Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Galego Lxico 1
ndice
1. O corpo humano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Os sentimentos e a personalidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
3. A sade e a enfermidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
4. A vestimenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
5. A familia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
6. A vivenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
7. Os alimentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
8. O traballo e as profesins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
9. Os medios de transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
69
Lxico
O corpo humano
Substantivos
A cabeza
barba
barbadela [queixo]
beizo [labio]
bigote
boca
cabelo
cairo
caluga [cocote, noca]
cara [face, rostro]
cella
cello
cocote [noca, caluga]
dentadura
dente
enxiva
face [rostro, cara]
fazula [meixela]
fronte
guecho
labio [beizo]
lingua
meixela [fazula]
melena
menia
moa
nariz
noca [cocote, caluga]
ollo
orella
padal
plpebra
papada [papo]
papo [papada]
patilla
pelo
perilla
pestana
pmulo
queixo [barbadela]
costas [lombo]
cu
embigo
espiazo
gorxa
ingua [virilla]
lombo [costas]
mama [seo, teta]
mamila
ndega [cacha]
noz
peito
pelve
pene
pescozo [colo]
pube
seo [mama, teta]
testculo
teta [seo, mama]
trax
van [cintura]
vaxina
ventre [barriga]
virilla [ingua]
vulva
As extremidades
antebrazo
anular [medianio]
axila [sobaco]
brazo
calcaar [calcao]
calcao [calcaar]
canela
cbado
coteno
coxa
deda
dedo
empea
furabolos [ndice]
ndice [furabolos]
maimio [pequeno]
maior [pai de todos]
man
matapiollos [polgar]
medianio [anular]
nocello
ombreiro [ombro]
ombro [ombreiro]
pai de todos [maior]
palma
p
pequeno [maimio]
perna
planta
polgar [matapiollos]
pulso
puo
sobaco [axila]
sofraxe
ua [unlla]
xema
xeonllo
sos do esqueleto
cadril
cervical
clavcula
cccix
columna
costela
cranio
cbito
esterno
falanxe
fmur
frontal
malar
maxilar
occipital
omoplata
parietal
peron
pmulo
radio
rtula
sacro
temporal
tibia
trapecio
mero
vrtebra
rganos internos
apndice
arteria
bazo
cerebro
O corpo humano
Lxico
corazn
cordas vocais
diafragma
esfago
estmago
farinxe
fgado
intestino delgado
intestino groso
medula espial
meninxe
nervios
ovario
prstata
pulmns
recto
ril
traquea
tero
vea
vescula
vexiga
vsceras
Adxectivos
Do corpo
alto/a
ancho/a
aposto/a [garrido/a, gallardo/a]
atractivo/a
baixo/a
barbudo/a
baril [forte, rexo/a, robusto/a, varudo/a]
barrigudo/a
calvo/a
corpulento/a
dbil [feble]
delgado/a [fraco/a]
destro/a
elegante
enxoito/a
esqueltico/a
esvelto/a [lanzal]
feble [dbil]
feo/a
fermoso/a
forte [baril]
fraco/a [delgado/a]
friorento/a
xeitoso/a
zoupn/ona [torpe]
zurdo
Do cabelo
abundante
castao
claro
crecho
curto
enguedellado
escuro
liso
longo
louro
mesto
moreno
ondulado
raro
rizo
roxo [rubio]
rubio [roxo]
Dos ollos
azuis
castaos
claros
escuros
grandes
grises
negros
pequenos
verdes
Do nariz
afiado
aquilino
chato
ganchudo
grande
pequeno
recachado
recto
sante
torto
Verbos
abrazar
acariciar [acariar, agarimar, aloumiar]
acariar [acariciar, agarimar, aloumiar]
acenar
acordar [espertar]
adelgazar [enfraquecer,
enmagrecer]
adormecer
afeitar
agarimar [acariar, acariciar, aloumiar]
agarrar [coller]
albiscar
aloumiar [acariar, acariciar, agarimar]
andar
anicar(se) [encrequenar(se), encoller(se)]
arquexar [arfar, bafexar]
asoar(se) [fungar(se)]
asubiar
aterecer
axeonllar(se)
beixar [bicar]
beliscar
berrar [gritar, chiar]
bicar [beixar]
bocexar
caer
cagar [defecar]
calar
camiar
cansar(se)
cheirar [ulir]
chiar [berrar, gritar]
chorar
choscar
choutar [saltar, pular]
chuchar
coller [agarrar]
comer
contemplar
correr
crecer [medrar]
defecar [cagar]
deitar(se)
descansar [repousar]
desvelar(se)
dixerir
dobrar
durmir
empurrar [empuxar]
empuxar [empurrar]
encoller(se) [anicar(se), encrequenar(se)]
encrequenar(se)
[anicar(se), encoller(se)]
engordar
enmagrecer [enfraquecer,
adelgazar]
entrever
erguer(se) [levantar(se)]
escorregar [esvarar]
esgotar(se) [cansar(se), fatigar(se)]
espelir(se) [espreguizar(se)]
espertar [acordar]
espreguizar(se) [espelir(se)]
estarricar [estirar]
estirar [estarricar]
esvarar [escorregar]
falar
fatigar(se) [esgotar(se),
cansar(se)]
fitar
gritar [chiar, berrar]
impar
laiar(se)
latexar [palpitar]
mascar [mastigar]
mastigar [mascar]
mexar [ouriar]
mirar [ollar]
morder [trabar]
observar
ollar [mirar]
rir
soprar
ouriar [mexar]
roncar
suxeitar [termar]
palpar
palpitar [latexar]
trabar [morder]
patexar
percibir
termar [suxeitar]
pestanexar
tocar
pisar
tremer
O corpo humano
Lxico
ventar
premer
pular [saltar, choutar]
ver
xacer
rabuar
raar [rascar]
sentar(se)
rascar [raar]
sentir
respirar
soltar
Actividades
1.
Resolve estes encrucillados: o primeiro sobre as partes da man e o segundo, sobre as da cabeza.
Cada elemento dos debuxos est identificado por unha cor.
Actividades
Asgnalle o nmero adecuado a cada nome das partes do corpo sinaladas no debuxo.
O corpo humano
2.
15
21
24
22
8
7
25
5
26
23
28
27
4
30
3
10
29
32
16
11
31
33
17
12
13
34
18
35
20
19
14
axila .....
noz .....
cadeira .....
planta .....
embigo .....
cabeza .....
dedos .....
3.
mamila .....
sofraxe .....
calcao .....
ombro .....
ndega .....
seos .....
brazo .....
coxa .....
caluga .....
van .....
canela .....
man .....
dedas .....
nocello .....
pene .....
xeonllo .....
costas .....
pulso .....
pescozo .....
vaxina .....
p .....
empea .....
ingua .....
antebrazo .....
perna .....
peito .....
cbado .....
abdome .....
Clasifica estes substantivos referidos ao sentido do olfacto segundo se asocien a un olor agradable
ou a un olor desagradable.
tufo - esencia - flagrancia - fetidez - perfume
recendo - bafo - aroma - fedor - pestilencia
4.
Relaciona con frechas cada verbo relacionado co sentido da vista co seu significado.
Verbo
Significado
Albiscar
Contemplar
Entrever
Fisgar
Fitar
Outear
O corpo humano
Actividades
Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, os seis verbos anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
5.
Indica cales destes adxectivos son sinnimos ou antnimos dos que aparecen despois.
feo - feble - torto - hbil - zoupn
dereito - gordo - forte - fraco - garrido
Sinnimo
Antnimo
dbil
....................
....................
torpe
....................
....................
delgado
....................
....................
recto
....................
....................
aposto
....................
....................
Actividades
Asocia cada verbo ao significado que lle corresponde. Formars as seis series de sinnimos.
O corpo humano
6.
7.
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
Significados
Falar moito.
C. Encoller os ombros.
Ter sorte.
E. Caer de p.
Depender de algun.
G. Tomar a peito.
Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, algunhas das expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
10
Actividades
Asocia as palabras da mesma cor e despois indica cal o elemento estrao en cada serie.
enxiva
mero
cairo
tibia
rizo
pube
fgado
obeso
pmulo
crecho
esterno
intestino
ingua
ril
padal
liso
O corpo humano
8.
Serie 1: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 2: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 3: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 4: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
9.
Le este texto. Rodea cun crculo o nome das partes do corpo de don Xon que se mencionan e
sublia os fragmentos que describen cada unha. Usa unha cor distinta para cada parte.
Elisa contrame que don Xon era guapsimo, guapsimo, guapsimo, e que tia os labios as, avultado o de abaixo, e o de enriba remangado nas comisuras, coma se todo o tomase a broma. Iso dballe
un aspecto desdeoso, dica Elvira, unha amiga de mia nai, ou burln, dican outras seoras, ou atrevido. E os ollos? Os ollos! Eran verdes, pero non coma os de Consuelito que tia os ollos de peixe morto, redondos e case sen pestanas; nin coma os do mancebo da botica de don Hilario, que tia as plpebras grosas e cadas. E non haba en Brtema mis ollos verdes, s os de don Xon, que os tia esgazados, dica Elisa, as, e estiraba os seus para as tempas. Coma os dos chinos? Non, non, non: mis
rectos e tamn as cellas...
Durante catro xoves consecutivos Elisa explicoume como era a cor dos ollos de don Xon: dun verde
intenso, igual ao do fondo da mia colcha, e cuns puntios marelos, marelos?, ou marrn claro, que
parecan charamuscas do que brillaban; e outras veces vanse negros porque as pestanas, longas e espesas, facanlles sombra. [...]
Don Xon tia a pel morena porque xogaba ao ftbol cos seminaristas a pleno sol, sen sotana, en mangas de camisa. Dende o faiado da casa das de Lourido, subndome nunha cadeira e sacando a cabeza
pola claraboia, vase o patio do Seminario, e calquera poda comprobar que xogaba coa camisa desabotoada e remangada e, pese distancia, que tia pelo negro e espeso nos brazos e no peito. Por iso
estaba moreno, e porque paseaba polo campo sen a canal, a pelo, dica Elvira, e non usaba tonsura nin
era calvo coma case todos os cengos. Tia o cabelo negro, brillante e peiteado para atrs, excepto un
guecho que lle caa sobre a fronte e que el apartaba coa man, branca e estreita, mans de seorito, dica Dolorias, a criada, e que xa se notaba que na vida pegara golpe con elas, a ver por que se meta
cura un home coma aquel se non era para non traballar.
Marina Mayoral, Querida amiga
11
Actividades
O corpo humano
Correcto
paladar
coteno
enca
virilla
muslo
enxiva
empeine
pulso
mueca
coxa
ingle
ndega
nudillo
padal
nalga
empea
Escribe oracins nas que introduzas algunhas das palabras correctas anteriores.
............................................................................................................................... ...............................................................
............................................................................................................................... ...............................................................
............................................................................................................................... ...............................................................
............................................................................................................................... ...............................................................
............................................................................................................................... ...............................................................
............................................................................................................................... ...............................................................
11. Emprega as palabras desta serie para completar as frases feitas e despois explica o significado de
cada unha.
ollo - dente - lingua - dedo - cabeza - mans - boca - ps
Ter bo ......................... .
Encher o ......................... .
Lavar as ......................... .
Completa estas oracins coas frases feitas anteriores que, polo seu sentido, mellor lles acaian.
Imos ter que ............................................... con Antn, porque ultimamente anxase por todo.
Esa chaqueta ............................................... en canto a vin no escaparate. As que fun e compreina.
Como podes dicir tantas parvadas? Non deberas ............................................... .
O noso equipo ............................................... . A semana pasada perdeu fra e esta perdeu na casa.
Xon dir claramente o que pensa: el ............................................... .
Lus dixo que el ............................................... porque non tia responsabilidade no asunto.
Es un egosta: ............................................... para axudarme.
Seguro que a Marta lle gusta todo o que cociaches: ela ............................................... .
