horri euskaraz egiteko eskatzen diogu, eta beste biei euskaltegietara jo eta euskara ikasteari ekiteko , azaldu du.
Berria 2013/09/12
Horren harira, euskaltegien sareak eskaintzen dituen programetan ikasteko deia egin die gurasoei. Halaber, Amets Arzallus bertsolariak Korrikaren azken aldian irakurri zuen mezua ekarri du gogora Lurdes Imazek, Euskal Herriko Ikasleen Gurasoen Elkarteko ordezkariak: Hiztun zaharrak eman behar dio ikasten ari denari eskua. Denok eman behar diogu elkarri euskara.
Elebitasun orekatua eta normalizazio soziala jarri ditu helburu Jaurlaritzak
Berria 2013/09/12
Euskararen transmisioan, erabileran eta kalitatezko produktuen ekoizpenean jarriko ditu indarrak, besteak beste, ESEPek. Euskalduntze prozesuan jauzi bat emateko aukera galdu dela salatu du EH Bilduk
Ezagutzarekin dagoen aldea murrizte aldera, erabilera indartzea. Horixe izango du helburu datozen urteetarako Eusko Jaurlaritzak onartu asmo duen Euskara Sustatzeko Ekintza Planak (ESEP). Hori lortzeko, hiru helburu estrategiko jarri ditu: euskararen transmisioa, erabilera eta kalitatezko produktuen sorkuntza bultzatzea. Euskararen normalizazio soziala bermatzeko eta euskal gizartearen elebitasun orekatua lortzeko behar diren neurriak definitzea du xede planak, azaldu du Patxi Baztarrikak, Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Baztarrikak agerraldia egin zuen atzo Euskara Batzordean, plana azaltzeko. Normalizazio soziala eta elebitasun orekatua denboran luzatzea beharrezkoa ikusten du. Hori lortzeko lanabes egokia eta eraginkorra da plana. Gainera, adostasun zabal baten fruitua da. EAJk eta PSEEEk babestu dute plana. Gainerako alderdiak, berriz, kritiko agertu dira egitasmoarekin. Aurreko Jaurlaritzak, Patxi Lopezenak, onartu zuen plana.Urkullurenak bere egin du. Ez behartu, ez eragotzi, bermatu eta sustatu baizik. Plana printzipio horrekin bat datorrenez, merezi du onartzea. Bi dira planaren abiapuntuak: Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia, eta Euskara 21 gogoeta prozesuaren ondorioak jasotzen dituen Itun berritu baterantz txostena. Plan hau ez dugu egin Euskara Biziberritzeko Plana ordezkatzeko, baizik eta hura osatzeko eta egokitzeko. Hiru helburu estrategikoak lortze aldera, 99 neurri, 353 ekintza eta 140 adierazle zehaztu ditu, hamasei lan esparrutan banatuta. Komenigarria da, dena den, diagnostikoan eta adierazleetan gehiago sakontzea. Horretan dabil Euskararen Aholku Batzordea Azken 25-30 urteetan ezagutzan aurrerapauso ikaragarriak eman direla iritzi dio Baztarrikak, eta apalagoak erabileran. Bi hizkuntza ofizialen arteko oreka iraunkorra lortzea da helburua oraindik ere. Bizikidetza eta gizarte kohesioa indartzeko lanabesa da elebitasun sozial orekatua. Urruti dago oraindik elebitasun sozial eta indibidual orekatua. Baztarrikaren ustez, euskararen bizi indarra dago jokoan. Hori bermatzeko giltzarrietako bat herritarren gogoan ikusten du. Askatasuna baliatu, eta aukera librean gauzatu eta garatu behar da herritarren gogoa.

Planak dituen helburu estrategikoak lortzeko, Baztarrikak familiaren eta hezkuntza sistemaren garrantzia nabarmendu du: Guraso euskaldun berriek datozen belaunaldiek euskara gehiago erabiltzeko egin dezaketena asko da. Hezkuntzan, berriz, ikasi bitartean erabili, ikasteko erabili edoerabiliz ikasi planteamenduek egokiagoak dirudite, lehenengo ikasi eta ondoren erabiltzen hasi baino. Euskararen erabilerari prestigioa ematea ezinbesteko ikusten du Baztarrikak. Euskara gero eta gehiagoren lehen hizkuntza izatea lortu behar dugu. Kontsumoa sendotzeko eta a re a g o t ze k o k a l i t at e z k o e u s k a r a z k o produktuak sustatzea du xede planak. Isasiren arabera, euskararen berreskurapen prozesua bihurgune batera iritsia da gaur egun. Egoera hori gainditzeko, hizkuntza politika errotik aldatu behar da. Plan berri bat behar dugu. Urtebeteko epean egiteko eskatu dio Jaurlaritzari. Haren ustez, ondorengo ezaugarriak izan behar ditu: Euskalgintzako eragileen iritzia jasotzea ahalbidetu behar du, kontuan hartu behar ditu euskararen hiztun elkartearen egoera eta beharrak, eta diagnostiko partekatu batetatik abiatuta hartu beharreko neurriak zehaztu behar ditu. Ikuspegi kritiko batekin defendatu du plana PPk, Iaki Oiartzabal legebiltzarkideak esandakoaren arabera. Hainbat neurri hartzerakoan gehiegikeriaz jokatu dela iruditzen zaigu. Baina egoki ikusten dugu adostasunerako duen helburua. Espero dugu hori betetzea etorkizunean. Oiartzabalen arabera, borondatetik, errespetutik eta askatasunetik lortuko da euskararen erabileran eta ezagutzan aurrera egitea. Ez behartuz eta inposatuz, orain arte egin nahi izan den moduan. Gainera, progresiboki egin behar da, herrialde eta eskualde bakoitzaren errealitatearen eta erritmoen arabera. Hezkuntzan eta eremu pribatuan hizkuntz askatasuna bermatzeko beharra defendatu du. UPD da kritikoena. Hizkuntza politiken inguruko hausnarketak egiteko orduan kontuan hartu beharko lirateke, ez bakarrik emaitzak. Baita politika horiengatik kaltetuak eta baztertuak izan diren pertsonak ere. Plan honek jasotzen dituen neurriak ere gehiegizkoak dira, eta inposizioan oinarrituta daude. Halako politikek eragin dute urte hauetan euskararen ezagutzan eta erabileran egindako urratsak handiak ez izatea. . EAJk eta PSE-EEk plana babestu dute. Garbie Mendizabal EAJko legebiltzarkidearen arabera, osoa da, eta ondo erantzuten die euskarak dituen erronka berriei. Antzera mintzatu da PSEEEko Vicente Reyes.
Hizkuntza eskubideak bermatu eta babestearen beharra gogorarazi du. Hizkuntza eskubideen trataeran ezinbestekoa da progresibotasuna, eta beharrezkoa da irizpide hori egoki aplikatzea. Hizkuntz eskubideak liskar politikotik salbu egon behar duela ere defendatu du. Kritikak eta babesak EH Bilduk uste du Jaurlaritzaren planak ez diola euskararen errealitateari erantzuten. Zaharkituta dago. Euskalduntze prozesuan jauzi kualitatibo bat emateko aukera alferrik galdu du EAJk. Adierazgarria da plana PSEEErekin eta PPrekin adostu izana. Hain justu, euskalduntze prozesua etengabe oztopatzen dutenekin, salatu du Xabier Isasi legebiltzarkideak.

Neurri nagusiak
Familia transmisioa. Sentiberatzea eta motibazioa landu. Irakaskuntza. Jakite maila eta erabilera hobetzeko metodologia eta baliabideak berritu; eskolaren inguruan euskarazko harremanak sustatu; etorkinentzako programak egin. Euskalduntze eta alfabetatzea. Finantzaketa sistema egonkorra ahalbidetu; azterketa sistemaz hausnartu. Administrazioa. Erabilera sustatu eta bermatu; lan hizkuntza izateko neurriak hartu. Gune geografiko euskaldunenak. Euskara lehen hizkuntza funtzionala izatea. Arlo sozioekonomikoa. Euskara planak zabaldu; hizkuntza eskubideak bermatu; enpresen jardunean hizkuntza irizpideak ezarri; enpresetan euskarari prestigioa eman. Kultura. Kontsumoa, sorkuntza, ekoizpena eta zabalkundea sustatu; kultur industriaren lankidetza bultzatu. Aisia eta kirola. Begiraleen prestakuntza hobetu; euskara kirol munduan erabiltzeari prestigioa eman. Liburugintza. Irakurtzeko zaletasuna bultzatu. Publizitatea. Euskarazkoa sortzea sustatu; herri administrazioen euskarazko publizitatea hedabideetan argitaratu. Corpusa. Euskara estandarra elikatu, aberastu eta sendotu; toponimia eta terminologia eguneratu, osatu eta zabaldu. Hedabideak. Laguntzen irizpideak finkatu; garapen industriala eta teknologikoa nahiz hedapen soziala bultzatu. Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak. Euskarazko tresnak sortu eta garatu; Interneten euskarazko edukiak sustatu; .eus domeinua garatu. Sentsibilazioa eta motibazioa. Administrazioan, arlo sozioekonomikoan, aisialdian, hedabideetan, publizitatean... Barruko proiekzioa. Euskararen irudi positiboa indartu; hizkuntza paisaia euskaldundu. Kanpoko proiekzioa. Nazioarteko erakundeetan euskara eta euskal kultura ezagutarazteko ekitaldiak diseinatu.
Ikastola ez egiteko agindua iritsi zaio Beskoitzeko Udalari

Patrick Dallennes Baionako suprefetak ikastola berria egiteko deliberoa bertan behera uzteko eskatu dio Beskoitzeko (Lapurdi) Herriko Etxeari. Ikastola hori aurten ireki dute, eskola sartze honetan berean, eta Seaskaren 31. ikastola da. Suprefetaren aginduari jarraikiz, Beskoitzeko Herriko Etxeak ezin dio egoitza publikorik utzi edo eskaini Seaskari.
Berria 2013/09/13
Seaskari egoitza publiko bat emateko asmoa uzteko eskatu dio Baionako suprefetak herriko etxeari
jotzeko mehatxua egin die. Beskoitzeko kasuarekin, horren berme argia dute hautetsiek orain. Izan ere, eskola pribatuak laguntzea debekatzen du Falloux legeak; duela mende eta erdi onartu zuten, eta Seaskaren gisako proiektuentzat laguntza publikoak jasotzeko oztopo handienetarik da. Ikusirik suprefetak bide horretatik jo zezakeela, ikasturte hastapenean Seaskak alokaturiko egoitza batean ireki zuen ikastola, eta ez Beskoitzeko Herriko Etxearen egoitzan. Zalantzak uxatuz, orain agindua eman dio suprefetak herriko etxeari. Hendaiako kasua nola bukatuko den zain eta beha daude hautetsiak; ikastolari lokalak uzteak legearen jomugan jarriko ote dituen beldurrez dira. Alta, Seaskak espero zuen Beskoitzeko Herriko Etxeak lortuko zuela legezko bideren bat emandako hitza bermatzeko. Suprefetaren mehatxuak gehiago korapilatuko du irtenbidea. Bertzelakorik ere bada: suprefetaren aginduak gainerateko herriko etxeak beldurtuko dituen kezka du Seaskak. Hendaiako Herriko Etxearen aurkako auzia atzo berean hasi zuten, Pauen. Dallenes suprefetak eskatu zuen bertan behera gelditzeko ikastola berria egiteko deliberoa. Eskariari erantsi zion auzibidea bukatu arte delibero hori indarrean ez sartzeko eskakizuna. Izan ere, gerta zitekeen auzitegiaren delibero guztien aurkako helegiteak
Baionako suprefetak agindu honekin erakutsi du Hendaiako ikastola berriaren aurka egindako mehatxua ez zela aldi bateko gertakaria edo erabakia izan. Frantziako Gobernuaren ordezkariak auzapezei gogoratu die Falloux legea indarrean dagoela, eta zuzenean auzibidera

ezartzea eta auzibidea bi urtez luzatzea, suprefetaren agindua geroratuz. Paueko auzitegiak ondoko hamar egunetan emanen du jakitera bere deliberoa, eta orduan argituko da Hendaiako ikastola berriaren eraikuntzari buruz herriko etxeak egin dituen urratsak legezko joko dituen. Seaska haurren harrera egiten ari da ikastoletan egunotan. Baina, lehentasun horri ihardetsi ondoren, mobilizaziora joko duela jakinarazi zuen Paxkal Indo Seaskako lehendakariak eskola sartzearen karietara egindako agerraldian, joan den astean. Dagoeneko ikastolen kontseiluan aztertzen ari dira hurrengo asteetan zer mobilizazio egingo dituzten. Euskal Konfederazioak ontzat jo du Europako txostena Arriskuan diren hizkuntzen inguruan E u r o p a k o Pa r l a m e n t u a k h e r e n e g u n onartutako txostena interesgarria dela esan du Euskal Konfederazioak, estatuak Hizkuntza Gutxituen Gutuna berrestera deitzen dituelako. EAk, berriz, UPNri exijitu dio Europako ebazpenak errespetatu eta euskararen bazterketarekin amaitzeko. g a i n e r a k o 1 1 . 4 8 2 . 0 0 0 e u ro a k , u d a l euskaltegientzat. Bestalde, Baztarrikak iragarri du HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundeak eta Eusko Jaurlaritzak, legealdi honetan, euskaldun berriari merezia duen aitortza eta omenaldia egiteko ekitaldi esanguratsu bat antolatuko dutela. Atzoko saioan Bernardo Atxaga idazleak parte hartu zuen, Kortxoa eta aingura izenburuko hitzaldia emanez.
Ikasleentzako laguntzak berreskuratuta hasi dute ikasturtea euskaltegiek

Eusko Jaurlaritzak 700.000 euroko laguntza emango du euskara ikasleentzat. Erabaki hori nabarmendu zuen atzo Patxi Baztarrika Eusko Ja u r l a r i t z a k o H i z k u n t z a Po l i t i k a k o sailburuordeak Gasteizen, euskaltegietako ikasturte berriaren hasiera ekitaldian. 2012-2013ko ikasturtean euskaltegi publiko nahiz pribatuetan ikasle izan direnentzako laguntzak izango dira. 2012ko bigarren deialdian edo 2013ko lehenengoan agiria ateratzeko azterketara aurkeztu eta gainditu dutenek jaso ahalko dituzte laguntzak. Eskaera egiteko epea urriaren 3an amaituko da. Euskaltegien finantzaketarako laguntzak osorik mantendu ditu aurten Eusko Jaurlaritzak: 30.372.000 euro. Horietatik, 18.890.000 euskaltegi pribatuentzat izango dira. Eta
Irakasle euskaldun aski ez, eta ikasleak erdarazko eskolara

Ingeniaritzan, 120 ikasle bildu dira eskola batean, eta irakasle bakarra; 40 ikasle erdarazko eskolan sartu behar izan dituzte
Eskari apala izan da argudio urte luzeetan, euskaraz ikastea ikasle gutxik eskatzen zutela, eta horregatik ez zutela aukera zabaltzen. Aldatu dira kontuak, lau ikasletik batek nahi ditu euskaraz egin ikasketak, baina guztiei ez diete aukera bermatzen. NUP Nafarroako Unibertsitate Publikoan gaztelaniaz ikastera behartu dituzte ikasle batzuk, nahiz eta matrikula egin zutenean euskarazko ikasgaia aukeratu. Arazoak izan ditugu ikasgai batzuk euskaraz emateko. Irakasle elebidun nahikorik ez dugu. Txus Pintor Irakaskuntza errektorea mintzo da. Aitortu du arazoak soluzio txarra duela. Irakasle bakarra euskaraz eskolak emateko gai, haren gelan ikasle guztiak kabitzen ez, eta banaketa egin dute: nota altuagoak dituztenek segituko dute; besteak erdarazko eskolara igorri dituzte. Iaz gertatu zen horrelako kasu bat. Ikasgai batzuk elkarrekin ematen dituzte ingeniaritzetako ikasleek, adar batekoak edo bestekoak izan. Matematikako eskolarako 120 estudiante euskaldun bildu ziren iazko ikasturtean. Eta irakasle bakarra. Bi gela sortu izan balira ere beteko ziren, baina ez zegoen modurik, irakasle bakarra zegoelako, adierazi du Pintorrek. Ezinezkoa zen gela berean horrenbeste ikasle sartzea, eta erabaki zuten ahal ziren guztiak sartu, eta besteak erdarazko eskolara igortzea: 40 bat ikasle denera.
Berria 2013/09/14
Irudi du kasu bakana dela. Ez da horrela, ordea, Patxi Abasolo LABeko ordezkariaren hitzetan. Egiturazkoa da arazoa NUPen, eta ez dute neurririk hartzen aurre egiteko. Ohartarazi du beste ikasgai batzuetan ere gertatu direla gisa horretako egoerak, euskaraz ikasi nahi

dutenak gainezka egon direlako geletan. Baina, aldi berean, badaude oso ikasle gutxi duten erdarazko eskolak. Irakasleak hartu ezinik Aurrerapausoak izan dira azken urteetan NUPen. 200 bat ikasgai euskaraz eman ditzakete gaur egun; 120 ziren orain hiru urte. Kontuan izan behar da, hala ere, errepikatutako ikasgaiak daudela: karrera batean baino gehiagotan ematen dituzte, dio Abasolok. ingelesezko plan berriak. Eta mugak ditu horrek. Abasolok onartu du gobernuaren trabek egoera zailtzen dutela, baina azaldu du ingelesezko eskoletan ez dela halako arazorik. Ez, horiek ez dute gainezka egiten, dio Pintorrek. Orain urte batzuk beste bat zen ezina: irakasle postuak aterata ere, ez zela euskaldunik aurkezten. Jadanik ez da hori arazoa, esan du errektoreordeak. EHU Euskal Herriko Unibertsitatean badute oraindik traba hori; medikuntzan, esate baterako. Eta konponbide zaila du horrek ere, kanpotik ikasleak datozenez euskaldunak gero eta gutxiago direlako. Irueko gobernua jakitun da zein den unibertsitatearen egoera, baina ez du keinurik egin bideratzeko. Langileak hartzeko aukera behar dugu, irakasle elebidunak hartu ahal izateko, eta nantzaketa handitzea, dio Pintorrek. Horretarako asmorik ere ez du agertu, ordea, Yolanda Barcinaren gobernuak. Azken urteetan etenik gabe eskastu du NUPerako diru saila, aurreko gobernuak abiatutako bideari segituz, Ingeleserako jarri nahi ditu baliabideak. Jose Iribas Hezkuntza kontseilariak iragarri du akordio bat sinatu asmo duela unibertsitatearekin, ingelesa ikastea eta gaitasunak egiaztatzea indartzeko. Igoera handia izan du ingelesak azken ikasturteetan NUPen: 2010-11ko ikasturtean 57 ikasgai ematen zituzten ingelesez, eta aurtengo ikasturtean, ia 150. Irakasle gisa jarduteko ikasketetan, gainera, ikasgai batzuk ingelesez egin behar dituzte derrigorrean.
Ingeniaritzetan hori gertatu zen: karrera diferenteetan aritu arren, batu egin zituzten ikasleak, irakasle bakarra zegoen-eta guztientzat. Eta pilaketak sortu ziren. Aurten zer gertatuko den argitzeko dago oraindik, urrira arte ez baitute zehatz jakingo zenbat ikasle izango diren gela bakoitzean. Ingeniaritzan ikasleak ez dituztela pilatuko eta iazkoaren gisako arazorik ez dutela espero azaldu du, edonola ere, Pintorrek. Nafarroako Gober nuak ezarritako murrizketak daude eskolak euskaraz eman ezinaren atzean, errektoreordearen esanetan. Irakasle berririk ezin du hartu, gaur- gaurkoz, unibertsitateak. Bertako jendearekin jarri behar izan ditugu martxan euskarazko eta

Iaki Suso. Nafarroako liburuzainen elkarteko presidentea
Gobernuak ez dizkigu baimenak ematen euskara ikasteko

Allon (Nafarroa) hainbat urtez lan egin ostean, abuztutik Vianako liburutegian ari da beharrean Iaki Suso (Bilbo, 1972). Liburutegi horretara erromes asko joaten direla jabetu da berehala.
Berria 2013/09/15
Batxilergo ikasketak izatea nahikoa da Nafarroan liburuzain izateko. Susoren ustez, zerbitzu hobea emango litzateke euskara eta Bibliotekonomia eta Dokumentazioa ikasita.
Liburuzainek euskaraz ikas dezaten ezin al da zerbait gehiago egin? Kontua da Nafarroako Gobernuak ez dizkiela langileei baimenak ematen euskara ikasteko. Askotan, udalak edo euskara zerbitzuak izaten dira langileei gauzak errazten saiatzen direnak. Baztanen, gatazka dute udalak eta Nafarroako Gobernuak, liburuzainak euskara hobetzeko eskolak hartu nahi dituelako. Zertan da auzi hori? Adibide garbienetakoa da Baztanen gertatzen dena. Udalak euskara irakatsi nahi dio liburuzainari, liburuzainak ikasi nahi du... baina Nafarroako Gobernuak, ez. UPNren gobernuak ez dio langileari baimenik ematen liburutegitik kanpo ikastera joateko. Eman nahi duen baimen bakarra da euskaraon line ikasteko. Guk uste dugu horrekin ez dela nahikoa, hizkuntza beste modu batean ikasi behar dela. Liburuzainen oposizioetan euskara ez da meritu gisa kontuan hartzen. Ez da kontuan hartzen, ez. Liburuzainak lekuz aldatzeko azkeneko lehiaketan tituluak onartu
Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak salatu du Etxarri Aranazko eta Elizondoko liburutegiek ez dutela euskaraz dakiten liburuzainik... Bai, mesedegarria izango litzateke erabiltzaileentzat jakitea. Nafarroako eremu euskaldunean herri batzuetako liburuzainak ez dira euskaldunak, baina saiatzen dira euskara ikasten. Nafarroako Gobernuak ez ditu liburuzain euskaldunak bidaltzen. Langileak euren kabuz saiatzen dira euskara ikasten.

zituzten, eta ingelesezko eta euskarazko tituluak meritu gisa hartu zituzten. Baina oposizioetan euskara ez da aintzat hartzen. Oposizioetara edonor aurkez daiteke. Batxilergoa ikasi izana da baldintza bakarra. Zuen elkarteak eskatzen du Bibliotekonomia eta Dokumentazio diplomatura izan beharko luketela liburuzainek. Zergatik? Beste erkidego batzuetan ikasketa horiek eskatzen dituzte liburuzaina izateko, baina Nafarroan ez dute halakorik eskatzen. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan eskatzen dituzte ikasketa horiek, esate baterako. Erabiltzaileek asko eskertuko lukete liburuzainak prestatuago egotea. Titulu horiekin liburuzainek zerbitzu hobea eman dezaketela iruditzen zaigu. Zoritxarrez, Nafarroan ez dute hori aintzat hartzen. Duela hilabete batzuk Espainiako politikari batek liburutegien aurkako adierazpenak egin zituen, ekonomikoki errentagarriak ez zirela nabarmenduz... Politikari horrek esan zuena gezur galanta da. Ikerketa bat egiten ari gara, erakusteko liburutegiak ekonomikoki errentagarriak direla. Liburutegietan gastatzen den euro bakoitzeko ia lau itzultzen zaizkio gizarteari. Ikerketa urriaren amaieran aurkeztuko dugu, jardunaldi profesional batzuetan, Iruean. Datuekin erakutsiko dugu liburutegiak errentagarriak direla. 2009. urtean Irueko eta Baraaingo udalek BERRIA erosteari utzi zioten liburutegietan. Izan al da erabaki horretan aldaketarik? Ez, Iruean eta Baraainen oraindik eusten diote zentsura horri. Gainontzeko liburutegietan ez da halakorik gertatzen, eta liburuzainek nahi dituzten egunkariak erosten dituzte udalaren diruarekin. Langileen iritzia errespetatzen da beste herrietan. Irueko eta Baraaingo zortzi liburutegitan zentsura hori dagoenez, erabiltzaileak hasi ziren BERRIA eta Gara haien kabuz erosten eta aipatutako l i bu r u t e g i e t a r a e r a m a t e n . O r a i n d i k horretan jarraitzen dute erabiltzaileek.
Nafarroako Liburuzainen Elkarteak zer erronka ditu etorkizunari begira, eta zer hausnarketa egiten duzue? Elkartea saiatzen ari da langileen egoera hobetzen. Langileen baldintzak hobeak badira, badakigu hori erabiltzaileen mesedetan izango dela. Bestalde, erabiltzaileak gurekin pozik badaude, gure defendatzaile hoberenak izango dira. Erabiltzaileak gustura izatea gure zerbitzua defendatzeko modurik egokiena izan daitekeela iruditzen zaigu. Ideia hori dugu barneratuta: politikariak ez, baizik eta liburutegietako erabiltzaileak dira gure defendatzailerik onenak.
Katalunia: nazio kulturalaren bermea

Ez da erraza sentimendu etniko eta komunitarioa nazio-kontzientzia nola bilakatzen den jakitea, kasuistikaren zabalak lausotu egiten digulako nazionalismoaren bizkarrezurra identifikatzea.
Iritzia 2013/09/15
nazionalaren arabera ehundu beharra daukazu. Zure borondatearen oinarriak eraiki. Zure nazio hizkuntzan eta kulturan bizitzen hasi. Zure nazio-identitatea osatzen duten oinarrizko elementu materialak eta kulturalak zuk zeuk kontrolatu eta kudeatu behar dituzu. Jakina, estatuen burujabetasun maila erlatiboa da ekonomian eta beste gai batzuetan gaur egun, baina erlatibismo horren barruan hau da, estatuari esker baizik ezin duzu erdietsi eskura dezakezun autonomiamaila duina. Gainerakoan zer dagoen? Gainerakoan heteronomia nazionala dago. Eta, zorionez, Herri Katalanen gune nagusia ohartu da horretaz. Bide batez esanda: hizkuntza eta kultura katalanaren gainerako naziolurraldearen zatiek Espainiaren eta Frantziaren mendeko jarraituko lukete gero ere. Alde horretatik, espainiar eta frantses nazionalismo inperialistaren estatalizazio etnozidak eragindako hizkuntza eta kultura heriotzak indarrean jarraituko luke zati haietan. Gaitz erdi, ordea, jatorrizko herrien eguneroko herio bidean Kataluniako Printzerriak bere identitatearen balio material eta kulturalak bizirik atxikitzea erdietsiko balu. Artikulu honen izenburuak iradokitzen digunera etorrita, nazio kultural eta linguistikoaren bermeaz jardun nahi nuke. Nazio kultura azpimarratzen baldin badut, zenbaitek pentsatu izan du nazio politikoaren edo estatuaren balioa erlatibizatzen ari naizela, eta, ondorioz, kulturalismoaren bide antzuetan sartu naizela. Aldiz, gurera etorrita,
Azken boladan Kataluniara begira gaude hango nazio berpizkundearen zergatiak jakin nahirik, Espainiatik at estatu politiko propioa eraikitzeko borondate politikoa nola gorpuztu duten antzeman guraz. Katalanek ere mendeak daramatzate euskaldunok bezala, heteronomia nazionalaren mendeko. Nazio-autonomiak zure borondatearen arabera jokatzeko gaitasuna ematen badizu, nazio-heteronomiak borondate hori suntsitu egiten dizu eta beste nazio baten morroi, konplize eta kolaboratzaile bihurtzen zaitu. Estatu burujabea sortzeko borondateak edo independentziaren bideak, beraz, heteronomia nazionalaren egoera gainditu beharra dauka. Zure kabuz pentsatzen hasi beharra daukazu. Zure imajinario kolektiboa zure unibertso

burujabetasuna, independentzia eta estatuaren gisako ter minoetan oinarritzen badut euskalgintzaren aldeko ar razoibidea, euskalduntasunaren eguneroko premietatik urruntzen ari naizela uste du hainbat euskaltzalek. Zilegi bekit bi jarrera horiek okerrak direla berriro ere gogoraraztea, benetako antzutasuna horietako bakoitzaren alde bakarreko ahaleginean tematzea dela berrestea. Barkatu, Katalunia dugu mintzagai gaurkoan. Eta Katalunian indartu den nazio askapenerako borondatearen ezaugarriak aletu nahi nituzke. Euskal Herria omen zuten eredu garai batean katalanek. Orain, gauzak erabat aldatu dira: guretzat Katalunia bihurtu da amets. Gauzak errotik zergatik aldatu diren argitzeko gai ez banaiz ere, zantzu batzuk aipa ditzaket. Adibidez, lozorroan bide zegoen nazio katalan politikoa iratzarri izana datu aipagarria da. Haiek euskaldunon nazio-kontzientzia politikoa amets zutenean, beren katalanismoaren antzutasun politikoa ageriko kontua omen zen. Baina, orain, zorioneko krisiari esker, beharbada espainiar estatu etnozidaren atzaparretatik libratu egingo dira, eta beren buruari eta gizateriari egin diezaioketen ekarpenik handiena egingo diete: munduan nor izateko eskubideari eta botereari esker, munduaren aniztasuna bermatuko dute Aita Barandiaranen lorategian. Zorioneko krisia idatzi dut, ez zoritxarrekoa. Hona krisiaren edo espolio ekonomikoaren zentzu onuragarria, krisi hitzari ezer onik ikusten ez genionean. Hori da hori krisiari etekina ateratzea! Amets duten nazio askapena lortzen badute, Kataluniaren historian gertatu den gauzarik zorionekoena izan liteke gertatzear dagoena. Aldiz, gurera etorrita, zoritxarrekoa izango litzateke Euskadirentzat zorioneko Kontzertu Ekonomikoa dela medio, estatu etnozida baten barruan bizitzen jarraitzeko nazio-heteronomia onartuko bagenu. Hara zertan den herrien bizitza eta heriotza bereizten duen zoria batzuetan. Zoritxar ekonomiko eta sozial bat gauzarik handiena erdiesteko akuilu izan liteke Katalunian. Gurean, berriz, estatu etnozidarekin kolaboratzen duen nazio-heteronomia izango genuke zain krisiari alderdi askatzailerik aurkitu ez diogulako. Haiek ondo baliatu dituzte bere kontraesanak; euskaldunok, ostera, naziou rk a m en d i r a er a m a n g o g a i tu eu s k a l nazionalismo errealistak eta pragmatikoak.
Amaitze aldera: nazio-kontzientziaren kemena beste nazio baten mende ez izateko borondateak ematen du, baina borondate hori ezin da eraiki nazio kultural eta linguistikoak ematen duen identitate-baliabiderik gabe. Katalunia dugu eredu: katalanak izan nahi dute haiek, baina ez boterearen zentzu politiko hertsian bakarrik, baita boterearen zentzu linguistiko kulturalean ere. Euskaldunok ez daukagu nazio euskaldunik, ez daukagu nazioatxikimendu sendorik, eta horrek zapuzten dizkigu estatu independentea eskuratzeko bide guztiak. Nazio linguistiko kulturala nazio politikoaren arrakasta-baldintza da, bestela Eskoziako eredua geratzen zaigu: nazionalismo ekonomiko soila, hutsa ez esateko. Joxe Manuel Odriozola
Epaileak Hendaiako ikastolaren aurka egin du eraikuntza xedea atzera botata

Herriko etxeak bertan behera utzi beharko du Seaskaren ikastola eraikitzeko deliberoa, eta ezingo du lanik egin
Paueko auzitegiak ontzat jo du Lionel Beffre Paueko prefetak ezarritako helegitea, eta Hendaiako Herriko Etxearen deliberoa indargabetu du. Hendaiako Herriko Etxeak ikastola berri bat egitea deliberatu zuen. Estatuaren ordezkaritzak bi aldiz jo du erabaki horren aurka. Herriko etxearen deliberoa legez kanpokoa zela ebatzi zuen prefetak ekainaren 14an, eta auzira jo zuen. Irailaren 12an aztertu zuen kasua Paueko auzitegiak. Falloux legeak debekatzen du diru publikoa bideratzea hezkuntza pribatuko egoitzak diruztatzeko. Laikoa izan arren, Seaskaren murgiltze eredua arlo pribatuan kokatzen dela nabarmendua du prefetak behin baino gehiagotan. Paueko auzitegiak ez du kasuaren mamia aztertu, baina, hala ere, ontzat eman du prefetaren eskaria eta bi eskariak ontzat jo ditu. Lege horretan funtsatuz, bi erabaki hartzeko eskatu zion prefetak epaileari. Batetik, ikastola berria eraikitzea baimentzen zuen deliberoa indargabetzeko. Arrazoia eman dio epaileak. Bestetik, epailearen erabakiaren aurka helegiteak jartzea eta auzibidea luzatzea zen prefetaren beldurra. Hori saihesteko, herriko etxearen erabakia bertan behera uzteko, auzibideak iraungo duen bitartean lanak debekatzeko ere eskatu zuen prefetak; horretan ere arrazoia eman dio epaileak. Lege babesik gabe Battitta Salaberri Hendaiako auzapezak gogoratu du Seaskak eraikuntzen premia duela eta, aldi
Berria 2013/09/17
berean, ez duela lege babesik murgiltze eredua garatu ahal izateko.
Falloux legea indarrean dagoen bitartean, eta horren interpretazio zorrotza egiten deino, administrazioak behin eta berriz jo dezake herriko etxeen deliberoen aurka. Horregatik dio auzapezak erabakia estatu mailan hartu beharko dela: Lege bat behar da Seaskaren egoitzen arazoa konpontzeko behin betirako. Ikastolaren aldeko deliberoa indartu daitekeela nabarmendu du auzapezak. 2014an herriko bozak izanen dira, eta ikastolaren aldeko jarreraren alde bozkatzera deitzen ditu herritarrak. Zuhur hartu du Paueko epailearen erabakia Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Azaldu du auzitegiak ez duela sakoneko erabakirik hartu,eta formaren aldetik eman diola arrazoia prefetari. Auzi horren mamia, Falloux legeak indarrean ezartzen duen ezina eta lege arloko aterabidea aztertu beharko direla onartu du prefetak berak ere. Alta, atzoko deliberoaren bidetik, argi dago

Hendaiako ikastola berria ezingo dela egin, Parisko gobernuak kontrako deliberoa hartu edo biderik irekitzen ez duen bitartean. Gainera, prefetak gisa bereko prozedura bat ezarri du abian Beskoitzeko (Lapurdi) ikastolaren aurka. Herriko etxeen eta Seaskaren beldurra da prefetaren erabakiok aurrekari bat izatea gerorako. Prefetak lortu du denbora irabaztea eta legearen oinarria aztertu arte ikastola ez egitea, erran du Indok. Ebazpenaren ondotik, Seaskak eta Hendaiako Herriko Etxeak ezin dute deus egin, bederen ondoko hilabeteetan. Lege arloko eztabaidetatik urruti, Indok gogorarazi du Hendaiakoaren osagarri den Pausuko ikastolan 70 haur daudela administrazioaren erabakien mende. Negua heldu da, eta harekin, euria. Pausuko egoitzan ez dago aterperik, eta bi aukera ukanen dituzte haurrek atsedenaldietan: bustitzea edo egoitzatik atera gabe egotea egun osoan. Hori baldin bada Frantziak aldarrikatzen duen berdintasun eredua, goraki erran behar dugu ez datorrela bat guk dugunarekin; haur guztiek dute eskolan harrera duina izateko eskubidea, baita euskaraz ikasten dutenek ere. Prefetaren erabakiaren aurka egiteko tenorea helduko dela erran du Seaskak. Baina ez ditu erantzunak emanen Prefetaren egitarauaren arabera. Lehentasuna haurrek dutela adierazi du Seaskak, eskola sartzearen karietara egindako agerraldian errandakoa gogoratuz: irakasleen kokapena, ahalmen urriko haurren laguntzaileen adjudikazioa lortzea... Indok argi erran du Seaskak mobilizaziora joko duela baina esku artean dituzten arazoak konpondu beharko dituztela horretarako. Zer mobilizazio egin aztertzen hasiak dira dagoeneko.
Lan mundua euskalduntzeko deia

Euskaltegiek, sindikatuek eta lan munduko hainbat eragilek, lanak herritarren eguneroko bizitzan duen eragina nabarmenduta, lantokiak euskalduntzera deitu zuten atzo egindako agerraldi batean.Lan mundua euskaldundu dezagun lelopean aurkeztu zuten ekinaldia, eta euskaltegietako ateak zabalik daudela adierazi zuten. Langileek eta enpresariek lana euskaraz egiteko duten gabeziez jabetuta, euskaltegietan lanean ari direla gogoratu zuten.
Osasunbideak hartutako konpromisoak ez dituela bete salatu du Uemak

EH Bilduk euskara biziberritzeko itun estrategiko bat landuko du datozen hilabeteetan Eusko Legebiltzarrean
Osasunbideak osasun zerbitzuan euskararen erabilera sustatzeko neurririk ez duela hartu salatu du Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak. Beraz, 2012an egindako bileretan hartutako konpromisoak ez dituztela bete esan du. 2012an gaia landuko zuela hitzeman zion Uemari, eta 2013. urtearen hasieran bilera bat egingo zutela ere bai. Baina ez da hala izan. Horregatik, konpromiso haiei heltzeko eta arduraz jokatzeko eskatu dio Uemak. Egia da bileran giro ona izan zela, eta egindako eskaerak egokiak iruditu zitzaizkiela. Baina herritarrek hori baino zerbait gehiago behar dute. Hitzetatik ekintzetara pasatzea. Eta hori ez da gertatzen ari, adierazi du Uemak. Besteak beste, bilera hartan udalerri euskaldunetan ondorengoa egiteko eskatu zion mankomunitateak Osasunbideari: euskara eskakizunik ez duten lanpostuei euskarazko eskakizuna jartzea, euskarazko lanpostuen ordezkoetan euskaldunak egongo direla bermatzea, eta gainerako arloetan pausoak ematen hastea. Udalerri euskaldunen eremuan plan horrek bazuen lehentasun bat: egoera soziolinguistikoa kontuan hartuta, gutxienez oinarrizko arreta zerbitzuetan urratsak egitea. Baina gaur egun osasun zerbitzuek euskarari dagokionez gabezia larriak dituztela salatu dute. Eskaintzen duen zerbitzuarekin, herritarren
Berria 2013/09/19
hizkuntza eskubideak urratzeaz gain, udalerri euskaldunetako egoera soziolinguistikoari kalte egiten diote, adierazi du Uemak.
Euskarari buruzko 15/1986 Foru Legeak dioena betetzeko eskatu dio Osasunbideari. Herritar guztiek, administrazio publikoekiko harremanetan, euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eta berek hautatutako hizkuntza ozialean harrera izateko eskubidea dute. Horrez gain, bilera berri baterako hitzordua eskatu dio mankomunitateak. EH Bildu, arduratuta Euskararen egoerak ere EH Bildu kezkatzen du, eta horregatik, euskarak irauteko itun estrategiko bat aurkeztu du legebiltzarrean. Esaten dute euskararen benetako misterioa dela hizkuntzak bizirik iraun izana. Baliteke. Ez da gure asmoa inongo misteriorik azaltzea.

Euskara bizirik eta ohiko hizkuntza nahi dugu, adierazi du EH Bilduko legebiltzarkide Xabier Isasik. Horregatik, EH Bilduk jakinarazi du datozen egunetan abiatuko duela legebiltzarrean euskara biziberritzeko itun estrategikoa. Itun h o r re k h i z k u n t z a p o l i t i k a b e r r i a re n oinarriak jasoko dituela eta prozesu planifikatu eta kontrolatu baten ondorio izango dela esan du. Azken datuen arabera, beharrezkoa da euskararen egoeraren gaineko diagnostikoa egitea koalizioaren esanetan. Euskararen krisia konplexua dela ziurtatu du. Unescoren arabera, mende honetan galduko dira hitz egiten diren 6.000 hizkuntzetatik 3.000 inguru. Eta euskararen egoera zaurigarria da. Datu horrek ere arduratzen du koalizioa. Prozesuan, euskalgintzako eragile guztiekin bilduko direla jakinarazi du. Euskarak bizirik irauteko eta, batez ere, biziberritzeko, akordio zabala beharrezkoa da, indar politikoen artean, euskalgintzako eragileen artean, instituzioen artean eta denen artean gutxieneko baldintzak adosteko euskara ohiko hizkuntza bizi bihur dadin, esan du Isasik.
Gabriel Aresti, euskaltegia baino gehiago

Hilabete honetan Gabriel Aresti euskaltegia 35. urteurrena ospatzen ari da. Aurten, hor ikasle moduan hasi nintzela ere hiru urte bete dira. Gutun honen bidez, lehenengoz, euskaltegia zoriondu nahi dut, eta irakasleen lana goraipatu. Egia aitortzera, gure euskaltegiak euskara irakasteaz gain, euskal munduan eta euskal kulturan murgiltzeko aukera eskaintzen digu, bertso eta dantza saioak zein kulturari buruzko hitzaldiak antolatzen baitira. Euskara ikasten ari garenon eta euskaldunon arteko topagune aparta da; euskararen erabilpena sustatzeko Bilbon dagoen leku bakarra, ia. Bigarrenez, Gabriel Aresti nor zen ezagutzera emateko eta bere idazlanak berreskuratzeko une aproposa dela iruditzen zait, baita bizirik zenean jaso ez zuen aitortza egiteko abagune ezin hobea ere. Ni A ereduak kalte egindako biktima izan naiz, eta, Ezkerraldekoa izanik, oztopo asko gainditu behar izan ditut euskaraz jabetzeko. Hala ere, egun, harro esango nuke, euskaltegiari esker, hein handi batean, lortu egin dudala, eta, aldi berean, nire barne mundua aberastu egin dela. Tituluak titulu, argi eta garbi daukat euskara bera dela sari nagusia, hots, euskarak merezi duela, eta hemendik animatu nahi zaituztet klaseetara zein ekintza osagarrietara hurbiltzera. Etorri euskaltegira! Jasone Lopez Fernandez (Portugalete)
Pribatutasunaren aitzakia
Bota du prefetak, ahalkerik gabe: Seaskaren lana funtsezkoa izan zen euskararen berreskurapenean, orain, eskola publikoetan ere euskara ikasten da, eta beraz gurasoek aukera dute publikoaren eta pribatuko murgiltze ereduaren artean. Ez da sekula berantegi egindako lanari balioa aitortzeko, baina, Frantziako Estatuaren izenean, barkamena eskatuko al die 70eko eta 80ko hamarkadetako Seaskako irakasle, guraso eta ikasleei, jasan zuten mespretxu eta tratuagatik? Zergatik eskertu orain euskararen alde egin den lana, mendeetan zehar suntsitzeko zazpi ahaleginak egin dituztenean? Zinismoa muturreraino daramate azken hilabeteetan Pauetik eta Baionatik lerrolerro pasatzen ari diren prefeta eta suprefetek edota administrazio auzitegietako epaileek. Hendaiakoaren ondotik, Beskoitzeko ikastola berriaren proiektua daukate jomugan. Eta logika horretan segituz, z e n b a i t u r t e g i b e l e r a g a r a m a t z a t e. Ikastolaren egoitzak ez omen daitezke diru publikoz eraiki edo lagundu, eskola publikoan euskara irakasten delako. Fede txarrez ari ez denak badaki eskola publiko frantses bateko gela elebidunean ikasten duenak ez duela murgiltze ereduan ikasten duenaren euskara maila lortzen.
Iritzia 2013/09/20
Horrez gain, eskola publikoetako eskaintza horrek, kasu anitzetan, ez dauka jarraipenik 12 urtetik gorako ikasleentzat.
Euskararen alde ari direla errepikatuz, paparra altxatzen duten frantses administrazioko ordezkari horiek uste ote dute horrekin aski dela ondorioztatzeko Seaskak egiten duen lana ez dela gehiago funtsezkoa eta pribatuaren alde leudekeen pribilegiatu batzuen kapritxoa baizik ez dela ikastolara joatea? Funtsean, eskola publikoaren eskaintzarekin euskararen beharrak asetzen direla erranez, Frantziak erakusten du euskara dosi biziki homeopatikoan nahi duela, aniztasunaren irudia saltzeko. Irudia bakarrik. Eneko Bidegain

Cristina Uriarte. Hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura sailburua
Euskaraz eta gaztelaniaz bermatu behar da maila; goazen gero ingelesera

Agendan tartetxoa egiteko nahiko lan badu kargua hartu zuenetik Cristina Uriartek (Hondarribia, Gipuzkoa, 1961), Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak. Izen luzeko saila, eta ordu luzeko egunak. Ondo daramala dio, hala ere.
Berria 2013/09/22
Aldaketak adostasunez egin behar direla adierazi du Jaurlaritzako sailburuak. Aztertzen ari da aurreko agintaldiko planak. 'Wert legeari' izkin egiteko aukera badagoela uste du.
Unibertsitatetik, zientziatik eta zenbakietatik jo du politikaren esparrura. Nabari zaio: zehatz erantzutea gustatzen zaio, eta itzulingururik gabe. Motzean. Werten erreforma onartzeko bidean dago. Zer egingo duzu ez ezartzeko? Bermatuko dugu gure sistema, babestuko dugu. Emaitzak oso onak ditu, nahiz eta hobetzekoa baduen alor batzuetan. Urteetan lan egin dugu hezkuntza sisteman, adostasunean oinarrituta, eta ildo horretatik segituko dugu. Nahiz Wert legea orain onartu, lege garapena beharko du ezartzeko. Hor daukagu lehen aukera. Ikusiko dugu zer gertatzen den, nola geratzen den testua. Ez daukat esperantza handirik, hala ere. Ikasgai gehienak Madrilen eskuetan egongo dira, ordea. Horiek horrela, eskuak lotuta ez al dago Jaurlaritza? Ez. Kontu bat da legeak esaten duela Madrilek ezarri behar dituela oinarrizko gaiak. Curriculumaren zati bat hor dago. Baina autonomia erkidego bakoitzak bere dekretuak egin beharko ditu, legea garatzeko. Eragina izango du, baina ikusiko dugu norainokoa.

Proiektua erretiratzeko eskatu zuen aurreko sailburuak. Zu negoziazioaren alde agertu zinen hasieran, uko egin zenion erretiratzeko eskatzeari. Zelaak [aurreko sailburua] beranduago eskatu zuen erretiratzeko. Gauza bakoitza bere unean. Zelaak egin zuen bere lana: bileretan egon zen, bere planteamenduak egin zituen. Guk esan genuen lege zirriborroa zela eta jarraituko genuela aldaketa bultzatzen. Gero beti dago aukera beste gauza batzuk egiteko. Bere bidea jarraitu du gero, eta, noski, gu aurka. Eta hala jarraitzen dugu. Ikusi behar dugu zer egin ekiditeko. Helburu diren emaitzak, gainera, gainditu ditugu. Ez digu ezertarako balio. Eragileak ere aurka dira. Jaurlaritza doa alde batetik eta haiek bestetik? Ez. Izan ditugu bilerak. Harremana badago, eta eustea da gure asmoa. Edozein gauza egiteko, denen adostasuna behar da. Jaurlaritzak bakarrik ezin ditu egin bere planteamenduak. Zertarako? Denekin adostuak izan behar dute. Erreforma legeari intsumisioa egitea proposatu dute eragile batzuek. Oso erraza da intsumisioa esatea haiek dauden puntutik. Haien kontra ez da ezer joango. Horrelako jarrerak izatea erraza da, baina martxan jartzen dugunean ikusi behar dugu zer egin. Azken finean, denok egon behar dugu. Jaurlaritzak babesten du irakastaldi amaieran azterketak jartzea? Ez. Ez dugu babesten azterketak jartzea, ez estatuak ezartzea ere. EAJk, zatikako zuzenketetan, eutsi egin dio DBH amaierako azterketari. Lehenengo lortu behar dira beste kontu garrantzitsuago batzuk. Zuzenketa orokorra izan zen lehenik, eta zatikakoetan badira inportanteagoak. Oraintxe, edozer gauza lortzea ona izango da. Hiru eleko ereduak proban segitzen du. Lehen fasea amaitu da jadanik. Ebaluazioa egiten ari dira orain, eta urtea amaitzerako izango ditugu emaitzak. Bigarren fasea martxan dago. Bitartean, jarraitzen dugu aztertzen zer egingo dugun. Ikusi ditugu behar batzuk. Oso inportantea da irakasleen heziketa. Ingelesean, hezkuntza publikoan, %17k dute B2 maila Firstaren parekoa, eta %5ek C1. Horrek erakusten du falta zaigula irakasleen heziketa eskolak emateko. Eta irakaslerik ez badugu, ezin da eskolarik eman. Gabeziez harago, ordea, marko teoriko gisa balio du hiru elekoak? Ona da beste hizkuntza bat sartzeko egiten den edozein gauza. Aspalditik datoz hiru eleko edo eleaniztasuneko programak. Zentroetako programak izaten dira normalean. Goazen hori bultzatzera. Hiru elekoarena beste apustu bat da. Goazen emaitzak ikustera. Edozein gauza ona da, eta jarraituko dugu. Baina ikusi behar dugu nola egin irakasleen heziketa eta ikasle bakoitzak zer maila lortu behar duen. Oso inportantea da euskara eta gaztelania bermatzea. Ingelesari bakarrik erreparatzen diogu, ez dugu esaten zer gertatzen den euskararekin eta gaztelaniarekin. Lehenengo bermatu behar da maila nahikoa horietan, legeak dioena, eta gero goazen hirugarren hizkuntzara.

Ele anitzeko eredua aipatu duzu. Lau hizkuntza. Ikusita zer zailtasun dauden e u s k a r a e t a i n g e l e s a i k a s t e k o, planteamendu hori errealista al da? Badaude proiektuak. Inportanteena hiru elekoa da. Baina zergatik ez laugarrena? Frantsesa, alemana... Noski, beste neurri batean. A eredua B eredu bihurtu nahi duzu? Bihurtu, ez. Legeak ematen du nahiko zabaltasun euskaraz ordu gehiago sartzeko, B eredura hurbilduz. Segun eta zein den ingurua, zentroa, nolako ikasleak, gizartea... Ez da gauza bera Gasteiz, edo Azpeitia, edo Donostia. Aztertu behar da zer egin daitekeen, eta egokitu ingurune bakoitzera. A ereduan eta B ereduan arazo handiak daude ikasleak euskalduntzeko. Zentroekin hitz egin behar dugu hori, ikusteko nola bultzatu euskara. Ez dugu lortzen bermatzea, batez ere A ereduan. Kataluniakoaren gisako murgiltze eredu orokortuak atea itxita dauka? Benetako egoera aztertu behar da. Kataluniako egoera eta Euskadikoa oso desberdinak dira: historikoki nola tratatu den hizkuntza, gizartean nola dagoen sartuta... Hemen arazo handia da ez dela erabiltzen. Nahiz eta eskoletan eman, arazo inportanteena da ez dela erabiltzen. Guk erabilera bultzatu nahi dugu. Erabilera nola bultzatzen da ikasle horiekin, mailarik ez baldin badute? Lehenengo gurasoek zentroa eta hizkuntza aukeratzeko duten eskubidea bermatu behar dugu. Hori lehenengo. Hor denetarik dago; gure gizartea oso zabala da. Bestetik, badaude beste metodo batzuk: inplikatu behar ditugu gurasoak, familiak, gizartea... Eskoletan soilik ez, aisialdiko t o k i e t a n - e t a e re bu l t z at u b e h a r d a . Gurasoentzako euskara eskolak, hezkuntza ezformaleko jarduerak... Hori ere landu behar da.
Indarkeriaren biktimek segituko dute eskoletan lekukotasuna ematen? Egin dugu azterketa bat, aurreko agintaldiko emaitzekin. Proposamena da biktimekin jarraitzea eta komunikazioa indartzea: zentroei azaldu plana, nola egingo den... Biktimen heziketa ere behar da: kontua ez da eskolara joan eta han botatzea. Prozesu bat behar da. Aurreko legealdiko material eta biktima berberak izango dira orain ere? Saiatzen ari gara materialak lantzen. Biktimak Eusko Legebiltzarrak onartu behar ditu. Ezin dira biktimak aurkitu edozein lekutan. Kontu handia izan behar da. Eskolentzat borondatezko izaten segituko du biktimak haietara joateak? Bai. Ezin da behartu. Posible da inplikatu, konbentzitu, erakutsi. Inportantea da komunikazioa. Jaurlaritzaren egutegian, hezkuntzan lege proiektu bat soilik dago.

Zergatik gehiago? Lege pila bat egitea ezin dugu planteatu. Oso ondo pentsatu behar da zer egin. Ziur gaude Lanbide Heziketako legea atera behar dugula. Beste batzuk egitekotan, pentsatu egin behar dugu, adostasuna lortu... Pausoak emango ditugu. Lanbide Heziketa unibertsitatera joateko bide bihurtu nahi duzue? Hori beste toki batzuetan egiten da. Hemen, ez. Lanbide Heziketari prestigioa eman behar diogu. Oso ona da, baina gizartean beti badago joera bat unibertsitatera joateko. Ematen du bestela ez dela nahiko maila. Prestatu behar ditugu enpresetan eta gizartean egongo diren profesionalak. Aldatu behar dugu Lanbide Heziketa. Urte askoan izan ditugu metodologia eta programa batzuk, eta orain gauzak aldatzen ari dira: enpresak, egoera ekonomikoa... Beste harreman mota eta ezaugarri batzuk behar ditugu. Eskola Kontseiluak eskatu du erlijioa ateratzeko ordutegi normaletik. Sententzia betetzera behartuta geunden, eta bete dugu [Batxilergoan erlijioa eta ordezkoa ordutegian sartzea]. Erlijioa eta ordezkoa e s k a i n i d i t u g u i k a s t u r t e a h a s t e r a k o. Ordezkoa eskolak erabaki du; ordutegia nola egin ere eskolek erabaki dute. Sententzia bete beharra dago. Beste helegite bat jarri? Aztertuko dugu. Aurreko sailak erlijioaren tokiari buruz eztabaidatu nahi zuen. Eta zuk? Eskatzen badigute eragileek, entzungo diegu. Eztabaidatu behar bada, eztabaidatuko dugu. Baina ez aurreko sailburuak dioelako. Azken urteetako gorabeheren ondoren, nola dago erlazioa Elizarekin? Normal. Betetzen dugu auzitegiak esandakoa. Munillak [Donostiako Elizbarrutiko gotzaina] deitzen badu, erantzuten diogu; bilera bat eskatzen badu, egoten gara. Zergatik ez? Beste edozeinekin bezala. Itunpeko sarean greba bat mahai gainean daukate ostegunerako. Kezkatuta gaude, noski, eta hitz egin dugu bi aldeekin. Euren artean konpondu behar dira. Eurek hurbildu behar dituzte jarrerak. Guk entzungo diegu, baina, azkenean, arazoa euren artean dute. Itunpeko ikastetxeek beste lege bat eskatua dute: itunen banaketa, publikopribatu dikotomia haustea... Ez dut uste lege bat egin behar denik soilik itunpekoek diotelako. Lege bat lantzerakoan aztertu behar da benetan zer nahi dugun gure sistemarentzat; ez soilik itunpekoentzat edo publikoentzat. Bere garaian egon zen adostasun zabal bat legea egiteko, eta orain eman beharreko pausoak ere beti emango d i r a a d o s t a s u n z a b a l a re k i n , e r a g i l e guztiekin. Seaskak esana du aurreko gobernuak hitzeman ziola laguntza bat ikastoletarako. Jasoko du diru hori? Gauza bat da zer esan zion aurreko gobernuko buruak. Dirua ez dago hor, hori ziur. Ez dakit zer konpromiso hartu zuten. Hori aparte utzita, beti izan dugu konpromisoa euskararekin, bai Iparraldean, bai Nafarroan. Inoiz ez dugu esan ez dugula lagunduko.

Esana duzu ratioak ez direla igo, ordezkapenak ez direla gutxitu. Wertek agindutako murrizketei ez diezu jarraitu, auzitegian helegitea jarrita baitago. Auzia galtzen baduzue? Arazoa izango genuke. Hasiera batean, ez dakigu zer gertatuko den. Krisi garairako baldintzak ziren, eta oraingoz ez dugu betetzen. Horrekin bermatu nahi dugu gure sistema, eta babestu. Ikasle batek nabaritzen al du krisiaren eragina eskolara joandakoan? Ez dut uste. Ikasle batek ez. Garraioa mantentzen da, jangela, ratioak, irakasleak... Lortu dugu azken urteetan ez zegoen laguntza liburuak mailegatzeko. Iaki Goirizelaia EHUko errektoreak ohartarazi du mugara iristear dagoela unibertsitatea. Ados zaude? Egoera aldatu da, noski. Baina estatuan unibertsitateak askoz okerrago daude. Mugan? Muga asko daude. Segun non jartzen duzun muga. Egia da diru gutxiago dugula, baina bakoitzak ikusi behar du nola moldatu diruarekin. Denok egin behar dugu gogoeta bat diru gutxiago dugunean: zer den mantendu behar duguna, zer lehentasun ditugun, aurrera jarraitzeko. Aldatuko dira denborak. Unibertsitate plana 2014an amaituko da. Hurrengorako hizketan hasita zaudete. Murrizketak etorriko dira? Datorren urtean hasiko gara lantzen. Luzera begirako plana da. Ez da dirua soilik: zein izango diren ildo estrategikoak, nora eraman nahi dugun unibertsitatea... Noski, hori lotuta dago finantzaketarekin. Haren arabera jartzen dira helburuak. Sindikatuekin gorabeherak izan zituen aurreko sailburuak. Oraingoz nolako harremana daukazu zuk? Gutxienez, mahai sektoriala dagoenean etortzen dira. Ez dira altxatu, eta segitzen dugu biltzen.
Ikasle gozoa
Aurten, egokitutako eskola ezin esan oso euskalduna denik, baina etxetik oso gertu dago, eta horrek aukera ona ematen dit bizikletaz joateko. Lehengo egunean, nire antzera bizikletaz joaten den ikasle ezezagun batekin kontu-kontari etxera joateko aukera izan nuen. Ohiko galderak neuk egin ostean nagusiok horretarako oso astunak baikara, haren txanda izan zen, eta oso galdera gozoa egin zidan; gozoegia, agian: Zerezkoa zara?. Irakaskuntzan aritzen garenok ez dakit erakusten edo zer egiten dugun, baina psikologiarena oso ondo landuta dugula ezin uka. Aurpegiaren keinuari ginda jarri, badaezpada, gaurko gazteekin kontuz ibili behar baitugu, zera esan nion: Euskara irakaslea naiz. Agur elkarri esan, egindako galderaren gazi-gozoa etxera eraman, eta D ereduaren porrotaren inguruko hausnarketa murtxikatu ostean, bazkaltzeko tenorea heldu zitzaidan. Postrea jaten nengoelarik, neure burua marrubi itxura irudikatu nuen. Juan Luis Mugertza Unanue (Berango)
Lehentasuna aurrekontuan ikusi da; ahal bada, ez dugu aldatuko

Krisia gogor eragiten ari da kulturan, eta kolokan daude proiektu batzuk. Jaurlaritza aztertzen ari da Txillida Leku museoa erostea.
Beste etapa bat hasi da. Horrelako proiektuek garai txarrak eta onak izaten dituzte. Ez da ezer berria gertatu. Krisiak egoten dira. Egin behar zen zuzendaritzaren aldaketa, bai ikusten genuelako eta bai zuzendaritzak eskatu zuelako. Osatuta dago dena, eta ea abian jartzen diren indar guztiarekin. Diru ekarpenari eutsiko diozue? Hori da gure konpromisoa. Txillida Leku museoa erosiko duzue? Lantzen ari gara familiarekin zer egin. Hainbat proposamen daude. Ez da soilik erosi: ikusi behar da zelako museoa nahi dugun, zelako erlazioa, zelako parte hartzea, nola ireki eta kudeatu... Guztia aztertu behar da. Gero ikusiko dugu. Balentziaga museoaren etorkizuna... Erraza ez da. Arazo asko daude, bai ekonomikoak eta bai langileenak. Lantzen utzi behar diegu, ea nolako akordioa egiten duten, ea nola ikusten duten irtenbidea. Egoera nolakoa den ikusita, beste Guggenheim museo bat Urdaibain? Proiektu bat dago, proiektu on bat. Baina ez da momentua. Beste garai batean? Igual bai. Orain
Berria 2013/09/22
badaude gauza asko egiteko. Ez da zementuaren garaia. Birpentsatu behar dugu nola lan egin. Gabonetan izango da kultur bonua? Ez dakigu zer izango dugun Eguberrietan. Kultura bonuaren akatsa zen Eguberrietan soilik zela. Asmoa da urte osorako bonua edo beste zerbait ateratzea. Kultura urte osoan erabili behar dugu. Euskara Biziberritzeko Planak elebitasun orekatua du xede. Posible da? Landu behar dugu, eta egin. Posible? Ez dugu eperik jarri. Pausoak eman behar dira. Urte pila bat daramagu lanean, aurrerapauso nabarmenak eman ditugu. Gure gizartea gero eta gehiago murgilduta dago euskaran. Azterketa egin ondoren, hamar urterako pauso bat jarri da. Plan orokorra da. Hedabideen laguntzei eutsi diezu, euskara ikasleenak berreskuratu. Lehen urteko keinua izan da? Ez. Pentsatuz zein izan den gure ahalmena, oso apustu garrantzitsua izan da, eta aurrekontuetan ikusi da. Lehentasunak jarri behar izan ditugu: euskaltegiak eta hedabideak. Hori betetzea da asmoa. Aldaketarik ez dugu egingo, ahal bada. Orain ari gara lantzen aurrekontuak. Ikusiko dugu.

Euskara Sustatzeko Ekintza Plana. Eragileen balorazioa
Plana bai, baina zehaztasun gutxi

Ausardia falta egotzi diote batzuek, zehaztapen falta besteek. Eragileek zuhur hartu dute Eusko Jaurlaritzak aurkeztutako ESEP Euskara Sustatzeko Ekintza Plana. Datozen hamar urteetan hizkuntza politikan abian jarriko dituzten ekintzak eta neurriak zehazten ditu planak. Errezeta zaharretan oinarrituta dagoela iritzi diote euskalgintzako hainbat ordezkarik. Hala ere, denek eskertu dute plan bat egitea. Baliabideak eta egitasmoak eskatu dituzte normalizazioa lortzeko, eta lanean jarraitzeko beharra eta konpromisoa berretsi dute. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak berak beste plan bat aurkeztu zuen bere ekarpenekin. Besteak beste, ESEPi ikusten zizkion gabeziak jaso zituen. PAUL BILBAO Kontseiluko idazkari nagusia Gure ustez, euskararen ezagutzaren unibertsaltasuna izan beharko luke helburu Guk beti esan izan dugu Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan abian jarri den hizkuntza politikak termino desegokiak izan dituela. Gure ustez, ez ditu izan euskararen normalizazioak beharko lituzkeen baliabideak. Beti pentsatu izan da pertsonak euskalduntzearekin Euskal Herria
Berria 2013/09/24
Eusko Jaurlaritzak Euskara Sustatzeko Ekintza Plan bat egin izana egoki ikusten dute eragileek. Baina salatu dute proiektua asmo onetan bakarrik geratzen dela eta ez dituela euskara normalizatzeko neurri eta baliabide nahikoak jasotzen.
euskaldunduko zela, eta, orduan, espazioak euskalduntzeari ez zaio beharrezko garrantzirik eman. Guk diagnostikoan ere beste gauza batzuk aurreikusi genituen.
Hutsune asko geratzen dira zintzilik. Guk ezagutzaren unibertsaltasunaz hitz egiten dugu. G u re u s t e z , e u s k a r a re n e z a g u t z a re n unibertsaltasunak izan beharko luke helburu. Alegia, herritar guztiei bermatu beharko litzaieke euskaraz egiteko eskubide hori, eta, beraz, herritar euskaldunak beharko genituzke. Hizkuntza bat normalizatuko bada, ez da bakarrik normalizatuko plan baten bidez. Hizkuntza bat normalizatzeko hiru zutabe daude: araubidea, plangintza eta baliabideak. Corpus juridiko egokia izatea beharrezkoa da, eta ez zaio erreferentziarik egiten planean. Ez da kontuan hartzen egungo ordenamendu juridikoan

aldaketarik egingo denik. Eta hizkuntza bat normalizatuko bada, eta, herritarrak hizkuntza horretan biziko badira, araubideari ere begirada bat eman behar zaio, eta hor ere aldaketak egin beharko dira; horren arabera, gero, plangintza zehazteko. Plangintza horiek jarraian diruz hornitu behar dira. Gure ustez, plana bere horretan jasotzea, modu bakartuan, euskararen normalizazioaren bi hanka garrantzitsuri kasurik ez egitea da. ALBERTO BARANDIARAN Hekimeneko zuzendaria Gure sektoreari begira, itun bidezko politika baten aldeko apustua falta da Iruditzen zait adostasunezko plan bat egiten saiatu direla, eta, kritikak kritika, bertan jasotzen diren gauza asko denek sinatuko genituzke eta. Dena den, halako planetan asmo on guztien bilduma egiten da. Asko aipatzen dira sustatu, bermatu, zaindu eta eragin hitzak. Baina, gero, hori aurrera eraman behar da. Hori hitzarmenen, dekretuen eta neurri zehatzen bidez gauzatu behar da. Baliabide ekonomikoak jarri behar dira, eta horiek urritzen ari dira. Behar dira kontsentsu eta borondate politikoak, eta hizkuntz komunitatearen borondatea eta indarra. Hedabideei begira proposatzen diren neurrietako batzuk guk proposatutakoak dira: publizitatean hizkuntza irizpideak txertatzea, behatoki bat sortzea, audientzien azterketarako sistema bat egitea, gogoeta estrategiko bat egiteko beharra, hedabide publikoekin elkarlana... Baina, gure ustez, hitzarmen iraunkorraren ideia falta da, kontzertazio politikoarena. Erakundeek esaten digute euskararen normalizazioan estrategikoak garela, eta guk ere horrela garela uste dugu. 600 lanpostu baino gehiago dituen sektore bat gara. Beraz, ezin gara egon diru laguntzen ezusteen menpe. Luzera begira lan egiteko eta ditugun erronkei aurre egiteko, lasaitasuna eta egonkortasuna behar dugu. Hori hitzarmenen bidez lortzen da, eta ez da halakorik jasotzen planean. Beraz, hori lortu arte borrokan jarraitu beharko dugu, exijitu egin beharko dugu eta konfiantza irabazi beharko dugu. Plan honekin ez dira euskarak dituen arazoak konponduko. Abiapuntu bat baino ez da, oinarri bat. MERTXE MUJIKA AEK-ko koordinatzailea Uste dugu lortuko diren emaitzetan pentsatu ordez lanean hasteko unea dela Euskara gaztelaniaren pare jartzea du xede planak, eta abiapuntua egokia dela uste dugu. Helburua beteko den jakiteko, itxaron egin beharko dugu. Ez dugu uste horretan pentsatzeko unea denik. Lanean hasteko momentua da, eta b a k o i t z a b e re e s p a r r u t i k p a re k at ze a ahalbidetzekoa. Gure kasuan, euskaltegiak bete behar ditugu. Egongo dira gaizki ulertuak, eta oztopoak. Baina olatuaren indarra aprobetxatu behar dugu, momentuaren indarra.
Erakundeek plana garatzeko baliabideak eta bideak jarriko dituztela bermatu behar da. Aurrekontuak aurkezten dituztenean izango dugu hori ikusteko lehen aukera. Gure esparruan, aurten ikasleentzako laguntzak berreskuratu

izana oso garrantzitsua da. Espero dugu gauzak hala jarraitzea. Ezagutza unibertsalizatzeko bideak jartzen baditu, plana ona izango da. Izan ere, ezagutzarik gabe, ezin da ezer transmititu. Guk horretan jarriko dugu indarra. Ez dago ezagutzarik gabeko transmisiorik. Planak gure esparrurako iragartzen dituen bederatzi neurriek horretarako bidea ematen dute. Gainera, gure sektoreari eragingo dioten neurri transbertsal asko daude. Guk hori positiboki ikusten dugu. Transbertsaltasun hori baliatu egin behar dugu, eta sareak eraikitzen jarraitu. Orain arte euskalduntze-alfabetatzean lortu diren emaitzak aztertzea onuragarria iruditzen zaigu. Ez diogu beldurrik. Hobetzeko gauzak egongo dira, baina emaitza objektibo batzuk badaude. Gure bermerik onena guregan konfiantza jartzen duten ikasleak dira. Beharrezkoa dugu baliabideak modu sistematiko eta egonkorrean ahalbidetuko dizkigun laguntza sistema bat. Gainera, pertsona helduek euskara ikasteagatik ordaindu behar dutena gutxitzera jo behar da. Horregatik esaten dugu planak baliabidez hornituta egon behar duela. Gaitasunak frogatzeko azterketen inguruko hausnarketari dagokionez, euskaltegiekin elkarlanean egin behar da. Azterketak erabat integratuta egon behar du ikasketa prozesuan. Azterketa bera gehiago hurbildu behar da euskaltegietara. Bideak hori izan behar du. Planak ausartagoa izan behar zuela diote batzuek. Nik uste dut denek izan behar dugula ausartagoak, baina eskualde eta herri bakoitzaren errealitate soziolinguistikoa ere kontuan hartuta. Ez da berdina Gipuzkoako herri bat edo Plan honen helburu nagusia euskararen erabilera indartzea da. Erabilerari indar handia eman behar zaiola dirudi, eta beste gauza batzuk bigarren mailan geratzen direla. Ematen du Ezkerraldeko bat. Errealitateak hori erakusten du, nahiz eta zuk helburu altuak jarri. Garrantzitsuena aurrerapausoak ematen jarraitzea da. Jendea euskarara erakarri behar dugu, balioa eta erabilgarritasuna duela erakutsi behar dugu. Eta, noski, dakigunok erabili egin behar dugu. ROBER GUTIERREZ Bai Euskarari Ziurtagiriko zuzendaria Plana ikusita, badirudi erabileran dagoela soilik euskararen etorkizuna Plan bat egotea ondo baloratu beharreko kontua da. Helburuak, ekintzak eta abar ondo zehaztuta dauzkan plan bat izatea beti onuragarria da, baina plan hau aurrekoa ondo ebaluatu gabe sortu da, beraz, proposatzen diren hainbat ekintza aurrekoaren jarraipena dira, gehiegi sakondu gabekoak. Alor sozioekonomikoari dagokionez, iruditzen zait plan bat abiatu aurretik beharrezkoa dela egoera zein den zehazki ezagutzea. Horrekin lotuta, ebaluazio bat egin ez bada oso zaila izaten da helburu zehatzak jartzea.

erabileran bakarrik dagoela euskararen etorkizuna. Eta normalizazio prozesuan bi ardatz e g o n b e h a rk o l i r at e k e : n o r b a n a k o a k euskalduntzea eta espazioak euskalduntzea. Biak dira beharrezkoak. Duela gutxi, ekainean, lan mundua euskalduntzeko konferentzia bat egin zen Arrasaten (Gipuzkoa), eta hor ardatz batzuk planteatu ziren. Iruditzen zait han azaldu zituzten ardatz batzuk kontuan hartu behar lituzketela, planaren emaitzak eraginkorragoak izateko. MAREN BELASTEGI Uemako lehendakaria Arnasguneak aipatzea ondo dago, baina iruditzen zaigu planari ausardia falta zaiola Uemak beti sustatu du arnasguneen ideia. Euskararentzat ezinbestekoak dira gune horiek. Planean kontzeptu hori jasotzea garrantzitsua iruditzen zaigu. Aurrerapauso bat da. Baina ez dira horiek lortzeko eta garatzeko neurriak eta baliabideak proposatzen. Alde horretatik, plana ez zaigu egokia iruditzen. lortzea izan da helburu, eta ikusi dugu zer gertatu den: gaztelaniak eta frantsesak euskara jan dute. Euskara sustatzeko, hari lehentasuna emango dioten politikak behar dira. Alde horretatik, proposatzen diren neurriak ez ditugu egoki ikusten, Uemako herrientzat ez dira baliagarriak. Ez da herri horien errealitatea kontuan hartzen, lan asko baitago eginda dagoeneko. Horrenbestez, herri bakoitzaren errealitatea hartu behar da kontuan politikak sustatzeko garaian, beti ere euskarari lehentasuna emanez. Ausardia falta zaio. Ezagutza maila altua aprobetxatu behar zen, erabileran urrats nabarmenak egiteko. Baina ez da egin. Ez dira behar bezalako neurriak hartu. Guk beste plan bat egingo genuke. ALBERTO UGARRIZA LABeko Euskara Idazkaritzako kidea Neurriak beste modu batera daude idatzita, baina betiko errezetetatik abiatzen dira Hasteko, salatu nahi dugu ez dutela gure parte hartzea kontuan hartu plan hau egiteko garaian. Ez digute aurkeztu ere egin. Beste bide batzuetatik izan dugu horren berri. Hainbat esparrutan langileei eragiten diela kontuan hartuta, harrigarria da sindikatuen parte hartzea kontuan hartu ez izana. Elebitasun orekatua lortzea mito bat da, eurek ere badakite ezinezkoa dela. Maila pertsonalean izan daiteke, baina ez modu orokorrean. Bestalde, normalizazio soziala bermatzea ezinezkoa da. Euskarari egiten zaion erasoa ikustea besterik ez dago: Wert legea, hainbat udalek kontratazio irizpideetan euskarari lehentasuna emateko abiatutako egitasmoen aurkako estatuaren abokatuaren neurriak... Normalizazioa lortzeko
Elebitasun orekatua eta normalizazio soziala ditu helburu. Orain arte elebitasun orekatu hori

edozein ahalegin ikustean, beti dator Madrilen erantzuna. Halako erasoen aurka planak ez du babesik ematen. Menpeko hizkuntza den bitartean, euskarak ezingo du aurrera egin. Planak ez du egoera hori gainditzeko balio. Proposatzen diren neurriak beste modu batera daude idatzita, baina errezeta eta eredu zaharretatik abiatzen dira. Eredu horietan daude tematuta. Lan mundua eta administrazioa euskalduntzeko proposatzen diren neurrietan, adibidez, langilea jartzen dute erdigunean. Baina ez dira jabetzen egoera anormalean dagoena euskara dela. Langile askok ahalegin handia egin dute euskara ikasteko, baina lanean hastean ezin izan dute erabili. Izan ere, sistema bera da euskaldunduta ez dagoena. Horri aurre egiteko ez dute neurririk aplikatzen. Hezkuntza alorrean ere ez da neurririk proposatzen egungo ereduen sistema gainditzeko, eta argi dago sistema horrek ez duela balio izan ikasleak euskalduntzeko. Zergatik? Euskara menpekoa den egoera batetik sortu zirelako ereduak. Borondatearen esku uzten da euskararen normalizazioa. Ordua da herri moduan pentsatzeko eta normalizazioaren aurkako erasoei aurre egiteko. Ez da ausardia kontua. Izan ere, badakigu normalizazio prozesuak konplexuak eta mantsoak direla. Baina aukera paregabea galdu da horretan urrats azkarragoak eta nabarmenagoak egiteko. Ez dakit Eusko Jaurlaritzak norekin kontatu nahi duen normalizazio hori lortzeko bidean. Badirudi, EH Bildurekin ezetz. Sindikatuekin, orain arte, ere ez. Baina erabaki serioak hartzeko eskatzen diogu, eta bidelagun egokiak aukeratzeko. IKER MARTINEZ DE LAGOS Topaguneko kidea Ona litzateke erakundeon artean partekatzeko gune gehiago izatea Oso momentu garrantzitsuan egin zuten plana, eta berretsi ere hala egin dute. Oso une berezia da euskalgintza osoan. Azken 40-50 urteetako ibilbidea hartuta, ziklo baten itxieran edo aldaketa batean murgilduta gaudela dirudi. Urteetan euskararen inguruko datuak gorantz joan dira, eta bihurgune bat iritsi da. Iruditzen zaigu gogoeta konpartituak eta plan berriak egiteko unea dela. Gogoeta horiek erakundeetan eta euskalgintzan egiten ari direla dirudi. Ona litzateke euskara munduan lanean gabiltzan erakundeen artean partekatzeko gune gehiago izatea. Edukiak nahiko bat datoz Euskararen Aholku Batzordearen barruan egindako Euskara 21en ildoarekin. Plan hau horren jarraipena da.
Iruditzen zaigu herritarren atxikimenduan eta gizartearen aktibazioan indar berezia jartzen ari direla, eta oso elementu garrantzitsua da aurrera begira. Azken 40 urteetan asko ikasi dugu euskalgintzan. Duela urte batzuk fede handia jarri zen euskara ikastean, eta gizartearen parte handi batek pentsatzen zuen euskararen irakaskuntza zabalduta eta orokortuta berez etorriko litzatekeela euskararen normalizazioa, eta ikusi dugu ezetz. Gero erabileran jarri genuen helburua, baina, era berean, ikusi dugu erabilerak bakarrik ez duela normalizazioa ekartzen.
Itun estrategiko bat lortu nahi dugu, eta euskalgintza eragile nagusia izatea
Berria 2013/09/25
Egungo hizkuntza politika errotik aldatu behar dela uste du Isasik, eta ezagutzaren unibertsalizazioa lortu behar dela. Hori ardatz hartuta, akordio zabal bat lortzen saiatuko dira Eusko Legebiltzarrean.
Eusko Jaurlaritzak aurkeztutako Euskara Sustatzeko Ekintza Planarekin ez direla n o r m a l i z a z i o s oz i a l a e t a e l e b i t a s u n orekatua lortuko defendatu du Xabier Isasik (Bilbo, 1956), EH Bilduko legebiltzarkideak. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan euskaldunen hazkundea eten egin zela. Are gehiago, 2006. eta 2011. urteen artean, populazioan izandako gorabeherak kontuan hartuta, jaitsiera bat eman zen. Datuak ikusita, uste dugu diagnostiko bateratu bat egin behar dela, beste mota bateko hizkuntza politika bat g aratzeko. Er rotik aldatu behar da egungoa. Gakoa ezagutzaren unibertsalizazioan dago. Azken ur teetan, ordea, kezka erabileran egon da. Bai. Erabileran gauzak hobetu egin daitezke. Baina erabileraren eta ezagutzaren arteko harremana ez da lineala. Erabilera sustatu ahal izateko bi modu daude: jakintza maila esanguratsu bat lortzea edo euskaldunak lurralde jakinetan biltzea. Egungo politikekin ez da l o r t u e z a g u t z a re n u n i b e r t s a l i z a z i o a . Gainera, herri euskaldunenak deseuskalduntzen ari dira. Elebitasunaren aitzakian, erdalduntzen ari dira. Euskaldunen kopurua %95etik gorakoa den bi udalerri geratzen zaizkigu soilik: Baliarrain eta Orexa. Horrek hausnarketa bat eskatzen du.
Euskara biziberritzeko akordio zabal bat lortzeko proposamen bat lantzen ari zarete. Zein helbururekin? Urte hasieran aurkeztu ziren 2011. urteko erroldaren datuak. Bertan ikusi genuen

Hizkuntza politika er rotik aldatu behar dela esan duzu. Nondik hasi? Unescok esaten du euskara hizkuntza gutxitu eta zaurg ar ria dela. Beraz, lehenengo aldaketak hori onartzetik etorri b e h a r d u . A l d e rd i p o l i t i k o g u z t i o k diagnostiko bateratu bat izan behar dugu. Adierazle gehienek esaten dute euskararen nor malizazioan gaizki goazela. Ezin daiteke esan normaltasunez bizi gaitezkeela euskaraz. Ez da egia. Bestetik, gutxieneko oinarri batzuk adostu behar ditugu etorkizunari begira. Arnasguneak zaindu eta indartu behar ditugu. Gainera, funtzio berriak eskuratu behar ditugu euskararentzat. Hasi zarete hitz egiten alderdiekin? Dokumentu bat lantzen hasi gara, eta alderdiekin diagnostiko bateratu bat egin n a h i d u g u . I k u s i k o d u g u ze i n d e n erantzuna. Alderdi bakar batek ere ezin du esan euskara hizkuntza gutxitu bat ez denik, eta hazkunde prozesuan eten bat egon ez denik. Ondoren, euskalgintzarekin hitz egin nahi dugu.Euskalgintza bihurtu behar dugu normalizazio prozesuaren eragile nagusia. Prozesu dinamiko bat izan behar du. Izan ere, euskara berreskuratzeko prozesua ez da eman erakundeetatik bultzatutako politikei esker, baizik eta euskal hiztunen komunitatearen konpromiso eta lanarengatik. Itundutako hizkuntza politika bat behar da. Itun e s t r at e g i k o h o r i d a M a d r i l d i k e t o r daitezkeen erasoen aurkako babesik handiena. Erakundeen aldetik, jarrera aktiboa hartzea nahi dugu, euskara eta euskalgintza ez daitezen egon erasoen jo puntuan. Hortik aurrera, ikusiko da zer planteatzen den. Bere garaian, diktadura garaian, asmatu genuen, eta orain ere egingo dugu. Euskara biziko bada, ezin dugu mugarik onartu. Zein isla izan dezake itunak Iparraldean eta Nafarroan? Gure ustez, izan dezake, eta horretarako n a h i d u g u e u s k a l g i n t z a i z at e a i t u n estrategikoaren eragile nagusia. Gero ikusiko dugu nola artikulatu. Euskaldunok ahaldundu egin behar dugu ahal dugun lurralde eta inguru gehienetan, gobernuen araubideak guk jartzeko.
Euskara Sustatzeko Ekintza Planak elebitasun orekatua eta normalizazio soziala jarri ditu helburu. Lortuko dela uste duzu? Nor malizazioa hamasei eremutara mugatzen du planak. Horrela ezinezkoa da nor malizazio soziala lortzea. Alor guztietara zabaldu behar da. Elebitasun orekatuari dagokionez, planteamendu gisa ona izan daiteke. Hizkuntzak jakitea aberatsa da. Baina euskararentzat normalizazioa nahi dugu. Ezin daiteke planteatu elebitasun orekatua, egoera

erabat asimetrikoan gaudenean. Lehenbizi hizkuntzen arteko simetria bat lortu behar da, eta gero definitu zer hartzen den elebitasun orekatu moduan. Murgiltze ereduaren aurka daudenek gurasoen aukeratzeko askatasuna erabiltzen dute argudio moduan. Baina hori gezur edo engainu bat da. Beste irakasgaietan helburu batzuk ezartzen dira, eta horiek lortu behar dira. Hor ez da hitz egiten gurasoen aukeratzeko askatasunaz. H i z t u n b e r r i a k l o r t z e k o, l a n erabakigar ria egiten du helduen euskalduntze alfabetatzeak. Sektore h o r r i b eg i r a ko p o l i t i ke t a n ze i n aldaketa egin daitezke? Eremu asko jorratzen ditu planak. Horietako bat hezkuntza da. Zein da zuen planteamendua alor horretan? Guk argi jarriko dugu mahai gainean murgiltze eredua abian jartzeko beharra. Ezagutzaren unibertsalizazioa proposatu eta sustatu nahi den momentutik, herritar guztiek dute euskaldun izateko eskubidea. Hezkuntza sisteman bitartekoak eta baliabideak jarri behar dira eskubide hori egikaritzeko. Euskara ez jakitea ez da eskubide bat, gabezia bat baizik. Gaur egun indarrean dauden hiru ereduek huts egin dute ikasleak euskalduntzeko orduan. Jaurlaritzak onartu behar du euskalduntze alfabetatzea estrategikoa dela. Horrek esan nahi urtero izan behar dituela ziurtatuta gutxieneko batzuk, nahikotasunez jardun ahal izateko. Hedabideekin berdin gertatu behar du. Administrazioa euskalduntzeko Gipuzkoan hasitako bideari heldu nahi diozue? Bide egokia da. Erakundeek euskarari lehentasuna emateko neurriak hartzeak naturala eta normala izan behar du.
Gipuzkoako Aldundiak Topaguneari emango dion dirua: 30.000 euro

Lankidetza hitzar mena sinatu dute Topaguneak eta Gipuzkoako Aldundiak. Euskara elkarteen federazioak 30.000 euro j a s o k o d i t u h o r r i e s k e r. H e l bu r u a federazioaren lana garatzea da.
Zarautz auzitara, hizkuntz irizpideengatik

Estatuaren abokatuak helegitea jarri du euskarari lehentasuna emateko hartutako neurrien kontra
Espainiako Estatuaren abokatuak Zarauzko Udalaren kontra egin du, euskarari lehentasuna emateko onartutako hizkuntza irizpideen ondorioz. Irailaren 5ean egin zuen. Hain zuzen, atzo hasi zen Zarauzko Udala herritarrekin harremana euskara hutsean izaten. Otsailaren 27ko osoko bilkuran onartu zituen hizkuntza irizpide horiek. Alderdi guztiek babestu zituzten, PPk izan ezik. Horren arabera, udalak euskaraz lan egiteko borondatea berretsi zuen. Besteak beste, euskara lehenetsi zuen her ritar rekin harremanak izateko orduan eta kontratazio publikoetan hizkuntza irizpideak txertatzeko beharra jaso zuen. Urtarrilaren 30ean Gipuzkoako 36 udalek irizpide horiek ezartzeko azaldutako konpromisoa bete zuen horrela Zarauzko Udalak. Gipuzkoako Foru Aldundiak duela urtebete hasitako bidearekin bat egin zuten. Gari Berasaluze Zarauzko Euskara zinegotziak argi utzi zuen zein zen helburua. Euskaldunek bigarren mailako herritar izateari utziko diote erabaki honekin. Zarauzko Udala ez da Estatuaren abokatuak auzitara eraman duen lehen udala. Espainiako Gobernuak EAEn duen o rd e z k a r i C a rl o s U rk i j o re n e s k a r i z , Anoetako eta Lezoko udalek hartutako
Berria 2013/09/25
erabakiei jarri zien helegitea lehenbizi. Estatuaren abokatuaren arabera, euskarari lehentasuna emanez legea urratu zuten bi udal horiek. Epaileak tramiterako onartu zuen helegitea.
Hala, hogei eguneko epea eman zien agiriak bidaltzeko, eta agindu jakin bat eman zien: agiriak gaztelaniaz bidaltzeko, legeak horretara behartzen zituela ohartaraziz. Ondoren, Zestoako Udalaren kontra jo zuen. Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak babesa eta elkartasuna azaldu zieten udal horiei, eta gogorarazi zuten hizkuntza irizpide horiek ezartzea zilegi dela. Euskararen aurkako eraso politikotzat jo zuten helegitea jarri izana.
Ahotik ahora euskara eman nahiz, prest da Kilometroak

Laskorain ikastolak egitarau ikusgarria eta zazpi kilometroko bidea prestatu ditu Tolosan, urriaren 6rako
Ahora! leloa g auzatzeko prest dute beharrezko guztia Tolosako Laskorain i k a s t o l a n . H e l d u d e n u r r i a re n 6 a n ospatuko dute Gipuzkoako ikastolen jaia, eta egitarau ikusgarria antolatu dutela azaldu zuten atzo. Prestakizun guztiak itxita, egitarauaren berri eman zuten atzo. Zazpi kilometroko ibilbide dinamiko eta bizia atondu dutela azaldu zuten. Egoitza berria ordaintzeko beharrean da Laskorain ikastola. 1.500 ikasle inguru ditu egun. Jone Urteaga zuzendariak azaldu du azken hamar urteetan 400 ikasle gehiago hartu dituztela. 2011-12ko ikasturtean egoitza berri bat ireki zuten, Sakramentinoetan. Egoitza hori ordaintzeko ezinbestekoa izango zaie Kilometroetan aurten bildutako laguntza. Horretaz gain, leloarekin adierazi dutenez, euskararen erabilera esparru guztietara zabaltzen laguntzea eta Laskorain ikastolak eskualdean erreferentzialtasunari eustea hartu dituzte aurtengo jaiaren helburutzat. Urriaren 6ko jaiak Tolosako kutsua izatea ere nahi dute. Horregatik, ikuskizun ibiltariak antolatu dituzte, herritarrekin eta herriko taldeekin: Pirritx eta Porrotx Bonbereneako adiskideekin, bertsolariak,
Berria 2013/09/27
txarangak... ibiliko dira hara eta hona ibilbidean.

