Ortografia2 Galicia

Proxecto Artello
Galego Ortografa 2
Edicin: Carlos L. Medrano Martnez

Ilustracin: Xess Mara Arana Garca e Jos Toms Daz Teijo
Correccin: Beln Rodrguez Surez
Cuberta: Lus V. Panicot
Preimpresin: MACROM
Rodeira-grupo edeb, 2006
Depsito Legal: C.2842-2006
Edicin non-venal
ndice
1. Regras de acentuacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Regras xerais de acentuacin grfica
..............................
Acentuacin grfica en ditongo e en hiato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Acentuacin diacrtica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
3. Casos especiais de acentuacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Verbo + pronome ou artigo. Interrogativos e exclamativos.

Adverbios rematados en mente. Palabras compostas. Estranxeirismos . . .
15
Outros casos de acentuacin problemtica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
4. Uso de b e v . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
5. Uso de h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
6. Uso de j, k, w e y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
7. Grupos consonnticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
bl, br; cl, cr; fl, fr; gl, gr; pl, pr . . . . . . . . . . . . . . . .
35
bc, bd, bn, bs, bt; pc, pn, ps, pt . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
cc, ct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
8. A direse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
9. O guin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
10. A raia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
11. Palabras xuntas e separadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
Substantivos e adxectivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
Adverbios, conxuncins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
12. Maisculas e minsculas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
Ortografa
Regras de acentuacin
Regras xerais de acentuacin grfica
Palabras agudas
Levan acento grfico cando rematan:

En vogal: maz, aqu, caf...
En -n: curmn, xamn...
En -s: infants, comps...
En -ns: curmns, algns...
Non se acentan cando son monoslabas (el, si, non, fe...), cando acaban en ditongo decrecente (cantei, seguiu, ademais, papeis...) ou cando acaban noutra consoante que non sexa -n ou -s (papel, arroz, nariz...).
Palabras graves
Levan acento grfico cando rematan:

En consoante distinta de -n ou -s: fcil, carcter, clmax, alfrez...
En grupos consonnticos distintos de -ns: frceps, bceps, cmping...
En ditongos decrecentes: posbeis, hckey....
Non se acentan cando rematan en vogal, -n, -s ou -ns (mapa, lapis, canon, dolmens...).
Palabras esdrxulas
Levan sempre acento grfico:

pxina, mdico, simptico, psicloga...
Palabras sobreesdrxulas
Levan sempre acento grfico:

entregronllelo, fxovola...
Actividades
1.
Agrupa e ordena as slabas de cada cor para formar dez palabras. Despois analzaas no cadro segundo a sa acentuacin grfica.
ps
ca
ven
ca
mic
dor
res
fes
bam
es
ce
bal
to
tra
n
me
c
pi
di
co
a
ti
lo
tn
da
val
Leva acento grfico?

Palabra
2.
Xustificacin
Si
Non
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
Completa estas oracins escribindo nos ocos correctamente as palabras indicadas. Repara en que
son voces sobreesdrxulas.
(P1, pres. ind. de asegurar + vos + o)
.....................................
: eu non tiven nada que ver co que pasou al.
(P3, pres. ind. de acumular + se + me)
Non podo mis! ..................................... o traballo da casa e aqu non hai quen axude.
(Imperativo singular de amosar + lles + as)
As novas cortinas ..................................... aos teus pais en canto cheguen.

(P6, pret. ind. de devolver + nos + os)
Os cartos ..................................... en canto llelos pedimos.

6
3.
Clasifica en agudas (A), graves (G) ou esdrxulas (E) estas palabras. Despois completa axeitadamente as oracins que as seguen.
louza
....
louz
....
Gstame ese cadro que representa unha campesia galega ...................... e esvelta.
Despois de gardar a ...................... no seu sitio, freguei a cocia.
cagado
....
cgado
Actividades
....
Vou ter que cambiarlle o cueiro ao beb porque est ...................... .

Acabo de ver un ...................... nese regato.
ananas
....
anans
....
Os bonsais son unhas rbores ...................... que poden alcanzar un gran valor.
Gstame facer zumes mesturando varias froitas: laranxa, ...................... , pomelo...
revlver
....
revolver
....
Ela estivo a ...................... nos meus papeis e agora non atopo ese documento.
O ...................... do bandido quedou sen balas e tivo que se render.
son
....
soan
....
As voces desta coral ...................... de marabilla.

O vento ...................... adoita ser quente.
cbala
....
cabala
....
Montaron unha gran ...................... para conseguir a destitucin do ministro.

Aqu est o peixe grellado: para min a ...................... e para ti os xurelos.
area
....
rea
....
A ...................... desta praia das mis finas e brancas que vin nunca.
O helicptero buscou os desaparecidos nunha ...................... de mis de 200 km cadrados.
temper
....
tmpera
....
tempera
....
Eu antes pintaba moito con acuarelas, mais agora prefiro a ...................... .

Podes pousar a cunca co leite quente preto da fiestra para ver se ...................... .
Os expertos din que, debido calor, este ano o vio ter unha maduracin ...................... .
7
Actividades
4.
Escribe o nome dos elementos debuxados. Ten en conta que en todos os casos debes usar palabras
con acento grfico.
Escribe oracins combinando con sentido as palabras anteriores. Coida a acentuacin grfica.
5.
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
Pon os acentos que faltan neste texto.

Os outros enmudeceron ao ver como treman as pequenas mans da muller mentres agarraba con forza o revolver. Niso disparuselle un tiro contra o teito e os tres comezaron a dar gritos alporizados.
En medio da confusin, o tal Delmiro aproveitou para liscar por detras dos sofas cara porta exterior
e botarse escaleiras abaixo.
Rosia sau aloucadamente tras del coa arma na man e sentiuse nas escaleiras a detonacin, multiplicada polo eco dun par de disparos. Despois a moza volveu entrar s carreiras, pechou a porta dun golpe, pasou todos os ferrollos e asomouse ao balcon, desde onde volveu a descargar dous ou tres tiros
mis contra o tal Delmiro cando intentaba sar pola porta principal en direccin ra, coxeando ostensiblemente. Logo, muda de estupor, entrou na sala outra vez, achegouse ao telefono e, sen deixar
de apreixar coa man dereita o revolver, marcou coa esquerda o numero da polica.
S acertou a dicir o enderezo e unhas palabras confusas. Despois rompeu a chorar e deixouse caer no
sofa, alentando con dificultade e tremendo de axitacin, mentres permaneca inmobil e palida coma
unha estatua de marmore.
Gonzalo Navaza, Erros e Tnatos
Acentuacin grfica en ditongo

O ditongo o encontro de das vogais na mesma slaba: piano
(pia-no)
Os ditongos levan acento grfico segundo as regras xerais de
acentuacin. O acento grfico sitase sempre na vogal aberta
(a, e, o).
ancin (aguda)
piano (grave)
dilogo (esdrxula)
Ortografa
Excepcin:
Non levan acento grfico as palabras agudas rematadas en

ditongo decrecente: vogal aberta (a, e, o) + vogal pechada (i,
u); ou das vogais pechadas (i, u).
adeus (aguda)
viviu (aguda)
Acentuacin grfica en hiato

O hiato o encontro de das vogais en slabas distintas: ocano
(o-c-a-no)
Os hiatos formados por das vogais abertas (a, e, o) acentanse
seguindo as regras xerais de acentuacin.
ocano (esdrxula)
faran (aguda)
Os hiatos formados por unha vogal aberta (a, e, o) tona e outra
pechada (i, u) tnica levan acento grfico na vogal pechada tnica (anda en contra das regras xerais de acentuacin):
alegra (grave)
bal (aguda)
Os hiatos formados por das vogais pechadas (i, u), sendo a segunda tnica, levan acento grfico na segunda vogal (anda en
contra das regras xerais de acentuacin):
muo (grave)
posur (aguda)
Actividades
6.
Ordena as slabas de cada cor para formar seis palabras. Escrbeas na tboa e sublia de azul os ditongos e de vermello os hiatos que conteen. Despois xustifica por que levan acento ou non.
gr
se
mo
mu
des
fa
nu
pois
la
rei
da
le
Leva acento grfico?

Palabra
7.
8.
Xustificacin
Si
Non
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
......................
....
....
..............................................................................................................
Pronuncia as palabras de cada par: a primeira contn un ditongo e a segunda, un hiato. Consulta
un dicionario se o precisas e forma con cada par unha oracin.
saia - saa
.................................................................................................................................................................
pais - pas
.................................................................................................................................................................
recua - reca
.................................................................................................................................................................
coido - codo
.................................................................................................................................................................
Pon os acentos grficos que faltan nestas oracins. Todos afectan a ditongos ou hiatos.
En non queria destruir o teu castelo de area. Foi un accidente. Perdoame.
O meu tio Luis, que psiquiatra, est a estudar os efectos terapeuticos dos deportes nauticos.
Eu non sabia que a raia de Holanda fose tan ancia.
O meu amigo Xoan viviu en Suiza moitos anos e despois volveu a Galicia.
A el doelle a miudo a cabeza por culpa do ruido que sempre hai na sua rua.
Hai unha grande expectacion na sala onde se celebra o xuizo contra esa estrela do beisbol.
10
Ortografa
Acentuacin diacrtica
Sen acento
Con acento
a (artigo; pron. tono; preposicin)

as (artigo; pron. tono)
besta (animal)
bola (peza de pan)
ca (conxuncin)
cas (preposicin)
cha (che + a)
chas (che + as)
co (con + o)
cos (con + os)
compre (de comprar)
compren (de comprar)
da (de + a)
das (de + as)
do (de + o)
e (conxuncin)
fora (de ser ou de ir)
ma (me + a)
mas (me + as)
mais (conxuncin)
no (en + o)
nos (pronome tono)
o (artigo; pronome tono)
os (artigo; pronome tono)
oso (animal)
pe (letra)
pola (galia; por + a)
por (preposicin)
presa (dique, prendida)
se (conxuncin; pronome tono)
so (preposicin)
te (pronome tono; letra)
ven (de ver)
ves (de ver)
vos (pronome tono)
(a + a artigo; das aves)

s (a + as artigo; das aves; da baralla)
bsta (arma antiga)
bla (esfera, pelota)
c (conxuncin ca + artigo a)
cs (conxuncin ca + artigo as)
ch (plana)
chs (planas)
c (conxuncin ca + o)
cs (conxuncin ca + os)
cmpre (de cumprir)
cmpren (de cumprir)
d (de dar)
ds (de dar)
d (compaixn, loito; nota musical)
(de ser)
fra (adverbio)
m (mala)
ms (malas)
mis (adverbio)
n (atadura)
ns (pron. tnico; ataduras)
(a + o)
s (a + os)
so (do corpo)
p (do corpo)
pla (rama)
pr (poer)
prsa (apuro)
s (sede eclesistica; imperat. de ser)
s (adv. e adx. )
t (infusin)
vn (de vir)
vs (de vir)
vs (pron. tnico)
Actividades
1.
Asocia os elementos debuxados en crculos da mesma cor e escribe con cada par unha oracin. Ten
en conta que debes nomealos con palabras da pxina anterior (con ou sen acento diacrtico).
Oracins
12
............................................................................................................................... ..................................................
............................................................................................................................... ...................................................
............................................................................................................................... ...................................................
............................................................................................................................... ...................................................
............................................................................................................................... ...................................................
............................................................................................................................... ...................................................
2.
Transforma estas oracins poendo todo en singular. Sigue o modelo resolto e coida a acentuacin diacrtica.
Eses rapaces tamn van s festas.
Ese rapaz tamn vai festa.
Actividades
Os meus sobrios veen visitarme cada semana.
...........................................................................................
Eses amigos meus son avogados.
...........................................................................................
Por que non vides nunca a Vigo en tren?
...........................................................................................
Eles dan dieiro para calquera acto benfico.
...........................................................................................
3.
Escribe unha pregunta que dea sentido a cada unha destas respostas. Presta atencin s palabras
con e sen acento diacrtico.
............................................................................. ?
............................................................................. ?
As das.
Ven bastante mal.
............................................................................. ?
............................................................................. ?
s das.
Vn bastante mal.
............................................................................. ?
............................................................................. ?
Fora Carme.
Compre outra, si.
............................................................................. ?
............................................................................. ?
Fra, Carme.
Cmpre outra, si.
13
Actividades
4.
Completa as oracins coas palabras adecuadas de cada par. Repara no uso do acento diacrtico.
mais - mis
Necesito .......................... faria. Con esa non chega para facer a empanada.
Eu cheguei cita puntual, .......................... Antn atrasouse media hora.
cha - ch
Manuel Mara , se cadra, o poeta mis recoecido da Terra .......................... .