12
Lxico
Os sentimentos e
a personalidade
Substantivos
Sentimentos
abraio [asombro]
alegra [ledicia]
aburrimento [fasto]
acougo [serenidade, tranquilidade, calma]
afecto [cario]
aloumio
alporizamento
amor
angustia
anoxo [cabreo, enfado]
ansiedade
arrepentimento
arrepo [horror]
asombro [abraio]
cabreo [enfado, anoxo]
calma [acougo, serenidade,
tranquilidade]
candidez [inxenuidade]
cario [afecto]
carraxe [rabia]
choro
compaixn
complexo
confianza
contento
decepcin
deleite [pracer, gozo]
depresin
desnimo
desconfianza
desesperacin
desgusto
dor
dbida
emocin
enfado [anoxo, cabreo]
entusiasmo
espanto
esperanza
excitacin
fasto [aburrimento]
felicidade
furia
gozo [deleite, pracer]
horror [arrepo]
ilusin
inquietude
inxenuidade [candidez]
ira
ledicia [alegra]
mgoa [pena]
medo
melancola
morria
nervios
nerviosismo
noxo [repugnancia]
odio
paixn
pnico
pena [mgoa]
pracer [deleite, gozo]
preocupacin
rabia [carraxe]
rancor
repugnancia [noxo]
risa
risada [gargallada]
rubor
satisfaccin
saudade
sentimento
serenidade [tranquilidade,
acougo, calma]
soidade
sorpresa
sorriso
sufrimento
suspiro
susto
temor
terror
tranquilidade [serenidade,
calma, acougo]
tristeza [tristura]
vergonza [vergoa]
xenreira
Personalidade
amabilidade
nimo
antipata
antollo [capricho]
apata
arrogancia [soberbia]
arroutada
astucia [picarda]
bondade
capricho [antollo]
cobiza
cordura
covarda
crueldade
demencia [loucura]
desatino [tolemia, tolara]
diversin
ego
egosmo
encanto [feitizo]
envexa
estupidez
fachenda [vaidade, xactancia]
fantasa
feitizo [encanto]
franqueza [sinceridade]
hipocrisa
honor [honra]
honra [honor]
honradez
humildade
humor
ignorancia
imaxinacin
imprudencia
individualismo
insolencia
intelixencia
introversin
inxenuidade [candidez]
inxustiza
loucura [demencia]
maldade
mesquindade [ruindade]
modestia
obediencia
optimismo
orgullo
paciencia
pesimismo
picarda [astucia]
presuncin
prudencia
razn
rebelda
respecto
rigor
ruindade [mesquindade]
Os sentimentos
e a personalidade
Lxico
14
sabedora
sensatez [xuzo, siso]
sensibilidade
severidade
simpata
sinceridade [franqueza]
siso [xuzo, sensatez]
soberbia [arrogancia]
solidariedade
submisin
teima
teimosa
timidez
tolara [tolemia, desatino]
tolemia [tolara, desatino]
vaidade [fachenda, xactancia]
valenta [valor, bravura]
vinganza
violencia
xactancia [fachenda, vaidade]
xenerosidade
xuzo [sensatez, siso]
xustiza
Adxectivos
abraiado/a [asombrado/a]
aburrido/a [enfastiado/a]
afectado/a
afectuoso/a [carioso/a]
agradecido/a
alegre [ledo/a, contento/a]
alporizado/a
amable
ambicioso/a
angustiado/a
animado/a
anoxado/a [cabreado/a, enfadado/a, molesto/a]
ansioso/a [impaciente]
antiptico/a
antolladizo/a
[caprichoso/a]
apaixonado/a
aptico/a
apenado/a
arrepentido/a
arrepiante [horroroso/a]
arrogante [soberbio/a]
arroutado/a
arteiro/a [astuto/a,
pcaro/a]
asisado/a [axuizado/a, sensato/a]
asombrado/a [abraiado/a]
astuto/a [pcaro/a,
arteiro/a]
asustadizo/a
asustado/a
aterrado/a [aterrorizado/a]
deprimido/a
desanimado/a
desconfiado/a
desesperado/a
desgustado/a
desilusionado/a [decepcionado/a]
destemido/a [valente, valoroso/a, bravo/a]
divertido/a
dodo/a
dubitativo/a
egosta
emocionado/a
emotivo/a
aterrorizado/a [aterrado/a]
atolado/a [toleirn/ana]
atnito/a
autoritario/a
avergonzado/a [avergoado/a]
axuizado/a [sensato/a, asisado/a]
babeco/a [papn/ona, parvo/a]
bo/boa
bondadoso/a
bravo/a [destemido/a, valente, valoroso/a]
cabreado/a [enfadado/a,
anoxado/a, molesto/a]
calmo/a [sereno/a, tranquilo/a]
cndido/a [inxenuo/a]
caprichoso/a
[antolladizo/a]
carioso/a [afectuoso/a]
celoso/a
chorn/ona [choromiqueiro/a]
cobizoso/a
coitado/a
compasivo/a
confiado/a
conformista
contento/a [alegre, ledo/a]
covarde
cruel
decepcionado/a
encantador/ora [fascinante]
enrxico/a
enfadado/a [anoxado/a,
molesto/a, cabreado/a]
enfastiado/a [aburrido/a]
entusiasmado/a
envexoso/a
espantado/a
esperanzado/a
estpido/a
excitado/a
fachendoso/a [vaidoso/a,
xactancioso/a]
fascinante
[encantador/ora]
feliz
franco/a [sincero/a]
furioso/a
guiado/a [obediente]
hipcrita
honrado/a
horroroso/a [arrepiante]
humilde
ignorante
ilusionado/a
impaciente [ansioso/a]
imprudente
indiferente
individualista
infeliz
inquieto/a
insolente
intelixente
inxenuo/a [cndido/a]
inxusto/a
irado/a
irascible [irritable]
ledo/a [contento/a, alegre]
malo/a
malvado/a
melanclico/a
medorento/a [medroso/a]
medroso/a [medorento/a]
mesquio/a [run]
miserable
modesto/a
molesto/a [enfadado/a,
anoxado/a, cabreado/a]
morriento/a
namoradeiro/a
namorado/a
nervioso/a
noxento/a [repugnante]
obediente [guiado/a]
odioso/a
optimista
orgulloso/a
paciente
papn/ona [babeco/a, parvo/a]
parvo/a [babeco/a,
papn/ona]
pensativo/a
pesimista
pcaro/a [arteiro/a,
astuto/a]
pracenteiro/a
preocupado/a
presumido/a
prudente
rabioso/a
rabudo/a
rancoroso/a
rebelde
repugnante [noxento/a]
respectuoso/a
rigoroso/a
riseiro/a [risoo/a]
risoo/a [riseiro/a]
run [mesquio/a]
satisfeito/a
saudoso/a [soidoso/a]
sensato/a [axuizado/a, asisado/a]
sensible
sentimental
sereno/a [tranquilo/a, calmo/a]
severo/a
simptico/a
soberbio/a [arrogante]
soidoso/a [saudoso/a]
solidario/a
soador/ora
sorprendido/a
sorrinte
submiso/a
taciturno/a [tristeiro/a]
teimudo/a [testn/ana]
testn/ana [teimudo/a]
tmido/a
toleirn/ana [atolado/a]
tranquilo/a [sereno/a, calmo/a]
triste
tristeiro/a [taciturno/a]
tzaro/a
vaidoso/a [fachendoso/a,
xactancioso/a]
valente [valoroso/a, bravo/a, destemido/a]
vergonzoso/a
[vergooso/a]
vergooso/a
[vergonzoso/a]
vingativo/a
violento/a
voluntarioso/a
xactancioso/a [vaidoso/a,
fachendoso/a]
xeneroso/a
xusto/a
Verbos
abraiar(se) [asombrar(se)]
aburrir(se)
acariar [agarimar, aloumiar]
acomplexar(se)
acougar [serenar(se), tranquilizar(se), calmar(se)]
acovardar(se)
afectar
agarimar [aloumiar, acariar]
agradecer
aledar(se) [alegrar(se)]
alegrar(se) [aledar(se)]
aloumiar [agarimar, acariar]
alporizar(se)
ambicionar
angustiar(se)
animar(se)
anoxar(se) [molestar(se),
enfadar(se), cabrear(se)]
antollar(se)
[encaprichar(se)]
apaixonar(se)
apenar(se)
arrepentir(se)
arrepiar(se) [horrorizar(se)]
asombrar(se) [abraiar(se)]
asustar(se)
aterrorizar(se)
avergoar(se)
[avergonzar(se)]
cabrear(se) [enfadar(se),
anoxar(se), molestar(se)]
calmar(se) [tranquilizar(se),
serenar(se), acougar]
carpir
chorar
choromicar
cobizar
compadecer
confiar(se)
conformar(se)
contentar(se)
decepcionar(se) [desilusionar(se)]
deprimir(se)
desanimar(se)
desconfiar
desesperar(se)
desgustar(se)
desilusionar(se) [decepcionar(se)]
divertir(se)
doer
dubidar
emocionar(se)
encantar [enfeitizar, fascinar]
encaprichar(se)
[antollar(se)]
enfadar(se) [anoxar(se),
molestar(se),
cabrear(se)]
enfastiar(se)
enfeitizar [encantar, fascinar]
enfurecer(se)
enorgullecer(se)
enrabexar(se)
entristecer(se)
envexar
espantar(se)
esperanzar(se)
excitar(se)
fachendear [xactar(se)]
ilusionar(se)
impacientar(se)
impar [saloucar, salaiar]
irritar(se)
molestar(se) [enfadar(se),
anoxar(se), cabrear(se)]
namorar(se)
obedecer [guiar(se)]
odiar
parvear
pensar
preocupar(se)
presumir
rabiar
rebelar(se)
repugnar
respectar
rir
ruborizar(se)
saber
salaiar [impar, saloucar]
saloucar [impar, salaiar]
sentir
serenar(se) [calmar(se),
tranquilizar(se), acougar]
simpatizar
sincerar(se)
solidarizar(se)
soar
sorprender(se)
sorrir
sufrir
suspirar
teimar
temer
tranquilizar(se) [acougar,
serenar(se), calmar(se)]
vingar(se)
xactar(se) [fachendear]
xulgar
Os sentimentos
e a personalidade
Lxico
15
Actividades
Os sentimentos
e a personalidade
1.
Resolve estes xeroglficos. Cada un representa o nome dun sentimento ou dun trazo de personalidade.
A
....................
....................
....................
2.
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
Completa esta tboa cos adxectivos, substantivos ou verbos necesarios. Repara en que, como ves
no primeiro exemplo, as palabras de cada lia son da mesma familia lxica.
Substantivo
Adxectivo
Verbo
alegra
alegre
alegrar(se)
....................
orgulloso/a
....................
....................
....................
sorrir
fasto
....................
....................
....................
....................
obedecer
sinceridade
....................
....................
....................
rebelde
....................
fachenda
....................
....................
....................
....................
solidarizar(se)
....................
teimoso/a
....................
simpata
....................
....................
Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algunhas das palabras anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
16
Actividades
testn
inxenuo
inquieto
astuto
guiado
teimudo
valoroso
asisado
run
obediente
sensato
mesquio
cndido
bulideiro
raposeiro
valente
.. .. .. .. .. .
.. .. .. .. .. .
.. .. .. .. ..
.. .. .. .. ..
...........
...........
...........
4.
Os sentimentos
e a personalidade
Encadea estas fichas de domin de xeito que coincidan xuntos adxectivos sinnimos.
...........
3.
Completa convenientemente os refrns cos seguintes substantivos. Logo indica cal , no teu parecer, o significado de cada un.
envexa - medo - paixn
sospeita - siso - paciencia
Actividades
Os sentimentos
e a personalidade
5.
Identifica o antnimo que corresponde a cada un dos seguintes adxectivos. Para facelo ters que
descubrir a consoante representada por cada cor.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
Antnimos
respectuoso
valente
asisado
mesquio
6.
ioee
oae
oei
eeoo
........................
........................
........................
........................
Antnimos
animado
triste
humilde
rebelde
aio
eo
aioo
uio
........................
........................
........................
........................
Ofrece o verbo galego que cmpre usar en lugar destes castelanismos. Despois escribe oracins
combinando os verbos correctos.
Incorrecto
Correcto
Incorrecto
Correcto
codiciar
.......................
envidiar
.......................
empecinarse
.......................
sonrer
.......................
disfrutar
.......................
sollozar
.......................
............................................................................................................................... .......................................................................
............................................................................................................................... .......................................................................
............................................................................................................................... .......................................................................
7.
Significados
A. Ser un bulebule.
B. Ser un enchedoiro.
C. Ser un bailanacriba.
D. Ser un falabarato.
E. Ser un moucho.
F. Ser un pousafoles.
G. Ser un cotroso.
H. Ser un boaf.
Ser avaro.