Baina sei gune ere izango ditu jaiak: ikastola berrian, Zabalarretan, San Blas Ermitan, Zumardiandian, Lizardin, San Estebanen eta Usabalen. Adin guztietarako ikusgarriak jarri dituztela eta 26 kontzertu antolatu dituztela jakinarazi dute. Era guztietako musikak entzun ahal izango dituzte egunean zehar. Musika taldeen zerrenda luzea da: Belar miak, The Romantikos, Xabier Zeberio eta Pello Ramirez, Xabi San Sebastian, Igelaren Banda, Itziar ren Semeak, Vendetta, Skakeitan, Wainot, Anger, Dolce Tangana, B a r r u a Tr u k , Z e s u m a , D e s o rd u t a n , H u mu s, I n s a n i a C re w, M a n e n t , L a Jodedera, Gari eta Gose. Aurten ekitaldi berri eta berezi bat ere badute: erronka. Gipuzkoako 21 ikastolek parte hartu dute orain arte, eta urriaren 6an finala jokatuko dute, egun osoan, bi talderen artean. Zortzi laguneko taldeek, bi kapitain ezagunekin, era askotako probak gainditu beharko dituzte. 2.000 euroko saria e r a m a n g o d u i r a b a z l e a k . H u r re n g o ikastolen jaietan ikasleen arteko proba horiek zabaltzekotan dira. Hiru gune umeentzat Umeentzako ikuskizunak hiru gunetan jarri dituzte aurten, ikastola berrian, Zumardiandian eta Usabalen. Pailazoak, magoak, puzgarriak eta era askotako jolasak izango dituzte bertan. Herri kirolek ere izango dute tartea, San Blas ermitako gunean. Antolatzaileek eskaera egin diete jaira joango direnei, hondakinak bereizteko. Drogaren eta alkoholaren kontsumo arduratsua egitea ere galdegin dute. Bestela, ohiko zerbitzuak jarri dituzte: bi jantoki, txosnak, dendak, aparkalekuak...Garraio publikoa erabiltzeko ere aholkatu dute. Renfek 79 tren zerbitzu berezi jarriko ditu.
Euskaltzaindiarekin lankidetzan
Lankidetza hitzarmena egin dute beste urtebetez Euskaltzaindiak eta Irueko Udalak. Atzo sinatu zuten akordioa Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Enrique Maia alkateak. Euskararekin zerikusia duten alorretan aholkuak eta argibideak ematen jarraituko du Euskaltzaindiak. Gure lana hedatu eta zabaldu nahi dugu, eta Nafarroan l a n e a n d a b i l e n e u s k a l g i n t z a r i g u re
konpromisoa adierazi, esan zuen Urrutiak. Euskaltzaindiaren lana eskertu zuen Maiak.
Lau alderdi nagusiak batu egin dira, euskaltegietako matrikulazioa babesteko

Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten lau alderdi nagusiak EAJ, EH Bildu, PSE-EE eta PP elkarrekin agertu ziren atzo ekitaldi batera, euskaltegietako matrikulazio kanpaina babestera. Joan den urtean egin zuten eran, euskaraz ikastera dei egin zieten herritarrei. Politikariekin batera, euskalgintzako ordezkariak eta kulturaren eta kirolaren alorreko pertsona ezagunak bildu zituen ekitaldiak, Euskaltzaindiaren egoitzan. Zatoz euskaltegira! leloarekin egin zuten deia.
Berria 2013/09/27
Andres Urrutia euskaltzainburuak hitz egin zuen haien guztien izenean, eta euskaltegien lana goraipatu zuen: Euskaltegien lana da oinarrizko eta ezinbesteko, euskararen aitzinamendua ziurtatzeko eta bermatzeko. Hitz batez esateko, euskara bera garatzeko gizarte honetan. Euskarara hurbiltzeko deia egin zuen, nahiz eta egoera ekonomikoak horretarako aukerak zailtzen dituela aitortu. Krisiak ez digu ahantzarazi behar euskara eta euskal kultura ez direla alferrikakoak, baizik eta beharrezkoak direla gure gizartean, esanguratsuak gure bizikidetzarako. EAJko, EH Bildu osatzen duten alderdietako, PSEEEko eta PPko ordezkariekin batera, besteak beste, han izan ziren Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusia, Mikel Irizar Topaguneko presidentea, Rafa Rueda musikaria, Toti Martinez de Lezea idazlea eta Maider Unda eta Alex Txikon kirolariak. Euskara ikasteak beste mundu ikuskera bat zabaltzen duela nabarmendu zuten: Giza seme-alaba orori dagokion sentimenduak zure hizkuntzan, zure inguruko hizkuntzan, hurhurrekoz duzun horretan jasoko dituzu. Euskara ikasten eta irakasten ari direnei eskerrak emateko ere baliatu zuten ekitaldia.
Hizkuntza irizpideengatik Zarautz salatzea erasotzat jo du Uemak

Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak adierazi du eraso politikoa dela Espainiako Estatuaren abokatuak Zarauzko Udala salatu izana hizkuntza irizpideetan egindako aldaketak direla eta. Euskara lehenestea erabaki zuen udalak, eta horren aurka jo du Madrilek. Zarauzko Udalaren lana goraipatu du Uemak: Urrats garrantzitsuak egiten ari da.
Bikoizketa euskaraz:
Bikoizketa euskaraz eten egingo dute. Zergatia argituko digun arrazoi bakar bat ere ez digute eman ordea, eta gu bila hasi gara. Batzuen ustetan, bikoizketazale ez den ETBko norbaitek hala nahi izan duelako da. Besteen ustetan, kzioa, oro har, jatorrizkoan eta azpidatzita ikustea aldarrikatzen dutenen aldetik etor daiteke erabakiaren arrazoia. Nahiz, gaur egungo teknikari esker, bertsioa zein hizkuntza eta euskarritan nahi dugun, aukeratzeko modurik badugun; botoi bati sakatu behar zaio, besterik ez.
Zabalondok, I. G o i k o e t x e a k , J. Barambonesek...). Baina lanbide honetan aspaldidanik ari garenok langileek baita enpresek ere ez genuen sinisten halakorik gertatuko zenik, erabat ez behintzat. Zer dela-eta ukatu euskal jendeari, adin orotako biztanleei, telebista euskaldunean lmak-eta euskaraz ikusteko aukera? Gure lanbidea defenditzera gatoz. Zilegi da. Bikoizketaren alde gaude, eta jatorrizkoan ikustea ere aukeratzen dugu, nahi dugunean. Bata ala bestea? Biak. Aukera desberdinak baitira. Traizioa dela itzulpena? (Traduttore traditore). Bai, nahi eta nahi ez. Liburuak jatorrizko hizkuntzan irakurri ahal izatea luxua da, baina ez dago askoren aukeran. Aldiz, traizio horri esker, hainbat eta hainbat idazleren liburuak itzulpen eder askori esker, ezagutu, geureganatu eta gozatu ahal ditugu; eta, hala ere, ahal dutenek liburu bera hizkuntza desberdinetan irakurtzeko ditxa ere dastatzen dute. Hizkuntzak irakurri, idatzi, hitz egin eta entzun egin behar dira. Eta, lehen-lehenik, entzun eta hitz egin: entzunda ikasten da mintzatzen. Bikoizketari buruz uste desberdinak ditugunez, bakoitzari aukera egiteko modua eskaini behar ligukete, eta ez kendu g e n e u k a n a . Te l e b i s t a k u l t u r a r e n hedapenerako bitarteko oso egokia izan daiteke, baina ETBren gaur egungo edukiek salbuespen gutxi batzuk izan ezik ikusle
Iritzia 2013/09/28
Euskarazko bikoizketaren historia luzea da, ETBrena bezainbestekoa, eta ez gara hemen luzatuko, baina azken urteetan lanordu murrizketa ikaragarriak jasan izan ditu: 1983an hasi eta 5-6 urte segidan, 1.800 ordu inguru bikoizktu ziren euskaraz; 1990eko hamarkadako lehen bizpahiru urteetan, 1.100 ordu; 2009-2012 bitarteko urteetan, 450 ordu inguru urtean, eta, 2013an, 100 ordura ez gara iritsi. Aspaldi sortu ziren zurrumurruek etorkizun beltza iragartzen zioten lanbide honi. Hainbat idatzi, tesi eta artikulutan dotore asko argitu, aztertu, defendatu eta kontatu izan dute bikoizketaren historia eta mantentzearen premia (I. Zubizarretak, A. Larrinagak, B.

berririk erakarriko al dute? Zaharrei eutsiko al diete? Hizkuntza Politikako sailburuorde Baztarrikak esan berri du: Euskararenganako xera sortu behar da herritarrengan eta euskara erabiltzea bultzatu behar da familian, kulturan eta etorkinen artean. Horretarako, kalitatezko telebista batek ez al liguke lagunduko? Baina krisialdia dela-eta diru gutxiago dutela esan dute eta aurretik bikoiztu izan denarekin 2-3 urterako programazioa betetzeko adina ordu badutela. Marrazki bizidun eta serie berberak behin eta berriro errepikatuta, kaleratzen diren lm berriak ikusi gabe, lortuko al dugu familian eta kulturan euskara bultzatzea? Aukera egina dago. ETB2n kzioa jatorrizko bertsioan nahiz gaztelaniara bikoiztuta eta azpidatzita ikus daiteke. ETB1en, ez. Krisialdiak abagune egokiak izaten dira krisialdi aurretik egindako hutsak justikatzeko. Euskararekin arazoak ditugu, onartzea zail egiten bazaigu ere. Saiatzen gara, asko ahalegintzen gara, maite dugu, gure ondare preziatuena dugu: euskaraz dakigunona eta ez dakitenena. Baina gutxiengo batek erabiltzen du, eta gero eta gehiagok ezagutzen badute ere, argi dago zailtasun askorekin topo egiten dugula euskara normalizatzeko. Batzuei eta besteei aukera guztiak eskaini behar zaizkie; kanpoan sortutako kultura ere geure egin behar dugu. Batzuek gure imajinarioa aberastu dezagun, eta besteek geuretik eskaintzen diegun horretaz jabetzeko gogoa izan dezaten. Prestigioa eman behar zaio euskarari, prestigioa zor diogu. Euskarazko bikoizketan horretan aritu gara 30 urteotan, baina orain paretik kendu nahi gaituzte. Lan honetan jardun izan dugun guztiok izenabizenak ditugu, familia, batzuk osasun arazoak, askok diru premia, lan egun nahikorik ez langabezitik laguntza lortzeko... Dugun egoeraren ondorioz, zart, ogibidea kendu digute gizarteko beste hainbati bezalaxe. Maite Iturbek esan du: Baloratzen dugu eta konantza dugu euskal ikus-entzunezkoen sektorean dagoen talentuan. Gure enpresa eta ekoiztetxeen aldeko apustu sendoa egiten dugu, eta baita etxeko profesionalen alde ere. Baina egia beste bat da: gure kolektiboa ez da sartzen EITBko zuzendari nagusiak aipaturiko egituran.
Hogeita hamar urtean egindako guztia, antolatutako egiturak, enpresak, profesionalak, dena alferrik galduko da. Nork esan behar du gure lanbideak ez diola mesederik egiten euskararen normalizazioari eta ez dela baliagarria erabilera sustatzeko? Lanbidea eta hil arterainoko soldata izateak ematen duen patxadaz bizi denak? Indezentea. Erraz asko daukate, bai. Amaiera. Itzali; off. Miren Aranburu Irizar (Bikoizketa euskaraz kolektiboa)
Trapua mihian
Irailak 26 ditu eta automobila lurpeko parkingetik ateratzera zoaz. Hurreratu zara makinara, sartu duzu txartela eta pantaila gainean pausatu duzu hatza. Keinu mekanikoa duzu. Atzamar bera, antzeko makinetan, bandera bera beti kanpoan bazabiltza.
Berria 2013/09/29 Hala ez denean gorri-horiari eman ohi diozu. Ez du zure beharrik, arrazoi praktikoak nagusitzen dira. Berdin egiten duzu Interneten zabiltzanean, edo turista hor barrena, izan museoa edo jatetxea. Zirrizturik gabe ulertu nahi duzu esaten zaizuna. Ordaindu eta bazoazela hasi dira zirtolari ilaran atzekoak. Mexikarrak dira, eta m a d re p at r i a k a e n t z u n d i t u z u , a l g a r a gaiztoan. Eta orduan ekarri du solasak absurdoa. Eurek, zergatik behartzen duen makinak bandera arrotz bat sakatzera norberarena den hizkuntzan artatzeko. Zuk, gaiztoago, banderak ez dituela lurralde bateko hizkuntzak egundo hartzen. Ia bota diezu Arestirena: Cierra los ojos muy suave / Meabe / pestaa contra pestaa / que solo es espaol quien sabe / Meabe / las cuatro lenguas de Espaa. Areago, ezta Mexikon bertan ere. Etxerakoan, errotaren kirrinka ganbelan. Zer behar dago banderena? Euskararen analogia marjinal eta gerokoa bazter utzita, topatu duzulakoan zaude: estatu bat, bandera bat, hizkuntza bat. Ko l o n i a l i s m o a r e n l o g i k a d i s e i n u r a aplikatua. Entzun duzu hitza, la madre patria.
Bestela, ikurrinari sakatzen diozu aukera ematen badizu, ez koloreengatik, ezpada hizkuntzagatik, susmoa duzulako estatistiketan agertuko dela mintzaira bakoitzaren erabilera ere, eta ez zenuke nahi zurea kentzerik.

Eta zeure burua ikusten duzu Belgraden edo Marrakexen, diru beharrean keinu m e k a n i k o a e g i t e n . E t a b a n d e r at xo a pantailatik: banekien itzuliko zinela. Irratia piztu duzu. Hizkuntzez ari dira, e l e a n i z t a s u n a z , mu g a k g a i n d i t z e a z , despolitizatzeaz eta aberastasun komunaz. Hizkuntzen egun europarra ospatzen da gaur, gogorarazi dizute. Iigo Aranbarri
Euskaltzaletasunaren alde egin dute TopaEgunean

Euskaltzaleen Topaguneak antolatuta, TopaEguna egin zuten atzo Soraluzen (Gipuzkoa). Euskaltzaletasuna bultzatzeko asmoz antolatutako festak lehen aldia zuen, eta Topaguneak egitarau betea prestatu zuen: euskara elkarteei egindako harrera, Jon Sarasuak argitaratuko duen liburuaren aurkezpena, puzgarriak, herri bazkaria. Ekitaldi nagusia arratsaldean egin zuten.
Urria
urria urria urria urria urria urria urria urria
Proben emaitzak euskaraz ere emateko eskatzen hasi dira Osakidetzako langileak
Euskalduntzearen bidean erakunde publikoek egin duten lana ez dela nahikoa uste dute profesionalek
Gaixoei egiten dizkieten proba edo azterketa osagarrien emaitzak euskaraz ere emateko. Horixe eskatzen hasi dira Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailari Osakidetzako langileak. Mito bat da kalitatea eta euskara uztartu ezinak direla. Kalitatea gertutasunak bermatzen du, eta gertutasuna pazientearen hizkuntzan komunikatuz lortzen da, besteak beste. Aitor Montes Aramaioko (Araba) familiako medikuaren hitzak dira. Hark ere egin du eskaria, Osakidetza euskalduntzea baitu helburu. Euskal Herria Esloveniaren tamainakoa da, biztanle kopuruan ere bai. Han pazientearen hizkuntzan hitz egiten dute medikuek. Euskal Herrian osasunean euskara berma daiteke, ziur nago. Ospitaleetako zuzendariei, eskualdeetakoei eta Osakidetzako Euskara Zerbitzukoari egin diete eskaria. Proba osagarriak pazienteei egiten dizkieten proba guztiak dira: ekografiak, eskanerrak, odol eta gernu analisiak... Legeak zehazten du Osakidetzan idatzizko harremanek euskaraz eta gaztelaniaz izan behar dutela. Baina praktikan ez dela horrela salatu dute eskaria egin duten profesionalek. Medikuak, erizainak eta administrariak daude tartean. Ekografiak eta eskanerrak euskaratzea zailagoa denez, gernu eta odol analisiekin hasteko eskatu dute lehenengo. Izan ere, Montesek azaldu du laborategietako
Berria 2013/10/01
teknikariek ez dutela euskara jakin beharrik, datuak betetzea besterik ez delako azken batean.
Hizkuntzak gaixoekin dagoen harremanean duen garrantzia nabarmendu du Montesek. Pazientearekin hurbiltasuna lortzeko medikuak bere hizkuntzan hitz egin behar

duela uste du. Muturreko adibide bat emango dut: pentsatu Gurutzetako pediatriako larrialdia zer izan daitekeen haur batentzat, zelako estutasuna, eta, gainera, bere hizkuntza entzun ez. Oraindik muturreragoko bat: Onkologikoan m i n b i z i a k j o t a h e r i o t z a re n a u r re a n dagoenari zein hizkuntzatan hitz egin behar dio medikuak? Bere ama hizkuntzan? Edo hain eroso sentitzen ez den beste batean?. euskaldunen eginbeharra Osakidetza goitik behera euskalduntzea da: ahoz eta idatziz. Montesen esanetan, kontua ez da soilik osasun etxeetan eta ospitaleetan euskara bermatzea, baizik eta Osakidetza osoko lan hizkuntza euskara izatea bermatzea. Azken urteetan aurrerapausorik ez dela eman pentsatzen du, dena itxurakeria hutsa izan dela, zurikeria hutsa. Aldaketa bakar ra karteletan testuak euskaraz jartzea izan dela esan du, baina azaleko aldaketa besterik ez dela. Nik paziente gehienekin euskaraz egiten dut, baina gero, beste medikuengana bidaltzen ditudanean, ezin dute eskubide hori bermatu. Ez dago politika egokia hori eskaintzeko. Baina horrek ez du harritzen. Haren esanetan, euskara ez da inoiz lehentasun bat izan Osakidetzan. 1983an sortu zen erakundea, handik hogei urtera 67/2003 dekretua egin zuten eta handik bi urtera egin zuten lehenengo euskara plana. Osakidetza sortu eta 30 urtera, ez diote behar adinako garrantzirik eman. Gizartearen protagonismoa Orain arte inork egin ez duen lana ari dira egiten osasun profesionalak, Montesen irudiko. Gizartearen jarreran ere hutsune handia egon dela esan du. Oso asimilatua dugu euskaldunok. Garrantzitsuena medikua dela sinetsita bizi gara, euskara ez dela ezinbestekoa. Euskaltzale amorratuak ere ez dira mediku euskaldunak exijitzera ausartzen. Azken urteetan hezkuntzan egin den ahalegina osasunean ere egitea nahi du Montesek. Halako jarrera izanda Osakidetzan helburu asko lortuko liratekeela iritzi dio. Nire ustez, hizkuntza gutxituentzako salbazio bide bat izan
Baina hori bermatzea oraingoz ezinezkoa dela esan du medikuak: langileen %25ek dakite euskaraz. Horrek esan nahi du oso txarto dagoela egoera, azken batean, loteria kontua dela. Galesen esaten zidaten kasualitatezko egoera batean gaudela. Eta hala da. Zortea baduzu, tokatuko zaizu zure medikua euskalduna izatea, baina loteria hutsa da. Legearen arabera, osasun arreta euskaraz jasotzeko eskubidea dute herritarrek. Atzoko eskaria lehenengo pausoa besterik ez dela nabarmendu dute. Aurretik programa informatikoa euskaratzeko eskaera egin zuten, eta onartu egin zieten. Bi urte inguru barru izango dute martxan. Pauso txikiak badira ere, ahozko harremanaz gain idatzizkoari ere garrantzia ematea beharrezkoa iruditzen zaio Montesi. Orain arte inor ez da idatzizkoari buruz ezer planteatzera ausartu. Haren ustez,

daiteke osasuna. Literaturak ematen dio prestigio bat, baina lortuko dugu idazle bakan batzuekin egoera aldatzea? Nora joaten da egunero jendea? Medikuarengana. Gizartearen lana osasun arloa euskalduntzea izan behar da, hori argi dut. Horregatik, presioa egitea beharrezkoa dela adierazi du Montesek, eta horretarako gizarte osoaren laguntza ezinbestekoa dela. Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean dauden udalek presioa egingo balute egoera estutuko litzatekeela uste du. Eta gizarteak orain arte dena onartu duela salatu du. Erakundeek borondaterik ez dute; beraz, erakundea hormaren kontra jarri behar dugu. Eusko Jaurlaritza eta Osakidetza behartu behar d i t u g u , p re s i o s oz i a l a re n b i t a r t e z . Aldarrietatik atera eta neurri zehatzak planteatzea garrantzitsua iruditzen zaio. Orain arte Osabide izeneko aplikazio informatikoa euskaratzeko eskaera onartu diete, eta proba osagarriekin hasteko eskaera egin dute. Baina etorkizunean lantzeko beste bi esparru ere zehaztuak dituzte dagoeneko. Bat: mediku euskaldunen multzoa zein den argitzea. Bi: hizkuntza eskakizunen eta ordezkapenen politikak aldatzea.
Unibertsitateekin harremana estutzea ere garrantzitsua iruditzen zaio, mediku euskaldunak hortik sortzen direlako: Ordezkapen politikak ere badu eragina, nire lankide gazte asko kalera joaten ari dira krisia dela eta. Dekretuak zehaztutako arauak betetzea nahi dute, eta, horretarako lanean ari diren arren, herritarren parte hartzea sustatzea garrantzitsua iruditzen zaie. Azken batean, euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzeko.
ETBk gaztelaniaz egitera bulkatu gaitu

Joan den astean, Yamaguchi parkean ginela, ETBko kazetari batzuk harrapatu gintuzten, eguraldiaren gaineko zerbait galdegiteko. Erantzun genuen, euskaraz, eta gero eskatu ziguten gauza bera gaztelaniaz esateko, ETB 2rako. Halaxe egin genuen. Gero pentsatu nuen: zergatik eskatu ziguten gauza bera gaztelaniaz esateko? Ezin al zuten eurek itzuli, azpidatziekin? Edo bere horretan eman, nahiz eta ETB2 izan? Mesedez, ETBk ez gaitzala bulkatu gaztelaniaz egitera, horretarako ez dago-eta haren beharrik; bestela ere, egunero beharturik egoten gara mila aldiz gaztelaniaz egitera. Feli Aleman Astiz (Iruea)
Euskarak ogasunean egin du gehien aurrera Gipuzkoan, eta gutxien, Gizarte Gaietan
Urtebete da aldundiak euskararen aldeko neurriak hartu zituela, eta erakunde gehiago batzeko ari da lanean
Bizkorrago joan nahiko genuke, baina urtebete honetako balorazioa ona da. Aldaketak nabaritzen hasiak dira, nahiz eta erakundea handia den eta gaztelaniarako urteetako joera oraindik hor dagoen. Gipuzkoako Foru A l d u n d i k o E u s k a r a z u ze n d a r i Z i g o r Etxeburuak balorazio hori egin du euskarari lehentasuna emateko abian jarritako neurrien inguruan. Departamentu guztietan aldaketak eta hobekuntzak egon direla azaldu du. Ogasunekoan egin diren urratsak nabarmendu ditu. Hutsune handienak, berriz, Gizarte Politikakoan dituzte. Departamentu horretan zailtasun gehiago ditugu, baina bi esparrutan egin nahi dugu lan: zaharren egoitzetan eta harrera zentroetan. Asko dugu egiteko, baina hasi gara lanean. Lurraldeko erakunde gehiagok euskarari lehentasuna emateko neurriak har ditzaten ari dira lanean. Zerbitzuak euskaraz emateko, departamentu guztiak lanean jarraitzen dutela azaldu du Etxeburuak. Ogasunean, adibidez, errenta kanpainan bermatu da herritarrek errenta aitorpena euskaraz jasotzea, eta kanpainarako kontratatu ziren langileak euskaldunak izan ziren. Bestelako neurriak ere hartu dituzte. Zenbait kasutan, euskaraz ez zekiten langileak bulegoetan hasi dira lanean, eta jende aurrean lanean euskaldunak jarri dira. Irudi korporatiboan, argitalpenetan eta agerraldi edo ekitaldi publikoetan ere euskarari eman diote
Berria 2013/10/02
lehentasuna. Esparru horretan irizpideak oso argiak dira. Gure marka euskarari dago lotuta, eta uste dugu herritarren artean ere pertzepzio hori dagoela.
Aldundi barruan ere, euskara lan tresna izateko plangintza eperik gabe ari dira lantzen. Lau departamentutako zerbitzu banatan lan hizkuntza euskara izateko planak jarri dituzte martxan, proba moduan. Orain lanean ari gara Gizarte Gaietarako Departamentuko zerbitzu batean ere plana abian jartzeko. Gainera, Eralan egitasmoaren barruan, langileen sentsibilizazio kanpainarekin jarraitzen dugu. Udal handietan eremu informalean eragiteko plana ere oso aurreratuta dago. Oraindik ez dute lehen urteko balorazio zehatza. Datuak ez ditugu oraindik, baina nire

irudipena da asko hobetu dugula. Hobekuntza indizeak ikustean zehaztuko dugu zein eremutan eragin behar dugun gehiago. Erabiltzaileen zein langileen erantzun ona da, Etxeburuaren ustez, g ar rantzitsuena. Langileen kasuan, egia da asko eskatzen diegula. Baina lagundu ere egiten diegu. Egiten ari diren ahaleginean ez ditugula bakarrik uzten sentiarazi nahi diegu. ekonomikoengatik atzera egitea. Gaia batzar nagusietara eramateko asmoa dute. Ez da zilegi hizkuntza eskubideak bermatzeko neurriak hartzeagatik udal batek epaitegietan bukatzea. Espainiako abokatuak salatu duen udaletako bat Anoetakoa da. Egoki ari garela uste dugu. Gure helburua herritarren hizkuntza eskubideak bermatzea da, azaldu du Idoia Olanok, Hizkuntz Nor malizaziorako teknikariak. Anoetak urteak daramatza Ueman Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean. Alde horretatik, guk urteak daramatzagu halako neurriak hartzen. Kontratazio publikoen gaia ukitu gabe genuen, eta beste udalekin batera aldundiaren egitasmoarekin bat egitea interesgarria iruditu zitzaigun. Urteetan egin dugun lana biribiltzea izan da. Datozen urteetarako erabilera sustatzeko plana lantzen ari dira orain. Anoeta oso herri euskalduna da, eta erabilerari dagokienez ere emaitzak nahiko onak dira. Herritarren %70 euskaldunak gara, eta horrek zerbait esan nahi du. Baina beti dago zer hobetu, eta lana dugu egiteko. Kalean euskara hizkuntza nagusia izatea nahi dugu, erdaldunen hizkuntza eskubideak urratu gabe, noski. Ez dugu g aztelania baztertu nahi, baizik eta euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatu. Alor horretan hutsuneak baitaude. Neurriak hartu dituen herri handienetako bat izan da Eibar. Esther Kareaga Euskara z i n e g o t z i a k k o n t r at a z i o p u bl i k o e t a n hizkuntza irizpideak ezartzearen beharra defendatu du. Progresiboki ari gara egiten, eta Eibarko errealitatearekin bat eginda. Izan ere, herri erabat elebiduna da. Xedea ez da euskarari lehentasuna ematea, baizik eta bi hizkuntzak maila berean jartzea eta euskararen ofizialtasuna bermatzeko araua betetzea.
Udalak, ezinbesteko Aldundiak neurriak hartu eta hilabete gutxira, 36 udalek eta erakundek bere egin zuten egitasmoa, batez ere kontratazio publikoetan hizkuntza irizpideak ezartzeko asmoan. Normalizazioari begira, oso eraginkorra da hori, aldundiak ez baitu bakarrik lan egiten. Udal gehiagok bat egitea nahi dute. Bilera infor matiboak izan ditugu hainbat eskualdetan. Herri txikiagoetako ordezkariekin egon gara, batez ere. Askok baieztatu digute bat egingo dutela. Oso dinamika kutsagarrian ari gara. Gure aldetik, argi dugu hau dela bidea eta oztopoak oztopo aurrera egingo dugula. Oztopo horietako bat da Espainiako Estatuko abokatuak euskara lehenesteko neurriak hartu dituzten hainbat udalen kontra jo izana. Udalak kikildu nahi dituzte. Udal batzuen artean kezka eragin du kontu honek, egungo krisi garaian kostu handia ekartzen baitie auzibide batean sartzeak. Baina gure aldetik babes osoa dute, eta aztertzen ari gara nola lagundu diezaiekegun. Ez dugu nahi arrazoi

Dagoeneko jakinarazi diete alderdiei, zuzendariei, batzorde buruei eta s i n d i k at u e i k o n t r at a z i o p u bl i k o e t a n hizkuntza irizpideak ezarriko dituztela. Ia gehienek egoki hartu dute. Izan ere, esan bezala, Eibarko errealitatea elebiduna da. Ez dugu arazorik eduki, eta neurria ondo barneratu eta ikusi da. Normal hartu dute. Lan asko ari dira egiten udal barruan ere euskararen erabilera handitzeko. Ia langile guztiek betetzen dituzte hizkuntza eskakizunak, baina gehiago erabiltzea nahi dugu. Kalean gertatzen denaren isla da udala. Horretan pixkanaka ari gara, eta etorkizunean ere hartuko ditugu neurriak. B a i n a o r a i n bu r u - b e l a r r i a r i g a r a kontratazioen kontuarekin. Espainiako Estatutako abokatuak har ditzakeen neurrien aurrean lasai daude. Informazio eske etortzen badira, emateko prest gaude.
Eskatzen dizkiguten azalpen guztiak emango dizkiegu. Ez dakigu zergatik jo duen estatuko abokatuak udal horien kontra. Guk argi dugu legearen barruan ari garela. Gure helburua elebitasun ozial hori bermatzea da.
Formazioa
Hori kitzika probetxuzko gurasoena beren txikiak haur-eskolatik green, red edo white esanez ateratzen direnean. Ez baitaude kontuak txantxetarako, gero eta globalagoa baita mundua, eta jango baitu berriro ere mehe Shakespearerena ez dakienak. Eta hori kezka probetxuzko guraso askorena beren txikiak euskaldunegi hezten ari direla iritzita. Erran nahi baita sinetsita daudela eskolan euskarazko ereduan dabiltzanez ez dituztela espainiera edo frantsesa taxuz ikasiko. Eta hori drama handia da, txikiak kosmopolitismorako hezi ordez zokormazokeriara zigortzea. Haiek, kaxerokeria gainditzeko edo, lasai eta lotsarik gabe aitortuko dute ikastoletan haziak izan arren
egun ez direla euskaraz irakurtzeko gai, ez Atxaga, ez berripaper hau, Cervantesena edo Molierena behar dutela. Beraz, badaezpada, erdarazko ipuin eta DVDak eskaintzen dizkiete umeei etxeko babesean, eta eskolako batzarretan kexatu egiten dira b eta v-ak nahasten dituztelako eta ingelesa Ana Botellak bezala ebakitzen. Eta ume horiek euskaraz ergatiboaren marka zuzen jartzeko gai ez direla iritsiko dira unibertsitatera, beren gurasoek bezala erdaretan errazago irakurtzen dutela aldarrikatuz, eta lagunarteko hizkuntza erdarak dituztela. Baina kontzientzia lasaiz, benetan garrantzitsua zer den ongi ikasita. Idurre Eskisabel
Nerabeak eta edana

Araba, Bizkai, Gipuzkoako gazteen laurdenak (15 eta 24 urte bitartekoak) asteburuetan gehiegi edaten dute edo arrisku muga horretan daude. Hori ez diogu guk; Eusko Jaurlaritzako Osasun Publikoaren eta Adikzioen zuzendari Miren Dorronsorok baieztatu zuena da, iragan ostiralean Eusko Legebiltzarrean Euskadi eta Drogak 2012 txostena aurkeztu zuenean. Eta pentsatzekoa da datuok ez direla ikaragarri aldatuko Nafarroan nahiz Ipar Euskal Herrian. Artikulu hau idaztea erabaki genuenean, ez geneukan datu zehatz horren berri. Datu horrek, noski, arrazoi gehiagoz garamatza artikulu hau idaztera. Alkoholaren kontsumoa gure gazteen, gure nerabeen artean asko kezkatzen gaituen gaia da. Are kezkagarriagoa da azken urteotan ikusten ari garena; zenbat eta gazteagoak orduan eta graduazio handiagoko edari alkoholdunak kontsumitzen ari baitira. Kontsumoaren gizarte honek alkohola goraipatu eta bedeinkatu egiten du. Hori bai, gure hipokrisia azken muturreraino eramaten dugu alkoholaren eragin negatiboak azaltzen direnean istripuak, heriotzak, alkoholismoa, eta are gehiago gazteen artean gertatzen badira borrokak, koma etilikoak. Urte osoan sagardo eta ardo guztien uzta, txotx eta ospakizun guztiak albistegien buru eta lehen orrietako argazki ditugu; mugen arteko gerrak ere izan dira jatorri izenekn, gure ardo eta sagardoen osasun onuren gaineko milaka ikerketa argitaratzen dituzte. Edozein ospakizun edo jai ez da deus alkoholik ez badago, eta ospakizun edo jai guztien edozein erreportajek alkoholak poztutako jendea erakutsi behar du.
Alkohola presente dago ospakizun eta jai g u z t i e t a n . Tabakoarekin batera, olgeta-droga legal bakanetakoa da. Gure haurrek txikitatik ikusten dute gurasoek alkohola kontsumitzen dugula, eta disfrutatu egiten dugula edanarekin.
Iritzia 2013/10/04
Alkohola, beraz, disfrutatzeko modu bat eta helduen ohitura baten moduan ikusten dute. Ez da harritzekoa, orduan, heldutasunera igarotzeko langa gisa ikustea alkoholaren kontsumoa. Ez da harritzekoa, orduan, helduek baimenduta baina haiek debekatuta daukaten edabea probatzeko irrika edukitzea. Ez da harritzekoa, orduan, arriskutsua dela jakin arren alkohola dastatu nahi izatea. Debekuak eta arriskuak erakargarri dira nerabezaroan. Bi gauza desberdin dira, ordea, alkohola dastatzea eta gehiegi edatea. Eta debekuak debeku, adin txikiko gazteek alkohola eskuragarri daukate, eta kaleko edana, jai edo ospakizun berezi batzuetatik harago, ia astebururoko erritua da gazte askoren artean. Ez, ez dugu begirik itxi nahi. Ikastolen aldeko jai handiotan ere gertatzen dira ez jai hauetan eta ezta beste inongotan ere gertatzerik nahi ez ditugunak. Gure kasuan, gainera, muturreraino eramaten dira kasuon oihartzunak. Esango genuke, gainera, hedabideetan ikastolen jaietan bakarrik nabarmentzen direla mozkorturiko

gazteen kasuak, Jaurlaritzaren azken txostenak astebururo lau gaztetik ia batek gehiegi edaten duela dioen arren. Baina ez dugu inolako justifikaziorik egiteko asmorik, ezta gure erantzukizuna estali nahi ere. Aitzitik, Kilometroak elkartean urteak daramatzagu gai honetan lanean. Gure haurrak, nerabeak eta gazteak jai honen protagonista izatea nahi dugulako; baina ez zentzu negatiboan, tamalez, askotan hedabideek horrela marraztu duten arren. Urteak dira, ikastolen barruan lehenbizi eta Askagintzarekin elkarlanean geroago, prebentzioari heldu geniola. Askagintza, tamalez, desegin egin zen, baina harekin elkarlanean ikasitakoa, orain Agipad-en elkarlanarekin, praktikara eramaten ari gara urtero. Gure helburua da alkohola probatzeko gure gazteen adina atzeratzea eta alkohola edaten dutenean zentzuz edaten ikastea, arrisku egoerei aurre egitea; aisialdirako eta ongi pasatzeko alkoholaren beharrik ez dagoela jabe daitezen nahi dugu; debekuaren gainetik alternatiba osasuntsuak eskaini nahi dizkiegu. Urte osoko lanketa da, irakasle, ikasle eta gurasoekin, eta baita boluntarioekin ere. Talde bakoitzarekin banaka jarduten dugu, eta elkarrekin ere bai. Prebentzioa urte osoan lantzen dugu, eta Kilometroak egunean bertan lanketa eta jarraipen berezia egingo dugu. Gazteak animatzen ditugu alkohola alboratzera eta gehiegi edatearen ondorio kaltegarriak saihestera. Hezitzaileak eta ikastaro bereziak egin dituzten boluntarioak jartzen ditugu lanean. Gure txosnetan ez diegu adin txikikoei alkoholik ematen, eta ez dugu graduazio handiko edari alkoholdunik Eta, hala ere, gertatu egiten dira; eta, hala ere, ezin dugu ziurtatu ez dela gertatuko. Horrek, ordea, ez gaitu etsipenera eraman behar, eta tinko eusten diegu gure helburuei: gure haurrak helduarorako prestatu nahi ditugu, bai eta bizitza asebetea izateko prestatu ere, gizabanako gisa, gizarteko herritar aktibo gisa eta natura zaintzearekin eta garapen iraunkorrarekin arduratzen diren pertsona gisa. Beren buruaren jabe izango diren gazteak nahi ditugu. Beraz, eta aurten Tolosan egingo den Kilometroak ospakizunaren atarian, haur, nerabe, gazte eta guraso guztiak animatzen zaituztegu egun zoragarriaz gozatzera eta ikastolon jaia ospatzera. Aspaldi asmatu genuen leloa izanik ere, jai guztietarako balio duelako, Ondo pasa, pasatu gabe! Arantza Manterola eta Jone Urteaga Kilometroak kultur elkarteko lehendakaria eta Laskorain ikastolako zuzendaria
Sendagile euskaldunak eskatu dituzte Baztanen

Baztango Osasun Kontseiluak eskualdeko osasun etxeetan mediku euskaldunak egoteko eskatu du. Erakunde horrek salatu du Osasunbideak euskaraz ez dakiten hiru medikuri eman dizkiela Baztango osasun etxeko hiru lanpostuak. Horrek erabat baldintzatzen du herritarrei ematen zaien osasun arretaren kalitatea.
Euskal eskola publiko berria eraiki nahi dugulako

Sortzen elkartean edo eta inguruetan gabiltzanontzat berezia da hasi berri den ikasturte hau. Eta berezia da, hain zuzen ere, euskal eskola publiko berria eraikitze bidean urrats berriak egin ahal izateko, esku artean ditugun tresnak berritzen eta indartzen saiatu ostean, horiei bultzada emateko garaia heldu delako. Aurreko ikasturte osoan, Elkartearen eremu, ildo, funtzionamendu eta egituren inguruan hausnartzeko helburuari heldu eta barne gogoeta prozesu bat garatu genuen. Ez ditugu hemen barne gogoeta horren nondik norakoak aipatuko, baina uste dugu Sortzen elkarteak datorren urteetan egin nahi duen bidea irudikatzeko eta ulertzeko, garrantzitsua dela gogoeta horren ondorio batzuk kontuan hartzea, eta baita horretarako jarri diren neurriak kokatzea ere. Batetik, 2006an adostu genuen Oinarrizko Hezkuntza Akordioarekiko gure konpromisoa berretsi dugu. Akordio horrek euskal herritarron hezkuntza eskubideak zehazteaz gain, euskal publikotasuna definitzen du. Definizio horren arabera, eskola publikoa herritarron mesedetara egongo den eskola izango da, herritarron hezkuntza eskubideak bermatuko dituena alegia. Bizi ditugun garaiak kontuan hartuta, garrantzitsua dela uste dugu norabide honen beharrezkotasuna kokatzea. Ildoei dagokienez, ildo ezberdinak jorratuko ditugun arren, lehentasuna euskarari emango diogu, eta ildo nagusi honen baitan hiru bide jorratuko ditugu. Batetik, euskara ofiziala ez den
Iritzia 2013/10/08
eremuetan euskaraz ikasteko eskubidearen aldeko dinamikak bultzatzen jarraituko dugu. Bestetik, euskara ofiziala den eremuetan, normalizazioaren bidean pausoak ematen saiatuko gara. Eta, azkenik, ditugun proiektu ezberdinak garatzen jarraituko dugu, hala nola Aixe Aisialdia, Euskaraz Mintza eta Ikasle Euskadun Eleaniztunak sortzeko hizkuntza-proiektua. Lan horiek, noski, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluarekin batera elkarlanean garatuko ditugu.
Antolaketa ereduari dagokionez, euskara arduradunaren figura sortzeaz gain, ikuspegi lokalagotik lan egin ahal izateko eskualdeetako markoak sortu eta indartuko ditugu. Eta azkenik, banaketa administratiboak gainditu eta Euskal Herri osorako elkarte bakarra izan nahi dugu, izaeran eta eguneroko lan praktikoan. Honekin guztiarekin, elkartearen izena eta irudi publikoa berritu beharra ere ikusi dugu, beraz, egon adi Sortzen elkartearen ikur berria ikusten hasiko gara eta. Argi dugu, era berean, atzerritik inposatu nahi dizkiguten lege, dekretu, murrizketa eta abarri ezetz esatearekin batera euskal hezkuntza sistema

propioa eraikitzearen aldeko apustu irmoa egiteko garaia heldu dela. Horixe izango da Sortzen elkartearentzat datozen urteetan landu beharreko beste ildo garrantzitsu bat. Eta bide horretan, joan den ekainean hainbat hezkuntza eragilerekin z a b a l d u t a k o b i d e k o mu n a g a r at ze k o konpromisoa ere berretsi nahi dugu. Gogoratzekoa da ekainean Euskal Herriko hezkuntza eragile ezberdinok Wert hezkuntza ministroak inposatu nahi duen LOMCE hezkuntza erreformaren aurrean adierazpen bat egin geniola euskal jendarteari. Eta adierazpen honen puntu ezberdinak birgogoratzea garrantzitsua dela uste dugu. Adierazpen hori sinatu genuen erakundeok guztiz baztertzen dugu inposatu nahi zaigun hezkuntza erreforma hau, inposatzailea, zentralizatzailea, doktrinatzailea, uniformatzailea, atzerakoia, segregatzailea eta elitista delako, eta ez dugu onartzen Euskal Herrian ezartzea. Argi dugu, egoeraren larritasunak bultzaturik datozen inposizioei erantzutetik harago, Euskal Herrian gure Hezkuntza Sistema Propioa eraikitzeko urratsetan aurrera egitea dagokigula. Asko dugu oraindik egiteko, baina orain arteko bide hori aintzat hartuz, baditugu abiapuntu diren eta garatzeko premia dutela uste dugun adostasun zabala batzen duten oinarrizko edukiak: batetik, ikasle guztien garapen osoa b e r m at u k o d u e n h e z i k e t a i n k l u s i b o, konpentsatzailea, integratzailea eta hezkidetzailea. Aukera berdintasunean, ekitatean eta kalitatean oinarritua. Bestetik, Euskal Herriarentzat curriculum propioa. Hirugarrenik, ikasle euskaldun eleaniztunak sortuko dituen hizkuntza eredu bakarra. Laugarrenik, hezkuntza komunitate zein herritarren partaidetza demokratikoa hezkuntzaren gaineko erabaki eta kudeaketan. Eta bukatzeko, Euskal Herrirako aurretiaz aipatutako puntuak bilduko dituen marko normatibo propioa. Eta eduki horiekin batera, ondorengoa ere adierazi genuen: batetik, Euskal Herriko alderdi politiko, legebiltzar eta gobernu ezberdinei, LOMCEa inola ere ez aplikatzea eta Euskal Herrian gure hezkuntza eraiki ahal izateko pausoak eman eta bitartekoak jar ditzatela, kanpo injerentziarik gabe eskatzen geniela. Bigarrenik, konpromisoa hartzen genuela, inposiziorik ez onartu, LOMCEri aurre egin eta gure herrian aplikatu ez dadin estrategia komunak lantzeko. Eta hirugarrenik, Euskal Herrian behar eta nahi dugun hezkuntza sistema propioaren bidean lan eginez bururaino eramateko konpromisoa hartzen genuela. Horregatik, urriaren 12an Bilbon Euskal Herrian gure hezkuntza eraiki! LOMCE ez! lelopean egingo den herri mobilizazioan parte hartzera deitu nahi dugu, eta hortik aurrerako bidea zentzu honetan jorratuko dugun konpromisoa berretsi. Aiora Epelde eta Garikoitz Torregrosa Sortzen elkartearen izenean
ESANA. PATXI BAZTARRIKA. Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako sailburuordea Euskarak erakutsi du hizkuntza gutxitu baten biziberritzea helburu egingarria dela
TIL
Ez ditut siglak maite. Siglek hitzen mozorroa mozorroagotzen dute. In the loop film britaniarrean gerra piztearen aurka den diplomatiko batek bere laguntzaileari agintzen dio azkenaldian sortu diren batzorde izenen artean gatzgabeena eta aspergarriena bilatzeko eta horixe izanen d e l a g o i k a rg u e k g e r r a s u s p e r t ze k o sortutakoa. nahi dutena ez zaie eskapatu ikasleen interesen alde greba deitu duten Balearretako irakasleei.
Iritzia 2013/10/10
Nafarroan ere argi ikusi dugu TILen gibelasmoa, protesta gutxi batzuk egon dira, baina, irenstearen irensteaz (Nafarroan ez da euskararik, aurrekoan El Pasen Espainiako hezkuntzako eredu linguistiko guztien aipamena zek ar ren g rebari buruzk o informazio batean, salbu eta Nafarroarena), abian jarri dute gurean ingelesa sustatzekoa omen den programa iruzurrezkoa. Pozik nago Balear Uharteetan ez dietelako ziria sartu. Gizon Desiratua bezalako Schweiger aktore alemanak berri du uhartean, irakurri Zeitung egunkarian. Nik bestelako Tilik desio. filmetako Til etxe bat erosi dut Mallorca ere ez nuke Angel Erro
TILekin horrelako zerbait gertatzen da: Hizkuntzen Trataera Integratua (katalanez, Tractament Integrat de Llenges) izendapen eder-asmoaren atzean ezkutatu eta pasarazi
10.000
Euskararen aldeko kanpaina batean parte hartuko duten familiak Alkarbidek eta Bizkaiko Foru Aldundiak bu l t z a t u t a , e u s k a r a r e n t r a n s m i s i o a bultzatzeko kanpaina bat egingo dute. Atzo aurkeztu zuten. 39 udalerrik egin dute bat egitasmoarekin, eta guztira 10.000 familiak hartuko dute parte.
Mercadonak ezin du zabaldu EAEn

Mercadonak EAEn supermerkatuak jartzeko asmoa dauka. Baimena eskatzen duenean, seguru, lege asko betetzea eskatuko diotela, segurtasun aldetik, higiene aldetik Merkataritza Sailak eta dagozkien udalek hainbat gauza eskatuko diete, baina, gaur egun indarrean dagoen hizkuntza arloko lege bat betetzea eskatuko ote dio Jaurlaritzak? Hizkuntza Eskubideen Dekretua?
Iritzia 2013/10/10
betetzen ez badute? Izan ere, gehien betetzen duena Eroski da, baina semaforo erdaldunari esker bere produktuen etiketatzean hizkuntzetarako lekurik ez eta euskara beherantz egin du, noiz eta Kontsumitzaileen Legea indarrean jarri zen garaian gutxi gorabehera. Eta gaur egun, euskaraz informazioaren %25etik behera dago. Hau da, lehen baino nabarmen gutxiago! Hizkuntza Eskubideen Dekretuak, gainera, jada ez du isunik jarriko, Legebiltzarrean onartutakoaren arabera. Zerbaiterako balioko ote du orduan? Xabi Larrabe (Arratia)
Lege horren arabera, Mercadonak euskarazko zerbitzua bermatu behar du, ahoz eta idatziz (errotulazioa, bere produktuen etiketajea). Aurretik badakigu Mercadonak ez duela lege hori beteko, bere produktuetan katalana, galiziera eta euskara baztertzen dituelako. Beraz, legea ez duela betetzen ikusita, emango al zaio irekiera lizentziarik? Gauza bera supermerkatu berriak zabaltzea edo berriztatzeko baimena eskatzen dituzten gainerakoak: nola onartu ahal zaie legea
Ostalariak eta euskaldunak

Lapurdi kostaldeko jatetxe batera joan ginen. Zerbitzaria ez zen euskalduna, eta frantsesez zerrendatu nion jateko eskatu nahi genuena. Gure artean euskaraz entzun gintuen, eta segidan gazteleraz galdetu zuen edateko zer nahi genuen. Hori behin baino gehiagotan gertatzen zait, eta ez niri bakarrik. Begietatik tximistak ateratzen zaizkit halakoetan.
Iritzia 2013/10/11
Haur denboran, euskaraz entzun orduko, galdetzen ziguten ea espainolak ginen. Gauzak ez dira anitz aldatu geroztik, itxura guztien arabera. Egia da Lapurdi franko erdaldundua dela, baina euskaldunak ez gara hain gutxi ere! Nafarroa Behereko bikote bat Hegoaldeko jatetxe batera joan zen. Lehenbiziko zerbitzaria erdalduna zen, eta bikoteak g azteleraz hitz egin zion. Big ar ren zerbitzari bat joan zitzaien gero, karta frantsesez ere bazutela zehaztuz. Itxura guztien arabera, azentutik ohartu ziren ez zirela Hegoaldekoak. Bikotea denboraren buruan ohartu zen bigarren zerbitzari hura euskalduna zela. Nahiz eta bikotea elkarrekin euskaraz mintzo zen, zerbitzariak berdin jarraitu zuen. Ipar Euskal Herrian ez bide da euskaldunik zerbitzari haren iritziz
Badakit zerbitzaria, bere ustez, ongi beharrez hasi zela gazteleraz. Alta, nik uste frantsesa hark gaztelera baino hobeki mintzo dudan. Mintzen nauena ez da iruditu zitzaiola frantsesez ez naizela trebe, baizik eta zerbitzariaren ustez euskaraz mintzo diren guztiak, de facto, Hegoaldekoak direla, eta euskaldun lapurtarrik ez dela existitzen.
Fr a n t s e s e k u k a t z e n d i g u t e g u r e euskaltasuna, baina are mingarriagoa da euskaldunek berek ere ukatzen digutenean. Zein da arazoa? Ez dutela bista ona ala ez garela aski ikusgarriak? Eta bigarren arrazoia bada, zergatik? Eta nola bihurtu ikusgarriago? Hobe erantzunaren bila abiatzea, negarrez aritzea baino. Eneko Bidegain
Metautengo euskararen ordenantza

Metauten Lizarrako Merindadean dago. 2001ekoak dira euskararen ezagutzari buruzko azkeneko datuak. % 10'24 ziren orduan euskaldunak. Euskararen Legeak egin zuen banaketaren arabera, eremu ez euskalduneko udalerria da. 2013ko abuztuaren 26tik, Metauten da Euskararen Ordenantza duen Nafarroako eremu ez euskalduneko lehenengo udalerria. Edukia ez da ausartegia, baina, hala ere, aitzindaria izatea aitortu behar zaio. Zein udal ausartu da lehenago halakoa egiten? Metautengo Udaleko Euskararen Ordenantzaren arazoa da Udalaren egitekoa ez duela zehazten. Ordenantzak ahalmena ematen dio Udalari gauzak ele biz egiteko, baina horretara behartu gabe. Langile euskaldunak hartzeko aukerarik ez du jasotzen, eta euskara jakitea meritu moduan sar daitekeela dio, baina g e ro, E u s k a r a re n L e g e a n e t a h u r a garatzen duten dekretuetan ezarritako gehieneko balorazioa ezartzen du kasu horietarako. Erreferentzia hori hutsala da, gaur egun ez Legeak ezta bere garapenak ere ez baitute eremu ez euskaldunerako ezer
Iritzia 2013/10/11
aipatzen. Inprimakiak bi hizkuntzetan jartzeko eta bi hizkuntzetako edozein erabilita idazkia onartzeko betebehar bakarrak dira ordenantzan.
Metautengo Euskararen Ordenantza ez da ausarta izateagatik historiara pasatuko, baina bai eremu ez euskalduneko lehenengoa izateagatik. Bidea ireki du, eta espero dezagun eremu horretan Ordenantza gero eta h o b e a k o n a r t ze a . H o r re t a r a k o d e i a egiten dugu. Joseba Otano A d m i n i s t r a z i o a n e u s k a r a z t a l d e a re n izenean
HAL 9000
Stanley Kubricken pelikulan Discovery espazioontziak zeraman sistema informatikoaren izena da HAL 9000. Sistemak bere izanaren kontzientzia hartzen du, eta erabakiak bere kabuz hartzen hasten da. Ondorioa larria da oso: deskonektatu nahi dutela ohartzen denean, hainbat astronauta hil egiten du, HAL 9000rentzat sistemak berak bizirik irautea lehen mailako helburua dela garbi utziz. Ongizatea astronautentzat, ordea, sistemaren deskonexiotik pasatzen da ezinbestean. Sistema ala gu. Ederra metafora.
Iritzia 2013/10/12
politikoak galtzen dituenean. Bada, hori eta ezb e s t e r i k bilatzen dute aipaturiko Estatuek: asimilazioa homogeneizazioaren bitartez. Wertek ikasleak espainolizatu nahi ditu, Reinhard Heidrichek txekiarrak germanizatu nahi zituen bezalaxe, bertako kulturaren garapena eragozten duen sistema bat eraikiz alegia, hezkuntza, ekonomia, administrazioa, kultura eta abar bere gain hartuz. Hainbatek inozoki argudia dezake sistemaren parte baten kontrola gure esku dagoela; guk eta ez beste inork erabakitzen duela hainbat alorretan; hizkuntza arazoa, esate baterako, euskaldunon arteko arazoa dela, edota hauteskundeen bitartez autodeterminatzen garela. Inozo hori!!! Egiturazko giltzen erabakimena berarentzat gordetzen duen bitartean, Estatuak du sistemaren kontrola. Nola argudia daiteke guk erabakitzen dugula ezer, jai giroko txupina nork bota ere haiek erabakitzen dutenean? Zer dela-eta erabaki behar dute Madrilen edo Parisen nola eta zer ikasten duten gure txikiek? Zer dela-eta erabaki behar dute gure herriaren etorkizunaz ezer? Nork eman die baimena sistema mediatiko itogarri baten bitartez haien kultura inposatzeko gurea bazterrean utziz? Espainiak eta Frantziak eraikitako sistemak du kontrola; haiek dute boterea; haiek erabakitzen dute, umiliazio sekularrari segida emanez. Estatuak deskonektatu behar ditugu, Discoveryko astronautek HAL 9000 deskonektatu behar zuten bezalaxe. Baina, nola deskonektatzen da Estatu bat?
Espainia eta Frantziako Estatuek urteetan sistema bat eraiki dute herrien garapen librea eragozteko. Asmo homogeneizatzaileek botere ekonomikoa, mediatikoa, linguistikoa, kulturala eta politikoa erabiltzen duen sistema izan dute tresna helburu hori lortzeko. Une historiko desberdinetan forma desberdinak izan baditu ere, sistemaren ezaugarriak urteetan mantendu dira, eta bere eraginkortasuna zalantzarik gabea da. Herri batek izana galtzen du, bere-bereak dituen ezaugarri kulturalak, linguistikoak eta

Deskonexioaren botoi gorriak estrategia du izena. Botoia ez dago inon; sortu beharra dago. Zoritxarrez, denbora faktoreak ez du gure alde egiten. Apaltzen ari da prozesuari indarra eman diezaiokeen herri gogoa; estrategia autonomistaren porrotak eta borroka zuzenaren hutsak nora ezean jarri ditu herritarrak. Frustrazioa eta etsipena nagusitzen ari da sistemaren deskonexioa defendatu duten indar politiko abertzaleak sistemaren beraren gestiogintzan murgilduta daudela ikustean. Une oro jada iraganean gelditu diren gaiak nagusitzen dira eztabaidan; jardun politikoa atzera begira dago oraindik, aurrera begirakoak ahaztuta. Zama handi bat arrastaka eramaten kondenatuta bageunde bezala ari gara. Nora ezean goazelako sentsazioa hedatua da. Bitartean, sistema denaren jabe da; gure oraina eta etorkizuna erabakitzen ditu; kulturalki, linguistikoki, ekonomikoki, politikoki baldintzatzen gaitu, dagokigun eta behar dugun askatasuna ukatuz. Baina, bada irtenbidea. Sistematik kanpo lan egingo duen herri mugimenduaren aliantza estrategikoa da bidea. Sistemarekin inolako menpekotasunik izango ez duen herri mugimendu independentea. Ez menpekotasun ekonomikorik, ez funtzionalik ez eta politiko edo organizatiborik ere. Alderdi politikoen muga nabar menak g aindituko dituen her ri mugimendu sendo eta egituratua da irtenbidea alor organizatiboari dagokionez. Herritarrak saretuz lan egin behar du mugimendu horrek. Sare berriak sortuz eta berez dauden sareetan integratuz lan egin beharra dago. Kontsignarik gabe, goitik beherako agindurik gabe, jendeari askatasunez eta kreatibitatez lan egitea ahalbidetuko dioten ideia markoak denon artean adostuz. Harreman publikoak dira lan jardunaren zutaberik garrantzitsuena. Jendearekin egon beharra dago; aktibatu, eta estatuentzat kontrolaezina eta gaindiezina izango den mugimendua osatu. Herritarrak dira aldaketaren motorra; herritarrak aldaketaren arrazoia. Gure izana ukatzen duten Estatuei begira lan egitea hutsegite estrategiko handia dela iruditzen zait, neurri handi batez horrek haien boterea handitzen duelako.
Gure historia hurbilean, herritarren oinarrizko beharrak asetzeari begira lan egin dugunean Estatuei begiratu gabe, sistemari muzin eginez, orduan eman ditugu pausorik sendoenak, oraindik ere estrategikoak diren proiektuak sortuz. Deskonexioa ahalbidetzen duten proiektuen sorkuntzak definitu behar du jardun estrategikoa. Estatuen boterea efektibo bihurtzen duen horri desobedientzia eta herri libre batek bezala pentsatu eta jardun. Askatasunaren bidea kolektiboki egin behar den bidea da, lehentasun osokoa. Botere ekonomikoa, kulturala, linguistikoa eta politikoa berreskuratzen dugun unean izango dira zilegi gestiogintzaren inguruko eztabaidak; bitartean, estrategia onargarri bakarra, gure energia guztia eskatu behar digun estrategia bakarra, independentziara eramango gaituena da. Iaki Lasa (euskaltzalea)
Diskurtso autonomo bat behar du euskararen gizarteerakunde sareak
Berria 2013/10/12
Urteak daramatza Jon Sarasuak euskarari buruzko hausnarketak egiten. Horien bilduma egin du 'Hiztunpolisa. Euskaltasunaren norabideak apunteak' liburuan.
Etorkizuneko ikuspegia zehazteko orduan lausoaldi batean ikusten du euskaltasuna Jon Sarasuak (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1966). Hori aipatzen du argitaratu berri duen liburuan. Ikuspegi eraikitzaile batekin idatzi du. Hiztunpolisa. Euskaltasunaren norabideaz apunteak jarri diozu izenburua liburuari. Zein norabidetan eta nola ikusten euskaltasuna? Esango nuke etorkizuneko ikuspegi aldetik h o r re l a k o l a u s o a l d i b at e a n g a u d e l a . Euskaltasunaren norabidea, iparra, ortzemuga, berrikusteko beharrean gaude. Horrek estrategietan eragiten du. Estrategia, azken batean, bisioaren edo etorkizun ikuspegiaren alaba da. Hala, estrategia mailako ahulaldian gaude, plan estrategiko asko egin arren. Modu orokor batean esaten liteke hori, arlo guztietan ez baikaude berdin. Nola goazen galdetzean, gainera, diagnostikorako arazo batzuk ditugu. Belaunaldi batzuen ametsak ekarri gaitu honaino, baina, aldi berean, ametsekin eta irudikapen lodiekin arazoa izan duen belaunalditik gatoz. Ametsaren eta errealitatearen arteko zubi asko erori da, eta ingenuitatetik frustraziora bueltaka dabil pendulua. Horrela, non gauden patxadaz ikustea ez da erraza. Askok diote garaia dela estrategiak errotik aldatzeko. Zuk ere horrela uste duzu?
Errotik aldatzearena errazegi esaten da. Apaltasun eta jakin-min pixka batekin begiratu behar ditugu azken 50 urteetako loraldi honetan izan ditugun estrategiak eta egin ditugun bideak. Asko egin da, eta gauza askotan segitzea dagokigu. Arlo batzuetan, norabideari eutsi behar diogu, baina

gauza batzuk finduz. Hezkuntzan, hedabideetan, kulturgintzan, nazioartekotasunean Norabideei astindu bat emateko modua egin beharko dugu. Nork zehaztu behar ditu? Liburuan lantzen den angeluetako bat da botere eta ahalmen-gune desberdinen arteko ulermena lantzearena. Gure komunitatea ere egitura desberdinak dituzten erakundez osatuta dago. Egitura instituzional publikoa, gizarte antolatua eta pribatu-lukratiboa. Zehaztasunez aztertu behar ditugu funtzio banaketei buruzko aukerak. Zer dagokion administrazioari, zer gizarte zibil antolatuari eta zer indar lukratiboei. Debate hori, bereziki botere publikoaren eta gizarte ekimeneko erakundeen funtzioena, kutsatuta egon da iraganeko botere-kontrabotere, instituzioantiinstituzio zatiketa horren eraginez, borroka armatua tartean zela. Baina orain aldarte berriz planteatu behar da. Etorkizuneko gaia da gizarte gehienetan, eta gehiago gurea bezalako hiztun komunitatean. Liburuan diozu bi alderdi abertzale nagusiek duten hegemonia lehia horren ondorioz arriskuan egon daitezkeela euskarak behar dituen estrategia edo apustu ezinbesteko horiek. Bi alderdietan ikusten duzu horren erantzukizuna. Ez al lukete bat egin behar euskararen inguruko estrategietan? Badira horretarako arrazoiak. Aro berria aipatzen da, baina ez da ziurra aro berri horrek blokeo mental batzuk aldatzeko adina arnasa ekarriko duen ala lehengo dinamika batzuetan segituko dugun modalitate berrian. Bi familia abertzale handien artean lehia elektorala dator hurrengo urte askotan; hori da egiten duten diseinu erreala. Hor demagogia da, eta izango da alderdien ohiko hizkuntza. Hala beharko du, eta alderdiek egin dezatela beren lana. Arazoa da alderdien arteko markatzeak negatiboki determinatuko dituela hiztun komunitate moduan behar diren aurrerapauso estrategikoak. Aurrerapauso horiek material delikatua dutelako eta batzuen mesederako erabiliko diren beldur izango direlako bat edo bestea. Edonola ere, euskarazko gizarte erakundeen sareak diskurtso beregain bat, doinu propio bat eta estrategia autonomo bat landu behar du, alderdi diskurtsoen usainetik oso bestelakoa. Mailak eta geruzak bereizi behar dira, eta bakoitzaren lekua zein den jakin. Orain artean baino hobeto eta sakonago. Horri lotuta, zure ustez Kontseilua sortu zenean aukera bat galdu zen euskalgintzaren arlokako beste mamitze bat egiteko. Egungo egoeran zein izan behar du Kontseiluaren paperak? Batetik, bada azpiegitura publikoz osatutako abaniko bat, eta hizkuntz azpiegitura sozialez osatutako beste bat. Biak beharrezko funtzioak betetzen eta, neurri batean, osagarriak. Bakoitza gizarteko plano batean ari da lanean, eta bakoitzak ditu bere etxeko lanak eta funtzioak. Gure kasuan, euskararen gizarte-erakundeen espazioak lau funtzio lodi bete ditzake hiztun komunitatean: gidaritza sinbolikoa, arlokako estrategia, lotura eta ahotsa. Gertatzen da lan hori egin behar duela zeharkako sinesgarritasun politiko sakon eta indartsu batekin, bestelako doinu eta estrategia multzo batekin. Hori etorkizun hurbilean egin daitekeela uste dut; orain arte ez da egin, eta gauza batzuk astintzea eskatuko luke euskalgintzan. Zergatik ezin da? Aurreko aroan izan ditugun turbulentzia politikoetan ez duelako asmatu beste plano batean kokatu eta diskurtso beregain bat benetan garatzen. Partzialki bai, baina ez nagusiki. Diskurtso, doinu eta estrategia propio autonomo horren sinesgarritasuna irabazi egin behar du.

Defendatzen duzunean euskara ez dela alderdi jakin batekin lotu behar, horretaz ari zara? Nire ustez, euskarak behar duena ez da despolitizazioa, baizik berpolitizazio moduko bat, bestelako oinarri batzuetan. Berpolitizazio horretan euskararen hauspoan diharduen geruzari badagokio bere kartak jokatzea. Eragile garrantzitsua izan daiteke, gainera. Baina jakin behar dugu gizartearen funtzioak eta geruzak bereizten. Bereizketa horretan oso fin harilkatu behar dugu, beste behin oker handiak egin ez ditzagun, azken hamarraldiotan egin dugun oker errosarioarekin jarraituz. Euskarazko hedabideen esparrua sortzea eta pentsatzea da datozen hamarkadetako etxeko lanetako bat zure ustez. Nola? Egiturazko arrazoi askorengatik hedabide apustu batzuen etorkizuna zalantzazkoa da. Hiztun komunitate moduan hedabideak pentsatzeko modua bilakarazi behar dugu. Adibidez, kontsumoa estrukturalki zatikatu bada, ezin diozu erantzun telebista eta irrati bakar baten apustuarekin, lehen bezala. Eskema aldatu behar. Horrek eskatuko luke diru publikoaren banaketaren meloia irekitzea. Hedabide publiko eta herri ekimenekoen arteko amildegia leuntzea. Baina hori gertatu ahal izateko, lehen esan dudan xake politiko alderdikoia ere horretan desaktibatu egin beharko da. Hori aldatzen ez den bitartean, eta euskarazko hedabide nazionalek sinesgarritasun politiko transbertsal kontrastatuagoa erakusten ez duten bitartean, beste hori ere ez da hain erraza izango. Apustu, tonu eta esperimentu berriak beharko dira. Bide hor retan, nola ikusten duzu Hekimenen gisako egitasmo bat? Uste dut horixe zela egin behar genuena duela hamabost urte, Kontseilua sortu zenean. Ez bakarrik hedabideen kasuan: kulturgintzan, unibertsitate ametsaren gaian, lan mundua euskalduntzean.... Hau da, arlokako estrategiak bultzatu eta trinkotu, eta indar politikoen mahai gainean sinesgarritasunez jartzeko moduko planteamendu eta estrategietara iritsi. Gutxienez hamabost urte berandu goaz honetan. Orduan hau egiteko analisi eta baldintzak bazeuden, baina, zoritxarrez, herri honetan beste musika batzuk nagusitzen ziren euskalgintzako eragileen buruetan ere. Aurrera begira ere, ikusi egin behar hau aldatzen den.
Aspaldiko eskaria, urrats xumea

Jendearekin harreman zuzenean ari diren langileen euskalduntzea arautzen duen hitzarmena izenpetu zuten atzo Itsasun (Lapurdi), arlo horren ardura duen CNFPT erakundeak eta Euskararen Erakunde Publikoak. Aspaldiko eskaria da. Orain artean itxirik zegoen atea ireki dute hitzarmenaren bidez. CNFPTk 10.000 euro ordainduko ditu langileak euskalduntzeko.
Bikoizketa: Katalunia vs Euskal Herria

Katalunian bat egiten dute elkarteek eta instituzioek zinea katalanera bikoizteko, eta antikatalanistak aurka daude. Hemen, euskaltzaleak dira bikoizketaren etsai. Han 1999an (!) babestu zuten Manifest en suport del doblatge i subtitulat de pellcules al catal idazkia. Hemen,Lurpera dezagun euskarazko bikoizketa babestuko lukete euskaltzaleek. BERRIAn Bikoizketa bai/ez erreferenduma eskatu duenik ere bada, ezetz bozkatzeko. Nik beste erreferendum batzuk nahiago nituzke: Ongi iruditzen zaizu ETB 1ean astean lm bat eta ETB 2an 15 ematea? Eta ETBk gaztelaniazko lmak bikoiztu izana? Eta euskarari (ETB 1) eta erdarari (ETB 2) diru kopuru bera ematea?. Baina, ez, problemarik handiena euskarazko bikoizketa omen. Esanen dute: Danimarkan ez dute bikoizketarik egiten, eta, hala, oso ongi dakite ingelesez.
Iritzia 2013/10/15
Iribas kontseilaria ere ados: ingelesa hezkuntzan eta telebistan, euskararen kaltetan. Ume askok, eskolatik kanpo, ETBn bakarrik entzuten dute euskara. Goiko manifestuan argi diote: guk, katalanek, uste dugu bikoizketa gainditu egin behar dela, azpitituluen bidez (Europan Alemanian, Frantzian, Italian eta Espainian bakarrik egiten da). Baina neurri hori ez bada aldi berean Estatuan hartzen, Kataluniak nahitaezkoa izanen du bikoizten segitzea (laburtua). Euskarazko produkzio, bikoizketa eta azpitituluei bai! Fermin Zabalza Aleman (Iruea)
Oharra
Poesia zalea da, bihartik aurrera Bilboko Bidebarrietan izango diren Hiria eta poesia/Poesa y ciudad jardunaldien programa deigarriari begira ari da. Bat-batean, hamar ekitaldietako bik daramaten ohartxoari erreparatu dio: Jardunaldi hau euskaraz izango da osorik. Esta jornada se desarrollar ntegramente en euskera. Berari asko gustatzen zaio Oskorri taldearen musika, iniziatiba ausarta iruditu zaio Kafkaren aulkia ikuskizun literario-bertsolari-musikala. Baina apenas dakien euskaraz eta oharra ez zaio euskarara hurbiltzeko gonbita iruditu. Gehiago hartu dio etxean lasai geratzeko gomendioaren traza, achtung! euskera! esaten ari balitzaizkio bezalako itxura. Berriro orri-pasa hasi eta berehala konfirmatu du susmoa: programak ez du esaten beste zortzi ekitaldiak zein hizkuntzatan emango diren: por supuestotzat jotzen da. Bere sen poetikoak galdetu dio euskara lore jokoetako lore ote den edo lorontzi. Anjel Lertxundi
Iparraldean lehen mailako ikasleen herena hasten da euskaraz ikasten

Bigarren mailan dago galerarik handiena, eta Seaskaren lizeo bakarrak publikoek beste ikasle dauka
Frantxua Maitia EEP Euskararen Erakunde Publikoko presidenteak eta Pierre Barriere Paueko akademia ikuskariak argitara eman dituzte aurtengo eskola sartzeko kopuruak. Kontaketaren arabera, 9.250 ikaslek (%36,6) eman dute izena euskaraz ikasteko lehen mailan, eskola publiko elebidunean, Seaskan edo pribatu giristinoan. Era berean, 16.018 dira frantses elebakarrean ikasten ari, %63,4. Halere, nabarmendu dute azken hamar urteotan ikasle elebidunen kopurua %54,9 emendatu dela. Ama eskoletan eskolaturiko ikasle elebidunen kopurua %30,4tik %43,6ra emendatu dela nabarmendu du EEPk. Kopuruak ereduka aztertuz, eskola publiko elebidunak 5.003 ikasle ditu aurten (%29), lehen aldiz gaindituz 5.000 ikasleren heina. Eskola giristinoak 2.072 (%34) haur ditu lehen mailako eredu elebidunean, eta Seaskak 2.175 ikasle ditu. Kopuru horietan ez dira kontuan hartzen 2 urteko haurrak, Seaskak ikasgeletan ukan eta zenbatzen dituen arren. Eskaintzari dagokionez, 88 eskola publikotan dute euskara ikasteko parada (%51); 83 eskolatan frantses elebakarra eskaintzen dute. Irakaskuntza giristinoan eskaintza elebiduna dago 32 eskolatan (%65). Seaskan 27 ikastolatan lehen maila ematen dute.
Berria 2013/10/16
EEPk onartu du arazorik larriena bigarren mailan dagoela. Nahiz, oro har, Ipar Euskal Herriko 39 kolegioetatik 27tan eskaintza elebiduna izan hamalau publiko, hamar giristino eta hiru Seaskarenak, hezkuntza elebiduna hartzen duten ikasleen kopurua biziki apala da. Publikoan 804 ikasle kolegioetan; giristinoan, 667; Seaskan, 644. Lizeoetan, 198 ikasle dira eredu publikoan, 120 eskola giristinoan, 195 Seaskaren lizeo bakar rean. Seaskaren eskaintza arlo publikoaren heinekoa da.
Galera orokorra Irakaskuntza publiko elebidunak 174 ikasle galdu zituen 2012ko eskola sartzean: 377

ikasle ari ziren CM2an lehen mailako azken urtea, eta 203 baino ez ziren pasatu seigarrenera. galdu zuen bigarren mailarako urratsean, 751 ikasletik 552ra pasatuz. Ikasleen %26k irakaskuntza elebiduna edo murgiltze eredua utzi zuten big ar ren mailara sartzeko orduan. Ikasleek hiru arrazoi eman dituzte: euskara zailegia zaiela, historia-geografia euskaraz egiteak beldurtzen dituela, eta bigarren maila euskaraz egiteak lan gehiago eskatuko diela. Maitiak erran du konponbidea behar duela Baionako suprefetak Seaskarekin duen jarrerak. Lehen ikusten ez zuena ikusten du orain administrazioak. Konpontzeko aukerak aztertzen ari direla dio. Ez du aipatu zehaztasunik.
Irakaskuntza giristinoak %4 galdu zuen, 174 ikasletik 167ra apalduz; Seaskak %26
Euskara plan intregal eta progresiboa eskatu du LABek Osakidetzarako

Osakidetzan azken urteetan euskara normalizatzeko egindako urratsak ez dira nahikoak, LABen iritziz, osasun sistemako arduradunei borondate politikoa eta lidergoa falta izan zaielako. Ordezkapenetan eta trebakuntza ikastaroetan, adibidez, euskara kontuan ez hartzea leporatu diete Leire Garrok eta Edurne Larraagak, hurrenez hurren, sindikatuko osasun arloko eta euskarako arduradunek. Hartara, Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila Osakidetzaren euskara plan berria lantzen ari dela eta, langileen zein pazienteen hizkuntza eskubideak bermatzeko eskatu dute. Plangintza integrala eta progresiboa galdegin dute.
Besteak beste, Euskara Batzorde bat sortzearen alde agertu dira, euskara plan berriaren betetze mailaren jarraipena egiteko eta, beharrezkoa balitz, arazoak zuzentzeko. Garrok nabarmendu du Osakidetzaren barruan euskara normalizatzea ez dela gastua, inbertsioa baizik: Ez dago kalitatezko osasun zerbitzurik euskararik gabe.
Kutxabank eta hizkuntza eskubideak

Aspertuta ez ezik, nazkatuta ere banago. Noiz arte agoantatu behar dugu euskaldunok Kutxabankek egiten digun burla? Zeren, burla, iseka, irri egiten digute Kutxabankeko bulego batera joan eta no te entiendo esaten digutenean. Hori da atzo bertan Irungo Kutxabanken bulego nagusian gertatu zitzaidana; nire txanda heldu zenean, euskaraz ez zekiela eta euskaldun bat libre egon arte itxaron behar nuela esan zidaten.
Iritzia 2013/10/16
Ez da langilearen errua, edo bai? Hark lan egiteko eskubidea badu, nola ukatu, baina, Euskal Herrian bi hizkuntza ofizial daudela eta jendearen aurrean lan egiteko biak menperatu behar direla jakin beharko luke, edo ez? Berrogeita hamar urtetik gora dira ikastolak martxan jarri zirela, beste hainbeste gau eskolak, HABE, AEK eta abar... Honez gero, ikasi ez duenak nahi izan ez duelako da, ez dago besterik. Bitartean, gu zertan ari gara? Hori guztia agoantatzen jarraitu behar dugu? Non daude gure eskubideak? Oso polita da Euskaraz bizi nahi dut leloarekin joatea, baina gero, hala bizitzeko aukera kentzen digutenean, isil-isilik gelditzen gara. Nahikoa da! Edo gure hizkuntza eskubideak errespetatuak izan daitezen exijitzen dugu, edo jai dugu. Joxan Garaialde (Irun)
Kutxabank euskaldunon etsaia da; bestela, ez da ulertzen nola, gaur egun, euskaraz ez dakiten langileak jar ditzaketen leihatiletan, edo jendearen harrerarako bulegoetan.
Foruzainen autoetatik euskara kendu izana gaitzetsi dute

ELA sindikatuak salatu du Nafarroako Gobernuak euskarazko errotuluak kendu dituela Foruzaingoarentzat erositako azkeneko zazpi ibilgailuetako batzuetan. Foruzainen plaketan ere euskarazko idatziak kendu zituen gobernuak. Euskararen aurkako fobia agerian uzten dute neurri horiek, sindikatuaren hitzetan, eta legea urra dezaketela ohartarazi du.
Hizkuntza gutxituen irratigintza hizpide dute egunotan Bruselan

Euskalerria irratiko Mikel Bujandak hedabidearen egoerari buruz hitz egingo du Europako Parlamentuan
Hizkuntza gutxituen irratigintzaren egoera, eta etorkizunean jorratu beharreko lan ildoak aztertuko dituzte gaur eta bihar Bruselan, Europako Parlamentuan. Radio Broadcasting in minority languages. Where are we, where we should go (Irratigintza hizkuntza gutxituetan. Non gaude, nora joan beharko genuke) izenburupean, h i z k u n t z a g u t x i t u e t a n a r i t ze n d i re n Europako hainbat irrati libretako o rd e z k a r i e k e t o rk i z u n e k o k e z k a e t a e r ro n k a k a z t e r t u k o d i t u z t e. E u s k a l ordezkariak ere izango dira tartean.
Berria 2013/10/16
Europa osoan irrati libreetan hizkuntza gutxituen erabilera zer-nolakoa den aztertzea da helburua, eta alor horretan jendearen lana ezagutzea da. Praktika onak aditzera eman, eta irratigintzak hizkuntza gutxituen alorrean etorkizunean aurre egin beharreko erronkei buruzko analisi bateratua osatuko dute gaur eta bihar. 80tik gora hizkuntza mintzatzen dira Europan, baina horietako askori, euskarari, kasurako, ez diote ofizialtasunik aitortzen Europako erakundeetan. Jendearen testig antzetatik abiatuta, ondorioak aterako dira, politikagintzan dihardugunok araudi ikuspegitik zer neurri har daitezkeen ikusteko balioko dutenak. 'Alfonsi txostena' Irazabalbeitiak dio konferentzia une egokian datorrela. Europako Parlamentuak Alfonsi txostenaonartu du, azaldu du. Europako hizkuntza aniztasuna eta galzorian dauden hizkuntzak babesteko neurriak planteatzen ditu Franois Alfonsi Korsikako eurodiputatuak aurkeztutako idatziak. Hizkuntza gutxituetan egiten den irratigintzari ere erreferentzia egiten dio. Txostenak zehazten dituen lan ildoak eta norabideak neurri praktiko bihurtzea da
Amarc mundu osoko irrati libreen elkarteak Europako Berdeak Ale taldearen babesarekin antolatu dute jardunaldia. Antolaketa lanetan Iaki Irazabalbeitia Aralarreko eurodiputatua ibili da. Orain urtebete inguru ekin zioten proiektuari.

hurrengo urratsa, eta irratigintza jardunaldiek horretarako bide eman nahi dute. Alfonsi berak hitzaldia emango du gaur goizean. Europa osoko ikuspegitik urrats handia da Alfonsi txostena. Parlamentuak hizkuntza gutxituak biziberritzeko eta indartzeko politikak proposatzen ditu. Gehiengo ia osoz onartutako jarraibideak dira, erreferentzia juridikoa. Amarc elkartearen Europako ordezkaritzak kideen artean ir ratigintza hizkuntza gutxituetan egiteko bideak irekiko ditu. Saregintza garrantzitsu deritzo Irazabalbeitiak. Harremanak beti dira onak. Guk erakusteko asko dugu, baina bada kanpoan zer ikasia ere. Irlandako Radio Failteko Fergus O'Hir eta Euskalerria Irratiko Mikel Bujandak euren lan esperientzien berri emango dute gaur Europako Parlamentuan. Errumanian hungarieraz egiten duen irratitik ere haien kasua azalduko digute. Goizeko hitzaldietan, hizlari kualifikatuen bidez zeinbait kasuren irudi zabal bat emango dute. Arratsaldean, berriz, bilera irekiak egingo dituzte irratietako ordezkariek haien arazoak, erronkak, eta egoerei buruzko informazioa partekatzeko.
Txosten bat aterako dugu esperientzia pertsonal horietatik oinarrituta, eta bai irratiek eta bai politikariok lan egiteko baliatuko dugu, politika egokiak martxan jartzeko. Asturiasko, Bretainiako eta Europako beste hainbat tokitako irratiak batuko dira arratsaldeko saiora. Irrati libreak, gizartetik sortzen diren heinean, hizkuntzak biziberritzeko berebizikotzat ditu Irazabalbeitiak. Gizarte bizi batek irratiak egotea ekarriko du. Irratiak egoteak, berriz, erakutsiko du hizkuntza indartu nahi duen gizarte bizi bat dagoela.
'Badira Bagara', Argia ikastolaren lana agerian

Badira Bagara erreportaje berezia emango du gaur ETB1ek, 22:30ean. Mondragon Unibertsitateko Olatz Artolak, Itxaso Frauk eta Marta Prolek eginiko lanak Tuterako (Nafarroa) Argia ikastolaren lana azaleratzen du. Ikastolak Erriberako zati handi bati eskaintzen dio euskarazko irakaskuntza. Nafarroako Foru Legeak eremu ez-euskalduntzat hartzen du Erribera.
Hamar urte, eta justiziarik ez da egin

'Egunkaria'-rekin loturiko beste hamar lagun atxilotu zituzten 2003ko urriaren 16an, lehen operazioa egin eta zortzi hilabetera. Hor du jatorria kazetaren aurkako auzi ekonomikoak.
Berrehun guardia zibil behar izan zituzten hamar lagun atxilotzeko. Euskalgintzako hamar langile. Hogei polizia bakoitzeko. Bazekiten haien etxeetan ez zutela armarik aurkituko, ez ziotela gogor egingo. Baina, halere, aurpegiak estalita eta Guardia Zibila zela oihukatuz sartu ziren etxeetan, gauez, atea zabaldu zietenei fokuak aurpegian jarriz, eta armekin mehatxatuz. Etxeko guztiak bortxaz esnaraziz. Atxilotuak eta haien senideak banatuz. Paperak nahi zituzten, den-denak, baita atxilotuenak ez zirenak ere, eta urteetako oroitzapen eta lanak biltzen zituztenak, euskaraz idatzitakoak bereziki. Senideak agurtzen utzi bai, baina nora eramango zituzten, noiz arte argitu gabe atera zituzten etxetik. Inkomunikatuta zeuden. Ez dut sekula ahaztuko egun hori, dio Joan Mari Torrealdaik. Zortzi hilabete lehenago atxilotu zuten bera, Egunkariarenren aurkako lehen operazioan. Artean ordukoa gainditu ezinik geunden, eta asko sufritu nuen pentsatuz gure lagunek ere zenbat sufritzen ari ziren torturatzaileen eskuetan. Amesgaiztoaren hasiera izan zen Mikel Arrizabalaga, Xabier Legarra, Mikel Sorozabal, Joxe Mari Sors, Mikel Azkune, Joanmari Larrarte, Amando Hernandez eta Angel Diezentzat. Modu horretan hasi zen atzo hamar urte 'Egunkaria'-ren auzi
Iritzia 2013/10/16
ekonomikoa deiturikoa. Ikusi genuen Espainiako Estatuaren borondatea dena txikitzea zela, ez zela momentuko hanka sartze bat. Helburu bat zuela Aznarren gobernuak. Eta gure aurrean irekitzen ari zen zuloa hondorik gabekoa zela pentsatu nuen.
Egunkaria-rekin lotura zuten enpresen finantzaketa ikertzea zen Juan del Olmo Espainiako Auzitegi Nazionaleko epailearen asmoa. Hark, Guardia Zibilaren hipotesietan oinarrituta, frogatu nahi zuen enpresa horiek diru irabaziak e z k u t at ze n z i t u z t e l a d i r u l a g u n t z a k jasotzeko; diru hori, gero, ETAri emateko. Egunkaria ixtea, torturak eta espetxealdi luzeak ekarri zituen aurreneko operazioak. Bigarrenean ez zuten torturarik salatu, baina arrasto sakona utzi du haien

guztiengan; bereziki, noiz epaituko zain jarraitzen dutenengan. Luze irauten duen justizia ez baita justizia. Printzipio hori beste batzuei aplikatu izan diete, ez guri, eta ezta gure inguruko beste askori ere, azpimarratu du Torrealdaik. Damoklesen ezpata gainean edukitzea zigor erantsi bat da, injustizia izugarria. kontu korronteak blokeatuta. Sufrimendua amaitzeko desiratzen daude. Batzuetan berritu egiten dira barruko minak, eta espektatiba guztiak pikutara joaten dira. Horrelako asko eta asko bizi behar izan ditugu 10-11 urte hauetan. Saiatzen zara ahazten, aurreneko auzia oso ondo joan zelako eta frogatu zelako ez zela deliturik izan. Horrek indarra ematen dizu, baina auzi ekonomiko oraindik hor egoteak ezinegona sortzen dizu, azaldu du Torrealdaik. Ezinegona eta beldurra. Auzi ekonomikoko zigor eskaerak beste auzian baino askoz handiagoak baitira: denera, 128 urteko espetxe zigor eskaera eta 221 milioi euroko isuna. Gipuzkoako Lurralde Au z i t e g i a r e n e s k u e t a n d a g o k a s u a ; Donostian epaituko dituzte zortziak, auzi nagusiko absoluzio epaiaren ostean, Au z i t e g i N a z i o n a l a a u z i t i k i n h i b i t u baitzen. Zerga iruzurra egitea, diru kontuak faltsutzea eta diru laguntzen iruzurra egitea leporatzen diete zortziei. Dignidad y Justiciak auzitik kanpo utzi zuen Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak, Auzitegi Nazionalak ebatzi ostean auziak delitu terroristekin zerikusirik ez zuela. Fiskaltza da akusazio bakarra. Absurdoa da egoera. Fiskaltzak mantentzen baitu Dignidad y Justiciaren planteamendua. Mafiako kideak bezala tratatzen gaitu. Baina argi daukat Egunkaria-n egon ziren pertsona guztiak zintzotasun osoz aritu zirela. Gure kasuan iruzur bat bera ere ez dagoela. Garai batean zabaldutako salaketa batzuetan oinarrituta, hipotesi bat eraiki zuen Guardia Zibilak, beste behin. Eta komunikabide eta sektore batzuek susmo hori ezabatu ere ez dute egiten, salatu du Torrealdaik.
Denera zortzi lagun daude auzipetuta, operazio hartan atxilotutako Sors eta Sorozabal, lehen operazioko Torrealdai, Iaki Uria eta Txema Auzmendi, eta gerora auzipetutako Fer nando Furundarena, Ainhoa Albisu eta Begoa Zubeltzu. Ordutik igaro diren hamar urteetan, baldintza berezietan bizi behar izan dute haiek eta euren senideek. Aske daude guztiak; horietako batzuk baldintzapean, ondasunak bahituta eta
Frantziari euskara hil nahi izatea leporatu dio Seaskak
Berria 2013/10/17
Baionako Suprefetura aitzinean lurrean etzanik egin dute protesta, eta Frantziari ikastolen heriotza eragitea leporatu. Konstituzio Bateragarritasunaren Galdera eginen du Seaskak, eta mobilizaziora joko
Seaskako 70 kide inguru, zuriz jantzirik, Baionako Suprefeturaren aitzinean etzan ziren atzo arratsaldean, lurrean, ikastolen heriotza irudikatzeko. Euskara hil nahi ote duen galdetu zion Frantziako Gobernuari Paxkal Indo Seaskako lehendakariak. Hitzartzeak iraun zuen oren erdian, karrika itxi zuten euskararentzako lege geriza eskatzen zuen banderola baten bidez. eta suprefetarekin. Bilkura horretan jakinarazi zioten Seaskari zor rotz baliatuko dutela Falloux legea. Alegia, ez dutela onartuko diru publikoa baliatzea Seaskarentzako egoitzak egiteko edo oraingo egoitzak handitzeko. Falloux legea urratzen duen xede oro auzira eramanen duela jakinarazi dio administrazioak Seaskari. Alta, oraingoan estatua urrunago joan dela salatu du Seaskak. Hendaiako kasuan egoitza eraikitzea debekatu zion herriko etxeari, baina, Beskoitzeko ikastolaren kasuan, lur publikoa alokatzea debekatu dio. Gisa berean, egoitza publikoak alokatzea debekatu diotela erran du Indok. Jo k a b i d e h o r re k i n , p re f e t a k e t a suprefetak haien eskumenak gainditu dituztela nabar mendu du Seaskak, jurisprudentzia zangopilatuz. Herriari debekatu nahi diote lurra alokatzea, merkatuko prezioaren truk bada ere, azaldu du Indok. Frantziako administrazioari galdetu dio herriek edozeini alokatu ahal dion lurra edo egoitza, ikastola bati salbu.
Paueko prefetak eta Baionako suprefetak Hendaia eta Beskoitzeko ikastolen xedeak t r a b a t u d i t u z t e, Fr a n t z i a k o l e g e d i a urratzen dutela argudiaturik. Frantziaren ordezkarien jokabidea biziki larria dela nabarmendu zuen Indok. Izan ere, joan den astelehenean bildu ziren prefetarekin

Estatuaren kontraesanak argira ekarri ditu S e a s k a k . I z a n e r e, Fa l l o u x l e g e a k debekatzen du diru publikoa ematea egitura pribatu bati. Baina hori lehen mailako eskolei dagokie, ez bigarren mailakoei. Hizkuntza politika garatzeko tenorean, ordea, ikastola zerbitzu publiko gisa hartzen dutela ohartarazi du Indok. Eginkizuna aitortzen dio, baina baliabideak kenduz. Estatuak irakaskuntza eta ondarearen transmisioari buruzko ardura bikoitza gure bizkar ezarri du, baina, aldi berean, misio bikoitz hori betetzeko tresnak kentzen dizkigu. Euskara hil Kenper ren edo Montpellier ren egin daitekeena Ipar Euskal Herrian ezin dela egin ondorioztatu du. Estatuak euskara hil nahi du; lurralde hizkuntzak hil nahi ditu. Seaskaren murgiltze eredua etengabe garatzen ari da, eta estatuaren jarreran garapen hori gelditzeko borondatea ikusten du Seaskak. Horren aitzinean, bi bide hartuko ditu Seaskak: mobilizazioa eta auzibidea. Seaskak bat egin du Batera plataformak azaroaren 30ean Maulen antolatuko duen manifestaziorako deialdiarekin. Gisa berean, iragarri du abenduaren 28an manifestazio alaitua eginen duela Baionako karriketan. Anartean, antolatuko diren ekintza eta protestetan parte hartzera deitu ditu herritarrak. Herriko etxeei egindako mehatxua ez onartzeko eskatu die. Indok azaldu du Seaska Konstituzio Bateragarritasunaren Galdera prestatzen ari dela, lehen eta bigarren mailaren artean den berdintasun irizpidea hautsi duelako Frantziak. Kontseilu Nagusiak Seaskaren Xalbador ikastegiarekin egin duen bezala, laguntza publikoa eman dezakete bigarren mailan, baina ez lehen mailetan. Berdintasun urraketaren aurkako salaketa azken muturreraino eramateko borondatea duela nabarmendu du Seaskak. Prozedura abian ezarri du, eta beharrezkoa balitz, auzia Europaraino eramateko erabaki irmoa du.
Argia ikastolak herritarrei konpromisoa eta laguntza eskatu dizkie, aurrera egiteko
Nafarroa Oinez besta ospatuko du ikastetxeak igandean, Tuterako Nekazaritzako Elikagaien Hirian
Tuteran ia dena prest dute igandean, hilaren 20an, Taupadaz bat eginlelopean, Nafarroa Oinez besta ospatzeko. Argia ikastolako kideek azken urtean egindako lanaren emaitza jasotzeko ordua dute. Gogoz eta ilusioz dira, baina mezu garbia zabaldu diete herritarrei: 150 familia gara; bakarrik ezin diogu eutsi Erriberan euskara zabaltzeko erronkari; denen konpromisoa eta laguntza behar dugu aurrera egiteko.
Berria 2013/10/17
igandeko bestaren arrakastaren menpe dela erran du Suarezek. Bestaren bidez, ikastetxearen egoera ekonomiko larria arindu nahi du zentroak. 100.000 pertsona inguru espero dituzte. Herritarrak bestan parte hartzera deitu dituzte ikastolako arduradunek. Nafarroako Gobernuak eremu ez-euskalduntzat jotzen du Erribera, eta ikastola hor izateak badu eraginik. Laguntzarik ez dugu garraiorako eta jantokirako, adibidez, azaldu du Lujanek. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako behin betiko baimena lortzeko, gainera, kiroldegia eraiki behar izan zuen zentroak, eta inbertsio horren zama gurasoek hartu behar izan zuten haien bizkar. Horren ondorioz, okerrera egin du berez txarra zen egoera ekonomikoak. Zailtasunei aurre egiteko lanean aritu dira azken urtean Argia ikastolan. 150 familiak egiten dute bat ikastetxe horretan; Erriberako 215 ikasle hartzen ditu zentroak denera, eta haiekin aritzen dira 22 irakasle eta bertze 15 langile. Denek Nafarroa Oinez besta antolatzeko egin duten ahalegina eskertu du Susana Suarezek, eta Erriberako herritarrek ere urte osoan antolatu dituzten ekitaldietan parte hartu dutela erantsi du. Joan den azarotik, hain zuzen ere, hainbat jaialdi, kontzertu eta erakusketa egin ditu Argia ikastolak, igandean ospatuko duten Nafarroa Oinez bestaren aurreko giroa berotzeko. Igandekoa izanen da, hala ere, ekitaldi nagusia. Sei kilometroko ibilbidea
Horixe nabarmendu dute Argiako presidente eta zuzendari Susana Suarezek eta Anika Lujanek. Ikastetxearen etorkizuna, neurri handi batean,

prestatu dute ikastolako arduradunek. Tuterako Nekazaritzako Elikagaien Hirian eginen dute, lau gunetan banatuta. Goizeko 10:15ean eginen dute besta hasteko ekitaldia. Nafarroako Gobernuko eta Eusko Jaurlaritzako ordezkariak izanen dira bertan. Nafarroako Ikastolen Elkarteko zuzendari Pello Marielarenak zehaztu du, hala ere, oraindik ez dakitela bi erakundeon izenean nork parte hartuko duen igandeko bestan. Omenaldia Tuteran hasi dira jada ibilbideko guneak prestatzen. Denera 2.000 pertsona inguru ariko dira lanean, azaldu du Susana Suarezek. Mila baino gehiago izanen dira igandean Tuteran, bisitariak artatzen. Haurrentzako gunea izanen da lehendabizikoa, eta bertan izanen dira Irrien Lagunak klubeko kideak, bertzeak bertze. Laugarrena, berriz, zehazki gazteentzat prestatu dute Argiako kideek. Guztietan, bai eta ibilbide osoan ere, gaitariak, txistulariak, txarangak eta bertze arituko dira egun osoan. Euskararen aldeko lana eskertuko dute Argia ikastolako arduradunek, halaber, haien omenaldiaren bitartez. Ikastolako kideen esker ona jasoko dute Irueko Iparla elkarteak, Mondragon Unibertsitateak eta Erriberako kultur elkarte euskaltzaleek. Ikastolaren egoera ekonomikoa arintzeaz gain, gure helburua ere bada euskara Erriberan zabaltzea, gogoratu du Suarezek. Ildo horretan egin diren urratsak eskertu nahi dituzte igandean, bertako elkarteen lana aitortuz. Igandeko besta ez da Argia ikastola laguntzeko modu bakarra izanen. Suarezek gogora ekarri du Oinez Basoa ekinaldiaren bidez badagoela zuhaitzak babesteko aukera, hamar euroren truke; sei kilometroko ibilbide birtuala, gainera, salgai jarri dute ikastolako kideek. Metroa 40 euroan eros daiteke. Argiako arduradunen mezuarekin bat egin du Pello Marielarenak, eta Erriberako ikastolak herritar guztien laguntza behar duela berretsi du. Duela 32 urte ospatu zen lehen Nafarroa Oinez besta; egoera aldatu da, baina, oraindik ere, euskararen alde mugitu beharra dugu, batez ere Erriberan, erran du Marielarenak. Igandean Nafarroako Gobernuak ez euskalduntzat jotzen duen eremuak erabat euskaldun izan behar duela erantsi du; eta, hori lortzeko, Tuterara hurbiltzera deitu du.
BERRIAlagunekin batzarrak egingo dituzte bihar eta asteazkenean

Harpidedunek hamar urteotan emandako babesaz gain, BERRIAlagunak sostengu garrantzitsua bilakatzen ari dira BERRIA Taldearentzat. Sostengua ez da ekonomikoa bakarrik. BERRIAren komunitatearentzat funtsezkoa da BERRIAlagunen iritziak eta ekarpenak jasotzea. Horregatik, BERRIA berritzeko prozesua zertan den jakin ahalko dute datozen egunetan BERRIAlagunek, eta ideiak emateko aukera izango dute. Bihar eta asteazkenean egingo dituzte BERRIAlagunen batzarrak; biharko hitzordua Andoaingo Martin Ugalde kultur parkean izango da, goizeko hamarretan. Eta asteazkenekoa, Bilboko Bolsa aretoan, 18:30ean. Urteroko batzarrean, BERRIAk urteak eman duena eta etorkizuneko erronkak partekatzen ditu BERRIAlagunekin. Irakurlearen begirada jasotzea funtsezkoa baita euskarazko egunkariarentzat. Aurtengo batzarrean, azkeneko hilabeteetako gogoetak zer eman duen jakin ahal izango dute BERRIAlagunek, eta, tartean, webgune berrituaren nondik norakoak ezagutu ahalko dituzte. Berritzen ari diren webguneak zer ardatz izango dituen, zer izaera izango duen eta informazioa emateko modua nolakoa izango
Berria 2013/10/18
Webgunea berritzeko lanetan ari da BERRIA, eta aurretik irakurleen ekarpen eta iritziak jaso nahi ditu
den ezagutuko dute BERRIAlagunek. Martxelo Otamendi BERRIAko zuzendariak emango ditu berritzen ari diren webgunearen inguruko xehetasunak. Iritziak emateko aukera izango dute batzarrera joango direnek BERRIAren harpidedunek eta BERRIAlagunek. Batzarretara joan ezin direnek ere ekarpenak egiteko aukera izango dute,laguna@berria.info posta elektronikora idatziz.
Batzarrean, halaber, BERRIAlagunen komunitatea sortzeko bideak orain arte eman duenaren balantzea egingo dute. 2014. urtean komunitatea zabaltzeari begira planteatzen ari diren lan ildoak ere azalduko dituzte. Gaur egun, BERRIAlagunen komunitate zabala du BERRIAk. 13.000 lagun dira urtero

ekarpen egonkorra egiten dutenak; horietatik, 8.500 har pidedunak dira, eta 4.500, BERRIAlagunak. digitalean, zein ataletan dagoen jakin gabe ere. Izan ere, bilatzaileak ondo ordenatuak erakusten ditu emaitzak. Era berean, berrikuntza garrantzitsua da estilo liburua etengabe eguneratu eta edukiak gehitu ahal izatea. Gainera, eduki berriak gehitzen direnean, ohar bat jartzen da azalean, erabiltzaileak horren berri izan dezan. Hala nahi duen erabiltzaileak modua du estilo liburuaren arduradunei iradokizunak egiteko. BERRIAren azkeneko produktu nabar menena GALen inguruko gune multimedia da. Asteazkenean bete ziren 30 urte GALek Joxean Lasa eta Joxi Zabala bahitu zituenetik. Euskarazko egunkariak urteurren hori baliatuz jarri du martxan gunea, www.berria. info/GAL helbidean. Eider Goenagak koordinatu du lana, eta berrogei langilek parte hartu dute. Halako lanak egiten jarraitu nahi du euskarazko egunkariak, eta, horreratarako, funtsezkoak dira BERRIAlagunen ekarpenak. Interneten ondo kokatzeko ahaleginean gelditu gabe ari da lanean BERRIA. Eta lan horren barruan, webgunea berritzeko prozesuan ari da. Sare sozialetan egindako lanaren erakusgarri, berriz, joan den astean 20.000 jarraitzaileren m a r k a g a i n d i t u z u e n Tw i t t e r r e n . Facebooken, 12.000 baino gehiago dira jarraitzaileak. BERRIAlagun egiteko, bestalde, www.berria.info/berrialaguna gunea erabili edo 943-30 43 45 telefono zenbakira deitu daiteke.
'Ibilkari', estilo liburua, GAL... Hamar urte bete ditu aurten BERRIAk. Hamargarren urteurren horren ospakizunak tarteko, BERRIAlagun asko egin dira. Laguntza ekonomiko eta babes horrek arnasa handia ematen dio BERRIAri, aurrera egin ahal izateko. Azkeneko hilabeteetan produktu garrantzitsuak egin ahal izan ditu taldeak, BERRIAlagunen ekarpenari esker. Adibidez, apirilean, Ibilkari kanala jarri zuen martxan BERRIAk, mendiko jardueren inguruko albiste, erreportaje eta elkarrizketak sarean euskaraz jasotzeko gune baten beharrari erantzuteko. Mendizaleen artean harrera beroa izan duIbilkari kanalak (kanalak.ber ria.info/mendia). Ainhoa Lendinez da haren arduraduna, eta mendiko jardueren diziplina guztietako kirolariak bildu ditu kolaborazioak egiteko. Ekainean, bestalde, BERRIAren estilo liburu digitala aurkeztu zen (www.berria.info/ estiloliburua). Erabiltzaileak erraz aurki dezake zernahi BERRIAren estilo liburu
Bizkaiko medikuek ere babestu dute analisien emaitzak euskaraz jasotzea

Osasun zerbitzuko 30 langile inguruk eskaera bateratua igorri diote Osakidetzari; erantzuna jasotzeko zain daude
Joan den irailaren 30etik aurrera hainbat medikuk eskaerak igorri dizkiote Osakidetzari, gaixoei egiten dizkieten azterketak euskaraz ematen has daitezen. Hain justu, Bizkaiko medikuak batzen dituen elkarteak, Bizkaiko Medikuen Elkargoak, bere egin du eskabide hori, eta osasun zerbitzuko langileen kezkak babestu ditu.
Berria 2013/10/18
zerbitzuaren kalitatea ber matzeko, euskarazko osasun arreta nahitaezkoa da. Aitor Montes Aramaioko (Araba) familiako medikuaren hitzek erakusten dute osasun zerbitzu publikoa euskalduntzeko premia, eta Euskal Herriko mediku ugariren sentipena islatzen dute: azterketen emaitzak euskaraz jasotzea, hizkuntzaren erabilera ahozkora mugatu gabe. Profesional bakoitzak bere eskaera propioa egin badu ere, denek jomuga berberari jarraitu diote: Osasun langileen eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideak ber matzea.Ospitaleetako zuzendariei, eskualdeetakoei eta Osakidetzako Euskara Zerbitzukoei eskaera helarazteko ardura Montesek berak hartu du. Egitasmoaren bultzatzaileetako bat izanik, baikor azaldu da langileen erantzunarekin; izan ere, irailaren amaieraz geroztik, eskualde anitzetako 30 langiletik gora atxiki zaizkio eskaerari; tartean, medikuak, erizainak, erizain laguntzaileak eta administrariak. Bide luze baten lehen urratsa Eskatzaileen iritziz, odol eta ger nu analisien emaitzak euskaratzea da lehen pausoa, pazienteen historia kliniko osoa
Elkarteko ordezkarien arabera, odol eta gernu analisien emaitzak euskaraz jasotzeak langile eta pazienteen arteko harremanei mesede egingo lieke. Hori dela eta, elkarteko batzordeak eskaera berbera bidali dio Osakidetzari, ekinaldia abian jarri eta gutxira. Pazientearekiko komunikazioa eta enpatia jarduera arrakastaren giltza dira. Beraz,

euskaraz edukitzea baita mahai gainean duten azkeneko helburua. Helmugara iristeko, halere, bide luzea dute aurretik medikuek. Horregatik, urrats berriak egitearen garrantzia nabarmendu du Aitor Montes familiako medikuak: Apurka-apurka bada ere, aurrerapausoak eman behar ditugu, horiek gidatuko baikaituzte lurraldeak merezi duen osasun zerbitzura. Norabide zuzenean doazela dio Montesek, eta urrats txiki horiek helburu nagusira iristeko ateak irekiko dizkietela uste du. Oraingoz, Debagoienek o Os pitalek o zuzendaritzak soilik erantzun dio eskutitzari, baina jakinarazi du neurriak hartzea haien eskumenetik at dagoela, eta Gasteizko zuzendaritza nagusiari igorri diela mezua. Osakidetza, berriz, ikusezina balitz bezala jokatzen ari dela salatu du Montesek, oraindik ez baitu eskutitz bat bera ere erantzun. Isiltasunaren estrategia jarraitzen ari dira, eta inork ez du erantzukizunik hartzen; hargatik, ezinbestekoa zaigu presiopean jartzea. Gabonak baino lehen erantzun ofizialik jaso ezean, paziente bakoitzari banatzeko ohar elebidun bat prestatuko du Montesek, erabiltzaileek jakin dezaten legea eta kode deontologikoa urratzen ari dela zuzendaritza. Osakidetzak aurkakoa badio ere, 2003. urtean osasun zerbitzua euskalduntzeko Eusko Jaurlaritzak onartu zuen lege dekretuak ezer gutxi aldatu duela a d i e r a z i d u M o n t e s e k . D e k re t u a re n hamaikagarren artikuluak zioen dokumentu estandarizatuak eta idatzizko harremanak bi hizkuntzetan izango zirela, baina legea ez da oso-osorik betetzen ari, Montesen hitzetan: Euskararen aldeko zirrikitu oro estali dituzte. Orain arteko dena gaztelania hutsean dago, eta horrela ez goaz inora. Horrenbestez, aldez aurretik hitzemandakoa praktikara eramateko galdegin dio Osakidetzari. Katalunia, Kanada eta Galesko sistemak ditu eredu gisa Montesek. Ahoz zein idatziz bi hizkuntzak uztartzen dituztelako, betiere zerbitzuaren kalitatean kalterik eragin gabe.
Euskararen herrian euskara oziala, orain!