Dixame a ta bicicleta, que xa .......................... devolvo pola tarde.
presa - prsa
A proxectada construcin dunha .......................... neste ro pon en perigo a flora e a fauna da zona.
Sntoo, teo moita .......................... e, por iso, non podo seguir de parola contigo.
vos - vs
..........................
fostes os responsables do que ocorreu, as que debedes desculparvos.
Eu xa .......................... dixera que esa alfombra era pequena: agora hai que ir devolvela.
se - s
..........................
volves cedo, anda poderemos ir ao cine s oito e media.
..........................
bo e vai axudar a teu pai a limpar os baos.

nos - ns
Eles xa .......................... dixeran que poda chover. Non sei por que non trouxemos os paraugas.
Creo que esas flores son para .......................... , polo noso aniversario de voda.
5.
Pon os acentos diacrticos que faltan neste texto.

Un da daqueles aparceme na casa un dos pastores do meu gando que me di que ven a todo correr
porque ao pe da Rocha do Corvo apareceu un estranxeiro que, sen mais nin mais, al lle botou man as
mais ben mantidas vacas do rabao e arramplou con elas como quen leva algo que lle pertence. Trataron os coidadores de llo impedir e emprendeuna a paus con eles con tal furia que deixou no campo
por mortos a mais da metade. Quentuseme entn o xenio e, sen pensalo das veces, agarrei a lanza
e marchei a carreira para lle parar os pes ao ladrn. Vino como afalaba un par de becerrias de curvados cornos e berreille de lonxe: Prate a, condenado, que te atraveso!.
Xos Manuel Martnez Oca, Outono na illa
14
Ortografa
Casos especiais de
acentuacin
Verbo + pronome ou artigo
Cando os verbos levan pronomes enclticos, no tocante acentuacin grfica

comprtanse coma se fosen unha soa palabra.
recibraa (palabra esdrxula: recibira + a)
fixronllela (palabra sobreesdrxula: fixeron + lles + a)
Se se utiliza a combinacin verbo + formas lo(s), la(s) do artigo (2.a forma),
acentase tamn coma se fose unha nica palabra.
bebra-la auga (palabra esdrxula:
beberas + -la)
As formas verbais que levan acento diacrtico manteno cando van seguidas
dunha forma tona do pronome.
lle, a
d do / dme / dlle
Interrogativos e exclamativos
Os pronomes e os adverbios interrogativos que, quen, cal, onde, cando, como e

canto non se acentan en interrogativas
e exclamativas directas.
Que queres?
Cando vs?
Que desgraza!
Tampouco se acentan esas formas cando introducen interrogativas indirectas.
Pregntalle cando volver.
Dime cal .
Excepcin: cando sexa preciso para
evitar posibles ambigidades, acentanse as formas de pronomes e adverbios interrogativos.
Eu xa sei qu hai. (o que hai)
Eu xa sei que hai. (que si hai)
Palabras compostas
Non mantn o acento grfico o primeiro

termo das palabras compostas xa soldadas sen guin.
Riotorto
fervellasverzas
balonmn
Mantn o acento grfico cada elemento
das palabras compostas unidas por guin.
terico-prctico
os-noroeste
ingls-galego
Adverbios rematados en -mente
Os adverbios rematados en -mente non

levan acento grfico por se tratar de palabras graves rematadas en vogal.
comicamente
comunmente
inutilmente
No caso de apareceren varios adverbios
rematados en -mente coordinados, esta
terminacin s aparece no derradeiro, e
os anteriores manteen o seu acento.
cmoda e facilmente.
Estranxeirismos
As palabras tomadas de linguas estranxeiras de uso mis corrente seguen as regras xerais de acentuacin.
Agudas Graves
Esdrxulas
ballet
pizza
hndicap
verm
bisbol prkinson
Actividades
Transforma os enunciados que che damos en estruturas de verbo + pronome(s) tono(s) ou de
verbo + 2.a forma do artigo. Sigue os exemplos resoltos e coida a acentuacin grfica.
Casos especiais de
acentuacin
1.
2.
16
Verbo + pronome(s) tono(s)
Verbo + 2.a forma do artigo
fixeron + (a os nenos) + (a cea)
non perdas + (as chaves)
fixronllela
non prda-las chaves
pasa + (o baln)
ti fars + (a cama)
...........................................
...........................................
gardo + (a vs) (os cadernos)
sabes + (a resposta)?
...........................................
...........................................
resolvern + (o problema)
hai que apagar + (o ordenador)
...........................................
...........................................
escoita + (a cancin)
fixeras + (a comida)
...........................................
...........................................
Explica brevemente a diferenza de significado entre estes pares de oracins. Repara en que o
acento sobre o pronome interrogativo axuda a evitar ambigidades.
Dille que sabes.
............................................................................................................................... .............
Dille qu sabes
............................................................................................................................... .............
Pregunta quen quere.
............................................................................................................................... .............
Pregunta qun quere.
............................................................................................................................... .............
Ela non dixo que quera.
............................................................................................................................... .............
Ela non dixo qu quera.
............................................................................................................................... .............
Pregntalle cando pode.
............................................................................................................................... .............
Pregntalle cndo pode.
............................................................................................................................... .............
3.
Resolve este encrucillado, composto por estranxeirismos con acento grfico. Dmosche as vogais
acentuadas como axuda.
Casos especiais de
acentuacin
Actividades
Conforme a un modelo ou padrn

comn.
Peza de vestir masculina de chaqueta e pantaln que se emprega en festas e actos sociais mis ou menos solemnes.
No deporte do esqu, carreira en descenso na que os esquiadores deben
pasar obrigatoriamente, en zigzag,
por uns espazos chamados portas.
Tipo de motor de combustin.
Membro dun grupo de malfeitores,
xeralmente armados, que cometen
delitos.
Utensilio en forma de v que, lanzado con movemento xiratorio, volve ao lugar de partida.
Merenda campestre, xeralmente
nunha viaxe ou excursin.
Aquilo que non se pode tocar ou do
que non se pode falar.
Categora deportiva para rapaces
con idades comprendidas, aproximadamente, entre os 17 e os 20 anos.
Local pblico onde se representan espectculos musicais ou de baile e os
clientes poden tomar bebidas, cear,
bailar...
Completa as seguintes oracins coas palabras do encrucillado anterior. Coida a acentuacin

grfica.
Xa temos todo listo para o ........................ : a tortilla de patacas, a neveira porttil, o mantel...
Aquel vello bosquimn australiano un experto no lanzamento de ........................ .
Estou moi contento co meu coche de motor ........................ : consome moi pouco.
O que mis me gustou do ........................ ao que asistimos onte foi o ambiente e a msica.
Aquela pelcula policial trataba sobre a vida dun clebre ........................ norteamericano.
Xon alugou un ........................ para asistir cea de gala na residencia do embaixador.
As probas que me fixeron na ptica son as propias dunha revisin ocular ........................ .
A esquiadora suza Sonia Nef foi terceira na proba de ........................ .
Non fales do cancro na casa de Anxo: ese un tema ........................ .
O noso equipo de baloncesto quedou subcampin provincial na categora ........................ .
17
Actividades
Casos especiais de
acentuacin
4.
Ofrece o adverbio rematado en mente que corresponde a cada un dos seguintes adxectivos. Coida a acentuacin grfica.
Adverbio en mente
Adxectivo
xil
....................................
rpida
....................................
fcil
....................................
mecnica
....................................
corts
....................................
ltima
....................................
momentnea
....................................
....................................
econmica
Completa agora estas oracins cos adverbios anteriores correctamente escritos.

Antes mallbase o cereal man, pero agora ese proceso faise ................................ .
Onde andar Xaqun? ................................ non o vexo por aqu.
Quero conseguir un traballo para ser ................................ independente dos meus pais.
Hoxe estivemos .................................. sen luz porque houbo unha avara no tendido elctrico.
Se queres que eu sexa educado e correcto contigo, ti tamn debes tratarme .................................. .
Debemos sar .................................. do edificio: acaba de soar a alarma de incendios.
Gstame ir ao zoolxico e ver como os monos ruben .................................. polas rbores.
Co meu coche novo aparco moi .................................. porque moi pequeno e manexable.
5.
Escribe estas oracins corrixindo todos os erros de acentuacin grfica que conteen.
Esa camiseta de balncesto eme moi grande. Qu pensas ti?
............................................................................................................................... ................................................................
Primeiro usa ti o afalapis e despois pasallelo aos teus compaeiros.

............................................................................................................................... ................................................................
Qu sorte! Este camping bosimo. Difcilmente atoparemos outro mellor por aqu.
............................................................................................................................... ................................................................
A eles dalles vergonza pedirche o teu dicionario aleman-galego. Deixasllelo?

............................................................................................................................... ................................................................
Non sei qu facer. Irei ao curso de windsurf ou ao de linguaxe xuridico-administrativa?

............................................................................................................................... ................................................................
Por qu non paras quieto nun sitio? Non sexas frvellasverzas.