Escribe un breve texto no que introduzas, con sentido, algunhas das frases feitas anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
18
Lxico
A sade e a enfermidade
Substantivos
Doenzas e sntomas
acne
achaque [alifafe]
afona [rouqun]
alerxia
alifafe [achaque]
almorrs [hemorroides]
alopecia [calvicie]
carie
carraspeira [rasquizo]
caspa
catarata
catarreira [catarro]
catarro [catarreira]
cefalea
cegueira
celulite
citica
cirrose
cistite
claustrofobia
clera
clico
colite
coma
comechn [prodo, prurito]
constipado [arrefriado]
conxuntivite
corte [laa]
coxeira
delirio [desvaro, alucinacin]
denteira
dermatite
descomposicin [diarrea]
desmaio [esvaecemento]
desvaro [delirio, alucinacin]
diabete
diarrea [descomposicin]
difteria
dor/dolor
drogadiccin [toxicomana]
eccema
embolia
encefalite
erisipela
eructo [arroto]
esbirro [espirro]
lombrigas
loucura [tolara, tolemia]
lumbago
malaria [paludismo]
malestar
mana [teima]
maniotas
mareo
menopausa
miopa
mocos
molestia
morte [falecemento, pasamento]
neurose
olleiras
oriz [tiriz]
paludismo [malaria]
papeiras
parlise
paranoia
paraplexa
pasamento [falecemento,
morte]
pneumona [pulmona]
poliomielite
prodo [prurito, comechn]
prurito [prodo, comechn]
pulmona [pneumona]
psicose
quentura [febre]
infarto
infeccin
inflamacin
influenza [gripe]
insolacin
insomnio
intoxicacin
laa [corte]
larinxite
lepra
rabia
rabuadura
raa [sarna]
A sade e a enfermidade
Lxico
raquitismo
rasquizo [carraspeira]
reuma
rinite
rouqun [afona]
rubola
sarabullo
sarampelo [xarampn]
sarna [raa]
sida
sfilis
sncope
sinusite
teima [mana]
ttano
tifo
tiriz [oriz]
tise [tuberculose]
tolara [loucura, tolemia]
tolemia [tolara, loucura]
tose
tose ferina
toxicomana [drogadiccin]
tuberculose [tise]
lcera
ueiro
urticaria
varicela
varices
varola [vexigas]
verruga [espulla]
vertixe
vexiga [ampola, bocha]
vmito
xaqueca
xarampn [sarampelo]
xordeira
Lesins
bostela [carapola]
cabaleiro [cabalo, postura]
cabalo [postura, cabaleiro]
20
calo
cambra
carapola [bostela]
cicatriz
contusin [golpe, mancadura]
corte [laa]
croque [pote]
chaga
distorsin [escordadura,
torcedura, luxacin]
escordadura [luxacin, distorsin, torcedura]
ferida
fractura [rotura]
golpe [mancadura, contusin]
hematoma [negrn, mazadura]
luxacin [escordadura, torcedura, distorsin]
mancadura [contusin, golpe]
mazadura [negrn, hematoma]
negrn [hematoma, mazadura]
postura [cabaleiro, cabalo]
pote [croque]
pstula
queimadura
rotura [fractura]
torcedura [escordadura, luxacin, distorsin]
Instrumentos,
medicamentos
e accins para
a curacin
agulla de sutura
agulla de inxeccin
alcohol [alcol]
alcol [alcohol]
algodn
ampola
amputacin
anlise
analxsico [calmante]
anestesia
angarellas [padiola]
anteollos [lentes]
antibitico
apcema
apsito
auga osixenada
autopsia
blsamo [ungento]
biopsia
caixa de urxencias
calmante [analxsico]
cataplasma
cicatrizacin
cirurxa
compresa
comprimido [pastilla, plula]
contagotas
contaxio
convalecencia
cullerada
cura
curacin
desinfeccin
diagnstico
dieta [rxime]
doazn
ecografa
escaiola [xeso]
esparadrapo
estetoscopio [fonendoscopio]
estribeira
extirpacin
extraccin
frmaco [medicamento,
mencia, medicina]
frula
fomento
fonendoscopio [estetoscopio]
frega [freta]
freta [frega]
gasa
intervencin
inxeccin
laxante [purgante]
lentes [anteollos]
masaxe
medicacin
medicamento [mencia,
frmaco, medicina]
medicina [frmaco, mencia, medicamento]
mencia [medicamento,
frmaco, medicina]
muleta
narctico
operacin
padiola [angarellas]
pastilla [comprimido, plula]
plula [pastilla, comprimido]
pinzas
pomada
prescricin
prevencin [profilaxe]
profilaxe [prevencin]
prtese
purgante [laxante]
radiografa
receita
reconstitunte
rxime [dieta]
sonda
soro
supositorio
termmetro
transfusin
transplante
tratamento
ungento [blsamo]
vacina
vacinacin
venda
vitamina
xarope
xeso [escaiola]
xiringa
Profesionais e pacientes
alerglogo/a
analista
anestesista
asistente/a
boticario/a
[farmacutico/a]
calista
cardilogo/a
cirurxin/
comadroa [matrona, parteira]
compostor/ora
curandeiro/a [mencieiro/a]
dentista [odontlogo/a]
dermatlogo/a
dietista
doador/ora
doente [enfermo]
endocrinlogo/a
enfermeiro/a
enfermo [doente]
estomatlogo/a
farmacutico/a
[boticario/a]
fisioterapeuta
forense
homepata
masaxista
matrona [comadroa, parteira]
mencieiro/a [curandeiro/a]
neurocirurxin/
neurlogo/a
oculista [oftalmlogo/a]
odontlogo/a [dentista]
oftalmlogo/a [oculista]
ptico/a
otorrinolaringlogo/a
parteira [comadroa, matrona]
pediatra
podlogo/a
practicante/a
psiclogo/a
psiquiatra
puericultor/ora
radilogo/a
reumatlogo/a
terapeuta
toclogo/a
traumatlogo/a
urlogo/a
xineclogo/a
Adxectivos
arrefriado/a [constipado/a]
cancerxeno/a
canso/a [fatigado/a]
cardaco/a
constipado/a [arrefriado/a]
coxo/a
curable
danio/a [nocivo/a]
dbil [feble]
drmico/a
discapacitado/a
doente [enfermo/a]
doloroso/a
dorido/a
enfermo/a [doente]
eivado/a [tolleito/a]
endmico/a
enfermizo/a
esbrancuxado/a [plido/a]
fatigado/a [canso/a]
feble [dbil]
febril
ferido/a
forte
gstrico/a
grave
hemoflico/a
heptico/a
hereditario/a
ileso/a
incurable
indemne
indisposto/a
infeccioso/a
infectado/a
inmune
insalubre [insn/ins]
insn/ins [insalubre]
insomne
intestinal
leve
magoado/a [mancado/a]
mancado/a [magoado/a]
medular
mortal
nocivo/a [danio/a]
seo/a
plido/a [esbrancuxado/a]
paraplxico/a
prexudicial
san/sa [saudable]
sanitario/a
saudable [san/sa]
tetraplxico/a
tolleito/a [eivado/a]
txico/a
velenoso/a
vrico/a
Verbos
abafar [afogar, acorar, asfixiar]
acorar [asfixiar, afogar,
abafar]
afectar
afogar [asfixiar, acorar,
abafar]
agravar(se) [empeorar]
agripar(se)
aliviar
amputar [cortar]
analizar
anestesiar
aplicar
asfixiar [afogar, acorar,
abafar]
asistir
atacar
atragoar(se)
auscultar
coidar
constipar(se) [arrefriar(se)]
contaxiar
convalecer
cortar [amputar]
coser
crebar [partir, fracturar]
curar [sandar]
danar(se)
desinfectar
desmaiar(se) [esvaecer(se)]
diagnosticar
doar
doer
empeorar
encamar
enfermar
enquistar(se)
enxesar
esbirrar [espirrar]
escordar [luxar, torcer]
espirrar [esbirrar]
esvaecer(se), [desmaiar(se)]
extirpar
extraer [tirar, sacar]
falecer [finar, morrer]
finar [falecer, morrer]
ferir(se) [mancar(se)]
fracturar [partir, crebar]
golsar [vomitar, trousar]
hospitalizar
incubar
inchar
infectar(se]
intoxicar(se)
inxectar
luxar [escordar, torcer]
mancar(se) [ferir(se)]
marear(se)
medicar(se)
mellorar
morrer [falecer, finar]
operar
padecer
partir [crebar, fracturar]
picar [proer]
previr
proer [picar]
queixar(se)
radiografar
receitar
respirar
restablecer(se)
sacar [extraer, tirar]
salvar(se)
sandar [curar]
sangrar
sufrir
tirar [sacar, extraer]
torcer [luxar, escordar]
trousar [vomitar, golsar]
tusir
vacinar
vomitar [golsar, trousar]
xaxuar
A sade e a enfermidade
Lxico
21
Actividades
Identifica, por escrito, as dez diferenzas entre o debuxo A e o debuxo B.
A sade e a enfermidade
1.
Diferenzas
1.
............................................................................................................................... ....................................................................
2.
............................................................................................................................... ....................................................................
3.
............................................................................................................................... ....................................................................
4.
............................................................................................................................... ....................................................................
5.
............................................................................................................................... ....................................................................
6.
............................................................................................................................... ....................................................................
7.
............................................................................................................................... ....................................................................
8.
............................................................................................................................... ....................................................................
9.
............................................................................................................................... ....................................................................
10.
22
............................................................................................................................... .................................................................
Actividades
Selecciona entre estas palabras as que se corresponden con cada unha das definicins posteriores.
incisivo - indemne - intanxible - intacto
insomne - invulnerable - insalubre - inmune
Que desenvolve medios de defensa, naturais ou adquiridos, contra un axente infeccioso ou txico. ..................
Que non sufriu dano ou lesin a consecuencia dun suceso. ..................
A sade e a enfermidade
2.
LUMBO costas
XENXIVO enxiva
ODONTO dente
ARTRO articulacin
ITE inflamacin
SCOPIA observacin
GASTRO estmago
HEPATO fgado
DERMATO pel
CARDIO corazn
RINO nariz
OSE enfermidade
CLAUSTRO lugar
pechado
ALXIA dor
PLASTIA cirurxa
reparadora
FOBIA medo
FOTO luz
RRAXIA brotar
LOXA ciencia,
estudo
23
Actividades
Asocia cada verbo ao significado que lle corresponde. Formars as seis series de sinnimos.
A sade e a enfermidade
4.
5.
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
Deixar de vivir.
................
................
................
................
................
Relaciona, con frechas, as voces cultas de doenzas e lesins cos nomes populares que lles corresponden.
Nome tcnico ou culto
Nome popular
amigdalite
negrn
constipado
bocha
ampola
arrefriado
hemorroides
almorrs
luxacin
prodo
influenza
anxinas
prurito
rouqun
hematoma
gripe
afona
vexigas
varola
escordadura
Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, palabras das expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
24
Actividades
Resolve este encrucillado.
A sade e a enfermidade
6.
Lesin nos dentes que destre o esmalte debido a unha falta de calcio.
Dor forte de cabeza.
Sada repentina e con rudo do aire
contido nos pulmns, producida cando
se irritan as vas da respiracin.
7.
Relativo febre.
Hai que levar a Xurxo ao mdico: non para de estornudar e di que ten escalofros.
............................................................................................................................... .......................................................................
O av non quixo poer a vacuna contra a gripe e agora leva dous das resfriado.
............................................................................................................................... .......................................................................
Esa dieta que fas unha loucura: aiunar en das alternos ten que ser perxudicial.
............................................................................................................................... .......................................................................
Xusto onde agora teo ese grano tan grande antes tia un araazo.
............................................................................................................................... .......................................................................
25
Actividades
A sade e a enfermidade
8.
Alteracins do organismo que revelan que este padece unha enfermidade. ..................
Enfermidade infecciosa respiratoria, de orixe vrica, caracterizada por febre, tose, malestar, inflamacin das vas respiratorias... ..................
Indicacin de certo tratamento ou medicamento como remedio contra unha doenza.
..................
26
Lxico
A vestimenta
Substantivos
Pezas de roupa
abrigo [gabn]
albornoz
americana
anorak
baador
muda
pantalns
pixama
polo
poncho
saia
smking
calzador
carteira
caxato [bastn]
chapeu [sombreiro, pucho]
chistera
cinta [fita]
cinto
bata
cofia [touca]
bermudas
colar
bikini
cueiro
blusa [chambra]
diadema
braga
faldriqueira
calza
fita [cinta]
fular
calzn [cirolas]
camisa
camiseta
camisn
capa
cazadora
chal
chaleco
chambra [blusa]
chndal
chaqu
chaqueta
chaquetn
chuvasqueiro
cirolas [calzn]
enagua
faixa
frac
gabn [abrigo]
gabardina
gardap
impermeable
levita
mandil [mantelo]
mantelo [mandil]
mantn
minisaia
sotana
suadoiro
toga
traxe
uniforme
vaqueiros
vestido
xersei
zamarra
Obxectos e
complementos
abano
alfaia [xoia]
alfinete
anel [sortella]
anteollos [lentes]
antuca [parasol]
apertador [suxeitador]
babeiro
bastn [caxato]
boina [pucha]
bolso
botn de puo
broche
bufanda
cadea
calcetn [pego]
fungo
gorra
gorro
gravata
gravata de lazo
guante [luva]
lentes [anteollos]
liga
ligueiro
luva [guante]
manopla
medias
moedeiro [portamoedas]
pamela
pano da cabeza
pano da man
parasol [antuca]
paraugas
pasamontaas
pendente
perruca
pego [calcetn]
pinza
portamoedas [moedeiro]
prendedor
pucha [boina]
carapucha
cintura
cobadeira
colo
cremalleira
doa [abelorio]
dobra [basta]
embozo
escote
farrapo
fibela
A vestimenta
Lxico
forro
lapela [solapa]
lazada [lazo]
lazo [lazada]
manga
mendo [remendo]
n
ollal [botoeira]
ombreira
perna [perneira]
perneira [perna]
pespunto
peto
petrina [bragueta]
puo
remendo [mendo]
solapa [lapela]
taln
xeonlleira
zurcido
Calzado
alpargata
bota
botina
catisca
chancleta
chinela
galocho [zoco]
mocasn
pantufla
sandalia
tenis
zapatilla
zapato
zoca
zoco [galocho]
Partes do calzado
agulleta [ferrete]
amall [cordn]
biqueira [punteira]
calcaeira [calcao]
calcao [calcaeira]
cana
28
contraforte
copete [lingeta]
cordn [amall]
empea
ferrete [agulleta]
ill
lingeta [copete]
piso [sola]
plataforma
punteira [biqueira]
sola [piso]
taco [tacn]
tacn [taco]
tapa
Tipos de tecidos
algodn
coiro
encaixe
felpa
la
lio
muselina
nailon
pana
polister
raso
satn
seda
tafet
tergal
tule
veludo
Adxectivos
aberto/a
abrigoso/a
amplo/a [folgado/a]
anticuado/a
apertado/a
spero/a
aveludado/a
axustado/a [cinguido/a]
barato/a
brillante [relucente]
caro/a
chamativo/a
cinguido/a [axustado/a]
confortable
cotroso/a [goldrento/a]
cumprido/a [longo/a]
curto/a
discreto/a
dondo/a [suave]
elegante
engurrado/a
esfarrapado/a [farrapento/a]
espido/a [nu/na]
estampado/a
estreito/a
extravagante
farrapento/a [esfarrapado/a]
fino/a
folgado/a [amplo/a]
goldrento/a [cotroso/a]
grande
limpo/a
liso/a
livin/livi [lixeiro/a]
lixeiro/a [livin/livi]
longo/a [cumprido/a]
moderno/a
multicolor [policromo/a]
novo/a
nu/na [espido/a]
opaco/a
pasado/a
pechado/a
pequeno/a
pesado/a
plisado/a
policromo/a [multicolor]
precioso/a
raiado/a
rado/a
raqutico/a
rechamante
relucente [brillante]
repasado/a
satinado/a
sinxelo/a
solto/a
suave [dondo/a]
sucio/a
sufrido/a
transparente
usado/a
vaporoso/a
vello/a
vistoso/a
vulgar
xusto/a
Verbos
abaratar
abotoar
abrochar
abrigar
abrillantar [lustrar, pur]
acaer [sentar, quedar]
acicalar(se) [enfeitar(se)]
acurtar
adobiar [adornar]
adornar [adobiar]
afrouxar
alongar
amalloar
amaar [arranxar]
amidonar
anoar [atar]
apertar
arranxar [amaar]
arremangar(se) [refucir(se)]
atar [anoar]
ataviar
axustar [cinguir]
bordar
calcetar
calzar
cepillar
cinguir [axustar]
combinar [conxuntar]
conxuntar [combinar]
cortar
coser
denudar(se) [espir(se)]
desabotoar
desabrochar
desanoar [desatar]
Lxico
enxugar [secar]
esfiaar [esfiar]
esfiar [esfiaar]
esgazar [rachar]
espir(se) [denudar(se)]
estirar
estrear
fiar
forrar
ganduxar
lavar
limpar
lustrar [pur, abrillantar]
luxar [ensuciar, manchar]
manchar [ensuciar, luxar]
mendar [remendar]
mudar(se)
pasar o ferro
pespuntar
plisar
pregar [dobrar]
probar
pur [abrillantar, lustrar]
quedar [sentar, acaer]
rachar [esgazar]
recortar
refucir [arremangar]
rematar
remendar [mendar]
repasar
romper
secar [enxugar]
sentar [acaer, quedar]
servir
tecer
tinguir
tupir [encoller]
vestir
zurcir
A vestimenta
desatar [desanoar]
descalzar
descoser
desear
destinguir
dobrar [pregar]
encoller [tupir]
enfeitar(se) [acicalar(se)]
enfiar
engurrar
ensuciar [luxar, manchar]
Actividades
1.