Euskararen Herrian hizkuntza eta hezkuntza eskubideak egunero-egunero urratzen dituzte. Administrazio ezberdinetan zatikatuta dugun gure herriari begiratzerakoan agerikoa da lekuan leku euskararen mugatzea eragin duten eredu ezberdinak garatu dituztela. Zuberoa, Lapurdi eta Nafarroa Beherean euskara bizi-bizi badago ere, euskara existitu ere ez dela egiten dirudi lege eta estatusaren ikuspegitik. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, berriz, euskara ofiziala izanda ere, legeak ez du euskaraz bizi ahal izateko nahikoa bermerik eskaintzen. Eta Nafarroa Garaian munduan beste inon ezagutzen ez den zonifikazioa dugu. Fo r u H o b e k u n t z a ( 1 9 8 2 ) e t a Vascuencearen Legearen (1986) bidez hainbat hizkuntza eskubide aitortu baina euskarari (euskaldunoi), lingua navarrorum delakoari, bigarren mailako hizkuntzaren estatusa eman zioten. Halaber, aipatutako legeek nafarrak diskriminatu zituzten, eta o r a i n d i k e re d i s k r i m i n at ze n d i t u z t e norberaren bizitokiaren arabera, hau da, zonifikazioa aplikatuz, hizkuntza eskubide gehiago ala gutxiago aitortzen zaizkigu. Vascuencearen legeak 28 urte beteko ditu, eta krudela bezain onartezina da lege honen ondorioz Nafarroako errepideetan egunero errepikatzen den errealitatea. 1.400 umek baino gehiagok egiten dituzte joan-etorriak egunero, bataz beste 20 kilometro egiten ditu egunero bakoitzak.
Iritzia 2013/10/19
Ilargira 13 bidaia egin genitzake ikasturtero ume guztien joan-etorriak batuz gero. 751.812 eurokoa da bidaia hauen guztien kostea, eta honi dirutan neurtu ezin daitekeen errepidearen arriskua gehitu behar diogu. Hala ere, gero eta gehiago dira zailtasun guztien gainetik euskararen eta euskaraz bizitzearen aldeko hautua egiten dutenak. Arazoak arazo, urtetik urtera gora egiten du euskaraz ikasi eta bizi nahi dutenen k o p u r u a k . H o r r a h o r, l e g e h a u e n zentzugabekeriaren adibiderik garbiena.
Nafarroa Garaiko zona no vascofona bezala izendatua den zonaldean egunerokoa da euskaraz ikasi ahal izateko

borroka. Borroka horren adibideetako bat da Tutera herrian dagoen Argia ikastola. Argia ikastola baita, Behe Erriberako, Euskal Herriko hegoaldeko, haur eta gazteek euskaraz ikasi ahal izateko duten aukera bakarra. ber matuko duen egoera berri bat eraikitzea, eta horretarako euskaraz bizitzea helburu izango duen ofizialtasuna behar dugu euskararen herri osoan. Bide horretan urratsak emateko euskal hiztunen eskubideak urratzen dituzten Vascuencearen Legea, eta, zehazki, honek ezartzen duen zonifikazioa bertan behera uzteko eskatzen dugu. Guztion artean lortuko dugu euskararen herrian euskara ofiziala izatea, horregatik dei egiten diogu euskaraz bizi nahi duen o r o r i b i h a r Tu t e r a n o s p a t u k o d e n Nafarroa Oinezera lotu eta parte-hartze zuzena izatera. Argia tamainaz ikastola txikia bada ere, handia da bere txikitasunean, izugarrizko eta ezinbesteko garrantzia eta eragina baitu euskaratik euskarara egiten duen lanak. Tamainaz txikia dela esan dugu, eta askotan gertatzen den moduan, txikia dena erasotzea erraza da lege diskriminatzaileak ezartzea gustuko duten horientzat. Horretan saiatzen ari dira urteak joan eta urteak etorri, erakutsi diezaiegun, baina, beste behin ere, txikitasuna handitasunetik babesteko hartua dugun determinazioa. Hori dela eta egoera honen aurrean argi esan nahi dugu ez ditugula hizkuntza eskubideen urraketa hauek onartzen. Ezinbestekoa da euskararen lurralde osoan euskaraz bizi eta ikasteko eskubidea Gu ere bertan eta auzo zein herri guztietan izango gara, euskaraz bizi eta ikasi ahal izatearen aldeko aldarria zabaltzen. Guztion artean josi dezagun euskararen herria! Igone Lamarain eta Aiora Epelde Sortzen elkartea
Seaskak Xalbador ikastetxea inauguratu du, arraberriturik
Berria 2013/10/20
Hainbat erakundetako ordezkariak izan dira; Eusko Jaurlaritzak ez du ordezkaririk igorri, gomita ukan arren
Arraberritze eta handitze lanak egin ondoren, Seaskak Kanboko (Lapurdi) Xalbador ikastetxea inauguratu zuen atzo. Bertzeak bertze, presente izan ziren ekitaldian Paxkal Indo Seaskako lehendakaria, Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko lehendakaria, Georges Labazee Pirinio Atlantikoetako presidentea, Martin Garitano Gipuzkoako ahaldun nagusia, Mertxe Aizpurua Udalbiltzako lehendakaria, Vincent Bru Kanboko auzapeza, Sylviane Alaux diputatu sozialista eta Frantxua Maitia Euskararen E r a k u n d e P u bl i k o k o p re s i d e n t e e t a Akitaniako kontseilaria. Krisialdi ekonomikoa gogoan, Indok eragile guztiei eskerrak eman zizkien, Xalbador ikastetxearen arraberritze lanetan eman duten laguntzarengatik. Gomita eskuratu a r r e n , E u s k o Ja u r l a r i t z a k e z z u e n ordezkaririk igorri Seaskaren ekitaldira. Indok azpimarratu zuen lehen mailek ezagutu zuten ikasle gorakada kolegiora heldu dela. Aurki Baionan egin behar duten Seaskaren laugarren ikastetxea egiteko elkartu behar dutela ohartarazi zion Labazeeri. Izan ere, Seaskaren lizeoa Miarritzera joanen da, baina gaur egun Etxepare lizeoak dituen egoitzak arraberritu beharko dituzte. Horretarako laguntza eskatu zion. Gipuzkoak emandako laguntza eskertu zion Indok Garitanori. Herritarren nahiaren lekukoa hartu duzu, handitze lanetan esku hartuz eta gidatzen duzun erakundeari zentzu guztia emanez.
Alta, Xalbador ikastegiaren irekitzeak eragindako pozak ez du itzali Seaskaren kezka. Paueko prefetaren eta Baionako suprefetaren erabakiak kezkaz eta larritasunez hartzen ditu Seaskak. Horien mehatxuen ondorioz, nabarmendu zuen Seaska Franois Hollande Frantziako presidenteak egindako zinetatik urrunago dagoela. Frantziak ez du Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna ber retsi, euskarak ez du legerik eta Falloux legea aitzakia, estatuak zorrotz begiratzen du diru publikorik ez baliatzea Seaskaren egoitzak egiteko edo handitzeko. Azken denboretan gibelerako urratsa egin dela

dio Seaskak, eta duela 40 urteko egoerara itzuli dela. zien Indok parlamentariei. Arriskuan dagoen hizkuntzari babesa emateko eskatu zien. Labazeek interes publikoko elkargoa sortzea proposatu zuen Parisen egindako ministerioen arteko bilkuran. Diputatu eta senatariak, garaia heldu da jakiteko Hollandek hegazkinaren gidaritza hartzen duen edo Vallsen eskuetan uzten duen. Prefetak eta suprefetak auzitara eramanen dute ikastolei laguntza ematen dion herriko etxe oro, eta, hala, ikastolen garapena kolokan jarriko. Estatuak esperantza hil nahi du, euskara hil nahi du, lurralde hizkuntzen heriotza nahi du erran zuen Seaskako lehendakariak. Maitiak eta Alauxek, biek azaldu zuten euskararentzako legearen behar dela.
Legearen bermea Jazar menari aur re egiteko ikastolek legearen bermea behar dutela gogorarazi
Hautuz
Pentsatu ohi dut nire euskaltzaletasunak ez duela meriturik, defentsa erreflexu bat dela. Esan nahi dut oso nekez irudika dezakedala neure burua euskaldun ez bada, soka luzez: gurasoak, amonaaitonak, jaiotze eremua... Euskaldun sortzez, berez, natural. Erabakitasunezko euskaldunak, ordea, liluragarriak zaizkit. Zenbat eta erabakitasunezkoago, orduan eta liluragarriago. Sekulako erabakitasuna behar baita, adibidez, Tuteran euskaldun eta euskaltzale izateko Argia ikastolako ikasle eta gurasoak horren froga. Eta hautu hori egiteko arrazoi bat, oso sendoa. Zeren eta, zer ematen du euskarak Erriberan? Azalpen bakarra topatzen dut: dutena baino nortasun kolektibo gustagarriago baten itxaropena. Eta ohartzen naiz okerra dela nire abiaburua: ez naizela euskaldun eta euskaltzale sortzez, berez, natural are, hori ezinezkoa dela, baizik eta amona-aitona, guraso eta inguru oso baten erabakitasunez; erresistentzia hautu kontzientea egin zutelako hizkuntz xurgatze uholde izugarri baten aurka. Zergatik? Inperioak promestutakotik aparteko nortasun kolektibo gustagarriago baten itxaropenez. Horixe beraz lana, gaitza, ederra: euskalduntasunean oinarritutako nortasun kolektibo hori marraztea, etengabeko aldaketan, malgu, albo inperioenak baino gustagarriagoa. Tuteran bezala Abaltzisketan. Idurre Eskisabel
Azkenaldiko gogoetak partekatu dituzte BERRIAlagunekin

Azkeneko hilabeteetan egindako gogoetak eta eraikitzen ari diren webgunearen nondik norakoak BERRIAlagunekin partekatu zituzten atzo BERRIAko arduradunek Martin Ugalde kultur parkean, urteroko BERRIAlagunen batzarrean. Asteazkenean bigarren batzarra egingo dute, Bilbon, 18:30ean, Bolsa aretoan.
Berria 2013/10/20
Eraikitzen ari diren webgunearen nondik norakoak azaldu dituzte BERRIAlagunen urteroko batzarrean
Komunikabide bakarra dugu, papereko eta Interneteko espresiobideekin. Bi espresiobideetan lan egiteko ikasten aritu dira eta ari dira BERRIAko kazetariak. Papereko diseinuaren aldaketa baino bizkorragoa izaten ari da Interneten, berrikuntza etengabekoa da, eta, horregatik, BERRIAren webgunea berritzeko prozesuan ari dira azkeneko hilabeteetan. Zer webgune eta papereko edizio egin behar dugun pentsatu behar dugu 2014 eta 2015erako, esan zien Otamendik BERRIAlagunei. Paperekoari dagokionez, kontuan hartu beharko dugu albistea hainbat orduz Interneten izan dela bezperan. Eraikitzen ari diren webgune berriaren prozesua koordinatzen Pello Urzelai IKT arduraduna ari da. Berrikuntzen artean, albisteen letra tipoa aldatuko dute, eta Iritzi sailak bere leihoa izango du. Orain baino dinamikoagoa izango da webgune berritua. Urzelaik nabarmendu zuenez, gaur egun erabiltzaileek, informazioa jasotzeaz gain, parte hartu eta edukiak partekatu nahi dituzte beste pertsona batzuekin. Horren harira, webgunearen diseinua gailu edo euskarri ezberdinetara egokituko dugu. Sakelako telefonoetan eta tabletetan errazago irakurri ahalko dira webgunearen edukiak.
Martxelo Otamendi BERRIAko zuzendariak azaldu zuenez, azkeneko urteetan komunikabideen munduan aldaketa handiak izaten ari dira. Digitalizazioaren bidetik aurrerapen handiak etorri dira. Digitalizazioak ere pobreoi aukera eman digu gertuago egoteko aberatsengandik. Otamendik gogorarazi zuenez, hainbat urtez soilik Interneterako idazten zuten bizpahiru kazetari aritzen ziren BERRIAn. Orain multimedia kontzeptua jarri da martxan, eta kazetariek ez dute bakarrik papererako lan egiten.

Webgune berrituan sail bakoitzak bere egitura izango du. Itxura aldaketa pentsatuta dago irakurgarriago eta ikusgarriago egiteko, iragarri zuen Urzelaik. Halaber, artikulu bakoitza idatzi duen kazetariaren sinadura agertuko da, webguneko sailetan kazetarien soslaiak azalduko dira, eta irakurleek kazetariekin harremanetan jartzeko aukera izango dute. BERRIAlagunen galderak BERRIArentzat funtsezkoa da BERRIAlagunen iritziak eta ekarpenak jasotzea, irakurleen begiradaren berri izatea. Horregatik, batzarretan haien iritziak jaso nahi ditu taldeak. Asteazkeneko Bilboko batzarrera joan ezin direnek idatziz egin ahalko dituzte e k a r p e n a k l a g u n a @ b e r r i a . i n fo p o s t a elektronikoan. Andoaingo batzarrean, adibidez, Arantxa Diaz de Ilarraza Donostiako BERRIAlagunak galdetu zuen ea BERRIAk bere dokumentazio mardula erabilita zenbait txosten edo zerbitzu saldu ahal ditzakeen. BERRIAko ordezkariek erantzun zuten egunkaria dokumentazio arloan aurrerapausoak emateko lanean ari dela. Zerbitzu eta negozio txikietan, diru ekarpenak ez dira handiak izango. Pentsatzen ari gara zerbitzu batzuk soilik BERRIAlagunei jartzeko doan, erantzun zuen Joanmari Larrarte BERRIAko marketin eta publizitate arduradunak. Beste egunkari batzuk hartzen ari diren bidea ikusita, BERRIAk albisteengatik Interneten kobratzea planteatzen ote duen galdetu zuen Juan Mari Sansinenea har pidedunak. BERRIAko ordezkariek erantzun zioten ezetz, eta neurri batean horregatik hartu dutela BERRIAlagunen bidea. Larrartek nabarmendu zuen 2011. urtean BERRIAlagunen figura sortu zenetik oso ondo funtzionatu duela. 8.500 harpidedun eta 4.500 BERRIAlagun daude. Bestalde, Larrartek azaldu zuen BERRIAlagun kontzeptua enpresentzat eta komertzioentzat zabalduko dutela. Sarean ere iragarkia jartzeko aukera izateaz gain, komunitatean artikulatzeko aukera emango diegu. BERRIAlagun egiteko www.berria.info/ berrialaguna gunea erabili edo 943-30 43 45 telefono zenbakira deitu daiteke.
Ekosistema propioa sortzen

Euskal hedabideek etorkizunera begira dituzten erronkei buruz hitz egin dute EHUren egoitzan, Bilbon. Josu Amezaga euskal hedabideen ekosistema propioa sortzearen aukerez aritu da.
Euskal Herriko hedabideen ekosistema izenburupean, Josu Amezaga EHUko irakasleak euskal hedabideek etorkizunean izango dituzten erronkez hitz egin zuen atzo EHUren Bilboko egoitzan, Abandoibarran. Argazki finko batekin etortzea saihestu dut, esan zuen hitzaldiaren hasieran. Bere asmoa komunikabideen etorkizunaren inguruko gogoeta egitea baitzen, eta ez galdera horiei erantzunak ematea. Hasteko, eta hedabideen eta ekosistemaren arteko lotura egiteko, Wikipedian bigarrenak daukan definizioa aurkeztu zuen: Ekosistema, ingurune jakin bateko osagai fisiko eta biologikoek osatzen duten sistema da. Euskal Herrian komunikabideen ekosistema sendorik ez dugula uste du Amezagak, beste batzuetatik hornitzen baikara, horien artean Espainiakotik, Frantziakotik edota mundu globalizatu honek eskaintzen dizkigun beste batzuetatik. Dena den, jomuga beste alde batean jarri zuen, helburu hori lortzea posible eta desiragarria ote den planteatuta. Ekosistema hori desiragarria izan daiteke kultura propioa garatzeko, animaliek instintua erabiltzen duten moduan, gizakioi kulturak eragiten baitigu. Bide horretan, gure kultura sortzeko gure hedabideak behar ditugu, adierazi zuen irakasleak EHUko egoitzako Arriaga konferentzia gelan.
Berria 2013/10/22
Politika alde batera utziz, Euskal Herria herri gisa ulertu nahi baldin bada ekosistema sortzea desiragarria izan daitekeela adierazi zuen Amezagak. Hala ere, askotan desiragarritik posible izatera arteko bidea zaila izaten da. Historikoki posible izan dela esan zuen, eta ez soilik Euskal Her rian: Ander sonek, nazionalismoaren inguruko aditu irakurrienetako batek, abertzaletasun sentimendua prentsaren bitartez indartu zela uste zuen, inprimatutako prentsak lortu baitzuen jendeari talde zentzua ematea. Azken 50 urteetan egoera asko aldatu da. 1970eko eta 1980ko hamarkadetan kultura eta komunikazio inperialistei aurre egin bazitzaien ere, EHUko irakasleak uste du gaur egun eremu horietan globalizazioa dela nagusi. Dena den, globalizazio horrek indartsuenei ere eragiten die; munduan zehar ingelesezko mila telebista kate

ikusten dira, eta AEBetan atzerrian ekoitzitako 900 kanal daude ikusgai. Beste hitz batzuetan esanda: kultur inperialismoaren ikur direnek ere beste batzuen produkzioa nozitzen dute. Herrialde hegemonikoetan ere ez dago ziurtatuta espazio kulturala, eta, beraz, ezta hedabideen ekosistema ere. beharko dela, eta horretarako bost baldintza jarri zituen: eraldakuntza teknologikoek eskaintzen dituzten aukerez baliatzea, globalizazioa fenomeno sozial eta ekonomiko gisa ulertzea, neoliberalismoak eta horrek dakarren araudi faltari aurre egitea eta krisiaren testuingurua ulertzea, g a u r e g u n k o mu n i k a z i o a e z b a i t a errentagarria. Hedabideei edo kulturari emandako diru laguntzak aipatu zituen lehentasunen erakusle gisa. Lehentasuna trenean dago, ez komunikabideetan. Agian, trenbideen ekosistema bat izango dugu, baina ez hedabideena, azaldu zuen AHTari emandako laguntzak aipatuz. Hizkuntz aniztasuna sustatzea, komunikazio agenteak birdefinitzea, hedabideen aldetik komunikazio bertikalaren zein horizontalaren erabilera sustatzea eta kanpotik datorrena irensten jakin eta gurea kanpora ateratzea dira, Amezagaren ustez, Euskal Herriko hedabideen ekosistema famatu hori eraikitzeko gakoak.
Ez da erraza izango Amezagak argi dauka ekosistema propioa sortzea posible bada lan nekeza egin
Nafarroako Parlamentuak EITBri eskatu dio seinale analogikoa digitalizatzeko

Nafarroako Parlamentuak Euskal Telebistaren seinale analogikoa Nafarroan digital bihurtzeko eskatu zion atzo EITBri, modu horretan, nafarrek aukera izan dezaten ETB lurreko telebista digitalaren bitartez ikusteko. Geroa Baik aurkeztutako mozioan, aldeko botoa eman zuten PSNk, Bilduk, AralarNaBaik eta Ezkerrak. UPN eta PPN abstenitu egin ziren. Geroa Baiko Manu Aierdik nabarmendu zuen behin betiko irtenbidea iritsi bitartean, behin-behineko konponbide teknikoa emango liokeela EITBk arazoari: Ulertezina da mundu osoko telebistak ikusi ahal izatea sistema digitalean, eta ETB ez. PSNk irtenbide tekniko egokia dela uste du. Bilduko Maiorga Ramirezek UPNk euskararekiko duen obsesioa salatu zuen. PPNko Amaia Zarranzen arabera, bere alderdiak errespetatu egiten du herritarrek nahi dutena ikustea, baina ez du nahi nafarrek edozein gastu extra ordaintzea.
Tuteran lanean jarraitzeko prest

Hiru ideia: mila esker, gure arazoak ez dira konpondu eta politikariek pilak jarri behar dituzte. Argi, labur eta zehatz hitz egin du Anika Lujan Argia ikastolako zuzendariak Nafarroa Oinez-en biharamunean. Kontent azaldu da igandean Tuteran (Nafarroa) jasotako babesarengatik, baina kezka nabaria da; izan ere, Fontellasko ikastolak zor handia pilatu du bere gain: ia bi milioi eurokoa. Azaldu duenez, oso babestuak sentitu ziren, eta esker oneko hitzak izan ditu bai laguntzen ibili zirenentzat, bai bertaratu zirenentzat. Ez du daturik eman nahi izan, baina jende asko izan zela onartu du. Guneak oso zabalak ziren, eta zaila da neurketa zehatza egitea. Dena den, goizean auto ilara luzeak izan ziren, eta Tutera eta ibilbidea lotzen zituen autobusak ezin izan zituen denak hartu. Askok oinez joan behar izan zuten ibilbideraino. Oso pozik gaude, jendeak erantzun duelako. Eguraldia lagun, herrialde guzietako lagunak bildu ziren. Gainera, ez zen istilurik izan. Nafarroa Oinez-en balorazioa ona bada ere, ikastolaren egoera oraindik ere txarra da. Lujanek dio zorrei aurre egin behar dietela, eta hori ezin liteke besta egun bakarrarekin konpondu. Horregatik, Euskal Herriko agintariei dei egin die urratsak egin ditzaten: Ez da soilik Argia ikastola laguntzea, ez
Berria 2013/10/22
Gizartearen erantzunarekin kontent dira antolatzaileak, baina egoera ekonomikoa oraindik ere larria dela gogorarazi dute. Igandeko lanak ez dira bukatu: atzo eta gaur guneak zeuden bezala uzten dihardute
dago jokoan soilik ikastola, euskararen geroa baizik. Martxan jarritako ekinbideak ez direla bukatu gogorarazi du, eta oraindik ere ekarpena egin daitekeela.
Hemen egonen gara; ez dugu dudarik. Hori argi du Lujanek, baita Nafarroa Oinez antolatzeko lanetan ibili diren 2.000 boluntario baino gehiagok ere. Lanean jarraitzeko prest dira ikastolako kideak, eta, Nafarroa Oinez besta ongi bukatzeko, ibilbidea txukuntzen eta garbitzen izan ziren atzo guraso, irakasle eta ikasleak. Garbiketa gogotsu Igande arratsaldean ahalik eta txukunen utzi zituzten gune gehienak, baina lan handia zegoen atzo ere. Pascual Ortega lehenbiziko guneko arduradun eta ikasle baten aita han zen goizean

goizetik, aurreko egunean etxerako bidea 22:30ean hartu bazuen ere. Gunerik zikinena, baina jendetsuena ere izan zen. Jon Ilarramendi irakasleak azaldu zuen igandean bertan ezinezkoa zutela jende tartean garbitzen ibiltzea. Uxue Urbeltz eta Olatz Aiala gogotsu itzuli ziren laugarren gunera atzo goizean. Zikinkeria ugari dago, gehienbat kontzertu gunearen inguruan, azaldu zuen Urbeltzek. Dena den, Aialak esan zuen nahiko ongi aurkitu zutela gunea: Hainbeste jende egonda, ez da hainbesterako. Zaborra gaika bildu dela nabarmendu zuten biek. Garbiketaren ondoren bi eskola zituzten, baina gogotsu joan ziren garbitzera: Hemen lan egitea ez zait kostatzen giro ederra dagoelako, onartu zuen Urbeltzek. Lana ez zen garbiketarekin bukatu, aitzitik. Lan handia du Argia ikastolak aurretik.
Azaldu duenez, lehenbiziko gunean jende asko ibili zen hasieran, eta baita bazkaltzeko tenorean ere. Oraindik lan handia geratzen da eremua Nafarroa Oinez-en aurretik zegoen bezala uzteko, zioen goizeko hamarretan. Tere Rosano muntatze lanen batzordeko kide eta ikasle baten ama postuetako bat desmuntatzen ari zen bigarren gunean. Azaldu zuenez, boluntario asko zeuden, Iruetik eta beste herrietatik ere joandakoak. Bertaratutakoak garbiak izan zirela zioen: Poltsak erabili zituzten, eta garbitzaileengana joaten zen jendea. Hala ere laugarren gunean lan handia zen. Han ziren DBHko ikasleak eskularruak jantzita eta poltsak eskuan.
Gure arima hiltzen uzteko bezain 'odolgalduak' al gara?

Azkenaldion sarri aipatzen diren kontzeptuak dira konponbidea, bizikidetza eta bakea. Alta, konponbideaz, bizikidetzaz, bakeaz eta enparauez mintzatzerakoan gehienetan, erdaraz, nekez topatzen da euskararen eta euskaldunon aferari erreparatzen dion diskurtsorik. Hizkuntza gatazkarik gabeko gatazka politiko baten konponbideaz ari direla dirudi. Alabaina, ezin dugu ahaztu mendeetan zehar herri hau azpiratzeko hautua egin dutenek Euskal Herriari arima edo izena eta izana eman dizkion euskararen ukazioa eta euskaldunonganako etengabeko jazarpena egon direla asimilazio prozesuaren oinarrian. Bakeaz eta konponbideaz jarduten diren foroetan euskaldunon problemak apenas du lekurik. Akats historikoak errepikatzen ari gara. Euskal nortasuna lotzen duten kateak askatzeke, lur eremu geografiko bat askatzea da lehentasuna, hizkuntza gatazkaren ondorio latzak konponbide prozesu orotatik kanpo, edo, gutxienez, gerorako utziz. Ondorioa garbia da: euskara ez dago agenda politikoan. Herri euskaldunari so, zaharrak berri. Baionako suprefetak Hendaiako ikastolak herriko etxetik jaso behar zuen diru-laguntzari debekua jarri zion 1850. urteko Falloux legean oinarrituta. Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoako gainontzeko ikastolek mehatxu bera izanen dute aurrerantzean, Seaskak aipatu bezala hainbat proiektu kolokan gera daitezkeelarik. Peillon Hezkuntza Ministroak abian jarri duen erreforman euskaldunok ez gara existitu ere
Iritzia 2013/10/23
egiten. Euskaldunon eskubideak, zentzu berean, ezta ere. Espainiari so, LOMCEk irudikatzen du argiki, aurreko adibidearekin batera, hizkuntzaren afera Estatu Arrazoiaren menpeko afera dena, nazio identitatea pasa ezin den marra gorria dena, espainiar zein frantsesentzat bederen. Euskaldunontzako
Espainiako Estatuaren Abokatuak Zarauzko Udalaren kontra helegitea jarri berri du udalbatzak euskarari lehentasuna emateko onartutako irizpideengatik. Anoeta eta Lezoren ostean, beste hainbat udali helegiteak iristen ari zaizkie; antza, erdaldunen hizkuntza eskubideak bermatzen ez direlako. Zaharrak berri. Gogoratu PP beraren oniritzia zuten Azpeitiko euskara ordenantzei espainiar epaitegiek jarri zieten betoa. Instituzioen arteko talkaz harago, makropolitikak herritarrongan du eragin zuzena. Pasa den astean Irueko Udaletik zetorren jakinarazpen bat jaso nuen etxean. Udaltzainen aurrean identifikatzeari uko egiteagatik omen, desobedientzia leporatu, eta 150 euroko isunaren berri eman didate. Argitu behar dut

identifikatzeari uko egin ordez euskaraz identifikatu nahi izan nuela, eta horren ondorioz, komisariara eraman nindutela. Orain errekurtsoa jartzera noa, euskaraz bizi nahi izanagatik, nire eskubideak normal-normal eskatzeagatik. Ulertzen eta onartzen ez gaituzten epaileen aurrean jarri gaituzten adibide ugari ditugu. Ez naiz bakarra. Arrosadiko EHEko kideek antzeko isuna jaso dute. Larriagoa da Altsasuko EHEko kideen kontrako epaia. Etxeko atxiloaldia, 6.000 euroz gaindiko isuna... Eta ezagutzen ez ditugunak ere Euskaraz bizi nahi dugunontzat, aipatu erasoak urteetan, mendeetan zehar pairatu eta gure egunerokotasunean bizi ditugunak dira, eta ia ohitu gara. Horien iturburua euskara, euskaldunak eta euskal herritarrak azpiratzea helburu duten borondate politikoetan eta marko juridikoetan dago. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak dira euskaldunak jokoz kanpo kokatzeko tresna nagusiak, eta, noski, bertatik eratorritako egun indarrean diren hizkuntza politikak dira muga horien isla. Kolonialismo garaian bizi gara oraindik: derrigorrean ezagutu beharreko erdal hizkuntzak, hezkuntza sistema arrotzak, administrazioarekin harremana izateko hizkuntzak eta abar inposatzen dizkigute. Gure herrian enegarren mailako herritar izatera kondenatu gaituzte aspaldi, otzanak, obedienteak izan behar gara, garena izategatik zigorrarekin topatu nahi ez badugu. Argi dugu egun Euskal Herriak bizi duen zatiketa administratibotik eratortzen diren hizkuntza politikek ez digutela inoiz euskaraz bizitzea ahalbidetuko. Horrek hizkuntza politika burujabe baten beharra nabarmentzen du: euskarari lehentasuna emango diona, euskararen ezagutza herritar orori bermatuko diona, kanpo esku-hartzerik gabe euskaldunok erabakiko duguna, euskarari behar duen estatusa aitortuko diona, funtsean euskaldunok euskaraz aske bizitzea posible egingo duena. Hori gauzatzeko, auzoz auzo eta herriz herri, euskaldunon sareak egituratu eta indarrak batu beharko ditugu. Nola? Auzolanean, euskaraz bizitzearen aldeko hautua eginez, euskarari esparru guztietan lehentasuna emanez, espazio euskaldun berriak sortuz eta bultzatuz, erdararekiko dugun menpekotasun egoerei aurre eginez Erronka ez da makala, baina maila sozialean aldaketak eragiten ditugun heinean, maila politikoan zein juridikoan aldaketak eragingo ditugu. Bide hori garatuz, gatazkaren konponbidea termino egokietan kokatzea lortuko dugu ere. Argi gera dadila: euskara eta politika nahastu behar ez direla esaten dutenen aurrean, euskarak politikak behar dituela eta agenda politikoaren erdigunera ekarri behar dela aldarrikatzen dugu. Itxaropena, grina eta ardura historikoa ditugu. Asko dago jokoan. Herri honek bizi duen gatazkaren kontakizunean, konponbidearen, bizikidetzaren eta bakearen bidean herri euskaldunak bizitako jazarpenak lekua behar du. Hizkuntza gatazkaren ondorioak konponbidean kokatzea ezinbestekoa da, konponbide oso eta errealik izango bada. Nekez egingo dugu aurrera atzera begiratu eta akatsak errepikatzea ekiditeko saiakera seriorik egin gabe. Goazen aurrera, bada garaia noizbait dezagun guda hori gal edo irabaz. Nestor Esteban Scaloni EHEko kidea
Bazkide / ikastola kideei gutuna

Gu g ara, zu eta ni, euskaldun eta kooperatibista, euskal ekintza kooperatiboa praktikatzen dugu, zuk eta nik, geuk, hemen eta orain, Leintz bailaran. zuzen edota zeharka egoera larri honek eragiten dien guztiei.
Iritzia 2013/10/23
Elkartasunarekin batera, egoera larri horrek eskatzen dion erantzun eraginkorra bilatzeari ekingo dio Arizmendi ikastolak, izan ere ikastolak ikasleak hezi behar ditu edozein egoerari aurre egiteko, euskalduntasunetik eta kooperaziotik. Hezkuntza-kooperatiba b e z a l a j o k at u b e h a r r a d a u k a , b e re inguruan suertatzen zaizkion egoera guztien aurrean, beren ikasleek lekukorik onena izan dezaten. Animo, erakutsi dezagun euskaldun eta kooperatibista izaten dakigula. Jokin Mujika Arizmendi ikastolako lehendakaria
Arizmendi ikastola, Mondragon taldeko kooperatiba da, hezkuntza-kooperatiba. Ikastola garelako, hezkuntza-kooperatiba euskalduna izatea dugu ezaugarri bereizgarria. Geure seme-alabei, geure ikasleei lagundu nahi diegu euskaldun konpetenteak izaten. Aldi berean, helduok, ikastolako profesionalok, gurasook eta kolaboratzaileok geure burua hezten dugu, ikasleekin batera, inguruko eragileekiko interakzioan. Une mikatzetan du abagunerik onena elkartasuna erakutsi nahi duenak. Fagor Etxetresna Elektrikoak kooperatiba egoera larrian dugu, enpresa bera eta bertako langile den oro. Arizmendi ikastola osoak bere elkartasuna agertu nahi du, bai Fagor Etxetresna Elektrikoak kooperatibako langileei, eta, bereziki, ikastolan bertan
EAri jarritako isuna 54.000 eurora handitu du Industria Ministerioak

ETB Iruerrian LTD bidez ikusi ahal izateko hedagailua jarri zuen iaz EAk, eta 45.000 euroko isuna ezarri zioten
Espainiako Industria Ministerioak 9.000 euroko gainkarga ezarri dio Eusko Alkartasunari iaz jarritako isunari.
Berria 2013/10/24
Horrekin erakutsi nahi zuten hitzarmena ez betetzearen arrazoia ez zela ekonomikoa, borondate politiko faltarena baizik. 2012ko martxoan Guardia Zibilak hedagailua itxi eta zigilatu zuen. 45.000 euroko isuna jarri zion ministerioak EAri, baimenik gabe frekuentziak erabiltzeagatik. EAk jarritako helegitea tramitean egon arren, zigorra kobratzea erabaki dute, %10eko gainkargarekin. 49.500 euroko isuna ordaindu du jada alderdiak jabetzen bahiketa eta %20ko beste gainkarga bat saihesteko.
Orduan, 45.000 euro ordaintzera behartu zuten alderdia, ETB1 eta ETB2 Nafarroan Lurreko Telebista Digitala (LTD) bidez ikusi ahal izateko jarritako hedagailuagatik. EAk hasierako zigorrari helegitea jarri zion, eta ebazpenaren zain daude. E u s k o Ja u r l a r i t z a k e t a N a f a r r o a k o Gobernuak 2009an ETB LTD bidez ikusi ahal izateko hitzarmena hautsi zuten, arazo ekonomikoak argudiatuta. 2012ko urtarrilean, ordea, EAko hainbat kidek Erreniaga Mendatean hedagailua jarri z u t e n , 1 2 . 0 0 0 e u ro b a i n o g u t x i a g o ordainduta.
Euskara, ahotik ahora

Euskararen erabilera bultzatzeko, Bilboko II. Berbagunea egin dute Alondegian. 1.600 lagun bildu dira goiz eta arratsaldean, 400 pertsonako lau txandatan.
Hiru mintzagai Berbaguneko kideekin euskaraz aritzeko. Horixe atzo Bilboko Alondegian 1.600 lagunek izan zuten erronka. Euskararen erabilera bultzatzea eta euskaraz ikasten dabiltzanei hitz egitera animatzea da ekinbide horren helburua. Iaz egin zuten lehen aldiz, eta izan zuen arrakasta ikusita, aurten eserleku gehiago jarri dituzte. Laurehun pertsonako lau txanda antolatu zituzten. Goizez eta arratsaldez, euskara izan zen nagusi aretoan. Goizean, Bilboko ikastetxeetako eta euskaltegietako ikasleek parte hartu zuten. Arratsaldean, helduagoen txanda izan zen. Nahi zuenak zuen bertaratzeko aukera. Txanda bakoitza 20 minutuko hiru saiotan banatu zuten, eta aurretiaz zehaztutako gai bati buruzko iritziak trukatu zituzten. Saio aldaketetan, gaia aldatzearekin batera, mahaiz ere aldatzen ziren, eta, hortaz, mintzaide berriak topatzen zituzten mahairen inguruan. Seinaka eseri eta lehen saioari hasiera eman aurretik eztarriak berotzeko, Fredi Paiarekin batera, berak prestatutako bertsoak abestu zituzten. Hautua egin nuen/ euskara ikasteko/ gure lurraren berbaz/ adierazteko/ hartu eta emanez/ batekoz besteko/ beste begirada bat/ mundua ikusteko. Hasieran gehienak ezagunekin eseri baziren ere, saio aldaketetan lekuz aldatu eta ezagutzen ez zuten jendearekin euskaraz
Berria 2013/10/24
harremanetan jarri eta aritu behar izan zuten, lotsa galtzeko. Politikariak, kirolariak eta artistak ere aurkitu zituzten mahaiz aldatzean. Sare sozialak, ikasketak bukatutakoan zer asmo dituzten, bidaiak, erosketak eta euskararen erabilera izan zituzten mintzagai, besteak beste.
EITBko Urko Aristi aritu zen dinamizatzaile lanetan. Mahairik mahai zebilen, xaxatzen eta isiluneak eteten. Aristik adierazi zuen euskaraz aritzea eta ikastea behar gisa ez ikustea dela erronka. Hemen euskaraz egiten dute, baina garrantzitsuena, hemendik atera eta norberak bere berbagunea topatzea da, inposizio gisa ikusi gabe. Aitor Sangorniz, Berbaguneko koordinatzailearen hitzetan, Bilbo inguru erdalduna da, eta kalean nahiz aisian ehuneko handi bat gaztelania hutsean aritzen da.

Oso aberasgarria izan da Jendeak euskara zergatik eta nola ikasten duen jakiten duzu, eta hori oso aberasgarria da, esan zuen Beatriz Saezek, ekinbideko parte hartzaileak. Gabriel Aresti ikastetxetik joan ziren ikasleek ere pozik parte hartu zuten. Klasean euskaraz aritzen gara, baina atsedenaldietan eta kuadrillan ez dugu erabiltzen. Hona etortzea gustatzen zait, euskaraz pentsatzera bultzatzen zaituelako, adierazi zuen Maria Frutos ikasleak. Ekhie Astorika ikasleak aitortu zuen lotsatuta ibili zela ezezagunekin euskaraz aritzeko orduan, baina eroso egon zela gerora. Saioaren hasieran botatako bertsoei heltzea dagokie orain: Euskaldunok daukagu erantzukizuna/ bizirik mantentzeko gure ondasuna/ konstanteak bagara/ helduko da eguna/ ikusiko duguna/ Bilbo euskalduna.
Euskararen erabilera bultzatzeko Berbagunea moduko lekuak eskaintzea garrantzitsua dela dio.
'On line' irakaskuntzarekin, Euskal Unibertsitatearen hazia erein nahi du UEUk

Profesionalen beharrei erantzun eta euskarazko ikasketak egituratu nahi ditu UEUk, ikasle eta irakasleak saretzeko
Internet bidezko irakaskuntzan jauzi kualitatibo bat emateko lanean ari da UEU Udako Euskal Unibertsitatea. Irakaskuntza horren bitartez, euskal campus ireki bat irudikatzen duela esan zuen atzo Karmele Artetxe UEUko zuzendariak Eibarren (Gipuzkoa). Urruneko irakaskuntzan saretua eta Euskal Herriko unibertsitateekin eta irakasleekin elkarlanean. UEUren 2013-14ko ikasturtearen hasiera ekitaldian aurkezle lanak egin zituen Artetxek, eta honako asmo hau iragarri zuen: Euskal Unibertsitatearen hazia erein, eta landarea hazten ikustea. UEUren on line irakaskuntzaren ildoak bi helburu ditu: batetik, goi mailako etengabeko prestakuntzaren esparruan, formazioa behar duten profesional euskaldunen beharrei erantzutea. Eta, bestetik, Euskal Unibertsitatearen hazia ereitea, hazi horrekin euskarazko unibertsitate ikasketak egituratu eta ikasleria zein irakasleria euskalduna biltzeko eta saretzeko. UEUko zuzendariak nabarmendu du egungo egoerara egokitzen ari direla. On line irakaskuntzan ikaskuntza elektronikoaren eredua hartu du UEUk. Artetxeren arabera, eredu horretan ikasleak dira hezkuntza prozesuaren ardatza. Halaber, profesional euskaldunei begirako prestakuntza eskainiko dugu, ikastaro laburrekin eta denbora luzeagoko formatuekin.
Berria 2013/10/24
Azkeneko bi urteak UEUrentzat oso zailak izan direla azaldu zuen Artetxek. Duela bi urte, Eusko Jaurlaritzak diru saila kendu zigunean, UEUren etorkizuna kolokan geratu zen. Baina aurrera egin dugu, gure egitekoa beharrezkoa dela sinisten dugulako. Eusko Jaurlaritza berriak UEU laguntzeko erakutsi duen borondatea nabarmendu zuen, bestalde, Artetxek. Atzoko ekitaldian Francisco Javier Alonso Eusko Jaurlaritzako Unibertsitateetako zuzendariak parte hartu behar zuen, baina agenda kontuengatik ez zen Eibarren izan. Jokin Azkue Eusko Jaurlaritzako Euskararen Sustapeneko zuzendaria, berriz, izan zen Markeskoa jauregian. UEUko zuzendariak garrantzitsutzat jo zuen Gipuzkoako eta Bizkaiko diputazioek emandako babesa ere. Zigor Etxeburua Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara zuzendariak azaldu zuen elkar hartuta lankidetza esparru bat finkatu dutela diputazioak eta UEUk: ikasgela birtualaren

egitasmoa. Ikasgela birtualari esker, graduondoko ikasketa ofizialak eskaintzen hasi da UEU, eta munduko euskaldun guztiok dugu izena emateko aukera. Baldintza bakarra Interneterako konexioa izatea da. zuzendaritzako kideak eman zuen: Ikasteko ingurune birtualak: erronka teknologikotik erronka pedagogikora. Esnaolaren ustez, hezkuntzako rolak aldatu egin behar dira. Ikasteko ingurune bat sortu behar du irakasleak. Irakaslea konstruktibista bada, ikaslea ere bihur daiteke konstruktibista. Erronka pedagogikoa hor dago. Ingurune birtualetan, irakasleak gidari edo tutore izan behar du, informatika ingeniariaren arabera. Euskal campus bati begira, euskarazko teknologiak eta gaitasunak dituen irakasleria badagoela iruditzen zaio Esnaolari. Moodle irakaskuntza kudeatzeko sistema Euskal Herriko unibertsitate gehienetan erabiltzen dute; euskaraz erabil daiteke. Beraz, euskaraz ikasteko ingurune birtuala posible da, baina pedagogia aldatu behar da. Bere tesia esaldi honekin laburbildu zuen: Ezarpen teknologikotik integrazio pedagogikora pasatzea litzateke benetako iraultza. Aurrez aurreko eskoletan oinarritutako euskal unibertsitate fisiko bat posible litzatekeen galdetu zioten Esnaolari, eta erantzun zuen ez zaiola bideragarria iruditzen. Urruneko ikasketek dute [Internet bidezkoak] etorkizuna dutenak.
Ana de Castro Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara zuzendariak, halaber, esan zuen funtsezkoa dela Udako Euskal Unibertsitatearekin elkarlanean aritzea. Hemendik aurrera ere ahalegin guztiak egingo ditugu bi erakundeen arteko lankidetzak aurrera jarrai dezan. Rolak aldatzeko beharra UEUren ikasturteko hasiera ekitaldiko sarrera hitzaldia, bestalde, Iratxe Esnaola Deustuko U n i b e r t s i t at e k o i r a k a s l e e t a U E U k o
Euskararen erabilera soziala aztertzeko tailerrak egingo ditu Topaguneak

Norberaren hizkuntza jarreraz eta haren ondorioez gogoeta egiteko aukera emango dute 11 euskara elkartek. Euskaldun guztiok lehen hitza beti euskaraz eginez gero, bikoiztu egingo litzateke euskararen presentzia kalean. Baieztapen horren harian antolatu ditu motibazio tailer batzuk Topagunea euskara elkarteen federazioak. Arrasate, Bergara, Deba, Donostia, Elgoibar, Eskoriatza, Soraluze (Gipuzkoa), Durango, Getxo (Bizkaia) eta Atarrabiako (Nafarroa) euskara elkarteekin egingo ditu saioak. Euskara gozoki bat da leloa eman diete saioei, eta euskararen erabilera sozialari buruz hausnartuko dute. Bi ordu eta erdiko saioetan, mito batzuk apurtzeko gakoak eskaini nahi dituzte. Norberaren hizkuntza jarreraz eta hark dakartzan ondorioez ere pentsatuko dute.
Ikastola, dabilen herria

Gure herria, ehun urteren atarian dabil, ikastola bizirik eta etengabe biziberritzen euskal hezkuntza nazionalaren bidea ibilian egiten... eta bide malkartsu horretan, ikastolaren espektatibei huts egiteak, frustrazioa eta ezintasuna probokatzen digu askotan. Horregatik, nahi duguna lortzeko, giza aldaketa handi bat lortzeko egiten denean bezala, egoera jakin batetik, amesten den beste batetarako bidean, indarrak bildu egin behar izaten dira. Nola? Dauden frustrazioaz eta ezintasunaz jabetu eta ideia berrien inguruan itxaropena indartuz.
Hori dela eta, ezer baino lehen argitu nahi dugu, geure hezkuntzaz aritzeko ez dugula Wert-en beharrik. Ez lege aldrebesak egiten dituenean ez da ere onena egiten asmatuko balu ere, nahiz eta euskaraz dakien jendeaz baliatzen bada ere. Onenean ere oztopoa da. Euskaldunona da erantzukizuna, herri hau izaten jarraitzeko transmisioa eta garapenerako den hezkuntza, gu euskaldun izaten jarraitzeko, geuk, subjektu izaeraz eskutik eramanez, geuretik, geure erreferentzi propioetatik egitea dagokigu. Hiru gu horietan biltzen da: gu, geuk, geuretik. Geure estatu propiorik ez daukagun bitartean, hori lortzeko, azken ehun urteetan eraikitzen ari garen euskal hezkuntza nazionalaren arkitektura propioaren zimendua ikastola izan da eta da. Gainera, horrela egiten ari garela lideratuz zaintzea eta baieztatzea dagokie gizarteak sortutako erakunde sozialetan ordezkaritza eman diegunei. Hau da, euskal gizarte zibilak hezkuntza nazionala, titular bezala egituratuz, eskutik eramaten ari diren gurasoei. Ikastolak hezkuntza geure eskutik bermatzeko antolatuta inposatutako egitura administratiboetatik at gabiltza, beste eremu batzuetan gizarte zibila ari den bezalaxe, besteak beste, Euskaltzaindia eta Gizartearen Euskararen Kontseilua geure hizkuntza bizirik eta biziberritzen. Geure ondarea zaintzen duen Aranzadi. Geure ekonomi sarea diren Kooperatibak. Geure berriak argi zabaltzea bermatzeko Euskal Hedabide propioak; herriaren haria geuretik gogoan izan eta gogoko izatea indartzen laguntzen duen Nabarralde... eta beste asko.
Iritzia 2013/10/25
Herritar guztiena eta guztientzat delako hezkuntza, herri honen gizarte zibiletik eta bere lidergotzatik amesten dugun horretan norabidea ipinita, nahia argi eduki, irudikatu, egoki adierazi, denon barnean gogo bizia eragin eta geuk eginez sortzea dagokigu. Horrela estimulatuz eta aktibatuz lortuko ditugu gizartean etengabe biziberritzeko ideien iturburu den kohesio soziala; jarrera konprometitu osasuntsuak; irudimena eta sormena indartzea; soluzio bereziak eta kostu gutxikoak behin eta berriz asmatzea, eta, herritarron arteko elkarlana, gozagarria eta eraginkorra izatea.

Gure herriko hainbat erakundetan egon arren euskara erabiltzen duten pertsonak eta kontratatu dituzten profesional euskaldunak, bai politikan, sindikalgintzan, hezkuntzan, ekonomian, kulturan eta hedabideetan, hala ere eremu horietan guztietan erakunde propioak sortzen joan gara. Zertarako berriak sortu dagoenekoz baldin bazeuden? Zeuden egiturak, beste estatu bati aitortzen diotelako subjektu politiko izaera eta beste nortasun batetan borobiltzen dutelako gutasuna, euskaldunok objektu izanik estatu horientzat eta beraien arkitektura administratiboarentzat. Erabaki batzuek hartzeko baimena ematen digute, bai, baina beti ere haien agindupean. Euskaldunon etxea okupatu eta jabe ginen horretan bertan maizter bihurtuta gauzkate. Hori bai, batzuetan hormak zer koloretan margotu erabakitzeko baimena ematen digute. Gogoan izanik, gainera, baimendutakoa kentzeko ahalmena beraien esku dagoela beti ere. Herri izaten jarraitzeko burujabetza, euskal estatuaren egituraz bermatzea lortu bitartean, egitea dagokigun euskal bidean, hezkuntzan ere, lidergoa, gizarte zibilean egoteak garrantzi estrategikoa du. Burujabetza, burujabe arituz lortzen denez, egoera guztiak ez dira berdinak. Dena ez da berdina eta egitura guztiak ez dira gureak, bertako herritarrak badaude ere. Horregatik ez dugu uste, gure aldetik indartsua denik gurea ez den estatuari aldarrikatzea gure hezkuntza. Geurea da erantzukizuna, eta horren bermea geure subjektu izaeratik egitean dago. Gure ibilbidean aldaketa garrantzitsua da erakundeetako liderrak elkarrekiko menpekotasun joeratik jauzia egitea. Denok norabide berberaren inguruan indarrak bilduz, inoren jarraitzaile izatetik aldenduz, eta norbere burujabetzatik bidelagun bihurtuz norabide jakinean ibiltzea dagokigu. Guztiok bidegile eta bidelagun. Elkar-eragin inteligenteaz bakarrik lortuko dugu burujabetzarako euskal bidean eraginkortasunez aritzea. Ikastolaren alde herritarrok maiatzero Herri Urratsekin hasten garen martxa nazionalean argi adierazten dugu gu izaten jarraitzeko ari garela geuk eskutik eramanez eta geuretik, hezkuntza eremuan euskal bidea ibiliz egiten. Bizkaitik segituz, Ibilaldia, Araba Euskaraz jarraituz, Gipuzkoan Kilometroak eginez eta hezkuntza nazionalaren bideari Oinez Nafarroa Garaian bukaera emanez. Euskal burujabetzaren hezkuntzaren bidean, dabilen herria gara. Ibilian egin dugun aurtengo bira bukaeran bereziki eskertzen diogu oinarriz estrategikoa delako urtez urte, zailtasunak zailtasun, euskal etxera haur berria datorrenean, ikastolaren alde egiten duen amari. Baita ere bidean umea sorbaldan hartuta daraman bikoteari. Herri honen etorkizuna luzera begiratuz eta eguneroko ibilian egiten dela erakusten diotelako, eta bata eta bestea hezkuntzan konprometituz, semealaben euskalduntasuna eskutik eramanez herri honek izaten jarraitzea posible bihurtzen dutelako. Era berean, ikastolaren alde egiten duten irakasleei, aukera errazagoen aurrean, bidelagun bihurtu zaizkigulako. Baita ere herritar laguntzaile askori, auzolanean gurekin aritzeagatik, eta Herri Urratsetik Nafarroa Oinezera arte bira nazionalean urte askotan ozenki eta harro guztioi adierazteagatik: ikastolaren alde gaude; gora ikastolak! Gu ere bai, atzo, gaur eta bihar, geurea delako. Gu, geuk, geuretik egina. Bejondeiola herri honi! Elias Mendinueta eta Mirari Bereziartua Azpeitiko ikastola, Ikasberriko bazkideak
Beskoitzek lurra utziko dio Seaskari, ikastola egin ahal izateko

Seaskak nabarmendu du suprefetaren mehatxuak ez duela eraginik izan hautsiengan
Beskoitzeko (Lapurdi) Herriko Etxeak erabaki du ikastolaren esku uztea eremu bat, alokairu baten truk. Seaskak, Ipar Euskal Herriko ikastolak biltzen dituen elkarteak, Beskoitzeko auzapezari eta herriko kontseiluari hartutako erabakia eskertu die. Seaska pozten da ikusiz Patrick Dallennes Baionako suprefetaren larderiazko saialdi berriak ez duelako eraginik izan. Irailean, suprefetak ikastola berria egiteko deliberoa bertan behera uzteko eskatu zion Beskoitzeko Herriko Etxeari. Ikastola hori aurten ireki dute, eta Seaskaren 31. ikastola da. Suprefetaren mehatxua iritsi zitekeela ikusirik, alokaturiko egoitza batean ireki zuen Seaskak ikastola, eta ez Beskoitzeko Herriko Etxearen egoitzan. Seaskak atzo oroitarazi zuen alokairu baten truke herriko ondasun bat baliatzeko parada arrunt legezkoa dela. Beraz, Fr a n t z i a k o G o b e r n u k o o r d e z k a r i e i galdegin die jarrera erasokorra bazterrean uzteko, legezko argudiorik ez duelako. Ikastolekiko eta euskararekiko duten jarrera etsaikorra gelditzeko eskatzen diegu. Seaskaren arabera, gaur egun eragile guztiek badakite ikastolen garapenean oztopoak jartzea euskararen berreskuratze prozesua arrunt geldiaraztea dela.
Berria 2013/10/26
Horrenbestez, Seaskak Parisko gobernuari eskaera egin dio aterabide iraunkorra aurkitzeko, ondasunak ikastolen esku ezartzeko, edo ikastolen inbertsioetan parte hartu nahi duten herri erakundeei estatuaren mehatxurik gabe egiten uzteko. Murgiltze ereduentzat lege bat behar dela ere aldarrikatu du Seaskak. Hendaiako ikastola trabatuz Baionako suprefetak berak eta Paueko prefetak Hendaiako ikastola berria egiteko xedea trabatu dute azkeneko hilabeteetan. Frantziako Gobernuko ordezkariek Seaskari berriki jakinarazi zioten zorrotz baliatuko dutela Falloux legea. Alegia, ez dutela onartuko diru publikoa baliatzea Seaskak edo eskola pribatuek egoitzak egiteko eta oraingo egoitzak handitzeko.

Ezarian. Hizkuntza eskolak
Dagoen eskaera ezin asez

Hizkuntza bat ikasi nahi dutenen eskaerak eskaintzen gainetik nabarmen jarri dira, aurten ere, Hego Euskal Herriko Hizkuntza Eskola Ofizialetan. Dauden hamasei zentroetan eskaera eskaintza baino askoz ere handiagoa izan da. Titulu ofizialen eskaintzak, irakaskuntzaren kalitate eta prezio onak erakarritako ikasleak ziren orain artekoak. Krisi ekonomikoa medio, gainera, langabezian dagoen jende askok hizkuntzak ikasteari ekin dio etengabe.
Berria 2013/10/27
Hego Euskal Herriko Hizkuntza Eskolak txiki gelditzen ari dira azken urteetan. Eskaintzen dituzten lekuak oso gutxi dira jasotzen dituzten eskaera kopururako. Krisiarekin, gainera, eskaera handitu egin da.
nabarmen igo dela baieztatzeko datuak begiratu ditu Mari Jose Rio Bilboko Hizkuntza Eskolako zuzendariak. 2012an, 15.000 eskaera jaso genituen, eta, aurten, 21.000. Igoera agerikoa da. Igoeraren arrazoi nagusiak bi direla uste du: krisia batetik, eta enpresetan eskatzen den trebakuntza maila, bestetik. Jendeari gero eta formazio hobea eskatzen zaio. Horretarako, ezinbestekoak dira hizkuntzak. Horri, langabezia gehitu behar zaio. Gero eta langabe gehiago dago, eta horiek ere ikasten hasten dira aukera gehiago izateko. Baina Riok dio hizkuntza eskolen arrakasta kalitatean eta prezioan ere badagoela: Ikastetxe onenenetako bat gara. Kalitate-prezioan ez dugu lehiakiderik. Merkeak eta onak gara. Horri beste aldagai bat ere gehitu dio: eskaintzen dituzten hizkuntzen gaitasun agiriak parametro guztietara egokitzen dira. Tituluak ofizialak dira, eta Europako Batasuneko araudira egokiturik daude. Gasteizen eta Donostian oraindik ere eskaintza antzekoa bada ere, eskaera handituz joan da azken urteetan. Aurten 4.700 leku eskaini dituzte Gasteizen, baina 13.000 eskaera jaso. Iaz, 4.527 ikasle izan zituzten eskolan, baina halako hiru eskaera jaso zituzten. Donostian, berriz, 3.340 leku eskaini dituzte, baina eskaera 13.404 lagunekoa izan da. Joan den urtean 8.337 izan ziren eskaerak. Bilbo, Gasteiz eta Donostian ez
Matrikula egiteko epeak oraindik erabat itxi gabe dituzten arren, Bilbo, Donostia, Gasteiz eta Irueko Hizkuntza Eskola Ofizialetako gelak txiki geratu dira beste behin duten eskaera kopurua asetzeko. Lau eskola horiek dira ikasle gehien hartzen dituzten eskolak. Bertako zenbakiak aintzat harturik, 18.870 leku eskaini dituzte, eta 58.861 eskaera jaso. Hiru eskaerako eskaintza bat dute, alegia. Bilbon, 21.000 eskaera egon dira eskolak eskaintzen dituen 6.700 lekuetarako. Joan den urteko datuekin konparatuta, eskaintza

bezala, Iruean aurten eskaera zertxobait gutxitu da. 4.130 plaza eskaini dituzte, baina 11.457 eskaera izan dituzte, iaz baino 878 gutxiago. Eskolan iaz nabaritu zuten igoera, batez ere hizkuntza jakin batzuetan. Alemana klaseetan, kasu. Batekin nahikoa ez Hizkuntzen artean, ingelesa da gehien ikasten dena; %40 inguruk aukeratzen du. Baina euskarak, frantsesak eta alemanak ere arrakasta dute. Donostiako eskolan, esaterako, ingelesaren ondoren gehien ikasten dena frantsesa da. Euskaraz gain, merkataritzan eta ostalaritzan lan egiteko gero eta gehiago eskatzen den hizkuntza da frantsesa. Dendetan derrigorrezko hizkuntza da, dio Jose Luis Argomaniz eskolako zuzendariak. Ipar Euskal Herritik eta Frantziatik gero eta gehiago dira erostera edo asteburu-pasa Donostiara joaten diren frantses hiztunak, eta bezeroak hobe artatzeko eskatzen da hizkuntza hori jakitea. Aleman eskolak ere gero eta jende gehiagok eskatzen ditu. Alemaniatik lan eskaintza asko etortzen dira, eta jendea alemana ikasten hasi da. Irueko eskolan ere nabaritu dute igoera. Iaz, 525 lagunek eman zuten izena, aurreko urteko eskaera bikoiztuz. Ingelesarekin bakarrik ezin da lan merkatura joan. Curriculumean bi edo hiru hizkuntza jakiteak izanen du pisua, dio Maite Casero eskolako zuzendariak. Horregatik edo, ingelesaz gain, asko alemana ikasten hasi d i r a . L a n m e rk at u r a k o e t e n g a b e k o prestakuntzan hizkuntzak ezinbesteko bihurtu dira. Horregatik, gero eta gehiago dira hizkuntza bat baino gehiago ikasten dutenak. Hego Euskal Herrian ez bezala, Ipar Euskal Herrian ez dute hizkuntzak ikasteko hizkuntza eskola ofizialik. Baionan, Merkataritza Ganberan ikas daitezke hizkuntzak, baina, batez ere, enpresetako langileentzako ikastaroak dira. 431 enpresa daude izena emanda Merkataritza Ganberan. Ingelesa, gaztelania, portugesa, euskara, alemana, errusiera, txinera, italiera eta frantsesa atzerritarrentzako hizkuntza gisa irakasten dira. Enpresetako langileek nahi beste hizkuntza ikasteko aukera dute, baina eskaera gehienak ingelesa eta gaztelania ikasteko dira. Ingelesa %41ek aukeratzen dute, eta gaztelania, %31k. Merkataritza Ganberan lan harremanetarako erabiltzen dute hizkuntza, eta hori da lehentasuna. Ingelesa da gehien eskatzen digutena. Lan munduan ari den jendea da. Horiek trebatzea dugu helburua, dio Colette Deburggraeve Merkataritza Ganberako hizkuntza eskolako arduradunak. Krisiarekin hizkuntzak ikasteko eskaera jaitsi egin da zentroan. Joan den urtean 118 ikasle izan zituzten. Aurten gutxiago dituzte. Hizkuntzak ikastea ez da lehentasuna hemengo enpresentzat. GLADYS TERREROS. ALEMAN IKASLEA Europan lana lortu nahi bada, oso garrantzitsua da hizkuntzak jakitea Gladys Terrones duela hemeretzi urte etorri zen Perutik Nafarroara bizitzera. 49 urte ditu. Zahar etxeetan zaharrak zaintzen lan egin izan du, eta orain denda bat du Irueko Santa Engratzia auzoan. Ahizpa baten eta 9 urteko alabaren ardura du bere gain, eta lan aukera gehiago izateko ikasten du alemana Irueko Hizkuntza Eskolan. Frantsesa eta ingelesa ere ikasten ari da. Europara etorri zenean, Alemaniara joan zen lanera, baina, hizkuntza ez jakiteagatik, zailtasun handiak izan zituen, eta horregatik hautatu zuen Iruea. Lanean hasi zen, eta tarte txikia zuen hizkuntzak ikasteko. Orain, dendak uzten dizkion tarteak baliatuz ikasten ditu hizkuntzak. Europan gaude, eta, lana lortu nahi bada, oso garrantzitsua da hizkuntzak jakitea. Europan

zehar mugitu nahi bada, gutxienez bi hizkuntza jakitea ezinbestekoa da. Hizkuntzak, herrialde horretako lan merkatua ez ezik, kultura eta ohiturak ezagutzen laguntzeko balio duela iritzi dio. Herrialdera egokitzeko modua da. Egun lehentasuna alaba behar bezala heztea duela dio, eta etorkizunean Iruean jarraituko nahi luke, baina beharra badu beste herrialde batera joateko aukera ez du baztertzen. Hizkuntzek inguruan duen eguneroko er realitate gordina eramangarriagoa egiten laguntzen diotela ere nabarmendu du. GAZTELU GARRALDA. EUSKARA IKASLEA: Lanerako beste ate batzuk zabalduko zaizkit euskararekin Gaztelu Garraldak 28 urte ditu, Miranda Argakoa da (Nafarroa), eta euskara ikasten du Irueko Hizkuntza Eskolan. Astean bitan joaten da eskolara, lau ordu eta erdiz. Etxean ere euskaraz trebatzeko lan asko egiten du. Euskara, lanagatik ez ezik, berea sentitzen duelako ikasten du. Nire hizkuntza bezala sentitu dut beti, eta nire helburua euskaraz bizitzea da. Lanbide Heziketako administrari ikasketak egin zituen, eta bost urtez lanean aritu ondoren, krisiarekin, duela lau urte, langabezian gelditu zen. Tabernari gisa hasi zen lanean, eta, aurreztutako diruarekin, Foruako (Bizkaia) barnetegi batera joan zen duela bi urte. Geroztik, jo eta ke ari da euskara ikasten. Bikotekidearekin euskaraz mintzatzen naiz, eta lagunekin ere euskaraz egiten saiatzen naiz. Euskarak lan hobeago bat aurkitzeko ere balioko diola uste du. Deitu zidaten administrari gisa lan egiteko, eta ez ninduten hartu euskaraz ez nekielako, azaldu du. Helburua euskararen gaitasun agiria EGA lortzea dela dio. Lanerako beste ate batzuk irekiko zaizkit. Oraingoz, euskarekin nahikoa du, eta ez da hasiko beste hizkuntza bat ikasten. Badakit ingelesa oso garrantzitsua dela, bai lanerako eta bai bidaiatzeko, baina nire lehentasuna euskara ongi ikastea da. Ikusiko dugu gero nolako baldintzak ditudan beste zerbait egiteko.
ANA SOLA. HIRU HIZKUNTZAREN IKASLEA: Hizkuntzak jakinda, gehiago gozatzen dut gauza guztiekin Ana Sola iruindarrak 31 urte ditu, eta arkitekto laguntzailea da lanbidez. Urtetan eraikuntzan lan egin du, baina krisiak gogor jo du sektore hori, eta lau urte darama langabezian. Ongi adierazi duenez, halere, ez da geldirik egon. Gauza asko egin ditut, tartean hizkuntzak ikasi. Ingelesa, alemana eta euskara ikasten ari da Irueko Hizkuntza Eskolan. Ingelesa ikasten hasi nintzen, ikasi beharreko hizkuntza delako. Alemanarekin, berriz, kuriositateagatik hasi nintzen. Joan den urtean master bat egiten aritu zen, eta aurten denbora gehiago duenez, euskara ikasteari ere ekin dio. Laugarren urtea du hizkuntza eskolan. Goizetan euskara ikasten du astean bitan, eta, bazkalondorenetan, ingelesa eta alemana. Hizkuntzak ikasteko erraztasuna duela aitortu du, baina, batez ere, gustuko dituelako ikasten ditu. Gustatzen zaidalako ikasten ditut hizkuntzak. Lana aurkitzeko ongi badatorkit, hobe, baina hori ez da nire helburua. Bere ingurua hobeto ulertzeko balio diote hizkuntzek. Hizkuntzak jakinda, gehiago gozatzen dut. Bidaiatzeak, irakurtzeak, musika entzuteak... gehiago asetzen nau. Etorkizunari begira ez da baikorra: Lan merkatua nahiko ilun dago. Ez ditut hogei urte. Halere, orain arreta hizkuntzetan dut jarria, eta horretan jarraituko dut.
Saskia euskararekin bete

Pikillo piperrak, orburuak, olioa, zainzuriak, babarrun zuriak, arroza... Horiek dira Erriberako lurrek ematen dituzten fruituetako hainbat. Eta guztiak saski bakarrean sartu ditu Errigoraren kanpainak, kolpe bakar batean Erriberako nekazariak eta hango euskalgintzako elkarteak laguntzeko. Errezetak ez du sekretu handirik: kalitatezko eta bertako produktuak hartu, eta Euskal Herri osoko kontsumitzaileen esku jarri, saski bakarrean, 50 euroan. Atzo jarri zuten kanpaina martxan, eta azaroaren 14a bitarte izanen da abian. Denbora tarte horretan, produktu horien berri zabaltzea da asmoa, batetik; eta, bertzetik, saldutako saskien bidez, Erriberan euskalgintzan ari diren hainbat elkarte laguntzea. Jasotako diruaren %25 haientzat izanen da. Ikastolen Elkarteak, Sortzen-ek, AEK-k eta Zazpiak Bat Harreman Sareak bultzatu dute aurten Errigora kanpaina. Auzolanaren bitartez, bi helburu lortu nahi ditugu batera: hemengo produktuak zabaltzea, globalizazioaren ondorioz lehen
Berria 2013/10/29
Errigora kanpaina abian da: Erriberako produktuak salgai jarriko dituzte, azaroaren 14a bitarte, aldi berean nekazariak eta euskalgintzan ari diren hainbat elkarte laguntzeko.
zuten garrantzia galdu baitute; eta, bes talde, Nafar roak o Gober nuak ez euskalduntzat duen eremuan euskararen alde ari direnak laguntzea; bi arazo dira, eta konponbide bakarra bientzat, azaldu zuen atzo, Iruean, Errigorako kide Josu Txapartegik.
Zehazki, Erriberako nekazarien produktuek betetako saskiekin, Euskaraz Bizi eta Ikasi platafor ma, Lodosako Ibaialde ikastola eta Erriberako AEK laguntzea da asmoa. Euskaraz Bizi eta Ikasiko kide Jorge Ariasek azaroaren 14a bitarte martxan izanen den kanpaina eskertu zuen, eta

nafar guztien hizkuntza eskubideen alde egin zuen. Erriberan, herritarrek ezin dute euskaraz ikasi sare publikoan, gogoratu zuen. jarraitzeko asmoa dugu, azaldu zuen atzo ikastolako presidente Ana Mendizabalek. Erronka ez da txikia, baina amore emateko asmorik ez dute Lodosan. Nafarroako Gobernuak egin beharko lukeen lana egiten ari gara, erantsi zuen. Iaz, 1.700 saski Kalitatezko produktuak dira, bertakoak; ez hori bakarrik; irizpide zorrotzekin aukeratu ditugu; tamaina xumeko enpresenak dira, lan baldintza duinetan ari direnak, azaldu zuen Errigorako kide Peru Aranburuk. Iaz, 1.700 saski inguru saldu zituzten, eta haien bidez, 34.000 euro bildu zituzten euskalgintzarentzat. Aurten, kanpainarekin talde gehiagok bat egin dutenez, kopuru hori gainditzea espero du Aranburuk. Sortzen-en eta AEKren eskutik, eskoletan eta euskaltegietan izanen da aukera saskiak lortzeko. Sare sozialen bidez, halaber, saskiak e ro s t e k o t o k i e n b e r r i e m a n e n d u t e Errigorako kideek (www.facebook.com/ errigora.auzolanean eta @errigora).
Helduen euskalduntzean eta alfabetatzean AEK ari da, Erriberan ere, bertzeak bertze. Koordinakundeko kide Alizia Iribarrenek Nafarroako Gobernuaren jarrera kritikatu zuen atzo: Nafarroako Gobernuaren diru laguntza eskasak jaso gabe gaude, oraindik ere. Lodosako Ibaialde ikastolak laguntzarik ez du jasotzen 2009. urtetik. 26 urte daramatzagu bor rokan. Eta aur rera
'Euskara Jendea' dokumental sortaren lehen atala, gaur ETB1ean

Euskal hiztun komunitatearen bilakaera aztertu dute sei ataletan; astean atal bat emango dute
Hizkuntza baten historia beren hiztunena da ezinbestean, hiztunen historia hizkuntzarena den modu berberean. Ideia horri tiraka idatzi zuen Juan Karlos Etxegoien Xamar-ek 2006an Euskara Jendea liburua. Liburua hori oinarritzat hartuta, euskal hiztunen bilakaera aztertzen duen ikus-entzunezkoa sortu dute Ibaizabal-Mendebalde eta Zenbat Gara elkarteek: Euskara Jendea: gure hizkuntzaren historia, gure historiaren hizkuntza. Gaur emango dute ETB1ean, 22:30ean, sei ataletako dokumental sortaren lehena: Historiaren atarian.
Berria 2013/10/30
artean sortatutako emaitza da, azaldu du Lutxo Egia Ibaizabal-Mendebalde elkarteko kideak. Euskarari buruzko lanak egin izan badira ere, ikus-entzunezkoetan zegoen hutsunea betetze aldera hasi ziren Euskara Jendea pantailara eramateko lanean, orain bi urte inguru. Talaia honetatik begiratuta, bazegoen hutsune bat. Jakina da euskara hizkuntza zaharra badela, jatorri eta ahaide ezagunik gabekoa. Jatorriaren misterioan sakondu baino, hiztun komunitatearen bilakaera aztertzen du Euskara Jendea-k. Bilakaera eta iraupena. Bilakaera horrek berak misterio bat ere gordetzen baitu, eta hori azaltzeko Koldo Mitxelenaren hitzak ekarri ditu gogora Egiak. Euskararen benetako misterioa ez da jatorria, iraupena baizik. Horren inguruan hainbat galdera plazaratu dituzte. Denek ez dute erantzunik, baina galderak zabaldu ditugu ikus-entzuleak bere buruari egin diezazkion. Euskal hiztun komunitatearen arteko harremanak, indar jokoak, ekarpenak, eta beste hiztun komunitateen arteko hartu-emanak landu dituzte dokumental sortaren sei ataletan. Historiaren dantza luzean gertatzen den joko guztia, herriaren historia euskaratik eta kulturatik jorratu dugu, baina betiere hiztun komunitatearen ikuspegitik.
Xamarrek liburuan jasotzen dituen ideia batzuk bildu dituzte dokumental sortan. Hizkuntza ez da gugandik aparte dagoen zerbait. Hizkuntza ez dira gramatika eta hiztegia bakarrik, zerbait bizia da. Hizkuntza historian zehar hiztun komunitate guztion

Topikoetatik aldenduta murgildu dira bilakaera horretan. Gure hizkuntza, beste edozein hizkuntza bezala, ez da menderik mende bakarturik egon. Horren erakusle da Pirinioek historikoki igarobide gisa izandako garrantzia. Hamaika kultura, tradizio eta hizkuntza igaro dira hemendik. Horren guztiaren ondorio da euskara. Erdi Aroan, esaterako, , Nafarroako zenbait herritan dozena erdi hizkuntza entzun zitezkeen, dio Egiak. Atal bakoitzak 45 minutu inguru irauten du, eta historiako garai bateko euskal hiztun komunitatearen berri ematen du, historiaurretik hasita gaurdaino. 23 historialari, antropologo, hizkuntzalari, irakasle, kulturgile, idazle eta beste hainbat adituren ekarpenek aberastu dute ikusentzunezkoa. Gainera, garai historiko bakoitza girotzeko dramatizazioak prestatu dituzte. Harrera beroa Udan azken bultzada eman ondoren, hil honetan aurkeztu dituzte sei atalak, bakoitza hiriburu batean. Kontent dago Egia lanak izandako harrerarekin. Aretoak lepo bete dira, eta amaiera polita izan zen Bilboko Kafe Antzokian. Jendearen aldetik ere iruzkin onak jaso dituzte. Durangoko Azokarekin batera DVD euskarrian kaleratuko dute lana, zortzi hizkuntzatan. Diasporentzat, eta interesa agertu dutenentzat, japoniarrak, kasurako. Eta material didaktikoa ere sortu dute, euskaltegietan eta irakaskuntzan erabiltzeko. Dibulgazioa da gure helburu nagusia. Ez dugu produktu iragankor bat egin nahi izan.
Susperraldi luzeko gaixoa

Osakidetzan euskara gaixo dagoela frogatzeko osasun publikoaren edozein zerbitzutara jotzea besterik ez dago. Oinarrizko laguntzatik ebakuntza gelaraino, erdarak hartua du Osakidetzaren erraia. Eta diagnostiko horretan bat etorriz gero, posible izan daiteke gaixoa suspertze bidean jartzea. Baina, bi gauza behar dira ezinbestez horretarako: borondatea eta hizkuntzak osasun arretan duen garrantzia aintzat hartzea.
Iritzia 2013/10/31
Orain arte Osakidetzak ez ditu eduki ez bat ez bestea. Eta ikusteko dago ea aurrerantzean izango duen, edo, orain arte bezala, Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren urteroko txostenaren beltzune nagusietako bat izaten jarraituko duen. Denborak esango du. Hori esanda, aitortu behar da Osakidetzaren Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren zirriborroak, benetan gauzatzen bada, aurrerapauso dezentekoa dakarrela euskararen normalizazioarentzat aurreko planarekin konparatuta. Hori erakusteko, adibide bat: planak, lehen aldiz, gaixoen historia klinikoak euskaraz jasotzeko helburua hartzen du bere gain: Euskara Plana onartu eta lehen urtean Osakidetzak azterlan sakona abiatuko du agiri klinikoak bi hizkuntza ofizialetan idazteari begira. Horretarako, historia klinikoen sortze-prozesuan eta informazioaren ustiapenean eragina duten arloak aztertuko dira, beti ere historia klinikoa ele bietan edukitzeko xedez. Alde handia aurreko Euskara Planak zioenarekin konparatuta: Berezi dituen ezaugarri eta zailtasunak kontuan hartuta, historia klinikoak hizkuntza ofizial bietan idatzita edukitzea ez da agian lehentasun osoko arloa izango Osakidetzaren hurrengo Euskara Planean. Historia klinikoa bezeroaren eta medikuaren arteko harremanaren giltzarri bat da, eta euskaraz izatea ezinbestekoa da normalizazioari begira. Aldi berean, 2019rako oinarrizko laguntza osoan euskarazko zerbitzua bermatu beharra aipatzen du

planak. Orain arte ume euskaldun elebakarrak Jaenen baleude bezala hartu izan dituen erakunde publiko batentzat ez da aurrerapauso makala. Baina, gogoratu behar da, behin eta berriz, osasun arreta guztia eta ez bakarrik oinarrizko laguntza euskaratzen ez den bitartean zanpatu egingo direla gaixo euskaldunen hizkuntza eskubideak. Eta zirriborro honek, euskarazko zerbitzua eskaini behar duten unitateen lehentasunak zehaztu baditu ere, ez du konpondu gabezia hori. Argigarria da, adibidez, iktusa kudeatzen duen atala ez agertzea lehentasuneko eremu horretan. Izan ere, iktusak jotako gaixoek, afasia dela eta, komunikatzeko gaitasuna gal dezakete, edota ama hizkuntza ez diren gainerakoak ahantzi. Afasiaren ondorioz gaztelania ahaztu duen paziente euskalduna erdaraz artatzeak ez dio inolako onik egiten medikuaren eta gaixoaren arteko harremanari. Are eta gutxiago euskararen normalizazioari. Akatsak akats, baleko erradiografia egin diote euskararen egoerari, eta orain erabakien garaia da. Ez zaizkio etsaiak falta izango plan honen zirriborroari, bai Osakidetza barruan medikuen artean, adibidez, eta baita Osakidetzatik kanpo ere onarpena eman beharko dion Eusko Legebiltzarrean, kasurako. Jakina da alderdi batzuek trabak baino ez dizkiotela jarriko. Aurreko Jaurlaritzaren Osasun sailburuak nabarmen utzi zuen ezin ukituzko eremua dela osasun publikoaren euskalduntzea.
Ikusteko dago ea EAJk eutsiko dion planari, eta hura aurrera eramateak eskatuko dituen ausardia eta ahaleginari. Hala bada, ez zaizkio laguntzaileak faltako bai Osakidetzan eta baita euskalgintzan ere eta, gaixoaldi luze baten ondoren, suspertzeko lehen zantzuak antzemango zaizkio gela bakandu batean egon den euskarari. Sendatzeko fedea ere galdu duenak, ordea, hitzak baino gehiago behar ditu berriro sinesten hasteko. Iaki Petxarroman
azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa
Azaroa
EHEk mosaiko erraldoia egingo du igandean, Zarautzen

Herritarrekiko tratua eta kontratazio publikoak euskaraz egitea onartu zuen Zarauzko Udalak (Gipuzkoa), alderdi guztien onespenarekin PP salbu. Espainiako Estatuaren abokatuak, ordea, auzitara eraman du Zarauzko Udala, legea urratzen ari dela argudiatuta. EHE Euskal Herrian Euskaraz-ek eraso hori salatu du, eta euskararen aldeko erabakiak hartzen ari diren udalak babesteko ekitaldia antolatu du igande honetarako. Mosaiko erraldoi bat egingo dute Zarauzko Munoa plazan, 11:00etan. Ondoren, kalejiran joango dira udaletxe aurrera. Zarauzko Udalak eta beste 35 udalerrik euskaraz bizitzea ahalbidetzeko pausoak eman ostean, oztopoak datoz. Erasoaren dimentsioa oso handia da, hortaz, adierazi zuen atzo EHEko kide Araitz Urtiagak. Horren aurrean, ekimen eraikitzaile eta parte hartzailea egin nahi dugu, hizkuntza irizpideak ezarri dituzten udalei gure babes osoa erakusteko, eta, aldi berean, Carlos Urkijoren eta Estatuko abokatuaren jarrera
Berria 2013/11/01
Estatuaren abokatuak Zarauzko Udala auzitara eraman izana salatuko du Euskal Herrian Euskaraz-ek
itxi eta zapaltzailea salatzeko, gaineratu zuen. Nestor Esteban EHEko bozeramailearen ustez, euskarak ezin du lehentasunik lortu administrazioan: Erdaldunen hizkuntza eskubideak aski bermatzen badira ere, horien gailentasuna kolokan jarriz gero E s t at u a re n m e k a n i s m o z i g o r t z a i l e a k aktibatzen dituzte, legeak betetzen ez direnaren aitzakian.
Igandeko mosaikoaren ostean, EHEk bide bat zabalduko du, euskaldunek udalekin izan nahi duten harremanaren inguruan.
Harremanak josteko makina

Urratsez urrats egiten da bidea, eta horretan ari da Bai Euskarari Ziurtagiriaren Elkartea. 2000. urtean sortu zenez geroztik, euskararen ezagutza eta erabilera alor guztietako entitateetan areagotzeko zereginean dihardu, eta horren erakusle da atzo Arrasateko Garaia berrikuntza gunean antolaturiko Enpresarean jardunaldiak.
Berria 2013/11/01
Euskaraz jarduten duten 40 enpresaren topagune izan da Enpresarean. Esperientziak trukatzeaz gain, etorkizuneko erronkez aritu dira solasean, eta lankidetzan jarraitzeko premia agertu dute.
negozio bide ber riei atea irekitzea, euskaratik eta euskaraz. Eragile eta enpresetako kideek elkar ezagutzeko eta orotariko esperientziak partekatzeko abagunea aprobetxatu dute egitasmoa. Negozio harreman estuak eratzeko asmoa ere adierazi du batek baino gehiagok. Rober Gutier rez Bai Euskarari Ziurtagiriaren Elkarteko zuzendariak azaldu duenez, soilik elkarlanaren bideari jarraiki lor baitaiteke proiektu eta ideia berritzaileak garatzea. Lankidetza da krisialditik at e r at ze k o m o d u b a k a r r a . I n d a r r a k metatzea da gakoa eta, alde horretatik, ahalegin handia egin dugu euskaraz diharduten enpresen sarea osatzeko, xehatu du. Euskaraz lanean ari diren eta zerbitzu zein produktuak euskaraz eskaintzen dituzten 40 enpresatako ehun langile inguru elkartu ditu jardunaldiak, bilera azakarrak egiteko formatuan. Elkarlanean lan egiteko gakoak hizpide hartuta, goizetik eguerdira bitarte aritu dira solasean mahai inguru anitzetan, helburu argi batekin: proiektu, ideia eta Dagoeneko, Euskal Herriko 1.400 enpresak lortu dute bezeroak euskaraz hartzea eta euskarazko kalitatezko zerbitzuak eskaintzea egiaztatzen duen ziurtagiria. Langileak e u s k a l d u n t z e k o p l a n g i n t z a a r ro t z e n gainetik, gero eta gehiago izateak indarra emango digu, aberats eta lehiakor egiten gaituelako.