............................................................................................................................... ................................................................
Hoxe podemos ir de picnic praia do Lago. Soavos ese sitio? Qu vos parece a idea?
............................................................................................................................... ................................................................
18
Outros casos de acentuacin

problemtica
En galego...
Son agudas
Son graves
Son esdrxulas
alfil
chofer
cepeln
popurr
quefir
radar
sonar
acne
albumina
argon
arquidiocese
stur
atmosfera
brber
celtibero
ciclope
conclave
cuadriga
diocese
elite
hemiplexa
heroe
ibero
karate
lgur
medula
msil
neon
paraplexa
parasito
paxaro
pelicano
pnsil
pentecoste
prnsil
rptil
tmil
tetraplexa
txtil
traquea
vertixe
xermolo
aerlito
alvolo
amlgama
andino
aurola
bronquolo
cardaco
cengo
dcatlon
elctrodo
electrlito
endcrino
espcime
gladolo
isbara
boe
olimpada
pntatlon
perodo
perstilo
petrglifo
rcino
rubola
trmite
termstato
tratlon
xerglifo
xlgaro
Casos especiais de
acentuacin
Ortografa
19
Actividades
Agrupa e ordena as slabas da mesma cor ata formar seis palabras. Despois pronnciaas en voz alta e clasifcaas segundo sexan graves ou esdrxulas.
Casos especiais de
acentuacin
6.
ce
tlon
til
dio
das
mos
te
tx
ra
fe
tr
lim
at
li
se
Graves: ............................................................................................................
Esdrxulas: ............................................................................................................
Completa estas noticias de xornal coas palabras anteriores. Coida a sa acentuacin grfica.
A Xunta concederalles axudas aos traballadores afectados polos expedientes de
suspensin de contratos das empresas do
..................... e da confeccin de Galicia.
Benedito XVI acepta a renuncia de Gea Escolano como bispo da ..................... de Mondoedo-Ferrol.
Galicia Hoxe (6-6-05)
O barcelons Carlos Gil, en categora masculina, e a madrilea Ana Burgos, na feminina, proclamronse onte campins de
Espaa de ..................... .
A Universidade Internacional Menndez

Pelayo (UIMP) reuniu esta semana en Santander algunhas das primeiras autoridades
cientficas sobre Titn, a la xigante de Saturno, o nico satlite do Sistema Solar
que ten ..................... .
7.
20
O Celta retorna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . da Primeira

tras gaar por 1-3 en Xerez, s un ano despois de perder a categora.
Hoxe comezan en Salamanca as XXXVI

..................... Internacionais de Fsica.
Pon os acentos grficos que faltan nestas oracins. Despois leas en voz alta correctamente.
O ex-campin mundial de decatlon ten graves problemas cardiacos.
O heroe da pelcula que vin onte era o soldado celtibero que levaba a cuadriga do emperador.
O chofer do autobs accidentado non ten tetraplexia, senn unha lesin na traquea.
El non entende nada de paxaros: dxome que ese xilgaro era un pelicano.
O que vimos no ceo non foi un misil, senn un meteorito que penetrou na atmosfera terrestre.
O meu profesor de karate tivo unha lesin na medula e agora padece hemiplexia.
Esa arqueloga un experta en petroglifos galegos e en xeroglifos exipcios.
O meu vecio, o bilogo, ten unha conversa moi anodina: s fala de reptiles e de termites.
Ortografa
Uso de b e v
sase b
sase v
1. En interior de palabra, despois de m:

lombo, cambiar, pomba...
1. En interior de palabra, despois de b,

d e n: obvio, advertir, inverno...
2. En todas as formas dos verbos rematados

en -bir (escribir, recibir, rubir, prohibir,
subscribir...): escribo, recibas, rubir,
prohibiron...

en -servar (reservar, conservar...) e -versar
(conversar, terxiversar...): reservade, conservo, conversaron...
Excepcin:
vir, vivir, servir e os seus derivados.

en -bur (atribur, distribur, contribur...):
atribun, distribes, contribuirn...
4. En todas as formas dos verbos beber, caber, deber, haber, lamber, saber e sorber:
bebo, coubo, deber, lamba...
5. Nas terminacins do copretrito (pretrito imperfecto) de indicativo dos verbos
da 1.a conxugacin: falaba, cantabas, bailabamos...
6. Nas palabras que comezan por bu-: bubela, bufanda, buscar, budista, burla...
Excepcin:
vulgo, vulnerar, vulto, vulva, vurullo

e os seus derivados.
7. Nos casos en que o son [b] vai seguido
doutra consoante: branco, pblico, sbdito, absterse...
Excepcin:
acivro, vrego e ovni.

8. Nas palabras cos prefixos biblio- (libro),
bi- ou bis- (dous), bio- (vida), sub- (baixo): bibliografa, bimotor, bioloxa, subatmico...
9. Nas palabras derivadas ou compostas
doutras que tamn se escriben con b:
polbo polbeira, brazo antebrazo...
10.Por criterios etimolxicos, en: abel, autombil, bafo, balde, baleiro, beira, billa,
bolboreta, biscao, fibela, gabia, gabin,
marabilla, mbil, nobelo, polbo, rebentar, ribeira, trobar, trobador, Xabier e os
seus derivados.
3. En toda a conxugacin dos verbos estar,

ir, ter, servir, ver, vir e vivir: estiven, vou,
tivera, vexas, vivn...
Excepcin:
o copretrito do verbo estar (estaba,

estabas...).
en -ver (absolver, ferver, mover, ver, volver...): absolveron, ferva, moveu, vers...
Excepcin:
beber, caber, deber, haber, lamber,

saber, sorber e os seus derivados.
5. Nos nomes dos nmeros: nove, vinte, vinte e un...
6. Nos adxectivos rematados en -ave, -avo/a,
-eve, -evo/a, -ivo/a: grave, oitavo, leve, nociva...
Excepcin:
rabe.
7. Nas palabras que comezan por di-: divagar, divino, dividir, diversin...
Excepcin:
dibsico/a.
8. Nas palabras co prefixo vice- (cargo de
rango inferior) ou co sufixo -voro/a (comer): vicepresidenta, insectvoro...
doutras que tamn se escriben con v:
inverno invernadoiro, vento papaventos...
10.Por criterios etimolxicos, en: acivro, av,
avoa, avogado, caravel, chuvasco, covarde, Cristovo, escarvar, escaravello, Estevo,
esvelto, garavanzo, gravar, gravata, pavilln, trevo, varanda, varredor, varrer, vasoira, vermello, verniz, verza, voda, voitre,
vulto, xavelina e os seus derivados.
Actividades
Uso de b e v
1.
Indica, co nmero adecuado, que regra de uso de b ou v afecta s palabras destacadas destas
oracins.
Meu pai fixo vinte buratos co seu trade.
.....
.....
Despois do accidente, sinto unhas dores leves no brazo dereito.

.....
.....
O vicepresidente dixo que se prohibira fumar durante as roldas de prensa.

.....
.....
Onte fun ver ao porto un submarino ingls.

.....
.....
Ese ancin divrtese moito xogando co seu bisneto.

.....
.....
Na mia factura de telfono haba dez chamadas interprovinciais.

.....
.....
Algns inventos contriburon enormemente ao progreso da humanidade.

.....
.....
O karateka galego dixo que anda conserva forzas para o ltimo combate.
.....
2.
.....
Completa con b ou v segundo convea. Repara en que os ocos sempre estn en verbos.
O nufrago descri.... iu aos periodistas como sobre.... i.... iu naquel illote durante tres semanas.
Eu creo que con.... ersar con el resol.... era o problema, pero Ana di que non ser.... ira para nada.
Por sorte, onte reser.... ei os dous ltimos cuartos que ha.... a libres nese hotel.
Non conci.... o como eles me atri.... en a min esas palabras: eu nunca dixen tal cousa.
Con.... n que vos inscri.... ades nese curso de ioga canto antes.
O presidente dixo que non sa.... a que o seu conselleiro mal.... ersara fondos pblicos.
Eu s inter.... n na reunin para dicir que subscri.... a por completo as palabras de Paula.
O qumico disol.... eu os compoentes en auga e logo distri.... uu a mestura en tubos de ensaio.
Clasifica os verbos anteriores segundo leven b ou v. Anota as formas de infinitivo.
22
Verbos con b
Verbos con v
........................................................
........................................................
........................................................
........................................................
Actividades
Resolve este encrucillado. Xa puxemos as letras b ou v como axuda.
Uso de b e v
3.
V
B
V
B
V
Franxa de terra que est ao lado

dun ro, dun lago ou do mar.
rbore silvestre con espias na
marxe das follas que se usa moito como adorno no Nadal.
Que carece de distincin ou de
gusto, ordinario.
Elevacin na superficie de algo
ou dureza no interior dalgunha
cousa.
Herba que xeralmente ten as follas agrupadas de tres en tres.
Que delgado e de boa figura.

Persoa que ten como profesin
aconsellar en asuntos relativos
xustiza e defender os intereses
dalgunha das partes que interveen nun xuzo.
Que causa admiracin por ter calidades ou caractersticas superiores s dos demais.
Que non contn nada no seu interior.
Froito seco comestible.
Completa agora coas palabras anteriores estas oracins.

Aproveitei un bal ..................... para gardar todas as mantas.
O meu ..................... decidiu recorrer a sentenza do xuz.
Non escaches as ..................... cos dentes, que anda vas romper un.
Sen dbida, a pera que mis me gusta As vodas de Fgaro de Mozart: parceme unha obra
..................... .
Non aconsellable acampar na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do ro porque nesta poca do ano adoita haber
asolagamentos.
A meu pai van quitarlle no hospital un ..................... de graxa que ten nas costas.
Se atopas un ..................... de catro follas, grdao porque din que d boa sorte.
O costume de usar plas de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . no Nadal pode poer en perigo a supervivencia deste
arbusto.
Cristovo moi ..................... : sempre est cuspindo e dicindo barbaridades.
Ela ten unha figura tan ..................... que podera traballar de modelo de pasarela.
23
Actividades
Uso de b e v
4.
Indica a slaba que falta nestas palabras cruzadas. En cada caso, esta slaba leva b ou v.
a
oi
ta
.........
des
bol
ab
no
sor
go
.........
no
.........
ab
re
ta
sol
tar
.........
de
.........
lo
gra
.........
da
niz
cin
r
a
Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, as palabras anteriores.

..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
5.
Pon b ou v nos ocos segundo corresponda.

A. . . . riuse o semforo e pisei o acelerador ata o fondo. O motor ruxiu como as . . . . estas cando estn en
celo. Metn a segunda e agarrei con forza o . . . . olante; non se deron conta ata que esti. . . . en enri. . . . a deles. Non ti. . . . eron tempo nin de mo. . . . erse; le. . . . antaron aire as sas mans mara. . . . illosas intentando
determe, pero xa era intil. Tireime a eles como me tira. . . . a ne. . . . e da montaa, sa. . . . endo que durara pouco, que deseguida todo estara porco e enlurdiado.
E as foi. Agora . . . . ostede faga o que queira. Entn dixronme que s tia das sadas: ou a cadea por
criminal ou o manicomio por tolo. A mia muller pensou que isto era mellor e dixo o que lle mandou
o a. . . . ogado. A min tanto me da. . . . a, as que calei. comezo ela . . . . ame . . . . er todos os das de . . . . isita,
e despois cada ....ez menos. E agora ....ostede, despois de tantos anos, empase en . . . . otarme fra, para que refaga a mia . . . . ida, di, pero, que . . . . ida? A min s hai unha cousa que me apetece . . . . ol. . . . er
facer.
. . . . ostede no. . . . o, doutor, e unha . . . . oa persoa: para comigo a falar e a . . . . otar un cigarro. Por iso lle
quera contar todo isto antes de marchar, para que despois non se diga...
Marina Mayoral, Querida amiga
24
Actividades
Completa as oracins coa palabra adecuada de cada par.
bestiario - vestiario
Nese ..................... medieval aparecen seres como a harpa, o dragn, o unicornio...

O adestrador e os xogadores, reunidos no ..................... , estudaron a tctica para o segundo tempo.
Uso de b e v
6.
rabo - ravo
Na nosa horta temos cebola, tomate, ..................... e leituga.