Agrupa e ordena as slabas de cada cor ata formar o nome dos seis elementos do vestiario (pezas de
roupa, calzado, complementos...). Despois asocia cada un destes elementos coas sas partes.
pan
de
que
to
brei
ro
pa
za
cha
lar
ca
a
lns
Parte
Elemento
lapela
......................
elo
......................
peto
......................
sola
......................
fibela
......................
doa
......................
aba
......................
co
cin
to
ta
som
ta
Actividades
Resolve o seguinte encrucillado cos nomes das pezas de roupa e complementos sinalados con nmeros no debuxo.
A vestimenta
2.
18
16
19
17
20
6
7
10
3
8
11
12
2
13
4
14
5
15
13
3
15
6
8
12
19
20
17
10
1
9
18
16
4
11
7
2
30
14
Actividades
4.
Localiza na sopa de letras as palabras que designan as partes da bota que quedan por nomear. Logo completa adecuadamente o debuxo.
................................
5.
A vestimenta
3.
................................
Identifica os oito verbos relacionados coa vestimenta que ofrecemos deseguido. Para iso ters que
descubrir a cor que representa cada vogal.
a .............
e .............
i .............
o .............
u .............
btr
tpr
psr
nxgr
dstngr
lxr
rfcr
cngr
Actividades
A vestimenta
6.
Relaciona, con frechas, cada adxectivo da esquerda co seu sinnimo e co seu antnimo.
Sinnimo
Antnimo
cinguido
nu
incmodo
lixeiro
dondo
pesado
chamativo
livin
vestido
suave
axustado
anticuado
cmodo
vistoso
frouxo
longo
actual
discreto
espido
confortable
curto
moderno
cumprido
spero
Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algns dos adxectivos anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
7.
Explica cal o significado destes refrns e indica unha situacin en que poderas utilizar cada un.
O que do alleo se viste, na ra o ispen.
Actividades
Fai o salto do cabalo neste taboleiro e descubre, slaba a slaba, seis nomes de tipos de tecidos usados para a confeccin de roupa. Comeza polo recadro marcado co punto.
....................
....................
COI
AL
LU
LI
SE
GO
RO
VE
DO
DN
....................
A vestimenta
8.
O
LA
DA
....................
....................
....................
....................
Significados
Desconfiar.
B. Lanzar a luva.
Criticar duramente.
Retar, desafiar.
Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, as cinco expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
33
Actividades
10. Reescribe estas oracins corrixindo os castelanismos que conteen.
A vestimenta
Teo que hilvanar as dobras dos pantalns de lino, que me quedan grandes.
............................................................................................................................... .......................................................................
11. Le detidamente este texto e completa a tboa con palabras tiradas del.
Don Laureano Saco, o cura prroco, un home ben curioso. Mentres come, fala sen parar e conta ancdotas e sucedidos, discute, engole as viandas e enva chopes de vio sen pechar a boca. Anda as est
fraco, moi fraco, coma se pasase fame todo o ano e se estivese desquitando agora, cousa que, xaora,
non certa. Seica sempre traga as e berra as. Veu montado nunha burra, coa sa sotana vella e raqutica, chea de mendos e cotrosa; por baixo dela, que lle queda curta, uns pantalns de pana dos que
se ven as dobras radas e por riba dela o abrigo goldrento. Do colo do abrigo, por baixo da caluga, colga o paraugas negro, grande, con varas grosas, que trouxo por se chova. Calza botas de coiro e leva,
por fra da sotana, unha bufanda amarela anoada ao pescozo. Cbrese cunha pucha enorme, que non
saca nin para xantar. O que tira, en cambio, un pano da man que leva atado desde a queixada, que
moi grande e sobresante, sobre as meixelas e sobre a cabeza, supoo que para que o vento non lle
arrinque a boina.
Xos Miranda, Pel de lobo
Substantivos
34
Adxectivos
Pezas de
roupa
Partes das
pezas de
roupa
Obxectos e
complementos
Calzado
Tipos de
tecidos
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
Lxico
A familia
Substantivos
afillado/a
antepasado/a [devanceiro/a]
av/oa
beb
bisav/oa
bisneto/a
cabeza de familia
comadre
compadre
concuado/a
consogro/a
consorte [cnxuxe]
cnxuxe [consorte]
cuado/a
curmn/curm
esposa [muller, dona]
esposo [marido, home]
devanceiro/a [antepasado/a]
divorciado/a
dona [esposa, muller]
familiar [parente]
fillastro/a
fillo/a
herdeiro/a
home [marido, esposo]
irmn/irm
madrasta
madria
mai [madre, mam, nai]
mam [nai, mai, madre]
marido [esposo, home]
medio irmn/irm
morgado/a [vinculeiro/a]
muller [dona, esposa]
nai [mai, mam, madre]
neto/a
nora
orfo/a
padrasto/a
padre [pai, pap]
padrio/a
pai [pap, padre]
pap [pai, padre]
parella
parente [familiar]
primo/a
primoxnito/a
prometido/a
proxenitor/ora
separado/a
sobrio/a
sogro/a
tataraneto/a
tatarav/oa
to/a
to/a av/oa
titor/ora
vinculeiro/a [morgado/a]
vivo/a
xemelgo/a
xenro
Adxectivos
achacoso/a
achegado/a
acolledor/ora [hospitalario/a]
adltero/a
anenado/a
avellado/a [avellentado/a]
avellentado/a [avellado/a]
bastardo/a
caduco/a
casadeiro/a
casado/a
clibe [solteiro/a]
chocho/a
civilizado/a
colectivo/a
consanguneo/a
consentido/a
conxnito/a
conxugal [matrimonial,
marital]
corts [educado/a]
cuspido/a [xarado/a]
decrpito/a
educado/a [corts]
entrego/a
familiar
farruco/a [rufo/a]
feliz
filial
fraternal
fraterno/a
hereditario/a
hospitalario/a
[acolledor/ora]
ilextimo/a [espurio/a]
incorrecto/a
infantil [pueril]
infeliz
insociable
lactante
lonxevo/a
maior
marital [conxugal, matrimonial]
maternal
materno/a
matrimonial [marital, conxugal]
mullereiro
namoradeiro/ a
natural
necrolxico/a
nupcial
parturiente
paternal
paterno/a
prematuro/a
primparo/a
putativo/a
retirado/a [xubilado/a]
rufo/a [farruco/a]
senil
setemesio/a
sociable
solteiro/a [clibe]
solteirn/ona
vedrao/a
xarado/a [cuspido/a]
xentico/a
xubilado/a [retirado/a]
xuvenil
Verbos
acoller
adoptar [porfillar]
afillar [apadriar - amadriar]
aleitar
aloumiar
amadriar [afillar]
amigar(se) [avir(se), reconciliar(se)]
anovar [rexuvenecer]
apadriar [afillar]
apelidarse
apreciar [estimar]
asemellar(se) [parecer(se),
imitar(se)]
atuar
avellar [avellentar, envellecer]
avellentar [avellar, envellecer]
Lxico
A familia
avir(se) [reconciliar(se],
amigar(se)]
casar [desposar(se)]
celebrar [festexar]
chamarse
chochear
compadecer(se) [condoer(se)]
comprometer(se)
concibir
condoer(se)
[compadecer(se)]
consentir
convidar [invitar]
convivir
conxeniar
cortexar [galantear]
crecer [medrar]
criar
dar a luz
declararse
descender
desherdar
desposar(se) [casar]
divorciar(se)
educar [formar, instrur]
emparentar
enloitar(se)
entenderse
enterrar [soterrar, sepultar,
inhumar]
envellecer [avellar, envellecer]
enviuvar
estimar [apreciar]
exhumar
facer anos
felicitar
festexar
formar [educar, instrur]
galantear [cortexar]
herdar
imitar(se) [parecer(se), asemellar(se)]
inhumar [soterrar, sepultar, enterrar]
instrur [educar, formar]
invitar [convidar]
madurar
mamar
medrar [crecer]
mocear
morrer [falecer, finar]
nacer [vir ao mundo]
namorar(se)
parecer(se) [imitar(se), asemellar(se)]
parir [dar a luz]
participar
poerse a mal
porfillar [adoptar]
presentarse
reconciliar(se) [amigar(se),
avir(se)]
relacionar(se)
respectar
retirar(se) [xubilar(se)]
rexuvenecer [anovar]
separar(se)
sepultar [inhumar, soterrar, enterrar]
soterrar [inhumar, sepultar, enterrar]
testar
tutelar
xubilar(se) [retirar(se)]
xuntar(se)
Actividades
1.
Actividades
Repara no seguinte grfico que representa a rbore xenealxica da familia de Uxa. Despois completa adecuadamente os enunciados.
A familia
2.
3.
......................
sogro de Iria.
......................
curmn de Martio.
......................
bisneta de Pilar.
......................
ta de Safi.
......................
xenro de Carme.
......................
curm de Xon.
......................
consogra de Pilar.
......................
nora de Valentn.
......................
fillo de Iria.
......................
av de Uxa.
Actividades
4.
A familia
5.
Identifica o sinnimo que corresponde a cada un dos seguintes verbos. Para facelo ters que descubrir a consoante representada por cada cor.
....
....
....
....
.....
....
....
....
....
....
Sinnimos
invitar
avellentar
reconciliarse
compadecerse
6.
oia
eeee
aie
ooee
........................
........................
.......................
........................
Sinnimos
adoptar
crecer
educar
estimar
oia
ea
oa
aeia
........................
........................
........................
........................