Oraindik, baina, enpresa ugarik ez dute ber matzen haien zerbitzuak ele biz eskaintzea, hortaz, euskararen amarauna ehuntzen jarraitzeko premia nabarmendu du Gutierrezek. Oro har, epe motzera begira hainbat erronka zehaztu ditu: Egoera irauli nahi badugu, denok jarri behar dugu gure hondar alea. Bide honetan jarraitu behar d u g u , o r a i n d i k e re a s k o d a g o e l a k o egiteko. Euskara, lehiarako abantaila Ildo horretatik, Rafa Irastorza Uhin Energia eta Ingurumena enpresako kideak gogora ekarri du alor jakin batzuetan nekez aurki daitekeela euskaraz aritzen den konpainiarik. Enpresetan kalean bezala gertatzen da maiz: jende asko dago dakiena, baina erabiltzea falta da. Gure sektorean, batik bat, gabezia handiak ditu euskarak, g aztelaniaz aritzeko ohitura handia baitago. Energia kontsumoa murrizteko aholkularitzan eta ingeniaritzan dihardu lanean Irastorzaren enpresak, eta aitortu du traba ugari gainditu behar izaten dituztela hizkuntzaren gorabeherak direla eta. Enpresa barruko zein kanpoko harremanak euskaraz egiten saiatzen gara, kasu batzuetan ezinezkoa izaten den arren. Bezeroaren arabera egokitu behar izaten gara. Luis Txintxur reta Fremapeko zuzendariaren arabera, funtsezkoa da euskarazko zerbitzu integrala bezeroen esku jartzea, txip aldaketa bat ezinbestekoa deritzon arren. Harreman informaletan euskara asko erabiltzen da, baina formalki galdu egiten da joera hori, idatzizko dokumentuetan, bereziki. Merkatuaren joera dena delakoa izanda ere, lehiakideei aurre egiteko euskarak duen balio erantsiaz mintzatu dira partaide batzuk. Arteman komunikazio enpresako Arantzazu Lagunilla zuzendariak, kasu, e u s k a r a e r re m i n t a p re z i at u a d e l a nabarmendu du, eta gizartearen eskakizunei behar bezala erantzuteko zuku guztia atera beharko litzaiokeela iritzi dio.
Eneko Perez de Nanclares Bitarlan enpresako langilearen hitzek ere sentipen berbera islatzen dute: Euskarak bide ber riak ireki dizkigu, besteeng andik bereizten g aituelako. Enpresa askok zuzenean jotzen dute gaztelaniara, inertziaz, eta ez dute aintzat hartzen euskarak eman diezaiekeen balio erantsia. Aukerak galtzen dituzte. Normalizazioan eragiteko, Bai Euskarari Ziurtagiriak Enpresarean azoka egingo berriro datorren urtean, iaz Donostiako Kursaleean egin eta gero.

Paula Kasares. Baztango euskara teknikaria
Haurren bitartez sartu da euskara zenbait etxetan
Berria 2013/11/01
Azken 40 urteotan euskarak Iruritan eta Iruean egin duen bidea aztertu du Paula Kasaresek NUPen aurkeztu berri duen tesian.
Iruean jaioa da (1969), baina aspalditik du Baztan bizitoki eta lantoki. Hitz egiten duen euskara ere hangoa du. Eta hango herri bat, Irurita, hartu du, bertzeak bertze, NUPen cum laude onartu berri duten bere tesiaren ardatz. Euskaldun hazi Nafarroan. Horixe da zure tesiaren izenbur u nagusia. Esperientzia ezberdina izanen da toki batean edo bertzean, ezta? Egoera soziolinguistikoak baldintzatzen du haurrak zer hizkuntzatan hazten dituzten, eta zer hizkuntza aditzen duten normaltasun osoz, eta zer hizkuntzatan hizketan hasten diren. Ez da familiaren kontua, bakarrik. Ikerketetan anitzetan kontuan hartu dugu bakarrik gurasoen gaitasuna. Hizkuntzak belaunez belaun nola segitzen duen irudikatzeko erabat desegokia da ikuspuntu hori. Transmisio hitzaren atzean ere irudi lineala dago: batek transmititu eta bertze norbaitek jasotzen du. Gurasoak transmititu, eta haurrak hartzen du. Ez da horrela gertatzen? Tr a n s m i s i o a r e n k o n t z e p t u h o r r e k i n kritikoa naiz. Hainbat tokitan, egoera soziolinguistiko horren barruan, ez da beti horrela. Gaur egun, haurren bitartez sartu da euskara hainbat etxetan. Ez da gurasoengandik haurrengana pasatu. Umeek sartu dute. Eta zein da egungo eredua, beraz?

Badira familia euskaldunak, haurrak euskaraz hazten dituzten gurasoak; badira pixka bat dakiten gurasoak, eta deus ez dakitenak; oso heterogeneoa da errealitatea. Dudarik ez, ez da gauza bera mendialdean, hemen, edo Iruean. Hemen haurrak etxetik hazten dira euskaraz, eta lotura edo segida polita dago etxeko, plazako, eskolako hizkuntzaren artean. Horrek aukera ematen dio haurrari bizitza esparru guztietan euskara erabiltzeko. Bertze toki batzuetan, familian ezin delako erabili, edo haurrek dituzten harremanak gutxitan direlako euskaraz, haur ren hizkuntza errealitateak hutsuneak ditu, ez da segidarik. Zuk Irurita eta Iruea aztertu dituzu. Zergatik bi herri horiek? Nafarroa osoaz zerbait erran ahal izateko, nik ikusten nuen behar nituela errealitate bat baino gehiago aztertu. Interesgarria iruditu zitzaidan mendialdeko herri bat hartzea, baina ez Arantzaren edo Amaiurren gisako herri bat. Horietan ez da gertatu haustura garbirik. Eta nik aztertu nahi nuen hizkuntza harremanak nola berrosatzen diren familietan, hizkuntza batek galtzen duelarik familia bidezko belaunez belauneko segidarako mekanismo natural hori, belaunaldien arteko eta belaunaldi berekoen arteko toki hori. Izan zitekeen Doneztebe, Elizondo edo Bera. Azken 40 urteotan haustura bat izan duten herriak dira, eta gero berriz berreskuratu dutenak. 1970. urteko udan, Jose Maria Sanchez Carrion Txepetx-ek Irurita aztertu zuen, eta euskara galduko zela ziurtzat eman zuen, gazteek ez zutelako erabiltzen eta haurrek ez zekitelako euskaraz. Baina ez da hori gertatu. Eta nola lortu da? 1970. urteko haur haiek oraingo gurasoak dira. 1990eko hamarkadan, batez ere, eta 1980koaren bukaeran hasi ziren euskararen inguruko diskurtsoak eta jarrerak aldatzen. Horrek badu eragin bat hiztun norbanakoengan. D eredua ere hasi zen Iruritako eskolan. Herri horretan nik ikusi dut familia eta eskola batera aritu direla; gurasoek etxean hizkuntzarekiko hartzen dituzten jokaeren eta eskolan gertatzen denaren artean bada harremana.
Gurasoak diren horietako anitzek hartu zuten erabakia etxean eman ez zioten euskara ikasteko; edo etxean ikasi eta eskolan galdu zuten euskara erabiltzeko. Euskararen segidan eragile izan dira haurrak; euskara etxean sartu dute. Haur horiek euskara hartu dute familian. Eta duela 40 urte seme-alabei euskaraz egin ez zieten guraso haiek, orain aitatxi-amatxi direnek, euskaraz egiten diete bilobei. Belaunez belauneko segida, beraz, ez da lineala, hiztunen jarrerak ez dira monolitikoak, aldatzen dira, baldin eta hizkuntzaren egoera aldatzen bada. Ikusi dut azkenean euskararen segida ahalbidetzen duena dela hiztunen erabakia, hiztunen atxikimendua. Ni kritiko naiz ama hizkuntza

kontzeptuarekin, aurreikusten duelako harreman jakina hiztunaren eta hizkuntzaren artean, ia biologikoa. Hiztun berriek ere atxikimendu estuak egiten ahal dituzte hizkuntzekin. belaunaldiak. Horrek ahalbidetzen dio haurrari izatea segida bat, ez dago hizkuntza hutsunerik. Irueko haur anitzen bizipena bertzelakoa da. Etena dago bizipen horretan, eta ahuldade gehiago dago. Zailagoa da, baina gertatzen ari da lotura hori Iruean ere. Baina falta da intentsitatea eta jarraipena. Baikor zara etorkizunera begira? Behar da motibazioa eta erabilgarritasuna. Euskara nahiago izatea bertze edozein hizkuntza baino. Hori da gakoa, eta hori lortu behar da. Eta hor zer ikusteko handia dute hizkuntzak lotuak dituen bizipenek, niago sentitzeko hizkuntzak ematen digun aukerak. Iruean zein da zure azterketaren ondorioa? Euskaraz eskolatu ziren haiek guti ziren duela 40 urte, eta eutsi diote euskarari haiek erabaki dutelako. Gaztetan ikasitako jendea zen gehiena. Euskaraz ez dakiten familiak ere hartu ditut. Bi herrion arteko aldea da Iruritan haurrek euskaraz egiten dutela eta horri esker berriz lotu direla Nafarroan gauza anitz ez dugu alde. Euskararen legea hor dago, adibidez. Baina ez da hori kontu bakarra. Hiztunen hautua funtsezkoa da, haien atxikimendua funtsezkoa da, eta anitz lor daiteke horrekin. Eta ni arlo horretan baikor naiz. Baikor izan nahi dut. Tesirako azterketa egin dudanean ikusi ditut hiztunen atxikimendu estuak.
Euskarak azken 200 urteetan Donostian izan duen bilakaera aztertu dute
'Su haietatik hitz hauek' liburuan hizkuntza eta hiriaren gaineko datu ugari bildu ditu Aritz Gorrotxategik
Donostian euskarak izan duen presentzia, g a r r a n t z i a e t a b i l a k a e r a a z t e r t ze k o hamaika datu eta pasarte bildu ditu Aritz Gorrotxategi idazleak Su haietatik hitz hauek liburuxkan.
Berria 2013/11/02
hirian izan duen garrantzia eta euskarazko publizitatea, prentsa edota kantagintza bildu dituzte argitalpen horretan, besteak beste. Egitasmoaren harira, gainera, www.suhaietatik.com webgunea jarri dute martxan, eta bertan ekarpenak egiteko aukera izango dute hiritarrek ere. Ukitu literarioa eta artistikoa Liburuaren ukitu literarioa eta artistikoa ere nabarmendu dute egileek. Izan ere, egungo hamar idazle donostiarren testuak bildu dituzte bertan, eta Arkaitz Barriolak hainbat ilustrazio egin ditu liburuxkarako.
Donostia erre, suntsitu eta berreraikitzeko bigarren mendeurrenaren harira bultzatu dute proiektu hori Donostiako Udaleko Euskara Zerbitzuak eta Euskal Idazleen Elkarteak elkarlanean. Bisitari ospetsuek euskarari buruz idatzitakoak, Donostiako idazleek esandakoak, euskararen aurkako zentsura, bertsolaritzak eta euskal antzerkigintzak
Lehiakortasuna
Euskara eremu sozioekonomikoan txertatzea estrategikoa da hizkuntzaren normalizaziorako. Eta enpresen ikuspegitik, euskara txertatzea estrategikoa al da? Enpresentzat eta era guztietako entitateentzat lagungarri da euskara euren organizazioan txertatzeko neurriak bere egitea, euskaran inbertitzeak onurak baitakarzkio enpresari. Hala diote horretaz jabetu diren enpresek, euskara euren jarduna lehiakorrago egiteko erremintatzat dutenek.
behar ditugula adierazi zigun. Hegoak kanpora joan eta beste herrialdeetako esperientziak ezagutzera joateko eta hemengoa aberasteko; eta sustraiak, nora itzuli nahi dugun jakiteko eta joaten garen lekura joanda ere, bertako ohiturak eta sustraiak aintzat hartzeko. Sustraiak ditugu eta sustrai horiek enpresetan txertatu behar ditugu. Hizkuntza sustraiaren parte da, zaindu beharreko aldagaia. Hortaz, gure diskurtsoaren funtsa, euskara euren egunerokotasunean txertatzen ari diren enpresetan diharduten pertsonen iritzietan eta pertzepzioetan oinarritu dugu: euskara lagungarria da merkatuan lehiakideek baino posizio hobea irabazteko garaian, bezero kopurua handitzeko, merkatu berrietan sartzeko edota etekinak areagotzeko; produktu eta zerbitzuak bere hizkuntzan eskaini behar zaizkio bezeroari, harreman-hizkuntza berak hautatu behar baitu, produktu eta zerbitzuak lehiakorrak eta kalitatezkoak izango badira; euskara gertutasun eta konfiantzaren adierazgarri da; barrura begira ere, enpresarekiko atxikimendua areagotu eta motibazioa indartu egiten da lanean ari diren pertsonengan, eta abar. Enpresek hizkuntzak kudeatzen dituzte, inplizituki edo esplizituki. Lan tresna izanik, ezinbesteko dute hizkuntzen kudeaketa, lehiakorrak izango badira. Euskaraz ekinbide enpresarialak abiatu eta garatzen ari dira; adibideak hor daude. Horrez gainera, eremu hau ikertzeko garaia da, euskarak lehiakortasunean nola eragiten duen ikertzekoa. Rober Gutirrez Bai Euskarari Ziurtagiriaren elkartearen
Iritzia 2013/11/02
Orkestra, Lehiakortasunerako Euskal Institutuaren Lehiakortasunari buruzko 2013ko txostenean begiratzen badugu, ordea, ez dago hizkuntzen edo hizkuntza-kudeaketaren aipamenik. Ez da alor hori aztertu lehiakortasunari lotuta eta, horrenbestez, datuetan oinarrituta ez dago esaterik euskararen erabilerak enpresen lehiakortasuna handitzen duenetz. Hala ere, Orkestrako Maria Jose Arangurenek esaten duen bezala, enpresek herrietan errotuta egon behar dute, eta herriarekiko erantzukizuna behar dute. Enpresak, langileak eta lurraldeak balioa sortzen dute, eta horrek konpromiso bat eskatzen du. Eta konpromiso horrek lehiakorrago egiten du enpresa. Euskara hor kokatu behar da. Guillermo Dorronsorok ere, iazko Enpresaren azokan, sustraiak eta hegoak dituzten pertsonak

Ur Apalategi. Unibertsitateko irakasle titularra
Euskarari ofizialtasuna eman ezean, hizkuntza politika seriorik ez da
Berria 2013/11/03
Euskal ikasketak ur tanta txiki bat dira unibertsitateen itsaso zabalean. Alta, bete-betean eragiten diete unibertsitatean gertatzen ari diren aldaketa sakonek. Haien berri eman du Ur Apalategik.
Ipar Euskal Herriko euskal ikasketen saila unibertsitateen arteko ikasketen sail bat da. Bost tituludun daude horietan, postu bat irabazi dutelarik: lau ikerlari-irakasle daude, bi Paue eta Aturrialdeko Unibertsitatekoak (PAU), eta bi Bordele-3 unibertsitatekoak. Azkena PRCE bat da, bigarren mailako irakasle bat, unibertsitateari hunkitua, Argia Oltzomendi. Formakuntzetan bertze hainbat irakaslek parte hartzen dute, orduka ordainduak, gai zehatzen inguruan, izan daitezen bigarren mailakoak, ikerlariak, CNRSkoak edo Hego Euskal Herritik gai batzuen inguruan eskolak ematera heldutakoak. Euskal ikasketei buruzko ikuspegi zabala eskaini d i o B E R R I A r i U r A p a l ateg i PAU k o unibertsitateko irakasle titularrak. Hamabost ikasle inguru daude lehen urtean, bigarrenean bertze dozena bat, hirugarren urtean bezala. Bi master daude. Ikerketa sailean, hogei ikasle, bi urtetan banaturik. Gehitu behar zaio doktoregaien saila, hogei bat ikasle inguru gehiago. Azken horiek Iker taldean eman dute izena. Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatea Iker taldean ere badago, Bordele 3 unibertsitatea bezala. Egitura ulertzea lan zaila dela aitortu du Apalategik, eta zehaztu du erreformaren ondorioz master Meef deritzona sortu dela. CAPESera formatzen duen masterra da.
Sei ikasle ditu orain, bi urtetan banaturik. Master Meef horretan formatzen dira CAPES eta CAFEP lehiaketak pasatuko dituztenak publikoan edo pribatuan irakasle izan nahi dutenak, alegia. Baina bigarren mailako irakasleak izateko. Master ikasketan, nahiz eta paradoxa izan eta erabat irrazionala, logikarik gabekoa, Seaskan lehen mailan irakasle izan nahi duten irakasleak formatzen ditugu. Akordio bat dugu, oso interesgarria eta probetxugarria, bai guretzat eta bai Seaskarentzat, dio Apalategik. Seaskak bere barne formakuntza sistema dauka. Irakasleek master unibertsitarioa ukan dezaten behar du. Horretarako, hitzarmen bat egin zuten,

eta PAUk formakuntza eskaintzen dio master ikerketaren ikasketen barruan. Bestalde, master ikerketa horretan badaude ikerketak egiten dituzten ikasleak, bertzerik gabe. Azkenik, badaude ere lehen mailako irakasle izan nahi dutenak publikoan, hots, CRPE lehiaketa pasatu nahi dutenak. Paueko Master Meefean eman dute izena, eta astean behin edo birritan daude Baionan. PAUk zerbitzua ematen dio lehen mailakoari, eta osoki zuzentzen du bigarren mailakoa. Lehen mailak haututzat du euskarazkoa. Pauek zuzentzen du, alegia, Bordele 4 zenak, lehengo IUFMk. Apalategik zehaztu du Bordeleko Unibertsitate Berriaren egituran dagoela eta Bordele-3 eta PAU egitura horretatik kanpo daudela. Horiek, nola euskarazko irakasle izanen diren publikoan, modulu bat dute euskaraz, guk ematen dieguna Baionan. Hor ez dugu deus arautzen, eta pena da, arazoa begi bistakoa delako. Lehiaketa horretan, gaur egituratuta dagoen bezala, ez da bermatzen, inondik inora ere, aterako diren irakasleek euskara maila egokia izango dutela. Ezin da bermatu. Euskara modulua arras txikia da. Edozein sailetik etor daitezke, psikologiatik, historiatik edo dena delakotik. Euskara mailari dagokionez, arazoak egon daitezke, alfabetizazio eskasa... Modulu bat izatea masterrean ez baita nahikoa. Arazoa, egituran Ofizialtasuna da arazoa, euskararen ofizialtasun eza. Hori da euskara maila oztopatzen duen elementu nagusia. Euskara ofiziala izanik, inposatzen duzu ikasleek ukan behar duten euskara maila. Ofizialtasunik ez dagoen heinean, egiten dena kosmetika da. Makillatzen dute errealitatea, ustezko hizkuntza politika aldarrikatuz. Ez da hizkuntza politika seriorik euskarari ofizialtasuna eman gabe. Arazoa hor dago, eta politikoa da. Berrikitan, eskola publikoetako bigarren mailan, irakasle postuak lortzeko arazoak izanen direla onartu zuen Paueko akademia ikuskariak. Irakasleen formakuntzaz arduratzen denez, harriduraz hartu du mezua Apalategik. Urteak joan eta urteak jin, sekula ez dira hautagairik gabe gelditu irakasle postuak. Postuak, berriz, ez dira kopuruan emendatzen, urtean postu bat sail publikoarentzat eta bertze bat pribatuarentzat. Behar badituzte irakasle gehiago bigarren mailan, postu gehiago eskain ditzatela, haien esku dago. Norabidea kezka Unibertsitatearen egitura aldatzen ari da, eta aldaketa horrek unibertsitatearen izaera deuseztatuko ote duen kezkaturik da Apalategi, PAUko zein Bordele-3 unibertsitateko irakasleak diren bezala. Hau ez da Baionako afera, Frantzian eta munduan gertatzen ari den gatazka baizik. Funtsean, unibertsitatearen aurpegia eta etorkizuneko izaera orain erabakitzen ari dira ondoko hamarkadetarako, eta mundu osoan. Bilakaera kezkagarria dela dio, neoliberala. Irakaskuntzaren izaera demokratikoa dagoela jokoan. Logika batean kokatzen da Bordeleko Unibertsitate berria, eta bertzean Bordele-3 eta PAU. Azken egitura horretan egonik, erosoago sentitzen dira euskal ikasketetako irakasleak. Jean Haritxelar euskaltzainburu zenak bultzatu zituen euskal ikasketak hatsarrean, Bordeleko egituratik. Lan hari segida oparoa eman diote geroztik, bai Paueko bai Baionako egituretatik. Fr a n t z i a k o G o b e r nu a re n e r re fo r m a k unibertsitateen autonomia bultzatuko du, izen horrekin ahalak mugatu eta egitura zentralizatuen meneko jarriko dituen arren. Paradoxa da. Argi dago unibertsitatearen autonomia bultzatzen duen erreforma unibertsitatearen aurkako erreforma bat

dela. Izan dadin [Nicolas] Sarkozyren gobernua edo [Franois] Hollanderena, ildo bera segitzen dute, unibertsitatea liberalizatzen. Ez du zalantzarik Apalategik. Bi unibertsitate ereduren arteko talka gertatzen ari da, eta horren erdian daude euskal ikasketak. bidez, maila onena duten ikasleak, biharko balizko Nobel sariak. Sailkapenak indartsuari indar handiagoa ematen dio, txikiak ahulago bihurtuz. Borroka neoliberal salbaia da, ez du beste izenik. Argitalpenak dira sailkapeneko bertze irizpide bat, eta horretan ere ikuspegi anglofonoa nagusitzen da. Ingelesez argitaratzeak puntu gehiago ematen ditu, eta frantses unibertsitateen tradizioa joera horretan urtu egiten dela uste du. Horren kontrako erreakzioak bat egiten du, nagusiki, eredu publikoaren ikuspegiarekin. Tradizio faltagatik edo, Espainiako Estatuan ez dago horrelako mugimendurik, ezberdina da. Euskal ikasketak, berriz, txikiegiak dira lehia horretan sartzeko. Sartzekotan, Frantziako unibertsitateen logikarekin sartu beharko lukete, gainera. Shanghairen irizpideen arabera, kaltetua ez da bakarrik anglofonoa ez dena, baizik eta giza zientziak, humanitateak. Alegia, ekonomiari lotuta dauden zientziak hobesten ditu, ikuspegi neoliberaletik. Humanitateak traba dira, ez dute, ustez, barne produktu gordina altxatzen, eta ez dute deus balio. Unibertsitatea ekonomiaren zerbitzura dagoen tresna bihurtzea dago jokoan, multinazionalen zerbitzura egongo den formakuntza zentro bat, edo estatuaren zerbitzura dagoen zientifiko ekoizlea bihurtzea. Apalategiren iritziz, hautua da, eredu humanistari jarraikiz, gizartea aitzinarazteko tresna eskuzabal eta demokratikoa bermatzea. Euskal Herriko unibertsitateen arteko harremanak eraikitzen ari direla ere jakinarazi du Apalategik. Doktoretzetan tutoretza partekatuak dituzte orain. Erran nahi baitu, doktoregaiak bi zuzendarirekin prestatzen duela tesia, bat Euskal Herriko Unibertsitatekoa izanik. Nafarroako Unibertsitate Publikoarekin ere badituzte loturak. Erasmus egitasmoaren barruan ikasleak trukatzen dituztela azaldu du.
Berezko unibertsitatea Eredu publikoa defenditzen ari direla dio Apalategik. Pozteko eta kezkatzeko arrazoiak d i t u z t e. E g o e r a h o r r e t a n , b e r e z k o unibertsitatearen aldarrikapena urruti gelditzen da errealitatetik, batez ere lurralde elkargoaren aldarria ehortzi ondoren. Urrundu da ikuspegi hori, eta egungo eztabaida klasikoagoa da: ezkereskuin, unibertsitatearen demokratizazioa... Bertze eztabaida abstraktuegia da gaur egun. Euskal ikasketak adar txiki bat dira unibertsitate handien oihanean. Unibertsitateak ageri dira sailkapenetan. Shanghaiko sailkapen irizpideak, adibidez, erabat mundu anglofonoari lotuta d a u d e. S a i l k a p e n h o r re t a n a g e r i d a unibertsitateen tamaina, alegia, zenbat ikasle dituzten. Tamainak, ordea, ez du bermatzen unibertsitatea egoki antolatzea. Irizpide kuantitatiboak ez badu zentzurik, kualitatiboak ere ez, Apalategik dioenez. Nobel sarien adibidea aipatu du hori argitzeko. Denek dakigu Nobel sariak erosten direla nolabait. Baliabide handiak dituzten unibertsitateek erakartzen dituzte, beken
Eusko Jaurlaritzak ez ditu igoko euskararako laguntza nagusiak

Euskarazko hedabideen diru sailari eutsi dio, eta erdal hedabideetarako emandako laguntzak berreskuratu egin ditu
Euskara sustatzeko laguntza nagusien bilakaera ez dator bat Eusko Jaurlaritzako aurrekontu egitasmoarekin. 2014an erabilgarri egongo den dirua, zorra ordaintzeari dagokion partea kenduta, %5,9 igo da 2013ko aurrekontu egitasmoarekin alderatuta. Ordea, izoztuta mantenduko ditu Hizkuntza Politikako Sailburuordetzaren diru sail batzuk: euskarazko hedabideak, enpresak eta IKT infor mazioaren eta komunikazioaren teknologiak euskalduntzeko diru sailak eta EBPN Euskara Biziberritzeko Plan Nagusirakoa. Jaurlaritzak bere horretan eutsiko die euskarazko hedabideei, Lanhitz programari eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari emandako laguntzei. Euskalgintza deialdian 10.000 euro gutxiago egongo dira, eta IKT programari 90.000 euro gorde dizkio. Laguntza horiek bitan banatuko ditu Eusko Jaurlaritzak, iaz ezarritako irizpidearen arabera: laguntzaren zati nagusia 2014an emango du, eta 2015ean bigarren partea ordaintzeko konpromisoa hartu du. Hau da, laguntzen kopuru orokorrei eutsiko die, baina bi alditan ordainduta. Euskaraz jarduten duten hedabideentzako 4,87 milioi euroko laguntza gorde du Eusko Jaurlaritzak; 2014an 3,16 milioi banatuko
Berria 2013/11/05
ditu, eta 2015ean 1,71 milioi. Hedabideena da euskara sustatzeko laguntzen artean handiena, helduen euskalduntzearen atzetik, eta 2012tik izoztuta dago. Ordea, kontuan hartu behar da 2011. urtetik 2012ra diru sail hori %11,2 murriztu zutela, eta, ordutik, ez dutela handitzeko keinurik egin.
Handitu dena, eta modu ikusgarrian g ainera, g aztelaniazko hedabideetan euskara sustatzeko diru saila da. Desagertuta egon ostean, orain 400.000 euroko diru saila izango da horretarako; 260.000 euro aurten banatuko dituzte, eta datorren urterako 140.000 euro emateko k o n p ro m i s o a h a r t u d u Ja u rl a r i t z a k . Laguntza horiek 2012. urtean desagertu ziren, Blanca Urgell Kultura sailburu zela. Gaztelaniazko hedabideetan euskarazko gehigarriak sustatzea zuen helburu laguntza horrek, baina 2011. urtetik 2012rako mozketetan desagertu zen.

2013ko ildoan, aurrera Euskarazko hedabideentzako laguntzaren murrizketarik handiena 2011tik 2012ra arte egin zuten. Orduan ez zituzten gainontzeko laguntza deialdiak gehiegi aldatu. Dena den, hurrengo urteko aurrekontuetan urritu z i t u z t e n I K T, L a n h i t z , E B P N e t a Euskalgintzako laguntzak. 2013ko aurrekontua onartu gabe geratu zen arren, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak murrizketak egin zituen, eta 2014an ere eutsi die. Entitate pribatuek lantokian euskararen erabilera eta presentzia areagotzeko laguntzari dagokionez,%15 urritu zuen 2012ko aurrekontuekin alderatuta. Ideia bertsuari eutsi, eta Lanhitz deialdian 2014ra b e g i r a e re mu r r i z k e t a h o r r i e u s t e a proposatu du. 2014an 1,26 milioi euroko diru saila emango dute deialdi horretarako, eta 2015ean 0,68 milioi euro. Egoera bertsua gertatu da Araba, Bizkai eta Gipuzkoako tokiko administrazioetan EBPN sustatzeko laguntzarekin. 2013ko a u r r e k o n t u p ro i e k t u a n , % 1 5 b a i n o gehiago urritu zuten laguntza deialdi horretan. 2013ko aurrekontu egitasmoa onartzerik izan ez zuten arren, datorren urtera begira murrizketa bera egingo dutela iragarri du. Eusko Jaurlaritzak 0,69 milioi euroko saila gordeko du bai 2014an bai 2015ean. IKTetan euskara sustatu, garatu edo nor malizatzeko laguntzak ere 2013ko aurrekontu egitasmoaren parean mantenduko dituzte, baina, 2012koaren aldean, %50eko murrizketa egin dute laguntza deialdi horretan. Euskarazko atariak sortzeko, euskaratzeko eta zerbitzuak euskaratzeko laguntzak 0,61 milioi euro izango da 2014an, eta 0,29 milioi 2015ean. Euskalgintza deialdia, gizarte bizitzan e u s k a r a g a r at ze k o l a n e a n a r i d i re n eragileentzako laguntza, %15,7 urrituko du Eusko Jaurlaritzak, 2012ko aurrekontuarekin alderatuta. 2014rako 0,63 milioi euroko aurrekontua izango du, eta 2015ean 0,34 milioi eurokoa.
Udalen euskararen aldeko lana babestu du EHEk

Etxetik udalera, euskaraz aurrera. Lelo horrekin mosaikoa egin zuen Euskal Herrian Euskaraz-ek herenegun, Zarautzen, euskarari lehentasuna emateko urratsak egin dituzten udalei babesa agertzeko. Espainiako Estatuaren abokatuak helegiteak aurkeztu ditu hainbat udalaren aurka. 300 pertsonak baino gehiagok parte hartu zuten igandeko protestan.
Iruerriko euskaldunen plaza

Urte berezia dute Euskalerria irratian, ospakizunez beterikoa. Orain 25 urteko azaroaren 7an ekin zion Iruerriko irrati euskaldunak emititzeari. 25 urtez irratigintza Iruerrian modu independente eta profesionalean egiten ari gara, eta komunitate handi bat dugu atzean, azaldu du Juan Kruz Lakasta irratiko kazetariak. 8.000 bat entzulek, 150 kolaboratzaile inguruk, ehunka iragarlek eta 1.000 bazkidek babesten dute Euskalerria irratia.
Berria 2013/11/05
25 urte beteko ditu Euskalerria irratiak ostegunean. Irratiaren plaza izaera indartu dute sasoi honetan, iritzi emaile gehiago bilduta. Tokikotasun ikuspegia sendotu dute arratsaldeetan.
ozialarenena ez ezik, Nafarroa errealaren berri ere ematen dute. Iazko denboraldian ahalegin handia egin zuten plaza horretan iritzi emaile askotarikoak biltzeko. Hainbat solasaldi jarri zituzten martxan, eta denboraldi honetan horiek indartu dituzte. To k i k o h e d a b i d e a i z a k i , I r u e r r i k o informazioa da irratiaren ardatza eta berezitasuna. Hasi berri duten denboraldian ahalegin berezia egin dute alor horretan. Irueko zinegotzien solasaldiak indartu eta Iruerriko hautetsiekin beste eztabaidak antolatu dituzte goizetan. Arratsaldeko Arratsalde.on saioan tokikotasunaren ikuspegia indartu dute. Nafarroako tokiko komunikabideen elkarlana bultzatu dute, Nafarroa osoko informazioa eskaintze aldera. Nafarroako eskualdeetatik kronikak jasotzen ditugu, tokiko komunikabideen eta euskara elkarteen bitartez. Albistegietan iritzi emaileei toki gehiago egiteaz gain, euskarriei dagokienez ere bestelako bideak jorratzen hasi dira. Zuzeneko eta kaleko konexio gehiago egiten ditugu albistegietan. Erreportajeak eta molde sakonagoko euskarri gehiago ere lantzen dituzte. Ez da erraza gure tamainako irrati
Urteak igaro badira ere, irratiaren eginkizuna ez da denbora horretan guztian aldatu: euskaldunen kohesiorako tresna izan nahi du. Iruerriko euskal hiztunak geograkoki sakabanaturik bizi dira, eta horrelako plazak o s o g a r r a n t z i t s u a k d i r a . N a f a r ro a

batean, baina helburu horrekin ari gara lanean, azaldu du Lakastak. Albistegiak eta bestelako saioak batu zituzten aurreko denboraldian, sinergia berriak lortzeko. Horrela, goizeko Metropoli Forala magazina 08:30etik 11:00etara entzun daiteke. Lehen ordu erdia albistegia da, puripurian. Jarraian, kaletarrei ematen diete hitza. Eragileen iritzia jasotzeaz gain, garrantzitsua deritzote ere herritar arruntei hitza ematea. Kalean zertaz hitz egiten den azalduko dute. Hiztun onak, jario ona dutenak eta jende xelebrea dira, zentzurik onenean. Hamar lagunek, besteak beste, irakasle batek, Donejakue bideko saltzaile batek, ikastetxeko atezain batek eta zerbitzari batek kaleko kontuez jardungo dute. Egoera katramilatsu honetan kaleko jendeari ere erreparatu behar delakoan gaude. Goizeko irratsaioaren bigarren zatiak magazin kutsu argiagoa du, molde askotako gaiekin. Santi Leone, Patxi Huarte Zaldieroa, Aitor Abaroa eta Fer min Etxegoienek kolaboratzen dute zati horretan, besteak beste.
25 urte lizentziaren zain 25 urtetan Euskalerria irratiari ez diote sekula lizentziarik banatu. 25 urte behin-behineko emisioa egiten igaro dugu. Emititzen hasi baino bi urte lehenago egin zuten lehen irrati lizentziaren eskaera. Orduz geroztik ezezko bat besteari kateatu diote. Hainbat fronte judizial irekita dauzkate orain; azken lizentzia banaketari helegitea aurkezteko lanetan daude. Debekuak debeku, errealitatea gailenduko delakoan dago Lakasta: Euskal hiztun komunitate indartsua dago Iruean, eta irratiak zerbitzu garrantzitsu bat betetzen du. Komunitate horrek eusten dio irratiari.
Eremu mistoan gaztelaniaren alde egin du Javier Morrasek

Legeak gaztelaniazko errotulazioa agintzen du eremu mistoan. Horixe erran zuen Nafarroako Lehendakaritza, Justizia eta Barne kontseilari Javier Morrasek atzo, Nafarroako Parlamentuan, Bilduk eta Aralar-NaBaik eskatutako agerraldian. Bi taldeok, zehazki, Foruzaingoaren autoetako eta egoitzetako errotulazioari buruzko azalpenak eskatu zizkioten kontseilariari, eta biei modu berean erantzun zien: Legeak dioena betetzen dugu. Bilduko eta Aralar-NaBaiko ordezkari Victor Rubiok eta Nekane Perezek ez zituzten azalpen horiek ontzat eman. Perezek auziaren gakoa jarri zuen mahai gainean: Legeak dio eremu mistoan errotulazioak gaztelaniaz behar duela, baina horrek ez du erran nahi euskaraz ere egitea d e b e k at ze n d u e n i k . I l d o h o r re t a n , Nafarroako Gobernua legearen mugan mugitzen dela egotzi zion Rubiok Morrasi: Ondorioz, herritarren zati baten hizkuntza eskubideak zapaltzen ditu; ikusezin bilakatu nahi ditu, salatu zuen. Bilduk, zehazki, Foruzaingoak erabiltzen dituen autoen errotulazioaren inguruan galdetu zion Barne kontseilariari. Izan ere, irailean, ele bitan ziren hainbat autoren errotuluak gaztelania hutsean jarri zituzten.
Berria 2013/11/07
Nafarroako Barne kontseilariak dio Euskararen Legeak hori agintzen duela, eta ez dutela aldatuko
Hori egiteko irizpidea zein izan zen jakin nahi izan zuen Rubiok atzo. Irizpidea geografikoa izan da, erantzun zion Javier Morrasek.
Zazpi auto berri jaso zituen Foruzaingoak irailean; haietako bi Tuterara bidali zituzten, gaztelania hutsean; eta bertze bost, Iruera. Haietako bi ele bitan jarri zituzten. Irueko bertze hirurak, hasieran, ele bitan ziren, enpresak hala jarri zituelako, deus galdetu gabe; legeak agintzen duena betetzeko, hiru gaztelania hutsean utzi genituen, eta bertze bi ele bitan, kontuan hartuta eremu euskalduneko bertze hainbat auto ordezkatzeko erabiltzen ahal direla, azaldu zuen Morrasek. Nekane Perezek, berriz, eremu mistoko foruzainen egoitzetako kartelen inguruan

azalpenak eskatu zizkion kontseilariari. Hasieran errandakoa berretsi zuen Morrasek. Legeak dioena betetzen duela Nafarroako Gobernuak. Gainera, auzi horren inguruan ez da aldaketarik gertatu azkenaldian, harritu egiten nau berriz galdetzeak. eta tristura eragiten dit horrek, erran zion C a b a l l e ro r i . U P N k o p a rl a m e n t a r i a k barkamena eskatu zion, baina nabarmendu zuen UPNri esker egin duela euskarak aurrera azken urteotan. Perezek gogorarazi zion Javier Morras kontseilariari Nafarroako Gober nuak euskara sustatu eta bultzatu beharko lukeela, eta hori agintzen duela, bertzeak bertze, Hizkuntza Gutxituen Europako Itunak. Europatik hainbat aldiz erran zaio Espainiako Gobernuari ez dela gauzak ongi egiten ari, erantsi zuen. Elebitasunaren alde PSNko Pedro Rasconek eta Ezkerrako Jose M i g u e l N u i n e k e r e e r e mu m i s t o a n errotulazioa ele bitan egitea defendatu zuten. Legeak horretarako aukera ematen duela nabarmendu zuten. Gobernuak elebitasunaren alde egin beharko luke beti, errotulazioaren arloan, erran zuen Nuinek. Rasconek, berriz, kasu bakoitza aztertzeko beharra aipatu zuen, erabakiak hartzen direnean inor ez iraintzeko, PSNko parlamentariaren hitzetan.
UPNko Javier Caballerok kontseilariarekin bat egin zuen. Gehiago erran zuen: Ez dut uste her ritar rak eremu mistoko errotulazioarekin kezkatuta daudenik. Caballeroren hitzekin eta jarrerarekin haserrea agertu zuen Nekane Perezek. Hizkuntza eskubideen inguruko kezka auzi barregarri bilakatu nahi duzue; lotsa
Seaska eskuz esku ariko da Unescorekin etorkizunean

Pozik atera da Seaska atzo Unescoren 37. konferentzia nagusian hitza hartu ondoren. Ipar Euskal Herriko ikastolen ekarpena zorrotz eta hurbiletik entzun dutelako bilkuran. Etorkizunean ere hizkuntza eskubideen eta haurren eskubideen alde eskuz esku lan egiteko borondatea iragarri du Paxkal Indo Seaskako lehendakari eta Frantziako murgiltze ereduak biltzen dituen Eskolim elkarteko kideak. Hur Gorostiaga Seaskako zuzendaria ere bilkuran izan zen, Alexis Quentin Okzitanierazko Ikerketa Institutuko kidea bezala. Hizkuntzen Berdintasunaren Aldeko Europako Sarearen izenean (EBLUL) mintzatu zen Indo. Lau minutuko tarte hertsia ukan zuen Indok Seaskaren eta euskaltzaleen ezinegonaren berri emateko bilkuran. Frantziaren aurpegi bikoitza salatzeko baliatu zuen nagusiki: Haurren eskubideak bermatzen dituzten nazioarteko itun ugari izenpetzen ditu Frantziak, baina gero ez ditu indarrean jartzen. Kontseiluak bere garaian deitoratu zuen bezala, o r a i n g o a n e r e I n d o k Fr a n t z i a r e n axolagabekeria nabarmendu du, erranez Frantziak onartzen dituela eskubideak mundu zabalean baina ez haren esku dagoen lurraldean. Frantzian gutxiengorik ez balego bezala jokatzen duela.
Berria 2013/11/07
Seaskak salatu du Frantziak nazioarteko itunak sinatu bai baina ez dituela betetzen, gutxiengoen existentzia ukatzen baitu. Frantziaren aurkako helegitea jarriko du Seaska Unescorekin bildu ondotik
Nazioarteko itunek aitortzen dute haurrek eskubidea dutela haien ama hizkuntzan ikasteko. Alta, Frantziak ez du onartzen gutxiengorik, eta, ondorioz, euskaraz, katalanez, korsikeraz, bretoieraz, okzitanieraz edo alsazieraz ikasi nahi duten haurren eskubideak zangopilatzen ditu. Jokabide hori onartezina dela erran zuen Indok, eta izenpetutako itunak indarrean jartzeko eskatu zion Frantziari. Haurren hezkuntza eskubideen arloan ez ezik, hizkuntza gutxituei buruzko nazioarteko itunak ere izenpetu dituela Frantziak gogoratu zuen Indok. Hitza jatea leporatu zion Frantziari. Hizkuntza eskubideen urraketak eragin zuzena du Seaskaren eta Eskolim sareko erakundeen jardunean. Indok jakinarazi zuen lege bermerik

ezean murgiltze ereduen lana trabatua eta haurren eskubideak urratuak direla. Haren hitzak entzun ondoren, Frantziaren aurkako helegitea jartzeko aukera zegoela azaldu zuen Italiako ordezkari batek, 104 zenbakidun formularioa baliatuz. Jakinarazpena kontuan hartu du Seaskak, eta helegitea ezartzeko bidea aztertuko du. Indarrak metatuz Atzoko bilkurak uzta baikorra utzi zion Seaskari, eta lehen urratsa izan dela nabarmendu eta etorkizunean Unescorekin lan sakona garatu nahi duela jakinarazi zuen Indok. Hemendik bi urtera eraginkorrak izan nahi dugu, eta horretarako egiazko lobby edo indar metaketa osatu nahi dugu. Unescoren biltzarra ez da mugatu h i t z a r t ze e t a r a . E g u e rd i k o e t e n a e t a arratsaldeko saioaren segida ere ikuspegiak trukatu eta sarea osatzeko erabili zuten. Horrez gain, teknikariekin eta gobernuz kanpoko erakundeetarako bulego berezi batekin harremanetan sartzeko parada ukan zuen Seaskak. Ondoko asteotan ere mobilizazioa presente egonen dela gogoratu du Indok. Izan ere, Batera mugimenduak manifestazioa eginen du azaroaren 30ean Maulen. Euskara da Bateraren lau aldarrietariko bat. Abenduaren 28rako, berriz, Seaskak berak egina du manifestaziorako deialdia.
Patxadaz eta euskaraz bizi nahi dut

Ukrainako Parlamentuan borrokan ari diren politikarien irudiak ikustean, barre egiten dugu. Belen Estebani arrautza botaz gero edota koalen kontra neurriak hartu dituen Australiako ministroaren kontra tarta jaurtiz gero, irri keinu bat ere egiten dugu. Ez hori bakarrik, elkarte, pea eta taberna askotan mintzagai izan ohi da. Barcina iritsi arte. UPNren lehendakariak tarta jaso eta berria beste atal batzuetara ekarri zuten, irriak eta txantxak amaitu ziren. Auzitegi Nazionala, espetxe zigorrak, atxiloketak eta bestelakoak azaldu zaizkigu, Barcinaren estrategia zitalari men eginez. Onartezina iruditzen zait ekintza baketsuaren eta zigorraren artean dagoen aldea. Bestalde, UPNk hauteskundeak galdu eta astebetera eginen dituen adierazpenak
imajinatzen ditut: Gobernu berriak Nafarroa geldiaraziko du. Geldi dezatela, aski da! Astakeria galantak diren proiektuak, azpiegitura berriak, zertxobait azkarragoa joanen den trena, ibaia zertxobait laburrago zeharkatuko duen zubia, pilota hobeki ikusita hutsik egonen den pilotalekua eta abar. Aski da! Patxadaz bizi nahi dut. Negozio galanta egiten duten horien Nafarroa geldi dezatela, mesedez! Are gehiago, osasun etxeetan eta bestelako tokietan murrizketak astero ikusten ditugunean. Gainera, euskaraz bizi nahi dugunon kontrako itotze ekonomikoa areagotu egin da: hedabideak, euskara zerbitzuak eta euskaltegiak diru-laguntzarik gabe utzita. Niri tartalariak gustatzen zaizkit; gainera, patxadaz eta euskaraz bizi nahi dut. Helios del Santo Gomez (Iruea)
Nafarroa Oinez Tuteratik Zangozara doa, euskarak etenik izan ez dezan

Gorena, horrela baloratu du Nafarroako ikastolen elkarteak aurtengo Nafarroa Oinez. Partaidetza eta ekonomia datuak eman ez badituzte ere, oso ongi baloratu du Nafarroako ikastolen aldeko jaia Anika Lujan Tuterako Argia ikastolako zuzendariak. Lujanek eskerrak eman dizkie urriaren 20an Tuteraraino joan ziren guztiei, baita antolakuntza lanetan era batean edo bestean ibili ziren guztiei ere. Hala ere, Lujanek gogoratu du horrelako jai batekin ezinezkoa dela Argia ikastolaren arazoak konpontzea. Era berean, Zangozako ikastolak datorren urteko jaia aurkeztu du. Ikastola horren egoera larria da, urteak baitaramatza mailegu bat kitatu ezinik. Hori lortu arte ikastola ekonomikoki irauteko gai ez da izango, adierazi du Leire Rebole Zangozako ikastolako zuzendariak. Milaka euskaltzale bildu ziren urriaren 20an Tuterara. Argia ikastolak alarma gorria piztua zuen, ia 2 milioi euroko zorrak baitzituen. Susana Suarez Argia ikastolako lehendakariak aurtengo Nafarroa Oinez-eko balorazio ekonomikoa egin du. Datu zehatzik eman ez badu ere, Nafarroa Oinez larrialdiko laguntza izan dela aitortu du. Gogoratu du irekiak dituztela kontu korronteak eta aldiro-aldiro laguntzak jasotzen jarraitzen dutela. Era berean, Oinez Basoa eta ibilbideko metroak erosteko aukera badago oraindik Nafarroa Oinez-eko web orrialdearen bitartez. Suarez oso pozik
Berria 2013/11/08
Oso ongi baloratu dute aurtengo Nafarroa Oinez, baina Tuterako ikastolaren egoera larria da oraindik ere
agertu da norbanakoek emandako laguntzekin. Guk deia egin genuen, eta Euskal Herriak erantzun zuen, adierazi du Lujanek. Horrez gain, azaldu du Nafarroa Oinez-ekin elkartasun hitzaren benetako zentzua ezagutu duela.
Jendearen erantzuna oso ona izan bazen ere, krisiaren eragina nabaritu dela esan du Suarezek. Besteak beste, eguneko kontsumoa nabarmen jaitsi zela esan du. Badakigu jende askok gu laguntzeko ahalegina egin duela baina bere kontsumorako ahalmena nahiko jota dagoela, aipatu du Suarezek. Ostera, ez ditu horren hitz gozoak izan erakunde publiko eta administrazioentzat. Horien laguntzak nabarmen gutxitu baitira, eta kasu batzuetan desagertu ere bai. Hala nola badira bost urte Nafarroako Gobernuak ez diola Nafarroa

Oinez-i diru laguntzarik ematen. Egoera horri aurre egiteko, erabakitzeko ahalmena duten eragile politikoek esku hartzeko eskatu du Suarezek. Euskararen muga Ebroren beste aldean jarrai dezan. Helburu ekonomikoaz gain, Argia ikastolaren eta euskararen presentzia eskualdean zabaltzeko helburua zuten. Lujanek esan du hori erabat bete dutela. Urte osoan ekitaldi ugari egin ditugu bai Tuteran bai Erriberako beste herri batzuetan. Jendearen erantzuna oso positiboa izan da, adierazi du Lujanek. Antolatutako hainbat ekintzatan eta Nafarroa Oinez-eko egunean bertan ere eskualdeko jende askok parte hartu duela nabarmendu du. Haren aburuz, horrek beste toki batean ez luke zentzu handirik izango, baina euren kasuan euskararen normalizazioaren bidean horrelako ekintzak berebiziko garrantzia dutela esan du. Tuteran pozteko arrazoiak badituzte ere, etorkizunean pentsatzeak zorabio puntua eragiten die. Hurrengoa, Zangozan Zangozako ikastolak antolatuko duen hirugarren Nafarroa Oinez izango da 2014koa. Aurretik 1987an eta 1998an antolatu zuten Zangozan ikastolen aldeko jaia. Azken jaiaren ostean eraikin berria egin zuten. Geroztik eraikin horren mailegua ordaintzen ari dira, eta hori zama ekonomiko handia da ikastolarentzat. Mailegua kitatu arte, ikastola ez da ekonomikoki bideragarria izango soilik diru ekarpen eta kontzertuen bitartez, azaldu du Rebolek. Orain dela gutxi KEI Kalitate Egitasmo Integratuko ziurtagiria lortu dugu, kalitatezko ze n t ro a z i u r t at ze n d u e n z i u r t a g i r i a . Hobekuntzarekin jarraitzeko konpromisoa dugu, azaldu du Rebolek. Alde batetik, bankuekin duten mailegua kitatu nahi dute, kalitatean inbertsioak egin ahal izateko, besteak beste, irakasleen prestakuntzan eta instalazioen hobekuntzan. Beste alde batetik, DBH eta LHko eraikinak energetikoki eragingarriak izateko eraberritze lanak egin nahi dituzte. Horrek aurrezpen ekonomiko handia ekarriko luke ikastolarentzat. Hurrengo Nafarroa Oinez-eko leloa eta irudia aurkeztu dituzte. Nagore Oria eta Izaskun Baztan ikastolako irakasleek egin dute leloa: Esan, izan, Zangozan. Esan, euskarak Zangozan esateko asko duelako. Izan, esateko hizkuntza sentitu behar delako, Zangozan euskaldun izan nahi dutelako. Goza, euskararekin gozatu nahi dutelako.
Euskara ordenantzen beharra Eibarren

Euskararen Egunean, abenduaren 3an, udalak euskararen erabilera arautuko duen ordenantzak onartzeko prozesuari ekiteko konpromisoa hartzen duela iragartzeko eskatu diogu.
Iritzia 2013/11/08
ez ditugun pausoak epe luzera atzerapausoak izango direlako. Bide hori egiteko konpromisoa hartu behar dugu guztiok. Udalak euskaraz bizitzeko nahiarekin bat egin, eta prozesua bultzatu eta azkartzeko neurriak hartu behar ditu. Horretarako, plana badu udalak, baina emandako pausoak babesteko eta erabakiak gauzatzeko arautegirik ez, eta ondorioz, betebeharrik ere ez. Nor malizazioa bizkortzeko euskararen erabilera arautzea da proposamenaren helburua. Euskaraz bizitzeko, administrazioa eredu eta eragile izan behar da. Horregatik, udalak euskararen erabilera arautuko dituen ordenantzak onartzea ezinbestekoa dela deritzogu. Igone Lamarain Eibarko kultura, euskara eta hezkuntzako hainbat eragileren izenean.
Hamaika dira euskaraz bizitzeko Eibarren ezagutu ditugun ekintzak. Herri eragileek bultzatutakoak izan dira batzuk, eta Eibarko Udalak antolatutakoak bestetzuk. Baina urratsak ematen gabiltzan arren, azkeneko azterketa soziolinguistikoaren emaitzek oraindik bide luzea egiteko d u g u l a a d i e r a z t e n d u t e. E u s k a l d u n kopurua zein euskara erabiltzeko aukerak handitu ezean, euskararen erabilerak gora egingo ez duela da azterketaren ondorio nagusia. Eibarren euskaraz bizi nahi badugu, prozesua eragingo duen erabakiak hartu behar ditugu. Prozesu bizia behar da, euskararen normalizazioan orain ematen
Informatika euskalduntzen
Gaur egun, ordenagailua piztu eta sarean euskaraz nabigatzeko aukera zabala dago. Orain dela 25 urte, berriz, oso bestelakoa zen egoera. Orduan, gaur egun bezala, teknologian ingelesa zen nagusi, baina beste hizkuntza komunitateak hasiak ziren itzulpen eta egokitzapen lanak egiten.
Berria 2013/11/09
IXA taldea sortu zenetik 25 urte pasatu dira; denbora horretan, ordenagailuetan euskara erabili ahal izateko hainbat bitarteko sortu dituzte. Orain, ospakizun ekitaldietan murgilduta daude.
ingeniaritza arloan euskara lantzeak bereizten ditu. Ordenagailuak idatzizko hizkuntzaren ulermen eta prozesatzean hobetu eta sakondu dezan ikertzen dute. 25 urte hauetan, hainbat enpresa eta erakunderekin aritu dira elkarlanean, U E U, E u s k a l t z a i n d i a , E l h u y a r e t a BERRIA, besteak beste, aplikazio, tresna eta baliabide desberdinak sortuz. Gaur egunetik begiratuta zorionez garaiz hasi zirela dio Iaki Alegria IXAko kide eta sortzaileetakoak, horrek gaur egungo egoera ona ahalbidetu duelako haren ustez, euskara posizio nahiko onean utziz infor matika eta teknologien munduan. Hasiera haietan, nazioartean xake-jokoa, itzulpena eta zuzentzaileak ziren adimen artifizialeko erronkak; horregatik, IXAkoek atera zuten lehenengotariko aplikazioa Xuxen zuzentzaile ortografikoa izan zen. Alegriarentzat mugarri bat izan zen; Xuxen deitzen ziguten guri ere, oroitu da garai haietaz, disketeak erabiltzen
Euskararen kasuan, IXA Taldea izenarekin elkartu ziren informatikari batzuek hartu z u ten ai tz i n d ari tz a. E u s k al H er ri k o Unibertsitateko ikerketa talde bat dira; hasiera batean ingeniari infor matikoz osatua bazegoen ere, gaur egun hainbat hizkuntzalarik ere jarduten dute diziplina arteko taldea osatuz. Hizkuntza

g e n i t u e n , p e n t s a n o l a a l d at u d i re n gauzak. Hala, infor matikaren arlo honetatik sortzen diren produktu ezagunenak eta gehien erabiliak zuzentzaile ortografikoak eta itzultzaile automatikoak dira, baina IXAkoak haratago joan dira, eta e u s k a r a re n m o r fo l o g i a , s i n t a x i a e t a semantika hobeto ulertu eta interpretatuko dituzten baliabideak ere asmatu dituzte. Idazlagun programa, adibidez, hizkuntza batetik bestera esaldi osoak itzultzeko gai den tresna da. Itzulpen automatikorako asmatu zuten aplikazioa Matxin da, gaztelania-euskara itzulpenak egiten ditu eta ingeleserakoa bidetan da gaur egun. Ondoren, informatika eta teknologiaren garapen izugarriari erantzutea izan da gakoa: Euskaldunok komunitate txiki bat izateak mugatzen gaitu, baina oinarriak jarrita daude, dio Alegriak. Horrela, Twitter, Facebook eta bestelako programak euskaratzea eta euskaraz erabiltzea posible da gaur egun. Horretarako, sortu dituzten baliabide desberdinetatik hiru nabarmendu ditu Alegriak: Euskararen Datu Base Lexikala (EDBL), euskararen informazio funtsezkoena gordetzen duen datu-base erraldoia; EuskalWordNet, hitzen adierak lantzen dituen datu-base semantikoa; eta EPEC korpusa, euskararen testu bilduma etiketatua. Bertsoen kultura eta teknologia informatiko berriak uztartuz, bertsolarIxa aplikazioa sortu zuten; bukaera emanda h i t z e r r i m a t u a k a u rk i t z e n d i t u e n a , bertsolaritzan hasiberriei lana errazteko sortua. Ildo beretik, Bertsorobot sortu zuten; bertsoak egiten dituen robot bat da. Bere momentuan sona handia hartu zuen; Andoni Egaarekin bertsotan ere aritu zen. Euskararen inguruan lan handia egin arren, nazioarteko bokazioz jaio zirela gogoratu du Alegriak. Horren adierazgarri da gaur egun Europako lau proiektutan jardutea: Opener, Newsreader, Paths eta LoCloud. Azken biak Europeana Europako liburutegi digitalaren garapenari bideratuta daude. Mende laurden pasatu ondoren, orain arte egindako bidearekin harro daude, eta berdin jarraitzeko asmoa dute, euskara, informatika eta talde lana uztartuz. Azken batean, euskararen nor malizaziorako ezinbestekoa da, informatika munduko erraldoiek askotan ez gaituzte aintzat hartuko, baina gure apustua da egunean egotea, dio Alegriak, haiekin negoziatuz.
Aurrera begira, hizkuntza informatikaren ikerketa zentroarekin amesten jarraitzen dute. Zentro horretan, euskara ardatz izanda ere, nazioartean oihartzuna izan dezan, beste hizkuntza batzuekin jardun nahi lukete: Guk gure lanean jarraituko dugu, matraka ematen. Dena den, orain 25. urteur renaren inguruko ospakizunak egiten dabiltza.

Hainbat hitzaldi eta mahai inguru antolatu dituzte IXA taldearen historiari gainbegiratu bat egiteko. Horrez gain, sare sozialetan, #IXA25 etiketarekin taldearen urteurrenaren inguruan txioak idazteko deia zabaldu dute. esperientzia da robot bertsolaria. TRESNAK Arikturri. Euskara ikasteko ariketen s o r t z a i l e a u t o m at i k o a d a , B e r b at e k proiektuan, Elhuyar Fundazioak eta IXA eta Aholab ikerketa taldeek aurrera eramana; tresna hau erabiliz aplikazio bat sortu zuten, hizkuntza-irakaskuntzara tutoretza pertsonal infor matiko bat sortuz. Eustagger: Euskarako etiketatzailea, testuen prozesaketan ezinbesteko tresna, hainbat aplikaziotan erabilia, itzulpengintzarako edota bilaketetarako besteak beste. IXA taldearen hainbat produktu APLIKAZIOAK Xuxen. Zuzentzaile ortografikoa mugarri izan zen IXA taldearen historian. 20 urte daramatza merkatuan. Programa eta aplikazio askotan erabili izan da, oinarriak ezarri baitzituen. Hasieran, UZEI eta Hizkiarekin garatu zen; gero, IXAkoek sortutako Eleka enpresaren bitartez. Matxin. Software libreko itzultzaile automatikoa da. Gaztelera-euskarazko bertsioa baldin badago ere, laster euskaraingelesa ere egongo da. Elhuyarrekin elkarlanean ateratakoa. Bertsorobot. Andoni Egaa bertsolariarekin lehiatu zelako egin zen ezagun. Adimen artifizialeko lehen BALIABIDEAK EDBL. Euskararen lema, deklinabide, aditz jokatu eta esaldi egin funtzeskoenak gordetzen dituen datu-base lexiko erraldoia. Euskaltzaindiaren azken erabakiekin eguneratzen da, eta tresna eta aplikazio guztietan erabiltzen da. EuskalWordNet: Hitzen adierak lantzen dituen datu-base semantikoa da (sinonimoak, hiponimoak...). Adierak, Wordnet datu-base eleaniztunarekin lotuta dagoenez, euskara beste hizkuntzekin lotzeko gaitasuna du. EPEC korpusa: euskarazko testu bilduma etiketatua. Hizkuntzalarien lanari esker, testu orokorrak etiketatu dira morfologikoki, sintaktikoki eta semantikoki. Tresna guztietan ikasketa automatikoa integratu ahal izatea ahalbidetzen duen erreferentzia da.
Osakidetzako euskara plana, iradokizunen zain

EH Bilduk ekarpenak egin dizkio planaren zirriborroari; bihar eztabaidatuko dituzte Eusko Legebiltzarrean
Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren zirriborroa lantzen ari da Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila. Plan horrek 2005-2011 planaren zenbait analisi ditu oinarrian, eta horietan oinarrituta, 2019ra arteko zenbait helburu finkatu ditu. Urriaren 30an BERRIAk aurreratu zituen neurrien ildo nagusiak, eta azken egunotan eztabaidagai bihurtu dira horietako batzuk. Ordea, EH Bildu legebiltzar taldeak ekarpenak egin nahi dizkio plan berriari, Osasun Sailak plan berria onartu aurretik. Planaren zirriborroak hiru ildotan zehaztu ditu ekinbideak. Osakidetzako kanpo harremanei dagokienez, euskara modu naturalean sartu nahi du ahozko komunikazioetan. Halaber, erabiltzaileen lehentasunezko hizkuntza arianarian erregistratzea proposatu dute, eta osasun zentroetan familia medikua edo pediatra euskalduna aukeratzeko baldintzak eskaintzea. Barne harremanei dagokienez, besteak beste, historia klinikoa euskaraz ere idazteko formulak sakon aztertu, eta baldintza aproposak dituzten zerbitzu eta unitateetan euskara lan hizkuntz bihurtzea. Azkenik, planaren lidergoa zuzendaritza nagusi osoari dagokiola nabarmendu du. Eusko Jaurlaritzak zirriborroa onartu aurretik, EH Bildu legebiltzar taldeak Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planak izan beharko lituzkeen lehentasunei buruzko eztabaida abiaraziko du bihar Eusko Legebiltzarrean. Osasun Batzordean legez Euskara plan espezifikoak
Berria 2013/11/10
besteko proposamena aurkeztuko du 2019ra arteko lan ildoak zehaztuko dituen agiriari ekarpenak egiteko asmoarekin, eta Osasun Batzordean eztabaidatuko dituzte.
Rebeka Ubera EH Bilduko legebiltzarkideak zerbitzu erakundeetan euskara plan espezifikoak egitea eta abiaraztea proposatu du aipaturiko

ekinbidearen bidez. Plan horien lehentasuna euskararen erabilera hedatzea ezartzea litzateke, batez ere hizkuntza eskakizunaren derrigortasun datak betetzen direla eta euskara erabiltzeko neurriak abiarazten direla zainduz. dituztela bermatzeko eskatu du; horrek, besteak beste, prestakuntzan dirua aurreztea ekarriko luke. Bestetik, Osakidetzak bere enpresa hornitzaileei eta itunpekoei ere hizkuntza irizpideak eskatzea proposatu du. Herritarrei euskarazko zerbitzua eskainiko liekeen zirkuitua 2015. urterako osatzeko eskatu du, horren bitartez osasun arloan hizkuntza eskubideak bermatzeko. Halaber, eta Osakidetzan erabiltzen den idatzizko euskararen kalitatea hobetze aldera, testu eta argitalpenetan estilo irizpideak zehazteko eskatu du. Neurri hori beste administrazio batzuetan egiten dela gaineratu du. Lan tresnei dagokienez, historia klinikoa euskaraz ere izateko prozedurak abian jartzeko eskatu du. Aplikazio informatikoek ere bi hizkuntzetan lan egiteko aukera ematen dutela egiaztatzea galdegin dio Eusko Jaurlaritzari. Azkenik, neurri horiek abiarazteko beharrezko giza baliabideak eta bitarteko ekonomikoak ezartzea proposatu du. Eztabaida bihar izango den arren, EAJ, PSE-EE eta PPko legebiltzar taldeek EH Bilduk egindako proposamenari osoko zuzenketak aurkeztu dizkiote. UPDk ez du proposamenik aurkeztu; nolanahi ere, agerian utzi du planak zirriborroan proposatutako ildo nagusien kontra dagoela.
Halaber, zerbitzu erakundeetan planaren arduradun tekniko bat eta euskara batzorde bat egoteko eskatu du. Halaber, euskararen erabilera normalizatzeko lan ildoak finantzatzeko kontratu programaren erabilera eskatu du, horren bitartez diru lerro bat zehazteko. Bestetik, euskara plana Osakidetzari dagozkion beste planetan txertatzeko eskatu du Uberak, eta langileak kontratatzean kontuan hartu beharko litzatekeela gaineratu du. Hau da, kontratazioetan langileek hizkuntza eskakizunak egiaztatzen
Lankidetza akordioa sinatu dute Uemak eta Garabidek

Hizkuntza gutxituak dituzten komunitateekin elkarlana sustatzeko asmoz, hitzarmena sinatu berri dute Uemak eta Garabidek. Akordioa jauzi kualitatibo gisa denitu dute bi elkarteek, komunitateen arteko zubi lanak erraztuko dituelakoan. Hitzarmena Uemaren 71 udaletara hedatzeko konpromisoa hartu dute.
Euskarari buruzko dibulgazio saio bizia estreinatuko dute gaur

Kike Amonarrizen 'Tribuaren berbak'-ek euskararen gaineko interesa piztu nahi du asteazkenero ETB1en
Euskararen inguruko interesa piztu, eta euskararen alderdirik deig ar rienak, ezezagunenak eta interesgarrienak azaldu. Helburu horrekin gidatuko du asteazkenero Kike Amonarrizek Tribuaren berbak. Gaur iluntzean estreinatuko dute, 22:15ean, ETB1en. Euskararen, hizkuntzen eta komunikazioaren inguruko saioa da. Dibulgaziokoa, entretenigarria, eduki interesgarriz eta deigarriz betea da, azaldu du Kike Amonarrizek, saioko aurkezle eta zuzendariak. Euskarari buruzko uste okerrak argituko dituzte modu dinamikoan eta bizian. Orio ekoiztetxeak ekoitzi du saioa. Azken bi hilabetetan ETB1eko zazpi saio aurkeztu dituzte, zuzendaritzak euskarazko katearen alde eginiko apustuaren erakusgarri. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza eta Laboral Ku t x a d i t u b a b e s l e A m o n a r r i z e n proiektuak. Aldi ez oso luze baterako proiektua da. Egungo estutasunekin aldi labur baterako proiektuak izan ohi dira normalenak, baina, babesleei esker, gutxienez ekainera arte izango da, azaldu du Pello Sarasola ETBko zuzendariak. Patxi Baztarrika Hizkuntza Politikarako sailburuordeak nabarmendu du euskararen gainean modu atseginean
Berria 2013/11/13
jardutearen garrantzia. Normalean serio jartzen gara euskarari buruz hitz egitean. Eduki interesgarriak modu entretenigarrian eman nahi ditu saioak. Amonarriz jakitun da horretan asmatzea zaila izaten dela, baina, horretarako, lantalde bikaina dute. Orio ekoiztetxeak eskarmentu handia du horretan.
Urte asko dira euskararen inguruko saioak egiten dituztela. Hitzaro, Errazu eta Mihiluze saioak ekoitzi dituzte, besteak beste. Tribuaren berbak izena Mihiluze-ko atal batetik hartu dute. Nahiz eta gaia modu desberdinean landuko duten, aurkezleak dio izaera beretsua dutela. Mihiluze-n jolastu egiten genuen berba horiekin; saio honetan, gozatu egin nahi dugu.

Euskal tribuaren berba denak entzun ahalko dira. Saioa erakargarria egitearren, pilula txikiez osatu dute, eta jende askoren testigantzak jasoko dituzte. Adituak eta arituak, alfabetatuak eta euskara ikasten ari direnak, hizkuntza asko, kaleko jendea, gurasoak, haurrak, gazteak, gizonak eta emakumeak. Gaurko saioa Gaur euskarak munduko hizkuntzen artean duen tamaina aztertuko dute. Munduan 7.000 hizkuntza inguru badaude, 0tik 10eko eskala batean euskara non dagoen galdetuko diogu jendeari. Galdera horri erantzuteko, baina, beharrezkoa da munduan zenbat euskaldun dauden jakitea. Huheziko irakasle eta Garabideko kide Jon Sarasuak gai horren inguruko hausnarketa labur bat emango du. Askotan esan izan dute euskara hizkuntza benetan zaila dela ikasteko, ia ezinezkoa. Baina, egia al da hori? Madrilera joango dira erantzunaren bila, eta Carlos Cidekin hitz egingo dute. Madrilen bizi izan da beti. Madrilen egiten du lan. Euskaraz. Besteak beste, txekieratik euskarara itzultzen du, eta alabarekin euskaraz aritzen da. Bide batez, madrildarrek euskarari bu r u z ze r d a k i t e n e r a k u t s i k o d u t e. Erantzun txarrik ez, baina harrigarriren bat jaso dugu. Tartean deskubritu dute Chamartin euskarazko izenaren jatorria. Gai asko ukitu eta beste horrenbeste ate zabalduko dituzte saioro. Izan ere, horixe baita Amonarrizen asmoa: Norberak gero zabalduko ditu gehiago ate horiek, landuko ditu mundu gehiago. Guk interesa piztu nahi dugu.
Euskaltegietan moteldu egin da aurreko urteetako ikasle beherakada

Argi gorriak piztuta zeuden euskaltegien sektorean iragan ikasturteetan. Esaten zen baino kezka handiagoa zegoen, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako sailburuorde Patxi Baztarrikak onartu duenez. Matrikulatutako ikasle kopurua, urtez urte, behera ari zen. Ikasturte hasierako balorazioetan, agerikoa zen hori: 2010-11ko ikasturte hasieran 28.676 ikasle zenbatu zituzten, aurreko ikasturtean baino %6,33 gutxiago; 2011-12ko hasieran 27.104 izan ziren, %5,48 gutxiago; iaz, 25.183, %7,09 urriago. Jaitsiera agerikoa zen, eta iraunkorra. Aurten, berriz, urriaren 31n egindako zenbaketaren arabera, 24.872 ikasle ari dira. Beherakada %1,2 da, dezente txikiagoa. Eta ikasleek matrikulatzen jarraitzen dute, azaldu du Patxi Baztarrikak. Ikasturte osoan, orotara, 32.084 ikasle ariko diren proiekzioa egin dute; iaz 32.379 aritu ziren; beraz, jaitsiera txikia espero dute. Hortik eguneko goiburua, pozerako motibo gisara emana: Aurreko urteetako jaitsierari frenoa jarri diogu. Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakunde HABEren eta euskaltegien arteko elkarlanari esker eskutik joan gara egin da aldaketa, Patxi Baztarrikaren aburuz. Ez gara helmugara iritsi, baina jarduera mota hauetan joerak ez dira goizetik gauera aldatzen. Krisiak eragindako testuinguru sozioekonomiko gogorrean beherako joera gainditzeko adina indar izatea sektorearen gaitasunaren erakusgarri dela uste du.
Berria 2013/11/14
HABEk %1,2ko jaitsiera zenbatu du, eta aurreko ikasturteetakoen aldean urria da; Iparraldean eta Nafarroan ere, hobera
Zoriondu egin ditu euskaltegiak gizartearen eskarietara egokitzeko egin duten lanagatik, eta, bide batez, HABEk alorra suspertzeko egin duen ahalegina nabarmendu du. Lehenesten dugun alorra da helduen euskalduntze eta alfabetatzea. Datuak eman ditu hori erakusteko: euskaltegien jarduera finantzatzeko laguntzei eutsi diete 2013an, eta halaxe egingo dute 2014an ere. Halaber, ikasleentzako beken deialdia berreskuratu dute; 700.000 euro bideratuko dituzte aurten horretara, eta datorren ikasturtean 800.000 izateko asmoa dute. Igarri diote ikasleek gero eta zerbitzu berariazkoagoak eskatzen dituztela, beren premietara doi egokituak. Astean zortzi ordu baino gutxiagoko eskola orduak dituzten ikastaroak dira, esaterako, gaur egun eskatuenak. Ikasleen %47 era horretakoetan ari dira. Euskaltegiek ikasleen beharretara moldatzeko

ahaleginean sakontzen jarraitu behar dela nabarmendu du Patxi Baztarrikak. Euskara ikastea errazten jarraitu behar dugu; euskaltegietako ikasmaterialak eta ikasmetodoak hobetuz, gero eta kalitate handiagoko zerbitzua eskainiz, euskaltegira joateko erraztasunak emanez.... Adinean, apurka-apurka, gora doa ikasleen batez besteko edadea. Nabarmenak dira datuak: 1986-1987ko ikasturtean, 25 urte zen batez bestekoa; 2001-2002koan, 33; aurten, 36. motibagarria zaio egiten dituen pausoak ontzat jotzea. AEK-ko ordezkariak ere, pozik Matrikulazioetan izandako joera aldaketari erreparatu diote AEKn ere. Bat datoz Eusko Jaurlaritzak egindako irakurketarekin. Mertxe Mugika AEK-ren koordinatzaile nagusia: Gurean ere balorazio hori egiten dugu. Buelta eman da. Orain arteko joerari bueltatxo bat eman zaio. Euskal Herri osoan zabalduta dituzte euskaltegiak, eta Araba, Bizkai eta Gipuzkoako joeraz aparte, beste herrialdeetakoaren berri ere eman dezakete. Pozik, berriro ere: Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian ere joera bera eman da, eta hori positiboa da; erakuts dezake euskararen lurralde osoan joera bati buelta eman zaiola. Euskal gizarteak erakutsi du berriro ere euskara ikasteko prestutasun hori. Nafarroan, iazko urriko datuekin alderatuz, igoera %10 izan dela diote AEK-ren datuek; Iparraldean, %7. Zenbakien azterketa xeheagoa ezinbestekoa bada ere, oro har, ikasturte hasiera ona izan dela dio, eta bazter utzi dituztela aurreko ikasturteetako susmo ilunak. Aurreikuspenetan iragarri baino datu hobeak izan ditugu guk. Gora egin dugu. IKA euskaltegien datuak ere aintzakotzat hartzeko modukoak dira Nafarroako egoera ebaluatzeko; zazpi euskaltegi dituzte herrialdean. Ikasturte honetako datuak biltzen ari dira oraindik, baina Baraaingo Sahatsa euskaltegiko irakasle Joxerra Olanoren arabera, nahiko ondo joan da dena. Euskaltegi handietan, behintzat, ez da galerarik izan. Aditzera eman duenez, iaz ja ikusi zuten aurreko urteetako beherakada gainditzen hasiak zirela. Nolanahi ere, sarri sektorearen argazki oso baten falta sentitzen dutela esan du, lagunduko lukeelako ondorioetan fintzen.
Ikasleei bidea errazteko jomuga horretan aldaketa bat aztergai dutela gogorarazi du HABEko zuzendari Joseba Erkiziak. Ikasketa prozesuko lehen bi mailak A1 eta A2 deituak gainditu ahala, ikasleei nolabaiteko ziurtagiri bat ematea aztertzen ari dira. Ez dute hizkuntz eskakizun berri bat sortzeko asmorik. Baina, zenbait alorretan, ziurtagiri horiek baliagarriak izango direla uste dute: Gizarteak berak a i t o r t u k o d i e b a l i o a , b a i n a h a i n b at eginkizunetarako baliagarri izan daitezke. Ostalaritzan ari diren langileen euskara ezagutza maila balioesteko, esaterako, egokiak izan daitezkeela pentsatzen dute. Baztarrikak ere uste du ikasleentzat, oro har, lagungarria izango dela aldaketa. Ahalegina egiten duen edonori
Euskaraz eginiko antzerkia sustatzeko zirkuitua

Bihar 'Stereo' obra emango dute Aorgan, eta abenduaren 15ean, 'Biba zorrien izurritea' lana, Lasarten
Iaz jarri zuen martxan Ehaze Euskal Herriko Antzerkizale Elkarteak Antzerkizale zirkuitua izeneko egitasmoa, eta lehenengo esperientzia positibo hura errepikatzeko asmoz, aurten ere martxan jarri dute euskarazko antzerki zirkuitu bat. Egitasmoaren helburua Euskal Herriko txokoak antzerkiz betetzea dela azaldu du elkarteak, eta, batik bat, euskaraz sortutako antzerkia sustatzea eta euskarazko lanei lekua egitea.
Berria 2013/11/14
aurten zirkuitu horretan sartu dituzten herriak. Iragan ostiralean jarri zuten egitasmoa martxan, Usurbilen, Patxi Santamariaren Aktibo toxikoa krisi ekonomikoari buruzko bakarrizketa komikoarekin. Ostiral honetan, berriz, Aorgako Antxon Ayestaran kultur etxean Stereo dantzaantzerkia eskainiko du Miren Gaztaagak, 20:30ean. Maskulinitatearen eta feminitatearen inguruko irakurketak eta hausnarketak egiten ditu Gaztaagak lan horretan, eta norberak bere buruaren inguruan duen irudia eta kanpoan proiektatzen duena kontrajartzen ditu, era berean. Saioa Royoren Arroxalik ere amets egiten du pieza laburra ere eszenaratuko du Aixaixa antzerki taldeak egun berean. Aurtengo zirkuitua abenduaren 13an amaituko dute, Markinako Abarka antzerki taldearen Biba zorrien izurritea lanarekin. Lasarte-Oriako Manuel Lekuona kultur etxean eskainiko dute obra, 22:00etan. Joseba Sarrionandiaren mikroipuinetan Idazlea zeu zara, irakurtzen duzulako oinarritutako lana da, eta Ander Lipusen gidaritzapean egin dute. Iaz hainbat herrik egitasmoan parte hartzeko eskaera egin zuten, eta urtez urte zirkuitua zabaltzeko asmoa agertu du Ehazek. Emanaldi guztietako prezioa bost euro izango da, eta hiru euro, berriz, Ehazeko bazkideentzat.
Egitaraua gaur egun aktiboan dabiltzan talde eta aktoreekin osatu dute. Elkarteak adierazi duenez, zirkuitu horren bitartez hainbat herritako programazioa osatu nahi dute. Euskaraz sortutako antzerkiak bultzada behar duela nabarmendu dute, eta konpromiso horrekin antolatu dutela aurtengo Antzerkizale zirkuitua. Usurbil, Aorga eta Lasarte-Oria izan dira
Euskararen gastua berriro ere murriztu nahi du PPk Arabako aurrekontuetan

Euskaltzaindiaren edo Eusko Ikaskuntzaren diru sailak %33 jaistea aurreikusi du 2014ko kontu proiektuan
Euskara sustatzeko gastua berriro ere murriztu nahi du Arabako Foru Aldundiak, 2014. urterako aurrekontu proiektuan ageri denez. Erakunde jakin batzuei emandako laguntzetan murrizketa handiak daude. Hala, Euskaltzaindia eta Eusko Ikaskuntza finantzatzeko diru sailak heren bat jaistea proposatuko du, bakoitzarentzat 25.000 euro gutxiago. Arabako Bertsozale Elkartearen laguntza ere %37,5 murriztuko dela diote kontuek, 16.000 eurotik 10.000 eurora. Heldu den urterako aurrekontu proiektua atzo onartu zuen Arabako foru gobernuak, zeina PPren eskuetan dagoen. Aurrekontu horietan gastu propioa 415 milioi eurora iristea aurreikusi du. 2013. urtean gastatzea espero duen kopurua baino bederatzi milioi euro gehiago dira. Kontuan hartu behar da aurten luzatutako aurrekontuekin aritu dela Javier de Andresen gobernua. Haatik, urterako ezarrita zuen gastu muga 397 milioi euro bederatzi milioi euro handitzeko aukera izan zuen, zorpetzea handitzeko itun bati esker. Banan-banako diru laguntzei dagokionez, Geu elkarteari ematen zaiona bere horretan uztea jasotzen du proiektuak. Hirinet atari digitala garatzeko 9.000 euro dira. Araba Euskaraz-i dagokionez, laguntzak mila euro gutxiago izango ditu (15.000 euro). Sail berri bat ageri da Euskalerriaren Adiskideen Elkartea finantzatzeko (20.000 euro). Azkenik, Euskoiker fundazioari
Berria 2013/11/15
(2.700 euro) eta Arabako Merkataritza Ganberari (25.000 euro) aurten emandako laguntzak ez dira agertzen.
Foru gobernuak atzo eraman zuen aurrekontu proiektua herrialdeko Biltzar Nagusietara, baina gaur arte ezingo da sailez sail aztertu. Kontuen aurkezpenean aurreratu zuenez, euskara laguntzeko ekintzetan 686.500 euro gastatu nahi ditu datorren urtean De Andresen gobernuak. Kopuru hori euskara politikei zuzendutako programa osoarena bada, aurten baino %25 gutxiago izango da. Guztira, milioi bat inguru izan da aldundiaren aurtengo aurrekontu erreala euskararen esparruan. Murrizketak, zuzenduta Euskara sustatzeko diruak ez du aparteko garrantzirik aurrekontuan. Hala ere, ez da libratu

azken urteetako murrizketa gogorretatik. EAJ buru zuen foru gobernuak onartutako azken aurrekontuan, 2011. urtekoan, programa horri 1,46 milioi euro eman zitzaizkion. Urtebete geroago, aurrekontu hori %30 jaistea erabaki zuen PPk, foru gobernura bueltatu berritan. Kontuan hartu behar da urte horretan aurrekontu orokorra %16 jaitsi zela, euskarari kendutako ehunekoaren erdia. urtean aurrekontuaren bi heren eta milioi bat galtzea eragingo zuen jaitsierak, gauzatu izan balitz. Haatik, babes politikorik lortu gabe, proiektua bertan behera utzi eta aurrekontu luzatuekin aritu da Javier de Andres azken urtean. Luzapen horretan, haatik, euskararentzat soilik 506.000 euro jasotzen zirenean. Hilabete batzuk geroago, ordea, PPren eta EAJren arteko akordio baten bidez, gastua handitzeko foru arau bat onartu zuten Biltzar Nagusiek. Zorpetzeari helduta, luzapenean jasotzen ez ziren diru sail ugarik finantzaketa eskuratu zuten. Horien artean, euskarari lotutako g u z t i a k ze u d e n , b a k a r r a i z a n e z i k . Ondorioz, 2013. urteko aurrekontua ia 2012. urtekoaren pare geratu zen praktikan. 2013. urterako kontuetan artaziak gogotik astintzea erabaki zuten PPkoek euskararen alorrean; hain zuzen ere, %51 murriztea, aurrekontu orokorraren jaitsiera %9 ingurukoa bazen ere. Hautsak harrotu zituen foru gobernuaren proposamenak, eta alderdi abertzaleen kritika eragin zuen. Bi %2,2ko gastu igoera Arabako Foru Aldundiaren aurrekontu propioa 415 milioi euro izango da 2014. urtean. Aurten baino %2,2 gehiago gastatzeko aukera izango du.
Hizkuntz eskubideak defendatu ditu Darponek

Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburu Jon Darponek hizkuntz eskubideak errespetatzea osasun zerbitzu hobea emateko lagungarria dela oroitarazi du. Eusko Legebiltzarrean hartu du hitza, Osakidetzako II. Euskara Planaren harira egin diren hainbat kritikari erantzuteko asmoz. PPk eta UPDk helburu baztertzailea izatea egotzi diote plangintzari.
Goirizelaia: Susperraldi arin baten bidean sartu gara

EHUren aurrekontuek %0,64ko igoera izango dute; 2017. urtea xede, Euskararen II. Gida Plana idatzi dute
A r a z o a k a r a z o, a u r r e k o u r t e e t a k o beheranzko joera geratu egin da, eta susperraldi arin baten bidean sartu gara; berri ona da hori. EHU Euskal Herriko Unibertsitateko errektore Iaki Goirizelaiak 2014rako izango dituzten aurrekontuen balorazioa egin nahi izan zuen atzo, erakundearen gobernu kontseiluan.
Berria 2013/11/15
berretsi du errektoreak, etag o g o r a ekarri du zeintzuk diren unibertsitateko jardunerako ebatziak dituzten lehentasunak: ikerketan aurrerapausoak ematea, graduosteko eskaintza sendotzea eta euskararen erabilera unibertsitateko jardunbide guztietan txertatzea. Helburu horietan urrats tinkoak egite aldera, bi agiri erabakigarri aurkeztu zituzten atzo gobernu kontseiluan: graduondoko eskaintzaren mapa eta Euskararen II. Gida Planaren zirriborroa. Euskara sendotzeko plana Egun euskarak unibertsitatean duen egoeraren diagnostikoa egiten du gida planaren zirriborroak, eta, bide batez, 2017. urtea bitarteko helburuak jartzen ditu. Administrazioko langileen %65-%70i, plana gauzatzen denerako, hizkuntz eskakizunetan derrigortasun data jartzeko asmoa dute. Bada helburu zehatz gehiago ere: irakasleen eta ikertzaileen %52k elebidunak izan behar dute 2017rako, eta ikasleen erdiek baino gehiagok matrikulatzean euskarazko hautua egitea nahi dute. Gradu ikasketetan ikasgaien %81etik gora euskaraz eskaintzea da jomuga, eta graduosteko ikasketetan gutxienez %25 izatea euskarazko eskaintza. Zirriborroaren gaineko zuzenketak azaroaren 28ra bitartean jasoko dira, eta abenduaren 19an gobernu kontseilura
2014rako aurrekontuen aurreproiektua aurkeztu zuten: 395 milioi euro pasatxo izango ditu unibertsitateak bere jardunerako, aurten baino %0,64 gehiago. Hortik unibertsitateko buruzagiaren poza, poz neurtua. Aurrekontuei zuzenketak aurkezteko epea abenduaren 4an hasi eta 16ra bitartean iraungo du, eta, ondo bidean, hiru egunen buruan gobernu kontseilura eramango dute berriro proposamena, onartzeko. Behin betiko onespena Gizarteko Kontseiluak emango dio. Zailtasun ekonomikoak agerikoak diren arren, lanpostu guztiei eusteko asmoa

eramango dute, behin betiko onespena emateko. Graduondoko ikasketen mapak unibertsitatearen eskaintzaren balorazio bat egin du, dituen argi eta itzalen berri emanez. Horien azterketan oinarritu nahi dute EHUko Graduondoko Ikasketen Plan Estrategikoa. 2014ko ekainerako prest nahi dute. Graduondokoak ugaritzea sustatuko du, sarean ikasteko aukerak ugaritzea, eta berariazko eskaintza aberastea. Horiek dira, maparen arabera, egun graduondokoen e s k a i n t z a n d a u d e n e r ro n k e n a r t e a n nabarmenenak. Indarrak bildu nahi dituzte horien inguruan.
Anitz gara
Datu argigarriak eman zituen Kike Amonarrizek herenegun arratsean Tribuaren berbak saioan. Munduko 7.000 hizkuntzen artean, euskara ez dago batere postura txarrean, ia milioi bat hiztunekin. Badakigu, bistan da, frantsesaren, gazteleraren eta ingelesaren erdian itota bizi dela euskara, baina produktiboa dea beti zinkurinaka aritzea? Anitz gara, bil gaitezen zioen Iparraldeko alderdi politiko abertzale baten leloak duela urte andana bat. Zenbait urte geroago, beste talde batek gutxi gara, bil gaitezen aldarrikatu zuen. Zein mezuk ematen du biltzeko gogo gehiago? Zeinek ematen digu aitzina egiteko indarra? Baiona-Angelu-Miarritzen, euskaldunak ez dira %10era heltzen, eta negarrez ari gara beti. Gure buruari sinetsaraziz ezdeus batzuk garela, nago ez ote dugun geure burua oraino gehiago baztertzen. %10 horiek, orotara, 10.000 bat lagun dira. Batzuei gutxi iruditzen bazaie ere, ahanzten dugu 10.000 euskaldun badirela
eremu horretan eta gauza franko egin daitekeela haiekin edota haientzat. Euskarak indarguneak ere baditu Iparraldean: lege babes faltak dinamika handira bultzatu ditu euskaltzaleak eta haiek osatzen duten elkarte mundua. Batzuek erran lezaketen gisan, sortzaile izatera kondenatu gaitu egoera horrek. Zergatik kondenatu bezalako hitz ezkorrak erabili? Sakrifizio bat dea? Euskararen alde lan egiteko gogorik pizten ote die gainerakoei? Urteetako lan boluntario horri esker dago bizirik euskara gaur egun, Iparraldean. Baina aitortu behar da kinka anitzez txarragoan izanen zela, Hego Euskal Herrian euskarak duen indarraren eraginik gabe. Indar hori hauspo bat da euskararentzat, Iparraldean. Ez bakarrik erakundeetatik edota Hegoaldeko euskaltzaleen sakelatik datozen diru-laguntzei esker. Euskararen indar sozialak berak ematen digu energia, euskaraz bizitzeko, euskararen alde lan egiteko. Eneko Bidegain
Errioxan euskara bizi-bizi zabaldu nahi du Araba Euskaraz-ek

Ekainaren 15ean ospatuko da jaia; ateratako dirua Assa ikastolaren etorkizuna bermatzeko izango da
Hasi dira prestatzen jada Assa ikastolako ikasle, langile eta gurasoak 2014ko ekainaren 15ean Lapuebla de Labarcan ospatuko den Arabako ikastolen jai handirako. 1994. eta 1999. urteetako edizioen ondoren, hirugarren aldiz egingo dute bertan Araba Euskaraz. Datorren urteko ediziorako aukeratu duten leloa Mugan, bizi, bizi da. Horren bitartez, ikastola sortu zenetik pasa diren hiru hamarkadetan, ikastolek Arabako Errioxan euskararen normalizaziora bidean egindako lana goraipatu dute ikastetxeko arduradunek. Beste hainbat eragile eta erakunderekin batera aritu dira urteotan. Gaur egun, 370 ikasle ari dira Assa ikastolan. Urtez urte, DBHko zein Batxilergoko ikasle kopurua handitzen ari dela gogoratu du Diana Garrido ikastolako zuzendariak. Lapuebla de Labarca, Oion eta Bastidako ikastolek, eskualdeko ikasleen %60 hartzen dituzte. Bide batez, jaialdia eskualde horretan euskara bizi dela aldarrikatzeko erabiliko dutela esan du. Horrela ikastolaren jaia baino gehiago, euskararen jaia izatea nahi dutela gaineratu du. Bide batez, euskara maite duen oro jaira joatera gonbidatuta dagoela nabarmendu du. Logotipoa Kukuxumusu enpresak egin du. Ez da lehen aldia lan hori egiten dutena.
Berria 2013/11/15
Oraingoan erabili duten ikurra txori bat izan da. Irudi askeago bat eman nahi izan d i o t e l a e s a n d u Ko l d o A i e s t a r a n Kukuxumusuko ordezkariak, besteetan, lurrari eta lekukotasunari lotutako irudiak erabili baitzituzten. Txoriak, mokoan lore bat darama, euskara eta euskal kulturaren altxorra irudikatzen duena.
Egun seinalatua iritsi aurretik, beste hainbat ekitaldi antolatuko dituzte eskualdean. Garraio gastuak Jaialdian biltzen duten dirua ikastolaren diru arazoak arintzera eta Batxilergoko ikasketak egonkortzera bideratuko dute, baina bereziki garraio gastuei aurre egiteko baliatuko dute.