O ..................... axdalle ao gato a manter o equilibrio nos seus saltos.
bobina - bovina
Vai ferraxara e compra unha ..................... de arame de aceiro.

A peste ..................... provocou a morte de milleiros de vacas en moitos pases.
cabo - cavo
O ..................... cumpriu ao p da letra as ordes do sarxento.

Se queres ..................... eu os buratos e despois ti plantas as rbores.
No ..................... Tourin hai un fermoso faro.
balor - valor
A froita xa ten ...................... e cheira mal: hai que tirala.

O ...................... deste apartamento aumentou moito desde que o comprei.
rebelar - revelar
Que non se che ocorra ...................... a ningun o meu segredo.

Manuel dixo que non atura mis e que hoxe se vai ...................... contra o seu xefe.
ben - ven
Fun ptica cos meus avs e agora eles, coas sas lentes novas, ...................... moito mellor.
Parceme ...................... a ta proposta. Penso que debemos facer o que dis.
baga - vaga
Os meteorlogos descartan que este ano se produza unha ...................... de calor como a do 2003.
Teo unha ...................... idea do que puido ocorrer al, pero prefiro que mo contes ti.
Helena a persoa mis ...................... que coezo. Nun mes foi incapaz de rematar ese traballo.
Mia nai fai un saboroso licor coas ...................... do sabugueiro.
25
Actividades
Uso de b e v
7.
Asocia, con frechas, cada palabra co seu significado (ou significados) e despois crea oracins para
cada caso.
bela
vela
Peza de lona ou tea resistente usada para recibir o vento e facer avanzar unha embarcacin.
Fermosa, que resulta agradable e harmoniosa nas formas.
abalar
avalar
bate
vate
.........................................................................................................................................................................................
Mover, axitar ou facer oscilar unha cousa sen cambiala de lugar.

Darlle a algun a garanta de pagar en caso de que non poida facelo o que est obrigado.
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
Aquel que fai vaticinios, adivio, profeta.

Pau usado nalgns deportes, como o bisbol, para golpear a pelota.
botar
votar
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
Dar ou emitir un voto.

Tirar ou lanzar unha cousa mediante impulso.
baln
valn
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
De Valonia (Blxica) e modalidade do francs falada nesta zona.

Pelota grande que se utiliza en varios deportes.
nabal
naval
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
Terreo plantado de nabos.

Relativo aos barcos e navegacin.
bago
vago
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
Sen precisin, sen detalle.

Uva, considerada individualmente.
Que non amigo de traballar, preguiceiro, lacazn.
26
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
Ortografa
Uso de h
sase h
Non se usa h
1. En todas as formas de verbos como haber,

habitar, habituar, herdar, homenaxear,
honrar, hospedar e humillar: hai, habitaba, herdou, honrade...
1. Por criterios etimolxicos, en: achar, a,

ata ou at, baa, encher, ermida, ermo, inflar, inchar, irmn, ombro, oco, orfo, so,
ovo, trun, vela e os seus derivados.
2. Nas palabras que comezan polos prefixos

gregos: hex- ou hexa- (seis), hept- ou
hepta- (sete), hendeca- (once), hect- ou
hecta- (cen), helio- (sol), hemi- (metade), hemo- ou hema- (sangue), hetero(diferente), homo- (idntico), hipo- (cabalo), hipo- (baixo), hiper- (superior ou
moito), hidro- (auga), hipno- (sono),
hepat- (fgado): helistato, hemiciclo,
heptaslabo, hectmetro, heterodoxo, hidroloxa...
3. Nas palabras que comezan por hum-: hmido, humilde, humano...
Excepcin:
mero.
4. Nas palabras que comezan por horr- ou
por hosp-: horrible, hospital, hspede...
5. Na palabra alcohol (anda que tamn se
admite alcol) e nos seus derivados: alcohlico, alcoholemia...
6. En moitas interxeccins: ah, bah, boh, eh,
ho, hurra, oh, ouh...
Excepcin:
ai, ola, ei.

doutras que tamn se escriben con h:
habitar deshabitar, home xentilhome...
8. Por criterios etimolxicos, en palabras como: harn, harmona, harpa, hasta (pau,
corno), hedra, Helena, hlice, helmo, Henrique, herba, hind, hirto, histeria, home,
hora, horta, hoxe e os seus derivados.
Actividades
1.
Identifica, co nmero adecuado, que regra de uso de h afecta s palabras destacadas destas
oracins.
Uso de h
Era normal que aquel lugar estivese deshabitado: ningn ser humano podera sobrevivir al.
.....
.....
Xon fixo un esforzo sobrehumano para superar os seus problemas de alcoholismo.

.....
.....
Ah! Xa lembro! A rapaza que te chamou por telfono foi Helena.

.....
.....
Esvarei no chan do hipermercado porque o fregaran e estaba hmido.

.....
.....
Hai dous das que Marta est no hospital cunha perna rota.
.....
.....
O meu curmn herdou un terreo dunhas duascentas hectreas.

.....
2.
Ordena as slabas de cada cor ata formar oito palabras distintas. Despois clasifcaas na tboa que
che damos e ofrece outras novas con cada prefixo.
dro
ni
lios
te
ti
he
no
zar
no
pa
co
mo
mo
ti
pio
te
ra
glo
hi
ro
go
he
pia
mia
hep
do
te
Co prefixo
hepta- (sete)
he
bi
hip
ho
na
xo
he
Co prefixo
helio- (sol)
Co prefixo
hidro- (auga)
Co prefixo
hipno- (sono)
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
Co prefixo
homo- (igual)
Co prefixo
hetero- (diferente)
Co prefixo
hepat- (fgado)
Co prefixo
hemo- (sangue)
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
28
.....
Actividades
Pon h onde sexa necesario.
Ao cruzar o . . . . areal de novo se lle foi un esguello ao . . . . eroe para as tboas que podrecan medio enterradas na lama da ribeira. A sa cncava nave de moitos bancos, perdida a pintura e chea
de fendas, languideca entre cheiros de bre. . . . a e marusa, afastada das demais embarcacins
de curvadas pro.... as que esperaban o momento de se faceren de novo ao mar.
Uso de h
3.
Disque acaba de chegar unha nau fenicia comentoulle de pasada Filetio. Contronme que
veen das illas do Ocano, mis al das Columnas de .... rcules.
Bo. . . . , e onde est fondada entn? botoulle Ulises unha ollada interrogativa ao . . . . orizonte mario.
Non sei, a min dxomo Eumeu encolleu os .... ombros o boieiro.
As illas do Ocano suspirou o .... eroe cuns suaves movementos de cabeza arriba e abaixo.
Vela.... , Filetio, uns sitios nos que deixei parte da mia .... alma.
Xos Manuel Martnez Oca, Outono na illa
4.
Rodea cun crculo a voz correcta de cada par.

baa - baha
taitiano - tahitiano
transente - transehnte
formign - hormign
filarmnica - filharmnica
inspito - inhspito
cacauete - cacahuete
tafur - tahr
bafo - baho
exuberante - exhuberante
ule - hule
almofada - almohada
Completa estas oracins coas palabras correctas anteriores.

Convn poer na mesa un mantel de ....................... , as protexemos mellor o verniz da madeira.
Non me gusta a cidade: parceme un lugar ....................... cheo de monstros de ....................... .
Cando o noso barco fondeou na ....................... puidemos ver a ....................... vexetacin da costa.
Non xogues ao pker con Emilio: un
.......................
e vas quedar sen cartos.
Comn ....................... na cama e agora teo a ....................... chea de cascas.

Un dos violinistas da Orquestra ....................... de Galicia ....................... .
Vai tanto fro na ra que o ....................... da respiracin dos ....................... parece fume.
29
Actividades
5.
Escribe a slaba que falta nestas palabras cruzadas. Poden levar h ou non.
Uso de h
co
pre
.........
.........
dra
to
ria
mi
te
ren
se
guer
.........
da
ria
te
.........
.........
char
na
men
bro
.........
tal
fo
vo
da
gar
.........
na
ro
r
pro
co
.........
bir
ti
bir
co
.........
mo
p
a
Crea oracins nas que introduzas algunhas das palabras anteriores.
6.
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................
Escribe estas oracins corrixindo os erros no uso de h que conteen.

Hola Carme! Xa hora de comer. Queres que che prepare uns hovos?
............................................................................................................................... ................................................................
Parceme desonesto que lle proibas facer iso ao teu hirmn cando ti o fas sempre.
............................................................................................................................... ................................................................
Ai xa corenta minutos que o cnsul ind ten impo: creo que mellor levalo ao hospital.
............................................................................................................................... ................................................................
Xos Enrique caeu xusto ah e agora ten o hmero roto e outros hosos fisurados.
............................................................................................................................... ................................................................
30
Ortografa
Uso de j, k, w e y
As consoantes j, k, w e y non pertencen ao alfabeto galego. A
maior parte das palabras procedentes doutras linguas que levan estas letras
adaptronse ao noso alfabeto (kiosco quiosco, yacht iate, walkyria valquiria...). Non obstante, algunhas palabras de orixe fornea anda conservan
estas grafas: hckey, show, judo...
Levan j
Levan k
jazz
jeep
jockey
judo
judoka
jumbo
jnior
anorak
bikini
bnker
burkinense
crack
cricket
folk
frankfurts
hckey
jockey
judoka
kafkiano
kaiser
kamikaze
kanaka
kantiano
kantismo
kappa
karaoke
karate
karateka
karma
katangus
katmanduano
kelvin
kenyano
kibbutz
kirsch
kiwi
kolkhoz
kopeck
kremlin
kurdo
kuwait
kyrie
monokini
prkinson
pker
rock and roll
sake
shakesperiano
sikh
skai
sketch
skpper
smking
sptnik
srilanks
stick
stock
tcket
trotskismo
trotskista
turkmeno
vodka
volapuk
whisky
Levan w
Levan y
botswaniano
darwinismo
darwinista
hawaiano
kiwi
kuwait
newton
newtoniano
sndwich
show
taiwans
twist
wagneriano
washingtoniano
wlter
whisky
wnchester
windsurf
brandy
copyright
geyser
groggy
hippy
hobby
hckey
jockey
kenyano
kyrie
playboy
rallye
rugby
sexy
spray
whisky
yang
yiddish
yin
Actividades
Resolve este encrucillado cos nomes dos elementos debuxados. Poden levar j, k, w ou y.
Uso de j, k, w e y
1.
Crea oracins combinando as palabras do encrucillado anterior.
32
............................................................................................................................... ................................................................
............................................................................................................................... ................................................................
............................................................................................................................... ................................................................
............................................................................................................................... ................................................................
............................................................................................................................... ................................................................
Actividades
Identifica a que letra se corresponde cada crculo de cor destas palabras.
his
enana
....
haaiano
ralle
azz
prinson
....
stoc
nior
....
copright
sho
....
Completa estes fragmentos de novas tiraxes de Galicia Hoxe coas palabras anteriores correctamente escritas.
A constelacin de Cygnus, a uns 149 anos luz da
Terra, alberga un planeta, lixeiramente mis
grande ca Xpiter, que orbita arredor de tres soles: un descubrimento que ma publica a revista Nature. O autor do achado o investigador Maciej Konacki que estudou os datos proporcionados polo telescopio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Keck 1.
O buque oceanogrfico Vizconde de Eza sau