Lxico
A vivenda
Substantivos
Construcin da casa
alicerces [cimentos]
area
barracn
bloque
cachote
carreta [carretilla]
carretilla [carreta]
cascallo [entullo]
cemento
cimentos [alicerces]
cinta [fita]
colector de cascallo
elevador
entullo [cascallo]
escada [escala]
escala [escada]
estada
esteo [pontn, puntal, tentemozo]
firme [pavimento]
fita [cinta]
formign
formigoneira
guindastre
ladrillo
maseira
montacargas
pavimento [firme]
pedra
placa
polea [roldana]
pontn [puntal, esteo, tentemozo]
contra [contravent]
contraforte [machn]
contraporta
contravent [contra]
cornixa
corte
cristal [vidro]
cubricin [lumieira, lintel,
padieira]
eirado [azotea, terraza]
enreixado
escada [esqueira]
escaleira
escalinata
esqueira [escada]
fachada
fachinelo [bufarda]
fechadura [cerradura, pechadura]
ferrollo [pasador]
fiestra [vent, xanela]
gateira [poxigo, trapela]
gonzo [palmela, bisagra]
gradicela
hrreo [cabazo, piorno]
lastra [lousa]
limiar [soleira]
lintel [cubricin, lumieira,
padieira]
lousa [lastra]
lousado
lumieira [claraboia]
lumieira [cubricin, lintel,
padieira]
machn [contraforte]
manubrio [picaporte]
marco
montante
padieira [cubricin, lintel,
lumieira]
palmela [bisagra, gonzo]
pararraios
pasador [ferrollo]
patn
pechadura [cerradura, fechadura]
peitoril [antepeito]
persiana
petador [aldraba, batedor,
chamador]
picaporte [manubrio]
pilastra
pinche
piorno [hrreo, cabazo]
poio
porta
portal
portn
poxigo [gateira, trapela]
reixa
rocho
sebe
solaina
soleira [limiar]
soportal
sumidoiro
tapia
tarabelo
tellado
terraza [eirado, azotea]
timbre
topete [tornachuvias]
tornachuvias [topete]
tornaventos
tranqueiro
trapela [gateira, poxigo]
A vivenda
Lxico
40
valado [valo]
valo [valado]
varanda
vent [fiestra, xanela]
vertente
vidreira
vidro [cristal]
viraventos [catavento]
xamba
xanela [fiestra, vent]
xardn
A casa por dentro
adega [bodega]
alcoba [dormitorio, cuarto]
andar [planta]
arquitrabe
ascensor
aseo [cuarto de bao]
azulexo
banzo [chanzo, paso]
bodega [adega]
cambota
chan
chanzo [banzo, paso]
cheminea
cocia
columna
comedor
corredor
corte
cuarto [peza, estancia]
cuarto [dormitorio, alcoba]
cuarto de bao [aseo]
cubricin [lintel, lumieira,
padieira]
descanso [relanzo]
despensa
dormitorio [alcoba, cuarto]
escaleira
esquina [recanto]
estancia [cuarto, peza]
faiado [faio]
faio [faiado]
fogar [lar, lareira]
friso
galera
gramalleira
lar [lareira, fogar]
lareira [lar, fogar]
medianeira [medianil]
medianil [medianeira]
parede
pasamns
paso [chanzo, banzo]
peza [cuarto, estancia]
pontn
piar
piso
planta [andar]
planta baixa
recanto [esquina]
recibidor
relanzo [descanso]
rodap [zcolo]
saln
saln comedor
sobrado
soto
tabique
teito
teitume
trabe [viga]
viga [trabe]
zcolo [rodap]
Cocia: utensilios
abrelatas
aceiteira
azucreiro
baeta
bandexa
bscula
billa
bote
botella
cacharro [tarro]
caldeiro do lixo
cazarola [cazola]
cazo
cazola [cazarola]
coador
coitelo
copa
crebanoces
cuberto
culler
culleria
cullern [garfelo]
cunca
embude [funil]
ensaladeira
escarvadentes
escorredoiro
escumadeira
estropallo
filloeira
fogn
fonte
friameira
froiteiro
funil [embude]
gardamanteis
garfelo [cullern]
garfo
grella
louza
mandil [mantelo]
manopla
mantel
mantelo [mandil]
mazo
mesado
morteiro
ola [pota]
ola de presin
oveira
paella
paneira
pano [trapo]
pano de mesa
pasador de pur
pementeira
pinzas
pota [ola]
pote
prato chan
prato fondo [prato sopeiro]
prato de sobremesa
prato sopeiro [prato fondo]
pousavasos
pucheiro
queixeira
relador
rolo
rolla [tapn]
sacarrollas
saleiro
salseira
sopeira
tboa
talladeira
tapadeira [testo]
tapn [rolla]
tarro [cacharro]
termo
tesoiras
testo [tapadeira]
teteira
tixola
trapo [pano]
trinchante
vaixela
vasilla
vaso
vertedoiro
vinagreira
xerra
Cocia: mobles
alzadeiro [cunqueiro]
armario [despensa]
artesa [maseira]
banqueta
botelleiro
cadeira
cantareiro
chineiro
cunqueiro [alzadeiro]
despensa [armario]
hucha
lacena
maseira [artesa]
mesa
tallo
Cocia: electrodomsticos
acendedor [chisqueiro]
batedor
cafeteira
chisqueiro [acendedor]
cocia
conxelador
espremedor
extractor
fervedor
fornelo
forno
frigorfico [neveira]
frixideira
iogureira
lavalouza
licuadora
microondas
muo do caf
neveira [frigorfico]
picadora
quentador
relador
sandwicheira
torrador
xeadeira
Cuarto de bao: mobles
e pezas
alfombra de bao
azulexos
baeira
bao
bid
billa
biombo
cadea
cisterna
cortina
desaugadoiro
ducha
espello
inodoro [vter]
lavabo
portarrolos
tapn
toalleiro
vasoira do inodoro
vter [inodoro]
xaboeira
Cuarto de bao: utensilios e electrodomsticos
bscula
brocha
caixa de urxencias
cepillo das uas
cepillo do pelo
cepillo dos dentes
coitela [folla]
dentfrico
depiladora
desodorizante
escuma de afeitar
esponxa
tulipa
xergn
xoieiro
Dormitorio: mobles
armario [roupeiro]
armario de parede
berce
biombo
butaca
cadeira
caixn [gabeta]
cama
cmoda
coqueta
espello
estante [andel]
gabeta [caixn]
mesa de cabeceira [mesa de
noite]
mesa de noite [mesa de cabeceira]
roupeiro [armario]
tallo
toucador
Saln comedor: utensilios e accesorios
altofalante
cadea musical
cadro
candeeiro
cinceiro
cortina
coxn
cristalara
cubertara
floreiro
lea
parafascas [paramuxicas]
paramuxicas [parafascas]
puf
reloxo de parede
revisteiro
tapete
televisin
A vivenda
Lxico
vdeo
Saln comedor: mobles
andel [estante]
41
Lxico
A vivenda
aparador
bufete
butaca
cadeira
canap
cantoneira
cheminea
chineiro
divn
estante [andel]
lmpada de mesa
lmpada de p
librara
mesa de centro
mesa de comedor
mexedor
moble bar
moble de parede
sof
sof cama
terno [tresillo]
tresillo [terno]
velador
vitrina
Adxectivos
abandonado/a
aberto/a
aireado/a
alugado/a
amplo/a [espazoso/a]
asollado/a [solleiro/a]
aveso/a [sombro/a]
cerrado/a
claro/a
cmodo/a [confortable]
deshabitado/a
desocupado/a
deteriorado/a
escuro/a
espazoso/a [amplo/a]
estreito/a
habitado/a
libre
lgubre
luminoso/a
novo/a
ocupado/a
ruidoso/a
ruinoso/a
solleiro/a [asollado/a]
sombro/a [aveso/a]
vello/a
Verbos
abrir
acender [prender]
alicerzar [cimentar]
alisar
aloxar[se]
alugar
amaar [arranxar]
apagar
aparafusar
apisoar
apontoar [estear, apuntalar]
apuntalar [estear, apontoar]
arranxar [amaar]
atrancar
avariar [estragar]
azulexar
bater [petar, chamar]
brunir [pur]
calear [encalar]
carretar
cerrar [pechar, fechar]
chamar [bater, petar]
cimentar [alicerzar]
construr
curvar [empenar, pandar]
derrubar [derrur]
derrur [derrubar]
embaldosar
empenar [curvar, pandar]
encalar [calear]
entornar
entreabrir
estear [apontoar, apuntalar]
estragar [avariar]
desafiuzar
deshabitar
fechar [pechar, cerrar]
gornecer [guarnecer]
guarnecer [gornecer]
habitar
ladrillar
levantar
pandar [curvar, empenar]
pavimentar
pechar [cerrar, fechar]
petar [bater, chamar]
pintar
prender [acender]
pur [brunir]
recebar
retellar
timbrar
tradear
vernizar
Actividades
1.
Selecciona entre estas palabras as que se corresponden con cada unha das definicins posteriores.
escaldazo - escaleira - esquim - esqueira - escalada
escalinata - escalope - escaleno - escafandro - escada
....................
42
Actividades
Localiza na sopa de letras silbica as palabras que designan as partes numeradas desta casa en
construcin. Despois asocia cada parte ao seu nmero.
A vivenda
2.
8
5
16
11
15
6
9
10
12
13
14
LI
OU
TO
GUIN
PUN
AM
FOR
PO
XO
MEN
ZA
RE
DAS
RUS
TAL
MI
CE
FRI
DE
ES
TRE
AS
GO
LE
CO
LEC
TOR
DE
CAS
CA
LLO
NEI
VA
LA
VOU
BA
PRO
CIN
RRE
DA
RA
DOR
DRI
AN
RRA
TEC
CHU
TA
SEI
GA
LLO
PU
CON CION
ES
MA
SI
LO
EU
1. .......................
5. .......................
9. .......................
13. .......................
2. .......................
6. .......................
10. .......................
14. .......................
3. .......................
7. .......................
11. .......................
15. .......................
4. .......................
8. ......................
12. .......................
16. .......................
43
Actividades
3.
Le este texto e completa o esquema que che ofrecemos sobre os elementos e as partes da casa
que se describen nel.
A vivenda
A Carballeira un lugar da parroquia de Riba, no concello da Laracha. Ata al chega unha pista estreita
e desigual que se detn no vello casal dos Monteiro e empalma cun camio de carros que se parte mis
adiante cara carballeira dos Monteiro e cara ao val de Riba.
O casal un edificio de pedra de cantera con dous andares. No inferior estn a cocia coa lareira, a
corte para as vacas e un forno para facer o pan que xa hai anos abandonou o seu uso primeiro. Arriba, os dormitorios, de camas anchas cubertas por colchas de lio branco; un comedor presidido por un
relevo prateado da ltima Cea e algunhas fotos vellas e repintadas, cunha mesa grande de castieiro
no centro da peza; e un cuarto de bao. Desde un extremo do corredor sbese para o faiado, onde
non hai mis ca teas de araa, anacos de tella e as trabes e puntais de madeira encouzada que sosteen o tellado.
Fra, do lado da corte, un alpendre tamn de pedra, onde se garda a herba seca desde o chan ata a
cuberta; lea para o lume, o carro das vacas... Das sas paredes de tboas penduran toda sorte de ferramentas, aparellos e curiosidades en espera de atopar algn uso efectivo. Fronte fiestra da cocia, o lavadoiro; e mis al, da outra banda do alpendre, o cabazo e a horta arrodeada por unha muralla cuberta de hedra e de silvas.
Xurxo Borrazs, Criminal
Elementos
exteriores
Dependencias: ...................................................................................................
Mobles: ................................................................................................................
Outros: .................................................................................................................
4.
Meu av ten que descansar no rechn da escaleira porque os peldaos son moi altos.
............................................................................................................................... .......................................................................
Hai que lavar esas tazas man porque o lavavaxillas est avariado.
............................................................................................................................... .......................................................................
44
Actividades
Observa estes debuxos dunha porta e dunha fiestra e identifica, co nmero correspondente, o nome das sas partes.
16
10
15
19
aldraba .....
bisagra .....
tornachuvias .....
porta .....
picaporte .....
A vivenda
5.
2
10
1
11
13
14
17
3
6
7
11
9
12
18
beiril .....
poxigo .....
timbre .....
pechadura .....
vidro .......
marco .....
fiestra .....
limiar .....
lintel .....
montante .....
xamba .....
12
8
6.
Compartimento en forma de
caixa corrediza, encaixado nun
moble e que serve para gardar
diversos obxectos.
Moble que consiste nunha mesa con espello usada para asearse, enfeitarse, peitearse...
Pequeno asento rstico de madeira para unha persoa, sen respaldo e con tres ou catro patas.
Asento para unha soa persoa
con respaldo e con ou sen brazos.
Moble onde se gardan as cousas para o servizo da mesa.
45
Actividades
7.
A vivenda
Diferenzas
1.
............................................................................................................................... ....................................................................
2.
............................................................................................................................... ....................................................................
3.
............................................................................................................................... ....................................................................
4.
............................................................................................................................... ....................................................................
5.
............................................................................................................................... ....................................................................
6.
............................................................................................................................... ....................................................................
7.
............................................................................................................................... ....................................................................
8.
............................................................................................................................... ....................................................................
9.
............................................................................................................................... ....................................................................
10.
8.
............................................................................................................................... .................................................................