Eskualdean, Haur Hezkuntzatik Batxilergorako eskaintza ematen duen ikastola bakarra Assakoa da. Horregatik, beste herrietako zein Nafarroako eta Errioxako ikasleak elkartzen dira ikastolan Batxilergoko ikasketak amaitzera, Garridok azaldutakoaren arabera. Horrek eskatzen duen garraio azpiegitura ordaintzeko hainbat diru-laguntza jasotzen badituzte ere, ez direla nahikoak esan du Assa ikastolako zuzendariak. Jaialdiarekin ikastolaren etorkizuna bideragarri egitea espero dute.
Erronka nola gainditzen duen

Gutxi iraun dio oporraldiak Kike Amonarrizi. Hara, nik ere nahi nituzke pantailatik kanpo sei hilabete, baina telebista munduan ez dira hainbeste. Mihiluze atzo bertan bukatu zela ematen baitu oraindik. Eta, hala ere, bueltan dugu berriz aurkezlea, oraingoan beste behin hizkuntzaren inguruko programa batekin. Baina orduko hartan hizkuntzarekin jolastea bazen xedea, oraingoan hizkuntzaren inguruan solastea izango da areago, euskararen, eta, oro har, hizkuntzen gaineko kontu jakin-deigarriak erakutsiz. Ze pereza, pentsatuko du baten batek, euskarari buruzko beste saio bat. Eta hizkuntzaren inguruko beste saio bat da, baiki, baina esango nuke dela bestelakoa. Tribuaren Berbak, beraz, asteazken gauean ETB1en estreinatu berria. Akaso saio bat ez da aski programa bat iruzkintzeko. Baina proba egingo dut orain horrela, ikusita saioa bukatu ondorenean egin dudanetan ez zaidala erabat ondo joan. Lehen ekinaldi bat ikusita, beraz, lehen ondorioa: euskarari buruzko telebista saio baten aurrean egon arren, ez du gurean hain ohikoa den ikuspuntu tragikokatastrofistarik ematen. Euskararen egoeraren larrian hazka eta hazka aritu ordez auskalo ze plazer
arraroren bila, arraioa, behingoagatik, erakusten digute euskara modu baikorrean. Gauza erabat estrainioa euskaldunon artean, saioak berak erakutsi zigunez: hizkuntza guztien sailkapen zerrenda bat egitean hiztun kopuruaren arabera, mundu guztiak jartzen zuen euskara azkenen artean. Eta ez, argitu ziguten bezala, euskara munduan hiztun gehien dituzten hizkuntzen %10en artean dago. Bukatu dira euskararen egoerari buruzko negar, lanturu, mainak, beraz? Nahikoa da beti euskararen egoera penagarriaz hitz egiteaz? Hitz egin dezagun halaber alde onez. Ez noski, ausarkeria litzateke-eta, salbatuta dagoelako ideia salduz. Erronka izango da euskararen inguruko mezu positiboekin zenbat atal egin daitezkeen ikustea. Baina saioa izan zen orobat bizia, arina, esan dugu jakin-deigarria. Tenpo kalkulu ona, elementu diferenteen konbinazio ona, edizio lan ona eta gogorra, pentsatzen dut, ez baitu erraza behar Jon Sarasuaren hitzak bost minutura ekartzea. Eta azkenerako xehetasun bat: bukatu zenean, kontxo, bukatu da pentsatu genuela nik eta Twitterreko denbora lerroak. Ea erronka nola gainditzen duen hemendik aurrera. Aritz Galarraga
Inoiz baino diru gutxiago Arabako aurrekontuetan

Hizkuntz politikak sustatzeko programa gastu guztiaren %0,16 izango da, heren bat murriztu ondoren
Banan-banako diru laguntzetan aurreikusi zena egiaztatu da Arabako Foru Aldundiak aurrekontu osoa jakinarazi duenean: euskara sustatzeko programan heren bat gutxiago gastatu nahi du PPren gobernuak datorren urtean. 2012 eta 2013. urteetan euskarari zuzendutako gastuari 341.200 kendu nahi dizkio, orotara. Foru erakundearen aurrekontu propioa aztertuta, gastuaren %0,16 baino ez da izango, azken garaiotako ehunekorik eskasena. Guztira, 686.500 euro izango ditu programak. Oso gutxi dira jaitsieratik libratuko diren atalak. Garrantzitsuena kuadrilletako euskara teknikarien lankidetza finantzatzen duena da (233.000 euro). Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari, euskarazko argitalpenei eta Geu elkarteari bideratzen zaizkien atalak ez dira jaitsiko. Aurrekontu murrizketarik esanguratsuenak, berriz, euskara sustatzeko jardueretan (-%55) eta euskararen erabilera eta sentsibilizazioa bultzatzeko programan (-%62,5) gertatuko dira. Euskaltzaindiak eta Eusko Ikaskuntzak heren bat gutxiago jasoko dute (25.000 euro gutxiago), eta Arabako Bertsozale Elkarteak, %37,5 gutxiago (6.000 euroko murrizketa). 2013. urterako proiektuan ere euskarari murrizketa handia ezarri nahi izan zion Javier de Andres
Berria 2013/11/16
ahaldun nagusiaren gobernuak. Euskara sustatzeko diru saila erdira jaistea aurreikusi zuen, eta aldundiaren aurrekontu propioa %9 murriztea. Haatik, kontu horiek ez zuten gehiengorik lortu Arabako Biltzar Nagusietan, eta luzatu egin behar izan zituen. Euskaren aurrekontuari dagokionez, azkenean 2012 urteko kopuru berari eustea ahalbidetu zuen PPren eta EAJren arteko itun batek, zorpetzea handitzean oinarrituta.
Aldundiaren proiektua kritikatu zuen atzo EH Bilduk. Koalizioaren ustez, Arabak eta Gasteizek ezin dituzte jasan PPk egindako beste aurrekontu batzuk, eta txeke zuririk ez emateko eskatu zieten oposizioko taldeei.
bi saio irekitan landu ostean, herritarrek eginiko eskaerak aintzat hartu eta txostena igorriko diote Uemari. Eskaera onartuz gero, mankomunitateko 72. udalerria izango da.
Ueman sartzea erabaki du Markina-Xemeingo Udalak

Bildu eta Aralarren babesarekin, Ueman sartzea ebatzi du Markina-Xemeingo Udalak (Bizkaia). Gaia
Osakidetzan ere arnasguneak

UEMAren helburu nagusia da herritarren bizitza sozial zein pribatu osoa euskaraz izan dadin bideak urratzea, udalerri euskaldunetatik abiatu, udaletatik igaro eta gainontzeko erakundeetaraino iritsiz. Osasungintza euskalduntzeak helburu horren gauzapenean berebiziko garrantzia hartzen du. Izan ere, egunero milaka herritarrek jasotzen dituzte osasun zerbitzuak, eta gainera, Osakidetza Euskal Herriko lantegirik handienetarikoa izaki, milaka langileren euskalduntzean eragin dezake administrazioak, berau euskaldunduz gero.
Iritzia 2013/11/16
harago ere badu eraginik; euskararen arnasgune diren udalerrietan, euskara nagusi den eremuan, 350.000 herritar inguru bizi dira gaur egun, erdarazko gunea sortu eta bertako egoera soziolinguistikoari kalte egiten baitio. Horretaz gain, herritarren hizkuntza eskubideak etengabe urratuak izaten ari dira. Datu esanguratsu batzuk aipatzearren, EAEko UEMAko 57 udalerrietatik 28 udalerritan arazoak ditugu oraindik oinarrizko osasun ze r b i t z u e t a n . 2 7 u d a l e r r i t a n e t xe k o medikuekin, eta 15 udalerritan pediatrekin. Etxeko medikuen kasuan, 27 udaletan oraindik hizkuntza eskakizuna egiaztatu gabeko 45 mediku daude. Eta pediatren kasuan, berriz, arazoak dauden 15 udalerrietatik 8tan, dauden pediatretatik batek ere ez du dagokion hizkuntza eskakizuna egiaztatua. Gauzak horrela, Osasun Saila euskararen erabilera normalizatzeko II. Plana lantzen ari den honetan, bere iritzia eman nahi du UEMAk. Betiere, ikuspegi eraikitzailea izan eta plana bera hobetzeko asmoarekin. Lehenengo eta behin, aitortu behar dugu positibotzat jo dugula euskalgintzatik horrenbestetan egin ditugun hainbat eskakizun jaso egin direla plan honetan. Hainbat puntu positibo aipatzearren, zuzendaritzei planaren lidergoa izatea eskatzen zaiela, lan-hizkuntza izan dadin urratsak proposatzen dituela, bezeroak euskaraz artatzeko mekanismoak martxan jartzea aipatzen dela, hizkuntzaeskakizunei dagokienez, DD (derrigortasundata) lanpostu gehiagori jarri zaiela udalerrien
Gogoratu behar da herritarrek zerbitzuak jasotzeko eskubidea duten neurri berean administrazioak zerbitzu horiek euskaraz eskaintzeko betebeharra duela. Gaur egun, ordea, urruti gaude eskubide horiek izatetik eta betebehar horiek betetzetik. UEMAri dagokionari lotuta, Mankomunitateak egindako azterketaren emaitzek erakusten dutenez, udalerri euskaldunetan ere ez da ziurtatzen euskarazko osasun zerbitzua. Eta horrek osasun arlotik

egoera soziolinguistikoen arabera kokatuz exijentzia maila. Dena den, udalerri euskaldunen ikuspegitik Euskara Plan honek baditu hutsuneak. Izan ere, ez ditu asetzen herri euskaldunek dituzten behar linguistikoak. Euskara nagusi den udalerrietan biztanleen %70etik gora euskaldunak diren herrietako osasun zerbitzuetan lan hizkuntza euskara izan dadin, urgentziazko neurriak hartzea beharrezkoa ikusten dugu. Izan ere, osasungintzan ere arnasguneak sortu ezean, nekez lortuko da Osakidetzan euskararen normalizazioa. Adituek esana da, hizkuntza bat garatuko bada, bera nagusi den guneak edo esparruak behar dituela. Horretarako, ezinbestekoa da aldeko politika aktibatzea, eta hori horrela izan dadin, neurri juridikoak hartzea eta modu orekatu batean inbertsio ekonomikoak egitea. Ezin dugu langileak euskalduntzen dirua etengabe xahutzen aritu eta, aldi berean, langile elebakarrei atea irekita utzi. Langile berriei euskaraz aritzeko gaitasuna ere eskatu behar zaie ezinbestean, bestela, Osakidetzan euskarak gaixo kroniko izaten jarraituko du. Azkenik, eta Osakidetza euskalduntzeko I. Planean jasotako asmoen %60a soilik bete zela jakinda, beharrezko deritzogu jarraipen batzorde eraginkor, ireki eta gardena eratzeari. Izan ere, Euskara Plana ausarta izatea garrantzitsua bada, are garrantzitsuagoa da planean jasotako asmoak gauzatzea. Osasun Sailak Osakidetza euskalduntze bidean aliatuak nahiko balitu, lankidetzarako gune berriak ere eskaini beharko lituzke. Kasu horretan, UEMA prest dago laguntzeko, dagokion eremutik eta ahal duen neurrian. Malen Belaustegi Uemako lehendakaria
Manipulazioa salatu dute Nafarroako irakaskuntza publikoaz

Bereziki larria. Halakotzat jo zuten atzo ELA, LAB eta EILAS sindikatuek Diario de Navarra egunkariak Nafarroako irakaskuntza publikoari buruz argitaratu zuen berria. Guardia Zibilak egindako txostena oinarri hartuta, ezker abertzaleak hezkuntza kontrolatu nahi duela plazaratu zuen. Atzo, artikulu hori mintzagai izan zuen Nafarroako Gobernuko presidente Yolanda Barcinak: Kezkatzen nau ETAren izenean hil duen norbait haurren irakasle
izateko aukerak, erran zuen. Barcinaren eta Diario de Navarra-ren kanpaina da hau guztia; herritarren mobilizazioa behar dugu manipulazioaren aurka, eta hezkuntza publikoaren alde, salatu zuten sindikatuek. Ezin dugu zerrenda beltzik onartu, erantsi zuten.
Ukan dena itzultzeko bide bat

Seaskaren Lagunak elkarteak lehen bilkura egin du; Seaska laguntzeko iturri berriak lortzea du xede
Bilkurarako deia Facebooken bidez ikusi zuen Amaia Etxeleku Seaskako ikasle ohiak. Marie Zubillaga ama konbentzitu, eta biak joan ziren atzo goizean Seaskaren Lagunak elkarte berriaren lehen hitzordura. Hasierako ideia ikasle ohiei zabaldu baitzien Patxi Bergarak. Hori ere ikasle ohia izanik. Ikasle ohi gisa lanean ari eta agian oraindik guraso ez direnek zergen zati bat Seaskari eman zezaten, hark dituen arazoei aurre egiten laguntzeko. Hortik abiatu zen dena. Baina asteak aitzinatu arau, ideia zabalduz joan da.
Berria 2013/11/17
kanpotik dirua bildu. Atzo argiki berretsi zuten guztiek laguntza mota eta ideia berri guztiei zabaltzea dutela orain xede Seaskaren Lagunek, baita ikasle ohiak baino haratago ere, Seaska lagundu nahi duten orori. Diru iturri eta harreman iturri izanez elkartea. Bilkuran berean bazegoen ikasle ohi ez baina guraso ohi izaniko bat, Marie Zubillaga ama, hain zuzen. Garai batean izana da Angeluko ikastolako lehendakari, baina gaurko egunean ez du gehiago kargurik Seaskan, ez loturarik, haur guztiak Seaskatik kanpo baititu orain. Eta lotura hori zaio nonbait eskas orain, justuki. Elkartea Seaskan segitzeko modu bat bezala ikusten du, laguntzeko era bat: Momentu batean itzuli behar duzu zuk ukan duzuna besteentzat. Bakoitzak pixka bat ematen badu, gutxiago eman beharko dute betikoek. Seaskak egiten duen lana handia da. Eta laguntzeko bakoitzak pixka bat eman dezala, besterik gabe. Sinpleki errana, atzoko lehen bilkurak erakutsi zuenaz, ez dena hain sinple agertzen gauzatzeko mementoan.
Bilkurara bildu Andoni Alberdi hendaiar ikasle ohi gazteak, adibidez, aurten lehen aldiz ordaindu ditu zergak. Dohaintza ideia egokia zaio, baina ez du horretan mugatu nahi: Dirua bildu behar da, eta hori da dirua biltzeko metodo bat. Baina badira beste metodo interesgarriak. Batzuek dirua baino nahiago dute denbora eman, eta lan egin eta
Elkarte berriaren estatutuak fintzeko, hiru probintzietan gaindi sarea sendotzeko bideak jorratzeko, ideia berriak garatzeko, lana bada, baieztatu zuen Patxi Bergarak. Eta elkartearen sortze ofizialerako beste bilkura bat finkatzea erabaki zuten atzo. Urtarrilaren 11n izanen da, 10:00etan. Beti Seaskaren Kanboko egoitzan. Seaskako Paxkal Indo presidentea

ere bilkuran zen, Seaskak nola funtzionatzen duen azaltzeko eta laguntzeko aukerak esperientziekin aberasteko. Atzo bazeuden jada hiru probintzietako ordezkariak. Artean, Xiberoko Ikastoletako Ikasle Ohiak elkartekoak. Duela hiru urte sortu zuten elkartea haiek, Zuberoko ikastolaren 40 urteen ospatzeko, harremanak berriz sustatzeko asmoz. Ikusgarri bat muntatu zutela, izan diru irabaziak ikastolarentzat izan ziren: Baina egia da ohartu garela ikastola beti sos beharretan dela. Eta ez zarelarik ikasle gehiago, ez guraso, parada eder bat da tarte horretan diren ikasle ohiek, zein besteek, eskukaldi baten emateko, elkarteko Ihitz Iriarteren hitzetan. Agian ez betiko Botere publikoak ahantzi gabe: Lehentasuna argi eta garbi izan behar da, beti, diru publikoaren lortzea, Indok erranik. Euskarak eta Seaskak merezi baitute. Seaskari eman zaizkion ardurengatik. Seaskak hitzar men bat badu gaur egun EEP Euskararen Erakunde Publikoarekin eta [Frantziako] estatuarekin hezkuntza eta euskararen gaia eramateko; beraz, logikoa da diru publikoa eskuratzea.
Baina, halere, proiektu bat ezin osatuz ari badira: Seaskaren Lagunek laguntzen ahalko dute, Herri Urratsekin egiten den bezala. Edo ikastolek egiten dute bezala betidanik. Baina agian ez betiko. Ekinaldia Seaskaren ongileen kudeaketa baten moduan ikusten du Indok: Seaskak jadanik emaile anitz baditu. Eta emaile horiek kudeatzen ahal badituzte Seaskaren Lagunek, antolatuagoa izanen da.
Osakidetzako euskara plan berria ez du ongi ikusi ELAk

Osakidetza prestatzen ari den euskara plan berria aurrekoaren jarraipena dela uste du ELA sindikatuak. Konpromiso zehatzik eta aurrekonturik gabea da. ELAk ohartarazi du euskalduntzea era naturalean etorriko balitz bezala jokatu dutela planean, langile erdaldunak erretiratu ahala lortuko balitz bezala. Euskalduntzeko jardueretan ahalegina eskatu du.
Osakidetzari eskatu diote itundutako enpresei hizkuntz irizpideak ipintzeko

EH Bilduk eta EAJk agiri bateratu bat egin dute Osakidetzako II. Euskara Planaren harira Eusko Legebiltzarrean
Egoera bat irudikatzeko eskatu zuen EH Bilduko legebiltzarkide Rebeka Uberak atzo Eusko Legebiltzarrean. Zer gertatuko litzateke erdal hiztun bat medikuarengana joan eta hark esango balio 'ez dizut ulertzen'?. Birritan galdetu zuen: Zer gertatuko litzateke?. Zer pentsa eman nahi izan zien gainerako taldeetako legebiltzarkideei. Eta salaketa egin zuen, ataka hori herritar askorentzat ohikoa dela azalduz: Etengabe gertatzen zaigu euskaldunoi. Era horretan aurkeztu nahi izan zuen Euzko Alderdi Jeltzalearekin batera Osakidetzako II. Euskara Planaren harira zirriborroa idatzita dago 2019a bitarteko asmoekin itundutako erdibideko zuzenketa bat. EH Bilduren ekinbidez hitzartutako testua da. Sei puntu ditu, eta osasun zerbitzu publikoa euskalduntzeko bidean akordio zabal bat premiazkoa dela iruditzen zaielako hitzartu dituzte. Bozketa ere horregatik egin zuten puntuka, eta denak onartu ziren. Hainbat eskakizun dira. Esaterako, Osakidetzari eskatu diote 2014tik hasita hizkuntz irizpideak ezartzeko itundutako enpresa denei. Testuko hainbat punturekin bat egin zuen PSE-EEk. PPk, aldiz, ezezko botoa eman zien eduki guztiei. Osakidetza euskalduntzeko aurreko plana 2005ean jarri zen indarrean, eta aurten egin da ebaluazioa. Agerian geratu dira hainbat gabezia eta zailtasun, eta, hain justu, atzo hitzartutako eskakizunetako bat da plan berria egitean gogoan
Berria 2013/11/19
hartzeko eduki hobegarri horiek guztiak. Plana nola betetzen den neurtzeko egutegi bat ere ezarri nahi dute, ildo horretan. Hartara, berandu baino lehen jakin ahal izango da ondo doan.
Era berean, eskatu dute, arrakasta izan dezan, beharrezkoa dela planaren arduradunak izendatzea Osakidetzako zerbitzu erakunde guztietan, eta, halaber, horiek ere euskara plan espezifikoak diseinatu eta hasi behar dituztela 2014 amaierarako. Kontratazioetan, euskara alde Kontratazio politika ere hizpide dute agirian. Lehentasunezko unitateetako kontratazio behinbehinekoa dela eta, Jaurlaritzari eskatu dio langile horiek hartzean euskaraz jakitea lehenesteko. Enpresa hornitzaileekiko harremanetan ere hizkuntz irizpideak eskatzea nahi dute.

Kontratazioarekin lotutako puntua eta itunpeko enpresekin lotutakoa, bi puntu horiek geratu ziren, hain zuzen ere, PS-EEren oniritzirik gabe. PSE-EEko legebiltzarkide Blanca Roncalek esan zuen gogoratu behar dela Osakidetza euskalduntzeko prozesuaren abiapuntua zein girotan egin zen. Ahaleginak egin behar dira, baina euskara ikasteko aukerarik izan ez duten herritarrei ezin zaizkie emaitzak laster batean eskatu, kritikatu zuen. prozesuan hainbat disfuntzio izan direla salatu zuen, eta baztertu egin direla funtzio publikoan aritu nahi duten hainbat lagun. Euskara inposatu dela esan zuen. Jeltzaleen izenean, PPren kritikei lotuta, Miren Josune Gorospek Osakidetza euskalduntzeko prozesua defendatu nahi izan zuen. Legea betetzen du Osakidetzaren II. Euskara Planak. Osasunbideko hizkuntz eskubideen urraketez ohartaraziko du Uemak Udalerri euskaldunen mankomunitate Uemak hitza hartuko du gaur Nafarroako Parlamentuan Osasunbidean hizkuntz eskubideen urraketak ohikoak izaten direla salatzeko. Legearen abaroa dute eremu euskaldunetan bizi diren euskal hiztunek, baina errealitatean ez da horren aldeko urratsik egiten. Osasun etxeetan ez da euskarazko zerbitzurik bermatzen, salatu du mankomunitateak. Horren berri emango du gaur Nafarroako parlamentarien aurrean, eta arazoa konpontzeko proposamenak aurkeztuko ditu. Udalerri euskaldunetako liburutegi askotan, halaber, langile euskaldunik ez dela aritzen oroitaraziko du, eta konponbideak eskatuko ditu horretan ere.
Epe motzeko helburuak nekez beteko direla esan zuen. Belaunaldi berriak heltzen ez diren bitartean, ez da Osakidetza guztiz euskaldun bat izango. PPko kide Laura Garridok, berriz, azeleragailua zanpatzea egotzi zien agiriaren aldeko alderdiei; Osakidetzan euskara zabaltzeko
Uemak liburuzain eta osasun langile elebidunen eskea egin du Nafarroako Parlamentuan
Eremu euskalduneko liburuzain bakar batek ez du egun hizkuntza eskakizunik; osasun arloan ere langile gutxik
Nafarroako 35.000 biztanle inguru bizi dira, gaur egun, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen sarean; euskaldunen indizea %70etik gorakoa duten hamalau herritan daude banatuta, eta euskaraz bizitzeko konpromisoa hartua duten udalerriak dira guztiak, mankomunitatearen abaroan horretarako aurrerapausoak eman nahi dituztenak.
Berria 2013/11/20
artean: eremu euskalduneko liburuzainei eta emakumeen zentroetako langileei hizkuntza eskakizunak ezartzeko. Uemako zuzendaritza batzordeko Jon Abrilek eta Eneka Maizek hartu zuten hitza. Egoera zaila islatu zuen Abrilek: Hizkuntza eskubideak etengabe urratzen dira, eta hizkuntza erabilerari buruzko irizpideak ez dira aintzat hartzen. Adierazi zuenez, eremu euskalduneko bederatzi herri daude Nafarroako liburutegien sarean sartuta, eta hamar langile ari dira. Legearen arabera, eremu euskalduneko biztanleek bermatuta behar lukete euskarazko zerbitzua, baina liburuzain postu horietatik bakar batek ere ez du hizkuntza eskakizuna ezarria. Oso larria iruditzen zaie. Abril: Gai hau aukeratu dugu liburutegiek kultur sarbiderako berebiziko garrantzia dutelako. Alde horretatik, Asnabirekin batera hitzartutako eskakizunen berri eman zuen. Hara gako nagusiak: lanpostu denei hizkuntz eskakizuna jartzea, eskakizun hori C1 mailakoa izatea, eta egun lanean ari diren liburuzainak euskalduntzeko plan bat martxan jartzea. Eskatzen dute eremu mistoko postu batzuei, halaber, hizkuntza eskakizuna ezartzeko, eta urratsak egiteko, oro har, Nafarroa osoko liburutegietan euskararen presentzia handitzeko. Osasun arloan ere egoera iluna islatu zuten; Osasunbidean ere erdara nagusi da eremu euskaldunean, non eta euskaldunak lege geriza behar lukeen udalerri horietan. Hara datuak: 131
Baina bai horietan, bai eta eremu euskalduneko gainerakoetan ere biztanleen %72 euskaldunak dira, zailtasunak handiak dira, eta, atzo, hain justu, horien berri ematera joan ziren Nafarroako Parlamentura Uemako ordezkariak; OEE Osasuna Euskalduntzeko Erakundearekin eta Nafarroako Liburuzainen Elkarte Asnabi elkartearekin hitzartutako hainbat eskakizun plazaratu zituzten. Bi hutsune nabarmen betetzeko eskaera egin zuten, beste hainbaten

lanpostutatik 31k bakarrik dute hizkuntza eskakizuna ezarrita, eta denek V1 mailakoa. Oinarrizkoena. Ez du bermatzen euskarazko komunikazioa, salatu zuen Eneka Maizek. Harrigarria bada ere, ez dago bakar bat ere V3 eskakizunarekin. Altsasu, Elizondo, Etxarri Aranatz, Irurtzun, Leitza, Lesaka, Doneztebe eta Ultzamako osasun zentroetako datuak izan zituzten hizpide. Horietako zuzendariek ez dute jarria hizkuntza eskakizunik, eta erizainen arduradun bakar batek ere ez. Hori ere politika jakin baten isla dela argi dute Ueman. Lanpostu elebakarrak Emakumeen arretarako hiru zentrotako datuak ere eman zituzten: Etxarri Aranatz, Elizondo eta Burlatakoak. Eremu euskalduneko andreen artarako horiexek daude. Hamasei langile ari dira, baina postuetako bakar batek ere ez du hizkuntza eskakizunik ezarria. Ondorioa argia da. Eneka Maiz: Ia ezinezkoa da horietan euskaraz artatua izatea Alde horretatik, Uemak, OEErekin batera, hainbat eskakizun egin ditu. Eremu euskalduneko osasun etxeetako lanpostu guztiei hizkuntza eskakizun elebiduna jartzea, eta pediatrak, medikuak eta jendaurrean ari diren langileak lehenestea. Horietan V3 maila eskatzea proposatu dute. Halaber, emakumeen arretarako zentroetako lanpostuetarako ere eskakizun elebiduna ezartzeko eskatu dute, eta plaza ordezkoetan ere ziurtatzeko langile euskaldunak egongo direla. Era berean, gainerako alorretan ere seinaleak, txostenak, inkestak eta abar euskara txertatzen hasteko eskakizuna egin dute. Elkarlanerako deia egin du Elkarlanerako prest gaude, Uemako ordezkari biek sarri azaldu zieten atzo parlamentariei, elkarlanean aritzeko borondatea. Ez zuten parlamentari denen partetik atxikimendu bera lortu, ordea. Nekane Perezek (Aralar-NaBai) eta Bakartxo Ruizek (Bildu) lotsa azaldu zuten aurkeztutako datuen inguruan. Kritika egin zioten Nafarroako Gobernuari daraman hizkuntza politikagatik, eta borondatea azaldu zuten egoera aldatzen saiatzeko. Uemak atzo salatu zuen hainbat bilera eskakizun egin dituztela gobernuko ordezkariekin auzi horiek argitzen saiatzeko, baina antzuak izan direla beti egindako ahaleginak. Alde horretatik ere laguntzeko asmoa azaldu zuten bi parlamentariek. Ruiz: Kezkagarria iruditzen zaigu administrazioak erantzunik ez ematea. Perezek azaldu zuen, gainera, egingarriak direla proposamenak. Gainerako taldeek ez zuten, ordea, tankera horretako jarrerarik izan. Esker oneko hitzak izan zituzten guztiek Uemako ordezkarientzat, baina agerian utzi zuten hizkuntza eskubideak errespetatzea ez dutela lehentasunen artean. Osasunbideko datuen harira izan zen hori, batez ere, agerikoa. UPNko parlamentari Javier Lorentek, esaterako, Uemako kideei emandako erantzuna baliatu zuen, gobernuari egindako kritikak gaitzesteko. Euskara ezabatu nahi dela? UPNk behintzat ez. Areago: Gobernuak legea betetzen du; jakina, eskura dauden medikuen artean. Ahal den guztia egiten da l a n g i l e e u s k a l d u n a k j a r t z e k o e r e mu euskaldunean. PSNtik Samuel Caro mintzatu zen. Ez dut polemikarik nahi, hasi zen. Lehentasuna ez da hizkuntza; zerbitzu ona ematea da. Ezkerrako eta PPko ordezkariak ere, ildo berean. Kontu hartu zien Eneka Maizek: Harridura sortu digu profesional euskaldunen profesionaltasuna auzitan jartzeak. Eta aldarri egin zuen: Legeak badio eskubidea dugula, ezin da ezbaian jarri. Pozik dira agerraldiarekin, emaitzen zain.
Errezeta zaharrak sendatu gabeko gaitzari

Osakidetzak Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren zirriborroa aurkeztu du Osasun Sailak, eta ekarpenerako fase bat ireki. Plan horrek 6 urteko iraupena izango du 2013tik 2019ra. Osakidetzako II. Euskara Planari bere argiilunak ikusten dizkiogu. Euskararen ezagutzan ez ezik, erabileran jartzen du indarra, eta hori poztekoa da, Osakidetza euskaldundu dadin funtzionamendua euskalduntzea ezinbestekoa dela aitortzen duelako. Planaren helburuek, ordea, ez dute hori berresten, eta euskara zerbitzu hizkuntza gisa mugatzen du, baldintzak dauden kasuetan, lan hizkuntza bilakatzeko aukera aipatuz. Gure ustez, euskarak lanhizkuntza, komunikazio-hizkuntza eta zerbitzuhizkuntza izan behar du, eta planak hori jaso behar du, eta plangintza gisa eta modu progresibo zein ordenatuan egiten dela ziurtatzeko mekanismoak behar ditu. Norabide horretan egiten diren urratsak prozesua at ze r a e z i n e z k o b i l a k at u b e h a r d u t e. Osakidetzako Euskara Planak baldintza aproposak sortzen lagundu behar du, ez bakarrik baldintza horiek aprobetxatu. Bestalde, aipagarria da euskara planaren aplikazio eremua zabaltzen dela, eta zerbitzu erakunde guztiak, EAEko osasun-arretaren egituran txertatutako zentro zein zerbitzuak (adibidez, Asuncion klinika, Onkologikoa...) eta zenbait administrazio ere barne biltzen dituela, kasurako unibertsitatea. Beraz, euskararen normalizazioa Osakidetzaren barruan modu integralean gauzatuko dela ulertzera ematen du. Erakunde horiek guztiek, ordea, Euskara
Iritzia 2013/11/20
Planean jasotzen dena bermatzeko, Ekintza Plan propio zein espezifikoa behar ezarritako irizpideak betetze aldera.
dute,
Plan horretan, funtsezkoak diren oinarrizko elementuak ez dira jasotzen. Aurreikusitako helburuak lortzeko, ezinbestean borondate politikoa, erantzukizuna eta konpromisoa behar dira. Kasu honetan, PNVk, PSOEk egin zuen modura, hitz politak erabili ditu, baina premiazko neurriak alboratuz. Planak aurrera egiteko, baliabideak eta aurrekontua behar ditu, ekonomikoak eta giza baliabideak. Hizkuntza politikarekiko PNVren borondate politikoa bistan da, euskarari aurrekontuetan eskainitako diru kopuruari erreparatzen badiogu, aurrekontua nabarmen murriztu baitu, eta inbertitutako diru murritz hori ezagutzara mugatu. Gainera, bada garaia euskara gastuen ataletik atera eta inbertsioen ataletan kokatzeko. Ohartarazi nahi dugu, halaber, Eusko Jaurlaritzak egunotan aurkezturiko aurrekontu proiektuak ez diola inolako diru partidarik esleitzen Osakidetzako Euskara Planari, ez Hizkuntza Politikaren barruan, ez eta Osakidetzarako aurrekontu proposamenean ere.

Norbaitek esplika dezake nola jar daitekeen martxan Euskara Plana inolako baliabide ekonomikorik gabe? Adierazgarria, ezta? Ezinbestekoa iruditzen zaigu euskalduntze prozesuan inplikaturik dauden sektore guztiekin osasun zerbitzuak euskalduntzeko planaren nondik norakoak aztertzea eta langileekin adostasunak lortzea. Plan berri horretan, sindikatuon parte hartzea ez da bermatu, ez diseinuan, ezta garapenean ere. Langileon parte hartzerik gabe garatu nahi da Euskara Plana. Subjektu guztien inplikaziorik gabe, planaren eraginkortasuna bera zalantzan jartzen da. Hemendik 3 edo 6 urtera, planaren ebaluazioa egiten denean, PNVk esango du langileok ez dugula borondaterik agertu, baina eurek baztertu, alboratu, diskriminatu dituzte langileak. Finean, ezin dugu ahaztu euskara plana tresna bat dela eta garatzeko bitarteko ekonomikoak eta giza baliabideak behar dituela, eta, noski, inplikatutako pertsona ororen babesa. Langileoi konpromisoa eskatzen zaigu, baina zerekiko hartu behar dugu konpromisoa, lidergorik edota funtziorik aitortzen ez digun plan batean? Konpromisoa bake soziala da PNVrentzat? Aurreko planean bezala, ordea, erantzukizuna norbanako zein langileengan ezartzen da, Osakidetzak euskaraz ez funtzionatzearen ardura langileen bizkar jarriz. 67/2003 Dekretuaz ere bi hitz. PP-PSEk onartua, euskararen gaitasun maila ez-egokiari nahikotasun maila bat aitortzen dio, ondorioz ezagutza langile kategorietara egokituz eta euskararen gaitasuna mugatuz. Alde horretatik, ezinbestez, uste dugu kontratazio berri guztietan ziurtatua egon behar duela euskaraz lan egin eta komunikatzeko gaitasunak. Bide horretan, bada beste beste puntu onartezin bat: langileen salbuespena. Planteamendu horrek muga errealak ditu, eta ez du kontuan hartzen langileen batez besteko adina oso handia dela eta langile gehienak euskara ikastetik salbuetsita geratzen direla. Gainera, kontratazioa berriak ikaragarri jaitsi dira, eta planaren eraginkortasuna zalantzan jarri da, eta langile euskaldunen sarbidea mugatu. Euskara Planaren lidergoa arduradunen esku uzten da, kontutan hartu gabe aurreko ebaluazioan jasotako ondorioa, hau da, zuzendaritzen lidergo eta inplikaziorik ezak Planaren eraginkortasunean eta helburuen betetze mailari dagokionez eragin negatiboa izan duela. LABen ustez, langile zein zuzendaritza modu parekidean osaturiko Euskara Batzordeak izan behar du Euskara Planak behar duen lidergoa. Noski, langileek bezala, zuzendaritzakoek erantzukizun handiko subjektu aktibo izan behar dute, bakoitza bere eremuan. Oro har, plan horrek indar gehiena harrera guneetan jartzen du lehen momentuko sua (hizkuntza eskubideak) itzali edo kontrolatzeko, eta horren atzean dekoratuak soilik, inongo bermerik gabe. Osakidetzan euskara normalizatuko bada, egin beharreko bidearen inguruko adostasunak lortu eta konpromisok hartu behar dira. Horregatik, Eusko Jaurlaritzari hiru eskakizun egin nahi dizkiogu: batetik, Euskara Planari lehentasuna eman eta hori garatzeko beharrezko baliabide zein bitartekoak (aurrekontua) ziurtatzea; bestetik, osasun zerbitzuen funtzionamendua euskalduntzea helburu duen plana izatea; eta, azkenik, Osakidetzan parte hartzen duten subjektu guztien parte hartzea, inplikazioa eta erantzukizuna. Leire Garro eta Edurne Larraaga LAB sindikatuko osasun sektoreko arduraduna eta euskara idazkaria
Irakasle euskaldunen atzetik

Hezkuntza ere iritsi da Guardia Zibilaren ikerketapera. Nafarroan D ereduan ari diren irakasleak ikertzen aritu da, ezker abertzalearekin zer-nolako lotura duten aztertzen, hezkuntza ETArekin lotzeko helburuarekin. D ereduan aritzen diren 28 eskolatako irakasleak ikertu ditu Guardia Zibilak ez dute zehaztu zein; soilik Nafarroa iparraldekoak direla, eta ondorio bat atera du: lau irakasletik bat etazalea da, ETAren inguruarekin nolabaiteko harremana duena. LAB sindikatuko kide izatea, adibidez, aski izan dute hori esateko. Espainiako Gobernuak bilera bat egin du jada UPNrekin, zer neurri hartu erabakitzeko. Nondik jo dezaketen galdetuta, isiltasuna da erantzun. Filtrazioen bitartez eman dute ikerketa horren berri. Diario de Navarra-k argitaratu zuen aurreko astean lehen berria. El Mundo eta ABC batu zitzaizkion atzo. Titulu deigarrietan eman dute. El Mundo, atzo: Guardia Zibilaren alerta: ETA Nafarroako eskoletan infiltratu da. Guardia Zibilarenean galdetuta, baieztatu dute txosten bat egin dutela irakasleei buruz, eta zuzenak direla horren harira argitaratutako albisteak. Zerrendak osatu ditu irakasleen datuekin Guardia Zibilak. Haren arabera, gaur egun Nafarroako 155 ikastetxetan ematen dute euskara hutsezko eredua. Haietako 28 aztertu dituzte. Eta zorrotza da egindako jarraipena: zein sindikatutako kide diren, legez kanpo utzitako zerrendetan ageri ote diren,
Berria 2013/11/22
Guardia Zibilak zelatatu egin ditu D ereduan ari diren Nafarroako 1.600 maisu-maistra, ETArekin zerikusia dutela frogatzeko asmoz. Lautik bat etazalea dela ondorioztatu du, hanka sartzez betetako baieztapenak eginda
senideren bat preso ote duten, kartzelara bisitan joaten ote diren... Etazaletzat jo dituzte horietakoren bat betetzen duten maisu-maistra denak. Lautik bat.
Zerrenda beltzak Osotara 1.652 irakasle ikertzen aritu dira, eta 441 etazale aurkitu dituzte. Gehienak, 241 irakasle, Batasunaren inguruko taldeekin zerikusia dutelakoan dituzte susmopean. Zein elkarte diren ez dute zehaztu; soilik hainbat eremutako taldeak direla. Beste 70 seinalatu dituzte ezker abertzalearen antolakundeetan partaide direlakoan. LABekoak dira 33. Oso larria da. Akusazio larriak egin dituzte. Eta ikusi behar da nola egiten duten, noiz, eta nork. Kezkaz mintzo da Iker Garin LAB sindikatuko ordezkaria. Zerrenda beltzak hartu ditu ahotan. Uste du erreformaren aurka sortu den mugimendua estali

nahian ari direla halako ikerketak eginez. Kontuan hartzekoa da testuingurua. Batetik, administrazioko azken hauteskundeak. Lehen indarra LAB da Nafarroako sektore publikoan, igoera handia izanda: 58 ordezkari lortu zituen, aurreko bozetan baino hamabi gehiago. Irakaskuntza du indarguneetako bat. Bestetik, sindikatuen arteko batasuna oso indartsua Nafarroan, murrizketa giroak eta erreformaren aurrean UPN babesle izateak eraginda. Sindikatuek irizten diote hori zapuztu nahi dutela. duela martxan hezkuntza kontrolatzeko, ETAren jardun terrorista legitimatzeko eta justifikatzeko. Nabarmendu dute ikertutako irakasleen %5 noizbait atxilotu dituztela ETArekin lotuta. 13 lagun dira. Guardia Zibilaren arabera, ETA justifikatzea lortzeko eta hezkuntza sistema aldatzeko bidean, euskarazko ikastetxeak dira indarguneetako bat. Eta hari horri tiraka, hezkuntzako eragile bat seinalatu dute argi: Sortzen Ikasbatuaz elkartea. Beste hanka sartze argi bat hor dago. Ikerketak dio sare pribatuko ikastolek ere lagundu egiten dutela ezker abertzalearen eginahal horretan, eta ikastola horiek biltzen dituela Sortzen Ikasbatuaz taldeak. Ez. Sare publikoko eskoletatik lan egiten duen taldea da. Ikerketaren berri kezkaz hartu dute talde horretan ere. Oso bide arriskutsua ireki dezakeela ikusten dugu, azaldu du Gari Torregrosak. Txostena manipulatua dela garbi utzi du, baina ez du sartu nahi joko horretan. Hezkuntzaren alde lanean segituko dutela, hori nabarmendu du etengabe: Eskola parte hartzaileagoa, haurren eskubideak aintzat hartzea, eta euskaratik eleaniztasunerantz jotzea, horiek ditugu xede. Euskarazko denak, ikastola Eta euskarazko hezkuntza bihurtu da, berriro ere, horretarako lanabes. Euskaraz jarduten duten irakasleak bakarrik ikertu dituzte txostenean. Sare publikokoak, ustez. Ezker abertzalearen eragina Nafarroako Foru Erkidegoko irakaskuntzako sare publikoan du izena txostenak. Sare publikoa soilik aztertu ote duten, hori da zalantza. Ikastolak aipatu dituzte txostenean behin eta berriz. D ereduko eskola guztiak ikastola gisa hartu ditu Guardia Zibilak, eta sare publikokotzat hartu ditu. Tesia da ezker abertzaleak estrategia bat jarri Uste du Nafarroan egin den lanari eraso nahi izan diotela. Egia da azken urteetan geldialdian sartu dela D eredua Nafarroan, baina lortutakoa ere hor dago. Guardia Zibilak iparraldea jarri du jomugan, eremu euskalduna. Aztertu inguru horretako datuak, eta bistan da euskarazko eredua nagusi dela. Ikasleen %88k ikasten dute e re d u h o r re t a n , B E R R I A k a p i r i l e a n argitaratutako ikerketa batek azalerazi zuenez. Nafarroako Gobernuak ez ditu datu horiek eman nahi izaten. Areago, azken bi ikasturteetan ereduei buruzko datu orokorrik ere ez du eman kazeta honek behin eta berriz eskatu ditu, eta ezezkoa erantzun diote.

Mugimenduak Madrilen Isilpeko txostena da zabaldu dutena. Guardia Zibilak orain aste batzuk igorri zion Barne Ministerioari, eta jakinarazi zion kontrolatzen hasiko dela jardun hori. Agiria ministerioak filtratu duela erantzun dute Guardia Zibilarenean galdetuta. UPNk dagoeneko jo du Madrilera neurri eske. Herenegun bilera bat egin zuten Carlos Salvador diputatuak eta Francisco Martinez Segurtasuneko estatu idazkariak. Ez dute azaldu nahi izan zertaz aritu ziren. UPNk lege aldaketa proposatuko duela esan du, baina ez du argitu zer. Txostenaren berri badu Hezkuntza Ministerioak, baina gaia Barne Ministerioaren eskuetan utzi du. Larrituta, zer gertatuko zain daude eragileak. EILASek jada esan du hezkuntza komunitate osoak erantzun beharko lukeela. Pasarte batzuk Ezker abertzaleak diseinatu eta planifikatu du estrategia bat gaur egungo hezkuntza eredua aldatzeko. Bere proiektuaren balioak sustatzeko eredu propio bat sortu asmo du, aldi berean ETAren jardun terrorista legitimatzeko eta justifikatzeko. Gaur egungo hezkuntza eredua aldatzeko ahaleginak ezker abertzaleko militantzia du oinarri nagusi. Irakasleen zati batek osatzen du oinarri hori. Helburu hori lortu nahi dute etengabeko mobilizazio eta aldarrikapen dinamikaren bidez Euskadiko eta Nafarroako eskolen gehiengo handi batean nabari da, eta proselitismo lan jarraitu bat eginez irakasle, ikasle eta gurasoen artean. Nafarroan, D eredua ematen duten eskola publikoetan antzematen da proselitismo lan hori, ezker abertzalearen proiektuarekiko eta jardun t e r ro r i s t a r e n j u s t i f i k a z i o a r e k i k o e t a legitimazioarekiko. Ezker abertzalearekin lotutako pertsonen kopuru esanguratsu bat daukate irakasleen lantaldean. Eguneroko errealitatearekin, antzeman ahal izan dugu ikastola horiek erabiltzen dituztela doktrinatzeko tresna modura, ikasleen artean ezker abertzalearen ideologia justifikatzeko eta legitimatzeko.
ETA ikastoletan
Zaharra da eslogana, temosoa ahalegina: euskara, euskalgintza, ikastolak, ETArekin lotzea. Enegarren txostena egin du Guardia Zibilak ezker abertzaleak ETAk, diote haiek Nafarroako sare publikoko ikastetxeetan ustez daukan eragin handiari buruz. Kuarteleko usaina dario agiriari edo agiriaz filtratu denari. Guardia Zibilak berak aitortu du ez duela helburu gisa txosten horrekin justiziak ezer egitea, segur aski aztertu duten horretan ez dagoelako deliturik. Baina epaileek horretarako baimenik eman
ez arren, 1.600 irakasle zelatatu dituzte, Francoren garaiko txosten politiko-sozialen antza handia duen agiri horietako bat idazteko. Nork agindu duen? Guardia Zibilak ez du behar handirik inork halakoak egitera bultza dezan. Zertarako? D ereduak eta euskarak Nafarroako gizartean lortu duten onarpen soziala zapuzteko eta zabalpena mugatzeko. Zergatik? UPNk euskal etsaia behar duelako eztabaida politikotik ustelkariaren mamua kentzeko. Noren kaltetan? Begi bistan dago: euskararen kaltetan. Iaki Petxarroman
Hizkuntza eskubideei buruz

Hezkuntza esparruan eskubideon historia, egoera eta geroa aztertuko dituzte gaur goizean
Hizkuntza eskubideak hezkuntzan. Gai horren inguruan mintzatuko dira gaur Donostian, EHUko Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak Gipuzkoako Foru Aldundiarekin antolaturiko jardunaldietan. Parte hartzea librea da, eta doan. Berria 2013/11/22 Paul Bilbaok Hizkuntzaeskubideak eta hezkuntza Euskal Herrian: Zer, Nor, Nondik, Nora azalduko du, 10:30ean. 11:30ean, Euskararen legearen hezkuntza alorreko bilakaera. Ondo egindakoak, hobekuntzak, hutsuneak eta erronkak gaiaz arituko da Mikel Zalbide euskaltzaina eta soziolinguista. Amaitzeko, 12:45ean, Hizkuntza-eskubideak egungo hezkuntza esparruan: zailtasunak eta aukerak mahai ingurua egingo dute. JARDUNALDIA Noiz. Gaur, 09:30etik aurrera. Urtero egiten dute giza eskubideen eta hezkuntzaren inguruko mintegia. Irakasleei giza eskubideen inguruko formazio osagarria eskaini nahi diete horren bidez. Antolatzaileek adierazi dutenez, hainbat galderari erantzun nahi diete gaurko jarduerarekin: Zer dira hizkuntza eskubideak? Nola bideratzen dira hizkuntza eskubideak hezkuntza esparruan? Zein da egungo errealitatea Euskal Herriko hezkuntza esparruan? Saioa 09:30ean hasiko da. Hizkuntzaeskubideak: kontzeptua eta bilakaera hitzaldia emango du Eduardo Ruiz Vieytez juristak. Non. EHUko Carlos Santamaria zentroko auditoriumean, Donostian.
Irakasleak zelatatuta, neurri legalak iragarri ditu Madrilek

Balio demokratikoak bermarazteko neurriak hartzeko asmotan dago Espainia; Zigor Kodea aldatzea nahi du UPNk
Legea aldatzea aztertzen ari direla esanez, Guardia Zibilak Nafarroako D ereduko eskolei buruz egindako ikerketa hauspotu dute Espainiako Gobernuak eta UPNk. Zigor Kodea aldatu nahi du UPNk, terroristek eskolarik eman ahal ez izateko. Izatekotan, zigorra jaso duten irakasleei eragingo lieke horrek, ez ikerketan ageri den kopuruari etazaletzat jo dute lautik bat. PPren gobernua balio demokratikoak errespetarazteko neurriez mintzatu da. Horiek, bai, izan dezakete eragin handiagoa. Nafarroan euskaraz jarduten duten 1.652 irakasleri jarraipena egin die Guardia Zibilak. Ikertu du zein elkarte eta sindikatutako kide diren, legez kanporatutako hauteskunde zerrendetan ageri diren, familian presoren bat daukaten, kartzelara bisitan joaten diren... Ondorioztatu dute lau irakasletik bat dela etazalea, aztertu dituztenetatik 441 lagun. Batasunaren inguruko taldeekin zerikusia izatea egotzi diete erdiei. LABeko kideak dira 70 bat. Ikerketa ETAren aurkako borrokaren zati dela adierazi du Carmen Albak, Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkariak. Txosten hori ez da ezer berezirengatik eskatutakoa; ETA garaitzeko egiten diren ikerketetan, bat gehiago da. Baina jasotako emaitzak larriak direla ohartarazi du, eta euskarazko eredua susmopean jartzera jo du: Kezkagarriena da D ereduko irakaskuntza hartuta daukala ezker abertzaleak. Kontuan hartzekoa hanka sartze mordoa dagoela, eskola
Berria 2013/11/23
horiei dagokienez, Guardia Zibilaren txostenean. Batetik, D ereduko ikastetxe guztiak ikastolatzat hartzen ditu; bestetik, sare pribatuko ikastolak Sortzen Ikasbatuaz elkartean daudela diote sare publikoan ari da taldea.
Hezkuntzako eragileek nabarmendu dute bistan dagoela txostena manipulazioz betea dagoela, baina, aldi berean kezka agertu dute, ikusita noren txostena den eta zer akusazio egiten duen. Oposizioko taldeek sinesgarritasunik apenas eman dioten. Sinesten zaila dela esan du PSNko eledun Juan Jose Lizarbek. Galdera da nolatan asaldatu ote den UPN, hezkuntza berak kudeatu baitu urteetan Nafarroan. Ezkerrak ohartarazi du eskandalagarria dela epailearen eskaririk gabe horrelako ikerketa bat egitea. Jo r g e Fe r n a n d e z E s p a i n i a k o B a r n e ministroaren agerraldia eskatu du talde horrek Espainiako Kongresuan, Izquierda Plural

taldearen bidez. Ez da eskari bakarra izan. UPNk ere galdegin ditu ministroaren azalpenak kongresuan. Ikerketak arazo larri bat azaleratu duela ohartarazi du. Jende asko dago kezkatuta. Barne Ministerioaren itzalean Madrilekin hizketan hasia da jadanik UPN. Zigor Kodea aldatu nahi du. Aurrez ere hasia zen esaten, Parot doktrina baliorik gabe uztearen ondorioz preso batzuk libre aterako zirela eta, neurriak hartu behar zirela preso ohiei eskolak ematea galarazteko. Guardia Zibilaren ikerketa erabili du orain aldarri hori errepikatzeko. Formula gisa, inhabilitazioarena proposatu du: terrorismoarekin lotutako kasuetan, zigor epaietan zehaztea pertsona horri galarazi egiten zaiola, kartzelatik irtetean ere, irakasle gisa aritzea, eskolan eta eskolatik kanpoko ekintzetan. Bide mugatua litzateke, halere. Ezingo lieke eragin jada zigor bat betetzen ari direnei, ezin baita atzerako eraginarekin legea aldatu. Gainera, Guardia Zibilak aipatutako kopuruetatik oso urrun legoke aldaketa horren eragina. Aztertutako 1.652 irakasleen artean hamalau zituzten noizbait atxilotuak horietako inor epaiketan zigortu ote zuten ez dute argitu. Tentu handiagoz hitz egin du Soraya Saenz de Santamaria Espainiako Gober nuko presidenteordeak. Eskoletan balio demokratikoak ematen direla bermatzeko neurriak hartzea aztertzen ari direla azaldu du. Oinarrizkoa gauza bat da gai honetan: irakaskuntza hori jasotzen dutenen segurtasuna eta osotasuna bermatzea, eta balio demokratikoak errespetatzen direla ziurtatzea. Ez du zehaztapenik batere eman. Indarrean jartzekotan, halako ekinbideren batek eragin handiagoa luke eskoletan, Zigor Kodea aldatzeak baino. Tituluak kentzeko aukera aipatu du UPNk. Oraingoz, Barne Ministerioa ari da gaia kudeatzen. Aintzat hartu behar da ez dela hori hezkuntzaren alorrean esku artean duen gai bakarra. ETAren biktima batzuk biltzen dituzten elkarteei agindua die eurekin adostutako edukiak txertatuko dituela ikastetxeetan.
Ikasleen kexa Iribasi

AEK-ko hainbat irakaslek eta ikaslek kexa eta haserrea erakutsi zioten atzo Nafarroako Hezkuntza kontseilari Jose Iribasi. Euskaltzaindiak Irueko Konestable jauregian egindako Jagon jardunaldietan parte hartu zuen Iribasek, atzo goizean. Egoitzako atarian zain zeuzkan AEK-ko kideak. Miriam Cordon ikasleak gutuna eman zion kontseilariari, eta gobernuak euskaltegiei ezartzen dizkien murrizketen inguruko kexa agertu zion. Gutuna hartu, baina ez zen gelditu ere egin Iribas. AEK-ko kideek salatu zuten diru laguntzarik ez dutela jasoko, nahiz eta aurten diru sail bat onartu den.
400 etakide
Gardia Zibilak 400 etazale aurkitu ei ditu Nafarroako euskarazko hezkuntzaren eremuan irakasle. Horretarako, D ereduko 1.600 maisu-maistra zelatatu ditu. Horiei buruzko informazioa bildu du txosten batean, eta hona ondorioa: lautik bat etazalea omen da. Irakasle bat susmagarritzat jotzeko lau faktore hartu dira kontuan: LAB sindikatuko kidea izatea, legez kanpo utzitako hauteskunde zerrenda batean agertzea, senideren bat kartzelan izatea eta presoak kartzelan bisitatzea.
Iritzia 2013/11/23
Eskandaluzkoa da pertsona bat kriminalizatzea halako kasuetan oinarrituta. Legeak ez du zigortzen legezko sindikatu bateko kidea izatea, senide bat ETAko kidea izatea, preso bat bisitatzea eta bozkatua izateko eskubideaz baliatzea hautagai zerrenda osatzeko. Hala ere, halako kasu bati lotuta egonez gero, susmagarria zara, Guardia Zibilaren ustez. Ikerketari buruz hainbat galdera daude airean, baina zelatatzea non egin den jakiteak argi puntu bat ematen digu: euskarazko hezkuntza sistema desprestigiatu nahi dute Nafarroan; euskaltzaletasuna kriminalizatu, gurasoek etazaleak omen dauden hezkuntza eredura bidal ez ditzaten seme-alabak. Sorgin ehiza honetan zelatatutako irakasleek aukerarik izango ote dute non eta zergatik sailkatu dituzten jakiteko eta zergatik eta zertarako erabiliko den informazio hori? Atzo bertan hedabideek jakinarazi zutenez, Espainiako Gobernuak irakaskuntzatik kanpo utzi nahi ditu ETAko kideak. Nafarroan 400 etazale omen daude euskarazko hezkuntzaren ereduan. 400 etazale edo 400 etakide, azken batean Espainiak erabiltzen duen logika politiko zoroak, Dena da ETA horrek, ondorio horretara baikaramatza. Nola eragingo dio Guardia Zibilaren txostenak haien lan etorkizunari? Etazale-etakide horiek eskolan proselitismoa egiteko arriskua dagoela argudiatzen dute txostenean. Hori saihetsi behar omen da, giza eskubideen kontra baitoa. Logika horri
Nahikoa da lau atal horietako batean sailkatzea kriminalizatuta egoteko. Zerrenda batean izena eman baduzu politikan jarduteko, hurrengoan ez egin; legezko sindikatu bateko kidea bazara horixe jotzen duzulako onena zure interesak defendatzeko, beste sindikatu baten alde egin; lagun bat bisitatzen baduzu kartzelan, badakizu: hobeto aukeratu lagunak; zure senide bat kartzelan badago, hori ere zure errua da: hurrengoan familia hobe batean jaio.

segituta, Guardia Zibilak baditu beste ikerketa puntu batzuk, nahi izanez gero, hezkuntzaren barruan balio demokratikoak sendotzearen alde egiteko: has dadila ikertzen zenbat irakasle dauden giza duintasuna, ongizatea eta gizarte kohesioa hondoratzen dituzten politiken alde; zenbatek txalotzen, babesten edo ulertzen dituzten frankismoaren krimenak; zenbatek kriminalizatu nahi dituzten legearen barruan abortatzeko erabaki librea hartzen duten emakumeak; zenbatek ukatu nahi dizkieten herritar batzuei, sexu joera jakin batengatik, beste lagunei onartzen dizkieten eskubideak eta zenbatek hedatzen dituzten eskoletan aurreiritzi arrazista eta klasistak. Ez da zaila izango hori guztia jakitea. Has dadila ikertzen Nafarroako erdarazko hezkuntza sistemako zenbat kidek eman dioten botoa, noizbait, UPNri edo PPri; zenbatek mespretxatzen edo iraintzen dituzten abortatu duten emakumeak; zenbat azaldu diren homosexualen ezkontzen kontra; zenbatek egiten dituzten iruzkin arrazistak Espainiaz kanpoko etorkinen aurka. Has dadila ikertzen zenbat irakaslek duten pentsaera hori; zenbat dauden diru publikoa jasotzen duten eskola publiko eta itunpekoetan.
Baita pribatuetan ere, horrek ez baitio inori eskubiderik ematen gizartearen bizikidetzarako eta osasun demokratikoarentzat kaltegarriak diren jokaerak eta joerak bultzatzeko. Irakaslerik badago, lau kasu horietako batean ezin jar dezaketenik, iker dezatela familiaren barruan. Aurkituko dute baten bat, irakasle hori susmagarri bihurtuko duena. Haren errua izango da. Jose Mari Pastor
EAJk justizia administrazioan euskara erabil dadin galdegin dio Espainiari

Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna betetzeko eskatu dio EAJk Espainiako Gobernuari, eta justizia administrazioan euskara erabili ahal izateko urratsak egiteko. Mozio bat aurkeztu du horretarako Espainiako Senatuan; gogora ekarri du egun, gaztelaniaren ondoan, urri erabiltzen dela euskara epaitegietako jardunean, eta bermatu behar dela,
erabiltzaileek hala nahi dutenean, euskaraz jarduteko aukera: Baita gaztelania menderatzen badute ere. Jeltzaleek azaldu dute Espainiako Justizia ministro Alberto Ruiz Gallardonek berak aitortu duela desoreka dagoela egungo egoeran. Alde horretatik, mozioan eskatu dute justizia administrazioan euskaraz dakiten langileak ugaritzeko, eta legeekin lotutako testuak lehenbailehen euskaratzeko. Senatuko PPko taldeak, eskari horri lotuta, Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna betetzeko eskatu dio gobernuari.
Euskararen egoera aztertzeko bi lantalde antolatu dituzte Parisen

Europako Hizkuntzen Berdintasunaren Aldeko Sarearen lehen batzar nagusian parte hartu du Kontseiluak
Nahitaezkoa da lau haizeetara zabaltzea Europan gure komunitateen barruan milioika herritar garela. Baita adieraztea ere beste herritarrei aitortzen zaizkien eskubide b e r t s u a k d a g oz k i g u l a . Pa u l B i l b a o Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusiak hitz horiek egin zituen atzo, Parisen, ELEN Europako H i z k u n t ze n B e rd i n t a s u n a re n A l d e k o Sarearen aurreneko batzar nagusian. Sare horretako lehendakariordea izan da azkeneko urtean Bilbao, eta, zuzendaritza batzordea berritu ostean, beste urte batez mantentzea erabaki dute. Hainbat lantalde antolatu dituzte ordezkariek, ekintza zehatzak aztertzeko. Eta horien artean euskararekin lotutako bi lantalde osatu dituzte: bata, Espainiako Estatuaren erasoaldiari aurre egiteko eta bestea, Frantziako Estatuko hizkuntza gutxiagotuen egoerari buruzkoa. Aurrera begira, lantalde horien lana eta emaitzak gizarteratzea izango da erronka, esan du Kontseiluko idazkari nagusiak. Kontseiluak euskara ordezkatu duen bezala, hizkuntza komunitate askotako ordezkariak bildu dira batzarrean. Ikusgabe bihurtu nahi duten Europako berezko hizkuntza komunitateetako beste hainbat ordezkari pixkanaka lotuko dira erakundera, iragarri
Berria 2013/11/24
du Bilbaok. Haren ustez, gogorarazi behar da Europako Batasunaren aldarria aniztasunean bildurik dela. Ko n t s e i l u a re n a r a b e r a , E u ro p a k o Hizkuntzen Berdintasunaren Aldeko Sareak t re s n a i n t e re s g a r r i a k e s k a i n i k o d i t u euskaldunena bezalako hizkuntza komunitateei. Estatus kontsultiboa du Nazio Batuen Erakundean zein Europako Kontseiluan. Ondorioz, bertako ELENeko kideek estatus hori baliatu ahalko dute bi erakundeetan, estatuek eragiten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak eta herritarren arteko bereizkeria salatzeko.
Hizkuntza eskubideak Nazioarteko erakundeen aurrean zein estrategia garatuko duten izan zuten hizpide sareko kideek Parisko batzar rean. Kontseiluko ordezkariak Nazio Batuen

Erakundean jokatu beharreko funtzioa aurkeztu du. ildoaren arabera, ELEN bera hizkuntzen berdintasunaren aldeko erreferente bihurtu behar da. ELEN sareko batzarrean erakundearen beraren ildo estrategikoak aztertu dituzte. Euskararen eta antzeko hizkuntzen errealitatea nazioarteko erakundeetan tresna izatea da sarearen helburua. Europako Kontseiluan zein Nazio Batuen Erakundean hizkuntza eskubide kolektiboen aitorpena eta bermerako tresnak abian jartzen ere saiatuko da. Informazio gehiago: h t t p s : / / w w w. f a c e b o o k . c o m / p a g e s / European-Language-Equality-Network/ 412170375471752
Halaber, ELENek hiru lan ildo nagusiri ekin behar diela proposatu du: Batetik, eskubideak babesteko tresnei dagokienez, estatuek duten jarrerari buruzko informazioa helarazi behar zaie Nazio Batuen Erakundeko batzordeei; bestetik, g i z a e s k u b i d e e n e re mu a n h i z k u n t z a eskubideek beren tokia hartu behar dutela aldarrikatu behar da; eta hirugarren
Ekarpenak euskara planean aintzat hartzen saiatuko direla dio Darponek Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburu Jon Darponek esan du aintzat hartu dutela Eusko Legebiltzarretik jasotako mezua; EH Bilduk eta EAJk, elkar hartuta, esan diete Osakidetzaren II. Euskara Planean lehenesteko euskarazko kontratazioak, eta hizkuntza irizpideak jartzeko osasun publikoko zerbitzuarekin itunduta lanean ari diren enpresei. Astelehenean bi alderdiek hitzartutako agiriko bi eskakizun dira horiek, eta izan ziren beste hainbat puntu ere ontzat jo zituen PSE-EEk. Euskara plana oraindik ere zirriborro bat besterik ez dela oroitarazi du Darponek, eta ahalik eta adostasunik zabalena lortu nahi dutela behin betiko testuaren inguruan.
Eusko Jaurlaritzak ohartarazpen bat egin dio Espainiako Gobernuari; osasun txartel indibidualari buruzko araudia zurrunegia dela esan dio, eta euskara txertatzeko arazoak izango direla. Aldatu ezean, auzitara joateko asmoa azaldu du Jaurlaritzak.
Ez dute espaloitik jaitsi nahi

Duela urte asko, Bahama uharteetara bidaiatu zuen bikote batek ikusi ahal izan zuen nola hango biztanle beltzak espaloitik jaisten ziren eurei bidea libre uzteko. Harrituta, hasiera batean gizalege ikurtzat hartu zuten jarrera hura, baina gerora ikusi zuten nola euren artean kalean elkarrekin gurutzatzean biztanleak ez zirela espaloitik jaisten. Begirune hura soilik zurientzat gordetzen zuten, eta euren artean ez zuten berdin jokatzen. Hala, errespetuzko keinu bat baino gehiago, zuriak beltzak baino gehiago zirela adierazteko modua zen. Pasadizo hori hona ekarri nahi izan du EHE Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Azken finean, Bahama uharteetako biztanle haiei gertatzen zitzaien bezala, euskaldunak bere egunerokoan makina bat aldiz jaitsi behar izaten du espaloitik euskaraz ez dakitenei ustezko begirunea adierazteko. Dendan sartzean, zein hizkuntzatan egiten dut nire lehen hitza? Norbaitek 'e?' erantzun, eta zein hizkuntzatan jarraitzen dut hizketan, eta erdaraz hitz egiteko eskatzean, zein da nire jarrera? Espaloitik jaisten naiz?. Joko itxurako galderen bitartez, EHEk euskaldun bakoitzari hitz egin nahi dio, norbere jarrerari buruz gogoeta egin dezan. Itziar Claverrek eta Haizea Ramirez de Aldak, adibidez, oso argi daukate: ez dute espaloitik
Berria 2013/11/24
Desobedientzia egotzita, 6.000 euroko isuna eta bi eguneko lokalizazioa ezarri diete Itziar Claver eta Haizea Ramirez de Aldari. Itxialdian, konpromisoaberretsi eta zigorra bete dute.
jaitsi nahi, nahiz eta euskararen aldeko jarrera aktibo horrek arazoak eragin dizkien. Duela bi urtekoak dira gertaerak. EHEren Ezabatu eta euskaraz bizi kanpainaren barruan, paisaia linguistiko arrotza salatzeko, erdarazko zirkulazio seinaleak ezabatzera atera ziren kalera.
Asmo hori zuten, baina bi foruzainek identifikatzeko eskatu zietenean, oraindik ez zuten ezer egin. Bietatik bat euskalduna zen, eta bestea ez. Erdaldunak hasieratik oso jarrera txarra erakutsi zuen gurekin. 'Niri, gaztelaniaz', esan zigun, azaldu du Claverrek. Ez gintuzten ezertan harrapatu, eta ez zekiten nondik jo. Galduta zeuden. Isuna jartzeko zergatia galdetu genien, eta 'ez dakit', esan ziguten, gaineratu du Ramirez de Aldak.

Handik gutxira lehen isuna iritsi zitzaien. Gaztelaniaz hitz egiteko aginduari desobeditzea leporatzen zieten. Helegitea jarri, eta bertan behera utzi zuten, dio Claverrek.Gero, administrazio alorretik, seinaleak ezabatzeagatik 3.000 euroko isun bana iritsi zitzaien. Era berean, auzitegietako zigor arlotik hamasei seinale ezabatzeko kostua ordaintzea eta sei eguneko lokalizazio etengabea eskatu zieten. Azkenean, nahiz eta epaiketan foruzainek froga materialik ez aurkeztu, 6.000 euroko isuna eta bi eguneko lokalizazio etengabea ezarri zieten. Epaiketan ere ezin izan zuten euskaraz deklaratu: Aukera bakarra itzultzailearekin deklaratzea zen, eta ez dugu normala ikusten bertako hizkuntzan hitz egiteko itzultzailea behar izatea. Hala, zigorra etxean bete ordez, Claverrek eta Ramirez de Aldak nahiago izan dute Altsasuko Gure Etxean bete zigorra. Goazen aprobetxatzera. Ez gara isilduko, ez dugu haiek nahi dutena egingo. Harro gaude egin dugunaz, eta horrela jarraituko dugu, azaldu dute biek. Ostiral gauerdian hasi zuten itxialdia, eta gaur gauerdira arte egongo dira Gure Etxean. Ezin dira atera, eta maiz udaltzain edo foruzain bat joaten zaie bertan daudela egiaztatzera. Itxialdia baliatu nahi izan dute jendeari euskararen aldeko konpromiso aktibo bat izan dezan eskatzeko. Dagoenarekin konforma gaitezen nahi dute, baina ezin gara egon gauzak noiz aldatuko diren zain. Jarrera aktibo bat behar da, eta gure esku dago hein handi batean, nabarmendu du Claverrek. Euskararen alde jende asko dago, baina hurrengo pausoa da euskararen alde zerbait egitera, gaineratu du Ramirez de Aldak. Asteburuan hainbat ekitaldi antolatu dituzte. Atzo eguerdian bertso bazkaria antolatu zuten. 70 lagun inguruk eman zuten izena, eta bertsotan Xabier Silveira eta Eneko Lazkoz aritu ziren. Arratsaldean, berriz, Euskaraz bizitzeari zigorrik ez! Ezabatu eta euskaraz bizi lelopean, manifestazioa egin zuten, eta Gure Etxean amaitu zen. Itxialdia egiten ari direnak ezin zirenez kalera irten, balkoira irten ziren. Bertatik agiri bat irakurri zuten: Euskaraz bizitzea desobedientzia den bitartean, desobedienteak izango gara. Ez gara espaloitik jaitsiko. Euskaldun eta euskaltzale pasiboaren figura ez dator bat gurekin.
Zelatatu dituzten irakasleak babestu ditu Nafarroako Parlamentuak

Adierazpen instituzional baten bidez, D ereduko maisu-maistren jarduna aitortu dute; UPNk eta PPk aurka bozkatu dute
Guardia Zibilak Nafarroako D ereduko eskolei buruz egindako ikerketaren harira, Nafarroako Parlamentuak adierazpen instituzional bat onartu zuen atzo, euskaraz aritzen diren irakasleen jarduna babesteko. Bilduk, Aralar-NaBaik, Geroa Baik, Ezkerrak eta PSNk maisu-maistren lana aitortzearen alde bozkatu zuten. UPNk eta PPk, berriz, aitorpen oro ukatu, aurrez esandakoak berretsi, eta aurka egin zuten.
Berria 2013/11/26
Oposizioko alderdiek, baina, ez dituzte begi onez ikusi baieztapen horiek, eta ikerketak ezkutuan egiteari ezezko irmoa eman diote. Gainera, salatu dute irakasleen lana kriminalizatzeko ahalegina egon dela, eta era horretako jokaera guztiak gaitzetsi dituzte. Gober nuaren eta g ainontzeko indar politikoen artean dauden iritzi kontrajarriez jakitun, UPNk beste adierazpen bat jarri zuen mahai gainean atzoko saioan, eta bozeramaileen batzordeak aho batez onartu zuen proposamena. Adierazpenaren muina irakasle guztien lanari babesa ematean datza, hizkuntza ereduak dena delakoak izanda ere. Bigarren adierazpen horren beste puntu batean, berriz, hezkuntza bestelako helburuetarako erabiltzea errefusatu zuten UPNk, PSNk eta PPk; haien aldeko botoekin atera zen aurrera proposamena. Zalantzak txostenaren jatorriaz
Irag an astean jakin zen, filtrazioen bitartez, Guardia Zibilak prest duela D ereduko 28 eskolari buruzko ikerketa. Ezker abertzalearekin eta ETArekin lotura d u t e n a rg i t ze k o a s m oz t a x u t u d u t e txostena, eta guztira 1.652 irakasle zelatatu dituzte: lautik bat etazalea dela ondorioztatu dute.
Guardia Zibilak eginiko txostenaren jatorriaz zalantzak dituztela ohartarazi dute alderdi guztiek, eta irakasleak zelatatzeko agindua nork eman zuen jakiteko interesa agertu dute: Ez dugu edukiaren ber ri, eta ez dakigu zer asmorekin egin duten.

Hala, gaiari argi printza batzuk emate aldera, Jose Iribas Hezkuntza kontseilariaren eta Carmen Alba Espainiako Gobernuaren ordezkariaren agerraldia eskatu dute Geroa Baik eta Bilduk, parlamentuan azalpenak eman ditzaten. Ikerketaren inguruan eskura duten informazio guztia jakinarazteko exijitu diete. Egoera aztertuko duen lan mahaian, LAB, ELA, EILAS eta CCOO sindikatuek ere parte hartuko dute. Bilduko Bakartxo Ruizek eskandalutzat jo du txostena. Hezkuntzaren eta bereziki D ereduaren aurkako eraso bat izan dela salatu du, eta UPNren jarrera kritikatu du: Sorgin ehizaren gidaria da, zerrenda beltzak egiten ari baita. 1936ko egoeraren antza du. Horren haritik, Aralar-Nabaiko Patxi Zabaletak legez kanpokoa deritzo Guardia Zibilaren ikerketari, eta piztutako tirabiren bidez hezkuntza arloko benetako arazo eta eztabaidak LOMCEren onarpena, kasu estaltzea leporatu dio UPNri.
Pe d e r a s t i a g a t i k , x e n o f o b i a g a t i k e d o indarkeriagatik zigortu dituzten irakasleek eskolak ematea saihesteko, Zigor Kodea aldatu nahi du UPNk. Horren aurka egin dute PPk ez beste indar politiko guztiek. Neurri atzerakoia da, beste behin eskubideen murrizketak dakartzalako, nabarmendu du Ruizek. PSNk, ostera, denbora gehiago galdegin du dokumentuaren azterketa sakona egin ahal izateko.

'Euskararen kate hautsiak' liburua (I). Jazarpena
Mingainak isilarazteko kateak

Nola mendez mende ipini dituzten kateak euskara zokoratzeko. Nola aurre egin dioten euskaldunek jazarpen horri. 'Euskararen kate hautsiak' liburuan jaso du lekukotasuna Euskal Memoriak. Bihar aurkeztuko dute lana.
Agindu bat zen. Trebeziaz saiatu behar duzue herri horietan gaztelania sartzen... Arreta handiena gaztelania txertatzen jarriko duzue, eta, horretarako, ahalik eta probidentzia epelenak eta disimulatuenak emango dituzue, eragina nabari dadin errezelorik sortu gabe. 1717ko agindua zen, korrejidoreei igorria. Izan da gehiago ordutik. Eragin nabarmena izan dutenak, disimuluz aritu beharrik gabe egin dituztenak. Sokan etorri dira neurriak, eta kate bihurtu dira euskaldunentzat. Euskararen kate hautsiak. Liburu batean egin dute horien bilana. Euskal Memoria fundazioaren altzoan, Dabid Anautek taxutu du liburua. Mardula da: baditu ia mila orrialde. Jaso ditu jazarpena jasan duten euskaldunen lekukotasunak, euskararen jirabueltan aritu direnen artikuluak eta aditu batzuekin eginiko elkarrizketak. Ariketa kolektibo baten emaitza da. Memoriaz hainbeste hitz egiten den aldiotan, euskaldunek pairaturikoa ere jaso nahi izan dute. Hori du bigarren izenburu liburuak: Hizkuntza zapalkuntzaren memoria. Bihar aurkeztuko dute, Donostian, Aieteko jauregian. Aurreko mendeetan hasitako sokari begiratuta, katea estutzen joan da, eta euskara bera, itotzen, zokoratzen, ahultzen. Euskarak aldeko eta aurkako indarrak izan ditu oso aspalditik. Balantzea, neurri batean bederen, gurera etorri diren erdaren aldekoa da, gurean nagusitu direlako eta gaurko argazkia utzi digutelako. Geografiari erreparatu diote, mendez mende nola
Berria 2013/11/26
egin duen atzera euskarak. Eta hiztunen kopuruari erreparatu diote, mendez mende nola joan den galtzen. Adibide baterako: euskal herritarren %52k euskaraz bazekiten 1866an; %30 eskas dira gaur egun. Gipuzkoa bera hartuta, euskaldunen portzentaje handiena duen herrialdea, are nabarmenagoa da: %96,6 ziren 1866an; %51,5 orain.
Tartean, euskararen aldekoak Zerbaitengatik gertatu da. Indar handiagoa hartu dutelako erdarek, estatuek horiek lehenetsi dituztelako. Ez dira oraingoak hizkuntzari lotutako gorabeherak. Liburuan, Erdi Aroan kokatu dute hizkuntz eskubideen aldeko borrokaren hastapena. Eliza. Irueko gotzaindegia. Botere guneetako hizkuntza gaztelania zen ordurako, baina apezpikuak agindu zuen zeregin batzuetan euskaraz jakitea ezinbestekoa zutela apaizek. Ibargoitiko abadetza hartzeko, adibidez, euskaraz ongi jakin behar zela agindu zuen. 1376a zen.

Han-hemen baziren gisa bereko arau gehiago; Nafarroa Behereko Foruan (1611), adibidez, notario izateko behar zen euskaraz jakin. Baina pixkana erdarak nagusitzen hasi ziren. Aitortza eta betebehar horiek gorabehera, Aro Modernoan erakundeen euskararekiko izan zuten praktikaren balantzea ez da euskararen aldekoa, inondik ere. Batzarretan-eta parte hartzeko erdaraz jakitea eskatzen hasi ziren. Inperioak. Nazio bat, hizkuntza bat. Gutxiespenak. Mugak. Debekuak. Eta lurraldeak galduz joan zen euskara. Benetako politika genozida Gerrarekin moztu ziren guztiak, eta gerra ondorenarekin. Francoren tropek Hegoaldea hartu orduko gogor ekin zioten euskarekiko jazarpenari. Euskara desagerrarazi egin behar zen, bizitza publikotik eta pribatutik. Espainiak hizkuntza bakarra behar zuen, espainola, eta gainerakoak soberan zeuden. Lege, bando, agindu eta ohar, etenik gabekoa izan zen soka, katea. Benetako politika genozida bat egin zuten, euskararen zapalkuntza sistematikoa, inoiz ezagutu gabeko neurri batekoa. Oldarraldi indartsuena frankismoko lehen urteetakoa izan zen. Eremu guztietara iritsi ziren. Euskarazko hedabideak itxi egin zituzten, kalean euskaraz aritzen zirenei jazarri zieten, haurrei euskarazko izenak jartzea edo horrela deitzea debekatu zuten, tx eta k erabiltzea galarazi zuten... Euskara bizitza publikotik desagerrarazteko asmoz emandako aginduen eta hartutako erabakien soka luzeak ez zuen etenik izan urte askoan. Irakaskuntzan irmo jokatu zuten. Ikastola batzuk zabaltzeko ahaleginak izan ziren han-hemen, eta lortu zuten batzuetan. Ez zuten bide erraza izan. Bilbon, Iralaberrin, gertatu zen: komentuan eskola ematen ari zirela, sartu zen ikuskatzaile bat, esanez ez zitekeela separatismorik egin, eta euskarazko liburuak eraman zituen. Polizia joan zen berehala, eta bi irakasleak atxilotu zituen. Biharamunean beste bi irakasle joan ziren eskolak ematera, eta preso eraman zituzten haiek ere. Gurasoei isun handia jarri zieten. Adibide bat da. Soilik adibide bat, baina gertatu zenaren bidea erakusten duena. Horrelakoekin osatuta dago gaur arteko euskararen historia. Zapalduen historia. Deigarri da gure historiaren kontakizunari zapalkuntzaren zama arindu nahia. Hizkuntza ordezkapenak ez dira historiaren produktu solteak izaten. Gaur ere ez. Garbie Petriati Hizkuntz Eskubideen Behatokiko buruak eman du gaur egungo egoeraren berri. Ondorioa:
Zapalkuntza areagotzera jo zuten, eta agerikoagoa zen. Aurreko mendearen hasierarako hasiak zeuden oso pauso irmoak ematen. Euskara erabiltzea debekatu egin zuen Madrilek 1901ean; Iparraldeko apaizei euskara erabiltzea galarazi egin zien prefetak 1903an. Gaztelania edo frantsesa ziren hizkuntza nagusi eta bakarrak. Estatuen hizkuntza politikak mendeetan barna gauzatuz zihoan hizkuntza ordezkapenaren prozesua lagundu eta bultzatu zuen. abardurentzako toki handirik ez zegoen, zoritxarrez. Hegoaldeko erakundeetan zenbait asmo agertu ziren. Sumatu liteke, une jakin batzuetan, euskararekiko interesa eta aldeko jarrera, baita diskurtso aski sutsuak ere, baina ez hainbeste horrekin etorriko zen praktika jakin bat. Hezkuntzan, bi urrats nabarmendu dituzte: auzo eskolak, Bizkaian, eta gerra aurreko ikastolak lehenengoa, Donostian.