onte do porto de Vigo para iniciar a campaa
de investigacin sobre o ............................. de fletn e de bacallau nas augas da NAFO, especies
que mis capturan nesa zona.
O documental dirixido por James Keach titulado A enfermidade do vento est ambientado
en Nairobi e reflicte que o 70% da poboacin
da capital ............................. non dispn de auga
potable e vive na carencia mis absoluta.
O francs Sebastien Loeb (Citron) adxudicouse o seu cuarto triunfo consecutivo ao imporse
no ............................. de Turqua.
Uso de j, k, w e y
2.
Hoxe s 22:30 horas no Pub Dado Dada de Compostela ofrecerase un concerto de repertorio de
............................. a cargo de Terela Gradn e Manolo Gutirrez-Cuarteto.
Un dos documentais que ofrecer este vern o

programa Documentos TV o titulado O enigma do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , que fala sobre a dramtica enfermidade que afecta ao actor Michael J. Fox.
O Tribunal Supremo dos Estados Unidos avisou

s redes de intercambio de msica P2P de
que sern responsables da violacin do
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cando os seus usuarios distriban msica sen permiso dos propietarios dos
dereitos.
No acto de presentacin da candidatura olmpica Madrid 2012 estiveron presentes, entre outros, o secretario de Estado para o Deporte, Jaime Lissavetzky; o presidente do COE, Jos Mara Echevarra; o membro espaol do COI Juan
Antonio Samaranch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e o presidente do Real Madrid, Florentino Prez.
Os Tonechos encontran por fin esta noite o tesouro do padrio, que tantos quebracabezas
lle ocasionou familia protagonista. Ocorrer
no ltimo programa da temporada de O
............................. dos Tonechos.
Pouco se coeca do confidente do caso Watergate, xa que os dous reporteiros se comprometeron a non revelar a sa identidade:
home, fumador e bebedor de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
escocs.
33
Actividades
Uso de j, k, w e y
3.
Completa os ocos destas oracins con j, k, w ou y segundo convea.

O hobb.... dos meus irmns o deporte: un practica .... udo e o outro hc.... e.... sobre patns.
Para preparar este cctel hai que mesturar zume de .... i.... i, vod.... a e .... his........ .
O excntrico presidente tai.... ans fixo instalar un .... arao.... e no .... umbo no que a viaxar.
Mentres eles xogaban ao p.... er, eu puxen algo de .... azz e preparei uns snd.... ichs.
O .... arate.... a .... u.... ait quedou grogg.... despois do golpe que recibiu na cabeza.
Aquela era unha situacin . . . . af. . . . iana: Ramiro recitaba sonetos sha. . . . esperianos mentres bailaba
t.... ist vestido cun bi.... ini.
4.
34
Rodea cun crculo a voz correcta de cada par e despois fai unha oracin con cada unha.
kimono - quimono
yoga - ioga
yogur - iogur
folk - folc
wter - vter
rugby - rugbi
pekins - pequins
irak - iraqu
sexy - sexi
kilmetro - quilmetro
maraj - marax
bnker - bnquer
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... .....................................................................
............................................................................................................................... ......................................................................
............................................................................................................................... .....................................................................
Ortografa
Grupos consonnticos
Grupo bl
ablativo
blasfemar
blasfemia
blindar
bloque
bloquear
blusa
cable
emblema
moble
oblata
oblicuo
problema
publicar
pblico
repblica
sublime
subliar
....
Grupo br
abrandar
anubrar
branco
brancura
brando
dobrar
dobre
nobre
nobreza
obriga
obrigar
pasodobre
sabre
....
Grupo cl
aclarar
clan
clarinete
clarividente
claro
clase
clsico
clasificar
clasificacin
claustro
clusula
clemencia
clero
clima
cloro
club
declarar
declive
enclave
exclamar
inclinar
nclito
inclur
incluso
proclamar
reclamar
recluso
....
Grupo fl
aflixir
aflixido
flagrancia
flagrante
flamante
flan
flanela
flegma
flegmtico
flegmn
flexin
floco
flor
flora
flotar
flotador
flutuar
fludo
fluor
fluvial
fluxo
inflacin
influr
reflectir
reflexin
reflexo
....
Grupo gl
aglomeracin
aglomerado
anglicano
anglicismo
deglutir
diglosia
gloga
ganglio
glaciacin
glacial
glaciar
gladiador
gladolo
glndula
glicerina
globalizar
globo
glbulo
gloria
glorioso
glosa
igl
ingls
neglixencia
ringleira
troglodita
xeroglfico
....
Grupo fr
Grupo gr
Grupo cr
escravo
escravitude
cravar
cravo
descravar
recruta
recrutar
....
chafrn
chifrar
fraco
frauta
frecha
fregus
freguesa
fretar
frota
frouxo
....
igrexa
regra
segrar
singradura
xograr
....
Grupo pl
aplicar
esplndido
esplendor
exemplo
explicar
explorar
explotar
placa
plan
plancto
planeta
plano
planta
plstico
plataforma
pltano
platino
platnico
plaxio
pluma
plural
templo
....
Grupo pr
aprazar
compracer
cumprir
emprego
pracer
praga
praia
prata
prato
praza
prazo
preamar
pregar
preito
soprar
....
Actividades
Grupos consonnticos
1.
Localiza nesta sopa de letras as palabras que representan os elementos debuxados. Todas posen
algn dos grupos consonnticos vistos nas pxinas anteriores.
Completa estas oracins coas palabras da sopa de letras.

O ...................... do neno sau voando porque haba moito vento.
Dime onde queres que poa o cadro, que xa vou ...................... a alcaiata.
Martn Codax , se cadra, o ...................... galego mis coecido.
O recheo desta almofada de ...................... de ganso.
Polo seu aniversario, meu irmn vai ...................... dezaseis candeas.
A ...................... que disparou o arqueiro deu xusto no centro da diana.
Ponlle un ...................... de sobremesa ao teu av, que quere un pouco de arroz con leite.
A profesora de msica dxome que teo que practicar mis coa ...................... .
Para a clase de debuxo preciso ...................... , escuadro e cartabn.
Nas rebaixas comprei unha ...................... que combina moi ben coa mia saia vermella.
36
2.
Completa as oracins con voces derivadas das seguintes. Despois clasifica as palabras que escribiches e ampla cada familia lxica con outras novas.
dobre
flotar
globo
prata
A denominacin msica celta serve para ................................ variedades musicais moi diferentes.
Os meus avs non saben bailar hip-hop pero bailan moi ben o ................................ .
Grupos consonnticos
Actividades
Gstame o ton ................................ do teu coche novo: dlle un aire moi moderno.
Non deixes ir o neno auga sen o ................................ : anda non sabe nadar.
A desertizacin e a escaseza de auga xa un problema ................................ no planeta.
Fun ................................ que me recomendaches pero non me gustou ningn dos aneis que vin.
O torpedo deu xusto na lia de ................................ do destrutor e o buque afundiuse en segundos.
O noso pas debe ................................ o investimento en I+D para alcanzar a converxencia con Europa.
3.
Familia lxica de
dobre
Familia lxica de
flotar
Familia lxica de
globo
Familia lxica de
prata
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
.......................................
Pon l ou r en cada palabra segundo convea.

rec.... uso
b.... ando
rec.... utar
c.... sico
exemp.... o
nob.... e
f.... agrancia
p.... anta
sab.... e
p.... aga
f.... ouxo
ring.... eira
pb.... ico
p.... eito
Escribe oracins combinando coherentemente algunhas das palabras anteriores.
4.
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
Escribe estas oracins corrixindo os erros que afectan aos grupos consonnticos.
A flota de guerra ingresa ten o doble de barcos ca a alem.
............................................................................................................................... ....................................................................
Ese esclavo do emperador moi fraco pero na sa mocidade foi gradiador.

............................................................................................................................... ....................................................................
un placer escoitar a Xurxo tocando a flauta e tamn o crarinete.

............................................................................................................................... ....................................................................
Colle o prano de Compostela e mrcame cunha frecha o lugar onde est a plaza do Obradoiro.
............................................................................................................................... ....................................................................
37
Grupos consonnticos
Ortografa
Grupo bc
Grupo bd
Grupo bn
Grupo bs
Grupo bt
obcecacin
obcecado
obcecar
subclase
subclavio
subcomisin
subconsciencia
subconsciente
subconxunto
subcutneo
....
abdicacin
abdicar
abdome
abdominal
abducin
abdutor
molibdeno
subdelegado
subdesenvolvido
subdesrtico
subdiaconado
subdicono
subdialecto
subdireccin
subdirector
sbdito
subdividir
subdivisin
....
abnegadamente
abnegado
obnubilacin
obnubilar
subnormal
....
absentismo
bsida
absolutismo
absoluto
absolver
absorber
absorcin
absorto
abstemio
abstencin
absterse
abstinencia
abstraccin
abstracto
abstraer
absurdo
obsceno
obsequiar
obsequio
observar
obsesin
obsoleto
obstculo
obstinado
obstrur
subscricin
subscrito
subscritor
substancia
substancial
substantivo
substitucin
substitur
substituto
substrato
obtencin
obter
obturacin
obturador
obturar
obtusngulo
obtuso
subtenente
subterfuxio
subterrneo
subtipo
subtitular
subttulo
subtraccin
subtractivo
subtraendo
subtraer
subtropical
....
Excepcin:
subtraer
subtraccin
subtraendo
38
Grupo pc
Grupo pn
Grupo ps
Grupo pt
acepcin
adopcin
capcioso
concepcin
contracepcin
corrupcin
decepcin
decepcionar
erupcin
excepcin
excepcional
exipcaco
exipcio
interrupcin
irrupcin
nupcial
nupcias
opcin
opcional
percepcin
recepcin
recepcionista
....
apnea
hipnose
hipnoterapia
hipntico
hipnotismo
hipnotizador
hipnotizar
pneumtico
pneumona
pneumopata
pneumoscopio
pneumoterapia
pneumotrax
....
apocalipse
asepsia
autopsia
biopsia
bceps
cpsula
catalepsia
colapso
eclipse
elipse
epilepsia
frceps
lapso
pseudociencia
pseudnimo
psicanlise
psicanalista
psicodiagnstico
psicofsica
psicoloxa
psicolxico
psicpata
psicopatoloxa
psicose
psique
psiquiatra
psiquiatra
psiquitrico
psquico
psorase
rapsodia
sinopse
....
abrupto
aceptar
adaptar
adepto
adoptar
adoptivo
anticonceptivo
aptitude
apto
baptista
captar
captura
coleptero
concepto
conceptual
corrupto
corruptor
cripta
crptico
epilptico
eruptivo
escepticismo
eucalipto
excepto
exceptuar
Exipto
exiptoloxa
imperceptible
inepto
interceptar
Neptuno
optar
optativo
ptica
optimismo
optimista
ptimo
interruptor
precepto
Excepcin:
adscricin
circunscricin
descricin
inscricin
prescricin
subscricin
transcricin
preceptor
pterodctilo
rapto
raptar
receptor
rptil
ruptura
susceptible
trptico
voluptuoso
....
Grupos consonnticos
Ortografa
Excepcin:
adscrito
descritivo
ditongo
indescritible
setembro
setentrional
subscritor
tritongo
39
Actividades
Grupos consonnticos
5.
Repara nestas palabras e identifica a que grupo consonntico corresponden os crculos de cor.
........
........
........
........
........
........
........
........
oecacin
aolto
aominais
exiio
iclogo
adoar
hiose
suomisin
eumtico
oer
aterse
cria
nuial
suelegado
autoia
suraer
Completa estas oracins coas palabras anteriores. Coida o uso dos grupos consonnticos.
Os meus tos acaban de ......................... un neno ......................... .
Durante a ......................... , o forense descubriu unhas estraas lesins ......................... no cadver.
Chegamos tarde ao banquete ......................... porque un ......................... do noso coche rebentou.
Acusbano de ......................... varias carteiras, pero foi ......................... por falta de probas.
Non entento a ta ......................... por facer unha ......................... de mrmore no cemiterio.
Acabamos de ......................... , en exclusiva, unhas declaracins do ......................... do Goberno.
O meu ......................... suxeriume que me sometese a unha sesin de ......................... .
O presidente da ......................... parlamentaria decidiu ......................... na votacin.
6.
Pescuda o significado das palabras de cada par e despois completa adecuadamente as oracins.
reptar - retar
O meu amigo Lus veume ......................... a unha partida de xadrez.