46
Significados
Lxico
Os alimentos
Substantivos
graxa [pingo]
alcrique
lagosta
Carnes e friames
agulla
androlla [botelo]
ao [cordeiro]
bacorio [leitn]
becerro [tenreira, vitela]
bist [filete]
lacn
ameixa
lagostino
lardo
lamprea
botelo [androlla]
cabrito
cacheira [cachola, cachucha]
cachola [cacheira, cachucha]
cachucha [cachola, cacheira]
capn
carneiro
cervo [veado]
chacina
chourizo
coello
cordeiro [ao]
costela
costeleta
coxote [zanco]
croca
ensulla
entrecosto
galia [pita]
faisn
faldra
filete [bist]
focio
foie-gras
lebre
linguado
leitn [bacorio]
longueirn
lombo
lucio
longanza
lumbrigante
morcilla
lura
mortadela
maragota
orella
angua
meiga
parrulo [pato]
angula [meixn]
meixn [angula]
paspalls
arenque
melgacho
pat
atn
mexilln
pato [parrulo]
bacallau
mincha [caramuxo]
pavo
barbo
navalla
peituga
ncora
perdiz
berberecho
ollomol
pingo [graxa]
ostras
pita [galia]
palometa
pito [polo]
boi
pancho [buraz]
polo [pito]
bonito
parrocha [xouba]
rabo
buraz [pancho]
peixe espada
raxo
redondo
camarn
percebe
roxn
caramuxo [mincha]
pescada
salchichn
carioca
polbo
solombo
carpa
castaeta
toucio
cazn
unto
centola
vaca
chicharro [xurelo]
veado [cervo]
choco
cigala
pota
xabaril
congro
xamn
curuxo
raia
xarrete
dourada
rapante
zanco [coxote]
escarapote
reo
zorza
faneca
Peixes e mariscos
gamba
robaliza
abadexo
gambn
rodaballo
Os alimentos
Lxico
salmn
salmonete [barbo de mar]
santiaguio
sardia
sargo
solla
troita
vieira
xarda [rincha, cabala]
xouba [parrocha]
xurelo [chicharro]
zamburia
Hortalizas, legumes
e cereais
acelga
alcachofa
allo
apio
arroz
berenxena
brcoli
cabaza
cebada
cebola
cebolio
cenoria
centeo
champin
chcharo [ervella]
cogombro
cogomelo
col
coliflor
endivia
escarola
ervella [chcharo]
esprrago
espinaca
faba
feixn
garavanzo
grelo
48
leituga
lentella
millo
nabo
pataca
pemento
perexil [pirixel]
pirixel [perexil]
porro
ravo
remolacha
repolo
smola
soia
tirabeque
tomate
kiwi
laranxa
lima
limn
mandarina
manga
marmelo
maz
melocotn
meln
morote [amorodo]
nspera
noz
oliva
pera
pexego
pia [anans]
pistacho
pltano [banana]
pomelo
sanda
uva
trigo
verza
Doces
amendoado
bica
biscoito
bolo
bombn
cana
caramelo
Froitas
abel
abruo
albaricoque
aguacate
ameixa
amndoa
amora
amorodo [morote]
anans [pia]
arando
banana [pltano]
cacahuete
castaa
cereixa
cirola
claudia
clementina
coco
dtil
figo
framboesa
granada
grosella
chula
churro
compota
confeito [doce, pastel]
crema
doce [confeito, pastel]
doce de marmelo
filloa [freix]
flan
freix [filloa]
galletas
marmelada
mazapn
melindre
milfollas
orella
palmeira
pasta
pastel [doce, confeito]
polvorn
pudin
rosca
roscn
rosquilla
torta
trufa
turrn
Lcteos
iogur
leite
manteiga
margarina
nata [tona]
queixo
requeixo
soro
tona [nata]
xeado
Bebidas
auga
augardente
batido
cacao
caf
caldo
camomila [macela]
cervexa
chocolate
cctel
consom
gasosa
infusin [tisana]
laranxada
leite
licor
limoada
macela [camomila]
menta
mistela
mosto
poexo
ponche
refresco
sangra
sidra
soda
sorbete
t
tila
tisana [infusin]
vio
xarope
zume
Preparacin
dos alimentos
adobo [adubo]
adubo [adobo]
allada
almorzo
amoado
aperitivo [entrante, entrems]
azucre
bao mara
cachelo
caldeirada
cea
centilitro
chisco/a
cobertura
codia
compango
concentrado
condimento
cullerada
decilitro
empanada
Adxectivos
acedo/a [agre]
acugulado/a
afumado/a
agre [acedo/a]
alimenticio/a [nutritivo/a]
amargo/a
asado/a
augado/a
azucrado/a [doce]
balorento/a
brando/a [mol]
callado/a
celmoso/a [substancioso/a]
cocido
comelln/ona [lambn/ona,
larpeiro/a]
comestible
condensado/a
crocante
cru/cra
culinario/a
curado/a
desnatado/a
desosado/a
doce [azucrado/a]
duro/a
enteiro
eslamiado/a [inspido/a]
espeso
farto/a
febroso/a
fresco/a
fro/a
fumegante
grellado/a
gustoso/a [saboroso/a, rico/a]
inspido/a [eslamiado/a]
lambereteiro/a
lambn/ona [larpeiro/a, comelln/ona]
larpeiro/a [lambn/ona, comelln/ona]
lentelloso/a
maduro/a
magro/a
mol [brando/a]
morno/a [tpedo/a, temperado/a]
nutriente
nutritivo/a [alimenticio/a]
podre
quente
relado/a
reseso/a
rico/a [gustoso/a, saboroso/a]
saboroso/a [gustoso/a, rico/a]
salgado/a
substancioso/a [celmoso/a]
temperado/a [morno/a, tpedo/a]
tenro/a
tpedo/a [temperado/a,
morno/a]
Os alimentos
Lxico
Verbos
acaramelar
acompaar
aderezar
adubar [adobar, sazonar,
condimentar]
afumar
alimentar
almorzar
amasar
amolecer
apestar [feder]
apodrentar
arear [salgar]
aromatizar
arrefecer [arrefriar]
arrefriar [arrefecer]
asar
azucrar
bater
callar
cascar
cear
chuchar
coar
cocer
cociar
49
Lxico
Os alimentos
comer
condimentar [adubar, adobar, sazonar]
confeitar
cortar
corrixir
coser
debullar
decantar
decorar
degustar
derreter
desalgar
desengraxar
desosar
dourar
embutir
encebolar
encetar
enfariar
enfornar
engadir
engraxar
enxaugar
escabechar
escaldar
escamar
escoar [escorrer]
escorrer [escoar]
esmigallar [esmiuzar]
esmiuzar [esmigallar]
esparexer
espebidar
espremer
gustar
lamber
laar
levedar
ligar
limpar
macerar
machucar
mariar
mascar [mastigar]
mastigar [mascar]
mechar
merendar
moer
mondar [parar, pelar, estonar]
mornear [temperar]
parar [estonar, mondar,
pelar]
pelar [parar, mondar, estonar]
petiscar
podrecer
raspar
picar
queimar
rebozar
recender
rectificar
reducir
refogar
relar
remollar
repousar
rustrir
saciar [fartar]
saber
saborear
salgar [arear]
saltear
sazonar [condimentar,
adubar, adobar]
servir
temperar [mornear]
torar
tornear
torrar
trinchar
triturar
xantar
Actividades
1.
50
Agrupa e ordena as slabas da mesma cor ata formar o nome dos anacos ou cantidades de alimento debuxados.
por
co
da
on
da
ban
chis
ro
da
za
lla
ro
co
ta
ta
cin
re
to
................
de queixo
................
de torta
................
de carne
................
de peixe
................
de sal
................
de chocolate
................
de tomate
................
de pan
Actividades
Repara nos debuxos e clasifica os alimentos da serie que che damos segundo o prato combinado
ao que corresponden.
prato combinado 1
prato combinado 2
prato combinado 3
prato combinado 4
prato combinado 5
prato combinado 6
prato combinado 7
prato combinado 8
Os alimentos
2.
zanco de polo - patacas cocidas - prebe de tomate - ovo fritido - xurelos - costeleta
pementos - espaguetes - aros de cebola - queixo relado - pescada - ovo cocido
chourizo - tomate - chcharos - cogomelos - ensalada - mexillns - luras
linguado - pur de patacas - tortilla de patacas - arroz - patacas fritidas
51
Actividades
Resolve este encrucillado.
Os alimentos
4.
5.
Identifica os adxectivos desta serie que son sinnimos dos destacados en cada oracin.
duro/a - celmoso/a - tpedo/a
comelln/ona - saboroso/a
azucrado/a - agre - mol
nutritivo/a - eslamiado/a
Actividades
Localiza na sopa de letras os verbos que designan as accins debuxadas.
Os alimentos
6.
7.
Significados
Estar despistado.
Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algunhas das frases feitas anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
53
Actividades
8.
Os alimentos
Pecha ben o bote de queixo raiado, se non ponse mohoso e hai que tiralo.
............................................................................................................................... .......................................................................
9.
Elaboracin:
Tira do texto os verbos que designan accins ao cociar e os substantivos que nomean alimentos. Clasifcaos nunha tboa coma esta.
............................................................................................................................... .............................
Verbos
............................................................................................................................... .............................
............................................................................................................................... .............................
54
Lxico
O traballo e as profesins
Substantivos
O traballo
aprendiz/za
clase obreira
compaeiro/a
contrato
convenio
crebafolgas [esquirol]
descanso
desempregado/a [parado/a]
desemprego [paro]
despedimento
empregado/a
esquirol [crebafolgas]
explotacin
fbrica
folga
formacin
gratificacin [prima]
gremio
hora extra
horario
indemnizacin
labor
lecer
manifestacin
mensualidade
negociacin
nmina
obradoiro [taller]
obreiro/a
ocio
ocupacin
oficina
oficio
operario/a
paga
paga extra
parado/a [desempregado/a]
paro [desemprego]
patrn/oa
piquete
prima [gratificacin]
producin
produtividade
profesin
propina
remuda [revezamento]
remuneracin
revezamento [remuda]
salario
salario mnimo
sindicato
soldo
subsidio
substitucin
taller [obradoiro]
tarefa
traballador/ora
traballo
vacacins
xeira
xornada
xornal
xubilacin
xubilado/a
Profesins relacionadas
coa agricultura, a gandara e a pesca
agricultor/ora
apicultor/ora
bateeiro/a
braceiro/a [xornaleiro/a]
campesio/a [labrego/a]
ceifeiro/a [seitureiro/a, segador/ora]
colleiteiro/a
ferrador/ora
gandeiro/a
granxeiro/a
horticultor/ora
labrego/a [campesio/a]
leador/ora
marieiro/a
mariscador/ora
muieiro/a
pastor/ora
peixeiro/a [regateiro/a]
percebeiro/a
pescador/ora
regateiro/a [peixeiro/a]
segador/ora [seitureiro/a,
ceifeiro/a]
seitureiro/a [segador/ora,
ceifeiro/a]
vendimador/ora
viticultor/ora
xornaleiro/a [braceiro/a]
Profesins relacionadas
coa construcin
albanel
aparellador/ora
arquitecto/a
canteiro/a [pedreiro/a]
carpinteiro/a
construtor/ora
contratista
cristaleiro/a
decorador/ora
delineante
ebanista
electricista
encofrador/ora
enxeeiro/a
escaiolista
fontaneiro/a
mestre/a de obras
pedreiro/a [canteiro/a]
peixeiro/a [regateiro/a]
pen
pinche
pintor/ora
promotor/ora
regateiro/a [peixeiro/a]
soldador/ora
Profesins relacionadas
co comercio
almacenista
caixeiro/a
carniceiro/a
chacineiro/a
comerciante/a
confeiteiro/a [doceiro/a,
pasteleiro/a]
dependente/a
distribuidor/ora
doceiro/a [confeiteiro/a,
pasteleiro/a]
drogueiro/a
estanqueiro/a
feirante
florista
fornecedor/ora
[provedor/ora]
leiteiro/a
libreiro/a
panadeiro/a
pasteleiro/a [confeiteiro/a,
doceiro/a]
peixeiro/a [pescantn/ina]
peleteiro/a
pescantn/ina [peixeiro/a]
provedor/ora
[fornecedor/ora]
queixeiro/a
Lxico
sombreireiro/a
tendeiro/a
tintureiro/a
O traballo e
as profesins
vendedor/ora
viateiro/a
xastre
xoieiro/a
Profesins relacionadas
coa Administracin e
a xustiza
alcalde/esa
avogado/a
comisario/a
concelleiro/a
conselleiro/a
cnsul/consulesa
deputado/a
diplomtico/a
embaixador/ora
fiscal
funcionario/a
garda civil
garda de trfico
gobernador/ora
maxistrado/a
militar
ministro/a
notario/a
parlamentario/a
polica
presidente/a
procurador/ora
recadador/ora
senador/ora
xuz/za
Profesins relacionadas
coa sanidade
anestesista
boticario/a [farmacutico/a]
cirurxin/
curandeiro/a
[mencieiro/a]
dentista [odontlogo/a]
56
dermatlogo/a
doutor/ora [mdico/a]
enfermeiro/a
farmacutico/a
[boticario/a]
fisioterapeuta
masaxista
mdico/a [doutor/a]
mencieiro/a
[curandeiro/a]
neurlogo/a
oculista [oftalmlogo/a]
odontlogo/a [dentista]
oftalmlogo/a [oculista]
pediatra
psiclogo/a
psiquiatra
traumatlogo/a
veterinario/a
xineclogo/a
Profesins relacionadas
cos transportes
auxiliar de voo
aviador/ora
capitn/
chofer [condutor/ora]
condutor/ora [chofer]
controlador/ora areo/a
estibador/ora
ferroviario/a
gardaagullas
gardabarreiras
maquinista
marieiro/a
mecnico/a
piloto
revisor/ora
taxista
transportista
tripulante
Profesins relacionadas
coa empresa e cos negocios
administrativo/a
asesor/ora
axente de bolsa
axente de seguros
banqueiro/a
comercial
conselleiro/a
contable
delegado/a sindical
director/ora
empregado/a de banca
empresario/a
executivo/a
mecangrafo/a
oficinista
presidente/a
representante
secretario/a
subdirector/ora
tesoureiro/a
viaxante
vicepresidente/a
vogal
xefe/a de compras
xefe/a de vendas
xefe/a de persoal
xerente
Profesins relacionadas
cos servizos
barbeiro/a
bedel
bombeiro/a
camareiro/a
carteiro/a
cobrador/ora
cocieiro/a
conserxe
empregado/a do fogar
escolta [gardacostas]
gardacostas [escolta]
garda de seguridade
gardamontes
gua turstico
hostaleiro/a
intrprete
mensaxeiro/a
mozo/a dos recados
peiteador/ora
porteiro/a
pousadeiro/a
recepcionista
taberneiro/a
telefonista
telegrafista
socorrista
varredor/ora
vixilante
Profesins relacionadas
coa ciencia
antroplogo/ a
arquelogo/a
bilogo/a
cartgrafo/a
cientfico/a
economista
etngrafo/a
filsofo/a
fsico/a
historiador/ora
informtico/a
inventor/ora
investigador/ora
lingista
matemtico/a
meteorlogo/a
qumico/a
socilogo/a
topgrafo/a
xegrafo/a
xelogo/a
Profesins relacionadas
coa arte e a cultura
actor/actriz
anticuario/a
artista
bibliotecario/a
cantante
compositor/ora
deportista
deseador/ora
dobrador/ora
domador/ora
editor/ora
Lxico
escritor/ora
escultor/ora
fotgrafo/a
ilustrador/ora
impresor/ora
locutor/ora
mestre/a
modelo
msico
novelista
periodista [xornalista]
pintor/ora
poeta/isa
presentador/ora
profesor/ora
publicitario/a
enterrador/ora [sepultureiro/a]
ferreiro/a
fiadeiro/a [fiador/a]
fiador/a [fiadeiro/a]
fogueteiro/a
gaiteiro/a
latoeiro/a
lavandeira
leiteiro/a
matachn/ina
muieiro/a
oleiro/a
ourive
palilleira
paraugueiro/a
pedreiro/a [canteiro/a]
peleteiro/a
prateiro/a
quincalleiro/a
redeiro/a
selleiro/a [baldeiro/a]
sepultureiro/a [enterrador/ora]
tradutor/ora
xornalista [periodista]
Oficios artesns e tradicionais
acibecheiro/a
afiador/ora
augador/ora
augardenteiro/a
baldeiro/a [selleiro/a]
barqueiro/a
cacharreiro/a
canteiro/a [pedreiro/a]
capador/ora
carboeiro/a
carpinteiro/a
carpinteiro/a de ribeira
cereiro/a
cerralleiro/a
cesteiro/a
costureira
teceln/
telleiro/a
toneleiro/a
tratante
xastre/a
zapateiro/a
zoqueiro/a
Adxectivos
activo/a
arduo/a
difcil
doado/a
estable
experimentado/a
experto/a
festivo/a
folgazn/ana [preguiceiro/a, vago/a,
lacazn/ana]
inactivo/a
indefinido/a
inexperto/a
laborable
laboral
laborioso/a
lacazn/ana [preguiceiro/a,
vago/a, folgazn/ana]
novato [principiante]
ocioso/a
ocupado/a
preguiceiro/a [lacazn/ana,
vago/a, folgazn/ana]
principiante [novato]
profesional
salarial
temporal
traballador/ora
traballoso/a
vago/a [lacazn/ana, preguiceiro/a, folgazn/ana]
xubilado/a
Verbos
afiliar(se)
aprender
ascender
asegurar
asinar
aumentar
cobrar
concursar
contratar
cotizar
delegar
descansar
O traballo e
as profesins
escengrafo/a
despedir
diminur
empregar
entrar
entrevistar
estudar
explotar
fabricar
facer folga
fichar
folgar
gaar
indemnizar
lacazanear [vaguear]
manifestar(se)
negociar
opositar
pagar
producir
reclamar
reivindicar
remudar [revezar]
rescindir
reter
revezar [remudar]
sar
seleccionar
sindicar(se)
substitur
traballar
vaguear [lacazanear]
xubilar(se)
57
Actividades
Completa adecuadamente cos seguintes nomes de profesins estes titulares tirados do xornal
Galicia Hoxe.