Euskaldunak menpekotasun egoeran bizi dira, askotan eta askotan makurtu eta amore eman behar izaten dute. Egunkariak, tresna Euskadiren eta Espainiaren arteko lazoak indartzeko, euskarak desagertu egin behar du derrigorrez. Espainiako sozialistentzat euskal hizkuntzak ez du tokirik gizarte modernoan. Gainera, ez al da berez galtzen ari? La lucha de clases, 1911 Min ematen du, zinez, ume bati oihu betean Imanol! edo Joseba! deitzen diotela entzuteak. Haurrak ez du inongo errurik, eta ez du deliturik egin bere amak berak harrika dezan volapukeko fonetika horrekin, etxean espartinekin eta alkandora hutsean ibiltzeko eminensias o as zirelakoan zenbait separatistak asmatua. Ez dugu Herodes etortzea eskatzen, baizik eta bizirik dirauten emakumeak ohartzen has daitezela badirela per omnia secula seculorum bukatu diren gauzak eta izenak. Ez al da nahikoa bizirik irautea? Bizirik irauteak ez du esan nahi gainetik bizitzea, e? Sirimiri, El Diario Vasco 1937ko ekainak 2 Lau adibide Euskaraz, goiz meza soilik. Mezetan euskaraz egiteko muga zorrotzak zituzten apaizek. 1937an Tolosako komandantetza militarretik Villabonako udalera bidalitako gutunean argi dio: goizeko lehen mezan soilik egin liteke euskaraz. Atxilotu zituzten apaiz batzuk; Nemesio Etxaniz, kasurako, gaztelaniaz egin eta gero, sermoia euskaraz egin zuelako. Euskaraz hots egin, semeari ere ez. Areetako komandantetzak 500 pezetako zigorra jarri zion gizon bati 1938an, kalean semeari Jontxu esaten ziotelako. Francori desobedientzia egitea leporatu zioten gizon hari, semeak izen separatista zuelako. Hil ondoren ere ez. Euskarazko izenen aurkako eginahalak hilerriei ere eragin zien. Gernika-Lumoko alkatetzak, adibidez, horrelako gutun bana igorri zien senideen hilarrietan euskarazko izenen bat zeukaten familia guztiei. Ohartarazi zien legearen arabera ezin zela eduki euskarazko izenik inon, eta, beraz, hilarriak aldatu egin beharko zituztela. Euskarazko plakak eta horrelakoak kendu, eta erdarazko izena jartzeko agindu zieten gutun horien bidez herritarrei. 1949a zen. Itzulpenik ere ez. Kooperatiba batzuetan agiriak euskaraz eta gaztelaniaz egiten zituztela ikusirik, horren kontrako agindu bat argitaratu zuten, esanez erabat debekatuta zegoela gaztelania ez beste hizkuntza batzuk erabiltzea enpresen izenetan eta agiri guztietan. ! Testigantzak CONCHI OTEGUI (Eugi, Nafarroa) Dena euskaraz egiten zen, dena euskaraz. Eta gure amaren baserri horretan, banituen bi lehengusu, haien artean bi urteko aldea zutenak, eta eskolara sei urterekin etorri ziren, eta ez zekiten gaztelaniaz. Eta orduan guardiakoak... Gainera harriak ere botatzen zizkieten! Gauza arraroa balira bezala. Gauza arraroa balira bezala, hara! Baina esaten dutenez, horixe, ez zutela euskaraz egiten uzten edo ez dakit zer. Niri ez zitzaidan gustatzen, egia esateko ez, eta horregatik zen, begitan hartu genuelako. TOMAS OSOROZ (Bergara, Gipuzkoa) Kastigua izaten zan anillua. Bestiak burla eitten

eben gero anillua hik dakak eta. Beste batek euskeraz ein arte. Besten batek euskeraz eitten baeban, hari anillua. Ta hola izaten zan, trukatzen anilluori. Zapatuan geratzen jakonak astelehenerarte erabili bihar izaten eban. Astelehenian beste batek euskeraz eitten ebanian, hari. Iok nahi ez haura eruatia. Ta erderaz iok jakin ez! Hortxe euan jokuori MARIA JESUS LOPEZ DE BERGARA (Legutio, Araba) Ba ni, neskatxua, ba ez dakit zenbat urte euko neban, zazpi-zortzi urte edo, ta ikastolara, ez? Baserriti, hemen, baserria, herriti apur bat kanpora, ta amak esan usten: Ume, ekarriko ostazu lejia botilla bat burgalesen dendati?. Hemen plazan, aoen denda bat, ta esaten utsien el burgals, han auzenak, ez? Ta klaro, zelan hor, ikastola onduan auen, ba ipini eusten paiolotxo baten erriela edo ez dakit zer, da, nik urten nebanien eskolatik hartu... jun nintzen hartzen lejia-botilla, ta esan notsen: lejia-botilla bat. Bueno, ba, emun usten, ta han auzen... Ze kuartela orduen zegoen herrian, herrian, hemen, herri erdian. Guarda Zibillena. Ta klaro, horren emazteak ba, dendara, hara barriketan, haik ez aukien lanik nire ama modun jorran, ta zolora, ta horti ta hemeti, ba han eoten ziren hiru edo lau, gogoratzen naz auzela hiru edo lau emakume han, ta esan eutsien batek esaten dio dendakueri: Oye, quin es esta... esta chiquilla?, y dice: Esta es de unos vascos de all, de all fuera, de ms arriba del pueblo, y dice: Vascos? Fjate! Pues son ms tontos!, stos cmo pueden ser vascos, cmo pueden hablar...?. Kritiketan euskalduneiri auzen auren artien! Juan nitzenien etxera, lelengoko lana ein nebana esan nutsen: Ama, niri ez ein euskera, e! Niri ez, ze burgalesenien esan daubie euskaldunak garela tontuak!. Amak begitu nusten goiti behera ta esan nusten: Zer esan dozu? Aurok agintzen daubie kalien, ta etxien agintzen dut nik! Ta kalean ingo dozu erderaz, ta etxien ingo dogu euskeraz!. Ta holan mantendu dugu euskera! J E A N N E A R KO N D E G I ( D o n i b a n e Lohizune, Lapurdi) Ordian, sekula uskaraz ai baginen, baginien makila ttipio bat, eta hua pasatzen ginien, gue madam errientsak emaiten zion bati, eta jainkoak begira eta haik atzemaiten bazien lagun bat uskaraz, hari pasatzen zien, eta orduan hua punitia zen. Ordian haik entsaiatzen zien beste baten atzemaitea, puni izan gabe, beste lagun bat behatzen zen uskaraz aiko zenez. Eta ez bazen frantsesez ai, behar luke hartu hoi. Eta errekreazione nitzean zeinek baitzien, eta puni edo xarta, hola zen. Xarta merke zen geo. Oai ez da hunki behar haurrik bana leno hunkitzen zien.
ELOY ZILBETI (Odieta, Nafarroa) Ez ziguten erakutsi nahi izan euskaldunak Iruera joaten zirenean denek barre egiten zietelako, hitz egiten zutelako, bada, modu nahasi samarrean, eta horregatik ez ziguten erakutsi nahi izan, euskara orduan gutxietsia zegoelako. Bestela, berehala ikasiko genuen.
F eredua
Maria Jesus omen zuen izena Gorritin maistra lanetan jardun zuen emakumeetariko batek. Valentziatik etorria. Ekarria. Neskamutikoei arrotz zitzaien hizketa erabiltzen zuen. Neska-mutikoen gurasoei belarrietan ez baina ahoan arrotz zitzaien hizketa. Laster konturatuko ziren ttikiak eskolarako bidean utzi behar zituztela etxeko hitzak. Maistrarenak zirela onak. Eta ongiaren eta gaizkiaren bitarteko marra non zegoen eraztunak erakusten zien. Eraztunak edo gelakideen aurrean belaunikatzean, besoak altxa eta eutsi behar izaten zituzten bi liburuek. Behatz puntetan jasotako erregela kolpeek. Egurrezko aulkitxotik altxa, eta Galizia entzun orduko: La Corua, Lugo, Orense y Pontevedra. Ros de Espaa: Ebro, Duero, Tajo, Guadiana, Guadalquivir... Inguruaren argazkia egin nahian geratu da enegarren aldiz Nafarroako eskubia koadro barruan sartuta, karikarizaturik. Aspaldi da marra gorriaren atzetik ari direla oinez, demokrazia hitzez izendatu zuten marra gorriaren atzetik. Ez genekiena zen marra gorri horren atzean ere marra gorri gehiago zegoenik. Guztia omen da baliagarria gerran. Baina eraso batzuek norbere ahultasuna erakusteko baino ez dira baliagarri. Eraztunez, erregelaz, kolpez deuseztatzen saiatu ziren herri zahar hori bizirik ikusten dute oraindik. Errautsetatik berpizten ari den herri zahar bat. Eta beldur dira. Galduta daude. Urteetan erabilitako jazarpen, indarkeria, gezurrak ez direlako aski izan. Urratu dutelako liburuetatik, laguntzetatik,
Iritzia 2013/11/27 existentzia bisualetik eusk- hizkiz hasitakoa. Baina badago zitalkeria bera ere iritsi ezineko nonbait. Akordatzen dira lehengo erregimenaz, lehengo eskolez. Eta marra gorriak oztopo besterik ez die egiten. Oztopo egiten dien bezala D ereduak. Bakarra baita eurentzat eredu baliagarria, F eredua. Faxistena. Julio Soto

'Euskararen kate hautsiak' liburua (II). Euskararen aldeko lana
Kateak askatuz
Euskararen alde eta euskararen mesedetan XX. mendean lan egin duten herritarrak eta taldeak azaltzen dira 'Euskararen kate hautsiak' liburuaren azken 400 orrietan.
Ospeletik eguterara egiten du jauzi Euskararen kate hautsiak liburu mardulak bere bigarren zatian. Zapalkuntzatik eraikuntzara. Euskararen egunsentia marraztu duten pertsonak omendu ditu. Euskalgintza, euskararen gizarte mugimendua, ikastolak, euskaltegiak, Euskaltzaindia, euskal kulturgintza eta euskararen alde aritu diren pertsona zein elkarteen ekarpena jasotzen du liburuak. Euskal Memoria Fundazioaren lanean jasotzen denez, 1950-60ko hamarkadetatik aurrera, Euskal Herrian esnatu, altxatu, suspertu, antolatu eta eraiki zen mugimendu handia, euskalgintza eta euskal kulturgintza guztiz berritu zituena eta era guztietako emaitzak ekarri zituena. Hala alderdi praktikoan, nola teorikoan. Ez frankismo giroak ez Frantziako Estatuaren tradizio eta praktika uniformizatzaileak ez zuten lortu euskal gizartean bizirik zeuden azpiko indarrak osotara deuseztatzea. Haatik, azpiko indar horiek erantzun jakin eta ikusgarri bat eragin zuten. Erantzun horren erakusle izan ziren kantagintza berria, antzerkigintza, bertsolaritza, argitaletxeak, literatura, zinema, ikastolen mugimendua, alfabetatzea eta euskalduntzea, aldizkariak, irratiak, euskararen defentsarako erakundeak eta erakundeen bilguneak. Xabier Mendiguren Bereziartu Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari ohiak gogora ekarri ditu liburuan Iker taldea, Saioka ikasliburuak, Martuteneko itzultzaile eskola eta Kontseiluaren sorrera bera.
Berria 2013/11/27
Paulo Agirrebaltzategi idazleak Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-ren lanaren errepaso sakona egin du. 1956ko Arantzazuko Euskalzaleen Biltzarraren gorabeherak tartean. Arantzazun bildutakoen aurrean, Txillardegi euskararen ederraren ametsetan zeuden euskaltzaleak esnatzera baino askoz harago joan zen.
Euskararen orduko gaitz larrien diagnosia eginez, hori iraultzeko euskararen aldeko lankidetzara deitu zituen euskaldun euskaltzaleak. Areago, hilzorian zegoen euskara biziberritzeko bi ardatz markatu zituen: batetik, euskalgintzan ari zirenak euskara biziaz gero eta hobeto jantzi eta jabetu beharra. Eta, bestetik, euskara bera landu beharra: Euskara gaitu, batu eta osatu. Euskara batuaren aitatzat jotzen da Txillardegi. Eta, Jean Luis Davanten arabera, Koldo

Mitxelena izan zen aitapontekoa. Mitxelenaren soslai bat ere bada liburuan. Eta Jean Haritxelhar Euskaltzaindiko presidente ohiak, zeina irailean hil zen, euskara batua sortu zeneko urteak oroitu ditu. Euskaltzaindiak egindako bideak eta hartutako erabakiak ditu mintzagai. Interesgarria dena da Euskal Herri osoa hartu duela, erran nahi baita mugaz gaineko zerbait izan dela, dio Euskaltzaindiaz. nabarmentzekotan, Elbira Zipitria (1906-1982). Gipuzkoako lehen euskal etxe-eskola sortu zuen, 1946an. Ikastola izango zenaren lehen hazia erein zuen. Eta 1969an Orixe ikastola sortu zuen beste hiru andereorekin, Donostiako Alde Zaharrean. Aurreneko ikastolen nondik norakoak gogoratu ditu liburuan Kontxi Beitia irakasle ohiak. Ikastolei ez ezik, euskaltegien mugimenduaren garapenari tarte zabala eskaintzen dio liburuak. Martin Ugalde zenak 1997ko Korrikarako idatzi zituen hitzak berreskuratu dituzte. Helduen euskalduntzeaz elkarrizketatu dituzte, halaber, Sagrario Aleman eta Julen Kaltzada. Udako Euskal Unibertsitatearen historia laburra ageri da, 1973. urtean Baionan sortu zela gogoraraziz. Joxe Manuel Odriozola idazleak, berriz, gau eskolei buruzko artikulu bat idatzi du: Gau eskolak: euskal nazionalismo kulturalaren emaitza. Euskalgintzari lotutako adar gehiago aztertu ditu liburuak. Euskararen gizarte mugimenduen tartean, agiri historiko bat berreskuratu dute: Euskal Herrian Euskaraz elkarteak 1979ko azaroaren 4an argitara eman zuen testua. Pizkundea elkargunea, Euskal Konfederazioa, EKB Euskarazko Kulturaren Batzarrea eta euskara elkarteak aztertu dituzte, atelez atal. Ostera, EHEren bidea aztertzeko, Kontxi Erro elkarrizketatu dute, eta Euskal Konfederazioaren lanaz aritzeko, Mixel Oronos. Komunikabideak eta kultura Euskararentzat euskarazko komunikabideek duten garrantzia aintzat hartuz, bi data gogoratu dituzte: 1937 eta 2003. Aurrenekoan, euskarazko lehenbiziko egunkaria Eguna desagertu zen. Eta, bigarrenean, Euskaldunon Egunkaria itxi zuen Guardia Zibilak. Lehendabizikoak ez zuen jarraipenik izan; bai, ordea, bigarrenak, BERRIA egunkariaren bitartez. Bi artikulu berezi ere berreskuratu dituzte: Lorea Agirre kazetariak
Euskara ikasi nahi duen herria Euskararen irakaskuntzaren bidearen kronika ere egiten du Euskal Memoria Fundazioaren lanak, ikastolen mugimendutik hasita: Euskal Herriak bere historian eraiki duen mugimendu sozial garrantzitsuena. Euskara eta euskaraz irakasteko ekinaldi hutsa baino askoz ere gehiago izan da ikastolen sorrera, liburuaren egileen arabera. Lehenbiziko aurrekariak XX. mendearen lehen herenekoak diren arren, ikastolen mugimendua 1960ko hamarkadan loratu eta lehertu zen, etxeeskolek egindako zubi lanari esker hein batean. Giro itogarri batean, euskara gogor jazarria eta zapaldua zen garai historiko batean, errepresioaren ezpata eta zama gain-gainean sentitzen ziren garai batean, izan zitezkeen beldur eta kezka guztiei gailendu eta han eta hemen ikastolak abiatzeko apustua egin zuten hainbat gurasok, irakaslek eta herrigintzako militantek. Irakasleen artean bat

Joxemi Zumalabe eta Euskaldunon Egunkaria-ri buruz idatzitakoa bata. Joxe Azurmendik 1984an Argia-n idatzitako Argia, 1000: Etxe barneko gogoetan bestea. Euskarazko irratigintzaren historia laburrean, bestalde, data eta jaialdi esanguratsu bat ekarri dute gogora: 1976ko 24 ordu euskaraz. Donostian egin zen jaialdi haren atzean ziren lanean Joxe Mari Iriondo, Joxe Mari Otermin, Joxe Ramon Beloki, Karmelo Otaegi, Txaro Arteaga, Iaki Zubizarreta eta Nikolas Aldai, besteak beste. Euskarazko kultur aldizkarien ekarpena aztertzeaz Paulo Iztueta arduratu da. Tartean, erbesteko produkzio emana eraman du liburuko orrietara. Euskal prentsaren bilakaerari buruzko artikulu bat idatzi du, halaber, Hekimeneko zuzendari Alberto Barandiaranek. Pertsonaien soslaien artean, Martin Ugalde eta Piarres Lafitte. Kulturgintza: euskara, jalgi hadi plazara izenburupean, 1960ko hamarkadatik aurrera euskal kulturgintzak izan zuen eztanda biltzen du liburuak. Euskarak, Hegoaldean frankismoaren politika suntsitzailearen zama astunaren pean eta Ipar Euskal Herrian bazterketa sozial, kultural, politiko eta administratiboaren mendean luzaroan egon ondoren, kulturgintzaren bitartez plazara ateratzeko, euskaldungoa hauspotzeko eta arnasa hartzeko bidea aurkitu zuen. Rikardo Arregik 1966. urtean idatzitako Euskal kultura gure gaurko gizartean baliagarria da urte haien egoera ezagutzeko. Bertsogintzari eskainitako tartean, 1935ean eta 1936an egin ziren Bertsolari Guduak nabarmentzekoak dira, Euskal Herriko bertsolari txapelketa nagusiaren aurrekaritzat hartzen baitira. Manuel Lekuona eta Aitzol izan ziren antolatzaileak. Oholtza gainean bertsotan, Pello Otao, Basarri eta Kepa Enbeita, besteak beste. 36ko gerra etorri zen. Eta frankismoko lehen urte luzeak pasatu ostean, 1958an egin zuten gerra osteko lehendabiziko txapelketa: Bizkaikoa. Euskal Herrikoa 1960tik aurrera hasi ziren egiten. Eta historiara pasatu den txapelketa, 1967koa. Han bihurtu baitzituen Xalbadorren txistuak txalo. Finaleko buruz burukora Uztapiderekin batera aritzeko erabakia eman zuen epaimahaiak. Eta bost minutu eta erdi iraun zuen entzuleen txistualdiak. Xalbadorren erantzuna: Anai-arrebak, ez, otoi, pentsa / neure gustora nagonik / poz gehiago izango nuen / albotik beha egonik; / zuek ezpazerate kontentu / errua ez daukat, ez, nik... / txistuak jo dituzue bainan / maite zaituztet oraindik!. Bertsogintzaren garapena aztertzeko, Xabier Amuriza elkarrizketatu dute.
Bertsoetatik antzerkira. Tradizioa eta berrikuntza. Egileek gogorarazi dute Ipar Euskal Herrian askeago aritu zirela antzerkigileak Hegoaldean baino. Piarres Lartzabal erreferente. Daniel Landart apur bat geroago. Euskal kantagintzaren olatu berritzailea aztertzerakoan, Ez Dok Amairu protagonista. 1965ean Mikel Laboa zenari egindako elkarrizketa bat irakur daiteke. Benito Lertxundiri 1968an egindako beste bat ere bai. Eta agiri historiko bat ere berreskuratu dute: Ez Dok Amairu: Agiria gure jokabidearen berri. 1970eko urtarrilean plazaratutako agiri hark

zeresan handia eman zuen euskal kulturaren munduan. Literatura aztertzeaz Paulo Iztueta arduratu da, Euskal letren eboluzio ideologikoa artikuluan. Epeka sailkatu du azterketa: Erbesteko literaturaren herrimina (1939-1949), literatura tradizionala auzitan (1949-1957), tradiziotik modernitatera (1957-1975) eta saiogintzaren agerpen berantiarra. Txillardegiri, Jon Miranderi eta Ramon Saizarbitoriari azpiatal bana eskaini dizkio. Iratxe Retolazak, berriz, Gabriel Arestiri buruzko artikulua idatzi du: Aresti, mailukari eta zubigile. Liburuaren azkeneko zatian, euskararekin harremana duten berrien kronologia bat egin dute. 1900. urtean hasten da, eta 1999. urtean bukatu. Jasotzen den azken berria Interneteko Aurki bilatzaileari buruzkoa da. Aurkituko al du euskarak etorkizunean kateetatik askatzeko bidea? Hitz batez: Hizkuntza da herri baten arima. 1999 Rikardo Arregi Gure adiskideekin batera euskaraz irakurtzen eta idazten ez dakiten euskaldunei hori egiten erakusteko jokabide bat pentsatu dugu Alfabetatzea ez da soilik irakurtzen eta idazten ikastea Martin Ugalde Inon baldin bada herritarrak eta haien emozioak dantzan eta airean jartzen dituen ekitaldia, Korrika da huraxe. Euskararen aldeko ekitaldi herrikoia, jendetsua, alaia, bizia da AEK-k antolatzen duena. Korrikari buruz, 1997 Jean Haritxelhar Euskaltzaindiak egin duen lana ikaragarria da. Nik uste dut euskara batuari buruz hizkuntzak baduela bere partea denen biltzeko. Hizkuntza bat baduzularik, denek ulertzen dutena, hori badoa batasunera, dudarik gabe. 2013 Joxemi Zumalabe Euskarak eta erdarak daramaten borroka, galdua du euskarak gaurko egoera sustraitik, errotik aldatu gabe. Eta baieztapen honetara iristeak ez die asko laguntzen [Espainiako] Konstituzioak mugatzen duen estatutu honen baitan soluzio miresgarriak aurkitu nahi izan dituztenei. 1984 Indar harremanak erabat irauli arte jai dugu. Hauekin lortutako kontsentsuak bide estuak uzten dizkio euskarari. Heriotza leun batera garamatza. 1984, 'Argia'-n, Leo Bastida sinaduraz
Txillardegi Zerk egin du Euskal Herria? Zerk eman dio bere izakera berezia? Zerk egin du gure naziotasuna? Zerk bizi gaitu? Zerk bereizten gaitu? Zerk ematen digu gure euskal arima? Euskerak ez bestek. 2004 Hizkuntza da herri baten sorkaririk funtsezkoena, bere nazio-jakintzaren oinarria.

Xabier Mendiguren Bereziartu Egia da hasieran amets egiten genituen helburu guztiak ez direla lortu eta oraindik Euskal Herri osoari begiratuz gero hutsune eta gabezia gehiegi ageri zaizkigula. Baina horiek guztiak gorabehera, erreferente bihurtu gara hizkuntza berreskuratzeari dagokionez, eta gaur egun Hego Amerikako eta munduko beste zenbait herrialderentzat gure ibilbidea jarraibide gertatu da. 2013 Xalbador Izaite bat ez daike hezur hutsez osa / herria da gorputza, hizkuntza bihotza / bertzetik berextean bitarik bakotxa, / izaite horrendako segurra hil hotza Kontxi Erro Euskara ofiziala da; lortu du ofizialtasuna EAEko hiru herrialdeetan eta Nafarroako Kontxi Beitia Lan isila, iluna eta zaila zen aurreneko ikastoletan egin genuena. Adin desberdinetako jendea ginen. Zerbait berezia baldin bazegoen, edo zerbait jakin nahi baldin bagenuen, Elbira Zipitriarengana joaten ginen. Ikastolen sorreraz, 2013 zati batean, baina oraindik bigarren mailako hizkuntza da
Hautsi gabeko kateak

Euskararen kate hautsiak liburu mardulean bildu du Euskal Memoria fundazioak euskaldunen jazarpenaren historia. Frankismoa baino askoz ere zaharragoa eta oparoagoa den zapaltze eta iraute historia luze bat. Eskola izan du ardatzetako bat euskara ordezkatzera eta desagerraraztera zuzendutako bi estatuen hizkuntza politika gupidagabeak. Ia lortu du. Baina euskalgintzak eta euskaltzaleek egindako ahaleginari esker, euskara XXI. menderaino iritsi da, teknologia berrien paradisuraino. Askoren harridurarako.
Frankismo gordinean, debeku, umiliazio eta zapalkuntza gogorraren kontra, herria gai izan zen azken hamarkadetako mugimendu sendo eta bizigarrienetako bat sortzeko. Neurri handi batean, su haien hondarrei esker bizi gara oraindik, epela betiko ez dela izango kontzientzia handirik gabe. Arindu dira debekuak, laxatu kateak. Baina desagertze goxo baten arriskua ageri da ostertzean, bakoitzaren borondatetik harago euskararen aldeko hizkuntza politika egiturazkoak ezartzen ez badira. Iaki Petxarroman
Maulen elkartzea inportanta da, argiki erakusteko herri bat garela

Batera plataformako kide da Seaska. Paristik jaso mespretxua salatzeko, Maulera bertaratzeko deia egin du federazioak ere.
Mespretxua hitz azkarra da, baina uste dut mespretxua baino aise larriagoa dela sentitzen duguna: gure nortasuna ezabatu nahian dabiltza. Kexu da Paxkal Indo S e a s k a k o p re s i d e n t e a . H a s e r re h o r i plazaratuko du ebiakoitzean. Hala ere, esperantza ez du galtzen, eta aitzina egiteko giltza zein den argi du: Euskal Herriak bere tresnak eraikitzea. Nahiz eta haiek ez eman, lortuko dugu, herriak berak lurralde elkargoaren beharra sentitu baitu. Frantziaren joera salatzeko, Mauleko kar riketara jaitsiko zarete. Lau aldar rikapenak ekar ri ditu ber riz plazara Batera-k. Zergatik sentitu da behar hori? Argi eta garbi errateko, lau dosierrei begira erantzun bera ukan dugulako. Azken gertakari ikusgarriena lurralde elkargoarena izan da, baina, beste aldarriei begiratuz gero, egoera bera dela ohartu gara, postura bera du Frantziako Gobernuak. Euskarari begira ere mespretxatzen gaituzte; gutaz trufatzen dira. Ez da behin ere ahantzi behar lurralde elkargoa urruntzen den heinean Laborantza Ganbera oziala ere urruntzen dela, kokapen juridiko hori behar duelako. Unibertsitateari doakionez, egoera kaskarra da. Gure lau gai nagusietan mespretxua sentitzen da analitikoki ere. Ipar Euskal Her ri osoa dute mespretxatzen. Ez gaituzte errespetatzen, eta,
Berria 2013/11/28
oraindik okerrago, gure nortasuna, gutariko bakoitzaren nortasuna zalantzan ematen dute.
Erroturik den jakobinismoa da hor sendi. Nola gainditu daiteke oztopo hori? Ez dakit nola egin daitekeen aurre, baina dakidana da tresna demokratikoenak baliatu

d i t u g u l a a l d a r r i k a p e n a k e r a m a t e k o. Lurralde elkargoarentzat, adibidez, demokratikoki begiratu dugu zein litzatekeen tresnarik egokiena lurraldearentzat. Azken finean, nahiz eta ariketa demokratikoa izan, hori ez dela Parisen demokrazia erantzun digute. Gutxi gorabehera hori irakur daiteke Parisen joeran. Hor lanjer bat ikusten dut argiki. Mespretxua hitz azkarra da, baina uste dut mespretxua baino aise larriagoa dela sentitzen duguna: gure nortasuna ezabatu nahian dabiltza, eta hori giza eskubideen aberria deritzoten Frantzian. da nolazpait. Hautetsi guztiek nahi dute ikastola bat beren herrian, dakitelako euskararen eta kulturaren alde zer eragin duen. Kezkagarria da ikustea nola dabilen suprefeta Hendaiako, Beskoitzeko eta beharbada geroan beste herri batzuetako ikastolen kontra. Ez dakit nola aterako garen, baina argi dut suprefeta aldatu beharko dugula laster. Suprefetaz aldatzea galdetuko duzue? Ez berehala baitezpada, hori nire iritzia da. Estatuak nahi ala ez nahi ukan, ikastolek iraunen dute. Suprefeta gure kontra baldin bada eta ezin baldin badugu egiazko elkarrizketa bat egin, batek ala besteak aldatu beharko du. Seaska eta ikastolak hor egonen direnez, suprefetak du aldatu beharko. Logika bat da, ez dut deus bere kontra. Zergatik da inpor tanta Mauleko manifestazioa? Nire ustez, garrantzitsua da justuki Maulen egiten delako. Pentsa daiteke urrun dela eta hobe litzatekeela Baionan egitea. Maulen elkartzea inportanta da, argiki erakusteko herri bat garela. Baionatik, Tuteratik, Gasteiztik eta Bilbotik Maulera joateko prest garela erakutsi behar dugu. Barnealdea biziarazteko, barnealdea ez da hustu behar, baina kostaldekoak ere behar gara hara joan. Espero dut jendeak ulertuko duela horren pisua eta garrantzia. Frantziaren blokeoa salatuko duzue. Aitzina joateko zein da gakoa? Martxoan tokiko hautetsi anitzek haien aulkia galduko edo irabaziko dute. Ez da
Seaskak ere nahiko sufritzen du azken aldi hauetan. Garai zaharretan bezala oztopoz beterik daukazue bidea. Zertan da egoera? Ez dakit suprefeta ahul baten eragina den edo Parisko manu bat den. Ez dakit Baionatik, Pauetik edo Paristik manatzen duten egoera. Nire seme handienak 16 urte ditu, badira 13-14 urte ikastolan naizela, eta ez dut sekula horrelako erasorik ikusi. Estatua beti izan da tokiko hautetsien gibelean, lagundu izan ditu nahi zutena lortzeko. Gaur egun, tokiko hautetsien kontra ari da estatua, eta hori berritasun bat

dudarik tokiko hautetsiei buruz ere mezu bat dela. Bestalde, prefetak erran zigun Seaskaren alde 10.000 jende biltzen bagenituen ere ez zela mugituko. Ados, gutaz trufatzen segituko dute beraz. Hori nola itzuli? Ez dakit. Parisi hitz egitetik geldituko nintzateke ni. Bere geroa eskuetan hartzeko prest baldin bada Euskal Herria eta Ipar Euskal Herria, azkenean hori da inportantena. Nahiz eta haiek ez eman, lortuko dugu, herriak berak lurralde elkargoaren beharra sentitu baitu. Martxan den gauza hori ezingo dute ad vitam ternam ukatu. Euskal Herritik Euskal Herriak bere tresnak sortzea, beraz. Seaskaren lehendakariak ez du kontrakoa erranen... Ni ez naiz Seaskaren sortzaileetan, baina gaur egun kudeatzailea naiz, eta argi dut hori dela bidea. Demagun 1969an lehen ikastolak ez zirela sortzen. Zertan izanen gintezke gaur egun? Argi dut, Calandreta okzitanierazko eskolarik gabeko eskualde horien gisara izanen ginen. Eremu horietan zaharrek mintzo dute okzitaniera, baina gazte eta haurrek ez; neurgarria da odol galtzea, hiltzen ari da hizkuntza. Ipar Euskal Herria horrela izanen zen Seaska gabe. Beraz, bistan da gure tresnak asmatu behar ditugula. Problema da zaila izanen dela, hautetsi anitzek desobedientzia zibilaren hautua egin behar luketelako. Zaila izanen dela diozu, horretarako ez direlako prest hautetsiak? Tokiko hautetsien konbentzitzen segitzen badugu aitzina eginen dugu. Lan handia egin da horri doakionez, eta gaur egun hautetsien gehiengo handia da euskal lurralde elkargoaren alde. Beste kezka bat ere dut buruan: zertarako hemen ez dugu deus eta Korsikan, adibidez, aitzinamenduak posible dira? Hori ere a r a z o b at d a . E z d u g u g u k i d at z i Frantziako Konstituzioa eta libert, galit fraternit leloa! Haiek dute idatzi eta, aldi berean, herrialdeen arteko ezberdintasunak sortzen eta lortzen segitzen dute.
Nola hartu duzu Jean-Marc Ayrault Frantziako Lehen ministroak Garapen Kontseiluko eta Hautetsien Ko n t s e i l u ko p r e s i d e n t e e i i d a t z i gutuna? Ikusiz Paristik jaso trufa eta mespretxua dugula salatuko Maulen, harritzekoa da aste bat lehenago horrelako gutun bat idaztea. Bi urteko prozesu demokratiko bati hamabost lerroz erantzutea harritzekoa da. Berriz ere mespretxuaren erakuspen argi bat da. Dio egituraren izena hautatu dezakegula, baina ez da ohartzen! Ez g ara marka batez ari, nortasun kolektibo batez ari gara, herri proiektu batez ari gara.
Diru laguntzarik gabe utzi ditu euskaltegiak UPNren gobernuak

2013ko aurrekontuetan 245.000 euroko diru sail bat onartuta zegoen, baina AEK-k eta IKAk ez dute sosik jaso iaztik
Urte bat baino gehiago egin dugu deus kobratu gabe, eta, gainera, ez digute erabakiaren berri eman. Helios del Santo Nafarroako AEKren bozeramaileak Iruean atzo adierazi zuenez, 2013ko aurrekontuetan Nafarroako Gobernuak 245.000 euroko diru sail bat onartua zuen AEKrentzat eta IKArentzat. Baina 2012ko urritik gaur arte ez dugu euro bakar bat ere jaso, UPNren g o b e r nu a k e z b a i t u d i r u l a g u n t z a k banatzeko deialdirik egin nahi izan. Hor rez g ain, euskaltegietarako diru laguntza kudeatzeko gober nuak zuen teknikaria kendu egin dute. Badira 40 urte AEK eta IKA zerbitzu publikoa eskaintzen ari direla, herritar guztiek duten euskara ezagutu eta erabiltzeko eskubidea eginkor egiteko bitartekoak eskainiz. Agerraldian azaldu dutenez, azkeneko inkestek diote Nafarroan gero eta euskal hiztun gehiago daudela. Euskaltegien lanari esker neurri handi batean. Baina orain arte herri ekimeneko euskaltegiei ematen zieten diru laguntza zirtzilak kendu egin dituzte. Laguntzak beti kostuetatik oso urrun ibili direla gogorarazi dute, eta urtetik urtera
Berria 2013/11/28
gero eta txikiagoak direla. Zerora iritsi arte. UPNren gober nuak plangintza txikienik ere ez du egin inoiz euskara ikasi nahi duten heldu guztiak euskaldundu gaitezen. Euskaltegietako ordezkariek jakinarazi dutenez, Nafarroako Gobernuak sekula ez du taxuzko sustapen kanpainarik egin.
Irakaskuntzan D ereduaren aurka egiten, euskarazko hedabideak laguntzarik gabe uzten eta udalerrietako euskara zerbitzuetan euskara teknikarien lana kili-kolo jartzen ari da gobernua, AEK-ko eta IKAko kideen ustez. Euskarabidek daraman hizkuntza politika ere negargarri eta suntsitzailea da, esan du Del Santok. Jose Iribas Nafar roako hezkuntza kontseilariarekin bilera bat eskatua dute.

Egoera horren guztiaren berri gizarteari e m at e a r i e k i n d i o t e e u s k a l t e g i e t a k o ordezkariek. Halaber, abenduaren 11n elkarretaratzea antolatu dute Nafarroako Gobernuaren egoitzaren inguruan. 12:00etan izango da protesta. Zor digutena eskatzeko. Nahiz eta erakunde publikoen babesik ez izan, Nafarroako herritarren erantzunarekin pozik daudela azaldu du Nafarroako AEKren bozeramaileak: Herritarrak hurbildu dira beste behin euskaltegietara. Beste askotan bezala, jendeak erantzun egin du. Nahiz eta gobernuaren asmoa gu itotzea den, lanean tinko eta irmo jarraituko dugu.
Hizkuntza politika propioa behar dela dio Baztarrikak

Euskara Europan. Hizkuntza Politikak izenburuko hitzaldia eman zuen atzo Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak, Bruselan. Etxepare institutuak antolatutako ekitaldian, Europarako hizkuntza politiko propio baten beharra plazaratu zuen Baztarrikak. Europako hizkuntzen mapa funtzional bat osatzea proposatu zuen.
Ekarpenik ez onartzea egotzi diote Osakidetzari

ELA sindikatuak salatu du Osakidetzak ez duela negoziatu euskara planari eginiko proposamen bat bera ere. Adostasunak lortzeko konpromisorik eza leporatu dio, inolako ekarpenik gabe itxi duelakoan plana. Osakidetza gaur bilduko da eragileekin mahai sektorialean. ELA ez da joango: Ez du ezertarako balioko.

'Euskararen kate hautsiak' liburua (III). Aurkezpena
Zapalkuntzaz, izen eta abizenekin
Berria 2013/11/28
'Euskararen kate hautsiak' liburua aurkeztu dute, berebiziko indar sinbolikoa daukan toki batean: Donostian, Aieteko jauregian. Dabid Anaut egileak azaldu du liburuak bi errealitate islatu dituela: Arras ezberdinak
Arratsalde hotza Donostian, Aieteko jauregi inguruko parke ederrean. Euskararen kate hautsiak. Hizkuntza zapalkuntzaren memoria liburua aurkeztu zuten atzo bertan. Euskalgintzako jende ezagun ugari bildu zen ekitaldira. Harrera Euskal Memoria Fundazioko Arantxa Erasunek eta liburuaren egile Dabid Anautek egin zieten. Bero. Topaketarako hautatutako tokiaren indar sinbolikoa oroitu zuten askok. Euskal kulturaren kontrako jazarpenaren urterik zailenetan, Franco diktadoreak oporrak hanpa-hanpa eginda Donostian igarotzen zituenean, jauregia izaten zuen bizileku; 2011ko urrian, berriz, Donostiako Bake Konferentzia, aro politiko berri baterako ernamuin, bertan egin zen. Hartara, gizaldi askotan zehar euskal hiztunek jasan duten jazarpena islatzen duen lan mardula mila orri inguru dira, zapalkuntzaren kronika moduko bat, egilearen arabera aurkezteko leku egokia da. Halaxe adierazi zuen Euskararen Gizarte Erakundeen kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok: Jauregi honetara ekarri dugu aurkezpena, gure herriaren historia garaikidean esanahi handiko gunea delako. Bideo batean, liburuko hainbat testigantza bildu zituzten, euskararen kontrako jazarpenak eragindako hainbat kontakizun etsi: Ama batek alabari Edurneri deitu, eta kartzelara sartu. Kartzelara. Euskaraz kantatu, eta denak detenituta, umeak. Euskaldunei barre egiten zieten. Tonto esaten zieten. Hartara, jazarpena jasan dutenak izen eta abizendun pertsonak izan direla erakutsi nahi izan zuten; benetakoak direla zaurien orbanak, eta oraintsukoak horietako asko.
Gainerakoan, orainaren eta geroaren arteko dikotomian murgildu ziren hizlariak; iraganaren zamaz eta gerorako ikasbideez. Euskal Memoria Fundazioaren 2013. urteko argitalpen monografikoa da liburua, eta fundazioaren izenean Arantxa Erasunek hartu zuen hitza, lanaren jomuga ahotan. Gertaturikoaren aitorpenak lortuko du zauriak ixtea, esan zuen. Baita euskara oraindik ere zamatzen duen kate horiek etetea ere. Dabid Anautek liburuak bi ardatz dituela nabar mendu nahi izan zuen: Arras ezberdinak. Batetik, jori jorratu dute euskararen

aurkako zapalkuntza, baina, bestetik, euskararen aldeko mugimenduari ere egin diote leku zabala. Bi ardatz horiek bildu nahi izan ditugu lan berean, elkarri loturik daudelako, azaldu zuen. Esker oneko hitzak izan zituen parte hartu duten guztientzat, eta elkarlanean jarraitzeko deia ere egin zuen: Osatzea ariketa kolektiboa izan den moduan, erabiltzea ere hala izan dadila. euskararen aldeko mugimenduarekin lotutako horiek eta gaziak jazarpenari buruzkoak , biak dira, Bilbaoren arabera, aintzat hartu beharrekoak. Finean, euskararen historia hor laburbiltzen da. Libururako testu bat idatzi du, eta hor egindako ekarpen baten inguruan sakondu nahi izan zuen hitzaldian. Euskalgiltza deitu kontzeptuaren inguruan euskalgintzaren ekarpenari buruz mintzatzeko sortua egin zuen gogoeta: Euskalgiltzak ere badu zer ekarria egungo testuinguruan, izan ere, gaur egungo egoerak euskararen normalizazioari ekartzen dizkion mugen kontzientzia duen neurrian, eztabaida orokorretan ekarpena egiteko eskubidea eta beharra ditu, nabarmendu zuen. Bide horretan elkartasunez eta eskuzabaltasunez elkarlanean jarduteko konpromisoa agerian utzi nahi izan zuen Kontseiluaren izenean. Ezagun askoren topagune Liburuan, bereziki, XX. gizaldiko kontuak bildu dituzte, ahozko lekukotasunen bitartez. Harago ere egiten saiatu dira, ordea. Dabid Anaut: Begi bat gaurko egoeran jarri dugu, hor ere bai baita zer kontatua hizkuntza zapalkuntzaz. Hari bat da, azken batean, etenik izan ez duena. Hartara, liburuak berebiziko esanahia du gaur egun, memoria horren lorratza orainean ere agerikoa denez. Elementu baliagarriak Paul Bilbaok ere nabarmendu zuen ikasbidea ekarriko duela lan honek etorkizuna eraikitzen laguntzeko. Memoria kolektiboak etorkizunean nola eta norantz jokatu beharko litzatekeen zehazteko elementu baliagarriak jartzen dizkigu eskura. Liburuaren alderdi gozoak Aieteko jauregia euskalgintzako jende ezagun askoren topalekua izan zen. Horietako asko hizkuntza jazarpenaren eta horri aurre egiteko saioen memoria bizia dira. Ezin denak aipatu, baina bai hainbat izen esanguratsu. Ikastolen hastapenetako jendea: Kontxita Beitia. Euskaltegietakoa: Sagrario Aleman. Politikagintzakoa: Itziar Aizpurua eta Onintza Enbeita. EHEkoa: Gabi Basaez eta Kontxi Erro. Eta inon sailkatzeko premiarik gabe euskalgintzan giltzari izan diren beste hainbat lagun: Joanmari To r r e a l d a i , P a u l o I z t u e t a , P a u l o Agirrebaltzategi, Joseba Intxausti eta Xabier Mendiguren, esaterako. Gipuzkoako diputatu nagusi Martin Garitanok agertzeko asmoa azaldua zuen, baina, eri zegoela eta, Marina Bidasoro Giza Eskubide eta Memoria Historikorako diputatuak ordezkatu zuen.
Ogasuneko oposizioak: ingelesak 10 puntu, euskarak 0

Nafarroako Ogasunerako oposizioen deialdia argitaratu zen orain bi aste. 20 lanpostu ziren, eta horietako 11tan ingelesak %10eko puntuazioa ematen zuen, eta gainerako 9etan %6. Euskara ez zen baloratzen. Horrek oroitarazten dizkit Miguel Sanzek 2002an esandako hitzak: Dekretuaren helburu bakarra da [372/2000 Foru Dekretua ordezkatuko zuen dekretuaz ari zen, hura baliogabetua izan baitzen] nafar guztiek aukera berak izan ditzatela administrazio publikoetan sartzeko, euskara jakin edo ez jakin, ingelesa jakin edo ez jakin. Lehenago, 2000. urtean, Joaqun Pascalek adierazi zuen beharrezkoa zela arauak aldatzea, izan ere arau horiek ezinezko bihurtzen dute euskaraz ez dakien nafar bat Nafarroako A d m i n i s t r a z i o P u bl i k o e t a n s a r t ze a . (Egunkarietako aipuak, Paula Kasaresen Estrategias de reproduccin sociocultural de los
Iritzia 2013/11/30
vascohablantes de Navarra (2002) jasoak).
lanean
Nola liteke Nafarroan hizkuntza arrotz bat hainbeste baloratzea eta euskarari inolako baliorik ez ematea? Ez al da beharrezkoa arauak aldatzea, ez dezaten ezinezko bihurtu ingelesez ez dakien nafar bat Nafarroako Administrazio Publikoetan sartzea? Fermmin Zabalza Aleman (Iruea)
abendua abendua abendua abendua abendua
Abendua
Eztabaida bizitu dute Zipik eta Zapek
Berria 2013/12/01
Gasteizko zinema areto eta antzerkien euskarazko eskaintzari buruzko eztabaida biziberritu da asteotan; euskaratutako filmak badauden arren, hainbat zailtasunek galarazten dute gasteiztarrek horiek ikusi ahal izatea.
Zipi eta Zapek bizitu dute eztabaida. Oraingoan ez da izan bikiek baloikada batez leiho bat apurtu dutelako, ezta On Minervoren geografia galderak gaizki erantzun dituztelako ere. Eztabaida Zipi eta Zape, kanikaren kluba filmaren eskutik heldu da. Bilboko, Donostiako eta Irueko zinema aretoetan bertsio euskaratua estreinatu zutenean, Gasteizen gaztelaniazkoa baino ez. Azkenik, Yelmo zinemak euskaraz eman zuen, elkarrizketa ugari eta Eusko Legebiltzarreko ordezkari batzuen interesa tarteko. VESA enpresak ere euskaraz eskainiko du aurki, Gasteizko hirigunean dauden Florida zinemetan. Dena den, Zipi eta Zape auzia zuzendu arren, beste adibide batzuk ere badaude. Doraemon eta Nobita Holmes etorkizuneko museo harrigarrian filma gazteleraz ikusi behar izan dute Gasteizko umeek, telebistako saioa euskaraz den arren eta filmaren euskarazko kopia bazegoen arren. Zinema Euskaraz programari esker euskaratu dituzte bi pelikula horiek, baita beste hainbat ere. Eusko Jaurlaritzak sustatu eta Zineuskadi elkarteak garatzen duen programak bi ildotan lan egiten du. Batetik, filmak euskaratzeko edo azpidazteko laguntza eskaintzen du, irizpide batzuen arabera. Bestetik, euskaratutako lan horien berri ematen die Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako zinema aretoei, baita Iruean lan egiten duten enpresa batzuei ere.
Zinema aretoei dagokie erabakitzea filmaren kopia hori alokatzen dioten banatzaileari. Javier Etxagibel VESAko kudeatzaile eta Florida zinemen arduradunak argitu du enpresek ez dutela inolako erantzukizunik euskarazko kopiak alokatzeko. Baina badute hautu bat: Enpresa

gisara dugun estrategia euskaraz ekoiztutako filmei lehentasuna ematea da, azaldu du. Hala, Amaren eskuak Florida zinemetan egon zen, baina euskaratutakoen kasuan ez dute irizpide finkorik. Garai batean, Guridi zinemetan eskaini ohi ziren Zinema Euskaraz programako filmak VESA enpresarena zen areto hori. Itxi egin zen, ordea, eta programak ez zuen jarraipenik izan. Hiru arazoren ondorioa Azkenean, Zipi eta Zaperen filma euskaraz ikusi ahal izan da Gasteizen, baina aurrera begira zer gertatuko den ezin da argitu. Azken asteotan gertatutakoaren oinarrian hiru arazo daudela jakinarazi du Eusko Jaurlaritzak. Alde batetik, kopien formatua dago. Filmak formatu digitalean euskaratzen dituzte, merkeagoa delako. Formatu analogikoan hiru film itzultzeko aurrekontuarekin formatu digitalean hamar euskaratzen dira. Ordea, film digitalek teknologia berezia behar dute, eta hori itxitako Guridi zinemetan baino ez zuen VESA enpresak. Ordea, Zipi eta Zape botatzeko Florida zinemetara mugitzea erabaki dute. Bestetik, aretoen eta banaketa enpresen arteko harremana dago. Zinema Euskaraz-ek Europako banaketa enpresa txiki eta ertainekin lan egiten du, neurri handi batean. Yelmo zinemak eta Boulevard eta Gorbeia merkataritza guneetako zinema aretoen jabeak, aldiz, banaketa enpresa handiekin dihardu. Azkenik, zine aretoetako jabeen errezeloa ere aipatzen du Eusko Jaurlaritzak. Gasteizko egoera eztabaidagai den arren, EAEko beste hiriburuetan ere ez da erabat positiboa Zinema Euskaraz programaren funtzionamendua. Kasu batzuetan, zinema aretoak kudeatzen dituzten enpresa handien irizpideek zailtzen dute euskaratutako filmak eskaintzea, edota hiriburuko areto guztietan egun berean estreinatzeak. Antzerkian ere, kritikak Zinema aretoei buruzko eztabaidak Gasteizko Principal antzokiak egiten duen euskarazko eskaintzari buruzko galderak ere areagotu ditu. Xabier Mendigurenek idatzitako Hamlet-en bertsioak eztabaida indartu du, zineman Zipik eta Zapek egin bezala. Azaroaren 1ean estreinatu zen, Arriaga antzokian, Bilbon. Gasteizen, ordea, urtebete barrura arte ezin izango da ikusi. 2014ko programazioan sartuko da, eta urte bukaerara arte ezin izango da ikusi. Marta Monfort Gasteizko udal antzokietako programazioko arduradunak jakinarazi du horren arrazoia programatzeko epeak direla. Hain zuzen ere, sei eta zortzi hilabeteko aurreikuspenarekin lan egiten dutela azaldu du. Monfortek aitortu du lan gutxi programatzen dituztela euskaraz Principal antzokian. Horren arrazoia formatu handiko euskarazko lan gutxi daudela dela azaldu du, eta, horrez gain, gaineratu du ikusleek ez dutela oso ondo erantzuten. Aurtengo Nazioarteko Zinema Jaialdiak euskarazko lan bakarra izango du helduentzat, Hitzak, besterik ez. Azaroaren 20an inauguratu zen, eta Monfortek dio hirurehun sarrera saldu zituztela, ohi baino gutxiago. Datuak datu, argi dugu bide luzeko bidaia dela, eta euskarazko lanak eskaintzen ez baditugu jendea ez dela joango; publizitate lan handia egin behar dugu, ebatzi du Monfortek. Antzoki publikoa izanda, kalitatezko lanak eskaini behar dituztela, baita aniztasuna bermatu ere. Principal a n t zo k i a re n d at oze n h i l a b e t e e t a r a k o programazioaren barruan, Euskal Herriko artistek ordezkaritza dute hainbat alorretan. Helduentzako hurrengo antzerki lana Tanttakaren Zazpi aldiz elur lanaren estreinaldia izango da, otsailaren 14an.
Gabeziak antzeman dituzte euskaraz zerbitzua emateko

Euskara ere herri administrazioetako ohiko lan hizkuntza izatea. Horixe da Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Hizkuntza P o l i t i k a e t a K u l t u r a S a i l a r e n V. plangintzaldia EAEko herri euskararen erabilera nor malitzatzeko planetarako irizpide orokorrak agirian jasotzen den helburu nagusietako bat. PSE-EEk hala eskatuta, agiriaren nondik norakoak azaldu zituen atzo Patxi Baztarrika Hizkuntza Po l i t i k a r a k o s a i l b u r u o r d e a k E u s k o Legebiltzarreko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Batzordean. Baztarrikaren arabera, gizarteari zor zaio herri administrazioa, eta gizartea gero eta elebidunagoa da. Herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak erosotasunez baliatzeko aukera eman behar zaio herritarrari. Administrazioek kalitatezko zerbitzua eman behar dute. Komunikazio h i z k u n t z a z u ze n e a n at x i k i t ze n z a i o kalitateari. Jaurlaritzaren planaren arabera, beharrezkoa da herritarrari zuzeneko arreta ematen dioten lanpostuak identifikatzea, eta komenigarria litzateke herri erakunde guztietan jendaurreko lanpostuen mapa osatzea. Jendaurreko
Berria 2013/12/03
Jaurlaritzak euskara ere zerbitzuko hizkuntza izatea bermatu nahi du euskararen erabilera normalizatzeko planean
lanpostu guztietan derrigortasun data ezartzea bermatu beharko litzateke, herri administrazio bakoitzaren baliabideen eta errealitatearen arabera. Irizpide hori litzateke euskara zerbitzu hizkuntza gisa bermatzeko bermerik behinena, jasotzen du plangintzaren agiriak.
Batzordean, Herri Administrazioetan Hizkuntza Nor malizatzeko zuzendari Gotzon Loberak bi proposamen egin zituen hizkuntza paisaiari dagokionez: Batetik, erakunde barruko hizkuntza paisaian euskararen presentzia gehitzea. Eta, bestetik, administrazioaren seinaleetan eta noizbehinkako oharretan euskararen erabilera handitzea.

Euskara zerbitzu hizkuntza ez ezik lan hizkuntza ere izan dadin bideak jarriko ditu Jaurlaritzak. Langileen euskara gaitasuna hobetzeko, halaber, neurriak hartuko ditu hizkuntza eskakizunen egiaztapenak areagotzeko. Euskararen beste lurraldeetako administrazioekin jakintza trukea eta elkarlana garatuko du Jaurlaritzak. den lurraldeetako administrazioetan. Administrazioko esparru askotan euskararen presentzia idatzia itzulpenen bidez bermatzen da. Atxikimendua elikatzea Batzordeko taldeetako ordezkariek ikuspegi kritikoak agertu bazituzten ere, Baztarrika pozik azaldu zen ikusi zuelako badagoela eremu komun bat denek aurrera egiteko. Haren ustez, pauso kualitatiboa eman beharko litzateke euskarazko zerbitzua ere emateko. Hizkuntza Politikarako sailburuordearen arabera, derrigortasunaren neurriak gizartearen atxikimenduarekin joan behar du. Erakunde publikoen obligazioa da, haren iritziz, atxikimendua elikatuz joateko lan egitea. Baztarrikaren ustez, euskaldunak aktibatzea bere zentzu onenean esaten dugu, ez inori ezer leporatzeko. Administrazioan ere euskaraz aritzeko aukera baliatzeko eskatu nahi diegu euskaldunei. PPko legebiltzarkide Carmelo Barrioren arabera, administrazioaren zerbitzua ona izatea lehenetsi behar da, berdin euskaraz zein gaztelaniaz izan. Baztarrikak erantzun zion zenbait zerbitzu ez badira euskaraz ematen kalitate oso eskasekoak direla. EH Bilduko legebiltzarkide Xabier Isasik malgutasunik eza leporatu zion Baztarrikari, 2011ko datuak aintzat hartu beharrean 2006koak hartu dituelako irizpideak jartzeko orduan. Baztarrikak erantzun zion legeari jarraitu diotela erabaki hori hartzeko orduan.
Jaurlaritzako administrazio orokorrean 21.010 langile dira (%58,6) beren lan eginkizunak osorik edo partez euskaraz bete ditzaketenak. Erakundeetako ordezkarien erdiak baino gehiagok (%56,4) daukate lana euskaraz egiteko gaitasuna. Euskara zerbitzu hizkuntza gisa ber matzerakoan, ordea, gabeziak antzeman ditu Jaurlaritzak, batez ere euskaldunen kopurua %45 baino txikiagoa
Auzi judizialak osorik euskaraz egitera joko dute, pixkanaka
Berria 2013/12/03
Prozedurako izapide guztiak euskaraz bete ahal izateko, Auzia Euskaraz programa abiatu du Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailak. Tokian tokiko errealitateak posible egin ahala ezarriko du egitasmoa Erkorekak
Abokatuak auzi eskea aurkezten duenetik ebazpena jasotzen duen arte. Hasieratik amaierara, prozedura judizialak osorik euskaraz izapidetzeko, Auzia Euskaraz prog rama jarri du martxan Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Herri Administrazio Sailak, baina jendaurreko aurkezpenean bertan zehaztu du pixkanaka egingo duela helburu horretarako bidea. Pausoz pauso joango da ezartzen. Errealitateak posible egin ahala. Inguru euskaldunetan lehenbizi, eta euskarak indar ahulagoa duen tokietan gero, adierazi zuen Josu Erkoreka sailburuak atzo arratsaldean. 2014an 1,3 milioi euro jarri nahi du gobernuak Justizia Administrazioan euskara normaltzeko. Ez da erraza izango, orain arte ez baita erraza izan. Erakunde publikoen gainerako eremuei begiratuta, Erkorekak aitortu du euskara sustatzeko ahaleginak berandu heldu direla justiziara, eta motelagoak izan direla. Gaztelaniaz egiteko inertziari egotzi dio, baina batez ere Justizia Administrazioaren egitura konplexuari: Eragile askok eta askotarikoek lan egiten dute, soslai funtzional eta instituzional bereziekin; ez da beti koordinatzen erraza.
Horri erantsi behar zaio langile euskaldunak ez direla gehiengoa: 2010ean lanpostuen %35ek baino ez zuten hizkuntza eskakizuna. Hau da, litekeena da prozedura ia guztietan euskaraz ez dakien langile bat baino gehiago egotea. Hain justu, langile euskaldun horien arteko elkarlana sustatu nahi dute, Xabier Balerdi programaren arduradunak azaldu duenez: Diziplina arteko taldeak sortzeko asmoa dugu. Bertan aztertuko dugu epaitegi batean epailea, idazkariak, abokatuak eta administrazioko langileak euskaldunak diren, eta saiatuko gara adosten zein auzitan egin daitekeen epaiketa euskaraz. Leku batzuetan posiblea izango da, eta beste batzuetan, ez.

Horrez gain, erabiltzaileek hautatutako hizkuntzari arreta handiagoa jartzea ere aipatu du: Auzi eske bat euskaraz sartzean, langile euskaldun bati helduko zaio. Arartekoaren gomendioei jarraiki, erabiltzaileei ahalik eta azkarrena galdetuko eta jakinaraziko diote zein hizkuntzatan egingo dituzten izapideak. elebitan; aurtengo dokumentuetatik jakinarazpenak, zitazioak edota errekerimenduak, %63 izapidetu ditu bi hizkuntzatan, hiru milioi inguru. Euskara eta teknologia uztartuz lortu dute, idatziok kudeatzean itzulpena errazteko tresna informatikoak baliatuz. Ildo horretan, euskara juridikoari buruzko dokumentazio biltegi handiena daukatela esan du Erkorekak: 220.000 itzulpen unitatez agiriak, funtzionarioek idatzitako testu libreak, legeak, epaiak, lexikoa... osatutako datu basea lortu dute. Baliabide horiek langile guztien esku jarriko dituzte. Horrez gain, prozesuan parte hartzen duten eragileekin lantaldeak egingo dituzte, operadore judizial bakoitzaren berariazko beharrizanak antzemateko. Epaileek eta prokuradoreek ez baitituzte premia berdinak, Balerdik azaldu duenez. Bestalde, langileei euskara ikastaroak eskaintzen jarraituko du Jaurlaritzak.
Agiriak elebitan Idatzizko eremuan eman ditu Justizia Administrazioak aurrerapausorik handienak. Hiru agiritik bi igortzen ditu
Auzia eta euskara

Idatzian egin du aurrera euskararen presentziak Araba, Bizkai eta Gipuzkoako Justizia Administrazioan. Ezin uka. Aurrerapen teknologikoei esker, itzultzaile automatikoekin, dokumentuen %63 bi eletan egiten dituzte, eta hurrengo helburua da prozesu guztia bi eletan aurkeztu ahal izatea. Euskararen Nazioarteko Egunaren harira, Justizia euskalduntzeko bidean hamaikagarren plana aurkeztu du Eusko Jaurlaritzak: Auzia Euskaraz izena jarri dio honi. Baina auzia da Justizia euskaratik urrun dagoela. Justizia Administrazioko langileen %65ek euskararen eskakizun bat bera ere ez dute betetzen; ez dakite euskaraz. Eta gainerakoen artean mailak daude: alegia, ez direla guztiak euskaraz ondo moldatzen. Programa informatikoek euskaratzen dituzte dokumentuak, baina herritarrek Justizia Administrazioarekin ahozko harremana nahi/behar dutenean euskaldun bat bilatzea nekezago egingo zaie. Itzultzaileak behar dituen Justiziak justizia izena merezi duen ere auzitan jar daiteke. Gurutze Izagirre
Gaurko egunez
Euskara jakiteak ez dauka meriturik nire kasuan. Guraso erdaldunek ikastolara sartu gintuzten edozein erabaki hartzeko nanoegi ginela. Neuretzat kontua zera zen: euskaldun izan edo ez izan. Behinola biberoi-euskalduna nintzela bota zidaten ezelango meriturik bako titidun-euskaldun batzuk.
Berria 2013/12/03
txikiekin gogoratu naiz; eurak ere hizkuntza ezberdinak itsaso bakarrean gobernatu guran hazten ari dira. Okinak, fruta eta arrain dendetako saltzaileek, super merkatuetako langileek edota gozodendakoek ez dakite euskararik. Harakinek eta zapata konpontzaileek, berriz, bai. Bizi naizen etxean, herenak baino ez daki euskararik, eta auzora zabaltzen badut, laurden bat baino gehiago ez gara. Gaurko egunez euskara gehiago adituko dugu, ziurrenen. Urte osoan ikusezin den hizkuntza hizpide izango du normalean izaten ez duen askok.
Ez da berdina herri erabat euskaldunean hazi eta bizitzea, eta euskarak espazioak irabazi behar dituen mugapean egitea. Herri oso euskaldunetik etorritako lankidea ainurika gogoratzen dut ez zuelako inork euskararik egiten. Baietz niotsan, gero eta jende gehiagok. Ahaztu zitzaidan esatea inguru erdaldunetan garaipenak milimetroka lortzen direla, eta, maiz, porrotarekin oheratzen garela. Egunotan irakurri dut elebidun hazten diren umeek ederto dakitela nori zein hizkuntzatan berba egin, eta beste hamaika onura dituela ume elebakar ez denak. Loba
The most ancient language of Europe garela gogoratu dute, eta batzu-batzuek gaur lehenengoz entzungo dute hitz bat euskaraz. Lagunak ditut euskara ikasten, e rg at i b o a re k i n e t a b a l d i n t z a z k o e k i n nahastaturik etsi ez dutenak. Gaurko moduko egunetan eurak izaten ditut akorduan, traba guztien gainetik amore eman gabe euskaldun bihurtu guran. Eta izerdi eta sos inbertsioa egin dutenen patxadarekin, euskaraz jakin bai baina egiten ez dutenei itaun saskarrez kolpatzen irudikatu ditut: Eta zuk zergatik ez duzu egiten? Goizalde Landabaso
Lehen herri aldizkaria

Arrasate Press astekariaren lehen zenbakia kaleratu zenetik, 25 urte bete ziren atzo. AED euskara elkartearen ekimenez eta lagun talde baten lanari esker sortu zen euskara hutsezko aldizkaria, ostiralero herriko albisteak biltzen zituena. Arrasate Press 1988ko abenduaren 2an sortu zen, eta euskara hutsean idatzitako lehen herri aldizkaria izan zen.
Berria 2013/12/03
'Arrasate Press' herri aldizkariak 25 urte bete ditu. Euskara hutsean idatzitako lehen tokiko aldizkaria izan zen, eta horri esker, euskarazko tokiko aldizkariek beren eremu propioa irabazi dute.
hortik abiatuta argitaratu zuten lehen alea. Helburua ikastola eta eskolentzat osagarria izateko tresna bat sortzea izan zen, nolabait tokiko infor mazioak herritarrentzat erakargarritasun handia izango zuela pentsatuz eta hainbat herritar euskaraz irakurtzera bultzatuz, azaldu du Aranzabalek. Aldizkaria doakoa izango zela erabaki zuten: Ahalik eta jende gehienak irakur zezan, gaineratu du aldizkariaren lehen erredaktore buruak. Arrasate Press-en autoedizioa erabiltzen zuten: Garai hartan oso jende gutxik erabiltzen zuen autoedizioa, eta gu Apple etxeko ordenagailu batzuekin hasi ginen. Horri esker, askoz merkeagoa zen prozesua, eta gainera, prozesu guztiaren erabateko kontrola geneukan. Hasieran, AED euskara elkarteak kudeatu zuen aldizkaria, baina 1990. urtean, Arrasate telebista sortu zenean, Arrasate Komunikabideak (Arko) elkartea sortu zen, eta haren eskuetara pasatu zen. 12 urtez aldizkari independente moduan aritu ondoren, Debagoieneko komunikabideen bateratzearen ondorioz, Goiena kooperatiba sortu zen. Goienkaria eskualdeko aldizkaria sortu zenean, Arrasate Press haren atal bat bihurtu zen. 2000ko abenduan, Goienkaria-rekin argitaratzen zen: Azterketa sakon bat egin ondoren, eskualdeko euskarazko hedabide bat finkatzea erabaki genuen. Orduan, inguruko herri aldizkari asko itzali ziren, eta nolabait ibarrari erantzungo zion eskualdeko aldizkaria sortu zen.
Lau kideren lanarekin jarri zen martxan aldizkaria: Jose Mari Eraa, Joxe Felix Diaz de Tuesta, Iaki Mendiguren eta Joxe Aranzabal. Aldizkariaren lehen erredaktore burua Joxe Aranzabal izan zen. Arrasateko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren diru laguntzei esker lortu zuten euskarazko aldizkariak aurrera egitea. Arrasate Press-en lehen zenbakia argitaratu aurretik, astero edo bi astetik behin biltzen ziren lan plana egiteko. Arrasaten euskaraz zenbat pertsonak irakurtzen zuten aztertu zuten, eta
Donostiako liburutegiari Txillardegi deitzeko eskatu dute hainbat eragilek

Donostia Kulturak hilaren amaieran aztertuko du eskaera; udaleko alderdi guztiak daude hor ordezkatuta
Euskalgintzaren eremuan egindako lanagatik, Donostiako Udal Liburutegi Nagusia Txillardegi liburutegiaizendatzeko eskaria egin zuten joan den urriaren 10ean Donostiako 17 idazlek udalaren erregistroan Joxe Austin Arrieta, Beat Sarasola, Harkaitz Cano, Koldo Izagirre, Joan Mari Irigoien, Ana Urkiza, Arantxa Urretabizkaia, Ibon Sarasola, Iban Zaldua eta Juan Luis Zabala dira idazle horietako batzuk. Baina Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-k (Donostia, 1929-2012) beste alor askotan ere lan egin zuenez, hiriko beste hainbat kultur eragilek ere bat egin dute proposamenarekin. Orain Donostia Kultura udaleko organu autonomoari dagokio erabakitzea. Udalbatzako alderdi guztiak daude ordezkatuta horretan, eta urtea amaitu baino lehen, hilaren 20an hain zuzen ere, aztertuko dute eskaera. Proposamena gizarteratu nahi dutenez, atzo agerraldia egin zuten egitasmoaren sustatzaileek. Konturatu gara Txillardegi ez dela soilik literaturaren, euskalgintzaren eta irakaskuntzaren ondarea; baita soziolinguistikarena, hizkuntzalaritzarena... Eremu askotan izan da aitzindaria,
Berria 2013/12/03
adierazi zuen Fito Rodriguez EHUko irakasle eta idazleak.
Txillardegi hil eta gutxira haren hiru libururekin egindako irakurketa publiko baten ondoren bururatu zitzaien proposamena lantzea. Baina eskaerarekin bat egiteko aukera gizarte osora zabaldu dute. Publiko egin aurretik ere kontuan hartzeko moduko hainbat kultur eragileren atxikimendua jaso dute. 250 pertsonak bat egin dute oraingoz, Rodriguezen esanetan. Atxikimendua eman nahi izanez gero, www. change. org webgunera jo behar da, eta horren bilatzailean Txillardegi idatzi. Logikoena, segida ematea Urtearen hasieran Donostiako Hiritar Merezimendu domina jaso zuen. Orduan

ez zen kontrako botorik egon. Logikoena litzateke aurreko kontsentsuari segida ematea. Ondare immateriala ondare material bihurtu nahi dugu. Rodriguezek pentsatzen du idazleak merezi duen lekua hartuko lukeela horrela, Koldo Mitxelenak, Carlos Santamariak eta Inazio Maria Barriolak hartu duten moduan. Ro d r i g u e z e n h i t z e t a n , i z e n d a p e n a k erabakita egon beharko luke dagoeneko. Baina gisa horretako izendapenak egiteko araudi berri bat sortzekotan dira. Guk hori gauzatu aurretik egin genuen eskaera. Beraz, erantzun bat behar dugu. Araudia atera arte itxaron behar badugu, ez dakigu zer gertatuko den. Donostiako Udaleko PSE-EEk jakinarazi zuen joan den azaroaren 19an horrelako izendapenak egiteko behar diren irizpideak adostu behar direla lehen-lehenik. EAJk, berriz, ados daudela esan du.
Iniziatiba
Orain egun batzuk, James Joyceren Artistaren gaztetako portreta errepasatzen ari nintzela, bertako pertsonaiak, Stephen Dedalus irlandarrak, ingelesari buruz egiten duen hausnarketa bat azpimarratu nuen, eta, hartan, iniziatiba ustez polita otu zitzaidan: Euskararen Egunez, urtean zehar irakurri edo entzun dugun hizkuntzari buruzko konturik deigarriena adiskide minenei oparitzea. Adiskide minok, James Joyceri egindako azpimarra uzten dizuet opari: [Ikasleok] darabilgun hizkuntza horrena da [ingelesezko irakaslearena], nirea baino lehenago. Zeinen desberdinak diren etxea, Kristo, garagardoa, maisua horrek esanda eta nik esanda! Nik ezin ditut hitz horiek esan edo idatzi barne-desosegu bat sentitu gabe. Horren hizkuntza, hain ezaguna eta hain arrotza, hizkuntza eskuratu bat izango da beti niretzat. Hitz horiek ez ditut nik asmatu edo onartu []. Nire arima ezeroso dago horren hizkuntzaren itzalean. Anjel Lertxundi
Euskaraz irakasten 50 urte

Zerkabarren kaleko etxe batean hamalau ikasle elkartzen hasi zirenean hasi ziren Olabide ikastolaren hastapenak. Orain 50 urte. Gaur egun, Gasteizko Lasarte errepidean duten eraikina 1.500 ikasleren bilgune da. Urte hauetan guztietan, 4.800 ikasle pasatu dira bertatik, 3.000 profesionalek egin dute lan bertan, eta beste horrenbeste familiak hartu dute parte proiektuan. Urtemugaren harira antolatutako ospakizunen bitartez, jende hori guztia omendu nahi dutela nabarmendu du Eneko Uriarte ikastetxeko errektore kontseiluko presidenteak: Ikastola osoa izan da familia bat, elkarrekin atera dugu aurrera proiektu hau. Ikastola soil bat izatetik harago, zentroa familia bat dela erakusten dute gurasoek elkarlanean aurrera eraman dituzten egitasmoek. Auzolanean egindako udalekuak dituzte, esaterako, gogoan. Eskola orduetatik at egin izan dituzten beste hainbat jarduerek ere, familia izaera hori garatzea ahalbidetu dute; 1974an sortu zuten Urgaitz klubarekin, esaterako, pilota, futbola eta dantza ikastaroak ematen zituzten. Gaur egun, beste hainbat kirol eta kultur jarduera ere lantzen dituzte ikasleek: judoa, saskibaloia,
Berria 2013/12/04
Mende erdia bete du Gasteizko Olabide ikastolak, eta urtemuga ospatzeko hainbat ekitaldi antolatu dituzte; gaur Gasteizko Printzipal antzokian jaialdi nagusia egingo dute.
eskubaloia, pintura, txistua, musika, zinema edota zeramika, besteak beste.
Isilean, inork ez erreparatzeko Lehen urteak bereziki zailak izan ziren, frankismoaren giro itogarriak euskara desagertzetik gertu utzi zuen, are gehiago Gasteizen. Baina jatorri gipuzkoarreko familia batzuk seme-alabei euskaraz irakatsiko zien irakasle baten bila hasi ziren. Hartara, Izaskun Arruerekin egin zuten topo, eta Zerkabarren kaleko etxe batean hasi ziren lehen eskolak. Klandestinitatean aritzen ziren, legez kanpokoa baitzen euskaraz ikastea eta irakastea. Iaki Arriola orduko ikasle eta gaur egun irakasleak gogoratu du talde txikietan joaten zirela eskolara atentziorik ez emateko. Mutilak San Ignacio

ikastetxean zeuden izena emanda, eta neskak, Samaniegon, nahiz eta Arriolak aitortu duen ikastetxe horiek ez zituztela bizitza osoan zapaldu. Gainera, ez zen batere ohikoa neska eta mutilek elkarrekin ikastea. Gaur egungo eraikinera 1975ean lekualdatu zen zentroa. Kooperatiba moduan ofizialki egituraturik, 576 ikaslek ikasten zuten bertan; OHOko zortzi maila eta BBBko hiru ikasteko aukera zegoen. 1980an, berriz, Haur Hezkuntzatik unibertsitate aurreko ikasketak arte Olabiden egin zituen lehen promozioa irten zen ikastolatik. 1983 eta 1995 urteen artean handitze lanak egin zituzten, eta Alberdi eta Celaya etxeak eraiki; hartara, 1.611 ikaslerentzako lekua egin zuten. Egun ere antzeko ikasle kopurua dago, eta Iaki Zubeldia zuzendariak azaldu du matrikula gehiago hartzea gustatuko litzaiekeen arren ezinezkoa zaiela. Urteurren biribila ospatzeko ekitaldietan jadanik murgilduta daude, eta hainbat ekitaldi egin dituzte. Hala ere, ekintza nagusia gaur iluntzean izango da, 20:00etatik aurrera, Gasteizko Printzipal antzokian. Aurretik, photocall bat jarriko dute, handik pasatzen den ororentzat. Ikastolaren historiaren parte izan diren guztiak daude gonbidatuta, baita instituzioetako hainbat ordezkari ere. Zubeldiak azaldu duenez, musika eta dantza izango ditu oinarri ikuskizunak, eta ikusle guztientzat izango da gozagarria. Aurrera begira beste hainbat ospakizun iragarrita daude; apirilaren 11n, esaterako, gazteentzat ospakizun ekitaldi berezi bat egingo dute. Irati Elosegi eta Amagoia Urteaga ikasleek diotenez, egun hori iristeko berebiziko gogoa dute, gazteen neurrira antolatuko dutelako eta haiek izango direlako ardatza. Ospakizunak biribiltzeko, mende erdi honetako historia biltzen duen liburu bat argitaratu nahi dute.
Giro ofiziala euskararen aurkakoa izanik ere, kalean gauzak aldatuz zihoazela nabari zen. Guraso zein lehen irakasle haien konpromiso eta irmotasunak fruituak eman zituen, eta hasierako hamalau ikasle horiei beste hainbat gehitu zitzaizkien. 1967rako 36 ikasle zeuden izena emanda; horrek irakasle gehiagoren premia ekarri zuen, eta eraikin baten bila ere hasi ziren. Hartara, Izaskun Arrueri Garbie Etxeberria eta Ana Oteiza gehitu zitzaizkion irakasle lanetan. Bitartekoak baino gehiago gogoa genuen, material asko gure kabuz erosi behar izaten genuen, oroitu du Oteizak. Hurrengo ikasturterako, ikasle kopurua bikoiztu zen 85 ziren, eta ikastola gisara ez bazen ere, izaera ofiziala lortu zuen zentroak, eta Estibalizko Andre Mariaren hiribideko txalet batean hasi ziren eskolak ematen.

Felix Etxeberria. Pedagogian katedraduna
Elebidunak izan arren, elebakarren gainetik gaude

Fe l i x E t x e b e r r i a E H U k o Pe d a g o g i a katedradunak pozez eta ilusioz hartu ditu euskal ikasleek 2012. urtean eginiko azterketaren emaitzak. Azken boladako lan ildoari segida eman diotela deritzo.
Berria 2013/12/04
Matematika, zientzia eta irakurketan lehenbiziko postuetan jarraitzen dugu. Emaitzak, oro har, OCDEren batez bestekoak baino hobeak dira alor guztietan. Hortaz, datuak berdintsuak badira ere, ingurukoekin alderatuta hobeto gaudela berretsi du PISAk. 2009tik hona, zientzian izan dira aldaketa esanguratsuenak. Bai, orain arteko datu kaskarrenak beti izan dira zientzia alorrekoak. Batez bestekoaren gainetik egon arren, hezkuntzaren hutsune nagusietako bat zientzian egon ohi da. Hiru urtean, berriz, hamaika puntu irabazi, eta hamargarren egon ostean, zazpigarren postuan dago. Pozgarria da. Zer dela eta gorakada hori? Azken urteetako azterketen datu baxuez jabetu, eta administrazioak eta maisu-maistrek neurriak hartu dituztela pentsatu nahi dut. Ez dakit ziurtasunez. Argi daukat, ordea, gogoeta sakona egin dutela orain arteko zientziako emaitzei buelta eman eta lehenbailehen hobetzeko. Era profesionalean erantzuten jakin dute hezkuntza alorreko langileek.
Ustekabean harrapatu zaituzte PISA txostenaren datuek? Ez da aparteko aldaketarik egon. Duela hiru urteko goranzko joerari tinko eutsi diote.
PISAko datuak hezkuntza sistema elebidunaren isla direla uste duzu? Bi hizkuntza ikasten ditugu hemen, eta herrialde elebiduna izanik ere, inguruko

lurralde elebakar askoren gainetik gaudela dio txostenak. PISAk dioena ez da kasualitatea. Erabat koherenteak eta fidagarriak dira. Horrek izugarrizko balioa du, argi eta garbi erakusten baitu euskarak ez diola inolako kalterik eragiten hezkuntza sistemari. Kontrakoa, kalte egin ordez, mesede handia egiten diola iruditzen zait. Eredu elebiduna ezbaian jarri duenik ere bada. Aspaldiko mamuak desagertu dira. Bi hizkuntzatan ikasteagatik sor zitezkeen kezka edo arazoak baztertu ditugu. Izan ere, euskaraz ikasteaz gain, emaitza paregabeak lortzen dituzte hemengo ikasleek; beti Europako batez bestekotik gora, gainera. Espainia eta Frantzia gaindituta ez ezik, Alemania eta Ingalaterraren gisako herrialdeen pare gaude. Hala eta guztiz ere, maila altuak izanik, ez dago ezberdintasun handirik. Eta hori oso berri interesgarria da. Bikaintasunaren kontzeptua oso orekatua da hemen; puntuazio altuak eta baxuak ateratzen dituzten ikasleen artean ez dago apenas bereizketarik. Hori positiboa da, ikasle orok tratu bera jasotzen baitu. Koherentzia maila eta ekitatea sekulakoa da. Alde ilunak ere badira, ordea. Bai, etorkin eta jatorrizko ikasleen arteko ezberdintasunak erabat nabarmenak dira oraindik. Gaiak hausnarketa sakona behar du, zerbait gaizki egiten ari baikara.
Eskola por rotak, er repikapenak, ikasleen ratioak... Zer deritzozu horri? Espainian datu kezkagarriak dituzte; gurean, berriz, LOMCE eta tankerako legeak ezartzeko erabili dituzten aitzakiak ez datoz bat inondik ere gure errealitatearekin. Hemengo eredua askoz eraginkorragoa da, eta emaitzak, oro har, onak dira: errepikatzaileen eta eskola uzten dutenen tasa baxua, unibertsitatera doazen ikasle kopuru altua... Beraz, eskola porrotari aurre egiteko neurriak hartzea nahitaezkoa bazaie, egin dezatela borroka haien aldetik. Baina ez gaitzatela gu inplikatu. Modu horretan, ingurukoen datu apalek egoera ekonomiko txarrarekin zerikusi zuzena izan dezaketela iruditzen zait, betiere ikasleei meriturik kendu gabe.
Bestarako eta aldarrikapenerako eguna

Euskarak bere eguna ospatu zuen atzo: Euskararen Nazioarteko Eguna. Ospakizunak hizkuntza bilakatu zuen eguneko protagonista. Herritarren artean, bai eta erakunde publikoetan ere. Bestak eta aldarrikapenak bat egin zuten Euskal Herri osoan antolatu hamaika ekitalditan; hizkuntza ospatzeko eta hizkuntza eskubideak aldarrikatzeko balio izan baitzuen atzoko egunak. Erakundeetan, Eusko Jaurlaritzak Jean Haritxelar izan zuen atzo gogoan, Euskararen Egunean. Euskaltzaindiko presidente ohi zenari omenaldia egin zioten Lehendakaritzan. Iigo Urkullu lehendakariak parte hartu zuen, bertzeak bertze. Urkulluri, hain zuzen ere, gutun bat eman zioten Euskal Herrian Euskaraz elkartekoek omenaldia hasi baino lehen. Nestor Esteban taldekideak eman zion. Kanpoko aldean elkarretaratzea egin zuten. Gutunaren bidez, Eusko Jaurlaritzak euskararen egungo egoeran duen erantzukizuna nabarmendu nahi izan zuen Euskal Herrian Euskaraz-ek. Ospa dezagun euskararen biziraupena ziurtatzeko egin den orotariko lana. Aldarrika dezagun, hitz ponposoen gainetik, geroa euskaraz eraikitzeko dugun eta duzuen ardura, euskaraz bizitzeko dugun eskubidea bermatzeko duzuen betebeharra. Eta sala ditzagun, bide batez, hizkuntza politika burujabe bat garatzeari uko egin, eta menpeko hizkuntza
Berria 2013/12/04
Euskararen Nazioarteko Egunean ospakizunak izan dira; hainbat erakundetan hizkuntza izan da protagonista
politikak kudeatzen dituen jaurlaritzaren mugarik gabeko hipokrisia eta iruzur mundiala, idatzi zioten Urkulluri. Ekintza ausartak eta egingarriak eskatu zizkioten lehendakariari.
Gasteizen, kezkatuta Gasteizen euskalgintzan ari diren eragileek ere erakundeen erantzukizuna jarri nahi izan zuten atzo mahai gainean. Kezka agertu zuten, ez delako egin Euskara Kontseilua berreskuratzeko ahaleginik, haien ustez; eta oraindik ez delako onartu Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia. Udal gobernuak blokeatu egin du, azaldu zuten. Eusko Legebiltzarrak, Euskaltzaindiarekin batera, Beat Etxepareren Linguae Vasconum Primitiae irakurriz ospatu zuen Euskararen

Eguna. Gipuzkoako Foru Aldundian ere ekitaldi berezi bat egin zuten, atzoko egunaren harira. Adierazpen instituzionala onartu zuen Diputatuen Kontseiluak. Haren bidez, euskaraz bizitzeko eskubidea legez bermatzeko eta euskararen garapen osoa lortzeko helburua aipatu zuen aldundiak, eta hori lortzeko, hainbat konpromiso hartu zituen: euskara administrazio osoan lan eta zerbitzu hizkuntza bilakatzea; erakundeen indarra batzea; eta Euskal Herri euskaldunaren aldarria agenda politikoan jartzea, adibidez. Ika Mizka proiektuko saioan parte hartu zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak atzo, Irunen, Euskararen Egunaren harira. Bilbok ere ekitaldi berezi bat egin zuen Euskararen Eguna ospatzeko. Iaki Azkuna alkatea izan zen ekitaldi horretako burua, Euskara zinegotzi Sabin Anuzitarekin batera. Bilboko Udalak Kirmen Uribe eta Jon Arretxe idazleak omendu zituen atzoko ekitaldian. Euskara gure altxorra da, eta hitz egitea ez da nahikoa, hamaika esparrutara zabaldu behar dugu; gure hizkuntzak bere tokia aurkitu behar du hizkuntzen artean, bere etorkizuna bermatzeko toki bat, erran zuen Azkunak atzoko ekitaldian. Baionan, aldarrikapen itxura hartu zuen atzoko Euskararen Nazioarteko Egunak. Elkarretaratzea egin zuten, Euskal Konfederazioak deituta, Euskal Erakunde Publikoaren eraikinaren aurrean. Berrehun pertsona inguruk egin zuten bat atzoko protestan, antolatzaileen arabera. Salatu nahi izan zituzten Frantziako Gober nuak euskararen aurka dituen jokabideak. Herri mugimenduetatik sortzen diren proiektuei jartzen zaizkien trabak ere gaitzetsi zituzten, eta hilaren 28an Baionan eginen den manifestaziora deitu zituzten herritarrak.
Mundialak
Politikoki zuzena da euskararen alde azaltzea, arriskuan jartzen duten faktoreak aldatzeko inongo asmorik eduki gabe ere. Politikoki zuzena da ekitaldi instituzionaletan euskararen balioak goratzea, jakin arren betiko zangotrabak aurkituko dituela euskaldunak biharamunean, Lanbideko leihatilan, mediku kontsultan, ertzainen kontroletan, epaileen jakinarazpenetan, Telefonicaren fakturetan, beheko okinaren erretolikan, enpresako nagusiaren purrustadetan, bizilagun batek ulertzen ez duelako erdaraz egingo den ezkaratzeko bileran... Politikoki zuzena da euskararen edertasuna aipatzea, baina gustu txarrekoa inposatzea, ez dakienari mintzatzea. Alegia, derrigortzea. Beteta dago tramitea. Orain, 364 egun daude berdin jarraitzeko, norbere esku utzita euskararen mundura hurbiltzeko konpromisoa. Aukera pertsonala baita hori gurean, eta bitxia da. Izan ere, frantsesa eta gaztelania legez inposatzen baitira urteko egun guztietan, eta ez dute egun bakarreko ekitaldi mundialik behar. Mundialak dira. Iaki Petxarroman
Euskara planak zerbitzua hobetuko duela dio Jaurlaritzak

Herritar guztien hizkuntza eskubideak errespetatuz zerbitzuaren kalitatea hobetzea. Horixe du helburu nagusi Osakidetzaren Bigarren Euskara Planak, progresibitatea oinarri hartuta. Asteartean onartu zuen plana Osakidetzako administrazio batzordeak, eta atzo aurkeztu zuten, Gasteizen. Jon Darpon Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak, Patxi B a z t a r r i k a H i z k u n t z a Po l i t i k a k o s a i l b u r u o r d e a k e t a Jo n E t x e b e r r i a Osakidetzako zuzendari nagusiak eman zituzten azalpenak. Herritarren eskariari aurrea hartu beharra aipatu zuen Osakidetzako zuzendariak, euskarazko arreta eskatzeko ardura haien esku utzi barik. Etxeberriak nabarmendu zuen neurriak hartuko dituztela erabiltzaileei egin beharreko harreran eta eman beharreko zerbitzuetan beraiek lehenetsitako hizkuntza erabiltzea ber matzeko. Zerbitzu elebidunaren eskaintza esplizitua egin nahi dugu. Eta ahalegin berezia egingo dugu herritarrei galdetzeko nahi duten preferentziazko hizkuntza zein den. Planean ez da jasotzen Osakidetzako hizkuntza erregistro bat berariaz sortzea. Baina, hala ere, herritarrek borondatez erregistratu ahalko dute zer hizkuntzatan artatuak izan nahi
Berria 2013/12/06
Osakidetzaren Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Plana aurkeztu dute; 2019ra arteko egitasmoak jasotzen ditu. ELAren ustez, langile erdaldunak ez badira euskalduntzen hankamotz geldituko da
duten. Aukera horretaz oso labur mintzatu zen Etxeberria.
Planaren arabera, bestalde, osasun arretaren eremuko agirietan indar berezia jarriko du Osakidetzak, baita historia klinikoa osatzen duten dokumentu klinikoetan ere. Historia klinikoak ele biz idazten hasteko azterketa sakona egitea proposatzen du planak. Barne antolaketari dagokionez, Etxeberriak azaldu du Osakidetzako tarteko arduradunek ahalegin berezia egin beharko dutela plana bete dadin. Jardunaldietan eta aldizkarietan ere hizkuntza kuotak jarriko ditugu. Plana bultzatzearen ardura, halaber, zuzendaritza osoarena izango dela iragarri du. Langileen artean sentsibilizazio kanpainak ere egingo ditugu. Bi batzorde sortuko dituzte, era

berean: Bata euskara planaren bultzada eta jarraipena egiteko, eta bestea informatiboa. Barne harremanei dagokienez, zerbitzu erakundeek euren enplegatuekin izaten dituzten komunikazioetan aurrerapausoak eman behar direla jasotzen du planak. Baita honakoa ere: Profesionalei euskaraz lan egitea errazteko baliabideak eskaini behar zaizkie. saiatu behar dutela nabar mendu du Jaurlaritzako Osasun sailburu Jon Darponek. Haren ustez, pauso garrantzitsua da euskara plana. Bezeroei ematen diegun zerbitzuaren kalitatea hobetuko dugu. Eta, bestalde, hizkuntza eskubideak bermatzeko lanean aurrera egingo dugu. Darponek esan du Osakidetzako langileen eta herritarren artean konantza eta enpatia lortu behar direla. Euskarak batu egin behar gaitu. Euskararen erabilerak lagun diezaguke erieng ana modu gizatiarrago batean gerturatzen. Hori lortzen badugu, asko hobetuko dugu zerbitzua. Dar ponek Osakidetzako langile guztiei eskatu die helburu horietan laguntzeko eta konprometitzeko. Hizkuntza eskubideak benetan errespetatzea ez dela ameskeria adierazi du Baztarrikak, baldin eta egoki, errealismoz bl a i e t a at x i k i m e n d u e t a a d o s t a s u n handiarekin egiten bada. Dar ponek maiatzean Eusko Legebiltzarrean esandako esaldi bat gogorarazi du Baztarrikak: Euskara funtsezkoa da Osakidetzarentzat, osasun zerbitzuaren kalitatearengatik, euskaldunekiko enpatia eta zerbitzuaren ekitatea kontuan hartuta. Hizkuntza Po l i t i k a k o s a i l b u r u o r d e a r e n u s t e z , Osakidetzan aur rerapenak izan dira euskararen erabilera bermatzerakoan. Baina oraindik zailtasunak daude. Hori nahitaez gainditu behar dugun dezita da. Eta dezit h o r i g a i n d i t ze k o m a k u l u e t a t re s n a eraginkorra izateko egin da plana. Nelson Mandelaren esaldi bat ere eraman du prentsaurrekora Baztarrikak: Pertsona bati ulertzen duen hizkuntzan hitz egiten badiozu, haren garunera iristen zara. Haren hizkuntza propioan hitz egiten badiozu, haren bihotzera iristen zara.
Behin betiko testuan jaso dutenez, Osakidetzako eta zerbitzu erakundeetako zuzendaritza taldeen konpromisoa, bultzada eta lidergoa behar du euskara plan berriak. Osakidetzako zuzendaritzako kideen artean %30ek dute hizkuntza eskakizuna gainditua. Progresibitatea aipatzeko orduan, Osakidetzako planean ezarri dute lehentasun handiagoa dutela eremu euskaldunetako zerbitzuek eta herritarrengantik hurbilago dauden zerbitzu orokorrak. Hau da, Lehen Mailako arretak eta larrialdi zerbitzuek arreta espezializatuak baino le hentasun handiagoa izango dute. Emakumeen, haurren eta adineko pertsonen arretak lehentasuna izango dute, iragarri du Etxeberriak. Konantza eta enpatia Hizkuntza eskakizunak ez ezik, Osakidetzan euskara zerbitzurako eta lanerako erabiltzen

Hori aintzat hartuz, Jaurlaritzaren helburua gaixoaren hizkuntzan artatu ahal izatea dela azaldu du. Sei urteko iraupena izango du planak, 2019ko abenduaren 3ra arte. Aurreneko hiru urteak pasatu ostean, lehen ebaluazio bat egingo dute. Eta 2019aren amaieran egingo dute ebaluazio osoa. ELA kritiko azaldu da Osakidetzako zuzendariak azaldu duenez, 2005eko lehen euskara planetik hona aur rerapenak izan dira. Hizkuntza e s k a k i z u n e t a n i z a n d i r a a u r re r a p e n garrantzitsuenak. Aurrerapen txikienak, berriz, barne eta kanpo harremanetan. 2005ean baino baldintza hobeak daude gaur egun euskara plana aplikatzeko, Etxeberriaren iritziz. ELA sindikatuko ordezkari Jesus Mari Lar ramendiren ustez, ordea, langile erdaldunak ez badira euskalduntzen plana hankamotz geldituko da. Euskaraz dakitenek nola hitz egin jasotzen du planak, hau da, dakitenek erabiltzeko plan bat da. Baina euskaraz ez dakitenen atala falta da, langileria euskalduntzeko plana, alegia. Erabilerarako plan bat da onartu dena, baina ez normalizaziorako, salatu du Larramendik. Horretarako, baliabideak jarri behar dira, eta une honetan ez daude. ELAk idatziz egin zituen proposamenak, plana onartu aurretik. Guk euskalduntzeko plana eskatzen dugu. G a u r e g u n , A r a b a k o, B i z k a i k o e t a Gipuzkoako Osakidetzako medikuen %23k dute euskararen ezagutzako hizkuntza eskakizuna gainditua. Erizaintzako langileen artean, ehunekoa %40koa da. Sindikatuen arabera, ez da negoziaziorik egon plana onartzeko orduan Nahiz eta Osakidetzako administrazio batzordeak asteartean onartu zuen Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Plana, atzo arte sindikatuetako ordezkariek ez zuten behin betiko testua jaso. Duela hilabete batzuk planaren zirriborroa jaso zuten, eta beren proposamenak egin zituzten. ELAko ordezkari Jesus Mari Larramendik azaldu duenez, ordea, sindikatuekin ez da inolako negoziaziorik egon, eta proposamenak ez dituzte aintzat hartu. 2005. urtean, aurreneko plana onartu zenean, gauza bera gertatu zen. Hau da, Osakidetzaren euskara planaren behin betiko testua sindikatuen babesa jaso gabe onartu zuten. Administrazioko langileen artean, berriz, %12koa baino ez. Bestalde, gaixoek lehentasunezko hizkuntza erregistratzeko aukera izateari ez dio garrantzirik eman ELAko ordezkariak. Alferrikakoa da Osakidetzak hizkuntza erregistroa izatea, medikuak ez badira euskaldunak. Egin behar dena langileak euskalduntzea da.
D ereduaren auzian arduraz joka dezala eskatu diote sindikatuek gobernuari
Berria 2013/12/06
LAB, EILAS, CCOO eta ELAk agerraldia egin dute parlamentuan, Herrikoa eta Sortzen Ikasbatuaz-ekin batera
D ereduaren aurkako azken erasoa oso larritzat jo dute ELA, LAB, CCOO eta E I L A S s i n d i k at u e k , e t a N a f a r ro a k o Gober nuari erantzukizunez jokatzeko eskatu diote. Gogor kritikatu dute orain arte Guardia Zibilak egindako txostenaren harira Yolanda Barcina presidenteak eta Jose Iribas Hezkuntza kontseilariak erakutsitako jarrera. Haien ardura da langileak babestea, eta ez dute egin, nabarmendu dute. Iribasen eta Barcinaren dimisioa eskatzen zuen elastikoa jantzia zuen, baina UPNko parlamentariek eskatuta, txaketa jarri behar izan zuen gainean. Pertsonak zelatatzea bakarrik pentsatzen dutenagatik edo hitz egiten duten hizkuntzagatik erregimen faxistetan edo Espainiako Estatuan baino ez da gertatzen, erran zuen Buenok, eta UPNri g aldetu zion Frankismoaren g araiko zerrenda beltzak berreskuratu nahi ote dituen. Gober nuko kideen adierazpenek D ereduko irakasleen izen ona zikintzeko kanpaina lagundu bertzerik ez dutela egin gaineratu zuen. Sindikatuek nabarmendu zuten Guardia Zibilak ustez egindako txostena ez dela inon ageri, ez duela inork ikusi. Benetan egin badute, nork aginduta egin duten eta nork eman duen haren berri jakin nahi duela erran zuen atzo EILAS sindikatuko Amaia Zubietak. Argi utzi zuen Nafarroan doktrinamenduagatik irakasle bakar bati ere ez diotela txostenik zabaldu. EILAS sindikatuko ordezkariak auzitara jotzeko
Sindikatuotako ordezkariek agerraldia egin zuten atzo Nafarroako Parlamentuko Hezkuntza Batzordearen aurrean. I n t ox i k a z i o k a n p a i n a s a l at u z u e n LABeko Gorka Buenok.

eskatu zion Nafarroako Gober nuari, irakasleak zelatatu izana eta Iturrama ikastetxean hedabide batek adingabeen irudiak jaso izana salatzeko. Interesen arabera CCOO sindikatuko ordezkari Maite Rocafortek argi eta garbi erran zuen atzo parlamentarien aurrean: Bistan da txosten hori interes jakin batzuen arabera erabili dela. Hori egiteko arrazoia agerikoa dela erantsi zuen ELAko ordezkari Ander Pascualek, parlamentarien aurrean: UPNren politikaren porrota ezkutatzeko ke lainoa bertzerik ez da. Jose Iribas kontseilariari exijitu zion D ereduko irakasleak babes ditzala; gobernuak duen ardura argitzeko ere eskatu zuen, bai eta urratsak egin ditzatela, Iturraman adingabeen irudiak filmatu izanaren harira. zelatatzea haien ideia politikoengatik. UPNk erortzear ikusten du bere erregimena, eta hari eusteko edozer egiteko prest da, erantsi zuen Ruizek.
A r a l a r- N a B a i k o N e k a n e Pe re ze k nabarmendu zuen D ereduaren aurkako erasoaren ondorioz euskarak jaso duela, batez ere, kaltea. Berriz ere hizkuntza kriminalizatu nahi izan dute. UPNk eta PPk eredu guztien alde direla nabarmendu zuten atzoko saioan. UPNko Carmen Gonzalezek azaldu zuen, hala ere, hezkuntza sistema berezko ez dituen bertze edozein helburutarako erabiltzen duenaren aurka izanen direla. PPko Amaia Zarranzek, berriz, eredu guztien alde ez ezik, Guardia Zibilaren lanaren alde ere egin zuen. Herrikoa eta Sortzen Ikasbatuaz guraso elkarteen federazioetako ordezkariak ere Nafarroako Parlamentuan izan ziren atzo, eta, sindikatuek errandakoaren ildotik, erabateko konfiantza agertu zuten D ereduko irakasleengan.
Sindikatuen salaketarekin bat egin zuten Bilduk, Aralar-NaBaik, Ezkerrak eta PSNk atzoko saioan. Bilduko Bakartxo Ruizek hagitz larritzat jo zuen irakasleak
Sortzen Ikasbatuaz-eko Gari Torregrosak jendaurrean irakasleon alde egiteko eskatu zion gobernuari.
Euskarak zenbat egun ditu?

Zenbat egun ditu euskarak zure bizitzan? Zenbat eremu? Zenbat berba? Zenbat frustrazio? Zenbat poz? Jaiotzea edota bizitzea egokitu zaigun eremuaren arabera, 365, 243, 124, 7, 3 egun ditu euskarak bere berezko lurraldean. Eremu soziolinguistikoa, lan eremua, familia eta lagun arteko osaketa, edukaziozko ohiturak horien guztien arabera, aukera ezberdinak ditugu euskaldunok euskararen herrian gu izateko. Eta nola ez, instituzioetatik jasotzen dugun babesaren edo babes faltaren arabera, erasoak ez direnean Horretan guztian, euskaldunontzat berdintasun eskubideak kale. Azken 50 urteotan aurrerapauso handiak eman ditugu euskararen berreskurapenean, hezkuntzan, helduen euskalduntze eta alfabetatzean, hedabideetan, aisialdian, administrazioan, unibertsitatean lehen baino hobeto gaude. Mende erdi honetan, euskararen aldeko herri ekimenari esker, eta, bereziki, ahalegin horri instituzioen babesa gehitu zaionetan, lortu ditugu euskaraz bizitzeko aukera berriak, euskararentzat egun berri indartsuak. Ibilbide horretan, euskararen zaintza eta garapenerako izaera anitzeko erakundeak sortu ditugu herri ekimenetik, eta organo
Berria 2013/12/07
instituzionalak ere lortu ditugu makina bat: udaletako euskara zerbitzuak, aldundietako euskara zuzendaritzak, gobernuko sailburuordetza eta horien bertsio eta garapen maila anitz.
Beharrezko ditugu, bai, bazter guztietan gainera, egungoak baino garatuago eta euskararen eremu osoan. Horien alde lan egin dugu eta egingo dugu, baina, kontuz, erakunde horiek bakarrik ez dute euskara salbatuko, gure lana ez digute beraiek egingo. Errealitateak diosku euskaltzaleon gogo eta eguneroko ahaleginik gabe jai dugula!

Euskararentzat zenbat egun nahi dituzu? Zenbat lagun? Zenbat hitz joko? Zenbat sentimendu eta bizipen? Olentzerok ez dizkigu ekarriko, eta gu ez gaude zain egoteko. Euskaltzaleen mugimenduan 365 egun nahi ditugu euskararentzat, eta egun horiek guztiak irabazteko ari gara lanean urte osoan zehar. Abenduaren 3a gure eguna da, eta baita urteko gainontzekoak ere. Berdintasunean bizi nahi ditugu guztiak, edozein herrik bere hizkuntzan garatzeko duen eskubide eta aukera berberekin. Horretarako antolatzen gara herriz herri, n o n ah i , n o i z n ah i , o rai n eta h em en euskaraz bizitzeko behar dugun babesa lortzeko eta eragin bideak antolatzeko. Baina, bereziki, Olentzero noiz etorriko zain egon gabe, euskararentzat egunak, guneak, funtzioak eta lagunak irabazteko antolatzen gara. Euskaltzaleok, herriz herri antolatuta eta saretuta, makina bat ekimen sortu ditugu: euskal kulturgintza herrikoia dinamizatzeko ekimenak, haur eta gazteentzat aisialdi euskalduna, toki komunikabideak, herritarrak kontzientziatzeko programa eta kanpainak, erabilerarako mintzapraktikak eta abar eta abar. Ahal den guztietan herrietako eragile eta instituzioekin lankidetzan aritu gara, eta, ezin izan denetan, geure eskutik atera ditugu aurrera. Geure buruan sinestu dugu, eta bistakoak dira lor penak. Asko dugu ospatzeko euskararen egunean, asko dugu ospatzeko euskararen 365 egunetan. Egindako bidearekin pozik gaude, eta helmuga gertu ez daukagun kontzientziaz bada ere, pozik jarraituko dugu bide berriak urratzen, egunez egun, urratsez urrats, helmuga gerturatzeko eta euskararen etorkizuna iraultzeko. Bidean plazak behin eta berriro hartuko ditugu, eta horixe izango da gure aldarria: Euskarak 365 egu Ja s o n e M e n d i z a b a l ( E u k a l t z a l e e n Topaguneko zuzendaria)
Euskaltzaleen mugimenduan baditugu bi bor roka: bata gurea eraikitzen, eta bigarrena eskubidezkoa dugun babesa lortzen.
Euskarak saldu egiten du!