Os soldados tiveron que ......................... coma serpes por debaixo daqueles arames.
aptitude - actitude
Meu irmn superou sen problemas as probas de ......................... fsica para ser socorrista.
O teu titor dixo que tes problemas de ......................... : protestas decote e non prestas atencin.
adoptar - adoitar
Sara e Alberte estn a piques de ......................... unha nena etope.

mellor que vaiamos a outra praia porque esa ......................... estar chea de xente.
captar - catar
Meu to convidounos a ......................... o seu vio: estaba bosimo.

Na radio do barco acabamos de ......................... unha mensaxe de S.O.S.
40
7.
Resolve este encrucillado cos nomes dos elementos debuxados. Repara en que xa che ofrecemos
os grupos consonnticos con b e con p que posen.
Grupos consonnticos
Actividades
B
D
Crea un breve texto combinando algunhas ou todas as palabras anteriores.

..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................
8.
Completa adecuadamente estas palabras e rodea cun crculo a voz que en cada serie non comparte o grupo consonntico das demais.
eucali....... o tr....... ico di....... ongo Exi....... o
se....... embro r....... il ace....... ar ine....... o
rece....... in conce....... in descri....... in corru....... in
su....... tantivo a....... tracto o....... ervar su....... traendo
dece...... in inscri....... in eru....... in o....... in
41
Ortografa
Grupos consonnticos
Grupos -cc- e -ct-
Despois de a, e e o, mantense o
grupo consonntico completo: accin, seccin, occidental...; abstracto, adxectivo, noctmbulo...
Despois de i e u, na maiora dos casos, suprmese a primeira consoante do grupo: aflicin, ditado, vitoria, deducin, introducin, produto...
Excepcin:
Excepcin:
algunhas palabras mudaron o primeiro

c por i ou u: doutor, doutoramento, oitavo, reitor, reitorado, reitoral, reitora, seita...
mantense o grupo consonntico con algunhas palabras tcnicas e cultas pouco

frecuentes: edicto, ictericia, succin...
i, u + c / t
abducin
abdutor
acueduto
aducin
adutor
aflicin
aflito
beneditino
conducin
conduta
conduto
condutor
conflito
constricin
constritivo
construcin
construtivo
construtor
contradicin
contraditorio
contricin
deducin
dedutivo
delito
delituoso
destrucin
destrutor
dicionario
42
i, u + cc / ct
distrito
ditado
ditadura
ditame
ditar
estrito
estrutura
flutuacin
flutuante
flutuar
frutfero
frutificar
frutuoso
gasoduto
inducin
indutor
instrucin
instrutivo
instrutor
interdito
introducin
introdutor
introdutorio
lutuoso
obstrucin
obstrucionismo
obstrucionista
obstrutivo
oleoduto
predicin
producin
produtivo
produtividade
produto
produtor
reconstrucin
reducin
reduto
redutor
reproducin
reprodutor
restricin
restritivo
salvoconduto
sedutor
traducin
tradutor
usufruto
usufrutuario
viaduto
vtima
Vtor
vitoria
vitorioso
xurisdicin
adiccin
adicto
conviccin
convicto
dectico
diccin
dctil
ductilidade
edicto
eructar
eructo
ficcin
ficticio
friccin
friccionar
ictericia
ictrico
ictiografa
ictioloxa
ictiomancia
indiccin
invicto
lictor
miccin
pictografa
pictogrfico
pictograma
pictrico
ricto
succin
succionar
veredicto
vindicta
9.
Resolve este encrucillado. Algunhas palabras que o forman perderon o primeiro elemento no grupo cc ou ct e outras consrvano.
Exercicio no que o mestre ou mestra

lles dita un texto aos alumnos para melloraren a ortografa.
Que deixa moi pouca liberdade de accin, que non d lugar excepcin.
Persoa ou animal que sofre un dano ou
prexudicado por algun ou por algo.
Construcin en forma de ponte para
conducir as augas salvando un desnivel.
Grupos consonnticos
Actividades
Actuacin contraria lei.

Forma de goberno na que se suprimen
os dereitos e liberdades dos cidadns.
Imaxinario, non-real.
Mandato ou orde publicada por unha
autoridade para que sexa de coecemento xeral.
Limiar, prlogo.
Susceptible de soportar grandes transformacins e adoptar diferentes formas

sen se chegar a romper.
Seguridade que se ten cando se est

convencido de algo.
Decisin dun xuz ou dun tribunal sobre

un caso concreto.
10. Pon c nos lugares onde corresponda.

Segundo o di.... cionario, o adxe.... tivo pi.... trico significa relativo pintura.
O condu.... tor freou ao ver aquel estrao obxe.... to no medio da estrada.
O beb de Ana e Xos tia i.... tericia, pero seguiron exa.... tamente as instru.... cins mdicas e o neno curou en pouco tempo.
Eu creo que buscar a paz por medio da forza un obxe.... tivo contradi.... torio en si mesmo.
O recordo daquel lu.... tuoso momento provoca neles grande afli.... cin.
Se a mia conxe.... tura corre.... ta, o problema no teu motor dbese mala fri.... cin destas pezas.
S teo unha obxe.... cin para ir ver esa pelcula: a min a fi.... cin cientfica non me gusta.
O moderno sistema de su.... cin do meu aspirador evita que tea conta.... to co po na casa.
43
Grupos consonnticos
Actividades
11. Rodea cun crculo a forma correcta de cada par. Despois completa adecuadamente, coas formas
correctas, os fragmentos de noticias que che presentamos.
drogaditos - drogadictos
destrutor - destructor
construcin - costruccin
oitavo - octavo
vicerreitor - vicerrector
producin - produccin
estrutura - estructura
invito - invicto
vitoria - victoria
produtivos - productivos
O furacn Dennis est a perder vigor a medida que se introduce en EEUU e pasou a ser
considerado unha treboada tropical, pero
anda con poder ............................. , pois est a
provocar inundacins en varios puntos do
sueste do pas.
O suzo Roger Federer ofreceu onte unha

completa exhibicin na sa cmoda
............................. sobre Andrew Roddik. O virtuosismo de Federer ponse a proba principalmente nas finais de Grand Slam, onde
permanece ............................. .
Un taller didctico organizado pola Fundacin Barri achega os cidadns s claves do

deseo de Breuer, un dos deseadores e arquitectos mis importantes do sculo XX.
Neste taller, os alumnos en idade escolar infantil e primaria disporn dun xogo de
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de encaixables co que crearn seis cadeiras a tamao real con
............................. de madeira.
O presidente da Sociedade Espaola Interdisciplinaria de Sida (Seisida), Daniel Zulaika,

destacou que mentres a finais dos anos oitenta o 70 % das persoas co virus eran
............................. ; na actualidade, dos mis de
3 000 novos diagnsticos VIH positivos, a metade son por transmisin heterosexual.
O pivote Fran Vzquez, nado en Chantada,

foi elixido polos Magic de Orlando co nmero 11 da primeira rolda do sorteo universitario da NBA. Vzquez converteuse as no
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xogador espaol en ser elixido no draft. Antes chegaron a esta eleccin
Fernando Martn (posto 38), Jos Antonio
Montero (113), Roberto Dueas (58), Pau Gasol (3), Ral Lpez (24), Navarro (40) e Albert
Miralles (39).
44
Os investigadores galegos son os mis

............................. do Estado se se compara o
gasto por profesor coa sa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
de publicacins cientficas, segundo o libro
Indicadores cientficos de Galicia 1990-2003.
As conclusins do informe foron dadas a coecer onte en Santiago por Flix de Moya,
catedrtico e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de Novas Tecnoloxas da Universidade de Granada e director do estudo.
Ortografa
A direse
sase a direse [ ]
1. Coa letra u, para indicar que se pronuncia esta vogal nas slabas ge, gi, fronte a
gue, gui.
antigidade
bilinge
2. Coa letra i, na primeira e segunda persoas de plural dos copretritos de indicativo dos
verbos rematados en -aer, -oer, -ar, -or e -ur
para indicar que este i forma slaba en por
si. Deste xeito, distinguimos estas formas das
do presente de subxuntivo, en que o i forma ditongo: caiamos, caiades (ca-ia-mos, caia-des).
copretrito de ind.: caamos (ca-i-a-mos)
presente de subx.: caiamos (ca-ia-mos)
Actividades
1.
Localiza na sopa de letras as palabras definidas. Ten en conta que unhas conteen o grupo gu
(sen direse) e outras conteen o grupo g (con direse).
A direse
Que fala das linguas. ......................
Ave de rapina dirna, de gran forza e tamao .

......................
Instrumento msico de corda, cunha caixa de madeira en forma oval, estreita no centro e cun burato por riba do cal pasan as cordas, que van suxeitas a unha especie de barra de madeira.
Deporte en que se fan carreiras con piraguas.

......................
Conflito blico. ......................
......................
Ave palmpeda propia dos mares antrticos incapaz de voar pero gran nadadora. ......................
Argumentar razoadamente. ......................

Mover de abaixo arriba, levantar. ......................
Falta de vontade para traballar ou realizar calquera actividade. ......................
Habitante da Giana. ......................

A
Crea oracins combinando as palabras anteriores. Coida o uso da direse.
2.
............................................................................................................................... ..............................................................
............................................................................................................................... ..............................................................
............................................................................................................................... ..............................................................
............................................................................................................................... ..............................................................
............................................................................................................................... ..............................................................
Pon as direses que faltan nestas oracins.