O traballo e
as profesins
1.
Muhammad Yunus, o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de
Bangladesh mundialmente coecido como
o banqueiro dos pobres, fala en Compostela do seu mtodo de loita contra a pobreza. (13-7-2004)
Antonio Feijoo, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : Xa non
quedan daqueles que andaban polos camios, non hai traballo. Hai pouco futuro para estes traballadores e artesns, condenados
ao museo ante a cultura do usar e tirar
que impn a globalizacin. (19-7-2004)
Elena Salgado ser a quinta muller que ocupa a carteira de Sanidade. Natural de Ourense, de 55 anos, economista e
............................. industrial. (31-3-2004)
Clasifica as dez profesins anteriores segundo o mbito laboral ao que pertencen: sanidade,
transportes...
Profesin
58
mbito
Profesin
mbito
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
.....................
Actividades
2.
E
O traballo e
as profesins
....................
....................
3.
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
Completa as oracins coas palabras axeitadas de cada par. Consulta un dicionario se o precisas.
xornal - soldo
No vern aproveito o ........................ para ler e para dar paseos polo monte.
Fixen un ........................ e despois continuei traballando.
ferrador - ferreiro
Actividades
Repara na seguinte definicin e localiza nesta sopa de letras seis adxectivos sinnimos que se
axusten a ela.
O traballo e
as profesins
4.
5.
Agrupa e ordena as slabas de cada cor ata formar doce verbos que designan accins propias de
distintas profesins. Despois asocia cada accin sa profesin.
ten
rrar
ra
mu
ro
co
lar
zar
an
xir
ar
so
pa
sar
rar
ciar
zir
su
sar
liar
sen
de
tu
ma
6.
va
te
so
se
zur
fu
rar
Mecnico/a: ....................
Arquitecto/a: ....................
Panadeiro/a: ....................
Sepultureiro/a: ....................
Cirurxin/: ....................
Gandeiro/a: ....................
Marieiro/a: ....................
Zapateiro/a: ....................
Profesor/ora: ....................
Xuz/a: ....................
Labrego/a: ....................
Xastre/a: ....................
Clasifica estes verbos segundo o mbito do mundo laboral ao que estn asociados: a busca de
traballo, os contratos, os horarios, os salarios ou a actividade sindical.
asinar - fichar - entrevistar - afiliar(se) - estudar
cobrar - contratar - asegurar - descansar - aumentar
reivindicar - opositar - rescindir - negociar - entrar
60
Busca
de emprego
Contratos
Salarios
Horarios
Actividade
sindical
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
Actividades
7.
............................................................................................................................... .......................................................................
O traballo e
as profesins
............................................................................................................................... .......................................................................
8.
cotizar
Inclur algo nunha listaxe ou
relacin.
Examinar un documento para
comprobar que non falso.
Pagar a cota correspondente
como membro dunha asociacin, organismo, sindicato...
obradoiro
Obreiro que fai os traballos
menos especializados e que non
requiren grande habilidade.
Lugar onde realizan o seu traballo os artesns.
Edificio en construcin.
delegar
ebanista
Comerciante de antigidades
e de mobles usados.
Persoa que ten por oficio facer
mobles, traballando xeralmente con madeiras nobres.
61
Actividades
O traballo e
as profesins
9.
Correcto
Incorrecto
Correcto
albail
.......................
concellal
.......................
inxenieira
.......................
vocal
.......................
sastre
.......................
gardaespaldas
.......................
peluqueira
.......................
orfebre
.......................
Crea un texto no que introduzas, con sentido, algunhas das voces correctas anteriores.
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
Lxico
Os medios de transporte
Substantivos
tndem
cargueiro
vaca
Medios terrestres
tanque
catamarn
vapor
ambulancia
tartana
chalana
veleiro
autobs
taxi
chalupa
xangada [balsa]
telecadeira
corbeta
xunco chins
telefrico
crebaxeos
Medios areos
telesqu [remonte]
cruceiro
delta
tractor
destrutor
aerobs
triler
dorna
aeronave
tranva
draga
aeroplano [avin]
autocar
tren
dragaminas
autombil
tren monorral
gabarra
avin [aeroplano]
camin cisterna
triciclo
galen
avioneta
camin de carga
trolebs
galera
bombardeiro
camin de envorco
velocpede
gamela
caza
camin do lixo
zorra
gardacostas
cepeln [dirixible]
camioneta
Medios acuticos
goleta
dirixible [cepeln]
camin formigoneira
acoirazado
gndola
foguete espacial
caravana
arrastreiro
iate
globo
carreta
bacallaeiro
kayak
carro
balandro
lancha
carromato
baleeiro
palangreiro
carroza
balsa [xangada]
paquebote
carruaxe
barca
pesqueiro
ciclomotor
barcaza
petroleiro
coche [autombil]
barco
piragua
helicptero
dilixencia
batel
planadoira
hidroavin
escavadora
bergantn
portaavins
mdulo lunar
funicular
boniteiro
remolcador
jeep
bote
rompexeos
planador
submarino
transbordador
microbs
metro
Do autombil
moto [motocicleta]
acelerador
motocarro
agarradoira
motocicleta [moto]
antena
mnibus
aparcadoiro
aparcamento
quitaneves
bou
remolque
buque
traieira
acendido
remonte [telesqu]
canoa
transatlntico
rea de servizo
sidecar
carabela
transbordador
asento
Lxico
Os medios de transporte
automobilista
baca [portavultos]
bucina [buguina]
buguina [bucina]
cadeira para nenos
camioneiro
cap
chasis
chofer [condutor]
cinto
cocheira
concesionario
condutor [chofer]
contaquilmetros
defensa [parachoques]
depsito
derrapaxe
eixe
embrague
faro
freada
freo
garaxe
gasolineira
intermitente
limpaparabrisas
luz
maleteiro
manubrio
motor
panca
parabrisas
parachoques [defensa]
pedal
pina
pneumtico
porta
portavultos [baca]
retrovisor
suspensin
viseira
volante
64
Do tren
agullas
apeadeiro
barreira
carril
coche
compartimento
consigna
despacho de billetes
estacin
ferroviario/a
gardaagullas
gardabarreira
horario
locomotora
maquinista
mozo/a de estacin
paso subterrneo
plataforma
portelo
ral
revisor/ora
travesa
tnel
vagn
xefe/a de estacin
Da bicicleta
amortecedor
asento [sela]
barra
bomba de aire
cadea
cadro
catarina
dnamo
faro
freada
freo
gardalamas
guiador
pedal
pina
pin
pneumtico
prato da roda
roda
sela [asento]
velocmetro
Do barco
amarra
amarradoira [bita]
amura
ncora
ancoradoiro [fondeadoiro]
andarivel
arboradura
babor
baliza
barqueiro/a
bita [amarradoira]
bitcora
bodega
boia
borda
cabo
cabrestante
camarote
capitn/
carga
castelo
cheminea
comps
contramestre
cuberta
dique
escota
espign
estacha
estaleiro
estibador/ora
estribor
estrobo
faro
navegante
ollo de boi
peirao
popa
porto
proa
quilla
radar
relinga
remador/ora
remo
rizn
rompente
salvavidas
sentina
sonar
temoeiro
temn [leme]
tolete
tripulacin
tripulante
varadoiro
vela
verga
zapn
Do avin
, ala
aerdromo
aeroporto
alern
aspa [pa]
auxiliar de voo
flotador
folio
fondeadoiro [ancoradoiro]
hlice
leme [temn]
marieiro/a
mascarn
mastro
morrn
motor
aviador/ora
babor
bodega de carga
cabina de pilotaxe
capitn/
cola
comandante
compartimento de pasaxeiros
controlador areo
estribor
curva
fuselaxe
hangar
encrucillada [interseccin,
cruzamento]
hlice
estrada
heliporto
interseccin [cruzamento,
encrucillada]
morro
motor
pa [aspa]
paracadas
pasarela
patn de aterraxe
piloto
paso a nivel
ponte
recta
rodeira
senda [vieiro, carreiro]
tnel
piloto automtico
pista
porta de emerxencia
radar
rotor
temn
terminal
torre de control
tren de aterraxe
turborreactor
xanela
va frrea
va rpida
vieiro [carreiro, senda]
Verbos
abordar
Vas de comunicacin
acelerar
autoestrada
adiantar
beirava
afundir(se)
camio
aluar
canle
amarar
amarrar
circunvalacin
ancorar [fondear]
congostra [corredoira]
aparcar [estacionar]
corredoira [congostra]
apear
cruzamento [interseccin,
encrucillada]
arborar
arriar
arribar [atracar]
arrincar
aterrar
atracar [arribar]
atropelar
avanzar
bordear [flanquear]
capitanear
chegar
chocar [colisionar]
circular
circundar [circunvalar]
circunnavegar
circunvalar [circundar]
colisionar [chocar]
conducir
consignar
consumir
cruzar
derrapar
desamarrar
desarborar
descarrilar
desembarcar
desembragar
despegar
desviar
embarcar
embarrancar [varar, encallar]
embragar
encallar [embarrancar, varar]
enrolar
envorcar
erguer [izar]
estacionar [aparcar]
estibar
facturar
flanquear [bordear]
fondear [ancorar]
frear
guiar
izar [erguer]
marear(se)
naufragar
navegar
pairar
parar
partir
pilotar
planar
recuar [retroceder]
remar [vogar]
remolcar
reparar
retroceder [recuar]
sar
sobrevoar
transbordar
transitar
transportar
varar [embarrancar, encallar]
viaxar
vogar [remar]
xirar
zigzaguear
Os medios de transporte
Lxico
Actividades
1.
Completa cada oracin coa palabra que mellor lle vai. Consulta un dicionario se o precisas.
traxecto - itinerario - treito - viaxe
Actividades
Os medios de transporte
2.
Indica, co nmero correspondente, o nome de cada un dos elementos sinalados nesta estacin de
ferrocarril.
14
4
5
16
3
1
6
18
17
10
18
15
8
20
13
11
12
altofalante
viaxeiro
vagn
.....
despacho de billetes
.....
va
carro portaequipaxes
.....
revisor
horario
.....
plataforma
.....
xefa de estacin
3.
consigna
.....
.....
.....
equipaxe
.....
.....
ral
.....
.....
maquinista
.....
locomotora
.....
portelo
.....
paso subterrneo
travesa
.....
tren
.....
.....
.....
aparcadoiro
.....
Actividades
Localiza neste texto as palabras que corresponden s definicins que damos despois.
As estachas estaban sucias de graxa, retortas. Anobanse cun lazo frreo e sinxelo a un tempo, moi seguro, pero tan doado de
desfacer coma un castelo de naipes. Unha motora, o auxiliar do
Paz, arqueaba a sa antena coa elegancia dun florete disposto a
espertar unha ducia de gaivotas.
Os medios de transporte
4.
O porto estaba feito de enormes bloques de pedra de granito, redondeados polas ondas, gastados, pulidos, renegridos de aceite e
gasleo. Unha fileira de morrns, cogomelos de ferro estrados con
faria de peixe, debruzbanse beira do cantil.