Gabonak hurbil ditugu, eta, zoritxarrez, dekorazio-euskara agertzen da kaleetan. Hala deitzen diot Gabonetako zuhaitzetako apaingarritzat erabiltzen den euskarari: izartxoa hemen, Olentzero han eta eguberri on bat zintzilik, gure bihotzak samurtuko dituelakoan. Euskara duina da, ordea, inguruan ikusi nahiko nukeena. Eta euskara duina da saltzen laguntzen duena.
Berria 2013/12/08
horiexek konbentzitu nahi ditut: merkatarien elkarteetako buruak. Ko n t u a d a B i l b o k o Z a z p i k a l e e t a k o merkatarien elkarteak Gabonetako zozketa paper batzuk atera dituela. Horietan ez dago euskararen arrastorik. Are larriagoa da, baina, elkartearen zuzendari Jon Aldaiturriaga jaunari nire kezka azaldu nionean eman zidan erantzuna: ez da sartzen. Sartu, bai, horixe izan zen erabili zuen aditza; alegia, lekurik ez zegoela euskararentzat. Eta enbidoa bota zidan: bi hizkuntzatan egiteko gai bazara, hurrengoan aterako ditugu paperak ele bitan. Harakina, iturgina edo irakaslea nintzen jakin gabe, nire gain utzi zuen euskararen presentzia bermatzeko ardura. Ardura, ordea, elkartearena da, eta Bilboko Udalarena; izan ere, diruz laguntzen dituen ekimenetan hiritarron hizkuntz eskubideek bermatuta egon behar dute. Enbidoa bota zenidan, eta nik hordago joko dizut. Kontrata itzazu publizitate agentzia elebidunak! Euskaldunok eskertu egingo d u g u , e t a g u s t u r a g o e ro s i k o d u g u ! Barkatuko didate euskara duinean lanean diharduten merkatariek.
Ez da hori, beharbada, euskal hiztunok gehien maite dugun argudioa, baina gaur
Irati Arregi Pikabea (Bilbo)
Nafarroako D ereduko irakaslea naiz, 'eta' zer?

Barcina anderea, ez dakit ikertu dituzuen 1.600 irakasleetako bat naizen, baina, oraindik ikertu ez eta tentaziorik bazenute, egitekoak eta nekeak aurreztuko dizkizuet. Ekaitz Goikoetxea Asurabarrena naiz, beasaindarra, Euskal Filologian lizentziatu eta Nafarroan oposizioak atera ondoren, azken sei ikasturteetan Burlatako eta Atarrabiako institutuetan Euskal Hizkuntza eta Literatura irakasten ari den gaztea, duela bi ikasturte euskal gizartea EZkuntza BAItzera deitu zuen bera. Eta zer nahi duzu esatea, zuk ondo asko dakizun bezala, baldintzarik egokienetan ari ez bagara ere, gozatu egiten dut klasean, ez gutxi gainera. Hori bai, ez dakit zuk bestelakorik nahiko zenukeen, baina nire klaseak ez dira subjuntiboa eta argudiotestuak aztertzera mugatzen; programazioan zehaztutako edukiez gain, injustizien aurrean isilik ez egoten ere erakusten diet ikasleei, bortizkeria zantzu oro deitoratzen, ezberdintasunean berdinak izaten, beren eskubideak aldarrikatzen, errespetutsuak, kritikoak izaten, bizitza zukutzen, egunetik egunera osoagoak izaten, sortzen, eragiten eta beraien hizkuntza eta herria maitatzen. Tira, ez dakit lortzen dudan, baina, saiatu behintzat, saiatzen naiz. Eta nire lankideak ere halatsu saiatzen direlakoan nago. Nire lankideak, bai, arnasa ezkerreko nahiz eskuineko sudurzulotik hartzen dutenak. Izan ere, abanikoaren mutur batetik besterainoko sentsibilitate eta ideologiek egiten dute bat gurean, eta bai, gure eztabaida eta diferentziekin, elkar errespetatuz, elkarbizitzen asmatzen dugu, aniztasunean aberasten, elkar maitatzen, bihotzetik bihotzerakoak baitira gure loturak. Gu ditugun ikasleak izateaz garen bezain zorioneko dira gure ikasleak dituzten irakasleak izateaz, eta ni beraien lankide izateaz. Ondo ari gara, oso ondo.
Berria 2013/12/10
Zuek, baina, ez dakit oso zuzen ote zabiltzaten. Tira, zuzen bai (beti norantza berean), baina ondo ez. Izan ere, aurpegia behar da bulegoko aulkietatik altxatu gabe, gure klaseen nondik norakoen ezjakin, zer eta gu, lanean, dagokigunean buru-belarri zintzo-demonio gabiltzanok, taxuzko arrazoirik gabe, zuen gabezia eta ustel usainak estaltzeko erabiltzeko. Neurriak ere hartuko omen dituzue, eta, tira, ni eta nire inguruko asko aspaldian gaude gure egunerokoa hobetuko duten neurrien zain, beraz, badakizu, ongietorriak izango dira aniztasunerako baliabideak, egun batetik besterako ordezkapenak, koordinazioetarako orduak badira. Ez dakit, Yolanda, nire eskutitz hau sekula zure begibelarrietara iritsiko den. Ni borondaterik onenarekin saiatu naiz neure burua aurkeztu, gure ikastetxean nola lan egiten den ikusarazi eta zuri argi egiten. Hortik aurrera, ikusi arte sinesten ez duten horietakoa bazara, honezkero ez badakizu, badakizu, Atarrabiako institutuan nire klaseetarako ateak zabalik dituzu. Zure etxea garbitzen nahikoa lan baduzu, baina tarte bat hartzen duzunean, dagoeneko hainbat ikasle ohik, lankidek, gurasok eta herritarrek egin duten bezala, zatoz nire klaseetara, ikusi, bizi eta gero hitz egin. Bitartean, eskertuko nizuke nire egitekoak behar bezala egiten bake-bakean uztea, aukera-aukeran nahiago baitut zuri eskaini dizudan denbora ikasle eta lankideei eskaini. Besterik bai, baina hurrengo batean. Ekaitz Goikoetxea (Pedro Atarrabia institutuko irakaslea eta ikasketaburua)
Iribasek D ereduari buruzko ikerketa goraipatu eta neurriak iragarri ditu
Berria 2013/12/11
Guardia Zibilaren jarduna babestu egin du Hezkuntza kontseilariak, eta legea aldatuko du, terroristek ez ditzaten eskolak eman. Iribasek bere aurkako sorgin ehiza salatu du; alarma eragitea egotzi dio oposizioak
Ez dugu piromanorik nahi suhiltzaile lanetan. Horrela ekin zion Jose Iribas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak atzoko agerraldiari. Oposizioko alderdiek deituta, azalpenak eman zituen parlamentuko hezkuntza batzordean, Guardia Zibilak D ereduko ikastetxeei buruz eginiko ikerketari buruz. Ezer gutxi argitu zuen. Guardia Zibilaren jarduna defendatu zuen, eta hezkuntza helburu politikoetarako baliatzen dutenen aurka neurriak hartzeko xedea agertu zuen. Hala, terrorista, bortxatzaile eta pederastek, espetxetik irtetean, eskolak eman ez ditzaten legea aldatuko duela iragarri zuen. ETArekin zerikusia izan dezaketen aitzakian, 1.652 maisu-maistra zelatatu dituzte, eta tirabira ugari piztu dira ordutik. Iribas, ordea, ez zen txostenaren xehetasunez mintzatu atzoko saioan, edukia lau haizeetara zabaltzeko baimenik ez zuelakoan. Ikerketak ez du hezkuntza izaerarik; segurtasuna bermatzea beste asmorik ez du. Iribasek esan zuen ez dakiela zein den ikerketaren jatorria, baina Guardia Zibilak tankera horretako lan mardul bat abian jarri badu arrazoiak dituelako izango dela azaldu zuen. Txostenaren gainean sortu den polemikaren karietara, Iribasek uste du ez direla aproposak hezkuntza sistemarentzat. Eta gurasoei ere kalte egiten die. Gainera, bere aurkako jazarpen politiko eta mediatikoa salatu du, eta ezker abertzaleari egotzi dio horren atzean egotea. Sekulako sorgin ehiza jasaten ari naiz. Horrelako polemika interesatuek hezkuntzatik at egon beharko lukete, gehitu du Iribasek; hezkuntzan eta irakasle zein familiengan eragin dezakeela uste baitu. Lasaitasun eta normaltasun mezua ere zabaldu nahi izan du Hezkuntza kontseilariak. Nafarroako ikasleen emaitzak paregabeak dira, Europako erreferente bilakatu gara, PISA txostenak iragan astean argitaratu zuenez.
Duela aste batzuk jakin zen Guardia Zibilak Nafarroako D ereduko 28 ikastetxe ikertu dituela.

Horren haritik, Bilduko Bakartxo Ruizek eztabaida desbideratzea egotzi dio, eta Iribasek erabilitako metafora bera aprobetxatu du hari erantzuteko: Zuek zarete piromanoak, gure hezkuntza sisteman. Zuek zarete azeriak oilategian. Auzo lotsa sentitu du Ruizek, eta, txostena auzitan jarri ordez, irakasleen jarduna zalantzan jartzea leporatu dio. Normalizazioaz hitz egin ostean, irakasleak zelatatzea ontzat eman duzu. Erregimen totalitarioetan gertatzen dira horrelakoak. Benetako etsaiak Horri erantzunez, Iribasek nabarmendu du ez duela zerikusirik ikerketarekin. Halaber, adierazi du eredu ororen aukeraketa askea babesten duela, betiere hezkuntza ez den beste asmoetarako erabili ezean. Ikasleek eskubidea dute nahi duten eredua hautatzeko, guztiak baitira legezkoak. Iribasen ildotik, D ereduaren benetako etsaiak hezkuntza tresna politiko gisa erabiltzen dutenak dira, Yolanda Barcina gobernuburuaren esanetan. Geroa Baiko Patxi Leuzak, bestalde, esan du sortutako alarma sozial eta giro asaldatuaren erantzulea Iribas bera dela. Zuek izan zarete bonba piztu duzuenak. D eredua kriminalizatzen ahalegindu zarete. Leuzak txostenari buruzko argibideak eskatu dizkio behin eta berriz Iribasi, baina uko egin dio erantzuteari. Era horretan, Leuzak dimititzeko exijitu dio Iribasi. Na-Baiko Nekane Perezek ere lotsagarria deritzo kontseilariaren jarrerari. UPNk gerraren mentalitatea baliatzen du hezkuntzan ere. Iribasek polemika hauspotu baino ez duela egin uste dute PPk eta UPNk ez beste indar politikoek. PSNko Pedro Rasconek ohartarazi du alderdien arteko tirabirek hezkuntza sistemari kalte egiten diotela. PPko Amaya Zarranzen arabera, larritzekoa da egoera: Ez dago entzun nahi ez duena baino gorragorik. Iribasek neurriak iragarri ditu: Zigor Kodeak kartzelan sartzea zigortzen du. Horren ondotik datorrena, aldiz, legeztatu gabe dago. Hutsunea betetzea da gure asmoa.
Makiavelo Iruean
Biktima errudun. Jazarria jazarle. Jose Iribas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak egin zuen itzulipurdi dialektikoa, atzo, Nafarroako Parlamentuan. Espainiako Guardia Zibilak Nafarroako D ereduko 28 ikastetxetako 1.652 irakasle zelatatu ditu, eta lau irakasletik bat etazalea dela esan du (LABeko kideak izateagatik, esaterako). Iribasentzat, baina, biktima, jazarria, ez da D eredua, Nafarroako Gobernua baizik, Guardia Zibilaren ikerketari eta ikerketaren erabilerari buruzko azalpenak eskatu dizkiotelako. Guardia Zibilaren ikerketa ez duela gobernuak eskatu esan zuen Iribasek. Berdin dio. Ikerketa eta ikerketaren emaitzak babestu zituen atzo: Poliziak ikertzeari ekin badio, arrazoiren bat egongo da. Gainera, ikerketa garbiketa ideologikoa egiteko baliatu nahi du, Zigor Kodea aldatu eta terroristek eskolarik eman ahal ez izateko. Makiavelok duela 500 urte idatzi zuen Printzea. Italiarra Nafarroan bizi balitz, pozik legoke, zenbat jarraitzaile dituen ikusita. Jarraitzaile kaskarrak, baina boteretsuak. Jakes Goikoetxea

Eman dezatela dimisioa
Sortzen Ikasbatuaz eta Ikasle Abertzaleak taldeek eta ELA, LAB eta EILAS sindikatuek elkarretaratzea egin dute, D ereduaren aurkako erasoak salatzeko. Gaizki jokatu dute, eta, ondorioz, dimisioa eman beharko lukete. Horixe erran zuen LABeko kide Gorka Buenok atzo, Nafarroako Gobernuko presidente Yolanda Barcinari eta Hezkuntza kontseilari Jose Iribasi buruz, Nafarroako Parlamentuaren aurrean. Sindikatu horrek, ELArekin, EILASekin eta Sortzen Ikasbatuaz eta Ikasle Abertzaleak taldeekin batera, elkarretaratzea egin zuen atzo, Iribasek Hezkuntza Batzordearen aurrean egin agerraldiaren harira. Guardia Zibilak D ereduko ikastetxeen inguruan egindako txostenaren inguruko azalpenak ematera joan zen Iribas atzo parlamentura. Ez dugu deus espero; barkamena eska dezatela eta eman dezatela dimisioa, erran zuen Buenok. Manipulazioari ez. Hezkuntzan kolore guztiak leloa idatzia zuen pankartaren atzean egin zuten atzoko elkarretaratzea. Hala ere, Iribas kontseilaria ez zen haien aurretik pasatu batzordean agerraldia egitera sartu baino lehen. Protestan hainbat irakaslek parte hartu zuten, eta argi utzi zuten gertatu denak haserrea eta kezka eragin diela. Betiko mezuari eutsi nahi diote; euskaldunok Nafarroan tokirik ez dugula esan nahi dute. Nekatuta gaude, behin eta berriz errepikatzen direlako halako erasoak, azaldu zuen Gorka Barguillak, Bernat Etxepare ikastetxeko irakasleak. Asmoa, haren iritziz, argia da: Euskal mundua baztertu nahi dute, eta, horretarako, halako kontuekin zikintzen dute; haien proiektua bilakatzen dute Nafarroako proiektu, eta hor sartzen ez dena baztertu egiten dute, erantsi zuen. Batasuna apurtu Barguillak gogora ekarri zituen azken hilabeteetan hezkuntzaren esparruko murrizketen inguruan egindako mobilizazioak. Batasuna lortu dugu, eta hori apurtu egin nahi dute. Hori lortu ahal izateko, errazena gertatu denaren gisako D ereduaren aurkako erasoak egitea dela erantsi zuen irakasleak. Azken eraso horren inguruan, gurasoen babesa sentitu dutela nabarmendu zuen Barguillak atzo. Badakite nola egiten dugun lan, azaldu zuen. Iribasen jarrerari buruz, ordea, bertzelako iritzia agertu zuen. Bere burua defendatzen du kontseilariak. Maribel Astizek ere kritikatu egin zuen atzo Hezkuntza kontseilariaren jokabidea. Lotsagarria izan da. Guardia Zibilaren txostenaren harira, harrituta dagoela onartu zuen Astizek, baina oraingoa ez dela D ereduaren aurkako lehen erasoa izan nabarmendu zuen. Askotan gertatu izan zaigu. Oraingoan, hala ere, urrats bat aurrera egin dutela ematen du. Onartezina da. Baikor izan nahi du Astizek, hala ere. Lortu nahi dutenaren kontrakoa lortuko dute azkenean, halako erasoen bidez, erran zuen. Gurasoen eta ikasleen artean ere auziak kezka piztu duela azaldu zuen Berriozarko ikastetxeko irakasleak. Gurasoek argi ikusten dute hau eskola publikoaren aurkako erasoa dela, D ereduaren aurkakoa. Jose Iribasek sare eta eredu guztien alde dela esaten du, baina denok dakigu pribatua besterik ez zaiola inporta Iribasi, nabarmendu zuen Maribel Astizek.
Arazoaren muina dira euskararen legea eta dakarren zonikazioa

Irueko D ereduko institutu batean irakasle da Jone Usoz (Zangoza, Nafarroa, 1973). Nafar guztiek sare publikoan euskaraz ikasi ahal izateko eskubidea dutela argi du. Bermatzeko eskatu dio gobernuari. Nola sortu zen plataforma? Duela lauzpabost urte jar ri genuen martxan. Sortzen Ikasbatuaz-en bidez hasi ginen lanean. Bilera batera deitu zituen eremu ez-euskalduneko herritarrak. Bilera haren eskutik plataforma sortu genuen hainbat herritako pertsonek. Aurrematrikulazio garaian D ereduaren alde egitea eta D ereduaren aldeko besta antolatzea zen urteroko lana. Bertze bultzada bat eman nahi izan diozue orain taldeari? Bai, haize berria eman nahi izan diogu. Betiere, gure funtsa izenak berak jasotzen duena da: euskaraz bizi eta ikasi nahi dugu, eremu ez-euskaldunean bizi garen arren. Hemen, euskaraz bizitzeko eta ikasteko aukera eta eskubidea ez daude bermatuta. Tokian tokiko udalaren arabera, hainbat zerbitzu izan ditzakezu euskaraz, edo bakar bat ere ez. Irakaskuntzaren esparruan gauza
Berria 2013/12/12
Eremu ez-euskalduneko herritarrek euren hizkuntza eskubideen aldeko manifestazioa eginen dute larunbatean, 17:00etan, Tafallan.
bera gertatzen da. Zure herrian ikastola bada, aukera hori zabalik duzu, baina horrek ez du esan nahi euskaraz ikasteko herritarron oinarrizko eskubidea bermatuta dagoenik.

Administrazioak, behintzat, ez du bermatzen. Hala da. Bazterketa argia dago. Euskara gure ondarea da, eta ezin dugu ulertu oinarrizko eskubideak zergatik ez dituzten bermatzen. Gurekin ez dira deusetarako oroitzen, eta Euskararen Legeak ere ez du deus egiteko aukerarik ematen. Erabat amaituta dago. Arazoaren muina lege hori bera eta dakarren zonifikazioa dira. Egunerokoan, nola sentitzen duzue zonifikazioaren eragina? Eraginik handiena irakaskuntzaren esparrukoa da. Zangozan, eskola publikoan D eredua ezartzen saiatu garenean, ikastola badugula erantzun izan digute gobernutik. Baina guk aldarrikatu n a h i d u g u a u k e r at ze k o a s k at a s u n a . Oinarrizko euskarazko irakaskuntza ber matuta dagoenean, herritarrak aukeratuko du zer nahi duen, itunpekoa edo publikoa. Guk mahai gainean jartzen dugun eztabaida, finean, ez da hori. Harago doan auzia da guk mahai gainean jarri nahi duguna: berma dezagun administrazioan eta irakaskuntzan euskaraz bizi eta ikasteko eskubidea. Hezkuntza Departamentuak ber matu behar du euskaraz ikasteko eskubidea, eta, hortik aurrera, guraso bakoitzak erabaki dezala seme-alabak nora eraman. Jose Iribasek askotan esaten du askatasuna bermatu nahi duela. Hori nahi dugu guk ere. Gaur egun, euskarazko irakaskuntzaren hautuak ahalegin berezia eskatzen die eremu ezeuskalduneko gurasoei? Bigar ren mailako her ritar rak zaretela sentitzen duzue? Bai, hala da. Eta, batez ere, sentitzen dugu gutaz ahaztu egiten direla beti. Ematen du, gainera, zonifikazioak ezartzen duen egoerara ohitu egin garela. Onartu egin dugula, nolabait. Baina argi dago guretzat, eremu ez-euskaldunean bizi garen herritarrontzat, sekulako traba dela. Nik ez dut sentitzen euskarak aurrera egiten duela. Bai. Autobusa edo taxia hartu behar dute egunero askok, hautu hori egiteagatik, beste herri batera joateko. Ahalegin berezia egin behar dute, argi eta garbi. Ahalegin ekonomikoa da, batetik, eta bestetik, haren eskutik haurrek denbora asko ematen dute errepidean egunero, eta horrek kezka ekartzen du. Jendea nekatu egiten da, eta amore ematen du, hainbat kasutan.

Argi dago herritarren esku dagoela ekimena. Hala da. Eta egia da, nekea pilatu egiten da. Baina kontua da apustu bat egin dugula. Kultur apustu bat. Eremu ez-euskaldunean asko euskaldun ber riak g ara, baina euskararen aldeko apustua egin dugu, traben gainetik. Parlamentuko taldeekin landu duzue gaia? Bai, bilerak egin ditugu guztiekin. PSN da giltza, esparru horretan. Haiek urrats bat eginen balute, gauzak aldatuko lirateke. Baina oraingoz ez da halakorik gertatu. Akaso behin eta berriz saiatzea da kontua. Atea ez dago itxita. Guk jarraitu behar dugu salatzen bete gabe dagoena, dagokiguna. Larunbatean hori eskatuko duzue Tafallan eginen duzuen manifestazioan? Hori da helburua, bai. Euskaraz bizi eta ikasi nahi dugula esanen dugu. Manifestazio alaia eta koloretsua nahi dugu. Herritarrak parte hartzera deitu nahi ditugu, denen babesa behar baitugu.
Guk lanean jarraituko dugu. Eremu ezeuskalduneko musika taldeekin disko bat prestatzen ari gara, adibidez. Euskaraz eginen dute abesti bana. Aurrematrikulazioa hasten denean ere D ereduaren alde egiten jarraituko dugu. Euskaraz ikasteko eta bizitzeko dugun eskubidea aldarrikatuko dugu aurrerantzean ere.
Euskaltegientzat dirurik ez
Euskarabidearen hizkuntza politika negargarria eta suntsitzailea salatzeko, elkarretaratzea egin zuten atzo AEK-k eta IKAk Nafarroako Gobernuaren aurrean. 2013ko aurrekontuetan euskaltegientzat 245.000 euroko diru saila onartu zen arren, 2012ko urritik gaur arte euro bakar bat ere ez dutela jaso salatu zuten bi elkarte horiek. AEK eta IKA itotzen saiatzea egotzi zieten
UPNri, baina, herritarrak euskalduntzen jarraitzeko asmo tinkoa azaldu dute.
Irakasleen aurkako neurriak aztertzen hasita dago Madril, UPNren laguntzaz
Berria 2013/12/12
D ereduko txostenaren harira, Fernandez Diazek ez du baztertu legedia aldatzea, ETA ez dadin infiltra ikastetxeetan
UPNren bide beretik segitzea erabaki du Espainiako Gobernuak, eta oniritzia eman die Jo s e I r i b a s N a f a r r o a k o H e z k u n t z a kontseilariaren proposamenei. Hala jakinarazi du Jorge Fernandez Diaz Barne ministroak: Eskoletan gorrotoa sustatzearen aurka jardungo du gobernuak. txostena goratzeko. Ildo beretik, Fernandez Diazek ukatu egin du maisu-maistrak zelatatu izana, eta adierazi du ez dela ikerketarik egin eredu jakin baten inguruan. ETA gizartearen edozein esparrutan ez barneratzea du helburu txostenak. Ez irakasleak ikertzea, nabarmendu du. Isilpeko dokumentua argitara ez ateratzea, baina aparteko interesekin komunikabideetara ltratzea leporatu dio Barkosek. D ereduko lau irakasletik batek hezkuntza doktrinatzeko asmoz erabiltzen duela esatea oso akusazioa larria da. Ikerketa horrek ez du aurrekaririk. Barkosek gogora ekarri du orain artean Nafarroako maisumaistrek ez dutela diziplina txostenik jaso. Kutsadura terroristatik salbu Oraingoz soilik, zehaztu du ETA eta bere tentakuluak ikasgeletan bar neratzea saihesteko neurriak aztertzeari ekin diotela. Geroa Baiko diputatu Uxue Barkosen galderari erantzunez hitz egin zuen atzo ministroak. Diazek ez du alboratu legea aldatzea, eta terroristak hezkuntzan inltra ez daitezen, beharrezko neurriak hartzeko asmoa agertu du. Segurtasunarekin lotutako argudioak baliatu zituen herenegun Iribasek, Guardia Zibilaren Larritzat jo du, orobat, agindu judizialik gabe 1.600 irakasletik gora zelatatu izana. Polemikaren bidez hezkuntzari eraso egitea baimendu du gobernuak. Barkosek hainbat alditan galdetu dio ltrazioen jatorriaz. Kaltetuek ez dute hura irakurtzeko paradarik. Espainiako hedabideei, aldiz, aspaldi ltratu zitzaien. ETAren inguruak krimenak bidezkotzat jotzeko asmoa duela uste du Fernandez Diazek, eta gaineratu du horrelako jarrerak eskoletan txertatzeak gorrotoaren pedagogia

zabaltzea ekarriko lukeela. Bar ne ministroaren aburuz, piztutako polemikak ez du zeri k u s i ri k h ez k u n tz a ered u ek in . Eskubideen defentsan eta indarkeria ekintzak baztertzean du jomuga. Fernandez Diazek goraipatu du hezkuntza eredu guztiak kutsadura terroristatik salbu egon behar direla, eta horren haritik, terroristak ikasgeletatik urrun nahi dituela. horretarako paradarik ez dagoela, askok ez luketelako ongi ikusiko hezkuntza berriz zentralizatzea, haren hitzetan. Oraingoz, akats horrekin bizitzea beste biderik ez dugu. Nafarroan D ereduan aritzen diren maisumaistrak, ordea, kezkatuta eta haserre dira, argibideen eske eta zer gertatuko zain. EILAS sindikatuko Aitor Lakak azaldu duenez, dena ETA dalelopean, irakasleak mindu dituzte, eta babesgabe daude. D ereduko irakasleen ezinegona Egoera asko trakesten ari dela eta, hezkuntzako langileengan izua gailendu dela uste Lakak: Irakasleak arduratuta daude, ez dakitelako zelatatuak izan diren edo ez, eta hedabideetan ematen ari zaien trataerarengatik. Adingabeen irudiak eta guzti erakutsi dituzte. Atzera egin dugu nabarmen. Horren harira, sindikatu, maisu-maistra eta ikastetxeetako langileak ez dira makurtuta geratu, eta hainbat egitasmo atondu dituzte hurrengo astera bitartean. Abenduaren 18ko manifestazioari begira, presio egiteko hainbat bide jorratuko dituzte: besteak beste, kontzentrazioak, sinadura bilketak, protestak eta bestelako mobilizazioak. Hain justu, herenegun bildu ziren lehenbizikoz Iruean, Iribasek agerraldia egin bitartean. Atzo, Espainiako Gober nuaren ordezkaritzaren atarian elkartzekoak ziren, baina debekatu egin zuten. Halere, 30 irakasletik gora bildu, eta agiri bana sartu zuten erregistroan, ikerketa nola, noren aginduz eta zergatik egin duten argitze aldera. Txostena publiko egiteko exijitzen dugu. Eskubide guztia dugu zelatatu gaituzten jakiteko. Ezjakintasun, desinformazio eta airean dituzten galderei erantzuna topatu nahi diete.
Barne ministroak argi utzi du gobernuak ez dutela onartuko hezkuntza fanatismo terroristaren zerbitzura jarri nahi dutenengatik usurpatua izatea. Ez eta historikoki gertatutakoaren kontakizuna desitxuratzea eta beste modu batera berreraikitzea ere. Cospedal: Huts egin genuen Maria Dolores de Cospedal PPko idazkari nagusiak, bestalde, esan du hutsegite bat izan zela Espainiako hezkuntza eskumenak autonomia erkidegoen gain uztea. Haren us tez, hor ren eraginez s ortzen dira Nafarroako D ereduaren gisako tirabirak. Ohartarazi du estatu baten izaera ondoen identikatzen duen eredua hezkuntza bera dela, eta, posible balitz, atzera egingo lukeela. Edonola ere, argi utzi du gaur egun
Mila esker, Mertxe; eskerrik asko, Ana

Eskerrik asko, Mertxe, Josune, Juana, Leonor, Arantza, Iaki, Uxue... Mila esker, Ana, Javier, Mikel, Leire, Txaro... Eskerrik asko guzti-guztioi, Miren eta Amaia gure alabei eman diezuen heziketagatik; Miren eta Amaia D ereduko gure alaben irakasleak izateagatik. Mila esker, ez bakarrik irakurtzen, edo idazten, edo batuketak eta kenketak egiten, edo Kaspiar itsasoa non dagoen irakasteagatik; mila esker, batez ere, hori guztia euskaraz irakastegatik. Eta mila esker, gure hizkuntza eta gure herria maitatzen irakasteagatik. Mila esker, erantzukizunak hartzen irakasteagatik. Mila esker, ulerberak izaten irakasteagatik. Mila esker, zintzotasuna zer den irakasteagatik. Mila esker, sentiberak izaten irakasteagatik. Mila esker, besteekiko begirunea izaten irakasteagatik.
Iritzia 2013/12/12
Mila esker, euren lagunen lagunak izaten irakasteagatik. Mila esker, eskuzabalak izaten irakasteagatik. Mila esker, berdintasuna zer den irakasteagatik. Mila esker, ezberdintasuna onartzen irakasteagatik. Mila esker, duintasuna ezinbestekoa dela irakasteagatik. Eta mila esker, askatasuna maitatzen irakasteagatik. Koldo Asiron eta Ester Igea (D ereduan ikasten duten Miren eta Amaia ikasleen gurasoak)
EITBk atzera egin du, eta Barcinaren konponbidearen zain gelditu da
Berria 2013/12/13
Euskal Irrati-Telebista atzo bertan hastekoa zen Nafarroan LTD bidez emititzen, baina gobernuak legez kanpokotzat jo zuen. Urkulluk eta Barcinak lantalde bat osatzea adostu dute, irtenbide bat bilatzeko asmoz
Atzo 07:30ean hastekoa zen EITB lurreko telebista digital (LTD) bidez emititzen, Iruerrian. Halaxe iragarri zuen EITBk berak, herenegun, prentsa ohar baten bidez; 07:30ean, Euskal Telebistaren seinalerik ez zen, ordea. Ezta goiz osoan ere. EITBn galdetuta, asteazkenean iragarritako asmoei eusten zietela erantzun zioten BERRIAri. Arratsaldean, ordea, digitalizazio prozesua Nafarroako Gobernuaren konponbidearen zain gelditzen zela iragarri zuten EITBko arduradunek, prentsa ohar baten bidez, prozesu hori martxan jartzeko baliabideak eta tresnak prest zituztela onartu arren. Konponbidea adostu arte, beraz, EITBrik ez da izanen Nafarroan, LTD bidez. Prozesua bertan behera gelditu da, oraingoz. Nafarroako Gobernua asmo horren aurka agertu zen herenegun, eta legez kanpokotzat jo zuen. Gainera, Espainiako Gobernuaren Nafarroako Ordezkaritzari eskatu zion beharrezko neurriak hartzeko. Espainiako Gobernuari ere gutuna helarazi zion Nafarroako Gobernuak, bere kexa agertzeko. Nafarroako Gobernuko presidente Yolanda Barcinak atzo berretsi zuen EITB ez zela legea betetzen ari: EITBk ez du frekuentziarik Nafarroan; ondorioz, hemen emititzea legez kanpokoa da, erran zuen. Izan ere, frekuentzia bat lortzeko aukerarik gabe gelditu zen EITB, Nafarroako Gobernuak ate hori itxi ziolako. Iazko abuztuan bi lizentzia banatzeko prozesua martxan jarri zuen gobernuak, baina lehiaketa horretatik at utzi zuen EITB, Euskal Telebista Nafarroan zabaltzeko bidea Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren arteko akordioaren bidez egin behar zelakoan. EITBk atzo zehaztu zuen proposatutako digitalizazio prozesua aldi baterako irtenbidea zela eta martxan jartzeko ez zuela bertze leku erradioelektrikorik hartuko. Erreniegako eta Ezkabako hedagailuak digitalizatzea zen asmoa. Kontua zen eduki digitalarekin ordezkatzea egungo eduki analogikoa, azaldu zuten atzo telebistako arduradunek.
EITBko arduradunek digitalizazio prozesua martxan jartzeko asmoa iragarri bezain pronto,

Jaurlaritzako lehendakari Iigo Urkulluk EITBren mezu bera nabarmendu zuen atzo: EITBk proposatutakoa aldi baterako konponbidea zen, EITBk frekuentzi bat lortzeko aukera izan arte. Urkullurentzat, ulertzen zaila da nafarrek EITB ezin ikustea: Parlamentuak berak eskatu zuen seinalea zabaltzea. Urkulluk eta Barcinak hitz egiteko aukera izan zuten atzo, eta solasaldi horren ondorioz erabaki zuten lantalde bat osatzea, konponbide bat bilatzeko asmoz. Nafarroako Gobernuak prentsa oharra zabaldu zuen, Urkulluk EITB Nafarroan digitalizatzeko asmoa bertan behera utzi zuela ezagutarazteko. Gobernuak zehaztu zuen legea beteko duen konponbidea bilatuko dutela bi erakundeek. Adierazpena parlamentuan Nafarroako Gobernuak argi utzi du azken orduetan EITB Nafarroan ikusteari buruz zer iritzi duen. Nafarroako Parlamentuak ere bai. Atzo, oposizioko talde guztiek, PPNk izan ezik, adierazpen instituzional bat aurkeztu zuten, EITBren seinalea herrialde horretan zabaltzeko eskatzeko. Urkulluk eta EITBko arduradunek atzo gogoratu zutenez, joan zen urrian ere parlamentua izan zen EITB Nafarroan ikusi ahal izateko urratsak eskatu zituena. Talde bakar batek ere ez zuen parlamentuak urriaren 25eko osoko bilkuran onartutako erabaki haren kontra bozkatu, gainera: PSNk, Bilduk, Aralar-NaBaik eta Ezkerrak aldeko boza eman zuten, eta UPN eta PPN, berriz, abstenitu egin ziren. 2009an, Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak ere akordioa sinatu egin zuten EITB Nafarroan LTD bidez ikusi ahal izateko, baina orain arte bi erakundeok ez dira itun horretan jasotakoak gauzatzeko gai izan. Iruerriko herritar anitzen artean ikusmina sortu zuen EITBk asteazkenean iragarritako digitalizazioak, eta euren telebistetan bilatu zuten seinalea atzo. Herritar horiek EITB ikusteko duten eskubidea aldarrikatu eta defendatu zuten, hain zuzen ere, Nafarroako Parlamentuko talde gehienek atzo. Bilduko parlamentari Maiorga Ramirezek zentzugabekeriatzat jo zuen Nafarroako Gobernuaren jarrera: Obsesioa dute auzi honekin; UPNk utzi beharko lieke herritarrei EITB askatasunez ikusten, erran zuen. Jakinarazi zuen, gainera, EITB Nafarroan ikusi ahal izateko lanean jarraituko dutela parlamentuan.
Geroa Baiko Manu Aierdik ere gogor salatu zuen Nafarroako Gobernuak erakutsitako jokabidea. Auzi honetan, eta bertze anitzetan, ez dute onartu nahi nafarren gehiengoak ez duela haien borondatearekin bat egiten, nabarmendu zuen parlamentariak, atzo. PSNko Roberto Jimenezek ere herritarren nahia errespetatzeko eskatu zuen. Herritarren zati handi batek ETB ikusi nahi du, eta guk ontzat jotzen dugu, azaldu zuen. Nafarroako Gobernuak eta EITBk konponbideak bilatu behar dituzte, legeak zehazten duen esparruaren barruan, herritarrek Euskal Telebista ikusteko aukera izan dezaten, erantsi zuen parlamentari sozialistak.
Gasteizko antzerki sarearen 2014ko eskaintzaren %16 izango da euskaraz

Oposizioko taldeek euskarazko eskaintza handitzeko eskatu diote Iaki Garcia Kultura zinegotzi berriari
Gasteizko antzerki sareak datorren urtean izango duen eskaintzaren datu nagusiak jakinarazi ditu Iaki Garcia Calvo Kultura zinegotziak. 50 antzezlan lotuta daudela azaldu du, eta horietatik zortzi euskaraz izango direla iragarri du. Hau da, udalak 2014an egingo duen antzerki eskaintzaren %16 izango da euskaraz. Datu horrek ez du aldaketa handirik ekarriko 2013an egondako eskaintzarekin alderatuz gero; EAJk jakinarazi duenez, aurten ere euskarazko zortzi antzezlan izan dira urte osoan. Iaki Garcia Calvo Kultura zinegotziak euskarazko antzerki eskaintzari buruzko argibideak eman zituen atzo Euskara eta Kultura Batzordean. Garcia Calvok emandako 2013ko datuen arabera, antzerki sareak eskaini dituen 64 ikuskizunetatik hamazazpi euskaraz izan dira, eskaintzaren %26. Hau da, lau ikuskizunetik batek euskara zuen hizkuntza nagusia. EAJko zinegotzi Iaki Prusillak datu horiek zehaztu behar direla ohartarazi dio Kultura zinegotziari. Nabarmendu du, ordea, hamazazpi ikuskizun horietako batzuetan euskararen presentzia izenburua eta hitz gutxi batzuk besterik ez zirela, Euskadiko Orkestra Sinfonikoaren kontzertu batzuetan, kasu. Ikuskizun horiez gain, Prusillak nabarmendu du kontzertuak ere zenbatu dituztela euskarazko eskaintzaren barruan, Benito Lertxundik maiatzean edota Ken Zazpik eta Euskadiko Orkestra Sinfonikoak atzo emandako kontzertuak, besteak beste.
Berria 2013/12/13
EAJko zinegotziak jakinarazi du urte hasieratik euskarazko zortzi antzezlan baino ez direla programatu hiriko antzerki sarean; hau da, bukatzear dagoen urtean zortzi ikuskizunetik bat izan da euskaraz egindakoa. Prusillak gaineratu du gaur egun, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren datuen arabera, euskaraz egindako 24 antzezlan ari direla taulaz taula ematen Euskal Herrian. Eskaintza hori aintzat hartzea galdegin dio Gasteizko Udalari, eta programazioan islatzeko. Eskaintza eta eskaria Garcia Calvok azaldu du 2007. urtetik egoera nabarmen hobetu dela, eta gaineratu eskaintza geroz eta zabalagoa dela. PPk euskarazko eskaintzaren alde egin duela esan du, baina ikuskizun horiek duten harrera erabili du argudio gisa. Haur eta gazteentzako euskarazko eskaintzak oso harrera ona duela azaldu du, sarrera guztiak saltzen direlako. Dena den, helduentzako antzezlanetan sarreren %44 baino ez direla saldu argudiatu du. Bilduk argudio horiek kritikatu ditu, eta gaineratu du irizpide kuantitatiboez gain beste hainbat aldagai ere kontuan hartzekoak direla. Ane Aristi Bilduko zinegotziak hainbatetan salatu du Gasteizko antzerki sarearen euskarazko eskaintza eskasa, eta gai horretan konpromisoa eskatu dio Kultura zinegotziari. PPk ez du kultura eredu argi bat hirirako, eta are gutxiago euskarari eta euskal kulturari dagozkion gaien inguruan
Ingelesezko ereduak. Ilusioa ala iruzurra?

Haur eta Lehenengo Hezkuntzako Nafarroako ikastetxe publiko batean lehenengo aldiz ingelesezko eredua ezarri zuen Nafarroako Gobernuak, 1997an. British izenarekin bataiatu zuen. 2013an, 16 urte geroago, emaitzak inola ere aztertu barik, TIL eta PAI izenekin ingelesezko eredua duten zentroak 60 baino gehiago dira. Eta ez dira gehiago, ustekabean ezarri baino lehen dagoeneko publikoki inposizio honi aurre egiten ari zaizkiolako zentroak. Hasierako British horrek gehienez jota %50eko saioak zituen ingelesez (hizkuntza nagusia ez dena). Laguntza moduan sorterriko bi irakasle zituen (Haur Hezkuntzarako bat eta Lehenengo Hezkuntzarako bestea). Eredu hori andeatzen joan da, oraingo PAI iristeraino. Gehienez jota, saioak %33 dira, eta sorterriko ingeles irakaslerik gabe, irakasleen %10k edo onenean %20k soilik menperatzen du ingelesa (Richar Weydlingen erranetara). Historiako eta Matematiketako edukiak hizkuntza horretan helaraz daitezke irakasleen eta ikasleen ingeles maila horrekin? TIL (Hizkuntzen Tratamendu Integrala) eta PAI (Hizkuntzak Ikasteko Programa) ereduek ez dute euren izenetan ingelesa hitza, eta hori horrela da ingelesezko ereduak ez direlako. Inoiz ez dira izan, ezta British kasuan ere. Gaztelaniazko ereduak dira ingelesa indartua dutenak, nahiz eta ingelesezko hizkuntz murgilketa moduan saldu diren eta saltzen ari diren. Hain zuzen ere, indarrean dagoen legedia bete ahal izateko beharrezkoa izan dute izendapen aldaketa hori.
Iritzia 2013/12/13
Eredu bat hizkuntz murgilketakoa izateko (nagusi ez den hizkuntza batean, kasu honetan ingelesa), ikasleek hizkuntza horretan murgildu behar dute, eta etengabe blaituta egon. Beraz, eredu horrek hizkuntza nagusi ez den horretan (ingelesa) gutxienez saioen %80 izan behar du, gaian adituak direnen arabera. British bere %50ekin, TIL bere %40rekin eta oraingo PAI bere %33rekin, hizkuntz murgilketako eredu izatetik oso urrun daude.
Hori bazekiten eta badakite eredu horiek bultzatzen dituzten Nafarroako Gobernu ezberdinetako buruzagiek. Kasu argia den B eredua aspalditik ezagutzen dute (saioen %40 gaztelaniaz, %40 euskaraz eta %10 ingelesez), saio kopuruari dagokionez eredu horien antzekoa dena. Irakasleen ia %100k hizkuntza jakin arren, nagusi ez den hizkuntzan (euskara) ez du ordu nahikorik, eta erabateko porrota egin du ikasleek hizkuntza menperatzeari dagokionez, euskara indartua duen

gaztelaniazko eredua delako. Horrexegatik, Nafarroan hondarrekoa da haren egoera, eta eskualde euskaldunetan soilik dago ia, hor euskara hizkuntza nagusia delako eta batez ere euskaraz hitz egiten duten ikasleen gaztelania indartzeko balio duelako. Zalantzarik gabe, ustezko ingelesezko eredu horietan sendiek fede onean matrikulatuko zituzten seme-alabak, ingeleseko maila ona hartuko zutela sinetsita eta agian elebidunak izanen zirela pentsatuta. Kasu batzuetan baliteke hala izatea, eskolatik kanpoko gainahaleginari esker (ikasle gehienentzat beharrezkoa ez dena hizkuntz murgilketako benetako ereduetan), baina, oro har, ez da hala, eta horrek eragiten du familia asko konturatzea beraiekin jokatu dutela eta, publikoki aitortu den moduan, beren seme-alabak akuritzat erabili dituztela. Ikasle horiek, kanpoko laguntzarik gabe, ez dute lortzen beste ereduetan baino ingeleseko askoz maila handiagoa, eta, gainera, ez daude prestatuta edukiak menperatzen ez duten hizkuntza horretan jasotzeko. zalaparta handiz eredu batzuk ezin hobeak balira bezala saldu dituela, baina gutxieneko baliabide materialik edo giza baliabiderik eman gabe, eta, beraz, porrotera bideratuak. Nabarmena da tamaina handiko iruzur baten aurrean gaudela. Pertsonekin jokatu da eta jokatzen ari da, eta, bereziki, ikasleekin. Beti bezala kaltetuak izanen dira, baina, zoritxarrez, horren guztiaren ondoren ez da erantzulerik izanen. Konponbide bakarra da iruzurra ekiditea, eta hori bai, hori semea edo alaba oraindik eskolatu ez duten eta hurrengo urteetan egin beharko duten sendien esku dago. 2014-2015eko ikasturteko aurrematrikulazio garaia hurbiltzen ari da, eta Arrotxapeko Euskalgintzako kideok, iaz egin genuen bezala, sendiak animatu nahi ditugu seme-alabentzako hizkuntz eredua aukeratu aurretik ongi informatzeko eta katua erbitzat saltzerik ez onartzeko. Benetan seme-alabak elebidun izatea nahi badute, Nafarroan hizkuntz murgilketako eredu bakarra, esperientzia duena eta emaitza oso onekin, D eredua da. Horrekin seme-alabek bi hizkuntza menperatzerik izanen dute (euskara eta gaztelania), hirugarren hizkuntzaren ezagutza handia (ingelesa) eta are laugarrenarena (frantsesa). Azkenik, Eskola Publikoan hurrenez hurrengo Gobernuetako buruzagiek bultzatu duten porrot iragarritako esperimentu luze honek kalte egindako pertsonekin (familiak, gurasoak, irakasleak eta ikasleak) gure erabateko elkartasuna erakutsi nahi dugu. Hain zuzen, buruzagi horiek beren seme-alabak eramaten ez dituzten Eskola Publiko horretan. Gainera, engainatutako pertsonak ahal den heinean gero eta gutxiago izateko, gure ekarpena egitea gustatuko litzaiguke. Joseba Otano (Arrotxapeako euskalgintzaren izenean)
Eredu horiek funtziona dezaten ahalik eta gehien egiten saiatu diren irakasleak asko dira, baina kalitatea eta emaitzak axola ez zaizkien agintariekin topo egin dute. Hain zuzen, esperimentuko 16 urteren ondoren oraindik ez dute publiko egin emaitzen inolako azterketarik. Benetan ez dute egin ala emaitzak ez dituzte publiko egin nahi? Irakasleek egiaztatu ahal izan dute Administrazioak
Konstituzio legea aztertuko du Frantziak, hizkuntza gutxituen ituna berresteko

Diputatu sozialisten talde batek aurkeztu du proposamena, eta urtarrilean bozkatuko dela erran du Ayraultek
Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna berresteko, lege konstituzional baterako proposamena aztertuko du Frantziak urtarrilean. Horrela jakinarazi du Jean Marc Ayrault Frantziako lehen ministroak Bretainian. Diputatu sozialisten talde batek k on s tituz ioa aldatzek o propos am en a aurkeztu zuen abenduaren 10ean, nagusiki B r e t a i n i a k o d i p u t a t u e k bu l t z a t u r i k . Eztabaidarako eguna ez dute zehaztu oraindik, baina baliteke urtarrilaren 22an izatea. Euskalgintzako eragileek zuhurtziaz hartu d u t e b e r r i a . B a t e t i k , Fr a n t z i a k o Parlamentuan eztabaidarako aurkeztu diren testuetan ez da ageri lege konstituzionalaren testua. Bigarrenik, prozedurak berak bideragarri edo ezinezko bihur dezake onarpena. Orain artean Frantziako Konstituzio Batzordeak saihestu egin du Europako ituna berrestea. Hori ez gertatzeko, konstituzioa aldatu behar da, eta, horretarako, bi bide daude. Batetik, izan daiteke diputatu talde batek testua aurkeztea; orduan, parlamentuak eta senatuak bozkatuko lukete. Aitzina segitu ahal izateko, gehiengo soila beharko litzateke. Alta, indarrean sartzeko ondotik, erreferenduma egin beharko
Berria 2013/12/14
litzateke. Bide horretatik jotzea deliberatu badu Frantziako Gobernuak, aukera gutxi daude onarpena bururaino eramateko .
Erreferenduma saihestuz Bertze bide bat bada, aldiz, konstituzio legea aitzinatu ahal izateko. Horretarako, Frantziako Gobernuak bere egin beharko luke diputatu talde horrek aurkeztu duen proposamena, eta bertze testu bat osatu. Kasu horretan, lehen ministroak helarazi beharko lioke proposamena presidenteari, eta hark aurkeztu beharko luke konstituzioa aldatzeko testua. Bide hori baliatuz lortuko litzateke erreferenduma saihestea, baina horren prozedura biziki zorrotza da. Azken bide hori hautatzen badu gobernuak, alegia, bere egitea diputatuen proposamena, eta presidenteak aurkeztea, Versaillesen

bilduko lirateke parlamentua eta senatua, eta bozka bakarrean erabakiko lukete, elkarrekin, testua onartzen duten edo ez. horregatik ez da gauzatu Francois Hollande presidenteak hauteskunde kanpainan egindako zina. Aitzina egiteko, diputatu gehiagoren sostengua bermatu behar zuen, eta UMPko diputatuek, bertze batzuen artean, ez zuten begi onez ikusi bide hori. Talde sozialistan ere, hizkuntza gutxituen gaiak ez du guztien oniritzia biltzen. Ayraultek eginik iragarpena, pentsatzekoa da Frantziako Gobernuak bigarren bide hori hautatuko duela, eta erreferenduma saihestu. Baina hori ez dago baieztaturik. Horren zain egon beharko da oraindik. Horrela balitz ere, argitu beharko litzateke sozialistek UMPren sostengua lortu duten, edota egoera behartu nahi duten, erakusteko hizkuntza gutxituen gaia blokeatzen dutenak haiek direla. Mamiaren arazoa dator ondotik. Joan den uztailean antzeko ahalegin bat izan zen, eta orduan aurkeztu zen testua gibelerako urratsa zela ebatzi zuen euskalgintzak.
P roz e d u r a h o r re n z a i l t a s u n a p u n t u horretan ageri da. Izan ere, bide horretatik joz gero, beharrezkoa da diputatuen eta senatarien 3/5en sostengua. Parlamentua eta senatua bilduz, sozialistek ez dute horrelako indarrik, eta ezinezkoa litzateke onar pena. Anitzen aburuz,
Nazio-identitatea merke-zurrean
Atzo arte bere nazioaren independentziak askorik kezkatzen ez zuena gaur estatu burujabea aldarrikatzen ari da bere nazioarentzat. Azken aldi honetan, nolabait esate aldera, nazionalismo sozioekonomikoa boladan jarri zaigu. Eskoziakoa oso nabarmena da, baina Kataluniakoak ere badu ezaugarri hori. Nazio-identitatea merkezurrean ote dago? Esate baterako, Irungo espainolari berdintsu ote zaio frantsesa izatea eta Hendaiako frantsesari espainiarra izatea estatus sozioekonomiko hobearen truke?
Iritzia 2013/12/14 aterako dituen jakitea zentzuzkoa dirudi. Edonola ere, susmo bat daukat gai honetan: independentziarako motibo nagusia nazionalismo ekonomikoan ikusten duenak ez ote duen nazio-identitateak esan nahi duen eta ordezkatzen duen guztia gutxiesten. Alegia, atzo arte espainola nintzen neure bizitzaren identifikazio eta sozializazio gune nagusietan, baina, krisi eta estatu zapaltzailearekiko morrontza ekonomikoa tarteko, gaurtik aurrera katalana edo euskalduna izan nahi dut. Ez dut uste hori errealitatean posible denik. Formalki beharbada bai; bizitza errealean, ordea, ez. Nazio-identitatearen kontzeptua itxuragabeki murrizten ez badugu behintzat, haren esku eta mendeko dauden identifikazio-faktoreen sisteman sozializatuta bizi gara gaurko nazioen munduan. Gainera, nazio-identitatea ez dago norberaren eskueran nahi duen nortasun nazionala aukeratu ahal izateko, adibidez, identitate erlijiosoa neurri batean egon litekeen moduan: alegia, fededun izan ala ez izan. Jaio garen lurralde estatalean hegemonikoak diren hizkuntza, kultura, historia, lurraldea, eta gainerako sozializazio-gune batzuk dauzkagu, eta neurri batean haien emaitza gara. Irunen jaiotzetik Hendaian jaiotzera aldea dago, aldea dagoenez. Gure hautu pertsonalagatik naziotasunaren inertzia estruktural horretatik aldendu gaitezke hein batean, baina funtsean ezer gutxi egin dezakegu bakarka logika nazional horren aurrean. Deskolonizazio prozesu askotan gertatu dena ikusita arrazoi batzuk badaude independentzia
Badirudi nazio bateko ala besteko kide izatea eta bataren ala bestearen nazio-ezaugarriak partekatzea ez dela funtsezko kontua gure bizitzan. Baldintza sozioekonomikoek bizi omen gaituzte, gainerakoa ez bide da garrantzitsua. Gure bizi-maila hobea izango omen da orain arte mendean eduki gaituen estatuaren sistema ekonomikotik askatuta. Ez nituzke independentziarako egon litezkeen motibazio sozioekonomikoak gutxietsi nahi. Dibortzioa nahi duenak gero babak eltzetik nola

for malaren emaitzak auzitan jartzeko. Kolonizatzailea egotzi dute edo alde egin du; okupazioaren ondorioak, ordea, bizi-bizirik daude o r a i n d i k . O n d o r i o h o r i e t a k o b at z u k sozioekonomikoak izango dira, jakina, baina ez denak. Hartara, kolonizatzailearen hizkuntza eta kultura bertan geratu dira boteregune hegemonikoetan errotuta. Eskoziako eredu makurrean bezala, nazio euskaldunak gaur egun eduki behar lukeen izaerak iraganean izandakoarekin zerikusirik izan behar ez baldin badu, Euskal Herriari iraganean eragindako etnozidioa euskaldunon orainarekin lotzeko beharrik sentitzen ez baldin badugu, orduan ulertzekoa da orain eta hemen gure nazionalismoa irizpide material eta ekonomiko soiletan oinarritzea. Gure asmoa, dirudienez, ez da atzoko bidegabekeria nazionala zuzenduz gaurko Eskozia, Katalunia edo Euskal Herri bidezkoago bat irudikatzea. Guk ez dugu jakin nahi atzo zer gertatu zitzaigun, hobeki esan, zer gertatu zitzaien gure arbasoei, etorkizuna bakarrik daukagu buruan. Bizi-maila ekonomiko hobeak ongizate hobea ekarriko omen digu, eta motibazio horixe da estatu burujabea sortzeko daukagun zio nagusia. Bejondeigula! Identitate kontuak garenarekin, izan nahi dugunarekin eta ez garenarekin loturik daude. Aurreratu dugunez, nazio-identitatea ez da fenomeno indibiduala, kolektiboa da, komunitate batean sozializatzeak itsasten diguna. Nire ustez, nazio menderatu batean jaio denak ez lituzke inposatu dizkioten hizkuntza, kultura, identitate eta gainerako naziotasunaren ezaugarriak inola ere onartu behar. Baina normalena onartzea izaten da, inposizio estrukturala ez delako inposiziotzat hartzen naturalizatua dagoen heinean. Horregatik, nazio-eraikuntzak justiziaren mami moral eta politiko esanguratsu bat bereganatu beharko luke. Arbasoekiko enpatia historiko bat. Atzerakarga handi bat, alegia: euskal nazioa ez genuke eraiki behar garenetik soilik, izan ginena ere aintzat hartu behar genuke, izan nahi dugunak izan ginenetik, euskalduntasunetik, ezer izatea nahi baldin badugu bederen. Goazen adibideetara. Irungo espainola ez da halakoa sentitzen bere ezaugarri sozioekonomikoengatik soil-soilik. Hendaiakoari buruz, beste horrenbeste esan dezakegu. Are gehiago, bata eta bestea oso antzekoak izan litezke bizitzaren alor jakin horretan, antzeko lanbideak eta antzeko bizi-maila eta ongizatea eduki ditzakete. Antzeko estatusa eta antzeko baliabide materialak. Aldiz, oso bestelakoak dituzte beraien erreferentzia-munduak eta interesguneak eguneroko bizitzaren gurpilean. Bidasoaren alde honetako herritar espainolak nazioarteko berrien mailan eta zentzuan bereganatuko ditu Frantziako gorabeherak, Espainiako bizitza nazionala, sozioekonomikoa eta kulturala, berriz, etxekotzat dauzka. Hizkuntza eta kultura partekatuari esker beren bizitzaren barrutia nazio-identitateak zedarritzen die batari eta besteari. Pertsona hauentzat nazio-identitateak zedarritzen dien bizitzaren marko nazionala, soziala eta kulturala oinarrizko giza eskubidea da, funtsezkoa, eta ez daukate ez ordezkatzeko ez merke-zurrean saltzeko. Bizi-kalitatea eta ongizatea erosmena eta estatus ekonomikoa baino askoz gehiago da. Bestela galdetu adibidetzat ipini ditudan herritarrei. Horientzat oinarrizko giza eskubidea dena euskaldun askorentzat eta abertzale gehienentzat zergatik ez da hain muineko beharrizana? Ez da izango bada gurea ez den beste nazio-identitate batek bizi gaituelako? Eta, ondorioz, hitzak hitz, egitez onartu egiten dugula Eskozian Ingalaterrak bezala Espainiak eta Frantziak iraganean Euskal Herria mendean hartu eta gure nazio-nortasun suntsitu izana? Joxe Manuel Odriozola (Euskaltzalea)
UPN eta euskara: horregatik ere, aldaketa behar dugu

Politikari eta komunikabide batzuk Nafarroako D ereduaren aurkako kanpaina egiten ari ziren egunetan, gerra ondorengo lehen ikastolak 50 urte bete zituen. Gipuzkoako ikastolek urratzen hasitako bideari jarraituz, Jose Antonio Mugerzak Iranzu Ikastola sortu zuen 1963an. Azaroaren 15ean zen zabaltzekoa Irueko Agoitz karrikako ikastetxea. Itziar Arbea irakaslea prest zegoen izena emana zuten hogeita zazpi haurrei eskola emateko. Goiz hartan bertan, ordea, gobernadoreak polizia ikastolara bidali eta itxiarazi zuen, ikastolako guraso batzuk politikoki susmagarriak zirela argudiatuta. Pentsatzekoa da, jakina, orduan ere Guardia Zibilaren txostenen bat tartean izanen zela, hain bizitza laburreko ametsari hegoak mozteko Oztopoak oztopo, nafar euskaltzale haiek ez ziren kikildu. Handik bi urtera, Uxue Ikastola sortu zuten, eta haren zatiketatik jaio ziren gaur egungo bi handienak: San Fermin eta Paz de Ziganda. Geroztik, ikastolak Nafarroan barna zabaltzen hasi ziren, egoera oso penagarrian zegoen euskararen pizkundearen sinbolo alai eta eder bihurturik. Hamarkada bat geroago, euskara ikastetxe publikoetan sartzen hasi eta 1986ko Euskararen Legea onartzean prozesua azkartu egin zen. Lege hori eskasa eta zikoitza izanagatik besteak beste gure lurraldeko zona handi batean bizi diren familiek ezin dutelako euskara aukeratu, D
Iritzia 2013/12/14
eredua sendotu egin da azken urteotan. Lana txukun eginez, euskarazko eredua kalitate handikoa dela frogatu da. Eta, aldi berean, hizkuntzaren berreskurapenerako gako nagusienetakoa dugu.
Agian horrexegatik erasotzen diote D ereduari, kanpaina lotsagarri eta arduragabeen bidez. Izan ere, UPNk jomugan izaten du euskararen egoera hobetzen duen guztia, ikastolak izan edo euskara batua izan, garai batean bezala. Deigarria da, alde horretatik, bere burua nabarristatzat hartzen duen alderdi bat beti gure hizkuntza sustatzen duen ororen aurka egotea. UPNk nekez proposatuko du euskararen aldeko neurririk. Alderantziz: euskararen aitzinamendua ahalbideratzen duenaren aurka eginen du sutsu, Euskararen Lege eskasari ere muzin eginez, dekretu bidez zona mistoa izenekoa ezeuskalduntzat hartuz eta euskaldunean ere eskubideak murriztuz. Horretan Barcina presidentearen jokamoldea oso argigarria da. Irueko alkate zelarik, euskara

ikusezin bihurtzeko ahalegin guztiak egin zituen, edonor lotsatzeko moduko neurriak hartuz: kartelak bi hizkuntzetan jartzera beharturik, euskarazko testua askoz txikiagoa agertzen zen; karriken izenak ordu arte elebidunak gazteleraz besterik ez idaztea erabaki zuen. Aipagarria da Maya oraingo alkatea haren jarraitzaile fina dela tema horretan, berriki frogatu dugun bezala. Argi esan dezagun: euskarari dagokionez, UPN maila politiko oso eskasa eta arduragabekeria handia erakusten ari da. Nafarroako arazo larriak eta egoerari erantzuteko ahalmen falta ezkutatu nahian, ohiko obsesioak aireratzen besterik ez daki, elkarbizitza ere arriskuan jarriz. Bizirik eta etorkizunari begira, munduko hainbat unibertsitatetan jakin-min handia sortuz, teknologia berrietan ere bere tokia hartuz. Eta bitartean, zertan ari da UPNren gobernua? Betikoan: utzikeria eta euskararen aurkako erasoak tartekatuz. 25 urte bete dituen Euskalerria Irratiari lizentzia behin eta berriz ukatuz; ETB ikusi nahi duten nafar gehienen nahia oztopatuz; euskaltegiak dirulaguntzarik gabe utziz; ingelesa euskararen gainetik jarriz, hizkuntzen arteko lehia ergela sortu nahian, euskara ahultzeko, noski, D eredua eleaniztasunean aitzindaria dela ezkutatuz. Aurretik esandako guztiagatik ere, Nafarroak aldaketa politikoa behar du, lotsagarria baita euskara bizikidetzari kalte egiteko erabiltzea. Geroa Bain bestelako jokamoldea behar dugulakoan gaude: euskara nafar guztion ondasuna da, norbere bizitokia edozein izanda, eta horri eutsiz segituko dugu lanean. Gaur egungo egoera hobetzeko, ekimen agian ez oso ikusgarriak baina sendo eta eraginkorrak bultzatuko ditugu: ETB LTDren bidez ikus dadin; Erriberako ikastolei arnasa emateko asmoz, ikastetxeen finantzaketan parte hartzen dutenendako kenketa fiskalak proposatuz; eta Irueko karriken izena euskaraz idaztera behartuz, hiriko Udalak berriki onartu duen bezala. Nafar gehienok argi daukagu gizarte moderno eta kulturadunak bere hizkuntza zaindu eta bultzatu behar duela, Nafarroako kultur altxorrik preziatuenak gure artean bizirik segi dezan. UPNk sekula ez du lezio hori ikasiko. Horregatik ere, aldaketa behar dugu. Uxue Barkos, Manu Ayerdi eta Patxi Leuza (Geroa Baiko diputatua eta parlamentariak)
Euskara gure kultur altxor handiena da. XIX. mendean Euskara Elkargoa sortu zuten Campion, Iturralde y Suit, Ansoleaga, Altadill eta gainerako intelektualek argi zuten hori. 1932an Irueko lehen euskal eskola bultzatu zuten Euskararen Adiskideak elkartekoak ere iritzi berekoak ziren; eta beste horrenbeste esan daiteke, noski, gerra ondorengo ikastolen eta azken asteotan kriminalizatu duten D eredu publikoaren bultzatzaileez. Nafarroan eta Euskal Herriko beste lurraldeetan ere zorte handia daukagu Europako hizkuntza zaharrenak gurean bizirik segitzen duelako.
Euskaltzalea, konplexurik gabe

Euskalduna zen Ramon Labaien (Tolosa, 1928 Donostia, 2013). Peto-petoa. Euskalduna eta euskaltzalea. Eta harro zegoen. Euskal estatua nahi zuen, eta eginahalak eta bi egin zituen hura sortzeko. Dena egiteko zegoenean sartu zen frankismoaren ondorengo Eusko Jaurlaritzan, eta dena egiten saiatu zen. Fede handia zegoen egiten ari ginen horretan, eta ausardia zegoen. Han ez zegoen bromarik. Nahastu zituen bazterrak, eta arauak guztiz errespetatu gabe ere aritu zen, berak aitortu zuenez. Oso argi genuen gauza bat Espainiako legeria zela eta beste bat Euskal Herriaren zilegitasuna. Ez zen alferrik aritu: euskarazko telebista eta irrati publikoa, HABE, Euskadiko Orkesta Sinfonikoa, Antzerti eta Euskararen Legea bere agintaldiko fruitu dira. Lan sutsuaren emaitza. Nolanahi ere, egiteko zegoen guztia egin gabe joan da Ramon Labaien. Eta horretarako lanean etsi gabe. Azken urteetan, esate baterako, Independentistak sarean ari zen. Izan ere, EAJkoa bazen ere, jeltzale askorik gabeko tokietan ere azaldu zen Labaien, inolako konplexurik gabe, bere ideiei jarraituz. Azken urteetan euskal presoen eskubideen aldeko ekitaldietan parte hartu zuen, esate baterako. Bateragune auzianzigortutakoak a s k e u z t e k o e s k at u z e g i n d a k o b e s t e
Berria 2013/12/15
Ramon Labaien hil da, frankismoaren ondorengo lehen Jaurlaritzako Kultura sailburu eta Donostiako alkate izandakoa. Euskal telebista eta irratia sortzeko lehentasuna hartu zuen, eta baita lortu ere
hainbatetan ere parte hartu zuen; Logrooko espetxeko atariraino ere joan zen. Eta Egunkaria auziaren kontra ere aritu zen sutsu lanean; besteak beste, diru bilketan.
Arlo askotako jakituria zuen, eta guztiak baliatu zituen ibilbide oparoan. Kimikan lizentziatua, euskaltzale porrokatua eta historia asko bere larruan bizi izandakoa. 1928ko abuztuaren 31n jaio zen, Tolosan (Gipuzkoa). Antonio Maria Labaien idazlea zuen aita. Tolosako alkatea zen aita (EAJ) 1936ko gerra piztu zenean, eta Lapurdin babestu zen familia osoa. 1944an itzuli zen Gipuzkoara. Donostiara joan zen batxilergoa bukatzera. Madrilera egin zuen gero, eta han lizentziatu zen kimikan. Familiak San Adrianen (Nafarroa) ireki berri zuen izotz fabrikan hasi zen, kimikari, baina ez zuen askorik iraun.

1958an Hotel Londresera joan zen, Donostiara, eta hango zuzendari izatera iritsi zen denbora gutxian. 1980an, lan horretan ari zela, deitu zioten Eusko Jaurlaritzara joateko. Ordurako sartua zen politikan. Donostiako alkateorde zen, Jesus Maria Alkainen bigarrena, 1979ko hauteskundeak irabazi baitzituen EAJk, Donostian. Urtebete lehenago behin-behineko udal taldearen presidenteorde ere izan zen, Ramon Jauregi sozialista presidente zela. Labaienek dimititu egin zuen orduan, eta enpresa pribatura itzuli zen, SAPA arma fabrikara. Gai militarrean aholkulari izan zen ordudanik, 2010. urtean erretiroa hartu zuen arte. Kultura, alarguna ez uzteko Carlos Garaikoetxearen gobernuan izan zen Kultura sailburu, baina Garaikoetxeak Herrizaingo sailburu izatea ere proposatu zion. Gauzak konplikatu zitezkeela aurreikusten zuen, ordea. Aurtengo maiatzekainean Jakin aldizkariaren 196. atalean Imanol Murua Uria kazetariak egin zion elkarrizketan kontatzen du: Hala esan nion: 'Nahiago dut Kultura, Herrizaingoa? Alarguna uzteko?' Galdera bat zegoen orduan: zer egingo du Ertzaintzak ETAk ekintzak edo erailketak egiten dituenean? Harrapatzen ditugu ETAkoak? Gerra bat sortzen dugu? Konpromiso handia. Nik pentsatzen dut pentsatzen dudan bezala, eta Kulturan, trankil. Oso argi zuen zer egin nahi zuen. Euskarazko telebista eta irratia zituen lehentasun goren. Eta gobernuak zenbat iraungo zuen ez zekitenez, presa ere bazuten. Nik esan nuen Kultura Saila Defentsa Ministerioa zela. Ez geunden ziur telebistarekin euskarak iraungo zuen, baina telebistarik gabe ez zuela iraungo ziurtasun osoa geneukan. Garaikoetxea ados zegoen, eta Jaurlaritza hartan lehendakariak esaten zuena ez zenez eztabaidatzen, isilpean aritu ziren, baliabide ekonomikoak edukiko zituzten ziur. Eta egin zuten. Baina, ez zegoen erraza. Kazetariak behar zituzten, bikoizketa egingo zutenak, itzultzaileak... Euskarazko telebistak eta irratiak aurrera egin bazuten, ikastolei
Jaurlaritzara joateko utzi zuen Donostiako Udala, eta Donostiako Udalera itzultzeko utzi zuen Jaurlaritza. Alderdiak hala eskatuta, Donostiako alkatetzara aurkeztu zen, eta kargu horretan aritu zen 1983tik 1987ra. Burgesiaren alkate denitzen zuen bere burua. Beste lau urtez alkatetzan egoteko saioa ere egin zuen, baina EAJren eta EAren arteko banaketak kaltea besterik ez zion ekarri Labaieni: EAJ seigarren indarra izatera pasatu zen Donostiako Udalean, bi zinegotzirekin.

esker dela esana du behin eta berriz. Hala esan zuen BERRIA-ko Igandea gehigarrian 2010ean egin zioten elkarrizketan: Euskal Telebista, euskaraz, dudarik gabe ikastolei esker izan da posible. Frekuentzia numeroa lortzea kostatu zitzaien. Jakin-en aitortu zuen sobre bat ere izan zela tartean: Beti izaten duzu jendea, gutun-azal batekin gauza asko egiten dituen jendea. Hala izan zen. Ez zitzaiela garesti atera gaineratu zuen. Txiki-txikitatik bizi izan zuen Euskal Estatuaren ideia, alderdiarena baino gehiago. Jakin-eko elkarrizketan dago Labaienen pentsaera ulertzeko gakoetako bat. 1936ko gerran, aitak eta gainerako senitartekoek bananduta egin zuten Lapurdirako bidea. Aita iritsia zela eta Ramon anaia eta amarekin Zarautzen egon zen aurrena, eta Oatin gero. Batetik bestera bidaia egin zuten egunean Loiolan bazkaldu zuten, eta han, gudarien kuartel nagusia zegoen: Guk sinesten genuen Euskal Estatu bat zegoela. Guk ikusi genituen gudariak. Loiolan. Han zeuden gudariak. Guretzat ez zegoen alderdirik. (...) Han [Iparraldean] hazi garenok ez gara sekula alderdi bateko pertsonak izan. Sinistu dugu Euskal Estatu batean. Gaur egun falta zaigun estatu zentzua izan dugu.
'Gudarioen' aita Labaienek bazuen inoiz utzi ez zuen azio kurioso bat ere: metal zurizko soldadutxoak egiten zituen, eskuz. Jakin aldizkarian zioen, erretiroa hartu zuenean ere ez zela erretiratu lan horretatik: egunero ordu pare bat egiten zituen etxean horretarako propio prestatutako txokoan. Gudariodeitzen zien; nik asmatu nuen hitza. Labayen SA enpres ere sortu zuen horretarako, Fermin Galarretarekin 1960ko hasieran, azioari egin ziotenean. Pedro Miguel Etxenikek gogoan du Gudarioekin lotutako pasadizo bat. Madrilera joan ziren biak Arias Caeterekin ETBz negoziatzera. Bileraren ondoren, Labaieni gehien gustatzen zitzaiona egin zuten: berunezko soldaduak saltzen zituzten d e n d a b at e r a j o a n . H a n t xe ze u d e n Labaienek berak egindako lanak ere. Labaien harro zegoen. Esaten zituenak egia ziren baieztatzeko saltzaileari galdetu zion Etxenikek: Aizu, zer moduzkoak dira Labaienen soldaduak?. Saltzaileak erantzun: Labaien, dagoen onena. Etxenikeren atzean zegoen Labaien, eta dendatik nor zen esan gabe alde egin zuten. Horrek erakusten du nolakoa zen Ramon, Etxenikeren hitzetan.
Gure herriaren soldadua, baina ez berunezkoa

Atzo, Tolosan, Gure Esku Dago ekinbidea aurkeztu zen, eta ekitaldi horretan, zuk gustukoa zenuen terminologia erabalita, toloxar batzuen artean komentatu genuen gurekin egongo zinela aurkezpenean osasunak utzi balizu. Beti ematen zenuen baiezkoa horrelako proposamenak jasotzen zenituenean; kasu batzuetan, Josu Uribetxebarria preso gaixoaren kasuan bezala, konplikazioak ekar zitzakeela jakin arren. Euskararen Defentsa Ministerioa deitzen zenion EITBri, sortzea horrenbeste kosta zitzaizun tresna horri ematen zenion garrantziaren erakusgarri. Helburu hura lortzeko, Txillardegirekin ehundu zenuen konplizitatea eredua da erakusteko orduan nola gauza litekeen desberdinen arteko elkarlana nora iritsi nahi den garbi daukatenean. Hiztun aparta eta oparoa, beti zeneukan iradokizun bat, pasadizu bat, pertsona historiko baten aipua inguruan ginduzkazun gazte lotsagabeoi erakusteko. Diplomazia laketgarri daukagunontzat, estatuen historiaren ezagutza handiaren jabe, agortzen ez zen ezagutza jarioa zen zurea; beti, aztiek untxia bezala, ateratzen zenuen arreta pizten zigun istorio bat. Askatasuna maite zenuen gure herriarentzat, eta baita zuretzat ere, ahoan bilorik gabe eta inoren menpeko diziplinarik gabe ematen zenuen iritzia, hala zure inguru politikoan, nola plataforma batera biltzeko gonbidapena egiten zizutenen aurrean. Ez bazaio gustatzen, bere arazoa da, baina hori da nire iritzia, esaten zenuen askotan, askatasuna aldarrikatuz.
Iritzia 2013/12/15
Beti eskertuko dizugu Euskaldun Egunkaria-ko langileok eta auzipetuok eskatu genizun aldiro eman zenigun elkartasun beroagatik. Itxi ondorengo ekitaldietan eta epaiketako gastuak ordaintzeko sortu zenuten diru biltzaileen taldean, lehen lerroan beti. Batari eta besteari deika jardun zenuen, dirua behar genuela eta emateko. Aitzolen gainean Aranzadik egin berri duen dokumental argigarrian ikusi zintugun askok azkeneko aldiz. Aitzindari haiek marraztutako lorratzean abiatu zinen zu eta, zu bezala, beste asko. Abertzaletasun garaikidearen bidegileak joaten ari zarete amestu zenuten herri aske hura erabat libre ikusi gabe. Zure aurretik joan ziren Txillardegi eta beste batzuk, gu erreferentzietan, pixkanaka, umezurtz utziz. Zuek lan handia egin duzue, asko aurreratu du abertzaletasunak zuen bultzadarekin, inoiz eduki duen gizarte presentzia handiena lortu du. Baina zuek bizitza oso bat dedikatu arren, herri hau ez da oraindik helburu horretara iritsi, hori ikusi eta gozatu gabe joan zarete. Abertzaleen arteko elkarlanaren aldeko, min hartzen zenuen abertzaleak bereizi eta mokoka ikusten zenituenean. Modan dago esatea herri honetan Gerry Adams eta Nelson Mandela behar direla. Nago ni Labaien eta Txillardegi asko ere behar direla. Martxelo Otamendi
Zonikazioarekin bukatzeko kalera irten dira Tafallan ehundaka herritar

Euskaraz bizitzeko eta ikasteko eskubidearen aldeko aldarrikapenak 120 eragileren babesa izan du
Eremu ez-euskalduneko herritarrek euren hizkuntza eskubideen alde kalera atera ziren atzo Tafallan (Nafarroa). Eguraldi ona lagun, manifestazio alaia eta koloretsua egin zuten Euskaraz Bizi eta Ikasi ekimenak deituta. Euskararen Legeak Nafarroan ezartzen duen zonifikazioarekin bukatu, eta, horrenbestez, euskaraz bizitzeko eta ikasteko eskubideak aldarrikatu zituzten. Tafallako Nafarroa plaza jendez mukuru zen atzo arratsaldean. Manifestazioaren buruan herriko dantzariak eta fanfarrea. Haien doinuekin eta dantzekin hasi zen elkarretaratzea. Atzetik Euskaraz bizi eta ikasi herri ekimena. Por el derecho a vivir y estudiar en euskara (Euskaraz bizi eta ikasteko eskubidearen alde) leloa idatzia zuen pankartari eutsiz, hainbat lagun abiatu ziren, eta atzetik, ehunka herritar izan zituzten segika. Manifestarien artean izan ziren, besteak beste: Garbie Petriati Behatokiko zuzendaria; Paul Bilbao Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkaria; Xabier Mikel Errekondo Amaiurko diputatua; eta Bakartxo Ruiz, Maiorga Ramirez eta Victor Rubio Bilduko Nafarroako parlamentarioak. Adin guztietako jendea bildu zen euskaraz bizi eta ikasi nahi dutela eskatzeko, eremu ezeuskaldunean bizi diren arren. Asko, haurrekin joandako familiak ziren, haurrak gurditxoan,
Berria 2013/12/15
besoetan edo eskutik hartuta joan ziren. Denak ere, Tafallako kale nagusietatik eta, batzuetan, estuetatik barna ere ibili ziren euskaraz egiteko eta ikasteko aldarrikapen ozena egiteko.
Erabat bidegabea da Nafarroako eremu ezeuskaldunean dugun egoera. Hemengo berezko hizkuntzan ikasi nahi dugu, baina legeak ez digu aukera hori ematen, esan zuen kexu Kristina Martinez tafallarrak. Tafallako Garces de Fallos ikastolan ikasten duen lau urteko haurrarekin, eta bikotearekin joan zen manifestaziora. Antzeko egoera deskribatu zuen Flori Baztan herritarrak ere. Bi haur ditu, biak ala biak, Garces de los Fallos ikastolan. Agintariek dena lapurtu nahi digute, baita gure hizkuntza ikasteko eskubidea ere. Nafarroa osoan izan beharko genuke euskara ikasteko eskubidea. Ezin diogu utzi Gobernuari nahi duena egiten.

garenok munduan beste inon ezagutzen ez diren mugak ditugula erakutsi nahi dugu, eskatu zuen Alaitz Gonzalez Euskaraz Bizi eta Ikasi ekimeneko partaideak. Aste gutxitan dozenaka gizarte eragileren atxikimendua jaso dute, eta lanean aurrera jarraitzeko borondatea nabarmendu zuen. Euskararen Legeak ezartzen dituen mugak eta eremu banaketak gainditu eta euskararen ofizialtasuna Nafarroa osorako aldarrikatu zuen. Oraingo eta e t o rk i z u n e k o b e l a u n a l d i e k e u s k a r a z nonnahi eta noiznahi bizi daitezen nahitaezkoa da zonifikazioarekin amaitzea eta legea indargabetzea. Lan horretan bultzada egiteko jada 120 eragileren atxikimendua lortu dute.
Mugak gainditu Eremu ez-euskaldunean euskaraz bizitzeko eta ikasteko aukera eta eskubidea bermatuta ez egoteak ahalegin handia eskatzen die herritar askori. Egunero, kilometro asko egin behar izaten dituzte, haurrak euskaraz ikas dezaten, haiek eskolara eramateko. Eremu ez-euskaldunean eta mistoan bizi
Barcinaren errealitatea
Legea du hizpide Yolanda Barcinak Nafarroan ETB ez ikusteko exijitzen duenean. Aspaldian bezain bortitz ari da jotzen haizea azken egunotan euskararen aurka Nafarroan, eta Barcinak hain kutun duen Nafarroaren errealitate instituzionala hartu du ahotan hautsak harrotzeko. Guardia Zibilak bera buru duen administrazioko funtzionario publikoak zelatatzea ez da eraso presidentearentzat; bai, ordea, EITBren uhinen inbasioa. Ehunka lagun euskaraz bizitzeko eta ikasteko eskubidearen alde manifestatu ziren atzo Tafallan. D ereduan ikasi nahi dute, telebista euskaraz ikusi nahi dute. Legeak ez luke oztopo izan behar horretarako; herritarren nahia bideratu behar luke. Eta nahi hori ez da atzo Tafallan izan ziren horiena soilik, Nafarroako
Parlamentuak bere seinalea digitalitzatzeko eskatu baitio EITBri.
Aspaldi eman zion bizkarra Barcinak Nafar roak o er realitate s ozialari eta ekonomikoari. Gutxienez, Nafarroako errealitate instituzionalaz ari denean parlamentura begiratu behar luke presidenteak, zerura begiratu beharrean. Jon Ordoez
Jaurlaritzaren diru laguntza berreskuratu du UEUk

2012an Eusko Jaurlaritzaren laguntzarik gabe gelditu zen UEU Udako Euskal Unibertsitatea. Horren ondorioz, iazko otsailetik lana erregulatzeko espedientea eta lanaldi murrizketak zituzten lantaldean. Aurten laguntzarik izango zen ala ez zalantzazkoa izan da. Baina, azkenean, Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak 120.000 euro inguru emango dizkio UEUri. Hala baieztatu du UEUko zuzendari Karmele Artetxek: 2013ko aurrekontuetan, diru sail bat agertzen zen UEUren izenean. Baina, aurrekontuak atzera bota zirenez, behin baino gehiagotan bildu gara Hezkuntza Saileko Unibertsitate zuzendari Jabier Alonsorekin, behintzat laguntza bat jasotzeko, urtea pasatu ahal izateko. Azkenean, gure izenean laguntzarik egon ez arren, zuzeneko laguntza berezi hori lortu dugu. Horrez gain, 2014. urterako aurrekontuetan UEUk diru sail izenduna izango du. 2012. urtean izan ezik, diru sail izendun hori bazuen iraganean UEUk. Horrek guztiak, ikuspegi materialetik, lasaitu ederra emango digu, arnasa hartzea, eta, bestetik, Hezkuntza Sailaren konfiantza eta aitorpena egiten dugun lanarekiko.
Berria 2013/12/17
2013an 120.000 euro jasoko ditu Udako Euskal Unibertsitateak; 2014an diru sail bat izango du bere izenean
2013ko Jaurlaritzaren laguntzari esker, UEUk bertan behera utziko ditu 2012ko otsailean abiaturiko erregulazio espedientea eta lanaldi murrizketak. Borondatezko lanean oinarritzen den kultur elkarte bat bagara ere, badugu talde profesional bat, langileekin.
Lehen ere, laguntza ekonomikoa ez genuen proiektu jakinetara bideratzen, baizik gure azpiegitura osoa eustera, azaldu du Artetxek. Azpiegiturari zegokion diru laguntza garrantzitsuena bertan behera utzi zutenean, erabaki behar izan genuen erregulazio espedientea martxan jartzea, eta kontratu batzuk eten behar izan genituen. Leku guztietan izandako murrizketen ondorioa izan zen.