De cativos, meu irmn e mais eu sobresaiamos no deporte: eramos grandes piraguistas.
Cmpre evitar que as novas leis minguen os dereitos das persoas monolingues en galego.
Quero que me traiades unha mesa da tenda de antiguidades que vimos en Guitiriz.
Ns oiamos atentos o que el nos dica, pero non entendiamos nada pola sa ambiguidade.
Os unguentos para a pel proporcinanlles pingues benificios aos fabricantes de cosmticos.
Onte, cando saiamos da biblioteca, atopamos no chan uns libros de sociolingustica.
46
Ortografa
O guin
sase o guin [ ]
En palabras compostas, escrbense con guin:

1. As palabras compostas en
que o primeiro elemento
non- ou ex-.
non-intervencin
ex-ministra
2. Asociacins lxicas mis ou
menos ocasionais non-fixadas
na lingua.
dicionario ingls-galego
estudo xurdico-econmico
3. Os nomes de puntos cardinais
de dobre composicin.
les-nordeste
nor-noroeste
4. Algunhas palabras tomadas
de linguas estranxeiras.
Coa 2.a forma do artigo determinado (-lo, -la, -los, -las) nos
seguintes contextos:
Para segmentar palabras en final de lia de acordo coas seguintes normas:
1. Despois de infinitivo, das formas verbais conxugadas que

rematen en -r ou -s e dos pronomes enclticos nos, vos e
lles.
1. As palabras prtense entre

das slabas.
Vou colle-las laranxas.

Perdche-los cartos?
2. Despois dos pronomes tnicos ns e vs cando van seguidos dunha precisin numrica.
n-los dous
v-los sete
3. Despois do adverbio u.
U-lo libro?
foie-gras
Non se usa guin
wter-polo
Despois de ambos, entrambos e

todos, cos seus femininos, da
preposicin tras, da conxuncin
copulativa (e) mais.
sardi-/a (ou sar-/dia)

mo-/edeiro (ou moe-/deiro,
ou moedei-/ro)
2. Os dous elementos dun dgrafo non se poden separar,
por constituren a representacin dun son nico.
co-/che
espe-/llo
co-/rromper
ningu-/nha
Excepcin s regras 1 e 2:
nalgunhas palabras derivadas

en que non se perdera a conciencia do prefixo, recomndase facer a particin entre o
prefixo e a base
bis-/av
mbalas das
sub-/liar
entrmbolos dous
inter-/rexional
tdolos das
tralos montes
eu e mailo fillo de Miguel
3. Por razns estticas adoita

evitarse deixar unha vogal
soa a final ou a principio de
lia.
*u-/nha
*bale-/a
4. Se a particin coincide cun
guin que ten outra finalidade (palabras compostas, 2.a
forma do artigo), cmpre repetilo ao comezo da lia seguinte.
dicionario ingls-/-galego
pecha-/-la fiestra
Actividades
1.
Corrixe os erros que afectan ao uso do guin.

O iate do exministro tomou rumbo ossudoeste.
O guin
............................................................................................................................... ...................................................................
Ana ten unha cea con algns excompaeiros de filoloxa galegoportuguesa.

............................................................................................................................... ...................................................................
A expresidenta finesa deu unha conferencia sobre a non proliferacin de armas nucleares.
............................................................................................................................... ...................................................................
Vou ir co meu foxterrier a un curso tericoprctico de adestramento de cans.

............................................................................................................................... ...................................................................
O meu novo vecio excampin olmpico de wter polo.

............................................................................................................................... ...................................................................
2.
Escribe estas oracins usando a segunda forma do artigo. Fai todas as transformacins precisas.
Quero que vs as das sexades as primeiras en saber a noticia.
............................................................................................................................... ...................................................................
Meu irmn acaba de cruzar a meta, xusto tras o corredor etope.

............................................................................................................................... ...................................................................
Onde tes os cartos que che dei para pagar o alugamento do piso?
............................................................................................................................... ...................................................................
Meu pai vn cortar o pelo a esta barbara todos os meses.

............................................................................................................................... ...................................................................
Por que non lles pasaches o baln a Xurxo ou a Lus? Ambos os dous estaban ben situados.
............................................................................................................................... ...................................................................
3.
Fai todas as segmentacins posibles destas palabras a final de lia. Sigue o exemplo resolto.
compaeiro
aeronutica
cruza-la ponte
guerreiro
algunhas
48
paeiro
com-
eiro
compa-
ro
compaei-
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
Ortografa
A raia
sase a raia [ ]
1. Para introducir un inciso ou aclaracin nunha

oracin maior. semellante ao uso das parnteses.
Un ano mis e xa van cinco a carreira
congregou centos de persoas.
2. Nos dilogos de textos narrativos, para indicar
o inicio da intervencin de cada personaxe.
Xon, queres vir ao concerto?
Hoxe non podo. Teo moito traballo.
3. Nos dilogos de textos narrativos, para introducir comentarios do narrador entre as palabras dos personaxes.
Se a intervencin do personaxe non contina
despois do comentario do narrador, ponse s
a raia de comezo.
Agardade por min! berrou Carme.
Acouga que non marchamos anda e non
temos prsa respondronlle.
Se a intervencin do personaxe contina despois do comentario do narrador, este pchase
con outra raia.
Vai calor dixo Eva. Abre a fiestra.
Agora vou.
Actividades
1.
Copia este texto pondolle todas as raias [] que lle faltan.
A raia
Tras a praia, ascendendo case que en vertical, erguase unha parede de cants escarpados e no seu cume, escura e solitaria, alzbase a torre do faro.
Ese o faro do av sinalou Roland mentres pousaban as bicicletas onda un dos camios que descendan entre as rochas ata a praia.
Vivides a os dous? preguntou Alicia.
Mis ou menos respondeu Roland. Co tempo construn unha pequena cabana aqu embaixo na praia
e pdese dicir que a mia casa.
A ta propia cabana? inquiriu Max, tratando de localizala coa vista.
Desde aqu non poders vela aclarou Roland. En realidade era un vello alpendre de marieiros abandonado. Arranxeino e agora non hai queixa. Xa o veredes.
Carlos Ruiz Zafn, O Prncipe da Brtema
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................
2.
Escribe un breve texto no que exemplifiques os tres usos da raia vistos na pxina anterior.
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
............................................................................................................................... ..........................................................................
50
Ortografa
Palabras xuntas e separadas

Substantivos e adxectivos
Constituntes xuntos
Se a flexin de xnero ou nmero se realiza

s no ltimo constitunte ou se a palabra
composta invariable, a unin entre os seus
compoentes prodcese directamente.
cartafol ( cartafoles)
vacaloura ( vacalouras)
abrelatas (invariable)
Constituntes separados
De realizarse a flexin de xnero ou nmero nos dous constituntes ou s no primeiro,

estas escrbense de forma separada (sen
guin).
garda civil ( gardas civs)
camin cisterna ( camins cisterna)
Actividades
Palabras xuntas
e separadas
1.
Agrupa e ordena as slabas de cada cor para formar substantivos. Despois escrbeos xuntos ou separados segundo convea no cadro que segue.
rr
co
gar
me
ga
ca
bar
tas
to
bei
so
bra
cos
mans
por
mo
ma
mon
da
pa
dio
vo
Flexiona en xnero ou nmero

s o segundo constitunte
(o cartafol os cartafoles)
ou invariable
(o abrelatas os abrelatas)
ts
ble
ra
sa
Flexionan en xnero ou nmero

os dous constituntes
(o garda civil os gardas civs)
ou s o primeiro
(o camin cisterna os camins cisterna)
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
Constituntes xuntos
Completa agora estas oracins coas palabras anteriores convenientemente escritas.

Por favor, garda as botellas de licor no ..................................... .
O ..................................... perseguiu o barco dos contrabandistas.
O xabaril tamn pode recibir o nome de ..................................... .
Quedei con eles ao ..................................... no pavilln de deportes.
Naquel documental vin como un ..................................... cazaba un coello.
Multaron a Filipe por aparcar o seu coche enriba da ..................................... .
Ti podes durmir no ..................................... que hai no saln.
Dille ao av que se suxeite ben no ..................................... cando baixe as escaleiras.
2.
Escribe estas oracins corrixindo os erros que conteen.

En Noite Boa ceamos peixesapo guisado e de sobremesa turrn e noces.
........................................................................................................................................................................................................
A misa de cabo dano do tenentecoronel non no campo santo senn na igrexa.

........................................................................................................................................................................................................
O alcalde deulles a ben vida aos participantes no campionato de pesca deportiva de peixespada.
............................................................................................................................... .......................................................................
52
Adverbios, conxuncins...
Constituntes xuntos
acoto
adrede
amais (de)
amodo
apenas
arreo
dabondo
decontado
decontino
decote
decoto
deseguida
deseguido
devagar
disque
enseguida
entrementres
talvez
a carn
prsa
a tempo
de certo
de repente
de speto
en fronte
en seguida
adverbios
vinte e un
vinte e dous
vinte e tres
vinte e catro
vinte e cinco
vinte e seis
vinte e sete
vinte e oito
vinte e nove
trinta e un
....
numerais
dezaseis
dezasete
dezaoito
dezanove
douscentos
trescentos
catrocentos
....
adverbios
con todo
numerais
conque
conx. consecutiva (= polo

tanto, daquela)
porque
conx. causal
porqu
substantivo (= motivo,
razn)
conx. adversativa; preposicin
senn
demais
loc. conx. adversativa

(= non obstante)
des que
entre tanto
loc. conx. temporais
polo tanto
loc. conx. consecutiva
con que
loc. conx. condicional

(= se); prep. + pron. relativo
ou pron. interrogativo.
por que
prep. + pron. interrogativo.
se non
conx. condicional ou completiva + adv. de negacin
a mis
artigo ou preposicin + adv.

de cantidade
de mis
loc. adv. de cantidade

(= demasiado); prep. + adv.
de cantidade
pronome
Palabras xuntas
e separadas
Ortografa
53
Actividades
Palabras xuntas
e separadas
3.
Completa cada serie de oracins coas palabras adecuadas do recadro que as precede.
conque - con que
Confrmome ...................... hoxe non nos marquen mis de dous goles.

Dixronnos que xa non haba entradas ...................... non puidemos ir ao concerto.
......................
frecuencia acostumas ir ao ximnasio?
Iso como eu cho digo, ...................... non lle deas mis voltas.
O ordenador ...................... traballa Xon xa moi vello.
......................
estudes algo todos os das, aprobars.

porque - porqu - por que
Xabier agora pregntase ...................... Ana se anoxou con el.

Agora teo sono ...................... esta noite durmn mal.
Gustarame saber o ...................... dos vosos risos.
......................
queres ir de vacacins no mes de setembro?
Colln o paraugas ...................... pareca que a chover.
......................
corres tanto se temos tempo de sobra?

senn - se non
......................
marchamos agora mesmo, chegaremos tarde ao cine.
O mdico non quere facerche dano, ...................... curarte.

Non fai nada ...................... durmir e ver a televisin.
Non comas mis ...................... tes fame.
Aquilo non era un lobo, ...................... un raposo.
Pregntome ...................... haber por a outro restaurante mis barato ca este.
demais - de mis
Eu quero ir de viaxe a Pars e os ...................... queren ir a Roma.

Agora pensa s en poerte mellor, o ...................... non ten importancia.
Eu non estaba cmodo na discoteca: al haba xente ...................... .
Temos necesidade ...................... mantas porque as que hai son poucas.
Vieron todas: Ana, Carme e as ...................... compaeiras de clase.
mellor que cales: ests a falar ...................... .
54
Ortografa
Rodea cun crculo a forma correcta de cada par. Despois completa as oracins coas palabras correctas adecuadas.
disque - dis que
adrede - a drede
polotanto - polo tanto
dabondo - de abondo
arreo - a reo
enseguida - en seguida
entretanto - entre tanto
apenas - a penas
Palabras xuntas
e separadas
4.
Manuel antes visitbanos moito, pero agora .......................... vn por aqu.

Eu creo que el ten razns .......................... para estar anoxado convosco.
De collermos este atallo, chegaremos casa de Paulo .......................... .
Os bombeiros traballaron .......................... para tratar de apagar o incendio.
Non sei onde estar Xulia. .......................... a facer unhas compras vila.
Eu cambieille o cueiro ao beb. Marta, .......................... , preparoulle a merenda.
Este o quinto cartn amarelo de Ronaldo, .......................... estar un partido sen xogar.
Uns din que rompiches os pratos accidentalmente, outros din que foi .......................... .
5.
Indica, con palabras, o resultado das seguintes operacins matemticas.

18
11
..........................................
..........................................
56
31
..........................................
51
..........................................
13
15
..........................................
51
..........................................
92
..........................................
42
26
..........................................
55
Palabras xuntas e separadas
Actividades
6.
Escribe estas oracins corrixindo os erros que afectan a palabras xuntas ou separadas.
Debemos ir mis aprsa porque o noso autobs sae dentro de vintecinco minutos.
........................................................................................................................................................................................................
Despeto escoitei que petaban na porta. Se cadra era meu irmn, ou tal vez fose un vecio.
........................................................................................................................................................................................................
Mnica paseaba de vagar pola praia, entre mentres eu descansaba sobre a mia toalla.
........................................................................................................................................................................................................
Lusa estivo lesionada moitas semanas; contodo marcou dezaseis goles esta tempada.
........................................................................................................................................................................................................
Come a modo que, sando dentro de media hora, anda chegamos reunin atempo.
........................................................................................................................................................................................................
Ese coche leva mis de tres centos das aparcado enfronte da mia casa. De quen ser?
........................................................................................................................................................................................................
Agarda un chisco, que o mdico vn de contado. El vive acarn da nosa casa.

........................................................................................................................................................................................................
Desque Xon fixo vinten anos s pensa en ir de viaxe a Nova Zelandia.

........................................................................................................................................................................................................
7.
Crea un texto no que introduzas, de forma coherente, cantas palabras poidas das traballadas nas
actividades anteriores.
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
56
Ortografa
Maisculas e minsculas
Levan maiscula inicial
Levan minscula inicial
1. A primeira palabra dun texto e a primeira despois de

punto e seguido, de punto e parte e doutros signos
(admiracin, interrogacin e puntos suspensivos) cando equivalen a punto.
1. A primeira palabra despois dos signos de admiracin e interrogacin cando van seguidos
de coma ou punto e coma.
Abrn os ollos. Onde estaba? Non recoeca aquel

lugar.
2. Os nomes propios: nomes de pa e apelidos, nomes de
deuses e divindades, topnimos, nomes de ros, de astros...
Xoana, Estvez, Zeus, Ourense, Sol
Como regra xeral, o artigo inicial dalgns topnimos
vai con maiscula: O Carballio. En cambio, vai en minscula se forma contraccin: Son do Carballio.
3. As formas abreviadas de tratamento.
Dra., Sr., D., Vde.
4. A primeira palabra dos ttulos de obras literarias e artsticas, programas de televisin...
Os dous de sempre, Mareas vivas
5. Os ttulos de xornais e revistas, que adoitan levar en
maiscula tamn as iniciais das restantes palabras.
A Nosa Terra, Golfio
6. Os substantivos e adxectivos dos nomes de institucins,
organismos, partidos polticos, empresas e outras entidades formalmente constitudas.
Xunta de Galicia, Banco Pastor
7. Os substantivos e adxectivos dos nomes de etapas histricas, feitos singulares da historia, correntes artsticas
e culturais, festividades civs ou relixiosas...
Paleoltico, Revolucin Francesa, Noiteboa
8. Escrbense con maisculas todas as letras de nmeros
romanos e siglas.
Benedito XVI, ONU
Lembra
No caso dos dgrafos, s se escribe en maiscula o primeiro elemento.

China, Guillerme
As palabras con letras maisculas seguen as regras xerais
de acentuancin.
frica, CSAR
Calar?, falar?, que facer?

2. Os nomes propios cando son usados como
comns.
Non sexas quixote. Quero un ribeiro.
Molstame o sol nos ollos.
3. Os nomes xenricos de lugar: mar, cabo, illa,
ra, ro, canal, praza, ra, avenida...
mar Mediterrneo, cabo Tourin
Excepcin:
Algns nomes xenricos de lugar lexicalzanse e forman parte do nome oficial do

topnimo, polo que deben escribirse tamn con maiscula.
Mar Morto, Porto do Son
4. Os nomes xenricos das relixins e dos seus
seguidores.
budismo, budistas; cristianismo, cristins
5. Os nomes dos das, dos meses e das estacins
do ano.
luns, xaneiro, primavera
6. Os nomes dos puntos cardinais cando fan referencia s coordenadas xeogrficas ou a
unha direccin.
leste, vento do sur
7. Os nomes de cargos de institucins e empresas, ttulos nobiliarios ou xerarquas relixiosas.
o presidente da Xunta, a condesa de
Fenosa, o arcebispo de Santiago
Actividades
1.
Indica, co nmero adecuado, que regra de uso das maisculas afecta s palabras destacadas destas oracins.
As festas do Entroido en Vern son divertidsimas.
.....
.....
.....
Rosala de Castro inaugurou o Rexurdimento coa publicacin de Cantares gallegos en 1863.

.....
.....
.....
.....
Que delicia de guiso! Prestouche a ti tamn?

.....
.....
Segundo o xornal Galicia Hoxe, acaba de ser descuberto un novo satlite de Saturno.
.....
.....
.....
O Dr. Henrquez foi nomeado director do Hospital Xeral.

..... ..... .....
.....
Onte vin na TVG o captulo XIV de Pratos combinados.

.....
.....
.....
.....
Querida Paula: Escrboche esta postal desde Alemaa...

.....
.....
.....
.....
A comezos do sculo XX fundouse a Real Academia Galega.

.....
2.
.....
.....
Completa os ocos destas oracins con letras en maiscula ou minscula segundo convea.
Reunireime con .... de. s doce en punto na .... raza da .... uintana.
Como ves ti ese problema? .... ensas que o resolveremos antes do .... adal?
O .... residente da .... unta reunirase ma coa .... elegada do .... indicato .... abrego .... alego.
As mias clases na .... scola .... ficial de .... diomas comezan en .... utubro.
Acabo de ler .... n .... illn de .... acas de .... anuel .... ivas e gustoume moito.
Samos d....
....
orua no veleiro con rumbo .... este e chegamos ata as .... llas .... isargas.
Onde se puido meter Carme?, .... ra praia?, .... aira de compras?

A .... ocialista .... olores .... illarino a primeira muller que preside o .... arlamento de .... alicia.
Debes saber que .... hiva non unha .... eusa do .... udismo senn do .... indusmo.
.... xa .... ereira far un traballo sobre a .... evolucin .... rancesa. .... u fareino sobre o .... eoltico.
Lin no xornal ....
58
....
osa .... erra que o pasado .... artes houbo un gran terremoto en .... abo .... erde.
Actividades
Copia este texto poendo todos os puntos e as maisculas que lle faltan.
scar pereiro, un talento en alza
scar pereiro consoldase como un grande escalador aps gaar unha etapa e quedar de dcimo no
tour a clave do seu xito a loita at ficar sen folgos
hai tres tipos de ciclistas no tour: o lder que bater, o grupo de ciclistas que se conforman con estar detrs de lance armstrong intentando acadar unha das prazas do podio e os que dan espectculo e loitan at o final sen deixarse amedrentar polo que leva a camisola amarela scar pereiro desa terceira clase loitador onde os haxa, o de mos, con 27 anos, puxo o ciclismo galego, de novo, no cume
3.
cunha vitoria e un segundo posto nos pireneos demostrou que pasa por ser un dos mellores escaladores da actualidade de feito, afianzouse coa segunda praza na clasificacin da montaa, por detrs
do dans rasmussen, que fixo puntos nas primeiras etapas da rolda moitos pensan agora que de non
ser pola sa fatdica cada nos alpes e por ter que facer de gregario do terico lder do seu equipo, o
colombiano santiago botero, hoxe estara loitando polo podio en pars
A Nosa Terra (26-7-05)
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................
59

Ortografia2 Galicia

Cargado por

Información del documento

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Ortografia2 Galicia

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

Proxecto Artello

Edicin: Carlos L. Medrano Martnez

Acentuacin grfica en ditongo e en hiato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Casos especiais de acentuacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Verbo + pronome ou artigo. Interrogativos e exclamativos.

Outros casos de acentuacin problemtica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

bl, br; cl, cr; fl, fr; gl, gr; pl, pr . . . . . . . . . . . . . . . .

bc, bd, bn, bs, bt; pc, pn, ps, pt . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Palabras xuntas e separadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Maisculas e minsculas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Levan acento grfico cando rematan:

Levan acento grfico cando rematan:

Levan sempre acento grfico:

Levan sempre acento grfico:

Leva acento grfico?

: eu non tiven nada que ver co que pasou al.

(P3, pres. ind. de acumular + se + me)

As novas cortinas ..................................... aos teus pais en canto cheguen.

Os cartos ..................................... en canto llelos pedimos.

Vou ter que cambiarlle o cueiro ao beb porque est ...................... .

As voces desta coral ...................... de marabilla.

Montaron unha gran ...................... para conseguir a destitucin do ministro.

Eu antes pintaba moito con acuarelas, mais agora prefiro a ...................... .

Pon os acentos que faltan neste texto.

Acentuacin grfica en ditongo

Non levan acento grfico as palabras agudas rematadas en

Acentuacin grfica en hiato

Leva acento grfico?

a (artigo; pron. tono; preposicin)

(a + a artigo; das aves)

Ese rapaz tamn vai festa.

Os meus sobrios veen visitarme cada semana.

Eses amigos meus son avogados.

Por que non vides nunca a Vigo en tren?

Eles dan dieiro para calquera acto benfico.

Ven bastante mal.

Compre outra, si.

Cmpre outra, si.

Manuel Mara , se cadra, o poeta mis recoecido da Terra .......................... .

fostes os responsables do que ocorreu, as que debedes desculparvos.

volves cedo, anda poderemos ir ao cine s oito e media.

bo e vai axudar a teu pai a limpar os baos.

Pon os acentos diacrticos que faltan neste texto.

Cando os verbos levan pronomes enclticos, no tocante acentuacin grfica

Os pronomes e os adverbios interrogativos que, quen, cal, onde, cando, como e

Non mantn o acento grfico o primeiro

Adverbios rematados en -mente

Os adverbios rematados en -mente non

Verbo + pronome(s) tono(s)

Verbo + 2.a forma do artigo

fixeron + (a os nenos) + (a cea)

non perdas + (as chaves)

non prda-las chaves

gardo + (a vs) (os cadernos)

hai que apagar + (o ordenador)

Pregunta quen quere.

Pregunta qun quere.

Ela non dixo que quera.

Ela non dixo qu quera.

Pregntalle cando pode.

Pregntalle cndo pode.

Conforme a un modelo ou padrn

Completa as seguintes oracins coas palabras do encrucillado anterior. Coida a acentuacin

Completa agora estas oracins cos adverbios anteriores correctamente escritos.