Polo demais, moito lixo. Moreas de redes vellas rotas, refugadas,
de nailon azul ou de cor indefinida, tboas escanastradas, nasas
de descomposta armazn metlica, enferruxadas, intiles.
No medio daquela desfeita, abraiaba a elegancia do Riosil, recn
pintado de vermello da bita quilla, fachendosa a proa, as amuras decoradas con franxas brancas e verdes, e embaixo delas o folio do barco 3.a-VI-6-474. Era un potente arrastreiro, 700 CV, sado do estaleiro de Vulcano en 1970: tia case trinta metros de proa
a popa, e poda levar 62 toneladas de carga. Sesenta e dous mil
quilos. Coma quen, todo o peixe do Gran Sol.
O moito colorido do barco chamaba a atencin no porto: castelo
de ferro en azul e branco, a cheminea vermella a xeito co casco, e
o respiradeiro en amarelo.
Unha tropa de xente a e via pola cuberta, feita de tboas de madeira pintadas de verde, perfectamente aliadas. Acababan de izar
a bordo un aparello novo, novio do trinque, e o contramestre esixa que ouriase nel unha muller virxe, antes de sar ao mar.
Valentn Carrera, Riosil
Oficial ou marieiro con experiencia que dirixe os traballos e tarefas dos outros marieiros.
........................
........................
Actividades
Os medios de transporte
5.
6.
Asocia e ordena as slabas de cada cor ata formar o nome de oito partes do coche.
gue
bu
lan
ca
pneu
em
fre
ti
mor
fa
bra
te
dor
vo
ce
ro
na
os
te
ci
co
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
Resolve este encrucillado, composto por verbos relacionados cos medios de transporte.
Cargar ou descargar
no porto as mercancas dos barcos.
Quedar detido un
barco por tocar coa
area ou as rochas do
fondo.
Elevar as velas dun
barco.
Sar un tren ou un
tranva fra do seu
carril.
Chegar un barco ao
porto.
Descender ou pousarse en terra un
avin.
7.
Arrastrar un barco
ou un vehculo por
medio dunha corda,
dun cabo ou dunha
cadea.
Pousarse unha nave
espacial na superficie
da la.
Pasar un vehculo en
movemento por enriba de algun ou algo e causarlle algn
dano.
Poer algo boca
abaixo; por exemplo,
un vehculo nun accidente.
Entrar no muelle con este mar perigoso, mellor botamos a ancla nese fondeadoiro.
............................................................................................................................... .......................................................................
Subindo na telesilla, viamos os nenos baixando pola neve cos seus trineos.
............................................................................................................................... .......................................................................
68
Lxico
Os xogos e os deportes
Substantivos
Xogos de taboleiro
ou de mesa
baralla
bingo
dados
damas
domin
leira de nove
leira de tres [pai, nai, fillo]
pai, nai, fillo [leira de tres]
parchs
xadrez
xogo da oca
Outros xogos
e xoguetes
agachadas [escondidas]
aro
bambn
billarda [estornela, pateiro]
birlos
blas
boneco/a
buxaina
carreira de sacos
casias
chapas
chave
corda
cravo [espeto]
crebacabezas
cucaa [pau de sebo]
escondidas [agachadas]
escorregadoiro [tobogn]
espeto [cravo]
equitacin
esgrima
esqu
esqu acutico
ftbol
golf
halterofilia
hpica
hckey sobre herba, sobre
patns, sobre xeo
judo
karate
loita grecorromana
loita libre
motociclismo
motocrs
natacin
natacin sincronizada
paddle
paracaidismo
patinaxe sobre rodas
patinaxe sobre xeo
pelota vasca
pesca
pimpn [tenis de mesa]
piragismo
polo
remo
rugby
saltos de trampoln
saltos de plataforma
snowboard
squash
submarinismo
surf
taekwondo
tenis
tenis de mesa [pimpn]
tiro con arco, con fusil, ao
prato
trial
tratlon
vela
voleibol
wter-polo
windsurf
ximnasia deportiva
ximnasia rtmica
Elementos,
participantes e
competicins en xeral
adestrador/ora [preparador/ora]
adestramento
afeccin
afeccionado/a
angarellas [padiola]
rbitro
bancada
banco
cadro de xogadores
cambio [substitucin, troco]
campin/oa
campionato
campo [terreo de xogo]
cancha
capitn/
club
derrota
empate
estadio
estratexia
Os xogos e os deportes
Lxico
liga
marcador
olimpada
padiola [angarellas]
padioleiro/a
partida
partido
pavilln
podio
profesional
preparador/ora [adestrador/ora]
prrroga
quecemento
quenda [vez]
regra
regulamento
reserva [suplente]
seareiro/a
seleccin
seleccionador/ora
socio/a
substitucin [cambio, troco]
suplente [reserva]
temporada
terreo de xogo [campo]
trampa
troco [substitucin, cambio]
vez [quenda]
vitoria
xogador/ora
Ftbol
amoestacin
rbitro
rea de meta
rea de penalti
ataque
baln [pelota, bla]
barreira
bla [baln, pelota]
bota
bote de baln
70
cabezada
calzns [pantalns curtos]
cambadela
caneleira
caneo [finta]
cartn amarelo
cartn vermello
central
centro
centrocampista
cspede
contraataque [contragolpe]
contragolpe [contraataque]
crculo central
defensa
defensa libre
dianteiro
expulsin
extremo
falta
finta [caneo]
fra de xogo
gardameta [porteiro/a]
gol
goleada
golpe franco
guante [luva]
interior
lateral
lia de banda, de fondo,
de medio campo
luva [guante]
man
medias
meta [portara]
obstrucin
pantalns curtos [calzns]
pase
patada
pau [poste]
pau [traveseiro]
pelota [bla, baln]
pelotada
penalti
portara [meta]
poste [pau]
punteirolo
punto de penalti
recollepelotas
rexeitamento
saque de banda
saque de esquina
saque de porta
taco
tiro
traveseiro [pau]
xuz de lia
xute
Baloncesto
[ala]
ala []
rea de tiro libre
aro
asistencia
ataque
baln [pelota]
base
bloqueo
campo atrs
canastra
contragolpe
defensa
dobres
escolta
finta
gancho
lia de banda, de fondo,
de tiro libre
mate
pase
pasos
pelota [baln]
persoal
pivote
rebote
rede
roubo
taboleiro
tapn
tempo morto
tiro en suspensin
tiro libre
tripla
Tenis
rbitro
bla [pelota]
cadro de saque
cinta da rede
deixada
dereito/a
dobres
globo
golpe de dereito
golpe de revs
individual
lia lateral, de fondo
mango
morte sbita
pelota [bla]
raqueta
recollepelotas
rede
revs
rotura de servizo
saque [servizo]
servizo [saque]
smash
tenista
vantaxe
volea
xuz de lia
zurdo/a
Ciclismo
abano
avituallamento
cadea
cadro
calzap
calzn
cambio
catarina [prato]
contra o reloxo
desfalecemento
dorsal
escalador
freo
guiador
lder
meta
meta voante
pedal
pelotn
pin
prato [catarina]
raio
rampla
rebentn
roda
sela
velocista
veldromo
viseira
Ximnasia
aparello
argolas
aro ximnstico
barra de equilibrio
barra fixa
barras asimtricas
barras paralelas
bastn ximnstico
cabalo con arcos
cama elstica
cinta ou fita ximnstica
colchoneta
cristo
espaleira
maza ximnstica
molinete
pelota ximnstica
pinchacarneiro [viravolta]
plinto
poldro
salto de tesoira
salto en prancha
salto mortal
trampoln
viravolta [pinchacarneiro]
Atletismo
caixn ou tboa de bater
carreira
carreira de revezamentos
[ou de remudas]
soporte do p
sprint
tboa de bater
triplo salto
valado [obstculo]
velocista
xuz/xuza
Natacin
estaxe
estilo bolboreta
estilo braza [ou peito]
estilo costas
estilo crol
lia de boias
mergullo
piscina
plataforma
salto da carpa
salto do anxo
salto mortal
trampoln
Adxectivos
aburrido/a
afeccionado/a
xil
choutar [saltar]
contraatacar [contragolpear]
contragolpear [contraatacar]
converter
correr
defender
descender
despexar
empatar
encestar
escalar
escapar
esquiar
fintar [canear]
frear
furar [barrenar]
gaar [vencer]
golear
golpear
lanzar
marcar
mergullar(se)
nadar
palmear
pasar
patinar
pedalear
perder
picar
rebotar
remar [vogar]
rematar
restar
trocar [cambiar, substitur]
sacar
saltar [choutar]
servir
substitur [trocar, cambiar]
vencer [gaar]
vogar [remar]
volear
xogar
xutar
Os xogos e os deportes
Lxico
71
Actividades
Os xogos e os deportes
1.
Agrupa e ordena as slabas da mesma cor ata formar o nome dos xogos e divertimentos numerados neste debuxo.
3
7
12
13
10
11
rio
ran
lei
llar
tos
bu
la
to
ve
drez
bo
ven
na
ca
pa
da
xa
pa
bam
de
tn
bo
ra
ma
no
ei
ne
gn
xai
bn
no
chs
ra
pa
bi
mo
par
de
las
1. ......................
5. ......................
6. ......................
10. ......................
2.
2. ......................
3. ......................
7. ......................
11. ......................
4. ......................
8. ......................
9. ......................
Actividades
Le este texto e localiza nel as palabras que corresponden s definicins posteriores.
A leira de nove un dos mis antigos xogos de mesa coecidos. Taboleiros deste xogo foron encontrados en Exipto (1400 a. C.), Sri Lanka (10 d. C.) e no navo viquingo Gokstad (900 d. C.).
Este o regulamento:
O xogo desenvlvese nun taboleiro coma o representado na figura do lado.
Cada xogador pose nove pezas dunha cor, negro e branco, por exemplo.
As pezas son colocadas alternativamente nos puntos de interseccin das lias, ata que todas estean no taboleiro. Entn, cada xogador move na sa
vez unha das sas pezas ao longo dunha lia, desprazndoa dun punto (interseccin) a outro que estea baleiro. Non est permitido que unhas pezas
salten sobre outras; polo tanto, s se poder facer un movemento se hai un
punto baleiro a carn dunha das pezas.
Os xogos e os deportes
3.
Cando un xogador consegue aliar tres pezas (non vale en curva), este pode retirar do taboleiro
unha peza do seu opoente. Esta peza non volve mis partida. Lmbrese que as pezas que estean aliadas nunha serie de tres non poden ser retiradas.
Consegue gaar a partida o xogador que reduce o nmero de pezas de seu opoente a das, ou que
bloquea todas as pezas do opoente de forma que non as poida mover.
Neste tipo de xogo, o posicionamento das pezas no comezo fundamental, ata tal punto que unha
partida pode ser perdida ou gaada en funcin desa estratexia inicial.
www.angelfire.com/ab/jogos/Tradicionais/trilha.html (traducin e adaptacin)
Momento ou ocasin que lle corresponde a cada un entre distintas persoas, para a realizacin de algo. ......................
Cadro de madeira ou doutros materiais con divisins ou casas para desenvolver nel diferentes xogos de mesa. ......................
Cada unha das figuras ou dos elementos mbiles que interveen nos xogos de taboleiro.
......................
......................
Obter a vitoria.
......................
Tendo como modelo o texto anterior, escribe o regulamento doutro xogo de taboleiro sinxelo:
damas, parchs, leira de tres...
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
73
Actividades
Indica o deporte olmpico que representa cada pictograma.
Os xogos e os deportes
4.
5.
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
......................
Os aficionados baronse na fonte para celebrar que o seu equipo era campen.
............................................................................................................................... .......................................................................
A rapaza que vai pola calle central da piscina nada estilo espalda.
............................................................................................................................... .......................................................................
74
6.
Completa esta crnica deportiva poendo nos ocos as palabras que van definidas entre parnteses. Ten en conta que o contexto tamn che pode axudar.
Os corueses notaron o
golpe de se ver con dez e,
cando pareca que volvan
quedar unha xornada mis
sen conseguir os tres puntos, chegou o ..........................
( punto que, nalgns deportes, se gaa introducindo o baln na portara) de
Pandiani, que entrara pouco antes no terreo de xogo
en substitucin de Valern,
ao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( xogar
o baln golpendoo coa
cabeza) un . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( pase que se fai desde
unha banda do terreo de
xogo zona de portara) de
Vctor. Mais a alegra durou
pouco e, no minuto 81, Merino recolleu un baln despexado defectuosamente
por Molina para facer o 1-1
cun disparo desde a frontal.
Os xogos e os deportes
Actividades
O partido entrou entn nunha fase tola e Pandiani puido conseguir a .........................
( resultado que se obtn
cando se vence o contrincante nunha competicin
deportiva) cun novo remate de cabeza no minuto 90.
Pero nesta ocasin o defensa Antonio salvou o seu
equipo cun rexeitamento
providencial case sobre a lia de gol.
Galicia Hoxe, 15-1-2005
(adaptacin)
75
Actividades
Os xogos e os deportes
7.
Atletismo
Baloncesto
Ciclismo
Ftbol
Tenis
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
Emprega os verbos anteriores para escribir un breve texto sobre cada deporte.
Atletismo: ..............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
Baloncesto: ...........................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
Ciclismo: .................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
Ftbol: ...............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
Tenis: ...............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
8.
............................................................................................................................... ........................................................................
............................................................................................................................... ........................................................................
xoguete - xogueta
............................................................................................................................... ........................................................................
............................................................................................................................... ........................................................................
76