Egituraren aldetik eta proiektuei begira lasaitasuna izango dugu, eta indarra ez bakarrik bizirik irauteko, baizik eta benetan egiteko duguna egin ahal izateko. Gure helburua euskal unibertsitatea egitea da, eta horretan pauso garrantzitsuak ematen jarraitzea, nabarmendu du Artetxek. On line bidezko irakaskuntzan hutsune bat ikusten dugu, eta esparru horretan ari gara lanean. Martxoan, zuzendari aldaketa Datorren urtean, bestalde, aldaketak izango d i ra U d ak o E u s k al U n i b erts i tatean . Martxoaren 1ean biltzar nagusia egingo dute, eta han zuzendari aldaketa egingo dute. Artetxeren kargua beste pertsona batek hartuko du. Aldaketa ez da ezer berezirengatik egingo. 2010ean hartu nuen kargua, eta orain beste pertsona bati dagokio zuzendari lana betetzea. Edonola ere, zuzendaritza taldean jarraituko du Artetxek.
2014. urtean diru sail izenduna izango dutela jakiteak lasaitasuna emango dio UEUri.
Labaieni buruz bi ohar

Bi anekdota ditut Ramon Labaienekin. Lehena, Argia aldizkariaren egoeraz berarekin hitz egitera joan ginenean Lakuara Joxemi eta Pello Donostiatik eta ni, Gasteizen nengoenez. Une batean, bazkaltzeko ordua zela eta, jatetxe batean jarraituko genuela hizketan esan zigun. Pellok eta Joxemik beren autoan abiatu ziren eta ni, orduan unibertsitateko ikasle bat, berarekin auto ozialean. Berarentzat denok ginen igualak.
Handik gutxira, EHEk kanpaina bat jarri zuen martxan Gabonetarako telebista euskaraz lelopean, eta kartel bat atera. Txillardegi eta beste batzuekin egon zen Labaien, eta errieta egin zien, ea nola okurritzen zitzaien halako kartel itsusia ateratzea (zuri-beltzean Olariagak eginiko irudi bat zen); hurrengoan, mesedez, koloretan egiteko, dotorea, erakargarria... dirua behar bazen bere poltsikotik jarriko zuela! Urte hartako Gabonetan hasi zen ETB emititzen.
Xabier Etxaniz (Gasteiz)
Gurasoek D eredua babestu dute

D ereduaren aurkako kanpainak eredu horrekin dugun konpromisoa sendotu besterik ez du egin. Halaxe erran dute, argi eta garbi, Irueko Iturrama, Hegoalde, Amaiur eta San Frantzisko eskola publikoetako guraso elkarteetako kideek. Konpromiso hori, gainera, idatziz erakutsi dute gurasook, eta D ereduaren aldeko manifestua plazaratu dute, Guardia Zibilak ustez egindako txostenari erantzunez. Zabaldu diren informazioak gezurtzat jo dituzte, eta asmoa intoxikazio kanpaina egitea dela erantsi dute.
Berria 2013/12/18
Manifestu bat plazaratu dute Iturrama, Hegoalde, Amaiur eta San Frantziskoko guraso elkarteek
bertzeak bertze. Herrikoa eta Sortzen guraso elkarteen federazioek ere D ereduaren alde egin dute. Gaur, herritarrek ere izanen dute aukera D ereduko ikastetxeei babesa agertzeko, manifestazioa eginen baitute Irueko karriketan zehar. ELA, LAB eta EILAS sindikatuek eta Sortzen eta Ikaske Abertzaleak taldeek antolatu dute, eta atxikimendu anitz jaso ditu azken egunotan. Protesta 18:00etan abiatuko da, Nafarroako hiriburuko Antoniutti parketik. Iturrama, Hegoalde, Amaiur eta San Frantzisko eskoletako gurasoek, hain zuzen ere, parte hartzera deitu dituzte herritarrak. Guardia Zibilaren txostenaren berri zabaldu zenetik Nafarroako erakundeek erakutsi duten jarrerarekin ez dira kontent agertu gurasoak: Erantzukizuna badute, baina ez dute azalpen egokirik eman. Horregatik erabaki dugu gurasook jendaurrean gure iritzia agertzea, arazoak zuzenean eragiten baitigu, azaldu du Miren Otxoak, manifestuaren sinatzaileen izenean. Gurasoek D ereduko irakasleen lanari buruz duten iritzia ezin hobea dela erantsi du Otxoak, eta ikasleen lanari buruz egiten diren txostenek ere lan horren kalitatea agerian uzten dutela
D ereduko irakasleek egiten duten lanaren kalitatea nabarmendu dute gurasoek, eta haientzako babesa eskatu diete Nafarroako Gobernuko agintariei. Bertze hainbat guraso elkartek ere bat egin dute plazaratutako manifestuarekin: Alaitz ikastetxekoak, Atargikoak, Biurdana institutukoak, Patxi Larrainzar ikastetxekoak eta Sanduzelaiko eskolakoak,

nabarmendu du. Tristea eta harrigarria da D ereduaren ardura duen administrazioak eredu hori gaitzestea, lortzen duenaz harro egon beharrean, gaineratu du. Gurasoek harro direla argi utzi dute, eta iragarri dute indarberriturik parte hartuko dutela D ereduaren aldeko hurrengo aurrematrikulazio kanpainan. Gure nahia da ahalik eta jende gehienak aukera izatea euskarazko hezkuntza publikoaren kalitateaz gozatzeko, erran dute gurasoek. Iribasen dimisioa Nafarroako ikastetxe publikoetan aritzen diren 1.200 irakaslek baino gehiagok Nafarroako Hezkuntza kontseilari Jose Iribasek dimisioa eman dezala eskatu dute. Eskaera hori sinatu dute, eta Hezkuntza Departamentuko erregistroan aurkeztu dute. Lan ta Lan Auzolan plataformak jaso ditu sinadura horiek. Hainbat aldiz eskatu diogu babesa kontseilariari, baina ez dugu jaso orain arte. Ez dugu babes hori eskatzen jarraitu nahi, kontseilariak dimisioa eman beharko luke, azaldu du plataformako kide eta irakasle Ana Unanuek.
Sinadurak aurkezteko elkarretaratzea egin dute Hezkuntza Departamentuaren egoitzaren kanpoko aldean. Plataformak nabarmendu du sinadura guztiak irakasleek emandakoak direla. Badakigu sinadura gehiago dagoela jasotzeko, baina zaila izan da denak biltzea, azaldu du Unanuek. Hori dela eta, ostiralera arte luzatu dute epea, eta egun horretan erregistrora itzuliko dira. Herritarren artean ere izan da martxan sinadurak biltzeko bertze ekinbide bat, Interneten bidez. Horretan, 10.000 pertsonak baino gehiagok eman diete babesa D ereduko ikastetxeei eta irakasleei, Guardia Zibilaren txostenaren harira pairatutako azken erasoa salatzeko. Sinadura horiek ere Nafarroako Hezkuntza Departamentuko erregistroan aurkeztu dituzte.
Udalbiltzak lankidetza proposatuko dio EEPri

Udalbiltzako eta EEP Euskararen Erakunde Publikoko arduradunak Baionan bildu ziren, euskararen aldeko jarduerak elkarrekin aztertzeko. Euskararen aldeko indarrak biltzea begi onez ikusten zuela adierazi zuen Frantxua Maitiak, EEPko presidenteak. Udalbiltza proposamen zehatza eginen dio aurki.
Milaka kolore, D ereduaren alde

Aspaldiko manifestaziorik handiena egin dute Iruean, euskarazko irakaskuntza babesteko
Iruindarrek hiriko karrikak hartu zituzten atzo. D ereduaren aldeko manifestazioak atera zituen herritarrak kalera. Aspaldiko handiena izan zen. Milaka pertsonak egin zuten bat protestarekin. 15.000 izan ziren, LABek emandako datuen arabera. Antolatzaileen leloarekin bat egin zuten, eta kolorez eta musikaz bete zituzten karrikak, Manipulazioari ez. Hezkuntzan kolore guztiak idatzita zuen pankartaren atzean. LAB, EILAS eta ELA sindikatuekin batera, Sortzen eta Ikasle Abertzaleak elkarteek egin zuten deia. Nafarroako Gobernuko Hezkuntza kontseilari Jo s e I r i b a s e k at z o b e r t a n e g i n d a k o adierazpenen harira, LABeko Gorka Buenok argi eta garbi erran zuen, manifestazioa abiatu baino lehen: Haiek ari dira D ereduaren kontrako kanpaina egiten; haien eredua grisa da, haien ideologia inposatu nahi dute, eta guk kolore guztiak nahi ditugu hezkuntzan. Nafarroako Gobernuko presidente Yolanda Barcinak Madrilgo telebista kate batean errandakoak ekarri zituen gogora EILASeko Amaia Zubietak, berriz: Guk argi izan dugu beti ingelesez ikasteko programak D ereduaren aurka sortu zituztela; beti ukatu egin dute, orain arte; baina Madrilen, azkenean, halaxe dela onartu du Barcinak.
Berria 2013/12/19
Barcinaren eta Iribasen aurka D ereduaren aurkako erasoak zer-nolako erantzuna behar duen argi zuen atzo Sortzeneko Aiora Epeldek: D ereduaren alde egin behar dugu, inoiz baino indar gehiagoz, hurrengo matrikulazio kanpainan, nabarmendu zuen, manifestazioa hasi baino lehen. Atzo, milaka eta milaka herritarrek erakutsi zuten D ereduaren alde direla, haren kontrako eraso guztien gainetik. Manifestazioaren burua Vianako printzea plazara ailegatu zenean, jendea Antoniuttitik ateratzen ari zen, oraindik ere. Jendetzak parte hartu zuen protestan. Ibilbide osoan mezu bat nagusitu zen guztien artean: Yolanda Barcinak eta Jose Iribasek dimisioa eman dezatela eskatu zuten manifestariek, behin eta berriz, eta eskaera hori idatziz ere zabaldu zuten, hamaika

kartelaren eta pankartaren bitartez. D ereduaren aldeko oihuak ozen entzun ziren bide osoan, halaber, bai eta hezkuntzako murrizketen aurkakoak ere. prest ez daudela erakutsi dute, nabarmendu zuen. D ereduan aritzen diren irakasleen lanaren kalitatea aldarrikatu zuen Otxoak, eta nazioartean lan horren alde aditu anitzek egin dutela gogoratu zuen. Bertako administrazioak, berriz, kontrakoa egiten du; duten ospe ona kendu nahi die D ereduko irakasleei. Argi utzi dute ez daudela harro. D ereduan mota guztietako familiak badirela, eta eredu irekia dela gaineratu zuen Miren Otxoak, bai eta elebitasuna bermatzen duen bakarra ere. Elebitasunetik, hirugarren eta laugarren hizkuntzen irakaskuntza erraztu egiten du, gainera. Azken erasoaren eskutik, gurasoek D ereduarekin duten konpromisoa sendotu bertzerik ez dela egin argi utzi nahi izan zuen Otxoak. Gu bai, gu harro gaude D ereduaz. Euskaldunak gara, eta harro gaude, nabarmendu zuen. Ildo horretan, D ereduaren alde lanean jarraitzeko konpromisoa berretsi zuen atzoko manifestazioan, eta Aiora Epelderen mezuarekin bat egin zuen: Gurasook inoiz baino indar handiagoz parte hartu behar dugu hurrengo aurrematrikulazio kanpainan, D ereduaren alde.
Antoniuttitik atera, eta Armada etorbidean zehar Vianako printzea plazara egin zuen bidea protestak; handik Merindadeen plazara, eta Karlos III.a etorbidetik, azkenik, Sarasate pasealekura. Han amaitu zen manifestazioa. Eneko Fernandezen bertso batek agurtu zituen parte hartzaileak Sarasatera ailegatu zirenean. D ereduko ama Miren Otxoak hartu zuen hitza gero. Kontent agertu zen Otxoa herritarrek emandako erantzunarekin. Bertzelako iritzia agertu zuen, ordea, erakunde publikoetatik jaso dutenari buruz. Erakundeak isilik gelditu dira, baina herritarrek, beste behin, geldirik egoteko
Elkartasuna Patxi Larrainzar-eko Guraso Elkartearen Zuzendaritzak, haren eta elkartea osatzen duten guraso guztien izenean, babesik irmoena helarazi nahi dio D ereduko irakasleriari, bereziki gure eskolan lan egiten duen irakasle orori, haien lana mespretxatzeko izan diren saiakeren aurrean. Aspaldian, gure seme-alabak eskolan matrikulatu genituenean, oso argi genuen, eta, gaur egun,
urteotako esperientziaren poderioz, esan dezakegu emaitza akademikoek arrazoia ematen digutela. Aurrera eta eutsi goiari! Arantza Galdeano eta Hipolito Pazos (Patxi Larraintzar ikastetxeko guraso elkartearen presidentea eta idazkaria)
Zelatatzen hasi da Iribas ere

Guardia Zibilak egin zuen ikerketa bat Nafarroako euskarazko irakasleen eskolaz kanpoko jardunari buruz. Ikastetxeetako lana zelatatuko du orain Nafarroako Gobernuak. Irakasleek eskolak emateko erabiltzen dituzten materialak ikerketapean j a r r i d i t u Jo s e I r i b a s H e z k u n t z a kontseilariak, esanez zentro batzuetan legea betetzen ez duten liburuak erabili dituztela orain arte. Liburu horiek erabiltzea galarazi egin du UPNren gobernuak; Euskal Herriko mapa bat agertzea, adibidez, aski da legez kanpokotzat jotzeko. Kontrolerako beste urrats bat ere abiatu du, ordea: irakasleek eurek sortutako materialak aztertuko dituzte ikuskatzaileek. Oharra egin du Iribasek: Legea lege da, eta betearazi egingo dut. Ez da berria Nafarroako Gobernuak eskola liburu batzuen aurka agertutako ezinikusia. Aurreko agintaldian hezkuntzaren ardura izan zuten bi kontseilariek, adibidez, hartu zituzten neurriak argitaletxe batzuetako liburuen aurka. 2010ean, Carlos Perez Nievas kontseilari zela, ikerketa bat abiatu zuen Hezkuntza Departamentuak, ziurtatzeko eskola liburuek Nafarroaren errealitate ezberdindua errespetatzen zutela. Guraso batzuen kexuak jaso zituela
Berria 2013/12/19
Nafarroako eskoletako edukiak aztertzen ari da gobernua, legea betearazteko; liburuak ez ezik, irakasleen materiala ere ikertuko dute. Iribasek dio liburu batzuk ezin direla erabili; adibidez, Euskal Herriko mapak dituztenak
azaldu zuen Perez Nievasek, eta horregatik agindu zuela ikerketa.
Hautsi zen UPNren eta CDNren arteko gobernu akordioa, eta kargutik bota egin zuten Perez Nievas. Alberto Catalan

izendatu zuten Hezkuntza kontseilari, eta Perez Nievas kontseilari zela abiarazitako ikerketari bide eman zion. Zortzi ikasliburu utzi zituen Catalanek laguntza publikorik gabe. Bi argudio eman zituen neurri hori justifikatzeko: alde batetik, Nafarroa Euskal Herriaren barruan ageri zutela, eta hori Espainiako Konstituzioaren kontrakoa zela; bestetik, Nafarroari buruzko eduki zehatz gutxi zituztela liburuek. Maileguen sistematik kanpora utzi zituzten zortzi liburu horiek. nabarmendu du. Errealitate hori ez da curriculumekoa. Liburu horiek erabiltzeari uzteko agindu zien gobernuak eskolei. Gehienak publikoak eta D eredukoak zirela esan du Iribasek horietako irakasleak ikertu zituen Guardia Zibilak, hain zuzen ere. Departamentuaren ohartarazpenarekin, ikastetxe batzuek erabaki zuten liburuak aldatzea, eta gobernuaren bedeinkazioa daukaten materialak erabiltzen hastea. Gehienek, ordea, hogei bat eskolak, maisumaistrek eurek sortutako materialen alde egitea erabaki zuten. Iribasek berak aitortu du ez dela harritzekoa hori, joera hori ugaritzen ari dela ikastetxeetan. Hori guztia kontrolatu nahi du UPNren gober nuak, legea betetzen dutela ziurtatzeko. Hortaz, maisu-maistrek gobernuaren esku utzi beharko dituzte estudianteekin darabiltzaten material guztiak. Eskola batzuetakoak aztertzen hasita daude jadanik; dozena bat dira, legea betetzen ez duten liburuak erabiltzen zituztenak. Departamentuaren asmoa da ikasturtea bukatu aurretik denak ikertzea. Derrigorrezko eskola garaiko materialak aztertuko dituzten lehen itzulian, Lehen Hezkuntzakoak eta DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzakoak. Euskarazko ereduko 1.652 irakasle Guardia Zibilak zelatatu ostean etorri da gobernuaren erabakia. Ikerketa haren berri izan eta gero, neurriak hartuko dituztela esan eta esan ari dira Madrilgo eta Irueko gobernuak, baina Nafarroako Parlamentuak eman zuen lehen pausoa orain dela hiru aste, nahiz isilpean pasatu zen. UPNk, PSNk eta PPk adostu zuten eskoletan sortutako materialak ikertu beharko zituela
Mapen errealitatea Bide hura muturrera eramateko asmoa du o r a i n I r i b a s e k . E s k o l e k ze i n l i bu r u erabiltzen dituzten hasi da aztertzen. 2011-12ko ikasturtean, zerrenda eskatu zion eskola bakoitzari. 28 eskolak ez zuten pasatu gobernuaren galbahea, mailegu sistematik kanpo utzitako liburuak zeuzkatelako. Azken batean, gobernuak debekua ezarri du liburu horiekiko. Kopia batzuekin agertu zen Iribas atzo kazetarien aurrera. Hona hemen: Euskal Herriko ibaiak, klimak.... Mapa horiek jartzea legearen aurkakoa dela

gobernuak. PPk egin zuen proposamena, ohartaraziz D ereduan ia eskolen erdiek euren materialak erabiltzen dituztela geografian eta historian. Legebiltzarraren altzoan egin du iragarpena Iribasek, nahiz eta aurretik agindua zeukan ikerketa hori egiteko urrian, hain zuzen . Geografia eta historia ari dira bereziki kontrolatzen. Betiere bermatu behar dugu curriculuma beteko dela, ez dituztela bestelako edukiak txertatuko. Euskara beti mintzagai Ikerketak eredu guztiei eragingo diela nabarmendu du Iribasek, Guardia Zibilak D ereduari buruz egindako txostenaren ildotik aldentzeko asmoarekin. Azaldu du, esate baterako, aurten oraingoz kexu bakarra jaso dutela eskoletako liburuei buruz. A ereduko itunpeko ikastetxe bati buruzko kexa izan dela jakinarazi du Iribasek. Azkar argitu du, baina, euskara ikasgaiagatik kexatu direla, curriculuma betetzen ez duten lau liburu erabiltzen ari zirelako. Horrelako kasurik batere izan ez dadin aztertuko dituzte material guztiak. Hezkuntza kalitatezkoa bermatu behar dugu alde akademikotik eta balioen ikuspegitik, legea betez. Betetzen ez bada, erreakzionatu egingo dugu. Ez du argitu zer neurri liratekeen.
Ikerketa hori askatasuna bermatzeko lan g i s a r a a u rk e z t u d u g o b e r n u a k , e t a euskarazko irakaskuntzaren alde gisara. Ez dezagun inor engaina: arazoa ez dago hizkuntzan, baizik edukietan. Eragile batzuen aurka jotzeko baliatu du. Euskara ez da eraikuntza nazionalerako edo eskola euskaldun bakarra eraikitzeko. Eduki b at z u e k i n m a n i p u l at u n a h i d u t e n e k erasotzen diote euskarari.
Kopuruak, mapak eta garaiak

Zenbakiak daude. 28 eskolatan, 1.652 irakasle zelatatu. Zenbakiak. 28 eskolatan, zortzi liburu legea betetzen ez dutenak. Guardia Zibila. Nafarroako Gobernua. Isilpeko lanak, argitara ateratzen dituztenak. Baina ikusi ezin direnak. Sinesgarritasuna du Guardia Zibilaren lanak. Eta kito. D ereduan lau irakasletik bat etazale da. Baina ezin da hori nondik ondorioztatu duten jakin. Ezin dizuet txostena erakutsi. Sanchez de Muniain bozeramaileak, atzo. 28 eskolatan legea betetzen ez duten liburuak erabiltzen ari dira. Ibaien eta klimaren mapa. Eta kito. Gobernu osoa mobilizatuta. Urte bukaeran. Aurrematrikulazio garairako hilabete falta dela.
Analisia 2013/12/19
etazalerik antzeman; ez dituzte erabiltzen legea betetzen ez duten liburuak. Eta balio dute, gainera, D eredua mantsotzeko. Barcinak berak esan du. Madrilen. Euskarazko eskari gehiago ez gara izaten ari orain, akaso ingelesa eskaintzen ari garelako. Horregatik aurreratu behar izan dugu gutxiago D ereduan, lehen Nafarroako Parlamentuan eskatzen zitzaigun baino gutxiago. Mapak daude. Egoeraren mapak. UPNren bakardadearenak. Ez dugu inoiz eduki gehiengo absoluturik. D ereduko eskolak ugaritzea Nafarroako Parlamentuan egindako akordioei egotzi behar zaie. [Etazaleak] infiltratu dira parlamentuak nahi izan duelako. Barcina. Madrilen. UPNk gehiengoa ez izateak hezkuntzan daukan eraginaz ohartarazten. Mapak daude. Egoeraren mapak. Batasunarenak. Murrizketak direla, hezkuntza erreforma dela, hezkuntzako eragileek inoiz ez bezalako batasun irudia eman dute Nafarroan. Oposizioko taldeek ere bat eginda jardun dute. Deseroso zaio gobernuari. Hausteko moduren bat behar zen, eta banderek eta mapek balio diote. Erreformari eta mozketei erantzuteko adinako batasunik ez da oraingoan, nahiz eta erasoa ez izan aurrekoak baino apalagoa. Mapak daude. Liburuetakoak. Hezkuntza erreforma onartuta, aurki hasiko dira dekretuak iristen Madrildik, eta curriculum berriak osatzeari ekin beharko dio Iribasen departamentuak. Gehiago espainiartzeko aukera. Baina prestatu beharra dago agertokia. Mapak atera ditu Iribasek. Zer zuzendu behar den ere azaldu du.
Zenbakiak daude. 101.697 ikasle. Lautik bat D ereduko da. Datu publikoak, baina argitara ateratzen ez dituztenak. Bi urte dira Iribas kontseilariak agerraldirik egiten ez duela matrikulazioaren berri emateko. Hilabete barru, bai, aterako da, aurrematrikulazio kanpaina hasteko egun gutxi falta direla. Ikasle guztiek dute ingelesa menderatzeko eskubidea, esan zuen iaz, ingelesezko ereduetan izen ematera deituz. Zenbakiak daude. 101.697 ikasle. Hamarretik bat ingelesa bultzatzeko ereduetan ari da. Ez dute

Garaiak daude. Krisi garaiak, ezinarenak. Ahul dago gobernua. Distira ateratzeko gutxi, ezkutatzeko asko. Zikinarekin estaltzearen alde egin du. Euskarazko ereduaren ospea zikintzearen alde. Nahiz eta gobernuaren beraren ebaluazio guztietan ageri punta-puntan. Nahiz eta euskalduntzeko bidean ezinbesteko zeregina bete. Edota alderantziz. Gobernuaren beraren ebaluazio guztietan puntapuntan ageri delako. Euskalduntzeko bidean ezinbesteko zeregina betetzen duelako. Eta garaiak datoz. Ezina baiezta dezaketen garaiak. Azken urteetan geldialdian sartua dago euskarazko eredua Nafarroan. Ez dira itxaropentsuak aurtengo matrikulazio datuak Haur Hezkuntzarako, gutxinaka behera ari baitira egiten izen emateak. Gobernuaren hauspoarekin, ingelesezko ereduak ari dira indar hartzen. Haur Hezkuntzari begiratuta: iaz, D ereduan ari ziren %25,6; ingelesezkoetan, %21,8. Aurten, %25,4 euskarazkoan, eta %27,9 ingelesezkoetan.
D ereduaren aurrerabidea moteltzea lortu dute, beraz. Hor daude kopuruak. Aurrera ez egitea zena atzera egiten hasia da. Hurrengo hitzordua, hilabete barru. Garaia da. Garikoitz Goikoetxea
Suprefetaren mehatxua Hazparneko Herri Elkargoari

Patrick Dallennes Baionako suprefetak urrats bat gehiago egin du ikastolak itotzeko, eta, gutun baten bidez, legea zorrotz betetzeko eskatu dio Hazparneko Herri Elkargoari. Eremu horretan hiru ikastola daude: Hazparnekoa, Lekornekoa eta Arberoakoa. Suprefetak gogoratu die non dauden legearen mugak: Seaskari ezin diote utzi edo alokatu egoitzarik, ez lurrik utzi. Gisa berean, debekatu die ikastolen arraberritze, egokitze edo handitze lanak diruz laguntzea. Baita prezio apaleko maileguak egitea Seaskari edota herriko etxeen egoitzak haien esku uztea ere. Saihesbideak ondorio juridikoak dituela gogoratu die suprefetak. Horrela, legea urratuz gero diru
laguntza publikoak kentzeko prozedura gogoratu die, bertzeak bertze, estatuaren diru laguntzak galtzeko arriskua. Usaian, suprefetaren mehatxua saihesteko, ikastolentzako eraikuntzak kultur elkarteentzako zirela erraten zuten herriko etxeek. Legea eskuan, Seaskak aterabide bakarra duela jakinarazi die suprefetak, hori delarik egoitza edo lurrak erostea merkatuak finkatzen duen prezioan.
Xabier Etxanizi erantzunez, ohar batzuk

Asteartean BERRIAn Zuzendariari gutunak atalean Xabier Etxanizek idatzi zuenari erantzunez, hainbat argibide eman nahi nituzke. telebista ele bitan izango ote zen.
Berria 2013/12/20
E t a h i t z - a s p e r t u l u ze a re n o n d o re n , telebistaz zuen iritzia eta nahia zein zen argi eta garbi azaldu zigun: Euskal Herriak ere telebista bere hizkuntzan, euskaraz, izateko eskubidea zuela, alegia. Eta anekdotak anekdota (kartelarena barne), bilkura bukatu genuen Ramonen az k en h itzok in : Z oaz te las ai, etxe honetako San Pedro ni naiz oraindik, eta euskara hutsez izango da!. Eta hori esanez agurtu gintuen.
EHE kideok beti genuen zeregina, eta nik uste 1983. urtekoa zela Gabonetarako telebista euskarazkanpaina prestatzea. Jakin genuenean Ramon Labaienek Eusko Jaurlaritzan azken denboraldia zuela (Donostiako alkatetzara joateko), erabaki genuen berarekin hitz egitea izan zitekeela egokiena gure kanpainaren berri emateko. Hori zela eta, Txillardegi, Luis Mari Mujika eta ni neu joan ginen Ramon Labaienekin mintzatzera. Oroitzen naiz oso harrera bikaina egin zigula Labaienek, kafe eta guzti. Gure kezka nagusia zen kalean zebilen zurrumurrua: martxan jarri behar zen
Mila esker une haiek gogora ekar arazteagatik, Xabier, hau ere memoria historikoan sartzen baita. Agustin Pontesta (Lezo)
Gurutzada
Ez dela euskararen aurka ari argitu du Jose Iribas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak, adierazi duenean D eredua ikertzen ari dela eta legea urratzea ez duela onartuko. Beste bat ere horrelatsu mintzatu zen 2003ko otsailaren 20 batez B a i o n a k o s u p re f e t a e re e z b i d e d a euskararen kontra ari, Hendaiako eta Beskoitzeko ikastolen kontra egin ondoan, Hazparneko herri elkargoari idatzi dionean, ikastoletako eraikinak ordaintzen ez laguntzeko edo egoitzarik ez emateko aginduz.
Berria 2013/12/20
Lehen Ministroak iragarri duen Ko n s t i t u z i o a aldatzeko prest dagoela Frantziak hizkuntza gutxituen euroituna berresteko, zer sinesgarritasun dauka, aldi berean ikastolei traba berriak ezartzen badizkie? Jakina da, gainera, Frantzia aldean zein aurkari sutsuak dituzten hizkuntza gutxituen eskubideek, bai eskuinekoen artean, bai ezkerrekoen artean, eta itxaropen gutxi dator hortik. Lekuan lekuko gizarte zabalaren eta hautetsi gehienen babesa duen ereduari trabarik ez jartzea bera ez litzateke gutxi. Euskarazko irakaskuntzari bi frontetatik egiten diote eraso azkenaldian. Nafarroan egiten ari diren kriminalizazio kanpainaren bigarren kapitulua ezagutu dugu aste honetan. Funtsean, berek ere badakite irakasleak ez direla ari terrorista txikiak prestatzen.
Uste genuen Ipar Euskal Herriko ikastolak prefabrikatu ustel eta erdi erorietan aterpetzearen kontua iraganekoa zela, eta aterabide iraunkorra bermatua zutela, herriek eta herri elkargoek uzten zizkieten egoitzei esker. Ulertezina da suprefetaren tema hau, zenbait hamarkada gibelera garamatzalako. Nahiz eta Frantziako
Maparen gaiak erakusten duen bezala, arazoa oinarritzen da herri ikuspegi desberdin bat ez onartzean. Eta horren aitzakian, euskarazko irakaskuntza ahuldu nahian. Barcina ez al da poztu ingelesezko eredua D ereduari gaina hartzen ari zaiolako? Eta ez dira euskararen aurka ari Eneko Bidegain
Euskal hedabideen bilkura eskariari ez dio erantzun EEPk

Ipar Euskal Herriko euskal hedabideek (Kanaldude, Euskal Irratiak, Herria, Kazeta.info eta Ipar Euskal Herriko Hitza) arranguraz beteriko gutuna helarazi diote EEP Euskararen Erakunde Publikoari, biltzeko eskaria egin arren uztailean oraindik ez dutelako EEPren erantzunik jaso. Euskal hedabideek elkarlanari ekin diote aurten, eta hilabetero emankizun bateratua egiten dute,Ahoan Bilorik Gabe izeneko emankizuna. Publizitate arloan ere elkarlan ildo hori sakontzeko xedea dute. Horren karietara, funtsezkoa zen EEPrekin biltzea, elkarlan xedeak aztertu ahal izateko eta, bereziki, heldu den urteko aurrekontuetan kontuan hartzeko xede hori. Gehiago oraindik, pentsatzen dugu euskal hedabideen ildoa ireki eta lehentasunezko ildoa izan behar duela dagoenetik. Euskararen transmisioa eta erabilpena aipatzen ditu EEPk hizkuntza politikarako ardatz gisa. Hala ere, 2013an %4 apaldu zituen EEPk euskal hedabideentzako diru laguntzak. Funtsaren osaketaren berri izan ondoren, euskal hedabideek kezkaren berri helarazi zioten. Hedabideen arteko elkarlanak hedabideen ildoa aztertzearen beharra pausatzen dio EEPri, euskarazko hedabideen iritziz. Frantziako adibidea
Berria 2013/12/21
Lankidetza xedea aztertzea da helburua, eta hizkuntza politikan lehentasuna aitortzea eskatu diote
Euskarazko hedabideek nabarmendu dituzte Frantziako Gobernuak azken asteotan hartu dituen deliberoak. Batetik, lau milioi euroko zorra b a r k a t u d i o Fr a n t z i a k o G o b e r n u a k L'Humaniteegunkariari, urtero legez Kultura Ministeriotik jasotzen dituzten diru laguntzez gain. Aste honetan berean, gobernuko ordezkariak Frantziako hedabide nagusietako buruzagiekin bildu dira, sektoreak duen egoera aztertu eta aterabideak atzemateko.
Ipar Euskal Herrian, berriz, ez da horrelako egoerarik. Gaur berean Le Journal du Pays Basque-Euskal Herriko Kazeta-k azken alea plazaratuko du, ateak itxi aitzin. Hedabide bat desagertzean demokrazia bera ahultzen dela nabarmendu dute. Euskarazko hedabideek, gainera, entzule, ikusle eta irakurle talde txikiagoa dute. Jakin badakigu ez dela euskararen aldeko

hizkuntza politika eraginkorrik ez badira kontuan hartzen euskal hedabideak eta haien sustapena ez bada bultzatzen bizi publikoan. Bizi publikoan euskararen erabilpena sustatu nahi bada euskarazko hedabideen lana eta eginkizuna funtsezkoa dela azpimarratu dute. Anartean, EEPk ez du erantzun ofizialik eman. Abendua heldurik, 2014rako aurrekontua osatzeko lanetan murgilduak daude. Ondoren irekiko da deialdi publikoa eta laguntzen esleipena jakinaraziko dute ondoren. Lehentasuna aitortu ezean eta EEPren aurrekontuaren balizko murrizketaren aitzinean, euskarazko hedabideen arrangura handia da. Horregatik eskatzen diote lehenbailehen biltzeko dataren bat finkatu dezala, eta etorkizunerako lan ildoak ezarri eta indartu ditzala.
Ahoan Bilorik Gabe emankizunean egindako adierazpenetan, Patrick Dallennes Baionako suprefetak nabarmendu zuen euskararen erabilpena ez zela estatuaren lehentasuna, eta zalantzan ezarri zuen hiztun galera.
Jazarpenaren parentesia ixteko eskatu diote Frantziari

Abenduaren 28rako manifestazio-festara deituz, aurten ikastolen aurka baliatu duen jazarpenaren parentesia ixteko eskatu dio Seaskak Frantziako Gobernuari. Hendaiako ikastolaren handitze lanak trabatuz lehenik, Beskoitzeko ikastolentzako lur eskaintza geldiaraziz ondoren, eta, hirugarrenik, Hazparneko Herriko Etxeari igorritako gutuna dela medio, Frantziak aterabide bakarra uzten dio Seaskari, Paxkal Indo Seaskako lehendakariaren hitzetan: lurrak eta egoitzak erostea. Alta, Seaskak baditu mailegu ugari, bertzeak bertze, Lartzabal eta Xalbador kolegioenak, eta Urrua eta Sohutako ikastolenak. Ez dugu sinesten ikastolen pribatizazioan: ikastola herri eskola da, eta zerbitzu publiko bat dugu
eskaintzen, ihardetsi du Indok. Estatuak euskara hil nahi duela gaineratu du. Hitzordua abenduaren 28an da, Baionako Reduit plazan, 12:00etan. 10.000 talo eskainiko dituzte ikastolek, borondatearen truk. Ikastola bakoitzak dituen baliabideak ekarriko ditu taloak egiteko. Munduko talotegirik handiena eskainiko du Seaskak.
Erroldatik eredura
Amaren sabeletik jaiotzen dira haurrak, eta burutik asmoak, baina aita alferraren umeek jateko gutxi eta grina asko izaten dute. Grinak umeak sortzen dituela esan ohi da eta abenduaren 3an Osakidetzaren II. Euskara Plana aurkeztu zen, Euskararen Egunean jaioa, askorentzat lehenengoa jaioberria. Planak jaio aurretik grinak piztu ditu eta kritikak arrapaladan etorri zaizkio jaiolekutik etxerako bidean. Orain, pazienteek euren lehentasunezko hizkuntza aukeratuko dute, guztioi erabilera eta eskaintza errazteko.
Berria 2013/12/21
Euskararen bideak malkartsuak dira eta Planaren proposamenen artean gehien kritikatu den neurria erroldarena izan da. Pazienteen hizkuntza (ama hizkuntza edo aukerazkoa) gogoan izanik, aurrerantzean Lehen Mailako Arretako zerbitzu-erakunde guztiek erabiltzaileei galdetu beharko diete ea beraien datu pertsonalei lehentasunezko hizkuntza eranstea nahi duten ala ez. Informazio hau ikusgai egongo da langileon aplikazio informatikoetan, euskaraz hitz egin nahi duena erraz identifikatzeko. Euskaraz bai sano! kanpainaren helburua langile euskaldunak identifikatzea zen, erabiltzaileei euskaraz egitea errazte aldera.
Euskaraz artatua izateko eskubidea bermatzeko hizkuntza lehentasunak erregistratzea ezinbestekoa izan arren, infernuko sua aipatzea da askorentzat. Askatasunaren aurka omen doa, eta gutxi batzuen eskubideak babestea askorentzat inposaketa besterik ez da. Patxi Lopez lehendakari ohiaren hitzak gogoan (berak gaztelaniaz esanak, hemen euskaratuak): Bildu hasi da hiritarrei etiketak jartzen; euskaldun on eta txarrak izendatzen, hemengoak eta hangoak; gureak eta besteak, euskaraz hitz egiten dutenak eta ez dutenak... beraien doktrinarekin bat egiten ez dutenak herrialdetik bidaliko dituzte martxa honetan. Parekotasunaren aldarrikapenen aurrean gazteleraren inposaketa zuritzeko eta euskararen aurka edozein aitzaki erabiltzeko lotsarik ez dutenez, erabiltzaile edo langile euskaldunak identifikatzea nazismoaren parera igo dute. Ahuntzak harri gainean jaio eta harri gainean bizi, eta lotsagabe hauek harriak botatzeko beti prest. Aldeko arkumea hobe da urrutiko ahuntza baino, eta euskarari herra diotenak ez dira munduan ibili. Izan ere erroldak aspalditik erabili dira osasungoan, eta erabiltzaileen elea zein den jakitea ezinbestekotzat hartzen dute kalitatearen kudeaketan lan egiten dutenek. Egon badaude osasungoaz ezer ez dakitenak, baina futbolaz adina hitz egiten dutenak alde batetik, eta sekula lan egin ez dutenak bestetik.

Osasuna opa diet guztiei. Baina zerbitzuaren kalitatea hizkuntzari lotua dago, eta erabiltzaileen hizkuntza erregistratu behar da nahitaez. Suitzan esaterako, eleaniztasuna normaltasunez kudeatzen duten herrian (beste estatuen esku sartzerik gabe), hiritarren ama hizkuntza erroldan jasotzen da 1860tik. Adituek diotenez, hizkuntzen erregistroa egitea erraza da, pazientea ardatz duen arreta sisteman ezinbestekoa, zerbitzuaren kalitatea dakar eta pazienteen gogobetetasuna hobetzen du. Erroldaz haratago, ereduak proposatuko nituzke nik. Irakaskuntzan hizkuntza ereduak aspaldikoak dira, ikasleek edo gurasoek aukeratzen dutelarik lehentasunezko hizkuntza. Ez du horrenbesteko iskanbilarik sortu, eta euskaraz zein gazteleraz ikasteko eskubidea onartua da gaur egun. Baina osasungoan ez dago horrelakorik, ez dago hizkuntza aukerarik, gaztelera derrigorrezkoa eta ezinbestekoa bilakatu dute. Egoera konpontzeko erabiltzaileek lehenesten duten hizkuntza jaso behar da, errolda sortu, eta horren arabera eta arian-arian ereduak ezarri. Gaztelerazko eredua edo eredu euskalduna, non erabiltzaileak eta osasun-langileak euskaldunak izango diren, lan-hizkuntza eta zerbitzu-hizkuntza uztartuz, ahoz eta idatziz. Herri txikietako kontsultategietan eredu bakarra egon behar da nahitaez, elebiduna, mediku bakarra dagoenez; baina osasun zentroetan eredu ezberdinak posible dira, elebakarrak izango diren ereduak. Osasun eredu euskaldun elebakarra alegia. Eredu honek langileak erakarriko lituzke, jendeak uste baino lehenago, eta bere kiribilean erakunde osoa hartuko luke. Zirkuituen bitartez historia klinikoa osasun arreta euskaraz eskaintzeko giltzarria den legez, eredua litzateke erakunde osoa euskalduntzeko giltzarria. Ereduak proposatuz gero, infernuko sugarren beldurrez edo iraindurik irakiten jarriko dira batzuk, irakaskuntzan gertatu zen moduan. Ardi beltzok bide malkartsuetara ohituak gara, eta gauzak ondo eginez gero, datozen urteotan euskalgintzak borroka latza izango du osasungoan. Erregistroaz haratago, ereduak sortu behar dira. Aitor Montes (medikua)
D eredua babestu dute 30 ikastetxek baino gehiagok

Nafarroako 30 ikastetxek baino gehiagok babesa agertu diote D ereduari, jasotako azken erasoen harira. Hezkuntza komunitate osoaren aurkako erasoa da. Zehazki, ikastetxe horietako irakasleek eta klaustroek egin dute bat D ereduko profesionalekin, eta salatu dute Nafarroako Gobernuak hezkuntza ideologikoki kontrolatu nahi duela hartutako erabakiekin.
Ikatza Frantziari, ikastolen aurkako gurutzadagatik

Euskara, gazteen zatiketari gaina hartzea eta nazio identitatea oinarri, kanpaina abian jarri du Aitzinak
Ikatza bota dute Baionako suprefeturaren aitzinean, Frantziako Estatuak ikastolen aurka eramaten duen gurutzada salatzeko. Aitzina gazte antolakundeak suprefeta eta prefetaren jukutria zikinaren bidez Frantziako Estatuaren jokabidea gaitzetsi nahi izan du ekintza horrekin, Mailys Gracy Aitzinaren bozeramaileak atzo goizean esplikatu zuenez, ekinaldiaren nondik norakoak esplikatzeko orduan. Ikatza opari agintarientzat, eta herritarrei deia, urte osoan Frantziak ikastolen aurka jarri oztopoak salatzeko abenduaren 28rako Seaskak Baionan antolatu Manifesta IkasTalo ekitaldian parte hartzeko. Indar erakustaldi bat egin dezagun, estatuari denek elkarrekin aurre egiteko eta ikastolak iraun eta gara daitezen, adierazi zuten Aitzinakoek, eta aldarrikatu ikastolek lege babes bat behar dutela. Ekintza horrekin, Aitzinak ekaina arte iraunen duen kanpaina abiatu zuen. Joan den azaroaren 2koJeiki gazte! prozesuaren ondotik egin lehen ekintza zuten atzokoa, eta hogeita hamar bat gazte elkartu zituzten. Euskararen gaia, hain zuzen, kanpainako ardatz nagusietako bat izanen du talde gazte ezkertiar eta abertzaleak. Euskara defendatu, bultzatu eta garatzeko parioa egin nahi du, gure hizkuntza, gure bihotza eta izaeran kulturalaren oinarri sendoena delako. Gazte taldeak bere egin zuen hizkuntza zaintzearen ardura hori, eta azpimarratu euskaldun guztien ardura dela erabiltzea eta gizarteratzea, nahiz eta gaineratu ezinbestekoa dela euskararen ofizialtasuna. Euskara ez ezik, nazio identitatea eta gazteen
Berria 2013/12/22
arteko zatiketak gainditzearen beharra ere dira Aitzinaren kanpainaren beste bi ildoak.
Nazio eraikuntza, beren herria Euskal Herria dela berretsi baitzuten gazteek. Lehen urrats gisa, egitura instituzional bat lortzea dute ikusten, Euskal Herriak instituzio propio bat behar duelako. Bide horretan, Ipar Euskal Herriarentzat lurralde elkargoaren alde agertu dira, Ipar Euskal Herriko gehiengoa batzen duelako. Oro har, Euskal Herriak erabakitzeko eskubidea duela eta bide horretan elkartuko diren aldarrikapen guztiak babestu eta indartuko dituela ohartarazi zuen gazte antolakundeak. Azken ildoa, gazteen arteko zatiketa gainditzeko xedea izatea hautatu badute, Ipar Euskal Herrian euskal gazteria bakarra eta plurala dela erakutsi nahian dabiltzalako da, denak baikara euskal gazteria. Hortaz, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako gazteen gaineko estigmatizazioei gaina hartu nahi diete. Aurreiritziak hautsi nahi dituzte; horien artean, adibidez, euskaldunek atzerritarrekiko mespretxua omen dutela edota horien artean soilik ibiltzen direla diotenena.
Gestaporen zerrendak
Burdinazko bihotza omen zuen Pragako harakinak, begirada beldurgarria basapizti errubioak. Gestapoko burua zen Reinhard Heydrich, waffen-SSko bigarrena Bohemia eta Moraviako agintea eskuratu zuenean. 1941eko irailean izan zen izendapen hori. Alemaniako armadak fronte berriak ireki eta III. Reicherako lur berriak eskuratzen zituen bitartean Heydrichen eta bere Gestapo eta SSaren zeregin nagusia lurralde berriak germanizatzea zen. Germanizazio prozesu horren alderik odoltsuena ezaguna da oso. Sarraskiak, deportazioak, errepresioa, izua... mila aldiz dokumentatuak izan badira ere, oraindik ere, ikaragarriak iruditzen zaizkigu. Nazientzat germanizazioa erabateko asimilazio kulturala, sozioekonomikoa, politikoa eta arraziala zen, populazioen gaineko erabateko kontrola bilatzen zuten konkistatutakoen izaera nazionala deuseztatuz. Germanizatzen isuritako odolak beste politika batzuk itzalpean gorde ditu baina politika horiek odola baino askoz ere gehiago ziren. Germanizazioak eskatzen zuen homogenizazio prozesua ezin zen egin kultura alorrean ere politika jakin eta gotor bat garatu gabe. Hezkuntza sistemaren kontrolari izugarrizko garrantzia eman zion Heydrichek zuzentzen zuen SSak. 1941eko udazkenean eskolek Txekiako historia irakasteari utzi zioten eta ikasgai horren ordez, hizkuntza alemana ikasi beharra ezarri zuten. Horrekin batera, eskoletan irakasten zen historia okerra zela argudiatuz Alemaniarekiko lotura historikoak nagusitu ziren eskoletan. Txekiarrek beren historia askatasunez kontatzeko eskubidea galdu zuten eta beren iraganaren gainean ezarritako interpretazio berria ikastera behartu zituzten.
Berria 2013/12/22
1942ko otsailean hezkuntza sistemaren antolaketari kolpe garrantzitsua emateko bere asmoak azaldu zituen SSObergruppenfhrerrak. Hezkuntza sistemaren bitartez oposizioa elikatzen zela uste zuen. Gazteak urte askotan era okerrean heziak izan zirela argudiatzen zuen sutsuki eta horren guztiaren errua irakasleei leporatzen zien. Nazien zerrendak irakasleen izenekin betetzen hasi ziren. Hori gutxi balitz, eskola eta institutu ugari ixteko mehatxua egin zuen. Pragako unibertsitate txekiarra itxi eta haren ordez, Pragako unibertsitate alemana bihurtu zen unibertsitate bakar non pertsonal akademikoaren % 73 alderdi naziko partaideak ziren.

Esaten da historiaren funtziorik garrantzitsuena iraganean egindako okerrak berriro ez errepikatzeko bidea eskaintzea dela baina, batzuetan bere helburua ez duela egoki betetzen uste dut. Nafarroan, Txekian eta Eslovakian bezala, faxismoaren estrategia erabiltzen da gure herriaren asimilazio prozesua garatzeko. 2013ko Nafarroan, Euskal Herri osoan bezala, espainolizatzearen asmoa agerikoa da oso, lotsarik gabe aitortua, erabateko boterea duen horren harrokeriarekin aitortua. Homegenizazioaren bitartezko asimilazioa indarrean da bertako kultura baztertuz eta ekonomikoki itoz haren garapena eragozteko. gatazkak dira. Estatuak bere boterea erabiltzen du kultura bat ezabatu eta beste bat inposatzeko, Estatuak bere boterea erabiltzen du gure izana desagerrarazteko. Ezer ez da aldatu. Reinhard Heydrichek uste zuen afera politikoak eta kulturalak bakarrik alemanez landuz, gai horietan hizkuntza alemana nagusi izanik, alegia, hizkuntza txekiarra alor pribatura mugatuko zuela eta horrela desagertuko zela. Txekieraren desagerpena bilatzen zuen hizkuntza-politika ezarri zuen SSko buruak. Departamendu berri bat sortu zuen bizitza kulturala zuzentzeko, antzerkia, zinea, irratia eta prentsa bertatik kontrolatzen ziren. Alemana hizkuntza ofizial izendatu eta bai administrazioan bai eta hizkuntza-paisaian ere bere erabilera ezarri zuen hori dena bertako gobernu kolaboratzaile baten ezinbesteko laguntzarekin. Okupazio guztiek behar dituzte kolaboratzaileak. Hemen ere, hedabideak kontrolatzen dira, deserosoak eta libreak direnak itxi, bizitza kulturala kontrolatzen da bertako kultura eta hizkuntza ikusiezin bihurtzeko. Honi guztiari aurre egiteko Europako herritarrek erresistentzia eratu zuten. Erresistentzia kulturala ere kontuan hartzeko lana da, aurre egiteko modu bat den neurrian. Euskararen eta oro har, euskal kulturaren aldeko mugimenduak badaki, ederki jakin ere, zer den erresistentzia. Badaki zer den baldintza zailetan asmo asimilatzaileei aurre egiteko lan isila eta iraunkorra egitea. Gaur egun ere, Nafarroako helduen euskalduntzeko lagunak, D ereduko irakasle zerrendaratuak, hedabide itxietako, ikusiezinezko edo alegaletako langileak eta oro har euskararen alde lan egiten duten pertsonak ikusten ditudanean erresistentzian ari den jendea ikusten dut. Bejondeizuela denoi! Une zailetan zuena da etorkizun hobe baten itxaropena. Iaki Lasa (euskaltzalea)
Inoizko zailtasunik handienak ditu euskal kulturak Nafarroan bere bidea egiteko bazterketa eta itotze ekonomikoaren eraginez. Gure eskoletan haien egia ezarri nahi dute historiaren berrinterpretazioa eginez, gure herria zer eta nolakoa den haiek erabakiz. Kanpotik ezartzen dizkigute testu liburuak haien ikusmoldea nagusitu dadin. Gestapok egiten zituen irakasleen zerrendak 40. hamarkadan naziek okupatutako lurraldeetan eta gaur egun, hemen, zerrendak egiten dituenaren izena ere G-z hastez da. Aipatze hutsak izua sortzen duen polizia politikoa. Ezer ez da aldatu, hizkuntza gatazkak botere
Klaustroaren adierazpena
Informazio faltsu eta adierazpen politiko arduragabeen soka luzearen aurrean, Askatasuna BHIko klaustroak honako hau adierazten du: Nafarroako Gobernuak, Lehendakaria eta Hezkuntza Kontseilaria buru, hezkuntza ideologikoki kontrolatzeko erakutsi duen asmoa arbuiatzen dugu. Bere jarduerak kultura demokratiko eskasa erakusten du; adierazpen, elkartze eta irakaste askatasunarekiko errespetu falta erabatekoa; eta nafar irakasleriaren lan hezitzailearekiko mespretxu onartezina. 1.600 profesionalen gaineko ikerketa indiskriminatua salatzen dugu, beren intimitatearen, integritate profesionalaren eta askatasunaren aurkako erasoa den aldetik. Horrelako jarduerak bertan behera uztea eta dagokion ardurak argitzea exijitzen dugu. Irizpide ideologiko eta alderdikoien arabera irakaskuntzako funtzio publikorako sarbidea mugatzeko saiakeren aurka azaltzen gara. D ereduarekiko errespetua exijitzen dugu, hala berau ematen duten ikastetxeekiko (eskola publikoak eta ikastolak) nola, Sortzen bezala, hezkuntza euskaldun, inklusibo eta hezkidetzagile baten alde lanean dabiltzan elkarteekiko. Nafar irakasleriak egiten duen lan hezitzailea aldarrikatzen dugu, Nafarroako Gobernuaren murrizketa ugarien gainetik kalitateko hezkuntza bermatzeko ahalegin itzela egiten ari dena. Ikertutako irakasleekiko eta, bereziki, iraindutako ikastetxeekiko geure elkartasuna adierazten dugu. Jorge Cervantes (zentroko zuzendaria) Berria 2013/12/22
Eskola estu
Berria 2013/12/22
Eskola obsesioa
Ez da Nafarroaren egoeraren neurrikoa zuk azaldurikoa kontuan harturik, baina aste honetan gure herrian ere hitz egin da lege eta poliziez, eskola dela eta ez dela.
Azken urteotako eztabaida zelai nagusia bihurtzen ari da eskola; beti izan da, baina indar handiagoarekin PP Espainiako Gobernuan dagoenetik.
Oposizioan zegoenean, Zapateroren gobernua urratzeko gai nagusia izan zen, euskal auziarekin batera. Denetarik egin eta esan zuten Rajoy eta konpainiak, boterea hartutakoan egingo zutenaren aurrerapena eskainiz. Biharko pertsonak formatu eta osatzen paper garrantzitsua dauka eskolak, haur askoren kasuan denbora gehiago pasatzen dutelako eskolako irakasle eta ikasleekin, senideekin baino. Eta, esan gabe doa, ez da gauza bera talante ireki eta aurrerazalearen irizpidearekin lan egiten duen eskola, eta kontserbadorearekin egiten duena. Nah iz , irag an ak erak uts i digun ez , pertsonarik progresistenak eskolarik atzerakoienetatik ere irten litezkeen. Halere, asteotan Nafarroan ezagutu dugunak marka guztiak hautsiko ditu.
Mallorcan, Balearretako Kultur Obra meritu onekoaren egoitzan aurkeztu zen Po l i z i a , i r a k a s l e e n m u g i m e n d u e n erresistentzia kutxan bildutako diruaren berri izateko. Taldexka espainolista batek jarririko salaketa bat zela-eta egin zuten, eta sekulako haserrea eragin. Are gehiago, kontuan izanik ordu batzuk geroago PPk inposatu ziola Balearretako Parlamentuari sinbolo lege polemiko bat, zeinaren bidez eskola publikoetan 'senyera'-k zabaltzea galarazten den. Gainera, isunak eta zigorrak ezartzen dizkiete ez bakarrik zabaltzen dituztenei, baita kentzen ez dituztenei ere. Hala, zuen kasuan eta gurean, bietan nabarmentzen da estatuak halako obsesio bat duela eskolarekin, hezkuntzarekin. Madrilen, fantasia bat dute buruan, eta, haren arabera, arazo guztiak eskolan sortzen zaizkie, nazio arazoak batik bat.

Guardia Zibilak, nork eskatuta?, txostena egin du eskola publikoko euskarazko ereduan, D letrarekin ezagutzen dena, diharduten irakasleen profil politikoa ezagutzeko. Nafarroako Gober nua, eskuindar nabarristek osatua, ezin da oso urruti ibili Guardia Zibilak hartu zuen agindu horretatik, eta ez dakigu jazarpen eskubide urratzaile hori beste eskola eredu batzuetara ere zabaldu ote den. Edo, behin Nafarroan hasita, ez ote den hedatu Araba, Bizkai eta Gipuzkoara. Probetxugarria litzateke jakitea Guardia Zibila dokumentalista lana egitera mugatu den edo, ohi bezala, jardun gomendioak ere eman ote dituen. Ez lizateke aurreneko aldia izango, oraindik (noiz arte?) itxi gabe dagoen Egunkaria auzia da lekuko. Oso ondo ulertzen diet PPkoei Katalunia espainolizatu egin behar dela diotenean. Zuen herrian gertatzen ari dena ezin da ulertu, nahiz arrazoi bakarra ez den, azken hiru hamarkadetan eskoletan eduki duzuen hizkuntza murgiltzerik gabe. Horrexegatik dauzka Parisek horren estu gure Iparraldeko ikastolak. Martxelo Otamendi Eta uste dut ez dela batere anekdotikoa eskola edukitzea jomugan, hain justu, Mallorcan eta Nafarroan pentsatzen dut auzia handitu baino lehen aurre hartu beharreko neurritzat hartu behar dela.
Edonola ere, deitoragarria eta gaitzesgarria bezain argigarria da. Haur katalanak espainoltzeari buruz hitz egin zuen gobernu horrek berak irakasle nafar eta balearrengan gauza arraroak ikusteak agerian uzten du gatazka zuzena eta irekia dela, ez direla gure gobernua; baina, era berean, agerian uzten du eta oso interesgarria iruditzen zait naziorik badela administrazio mugen gainetik eta haiek halakotzat dutela, gutxienez, eraso bateratu baten moduan. Vicent Partal
Udalekiko erlazioak euskaraz izateko kanpaina hasi du EHEk

Herritarren eta udalen arteko harremanetan euskara erabiltzeko, kanpaina bat hasiko du EHE Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Herritarrak abiarazi nahi dituzte horretarako; proposamena da herritar bakoitzak gutun bat bidaltzea herriko udalari, eta haren bidez eskatzea aurrerantzean dituzten harremanak euskarazkoak izatea. Euskaraz bizitzeko dugun nahia errespetatu, eta harremanak euskaraz izateko dugun eskubidea bermatzeko eskaria bideratuko diegu. EHEren taldeak dituzten herri batzuetan hasiko dute bidea, baina Interneten jarri dituzte eredu gisako gutunak, edonork idazteko aukera izateko. S e n p e r e n ( L a p u r d i ) a u rk e z t u z u t e n egitasmoa, atzo. Aurrekari bat bada herri horretan: iaz, herriko etxeari eskatu zioten herriaren izena euskaraz jar dezala. Ez ziren bakarrak izan; Faltzesen ere (Nafarroan), gisa bereko eskari bat egin zioten udalari. Hori da baliatu nahi dugun eredua. Herritar eta norbanako talde zabalak batu nahi ditugu. EHEk nabar mendu du herritarren hurbileneko erakundeak direla udalak, eta eskubideak errespetatzea dagokiela. Herri batzuen eta besteen egoera ez da berdina, ordea. Errealitate latz bezain konplexua dugu euskaldunok gure
Berria 2013/12/24
Eskariak bidaltzeko deia egin diete herritarrei; herri bakoitzean egoera zein den, eskari mota bat edo beste izango da
geografiaren barnean, aitortu du EHEk. Oinarrizko eskari bat jarri dute mahai gainean, beraz, lehen pauso modura: Eskaera egin duen herritarraren eta eskaera jaso duen herri administrazioaren arteko harremana euskaraz izatea. Herriz herriko eskariak Herri batzuetan hori bermatzen dute dagoeneko, baina EHEk dio horietan ere badagoela zer egina. Langileak, bandoak, publizitate euskarriak, kale izendegiak eta abar ez dira euskaldunak. Horren haritik, oinarrizko eskaera hori tokiko errealitatearen arabera moldatzea planteatzen dugu. Herriz herri zehaztu nahi dute zein eskari litzatekeen egoki.

Estatuaren abokatuak, hizkuntz irizpideak txertatu dituztelako udalaren jardunean. Horren aurka, mosaiko bat egin zuten Zarautzen (Gipuzkoa), azaroan. Beste pauso bat eman nahi du orain EHEk: Euskararen alde egotetik harago, urratsak egin, eta euskararen alde egiteko bide gisa planteatzen dugu. Udalei urratsak eskatuko dizkiete. Eskaerek jasotzen duten erantzunaren edo erantzunik ezaren arabera, beste urrats bat planteatuko genuke. Badakite, nolanahi ere, arazoak izan daitezkeela bide horretan. Udal batzuen aurkako auzibideak abiatu ditu Espainiako Gutuna igortzeko adibideak-eta EHEren webgunean eskura jarri dituzte. Udalak eta biok, euskaraz edo Herriko etxeak eta biok, euskaraz izeneko atalean klik egin behar da horretarako.
Irakasle eta ikertzaileen %52 euskaldun izatea du helburu EHUren Euskara Planak
Euskararen Plan Gidaria onartu zuen joan den astean EHU Euskal Herriko Unibertsitateak. Lanpostuak euskalduntzen jarraitzearen aldeko hautua egin dute, eta zenbakiak zehaztu dituzte: 2017rako, arduraldi osoko irakasle eta ikertzaileen %52k jakitea euskaraz %80 doktoreak izanik , eta administrazio eta zerbitzuetako langileen %65-70ek euskaraz jakiteko derrigortasun data ezarrita edukitzea. Jendaurrean aritzen diren postuetan esfortzu berezia egiteko asmoa duela esan du unibertsitateak. Euskara bultzatzeko bigarren plana da
oraingoa, eta 2017ra arte egongo da indarrean. 2007tik orain arte martxan egon den planaren balorazio ona egin du errektoretzak; helburuen %98 bete direla nabarmendu du. Asmoak bete ez direnean, irakasle faltagatik gertatu da, Xabier Etxaniz euskara errektoreordearen arabera.
Euskarabideak ez ditu emanen aurtengo diru laguntzak

Euskara zerbitzua duten mankomunitateek eta udalek hizkuntza politika egokia egiteko eskatu diote Nafarroako Gobernuari. Jose Iribas kontseilariarekin bilera egiten saiatu dira, baina oraingoz ez dute lortu
Euro bakar bat ere ez. Euskara zerbitzua duten Nafarroako toki erakundeek jendaur rean salatu dute Nafar roako Gobernuak diru laguntzarik ez diela e m a n e n a u r t e n e u s k a r a s u s t a t z e k o, haientzako diru saila aurrekontuetan onartuta egon arren. Agerraldia egin zuten atzo Atarrabiako alkate Kirio Gastearenak, Baztango Euskara Mankomunitateko Maitane Maritorenak, Sakanako Euskara Mankomunitateko ordezkari Maite Aldazek eta Nafarroako Iparraldeko Euskara Mankomunitateko Juan Mari Barriolak, bertze hainbat hautetsirekin batera, eta hizkuntza politika egokia egiteko eskatu zioten Nafarroako Gobernuari, hizkuntza normalizazioan aurrera egin ahal izateko. Gastearenak gogoratu zuen duela bi urte gobernuak bertan behera utzi zuela, bere kabuz, euskara zerbitzua zuten toki erakundeekin sinatuta zeukan hitzarmena. Horren ordez, lehiaketa publikoa egitea erabaki zuen gobernuak, azaldu zuen. Hau da, egun batetik bertzera, eta toki erakundeekin adostu gabe, laguntzak banatzeko sistema aldatzea erabaki zuen Euskarabideak. Lehiaketa horretan toki erakunde guztiek
Berria 2013/12/24
bazuten parte hartzeko aukera, gainera. Ez bakar rik euskara zerbitzua zutenek. Lehiaren alde egin zuen gobernuak, guk jorratutako koordinazioaren eta elkarlanaren bidetik urratsak egiten jarraitu ordez, salatu zuen Atarrabiako alkateak, atzo Iruean egindako agerraldian.
Iaz, lehenbizikoz egin zuen gobernuak lehiaketa publikoa euskara sustatzeko laguntzak banatzeko. Aurten, berriz, deialdia ere ez du egin Euskarabideak, toki erakundeetako ordezkariek salatu zutenez. Lehenbizi euskal hedabideak utzi zituzten laguntzarik gabe; gero, euskaltegiak; eta orain guri egokitu zaigu, nabarmendu zuen Maite Aldazek. Azken urteotan diru laguntzetan izan diren murrizketak ere salatu zituzten euskara ze r b i t z u a d u t e n t o k i e r a k u n d e e t a k o ordezkariek.

dute aukerarik izan, orain arte. Ezin duela esan digu haren idazkariak; ahal duenerako 2014. urtea izanen da, eta gu 2013ko diru laguntzak eskatzen ari gara, azaldu zuen Kirio Gastearenak. Toki erakundeetako ordezkariek berretsi z u t e n e u s k a r a s u s t at ze k o l a g u n t z a k banatzeko hitzarmenarena dela sistemarik egokiena, eta haren alde egiteko eskatu zioten Nafarroako Gobernuari. Hizkuntza nor malizazioan duen ardura ez dela betetzen ari erantsi zuten, eta udalen eta mankomunitateen bizkar uzten ari dela erantzukizun osoa.
2001. urtean, hain zuzen ere, 727.000 euroko diru saila banatu zuen Euskarabideak euskara zerbitzua duten erakundeen artean, haiekin zuen hitzarmenaren bitartez. 2012. urtean, berriz, 133.000 eurokoa izan zen diru saila, azaldu zuen Aldazek. Laguntzetan egin duten murrizketa, beraz, %82 izan da azken urteotan, erantsi zuen Sakanako ordezkariak. Iribasekin bilera egiteko zain Udalak eta mankomunitateak saiatu dira Nafarroako Hezkuntza Departamentuko buru Jose Iribasekin bilera egiten, baina ez
Gurasoek esateko dutena ere entzun behar dugula argi dut

Ikastolako ikasle izan zen, lehendabizi; guraso gero. Eta, orain, Nafarroako Ikastolen Elkarteko lehendakari bilakatu da Pello Irujo. Gogoz ekin dio lanari, bidean urratsak egiten jarraitzeko.
Nafarroako Ikastolen Elkartearen egoitzan hartu du kazetaria Pello Irujok (Caracas, Venezuela, 1970), Irueko San Anton karrikan. Arazoak arazo, baikor da ikastolen etorkizunari buruz, eta arrakastaren giltza eguneroko lana dela nabarmendu du. Lan horri ekiteko prest da bera, oztopo guztien gainetik. Eta ez dira gutxi. Bertzeak bertze, Erriberako ikastolen egoera jarri du Irujok mahai gainean. Lehendakari lanari ekiteko gogoz? Bai, gogoz. Eta sinesmen osoz, gainera. San Fermin ikastolan ikasitakoa naiz. Hamalau urte egin nituen ikastola horretan. Nire hiru anaiak ere han aritu ziren, eta nire hiru semeak, orain, San Fermin ikastolako ikasle dira. Konpromisoa dut ikastolekin. Konpromiso pertsonala, bai eta soziala ere, kooperatiba eredu horrekin bat egiten baitut, erabat. Gurasoen eta profesionalen arteko harreman horrekin bat egiten dut, erabat. Gure ereduak gauza on asko ekarri zuen: gela mistoak, elebitasuna... Normalizazioa ere bai, komatxo artean bada ere, D eredua motz gelditu baitzen. Gure mugimendua, hala ere, Nafarroa osoan zabaldu zen. Orain, etorkizunera begira jarri behar dugu. Zer asmo dituzu? Horixe behar dugula uste dut, etorkizunera begira jarri, eta aztertu zer-nolako pedagogia nahi dugun, zer berrikuntza. Eta, batez ere, gure barneko musika entzuteko garaia dela uste dut.
Berria 2013/12/26
Hau da, gurasoei entzun behar diegu. Gure hamabost ikastoletako gurasoei so egin, gure profesionalekin eskutik joanda.
Ez dugu ahaztu behar, gainera, gure helburua, gure lanaren giltzarri, gure ikasleak direla. Zenbaitetan gertatzen da gure barneko musika hori entzun beharrean kanpotik heldu direnei so denbora galtzen dugula. Eta nik uste dut gure baliabideak eta gure denbora gure ikasleei eskaini behar dizkiegula. Hori da nire apustua, barneko lana egitea.

Zer-nolako lana egin nahiko zenuke gurasoekin? Jakin behar dugu gurasoek zer pentsatzen duten. Zer nahi duten. Gure profesionalek badakite haien lana ongi egiten, baina gurasoek esateko dutena ere entzun behar dugula argi dut. Gustatuko litzaidake, adibidez, federazioan guraso gehiago izatea. Parte har dezatela arlo guztietan. Finean, gurasoak proiektuaren erdian jartzea ikastola egitea da. Kooperatiba egitea, ikastola egitea da. Hori da asmoa, eta asmo hori betetzeko proiektu bat dugu esku artean. gurasoek eta kideek esateko dutena entzuten. Ari da elkarrizketak egiten, ikastoletako kideekin, bai eta hezkuntza elkarteetako ordezkariekin ere. Elkarrizketa horien bidez jakin nahi dugu kanpotik nola ikusten gaituzten, eta, aldi berean, ikastoletako profesionalek eta gurasoek zer nahi duten. Barneko musika entzuteko beharra aipatu duzu; ikastolek bide luzea dute egina, eta musika propioa egin dute, ezta? Bai, garapena erabatekoa izan da. Proiektuak lortu du bere tokia, eta sendotzea lortu du. Egoera, hala ere, ez da berdina Nafarroa osoan. Nafarroako Gobernuak ez-euskalduntzat jotzen duen eremuan egoera larrian daude ikastolek, hain zuzen ere. Hala da. Egunero zabaltzen dituzte ateak, eta txalotzeko modukoa da, eguna amaitzen denean, ate horiek ixten direnean, ez baita ziurra hurrengo egunean berriz irekitzeko aukera izanen denik. Baina ari gara lanean. Argi dago Euskararen Legearen ondorioz ezberdina dela egoera Nafarroako hainbat eremutan. Euskara bertako hizkuntza da, eta uste dut denon eskubidea dela. Legea aldatu edo ez, dena den, ikastolen zeregina da aurrera jarraitzea. Zer ari zarete prestatzen? NIE Etorkizuna deitu diogu proiektuari. Batetik, bederatzi pertsonak osatu taldea hasi da lanean. Hor nago ni, hor dago Pello Marielarena zuzendaria, eta hor daude, baita ere, Nafarroa osoko sei ikastolatako hainbat guraso. Bestetik, ikastolako aita Pello Yaben ari da ikastoletako Egoera ekonomikoa, hala ere, larria da. Bai. Nik nahiko nuke Euskararen Legea berdina izatea nafar guztientzat. Gaurko egoera da milioi bat euro behar dugula urtean gure ikastolek aurrera egiteko gober nuak eremu ez euskalduntzat jotzen duen horretan. Hori eskatuko nuke nik, normal-normal.

Orain arte, egoera konpontzeko borondate gutxi agertu du gobernuak. Esperantza ezin dugu galdu. Borroka zailagoak ere izan ditugu azken 40 urteotan. Nahiko nuke oraina bestelakoa izatea, baina gure zeregina da hori lortzeko lanean jarraitzea. Euskarazko irakaskuntzaren aurkako azken erasoari buruz, zer deritzozu? Nire, Nafarroako Ikastolen Elkartearen eta ikastolen mugimenduaren babes osoa D ereduko gurasoei eta irakasleei. Profesional guztiei. Nik uste dut Hezkuntza Departamentuari dagokiola hitz egitea. Badaude tokiak, gainera, hitz egiteko. Eskola Kontseilua, adibidez. Nire ustea da taktika politikoak ez direla neurtzen, askotan; kasu honetan ez dira neurtu, eta ez dugu ahaztu behar hezkuntza oso gauza serioa dela. Eskola Kontseilua dago, eta hor landu behar dira gauzak. Lekua hori da. Guk hor salatu dugu gertatu dena, bai eta Gurasoen Mahaian ere. Neurri batean zuen kontrako erasotzat ere hartu duzue? Orain sare publikoari egokitu zaio erasoa, baina izan dira bestelako erasoak ere, gure kontra ere bai. Kontu ziklikoa da; ikusiko dugu etorkizunean zer gertatzen den. Baina gu gure seme-alabentzat ari gara lanean. Salatu, eta lanean jarraitzea da kontua, hori da garrantzitsuena. Nafarroako presidente Yolanda Barcinak onartu berri du Madrilen ingelesez ikasteko programak D ereduari muga jartzeko sortu zituztela. Zer deritzozu? Nik ez dut ulertzen zergatik jartzen dituzten euskara eta ingelesa bata bestearen kontra, ez baita hori errealitatea. Hizkuntzak ez daude elkarren kontra. Ikastolek elebitasuna gainditu, eta eleaniztasunaren alde egin zuten. Hizkuntza gehiago jakiteak gehitu besterik ez du egiten. Euskara bertako hizkuntza da, eta haren aurka egitea Bardearen aurka egitearen gisakoa da, nire ustez. Hizkuntzak bata bestearen kontra jartzeak ez du zentzurik. Nik, are gehiago, euskarari ere ez diot jarri nahi mugarik, eta mundu osora zabaldu nahi dut gure hizkuntza. Orain, Argentinako Necocheako ikastolarekin proiektu bat dugu, Xabier Zubillaga hango zuzendariaren eskutik. Ikastolak mundura ireki nahi ditut. Zergatik ez? Zabaltzeko aukerak bainoago, mugak jartzen ditu egungo errealitateak, ordea. Werten legea da horren adibide, edo Jose Iribas Hezkuntza kontseilariaren azken asteotako adierazpenak, ikuskaritzak iragarriz euskarazko irakaskuntzan. Nola bizi duzu egoera hori? Ikuskariek egin dezatela haien lana. Guk betetzen dugu Nafarroako curriculuma, eta, gainera, gure curriculum propioa ere badugu. Guk lanean jarraituko dugu. Egin ditzatela nahi adina ikuskaritza, baina emaitzenak ere bai. Eta emaitzak onak dira. Are hobeak lortzea behar du izan gure helburua. Kalitatezko irakaskuntza eskaini nahi dugu guk, ez elitezkoa. Gure eredu soziala baita. Kritikak jaso ditugu barrutik eta kanpotik; baina ez dut denbora haiei erantzuten galdu nahi. Gure lana egin behar dugu. Erriberan bi aukera ditugu, egoera salatu eta salatu, edo salatu eta lan egin, eta gu bigarrenaren aldekoak gara. Eguneroko lana da xedea. Hori da nire iritzia. Nik uste dut eguneroko lanarekin erantzun behar dugula, eta hori da nire asmoa. Posible dela uste dut. Eta ez dugu ahaztu behar garrantzitsuena gure ikasleak direla.
Euskara Gasteiz eleanitzean

Aurreko batean, seme-alabak ikastolan utzi ondoren, bilera batera abiatu nintzen. Gasteizen izanik, autoa garajean utzita, tranbian joatea erabaki nuen. Bi geltoki aurrerago, ikasle-talde bat sartu zen bagoian. Zalapartaka, oihuka, alarauka. Gazteleraz garrasika, ondoan dagoen D ereduko institutuko ikasleak izanagatik. Tr a n b i a b e r r i z a b i a t u z e n e t a Legebiltzarreraino joan nintzen bidaide zaratatsuekin. Gazteleraz aritu ziren ibilbide osoan. Nahi gabe ere, institutuko neska-mutilek esaten zutena entzun behar izan nuen. Bitartean, leihotik begira jarri nintzen, eta hizkuntza paisaiari erreparatu nion. Une batez, Zaragozan edo Burgosen egon nintekeela pentsatu nuen. hautematen. Hiru hamarkadetan asko aldatu gara denok. Kasu honetan, Gasteizko bilakaera soziolinguistikoa ere esanguratsua izan da. Hobera egin du, zalantzarik gabe, eremu guztietan, formaletan batez ere. Hala ere, gaur egun, gasteiztar askorentzat gaztelerak segitzen du izaten hizkuntza eta errealitate bakarra [gasteiztarren %93,1k gaztelania erabiltzen du etxean; %1,9k euskara. Euskara zein gaztelania erabiltzen dituztenen kopurua gehitzen badiogu, %5,5era heltzen da]. Datu soziolinguistikoen arabera, Gasteizen, 5 eta 30 urte bitarteko biztanleen erdia baino gehiago elebiduna da dagoeneko. Horren ondorioz, adin horretako elebidun hartzaileen eta erdaldun elebakarren ehunekoak gutxituz doaz. Are gehiago, 10 eta 14 urte bitarteko haur-gaztetxoen artean hirutik bi euskaldunak dira. Adin horretan euskara batere ez dakitenak %10 inguru dira. Azken inkesta soziolinguistikoaren arabera, gasteiztarren %15,5 elebidunak dira eta %18,7 elebidun hartzaileak. A, eta kontuan izateko eta nabarmentzeko beste puntu bat da Gasteizen, Bilbon eta Iruean bezala, gaztelania ez diren beste hizkuntzak euskara baino gehiago erabiltzen direla. Beste hizkuntza horiek, euskarari ez ezik, gaztelaniari ere eragin diote. Gasteizko argazki hori ikusita, erraza da ondorioztatzea euskarak ez dituela betetzen Iritzia 2013/12/27
Ohartu gabe, nire ikasle garaietara bueltatu nintzen. Seguru asko, duela hogeita hamar bat urte, geu izango baikinen horiek bezain zalapartatsuak Garai hartan, nire inguruan gaztelera zen hizkuntza bakarra eta ia ez nuen euskararen presentziarik

gaztelerak betetzen dituen funtzioak. Ume askok euskara ikastolan jasotzen dute, bikote euskaldunen ehunekoak gora egin badu ere. Ja k i n a d a i r a k a s k u n t z a k b e r e b i z i k o garrantzia duela hizkuntzaren transmisioan eta normalizazioan. Hezkuntza sistemaren bitartez, Wert gorabehera, pertsona euskaldun eleaniztunak sortu eta hezi nahi dira. Baina eremu formal horretatik kanpo, erabilera jaitsi egiten da Ikasle hauen gaitasuna nahikoa ez izateagatik, hiztun-dentsitatea behar bestekoa ez izateagatik, gurasoon utzikeriagatik, garatzen ari diren politikak eznahikoak direlako, gaztetxoentzat eredu direnek beste hizkuntza batzuk erabiltzen dituztelako, eta abar. Gasteizko gaztetxo gehienentzat gaztelaniaz bizitzea da eguneroko errealitatea, normala dena. Esfortzu apartekoa egin behar dute gaztelera ez den hizkuntza bat erabiltzeko, eta, horretarako motibazio berezirik ez badute, ez dute erabiliko. Hezkuntza sistemak bakarrik ez du lortuko gizartea e u s k a l d u n t ze a , e u s k a r a re n e r a b i l e r a orokortzea. Hezkuntza sistemaren ekarpenaren ondorioz, gaztetxo horientzat guztientzat, euskara ez da arrotza, euskaraz aritzeko gaitasuna badute, eta ez da gutxi, baina hortik hizkuntza erabilera-ohiturak errotik aldatzeko urratsa egiteko funtsezkoa izango da alor eta estamentu guztiak inplikatzea, bai eta hauen arteko koordinazioa, elkarlana eta osagarritasuna ere. Tranbia Legebiltzarreko geltokian gelditu zen. Handik jaitsi ziren, zalapartaka, institutuko ikasleak Ignacio Aldecoa kultur etxean dagoen Badu Bada erakusketara bisita egiteko Euskara mundu eleanitzean. Hemendik gutxira, gure seme-alabak ere tranbia horretara igoko dira bere lagunekin ikuskizun, hitzaldi edo erakusketa batean parte hartzera. Hau al da seme-alabentzat eraikitzen ari garen mundu eleanitza? Rober Gutierrez Bai Euskarari Ziurtagiriaren elkarteko zuzendaria
Bai euskarari
Zein aspaldi eta, aldi berean, zein berriki. Zenbat gauza gertatu den geroztik, eta zein gutxi hobetu den euskararen egoera, artean. Ez dugu sekula ahantziko zer une gozo eta hunkig ar ria bizi izan genuen duela hamabost urte Agileran eta beste lau futbol zelaietan. Orduan hogei urte ziren Bai Euskarari ekimena iragan zenetik; gutariko anitzentzat historiaurrea zen. Orain, atzo bezala oroitzen gara 1998ko ekitaldiaz eta urte hartako giro baikorraz. zenean, gazteleraz erantzun ziotela.
Berria 2013/12/27
Hauteskunde bezperan, Hendaiako eztabaida gai nagusia atera zuen auzapezak: ikastola. Eta ohartarazi ikastolak salbatuko duela euskara. Bai, egia. Ikastolarik gabe ez da salbatuko; baina ikastola ez da aski. Ipar Euskal Herriko hautetsiek eta baita mugimendu abertzaleko sektore zabal batzuek ere euskararen gaia ondoko belaunaldiaren esku uzten dute, delegatzen dute. Baina berek euskarari ez diote garrantzi izpirik ematen eguneroko bizitzan, ez bada frantsesetik euskararako itzulpenetara mugatzeko, ohartu gabe zer giro frantsesean bizitzera behartzen dituzten euskarazko irakaskuntzara bideratutako gazte horiek. Badugu Bai Euskarari edota Euskaraz Bizi kanpaina batzuen behar gorria, oraindik ere. Eneko Bidegain
Bai Euskarari kanpainaren ardatzetariko bat zen erakunde eta enpresa bakoitzak bere erantzukizunak hartzea euskara erabiltzeko bere eguneroko bizitzan. Aitzinamenduak egin bide dira, baina oraino bada bide luzea egiteko. Euskara goraipatzen, bai, badakite denek. Euskaraz goraipatu zuten Amets Arzallus, astelehenean, Hendaiako Herriko Etxeko zinegotzi batek eta auzapezak. Ohoreak behar ditu euskarak, baina ohoreak ez du sabela betetzen. Arzallusek laoki erantzun zien hautetsien ahotan ofizialtasuna hitza entzutea ongi zela baina berriki Herriko Etxera joan zenean, eta euskaraz hasi
Botila zulatua
Frantzia eta Espainia estatu gisa egituratzearen biktima da euskara. Eta biktima orori egia, justizia eta erreparazioa zor zaizkio. Aldi historiko berri batean gaude, eta garai berri hau baliatu behar dugu oinarri berriak jartzeko. Euskal Herriari inposatzen zaion hizkuntz borroka bukatzeko eta euskararen normalizazio osoa bideratzeko, euskaldun eleanitzez osatutako Euskal Herri euskalduna berrezartzeko. Euskal Herri euskaldunaren garapen osoa bi estatu handien mehatxupean da. Euskara frankismoan debekatua izatetik, legeztatua eta sustatua izatera igaro da, Euskal Herriko zenbait lurraldetan. Aldaketa handia, noski, baina egoerak defizit asko ditu: euskara desagerrarazi eta minorizatu duen prozesuaren memoria ofizialik ez da; estatuek ez dituzte kalte ordainak kitatu alderantziz, erasoan jarraitzen dute (Lomce legea, Seaskako ikastolei jarritako debekuak, zonifikazioa eta kriminalizazioa Nafarroan; hizkuntz eta kultur asimilazioak darrai. Estatuek egiten duten hizkuntzen arteko hierarkizatzea ez da onargarria. Euskaldunak bigarren mailakoak gara. Ezin dugu euskaraz egin nonahi eta noiznahi. Arrotzak gara gure herrian. EAEn ere. Gure eskubideak sistematikoki urratzen dira. Ez ditugu madrildarrek Espainian, paristarrek Frantzian edo berlindarrek Alemanian dituzten hizkuntz eskubideak. Oso urrun gaude. Pertsonak, hizkuntzak eta herriak berdinak gara duintasunean, eta, ondorioz, tratamendu berdina eskatzen dugu: Euskal Herri osoan, espainierak eta frantsesak, bakoitzak bere estatuan duten berdintasunezko estatusa eta parekotasunezko egoera lortzea, maila juridikoan, politikoan eta soziolinguistikoan. Hori baita modu bakarra, guri dagokigunez behintzat, Euskal Herri euskaldun bat, Europako kultur aniztasuna etaeuroparren berdintasuna bermatzeko. Denon onurako eta inoren kalterako. Mundu zabalean eredu da EAEko euskararen biziberritze prozesua, dio Jaurlaritzak. Baina eredu hori nabarmenki hobegarria da. Besteren artean, aipa daitezke Quebec, Flandria, Israel. Konparazioak gorrotagarriak omen dira. Herri horietan, ordea, Euskal Herrian ez bezala, normalizazio politika ez da hiritar bakoitzaren gain bakarrik utzi; ez da elebitasunezkoa izan; ez borondate hutsezko; ez dute elebitasun sozialaren mitoa erabili berezko elebakartasun sozialaren helburuaren kontra; eta irakaskuntza sistemak ikasle guztiei gaitasuna ez ezik, beren hizkuntzan bizitzeko gogoa ere bermatu dizkie. Eredu horietan, gobernuen jarduera arautzailea eta suspertzailea eraginkorra izan da hizkuntza beharrezko bihurtzeraino. EAEko ereduari borondatea, eskumenak eta lurraldetasuna falta zaizkio. Ez ditut hil kanpaiak jo nahi, ezta hizkuntz politikaren lorpenak gutxietsi ere, are gutxiago herri ekimenaren ekarriak mespretxatu; baina gure hizkuntz komunitateak gaitz larria du, neurri aringarriekin konpontzen ez dena. Gutxiengo baten hizkuntza da gurea: 800.000 euskaldun, Euskal Herriko biztanleria osoaren heren bat, denak espainieraz eta frantseseraz erdaldunduak; denok elkar ulertzen dugu Berria 2013/12/27

erdaraz, baina ez euskaraz; eta egiturazko joera negatibo horrek, (7 euskaldun + erdaldun 1 = 8 erdaldun) egoera ezaguna eragiten du uneoro, euskararen kaltetan. Hau da, etengabe desagerrarazten du euskara geure bizitza sozialetik. UNESCOk adierazi du euskararen hizkuntz komunitatea ahula dela. Eta datuek hori frogatzen dute. Kale erabileraren VI. neurketaren arabera, euskal herritarren erdia bizi den hiriburuetan, Bilbo Handian, Gasteizen eta Iruean, euskararen erabilera %3 ingurukoa da, eta espainierarena %90ekoa. Euskararen kale erabilera ez da hazi azken hamabost urtean, eta %13 eta %14 artean goia jo du. EUSTATen datu ofizialak aztertuta, euskaldunen proportzioak EAEn, bi hamarrenetan behera egin du 2006 -2011ko epealdian: %37,4 zen, 2006. urtean; eta %37,2 da 2011n. Xabier Isasik egindako azterketaren arabera, EAEko udalerri euskaldunenak kontuan hartzen baditugu, euskaldunen proportzioa 91 udalerrik galdu dute. Horien artean, adibide modura, Tolosaldean 21 udalerri hauek daude: Abaltzizketa, Aduna, Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo, Amezketa, Asteasu, Baliarrain, Belauntza, Berastegi, Bidegoian, Elduain, Gaztelu, Ikaztegieta, Irura, Larraul, Leaburu, Lizartza, Orendain, Orexa. Euskara galtze prozesu baten atarian egon daiteke. Erabilerak gora egin dezan baldintzak aldatu behar dira: hiztun kopurua handitu, hiztunei euskara erabiltzeko aukera gehiago eman, euskaraz bizitzeko nahia sustatu, eta jokaleku berria sortu. Herri gisa diagnostiko orekatua partekatzea ezinbestekoa da. Gero eta jende gehiagok argi du botila erdi betearen edo erdi hutsaren planteamenduak ez duela zentzurik. Botila zulatua dago. Inazio Agirre Arregi
Eskerrik asko, Errigora

Duela 20 bat urte AEK ezagutu nuen, eta, beste askotan esan dudan bezala, une gogoangarri asko pasa ditut: nire bizitzako zirraragarrienak, alegia. Duela gutxi antzera ibili nintzen: Errigora Auzolanean-ek antolatutako agerraldian. Kanpainak emandako datuak (8.000 saski, Erriberako produktuak, bertako euskalgintza suspertzeko) aurkeztu eta Euskal Herria osoari eskerrak emateko eguna izan zen. Auzolana eta nazio eraikuntza, euskaratik eta euskaraz. Horrez gain, goiz bikaina igaro genuen. Arroitzeko Ekolo kooperatiban elkartu ginen,
bertako produktuak ezagutu eta dastatu, Zazpiak bat elkartekoak zein euskalgintzako eragileak.
Conservas Iturriko Angel ezagutu genuen, baita Ekoloko Patxi ere. Eskerrik asko! Helios del Santo Gomez (Iruea)
Onartuta zegoena, kolokan

Hego Euskal Herrian gaztelerara itzulita ematen dira filmak. Baina sarean indarra hartzen ari dira azpidatzitako jatorrizko bertsioak; euskaraz ere bai. Ikus-entzunezkoak ere badira hizkuntza
H eg o E u s k a l H er r i k o z i n em a a reto komertzialetan gaztelerara itzulitako pelikulen bertsioak proiektatzen dituzte oro har. Bilbon eta Gasteizen, esaterako, jada ez dago film guztiak jatorrizko bertsioan eskaintzen dituen aretorik, eta Donostian toki bakar batek eusten dio oraindik. Horiek gaztelerazko azpidatziekin ematen dituzte. Normaltzat hartzen da gazteleraz ez den film bat espainieraz ikusi beharra; baita herri euskaldunenetan ere, nabarmendu du Urtzi Urrutikoetxea kazetariak. Onartuta daukagu munduko kulturara hurbiltzeko gaztelera behar dugula. Kate hori apurtu behar dugu euskaldunok, euskara normalizatu nahi badugu ezin baitugu mundua gazteleraz begiratu. Eta, horretarako, euskarazko azpidatziak baliatu behar direlakoan dago. Luis Fe r n a n d e z k a z e t a r i a r e n e s a n e t a n , teknologiak prozesua erraztu du. Tamainan gurearen antzekoak edo are handixeagoak diren hizkuntzetan esloveniera, islandiera, portugesa, estoniera, norvegiera... azpidatzi egiten da, eman du datua Urrutikoetxeak. Gainera, dirutan hitz eginda,bikoizten den film bakoitzeko 12-15 bat azpidatz daitezke, gutxienez, profesionalki. Onartuta zegoena, hortaz, kolokan dago. Horren adibide da orain pare bat aste Zarautzen egin zutena. Nelson Mandela gogorarazteko Catch a Fire filma proiektatu behar zuten. Jatorrizko filma ingelesez da Berria 2013/12/28
nagusiki, baina baditu pasarte batzuk zulueraz eta afrikaansez ere. Espainierara bikoiztutako bertsioa ziren ematekoak, baina hiruzpalau lagunek pelikulako elkarrizketak euskarara itzuli zituzten, eta, azkenean, euskarazko azpidatziekin ikusi ahal izan zuten aretora bildu zirenek.
Pertsona bakar batek hamar bat ordutan azpidatz dezake film bat, Fernandezen iritziz. Bosten artean banatuz, demagun, bi ordu behar ditu bakoitzak. Fernandezek berak kudeatzen du www.azpitituluak.com

webgunea. Ia 500 pelikula eta telesail daude han ikusgai, euskarazko azpidatziekin. Casablanca, Snatch, Amlie eta Shame eta beste hainbat film ikus daitezke sarean hara joz gero, eta Breaking Bad, Californication eta Lost telesailak, esaterako. Bitxikeria modura, Monsters filma da gehien deskargatua, 179 deskargarekin. h i z k u n tz ari k . Fer n an d ezen i ru d i k o, bikoizketa garestia da, eta bide murritza du. Azpidatziak emankorragoak eta merkeagoak dira. Kopuru bat eman du Urrutikoetxeak: 30.000 eta 40.000 euro artean daude bikoizketak. La Vanguardia-n irakurri nuen orain lau bat urte, film bat profesionalki azpidazteak 1.000 eta 2.000 euro arteko kostua daukala. Uste du ikus-entzunezkoak ez direla luxuzko kontu bat gaur egun. EAEn egunean lau orduz ikusten da telebista, eta pentsatu nahi dut Euskal Herrian ere antzekoa izango dela datua. Eremu askotan auzitegietan, Osakidetzan... euskaraz bizitzeko eskubidea eskatzen dela, baina ikus-entzunezkoen arloan hori gertatzea ezinekoa dela onartuta dagoela irizten dio. Esaten dugu euskara eskolatik atera behar dugula, aisialdian txertatu behar dela... Baina ikus-entzunezkoetan lortzen ez badugu, espainolaren morrontzan segituko dugu. Apustu bat behar du Hortaz, apustu bat egin beharko litzatekeelakoan dago. Bada fenomeno bat laster aztertu beharko dena. Uste berekoa da Fernandez: Hasi beharko litzateke antolatzen diren ziklo eta emanaldi publikoetatik. Ez zait ondo iruditzen, adibidez, Nosferatu zikloan edota Donostiako Zinemaldian g aztelaniaz bikoiztuta edo soilik espainieraz azpidatzita eskaintzea filmak. Azpitituluak, izatekotan, bi hizkuntzatan; bestela euskara zapaltzen ari zara. Bruselan eta Finlandiako eremu askotan bi azpidatziak bi hizkuntzatan jartzen direla argitu du Urrutikoetxeak. Beste esperientzia batzuk ere hor daude.
Sarean nahi beste pelikula daude azpidatziekin, Urrutikoetxearen arabera. Jendeak, gainera, modu amateurrean bada ere, jator rizko bertsioei azpidatziak eransteko ohitura hartu du azkeneko urteotan. Homeland telesailaren hirugarren denboraldia bukatu zen orain bi igande AEBetan. Bada, hurrengo egunean, jada, sarean zegoen espainieraz azpidatzita, jakinarazi du Urrutikoetxeak. Catch a Fire azpidazten parte hartu zuen, eta bestela ere probak egindakoa da. Duela gutxi, kasurako, Newsroom telesailaren azpidatziak deskargatu zituen, eta ordubetean 20 bat minutu itzuli. Bikoizketa sektorearekin aurrez aurre topo egin dezake, ordea, azpidatzietarako joerak. Urrutikoetxeari iruditzen zaio bikoizketek lan garrantzitsua egin dutela. Gainera, jende asko horretatik bizi da. Normala da hori defendatzea. Halere, hau gehitu du: Ez dago bost milioi hiztun baino gutxiago edukita fikzioa edo zinema bikoizten duen

Mondragon Unibertsitatearen telebistan, adibidez, pertsona bat ingelesez ari bada, lerro bat euskaraz azpidatzita dago eta bestea gazteleraz; edo alderantziz. Horrela jokatzeak desabantaila bakarra dauka U r r u t i k o e t xe a re n t z at : o h i t u r a f a l t a . Espainiako areto komertzialetako programatzaileek frogatu izan dute pelikula bat jator rizko bertsioan eta itzulita estreinatuz gero, aldi berean, jende gehiago erakartzen duela itzulitakoak. D o n o s t i a Ku l t u r a k h a u s p o t u t a k o programazioetan Nosferatu zikloa, Giza Eskubideen Zinemaldia, Beldurrezko Astea... jatorrizko bertsioan eta azpidatziekin ematen dituzte filmak. Batzuk euskaraz azpidatzita daude, eta beste batzuk gazteleraz. Nosferaturen kasuan, herena izaten da euskaraz, adierazi du Josemi Beltran Donostia Kulturako Zinema Unitateko arduradunak. Ez dituzte, ordea, bi azpidatzi, euskarazkoa eta gaztelerazkoa, jartzen aldi berean. Uste dugu zerbait galtzen dela, eta ez dakit zein hizkuntzari egiten dion mesede; agian, garrantzia gal lezake euskarak horrela. Teknikoki ere arazoak ekar ditzake, Beltranen iritziz. Eztabaida handia dago. Etorkizunean, baina, euskarazko azpidatziekin egindako emanaldiak ugalduko direla uste du; horretara jo nahi dute, behintzat. Oreka da gakoa. Beharbada, egin beharko genuke emanaldi bat euskaraz eta bestea gazteleraz. Bi azpidatziekin emanda, Hego Euskal Herriko bi hizkuntza ofizialak errespetatzen dira, eta, gainera jatorrizko bertsioan ikus daitezke filmak, Fernandezen aburuz. Bruselan hala da, Israelen, Estonian.... Baina jendea kexatu egin izan da azpidatzi bakarra edukita ere. Ados. Bada, ni kexatzen naiz nahi dudalako ikusi euskaraz. Kito. Kexa horiek, dena den, fundamentu gehiegi ez dutela iruditzen zaio Fernandezi: Pertsonak ez dira azpidatziekin erotzen. Hizkuntza gehiago dakizkite horri esker; ingelesa, behintzat, bai. Azpidatziekin zerbait irakurtzeko arazo psikomentalik ez du inork. Hamabi urte dituztenerako irakurtzeko gai dira haurrak.
Eta, hain zuzen, belaunaldi bateko kontua dela uste du Urrutikoetxeak. Ahalegin bat egin behar dela. Egun zazpizortzi urte dituzten umeak hazten baldin badira jator rizko filmak euskarazko azpidatziekin ikusten, jende hori irabazita daukagu. Zergatik? Etorkizunean jasangaitza egingo zaielako gaztelerazko itzulpena, kazetariaren iritziz. Herbeheretar bati, esaterako, jasangaitza egiten zaio aktore ezagun bat ikustea berea ez den ahots batekin. Jendeak beste hizkuntza batzuetan natural egiten duena egin nahi du Fernandezek ere Euskal Herrian. Eta Urrutikoetxearentzat ez da kapritxoa. Euskara normalizatzeko modua da; espainieraren morrontzatik ihes egiteko bidea. Ikus-entzunezkoetan onartuta zegoena, ohitura zena, kolokan dago orain, teknologia lagun.

Udal eta elkarteek baliatzen dutena
Jatorrizko bertsioan dauden filmak azpidatzien bidez euskaraz ikusteko aukera ematen du Filmazpit programak. Hogeitik gora dauzka katalogoan. Duela bi urte sortu zen Filmazpit, eta, tarte horretan, 20 pelikulatik gora bildu ditu bere katalogoan. Jatorrizko bertsioan dauden pelikulak azpidatzien bidez euskaraz ikusteko aukera ematen die programak irabazi asmorik gabeko elkarteei. Herrietatik deitzen digute, gehienetan. Udal batzuk, Zarauzkoa edota Tolosakoa esaterako, oso fidelak dira, azaldu du Josemi Beltran Donostia Kulturako Zinema Unitateko arduradunak. Eusko Jaurlaritzaren Euskara Sustatzeko Zuzendaritzak finantzatzen du Donostiako Zinemaldiaren, Euskadiko Filmategiaren eta Tabakaleraren kolaborazioarekin, eta Donostia Kulturak kudeatu. Bai iaz eta bai aurten ere 55.000 bat euroko aurrekontua eduki du.
Eskubideak-eta ordaintzen dizkiegu banatzaileei, eta egiten ditugu kopiak DVD eta Blu-ray sisteman. Doan proiektatzeko prest daude, jakinarazi du Donostia Kulturako Zinema Unitateko arduradunak. Emakumearen aurkako indarkeriaren egunaren harira azaroaren 25ean , programa bat plazaratu zuten emakumeari buruzko film laburrekin, eta arrakasta handia eduki zuen, Beltranen hitzetan. Donostiako Zinemaldian, Giza Eskubideen Zinemaldian eta Beldurrezko Astean, esaterako, euskarazko azpidatziekin emandako filmak dira katalogoan daudenetako batzuk. Profesional batek itzulitakoak. Halere, badira, espresuki erosten ditugun eta azpidatziak eransten dizkiegun pelikulak ere. Gainera, hainbat filmetako euskarazko azpidatzien datu basea ere badauka programak, eta artxiboak deskargatu daitezke webgunetik. Librea da. www.filmazpit.eu da atariaren helbidea.
'Berria'-n euskarazko bikoizketaren kontra

Euskarazko azpidatzien alde eta bikoizketen kontra egiten zen Onartuta zegoena, kolokan artikuluan (BERRIA, 2013-12-28). Euskara konparatzen zen islandierarekin, portugesarekin... aretora, gaztelaniaz ikustera?
Iritzia 2013/12/28
Euskal herritar guztiak ez gara bizi UEMAko udalerrietan; biak behar ditugu: azpidatziak (batez ere euskaraz ongi dakitenentzat) eta bikoizketa (batez ere euskalduntzen ari direnentzat). Fermin Zabaltza (Iruea)
Bada desberdintasun txiki bat: hizkuntza horiek normalizaturik daude eta estatua d a u k at e. D o r a e m o n e n p e l i k u l a b at , euskaraz, 4 bat astez egon da Irueko zinemetan. Haurrak euskalduntzeko lagungarriagoa ote zen japonieraz ematea, euskarazko azpidatziekin? Ez ote ziren joanen ondoko

Urtekaria 2013

Cargado por

Información del documento

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Urtekaria 2013

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

Aurkibidea

Aurkibidea ........................................................................................................... 3 Hitzaurrea ........................................................................................................... 4

Paul Bilbao Sarria Kontseiluko Idazkari Nagusia

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Ereduak agortu dira; eztabaida, ez

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Ikasle euskaldun eleanitzak sortzen

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Etengabe gora eta geldirik

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Bizkarrezurraren aurka egin du Wertek

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Wert jauna. Gainbehera totalitarioa

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

gutxiago gara (Karmele Ugarrizari)

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Ez ezjakina izatea bezainbeste

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Aldaketa bai, baina ez Wertekin

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Kataluniako gizartearen batasuna arrazoizkoa bada, katalanari esker da

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Osakidetzak ez du Osabide euskaratuko, diru aldetik bideragarria ez delako

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Halaber, Osabidek osasun zerbitzuetako lankideen arteko komunikazio profesionala

Euskalerria irratiaren alde 7.500 sinadura bildu dira

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Arabako hiru kuadrillak euskara teknikariak kendu dituzte, dirurik ezagatik

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Jaurlaritzaren osasun erronkak

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Antolamendu eredu berria, funtsezkoa

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Kultura, inbertsio ahaztua

ditu, etorkizuneko belaunaldiei ondare bat uzteaz

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

EITB: hemendik aurrera zer?

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

D ereduaren aldeko kanpaina hasi dute Nafarroako hainbat udalek

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

Igandeetan, 14 minutu euskarazko albistegiak; eta 65, gaztelaniazkoak

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila