Está en la página 1de 77

Proxecto Artello

Galego Lxico 1

Edicin: Carlos L. Medrano Martnez


Ilustracin: Xess Mara Arana Garca, Fernando Llorente, Daniel Montero, Bernal Prieto
Correccin: Beln Rodrguez Surez e Francisco Lestn Villar
Cuberta: Lus Vilardell Panicot
Preimpresin: MACROM
Rodeira-grupo edeb, 2006
Depsito Legal: C.2839-2006
Edicin non-venal

ndice
1. O corpo humano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Os sentimentos e a personalidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13

3. A sade e a enfermidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

4. A vestimenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27

5. A familia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

6. A vivenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

7. Os alimentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

8. O traballo e as profesins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55

9. Os medios de transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

10. Os xogos e os deportes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69

Lxico

O corpo humano
Substantivos
A cabeza
barba
barbadela [queixo]
beizo [labio]
bigote
boca
cabelo
cairo
caluga [cocote, noca]
cara [face, rostro]
cella
cello
cocote [noca, caluga]
dentadura
dente
enxiva
face [rostro, cara]
fazula [meixela]
fronte
guecho
labio [beizo]
lingua
meixela [fazula]
melena
menia
moa
nariz
noca [cocote, caluga]
ollo
orella
padal
plpebra
papada [papo]
papo [papada]
patilla
pelo
perilla
pestana
pmulo
queixo [barbadela]

rostro [cara, face]


sen [tempa, vidalla]
tempa [vidalla, sen]
venta
vidalla [sen, tempa]
O tronco
abdome
ano
barriga [ventre]
cacha [ndega]
cadeira
cintura [van]
colo [pescozo]

costas [lombo]
cu
embigo
espiazo
gorxa
ingua [virilla]
lombo [costas]
mama [seo, teta]
mamila
ndega [cacha]
noz
peito
pelve
pene
pescozo [colo]
pube
seo [mama, teta]
testculo
teta [seo, mama]
trax
van [cintura]

vaxina
ventre [barriga]
virilla [ingua]
vulva
As extremidades
antebrazo
anular [medianio]
axila [sobaco]
brazo
calcaar [calcao]
calcao [calcaar]
canela
cbado
coteno
coxa
deda
dedo
empea
furabolos [ndice]
ndice [furabolos]
maimio [pequeno]
maior [pai de todos]
man
matapiollos [polgar]
medianio [anular]
nocello
ombreiro [ombro]
ombro [ombreiro]
pai de todos [maior]
palma
p
pequeno [maimio]
perna
planta
polgar [matapiollos]
pulso
puo
sobaco [axila]
sofraxe
ua [unlla]
xema

xeonllo
sos do esqueleto
cadril
cervical
clavcula
cccix
columna
costela
cranio
cbito
esterno
falanxe
fmur
frontal
malar
maxilar
occipital
omoplata
parietal
peron
pmulo
radio
rtula
sacro

temporal
tibia
trapecio
mero
vrtebra
rganos internos
apndice
arteria
bazo
cerebro

O corpo humano

Lxico

corazn
cordas vocais
diafragma
esfago
estmago
farinxe
fgado
intestino delgado
intestino groso
medula espial
meninxe
nervios
ovario
prstata
pulmns
recto
ril
traquea
tero
vea
vescula
vexiga
vsceras
Adxectivos
Do corpo
alto/a
ancho/a
aposto/a [garrido/a, gallardo/a]
atractivo/a
baixo/a
barbudo/a
baril [forte, rexo/a, robusto/a, varudo/a]
barrigudo/a
calvo/a
corpulento/a
dbil [feble]
delgado/a [fraco/a]
destro/a
elegante
enxoito/a
esqueltico/a
esvelto/a [lanzal]
feble [dbil]
feo/a
fermoso/a
forte [baril]
fraco/a [delgado/a]
friorento/a

gallardo/a [aposto/a, garrido/a]


garrido/a [aposto/a, gallardo/a]
gordo/a
grande
guapo/a
hbil
lanzal [esvelto/a]
louzn/
magro/a [delgado/a]
musculoso/a
obeso/a
plido/a
pequeno/a
repoludo/a
rexo/a [forte, baril, robusto/a, varudo/a]
robusto/a [baril, rexo/a,
forte, varudo/a]
torpe [zoupn/ona]
varudo/a [robusto/a, baril,
forte, rexo/a]

xeitoso/a
zoupn/ona [torpe]
zurdo
Do cabelo
abundante
castao
claro
crecho
curto
enguedellado
escuro
liso
longo
louro
mesto
moreno
ondulado
raro
rizo
roxo [rubio]

rubio [roxo]
Dos ollos
azuis
castaos
claros
escuros
grandes
grises
negros
pequenos
verdes

Do nariz
afiado
aquilino
chato
ganchudo
grande
pequeno
recachado
recto
sante
torto
Verbos
abrazar
acariciar [acariar, agarimar, aloumiar]
acariar [acariciar, agarimar, aloumiar]
acenar
acordar [espertar]
adelgazar [enfraquecer,
enmagrecer]
adormecer
afeitar
agarimar [acariar, acariciar, aloumiar]
agarrar [coller]
albiscar
aloumiar [acariar, acariciar, agarimar]
andar
anicar(se) [encrequenar(se), encoller(se)]
arquexar [arfar, bafexar]

asoar(se) [fungar(se)]
asubiar
aterecer
axeonllar(se)
beixar [bicar]
beliscar
berrar [gritar, chiar]
bicar [beixar]
bocexar
caer
cagar [defecar]
calar
camiar
cansar(se)
cheirar [ulir]
chiar [berrar, gritar]
chorar
choscar
choutar [saltar, pular]
chuchar
coller [agarrar]
comer
contemplar
correr
crecer [medrar]
defecar [cagar]
deitar(se)
descansar [repousar]
desvelar(se)
dixerir
dobrar
durmir
empurrar [empuxar]
empuxar [empurrar]
encoller(se) [anicar(se), encrequenar(se)]
encrequenar(se)
[anicar(se), encoller(se)]
engordar
enmagrecer [enfraquecer,
adelgazar]
entrever
erguer(se) [levantar(se)]
escorregar [esvarar]
esgotar(se) [cansar(se), fatigar(se)]
espelir(se) [espreguizar(se)]
espertar [acordar]
espreguizar(se) [espelir(se)]
estarricar [estirar]

estirar [estarricar]
esvarar [escorregar]
falar
fatigar(se) [esgotar(se),
cansar(se)]
fitar
gritar [chiar, berrar]
impar
laiar(se)
latexar [palpitar]
mascar [mastigar]
mastigar [mascar]
mexar [ouriar]
mirar [ollar]
morder [trabar]
observar

ollar [mirar]

rir

soprar

ouriar [mexar]

roncar

suxeitar [termar]

palpar

tirar [turrar, puxar]

palpitar [latexar]

trabar [morder]

patexar

turrar [puxar, turrar]

percibir

termar [suxeitar]

pestanexar

tocar

pisar

tremer

O corpo humano

Lxico

ventar

premer
pular [saltar, choutar]

salaiar [saloucar, xemer]

ver

puxar [tirar, turrar]

saloucar [salaiar, xemer]

xacer

rabuar

saltar [pular, choutar]

xemer [saloucar, salaiar]

raar [rascar]

sentar(se)

rascar [raar]

sentir

respirar

soltar

Actividades
1.

Resolve estes encrucillados: o primeiro sobre as partes da man e o segundo, sobre as da cabeza.
Cada elemento dos debuxos est identificado por unha cor.

Actividades
Asgnalle o nmero adecuado a cada nome das partes do corpo sinaladas no debuxo.

O corpo humano

2.

15

21

24

22

8
7

25
5

26

23

28
27
4
30
3

10

29
32

16

11

31

33
17

12
13

34
18
35
20
19

14

axila .....
noz .....
cadeira .....
planta .....
embigo .....
cabeza .....
dedos .....
3.

mamila .....
sofraxe .....
calcao .....
ombro .....
ndega .....
seos .....
brazo .....

coxa .....
caluga .....
van .....
canela .....
man .....
dedas .....
nocello .....

pene .....
xeonllo .....
costas .....
pulso .....
pescozo .....
vaxina .....
p .....

empea .....
ingua .....
antebrazo .....
perna .....
peito .....
cbado .....
abdome .....

Clasifica estes substantivos referidos ao sentido do olfacto segundo se asocien a un olor agradable
ou a un olor desagradable.
tufo - esencia - flagrancia - fetidez - perfume
recendo - bafo - aroma - fedor - pestilencia

Olor agradable: ............................................................................................................................... .....................................


Olor desagradable: ............................................................................................................................... ............................. .
8

4.

Relaciona con frechas cada verbo relacionado co sentido da vista co seu significado.
Verbo

Significado

Albiscar

Observar desde un lugar alto.

Contemplar

Mirar de esguello e con disimulo.

Entrever

Ver confusamente ou de maneira imperfecta.

Fisgar

Observar con detemento e atencin.

Fitar

Comezar a ver algo ao lonxe.

Outear

Fixar a vista en algo.

O corpo humano

Actividades

Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, os seis verbos anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

5.

Indica cales destes adxectivos son sinnimos ou antnimos dos que aparecen despois.
feo - feble - torto - hbil - zoupn
dereito - gordo - forte - fraco - garrido

Sinnimo

Antnimo

dbil

....................

....................

torpe

....................

....................

delgado

....................

....................

recto

....................

....................

aposto

....................

....................

Completa estas oracins cos adxectivos anteriores que convean.


El namorouse de Laura pola sa fermosura: pareceulle a moza mis .................... de toda a vila.
Xon un .................... : quixo amosarnos uns pasos de baile e caeu ao chan.
Ese rapaz ten o nariz .................... por culpa dun golpe que levou de pequeno.
Despois da gripe anda me sinto .................... . mellor que hoxe descanse na casa.
Agora creo que estou demasiado .................... : cenme case todos os pantalns.
Ese dianteiro bosimo: destaca por ser moi .................... no manexo da pelota.
Vxote moi .................... : ben se ve que ests a levantar pesas todos os das no ximnasio.
9

Actividades
Asocia cada verbo ao significado que lle corresponde. Formars as seis series de sinnimos.

O corpo humano

6.

saloucar - termar - vociferar - espertar - chiar - aloumiar


suxeitar - gritar - soster - salaiar - acordar - acariciar - xemer
escorregar - acariar - agarimar - escorrer - esvarar - berrar

7.

Lanzar sons agudos ou palabras


emitidas en voz moi alta.

................

................

................

Dar suspiros de dor ou pena, lanzar queixumes.

................

................

................

Coller coas mans algo ou algun


para que non se mova ou non caia.

................

................

................

Deixar de estar durmido, sar do


sono.

................

................

Perder o equilibrio ao desprazarse sobre unha superficie.

................

................

................

Demostrar afecto a algun pasndolle a man pola pel ou polo pelo.

................

................

................

................

................

Relaciona cada frase feita co seu significado.


Frases feitas

Significados

A. Estar coas mans cruzadas.

Estar nun grave apuro ou problema.

B. Estar nas mans de algun.

Falar moito.

C. Encoller os ombros.

Ter sorte.

D. Non ter ps nin cabeza.

Interesarse seriamente por algo; darlle moita importancia.

E. Caer de p.

Depender de algun.

F. Falar polos cbados.

Non facer nada.

G. Tomar a peito.

Sufrir con paciencia; resignarse.

H. Estar coa corda ao pescozo.

Estar mal feito ou non ter sentido.

Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, algunhas das expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

10

Actividades
Asocia as palabras da mesma cor e despois indica cal o elemento estrao en cada serie.
enxiva

mero

cairo

tibia

rizo

pube

fgado

obeso

pmulo

crecho

esterno

intestino

ingua

ril

padal

liso

O corpo humano

8.

Serie 1: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 2: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 3: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
Serie 4: ............................................................................................................................... .
Elemento estrao: ......................... Xustificacin: .......................................................................................................
9.

Le este texto. Rodea cun crculo o nome das partes do corpo de don Xon que se mencionan e
sublia os fragmentos que describen cada unha. Usa unha cor distinta para cada parte.
Elisa contrame que don Xon era guapsimo, guapsimo, guapsimo, e que tia os labios as, avultado o de abaixo, e o de enriba remangado nas comisuras, coma se todo o tomase a broma. Iso dballe
un aspecto desdeoso, dica Elvira, unha amiga de mia nai, ou burln, dican outras seoras, ou atrevido. E os ollos? Os ollos! Eran verdes, pero non coma os de Consuelito que tia os ollos de peixe morto, redondos e case sen pestanas; nin coma os do mancebo da botica de don Hilario, que tia as plpebras grosas e cadas. E non haba en Brtema mis ollos verdes, s os de don Xon, que os tia esgazados, dica Elisa, as, e estiraba os seus para as tempas. Coma os dos chinos? Non, non, non: mis
rectos e tamn as cellas...
Durante catro xoves consecutivos Elisa explicoume como era a cor dos ollos de don Xon: dun verde
intenso, igual ao do fondo da mia colcha, e cuns puntios marelos, marelos?, ou marrn claro, que
parecan charamuscas do que brillaban; e outras veces vanse negros porque as pestanas, longas e espesas, facanlles sombra. [...]
Don Xon tia a pel morena porque xogaba ao ftbol cos seminaristas a pleno sol, sen sotana, en mangas de camisa. Dende o faiado da casa das de Lourido, subndome nunha cadeira e sacando a cabeza
pola claraboia, vase o patio do Seminario, e calquera poda comprobar que xogaba coa camisa desabotoada e remangada e, pese distancia, que tia pelo negro e espeso nos brazos e no peito. Por iso
estaba moreno, e porque paseaba polo campo sen a canal, a pelo, dica Elvira, e non usaba tonsura nin
era calvo coma case todos os cengos. Tia o cabelo negro, brillante e peiteado para atrs, excepto un
guecho que lle caa sobre a fronte e que el apartaba coa man, branca e estreita, mans de seorito, dica Dolorias, a criada, e que xa se notaba que na vida pegara golpe con elas, a ver por que se meta
cura un home coma aquel se non era para non traballar.
Marina Mayoral, Querida amiga

11

Actividades

O corpo humano

10. Relaciona cada castelanismo incorrecto coa forma galega adecuada.


Incorrecto

Correcto

paladar

coteno

enca

virilla

muslo

enxiva

empeine

pulso

mueca

coxa

ingle

ndega

nudillo

padal

nalga

empea

Escribe oracins nas que introduzas algunhas das palabras correctas anteriores.

............................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................... ...............................................................

11. Emprega as palabras desta serie para completar as frases feitas e despois explica o significado de
cada unha.
ollo - dente - lingua - dedo - cabeza - mans - boca - ps

Non ter papas na ......................... .

Ter bo ......................... .

Encher o ......................... .

Andar con ......................... de la.

Botar a ......................... a pacer.

Lavar as ......................... .

Non levantar ......................... .

Non mover un ......................... .

Completa estas oracins coas frases feitas anteriores que, polo seu sentido, mellor lles acaian.
Imos ter que ............................................... con Antn, porque ultimamente anxase por todo.
Esa chaqueta ............................................... en canto a vin no escaparate. As que fun e compreina.
Como podes dicir tantas parvadas? Non deberas ............................................... .
O noso equipo ............................................... . A semana pasada perdeu fra e esta perdeu na casa.
Xon dir claramente o que pensa: el ............................................... .
Lus dixo que el ............................................... porque non tia responsabilidade no asunto.
Es un egosta: ............................................... para axudarme.
Seguro que a Marta lle gusta todo o que cociaches: ela ............................................... .
12

Lxico

Os sentimentos e
a personalidade
Substantivos
Sentimentos
abraio [asombro]
alegra [ledicia]
aburrimento [fasto]
acougo [serenidade, tranquilidade, calma]
afecto [cario]
aloumio
alporizamento
amor
angustia
anoxo [cabreo, enfado]
ansiedade
arrepentimento
arrepo [horror]
asombro [abraio]
cabreo [enfado, anoxo]
calma [acougo, serenidade,
tranquilidade]
candidez [inxenuidade]
cario [afecto]
carraxe [rabia]
choro
compaixn
complexo
confianza
contento
decepcin
deleite [pracer, gozo]
depresin
desnimo
desconfianza
desesperacin
desgusto
dor
dbida
emocin
enfado [anoxo, cabreo]
entusiasmo
espanto

esperanza
excitacin
fasto [aburrimento]
felicidade
furia
gozo [deleite, pracer]
horror [arrepo]
ilusin
inquietude
inxenuidade [candidez]
ira
ledicia [alegra]

mgoa [pena]
medo
melancola
morria
nervios
nerviosismo
noxo [repugnancia]
odio
paixn
pnico
pena [mgoa]
pracer [deleite, gozo]
preocupacin
rabia [carraxe]
rancor
repugnancia [noxo]
risa
risada [gargallada]
rubor
satisfaccin
saudade
sentimento

serenidade [tranquilidade,
acougo, calma]
soidade
sorpresa
sorriso
sufrimento
suspiro
susto
temor
terror
tranquilidade [serenidade,
calma, acougo]
tristeza [tristura]
vergonza [vergoa]
xenreira
Personalidade
amabilidade
nimo
antipata
antollo [capricho]
apata
arrogancia [soberbia]
arroutada
astucia [picarda]
bondade
capricho [antollo]
cobiza
cordura
covarda
crueldade
demencia [loucura]
desatino [tolemia, tolara]
diversin
ego
egosmo
encanto [feitizo]
envexa
estupidez
fachenda [vaidade, xactancia]
fantasa

feitizo [encanto]
franqueza [sinceridade]
hipocrisa
honor [honra]
honra [honor]
honradez
humildade
humor
ignorancia
imaxinacin

imprudencia
individualismo
insolencia
intelixencia
introversin
inxenuidade [candidez]
inxustiza
loucura [demencia]
maldade
mesquindade [ruindade]
modestia
obediencia
optimismo
orgullo
paciencia
pesimismo
picarda [astucia]
presuncin
prudencia
razn
rebelda
respecto
rigor
ruindade [mesquindade]

Os sentimentos
e a personalidade

Lxico

14

sabedora
sensatez [xuzo, siso]
sensibilidade
severidade
simpata
sinceridade [franqueza]
siso [xuzo, sensatez]
soberbia [arrogancia]
solidariedade
submisin
teima
teimosa
timidez
tolara [tolemia, desatino]
tolemia [tolara, desatino]
vaidade [fachenda, xactancia]
valenta [valor, bravura]
vinganza
violencia
xactancia [fachenda, vaidade]
xenerosidade
xuzo [sensatez, siso]
xustiza
Adxectivos
abraiado/a [asombrado/a]
aburrido/a [enfastiado/a]
afectado/a
afectuoso/a [carioso/a]
agradecido/a
alegre [ledo/a, contento/a]
alporizado/a
amable
ambicioso/a
angustiado/a
animado/a
anoxado/a [cabreado/a, enfadado/a, molesto/a]
ansioso/a [impaciente]
antiptico/a
antolladizo/a
[caprichoso/a]
apaixonado/a
aptico/a
apenado/a
arrepentido/a
arrepiante [horroroso/a]
arrogante [soberbio/a]
arroutado/a

arteiro/a [astuto/a,
pcaro/a]
asisado/a [axuizado/a, sensato/a]
asombrado/a [abraiado/a]
astuto/a [pcaro/a,
arteiro/a]
asustadizo/a
asustado/a
aterrado/a [aterrorizado/a]

deprimido/a
desanimado/a
desconfiado/a
desesperado/a
desgustado/a
desilusionado/a [decepcionado/a]
destemido/a [valente, valoroso/a, bravo/a]
divertido/a
dodo/a
dubitativo/a
egosta
emocionado/a
emotivo/a

aterrorizado/a [aterrado/a]
atolado/a [toleirn/ana]
atnito/a
autoritario/a
avergonzado/a [avergoado/a]
axuizado/a [sensato/a, asisado/a]
babeco/a [papn/ona, parvo/a]
bo/boa
bondadoso/a
bravo/a [destemido/a, valente, valoroso/a]
cabreado/a [enfadado/a,
anoxado/a, molesto/a]
calmo/a [sereno/a, tranquilo/a]
cndido/a [inxenuo/a]
caprichoso/a
[antolladizo/a]
carioso/a [afectuoso/a]
celoso/a
chorn/ona [choromiqueiro/a]
cobizoso/a
coitado/a
compasivo/a
confiado/a
conformista
contento/a [alegre, ledo/a]
covarde
cruel
decepcionado/a

encantador/ora [fascinante]
enrxico/a
enfadado/a [anoxado/a,
molesto/a, cabreado/a]
enfastiado/a [aburrido/a]
entusiasmado/a
envexoso/a
espantado/a
esperanzado/a
estpido/a
excitado/a
fachendoso/a [vaidoso/a,
xactancioso/a]
fascinante
[encantador/ora]
feliz
franco/a [sincero/a]
furioso/a
guiado/a [obediente]
hipcrita
honrado/a
horroroso/a [arrepiante]
humilde
ignorante
ilusionado/a
impaciente [ansioso/a]
imprudente
indiferente
individualista
infeliz

inquieto/a
insolente
intelixente
inxenuo/a [cndido/a]
inxusto/a
irado/a
irascible [irritable]
ledo/a [contento/a, alegre]
malo/a
malvado/a
melanclico/a
medorento/a [medroso/a]
medroso/a [medorento/a]
mesquio/a [run]
miserable
modesto/a
molesto/a [enfadado/a,
anoxado/a, cabreado/a]
morriento/a
namoradeiro/a
namorado/a
nervioso/a
noxento/a [repugnante]
obediente [guiado/a]
odioso/a
optimista
orgulloso/a
paciente
papn/ona [babeco/a, parvo/a]
parvo/a [babeco/a,
papn/ona]
pensativo/a
pesimista
pcaro/a [arteiro/a,
astuto/a]
pracenteiro/a
preocupado/a
presumido/a
prudente
rabioso/a
rabudo/a
rancoroso/a

rebelde
repugnante [noxento/a]
respectuoso/a
rigoroso/a
riseiro/a [risoo/a]
risoo/a [riseiro/a]
run [mesquio/a]
satisfeito/a
saudoso/a [soidoso/a]
sensato/a [axuizado/a, asisado/a]
sensible
sentimental
sereno/a [tranquilo/a, calmo/a]
severo/a
simptico/a
soberbio/a [arrogante]
soidoso/a [saudoso/a]
solidario/a
soador/ora
sorprendido/a
sorrinte
submiso/a
taciturno/a [tristeiro/a]
teimudo/a [testn/ana]
testn/ana [teimudo/a]
tmido/a
toleirn/ana [atolado/a]
tranquilo/a [sereno/a, calmo/a]
triste
tristeiro/a [taciturno/a]
tzaro/a
vaidoso/a [fachendoso/a,
xactancioso/a]
valente [valoroso/a, bravo/a, destemido/a]
vergonzoso/a
[vergooso/a]
vergooso/a
[vergonzoso/a]
vingativo/a
violento/a
voluntarioso/a
xactancioso/a [vaidoso/a,
fachendoso/a]
xeneroso/a
xusto/a

Verbos
abraiar(se) [asombrar(se)]
aburrir(se)
acariar [agarimar, aloumiar]
acomplexar(se)
acougar [serenar(se), tranquilizar(se), calmar(se)]
acovardar(se)
afectar
agarimar [aloumiar, acariar]
agradecer
aledar(se) [alegrar(se)]
alegrar(se) [aledar(se)]
aloumiar [agarimar, acariar]
alporizar(se)
ambicionar
angustiar(se)
animar(se)
anoxar(se) [molestar(se),
enfadar(se), cabrear(se)]

antollar(se)
[encaprichar(se)]
apaixonar(se)
apenar(se)
arrepentir(se)
arrepiar(se) [horrorizar(se)]
asombrar(se) [abraiar(se)]
asustar(se)
aterrorizar(se)
avergoar(se)
[avergonzar(se)]
cabrear(se) [enfadar(se),
anoxar(se), molestar(se)]
calmar(se) [tranquilizar(se),
serenar(se), acougar]
carpir
chorar
choromicar
cobizar

compadecer
confiar(se)
conformar(se)
contentar(se)
decepcionar(se) [desilusionar(se)]
deprimir(se)
desanimar(se)
desconfiar
desesperar(se)
desgustar(se)
desilusionar(se) [decepcionar(se)]
divertir(se)
doer
dubidar
emocionar(se)
encantar [enfeitizar, fascinar]
encaprichar(se)
[antollar(se)]
enfadar(se) [anoxar(se),
molestar(se),
cabrear(se)]
enfastiar(se)
enfeitizar [encantar, fascinar]
enfurecer(se)
enorgullecer(se)
enrabexar(se)
entristecer(se)
envexar
espantar(se)
esperanzar(se)
excitar(se)
fachendear [xactar(se)]

ilusionar(se)
impacientar(se)
impar [saloucar, salaiar]
irritar(se)
molestar(se) [enfadar(se),
anoxar(se), cabrear(se)]
namorar(se)
obedecer [guiar(se)]
odiar
parvear
pensar
preocupar(se)
presumir
rabiar
rebelar(se)
repugnar
respectar
rir
ruborizar(se)
saber
salaiar [impar, saloucar]
saloucar [impar, salaiar]
sentir
serenar(se) [calmar(se),
tranquilizar(se), acougar]
simpatizar
sincerar(se)
solidarizar(se)
soar
sorprender(se)
sorrir
sufrir
suspirar
teimar
temer
tranquilizar(se) [acougar,
serenar(se), calmar(se)]
vingar(se)
xactar(se) [fachendear]
xulgar

Os sentimentos
e a personalidade

Lxico

fascinar [enfeitizar, encantar]


gozar
guiar(se) [obedecer]
horrorizar(se) [arrepiar(se)]
ignorar

15

Actividades

Os sentimentos
e a personalidade

1.

Resolve estes xeroglficos. Cada un representa o nome dun sentimento ou dun trazo de personalidade.
A

....................

....................

....................

2.

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

Completa esta tboa cos adxectivos, substantivos ou verbos necesarios. Repara en que, como ves
no primeiro exemplo, as palabras de cada lia son da mesma familia lxica.
Substantivo

Adxectivo

Verbo

alegra

alegre

alegrar(se)

....................

orgulloso/a

....................

....................

....................

sorrir

fasto

....................

....................

....................

....................

obedecer

sinceridade

....................

....................

....................

rebelde

....................

fachenda

....................

....................

....................

....................

solidarizar(se)

....................

teimoso/a

....................

simpata

....................

....................

Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algunhas das palabras anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

16

Actividades

testn

inxenuo

inquieto

astuto

guiado

teimudo

valoroso

asisado

run

obediente

sensato

mesquio

cndido

bulideiro

raposeiro

valente

... ... ... ..

.. .. .. .. .. .

.. .. .. .. .. .

.. .. .. .. ..

.. .. .. .. ..

...........

...........

...........

... ... ... ..

.... .... ...

4.

Os sentimentos
e a personalidade

Encadea estas fichas de domin de xeito que coincidan xuntos adxectivos sinnimos.

...........

3.

.... .... ...

.... .... ...

.... .... ...

.... .... ...

.... .... ...

Completa convenientemente os refrns cos seguintes substantivos. Logo indica cal , no teu parecer, o significado de cada un.
envexa - medo - paixn
sospeita - siso - paciencia

A ......................... un tesouro porque do chumbo fai ouro.


Significado: ............................................................................................................................... ...............................
......................... non teas do eido do teu vecio, fai como el fai e atopars o camio.
Significado: ............................................................................................................................... ...............................
Home cargado de ferro, home cargado de ......................... .
Significado: ............................................................................................................................... ...............................
Nin herba no trigo, nin ......................... no amigo.
Significado: ............................................................................................................................... ...............................
Onde hai moito riso, hai pouco ......................... .
Significado: ............................................................................................................................... ...............................
A moita ......................... non agarda razn.
Significado: ............................................................................................................................... ...............................
17

Actividades

Os sentimentos
e a personalidade

5.

Identifica o antnimo que corresponde a cada un dos seguintes adxectivos. Para facelo ters que
descubrir a consoante representada por cada cor.
....
....

....
....

....
....

....
....

....
....

....
....

Antnimos
respectuoso
valente
asisado
mesquio
6.

ioee
oae
oei
eeoo

........................
........................
........................
........................

Antnimos
animado
triste
humilde
rebelde

aio
eo
aioo
uio

........................
........................
........................
........................

Ofrece o verbo galego que cmpre usar en lugar destes castelanismos. Despois escribe oracins
combinando os verbos correctos.
Incorrecto

Correcto

Incorrecto

Correcto

codiciar

.......................

envidiar

.......................

empecinarse

.......................

sonrer

.......................

disfrutar

.......................

sollozar

.......................

............................................................................................................................... .......................................................................
............................................................................................................................... .......................................................................
............................................................................................................................... .......................................................................
7.

Relaciona cada frase feita co seu significado.


Frases feitas

Significados

A. Ser un bulebule.

Ser voluble e inconstante.

B. Ser un enchedoiro.

Ser lento e preguiceiro.

C. Ser un bailanacriba.

Ser crdulo ou confiado de mis.

D. Ser un falabarato.

Ser antiptico ou pouco sociable.

E. Ser un moucho.

Ser moi comedor.

F. Ser un pousafoles.

Ser demasiado falador, ou facelo sen tino.

G. Ser un cotroso.

Ser moi inquieto.

H. Ser un boaf.

Ser avaro.

Escribe un breve texto no que introduzas, con sentido, algunhas das frases feitas anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

18

Lxico

A sade e a enfermidade
Substantivos
Doenzas e sntomas
acne
achaque [alifafe]
afona [rouqun]
alerxia
alifafe [achaque]
almorrs [hemorroides]
alopecia [calvicie]

alucinacin [desvaro, delirio]


amigdalite [anxinas]
ampola [bocha, vexiga]
andazo
anemia
anxina de peito
anxinas [amigdalite]
apendicite
apoplexa
arrefriado [constipado]
arrepo [calafro]
arroto [eructo]
asma
bocha [ampola, vexiga]
bocio
boqueira
bronquite
brumeiro [furuncho]
calafro [arrepo]
calvicie [alopecia]
cncer [cancro]
cancro [cncer]
cansazo [canseira, fatiga]
canseira [cansazo, fatiga]

carie
carraspeira [rasquizo]
caspa
catarata
catarreira [catarro]
catarro [catarreira]
cefalea
cegueira
celulite
citica
cirrose
cistite
claustrofobia
clera
clico
colite
coma
comechn [prodo, prurito]
constipado [arrefriado]
conxuntivite
corte [laa]
coxeira
delirio [desvaro, alucinacin]
denteira
dermatite
descomposicin [diarrea]
desmaio [esvaecemento]
desvaro [delirio, alucinacin]
diabete
diarrea [descomposicin]
difteria
dor/dolor
drogadiccin [toxicomana]
eccema
embolia
encefalite
erisipela
eructo [arroto]
esbirro [espirro]

esgarro [esputo, gargallo]


espasmo
espia [gran da cara]
espirro [esbirro]
espulla [verruga]
esputo [esgarro, gargallo]
esvaecemento [desmaio]
falecemento [morte, pasamento]
fatiga [cansazo, canseira]
febre [quentura]
flato [gases]
flegmn
frieiras
fungos
furuncho [brumeiro]
gangrena
gargallo [esputo, esgarro]
gases [flato]
gota
gran
gripe [influenza]
hemofilia
hemorraxia
hemorroides [almorrs]
hepatite
hernia
ictericia
incubacin
indixestin

lombrigas
loucura [tolara, tolemia]
lumbago
malaria [paludismo]
malestar
mana [teima]
maniotas
mareo
menopausa
miopa
mocos
molestia
morte [falecemento, pasamento]
neurose
olleiras
oriz [tiriz]
paludismo [malaria]
papeiras
parlise
paranoia
paraplexa
pasamento [falecemento,
morte]
pneumona [pulmona]
poliomielite
prodo [prurito, comechn]
prurito [prodo, comechn]
pulmona [pneumona]
psicose
quentura [febre]

infarto
infeccin
inflamacin
influenza [gripe]
insolacin
insomnio
intoxicacin
laa [corte]
larinxite
lepra

rabia
rabuadura
raa [sarna]

A sade e a enfermidade

Lxico
raquitismo
rasquizo [carraspeira]
reuma
rinite
rouqun [afona]
rubola
sarabullo
sarampelo [xarampn]
sarna [raa]
sida
sfilis
sncope
sinusite
teima [mana]
ttano
tifo
tiriz [oriz]
tise [tuberculose]
tolara [loucura, tolemia]
tolemia [tolara, loucura]

tose
tose ferina
toxicomana [drogadiccin]
tuberculose [tise]
lcera
ueiro
urticaria
varicela
varices
varola [vexigas]
verruga [espulla]
vertixe
vexiga [ampola, bocha]
vmito
xaqueca
xarampn [sarampelo]
xordeira
Lesins
bostela [carapola]
cabaleiro [cabalo, postura]
cabalo [postura, cabaleiro]

20

calo
cambra
carapola [bostela]
cicatriz
contusin [golpe, mancadura]
corte [laa]
croque [pote]
chaga
distorsin [escordadura,
torcedura, luxacin]
escordadura [luxacin, distorsin, torcedura]
ferida
fractura [rotura]
golpe [mancadura, contusin]
hematoma [negrn, mazadura]
luxacin [escordadura, torcedura, distorsin]
mancadura [contusin, golpe]
mazadura [negrn, hematoma]
negrn [hematoma, mazadura]
postura [cabaleiro, cabalo]
pote [croque]
pstula
queimadura
rotura [fractura]
torcedura [escordadura, luxacin, distorsin]
Instrumentos,
medicamentos
e accins para
a curacin
agulla de sutura
agulla de inxeccin
alcohol [alcol]
alcol [alcohol]
algodn
ampola
amputacin
anlise
analxsico [calmante]
anestesia
angarellas [padiola]
anteollos [lentes]
antibitico
apcema

apsito
auga osixenada
autopsia
blsamo [ungento]
biopsia
caixa de urxencias
calmante [analxsico]
cataplasma
cicatrizacin
cirurxa
compresa
comprimido [pastilla, plula]
contagotas
contaxio
convalecencia
cullerada
cura
curacin
desinfeccin
diagnstico
dieta [rxime]
doazn
ecografa
escaiola [xeso]
esparadrapo
estetoscopio [fonendoscopio]
estribeira
extirpacin
extraccin
frmaco [medicamento,
mencia, medicina]

frula
fomento
fonendoscopio [estetoscopio]
frega [freta]
freta [frega]
gasa
intervencin
inxeccin

laxante [purgante]
lentes [anteollos]
masaxe
medicacin
medicamento [mencia,
frmaco, medicina]
medicina [frmaco, mencia, medicamento]
mencia [medicamento,
frmaco, medicina]
muleta
narctico
operacin
padiola [angarellas]
pastilla [comprimido, plula]
plula [pastilla, comprimido]
pinzas
pomada
prescricin
prevencin [profilaxe]
profilaxe [prevencin]
prtese
purgante [laxante]
radiografa
receita
reconstitunte
rxime [dieta]
sonda
soro
supositorio
termmetro
transfusin
transplante
tratamento
ungento [blsamo]
vacina
vacinacin
venda
vitamina
xarope
xeso [escaiola]
xiringa
Profesionais e pacientes
alerglogo/a
analista
anestesista
asistente/a
boticario/a

[farmacutico/a]
calista
cardilogo/a
cirurxin/
comadroa [matrona, parteira]
compostor/ora
curandeiro/a [mencieiro/a]
dentista [odontlogo/a]
dermatlogo/a
dietista
doador/ora
doente [enfermo]
endocrinlogo/a
enfermeiro/a

enfermo [doente]
estomatlogo/a
farmacutico/a
[boticario/a]
fisioterapeuta
forense
homepata
masaxista
matrona [comadroa, parteira]
mencieiro/a [curandeiro/a]
neurocirurxin/
neurlogo/a
oculista [oftalmlogo/a]
odontlogo/a [dentista]
oftalmlogo/a [oculista]
ptico/a
otorrinolaringlogo/a
parteira [comadroa, matrona]
pediatra
podlogo/a
practicante/a
psiclogo/a
psiquiatra
puericultor/ora
radilogo/a
reumatlogo/a

terapeuta
toclogo/a
traumatlogo/a
urlogo/a
xineclogo/a
Adxectivos
arrefriado/a [constipado/a]
cancerxeno/a
canso/a [fatigado/a]
cardaco/a
constipado/a [arrefriado/a]
coxo/a
curable
danio/a [nocivo/a]
dbil [feble]
drmico/a
discapacitado/a
doente [enfermo/a]
doloroso/a
dorido/a
enfermo/a [doente]
eivado/a [tolleito/a]
endmico/a
enfermizo/a
esbrancuxado/a [plido/a]
fatigado/a [canso/a]
feble [dbil]
febril
ferido/a
forte
gstrico/a
grave
hemoflico/a
heptico/a
hereditario/a
ileso/a
incurable
indemne
indisposto/a
infeccioso/a
infectado/a
inmune
insalubre [insn/ins]
insn/ins [insalubre]
insomne
intestinal
leve
magoado/a [mancado/a]
mancado/a [magoado/a]
medular

mortal
nocivo/a [danio/a]
seo/a
plido/a [esbrancuxado/a]
paraplxico/a
prexudicial
san/sa [saudable]
sanitario/a
saudable [san/sa]
tetraplxico/a
tolleito/a [eivado/a]
txico/a
velenoso/a
vrico/a
Verbos
abafar [afogar, acorar, asfixiar]
acorar [asfixiar, afogar,
abafar]
afectar
afogar [asfixiar, acorar,
abafar]
agravar(se) [empeorar]
agripar(se)
aliviar
amputar [cortar]
analizar
anestesiar
aplicar
asfixiar [afogar, acorar,
abafar]
asistir
atacar
atragoar(se)
auscultar
coidar
constipar(se) [arrefriar(se)]
contaxiar
convalecer
cortar [amputar]
coser
crebar [partir, fracturar]
curar [sandar]
danar(se)
desinfectar
desmaiar(se) [esvaecer(se)]
diagnosticar
doar
doer
empeorar

encamar
enfermar
enquistar(se)
enxesar
esbirrar [espirrar]
escordar [luxar, torcer]
espirrar [esbirrar]
esvaecer(se), [desmaiar(se)]
extirpar
extraer [tirar, sacar]
falecer [finar, morrer]
finar [falecer, morrer]
ferir(se) [mancar(se)]
fracturar [partir, crebar]
golsar [vomitar, trousar]
hospitalizar
incubar
inchar
infectar(se]
intoxicar(se)
inxectar
luxar [escordar, torcer]
mancar(se) [ferir(se)]
marear(se)
medicar(se)
mellorar
morrer [falecer, finar]
operar
padecer
partir [crebar, fracturar]
picar [proer]
previr
proer [picar]
queixar(se)
radiografar
receitar
respirar
restablecer(se)
sacar [extraer, tirar]
salvar(se)
sandar [curar]
sangrar
sufrir
tirar [sacar, extraer]
torcer [luxar, escordar]
trousar [vomitar, golsar]
tusir
vacinar
vomitar [golsar, trousar]
xaxuar

A sade e a enfermidade

Lxico

21

Actividades
Identifica, por escrito, as dez diferenzas entre o debuxo A e o debuxo B.

A sade e a enfermidade

1.

Diferenzas
1.

............................................................................................................................... ....................................................................

2.

............................................................................................................................... ....................................................................

3.

............................................................................................................................... ....................................................................

4.

............................................................................................................................... ....................................................................

5.

............................................................................................................................... ....................................................................

6.

............................................................................................................................... ....................................................................

7.

............................................................................................................................... ....................................................................

8.

............................................................................................................................... ....................................................................

9.

............................................................................................................................... ....................................................................

10.
22

............................................................................................................................... .................................................................

Actividades
Selecciona entre estas palabras as que se corresponden con cada unha das definicins posteriores.
incisivo - indemne - intanxible - intacto
insomne - invulnerable - insalubre - inmune

Que desenvolve medios de defensa, naturais ou adquiridos, contra un axente infeccioso ou txico. ..................
Que non sufriu dano ou lesin a consecuencia dun suceso. ..................

A sade e a enfermidade

2.

Que non capaz de durmir. ..................


Que non foi tocado, que non foi deteriorado. ..................
3.

Repara no significado destes elementos lxicos de orixe grecolatina.


HEMO sangue

LUMBO costas

XENXIVO enxiva

ODONTO dente

ARTRO articulacin

ITE inflamacin

SCOPIA observacin

GASTRO estmago

HEPATO fgado

DERMATO pel

CARDIO corazn

RINO nariz

OSE enfermidade

CLAUSTRO lugar
pechado
ALXIA dor

PLASTIA cirurxa
reparadora

FOBIA medo

FOTO luz

RRAXIA brotar

LOXA ciencia,
estudo

Define as seguintes palabras tendo en conta o anterior.


Lumbalxia: ............................................................................................................................... .......................................
Artrose: ............................................................................................................................... ..............................................
Claustrofobia: ............................................................................................................................... .................................
Dermatite: ............................................................................................................................... ........................................
Odontoloxa: ............................................................................................................................... ...................................
Gastroscopia: ............................................................................................................................... .................................
Cardioplastia: ............................................................................................................................... .................................
Hemorraxia: ............................................................................................................................... .....................................
Ofrece outras palabras que combinen ou posan estes mesmos elementos lxicos.
............................................................................................................................... .....................................................................
............................................................................................................................... .....................................................................
............................................................................................................................... .....................................................................

23

Actividades
Asocia cada verbo ao significado que lle corresponde. Formars as seis series de sinnimos.

A sade e a enfermidade

4.

perecer - operar - proer - curar - falecer - comer


golsar - picar - trousar - repoerse - vomitar - morrer
intervir - finar - restablecerse - sandar - mellorar

5.

Practicar unha operacin cirrxica a


algun.

................

................

Recuperarse progresivamente dunha


doenza.

................

................

Ter de novo sade, deixar de ter unha


doenza.

................

................

Sentir unha sensacin molesta de ardor


ou comechn na pel que incita a rascarse.

................

................

................

Lanzar pola boca algo que estaba no


estmago.

................

................

................

Deixar de vivir.

................

................

................

................

................

Relaciona, con frechas, as voces cultas de doenzas e lesins cos nomes populares que lles corresponden.
Nome tcnico ou culto

Nome popular

amigdalite

negrn

constipado

bocha

ampola

arrefriado

hemorroides

almorrs

luxacin

prodo

influenza

anxinas

prurito

rouqun

hematoma

gripe

afona

vexigas

varola

escordadura

Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, palabras das expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

24

Actividades
Resolve este encrucillado.
A sade e a enfermidade

6.

Lesin nos dentes que destre o esmalte debido a unha falta de calcio.
Dor forte de cabeza.
Sada repentina e con rudo do aire
contido nos pulmns, producida cando
se irritan as vas da respiracin.

7.

Que acta dentro do intestino, abrandando as feces e estimulando a sa expulsin.


Persoa que doa algo, en particular un
rgano, sangue...
Pertencente ou relativo a un virus.

Que causa dano, prexudicial.

Relativo febre.

Cesamento definitivo da menstruacin


coa conseguinte perda da capacidade
reprodutiva.

Enfermidade da pel que se caracteriza


pola formacin de espias e grans.

Reescribe estas oracins corrixindo as interferencias do casteln que conteen.


O doutor recetoume un medicamento para evitar que sinta vrtigo.
............................................................................................................................... .......................................................................

Hai que levar a Xurxo ao mdico: non para de estornudar e di que ten escalofros.
............................................................................................................................... .......................................................................

O xogador lastimouse nun xeonllo e foi retirado do campo en camilla.


............................................................................................................................... .......................................................................

O av non quixo poer a vacuna contra a gripe e agora leva dous das resfriado.
............................................................................................................................... .......................................................................

Esa dieta que fas unha loucura: aiunar en das alternos ten que ser perxudicial.
............................................................................................................................... .......................................................................

Xusto onde agora teo ese grano tan grande antes tia un araazo.
............................................................................................................................... .......................................................................

O neno atragantouse cun anaco de algodn que collera do botiqun.


............................................................................................................................... .......................................................................

25

Actividades

A sade e a enfermidade

8.

Asocia cada unha destas palabras co seu significado.


febre - pulmonares - gripe - calafros - cardacas - arrefriado
asma - sntomas - incubacin - tose - espirros - vacina - prescricin

Alteracins do organismo que revelan que este padece unha enfermidade. ..................
Enfermidade infecciosa respiratoria, de orixe vrica, caracterizada por febre, tose, malestar, inflamacin das vas respiratorias... ..................
Indicacin de certo tratamento ou medicamento como remedio contra unha doenza.
..................

Afeccin leve das vas respiratorias a consecuencia da exposicin humidade e ao fro e


caracterizada por tose, espirros, secrecins
nasais... ..................
Desenvolvemento dun organismo que produce unha enfermidade infecciosa desde que
comeza a xestarse ata que se manifesta.
..................

Relativas ao corazn. ..................


Aumento anormal da temperatura do corpo.
..................

Sada sbita e ruidosa, pola boca, do aire dos


pulmns, producida pola irritacin das mucosas das vas respiratorias. ..................
Expulsins bruscas e ruidosas, pola boca e polo nariz, do aire dos pulmns por causa da
irritacin das mucosas nasais. ..................
Relativas aos pulmns. ..................
Tremores bruscos e sensacin de fro que, s
veces, acompaan a febre nunha enfermidade. ..................
Substancia que, introducida no corpo, fai que
este produza anticorpos contra certas enfermidades causadas por virus ou bacterias e
quede inmunizado. ..................
Enfermidade crnica caracterizada por unha
diminucin aguda da capacidade bronquial e
que produce ataques de dificultade respiratoria, con tose, espasmos, sensacin de afogo...
..................

Usa as palabras anteriores para completar adecuadamente este texto.

Piden un especial coidado dos ancins contra a gripe


Coincidindo co inicio das campaas de vacinacin da .................. por parte das comunidades autnomas,
o Ministerio de Sanidade e Consumo recomenda a . . . . . . . . . . . . . . . . . . antigripal nos grupos de risco para previr a enfermidade e evitar complicacins mis graves.
Sanidade lembrou que, ao ser un proceso vrico, o tratamento con antibiticos non eficaz e s se
deben tomar baixo .................. mdica, para evitar a aparicin de resistencias bacterianas.
Para a temporada 2004-2005, a Comisin de Sade Pblica do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Sade fixo fincap en que se deben mellorar as coberturas de vacinacin nas persoas de 65
ou mis anos e coecer e mellorar as coberturas de vacinacin nos outros grupos de risco recomendados. Os grupos de risco aos que se lles recomenda a vacina son persoas de 65 ou mis anos de idade,
nenos e adultos con enfermidades crnicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . ou . . . . . . . . . . . . . . . . . . (inclundo nenos con . . . . . . . . . . . . . . . . . . );
nenos e adultos que precisasen seguimento mdico peridico ou hospitalizacin no ano precedente.
A gripe unha enfermidade de curso agudo. O perodo de .................. de 48 horas cunha variacin entre un e sete das. Con todo, algns dos .................. da gripe acostuman durar entre das e tres semanas.
Transmtese polas segregacins respiratorias a travs da .................. e os .................. . Os principais sntomas son: .................. alta de ata 39 graos centgrados, .................. , dor de cabeza, dores musculares, prostracin, espirros, tose intensa e persistente, rinorrea, lagrimexo e farinxite leve. Durante a temporada
de gripe, cuxa mxima incidencia ocorre nos meses de outono e inverno, os sntomas doutras afeccins
respiratorias poden ser confundidos coa gripe, como o .................. comn.
Galicia Hoxe, 2-10-2004 (adaptacin)

26

Lxico

A vestimenta
Substantivos
Pezas de roupa
abrigo [gabn]
albornoz
americana
anorak
baador

muda
pantalns
pixama
polo
poncho
saia
smking

calzador
carteira
caxato [bastn]
chapeu [sombreiro, pucho]
chistera
cinta [fita]
cinto

bata

cofia [touca]

bermudas

colar

bikini

cueiro

blusa [chambra]

diadema

braga

faldriqueira

calza

fita [cinta]
fular

calzn [cirolas]
camisa
camiseta
camisn
capa
cazadora
chal
chaleco
chambra [blusa]
chndal
chaqu
chaqueta
chaquetn
chuvasqueiro
cirolas [calzn]
enagua
faixa
frac
gabn [abrigo]
gabardina
gardap
impermeable
levita
mandil [mantelo]
mantelo [mandil]
mantn
minisaia

sotana
suadoiro
toga
traxe
uniforme
vaqueiros
vestido
xersei
zamarra
Obxectos e
complementos
abano
alfaia [xoia]
alfinete
anel [sortella]
anteollos [lentes]
antuca [parasol]
apertador [suxeitador]
babeiro
bastn [caxato]
boina [pucha]
bolso
botn de puo
broche
bufanda
cadea
calcetn [pego]

fungo
gorra
gorro
gravata
gravata de lazo
guante [luva]
lentes [anteollos]
liga

pucho [sombreiro, chapeu]


pulseira
reloxo
sombreiro [chapeu, pucho]
sortella [anel]
suxeitador [apertador]
tirante
touca [cofia]
veo
viseira
xoia [alfaia]
Partes de pezas
de roupa
e de complementos
aba
abelorio [doa]
basta [dobra]
botoeira [ollal]
botn
bragueta [petrina]
broche
calcaar
capucha

ligueiro
luva [guante]
manopla
medias
moedeiro [portamoedas]
pamela
pano da cabeza
pano da man
parasol [antuca]
paraugas
pasamontaas
pendente
perruca
pego [calcetn]
pinza
portamoedas [moedeiro]
prendedor
pucha [boina]

carapucha
cintura
cobadeira
colo
cremalleira
doa [abelorio]
dobra [basta]
embozo
escote
farrapo
fibela

A vestimenta

Lxico
forro
lapela [solapa]
lazada [lazo]
lazo [lazada]
manga
mendo [remendo]
n

ollal [botoeira]
ombreira
perna [perneira]
perneira [perna]
pespunto
peto
petrina [bragueta]
puo
remendo [mendo]
solapa [lapela]
taln
xeonlleira
zurcido
Calzado
alpargata
bota
botina
catisca
chancleta
chinela
galocho [zoco]
mocasn
pantufla
sandalia
tenis
zapatilla
zapato
zoca
zoco [galocho]
Partes do calzado
agulleta [ferrete]
amall [cordn]
biqueira [punteira]
calcaeira [calcao]
calcao [calcaeira]
cana

28

contraforte
copete [lingeta]
cordn [amall]
empea
ferrete [agulleta]
ill
lingeta [copete]
piso [sola]
plataforma
punteira [biqueira]
sola [piso]
taco [tacn]
tacn [taco]
tapa
Tipos de tecidos
algodn
coiro
encaixe
felpa
la
lio
muselina
nailon
pana
polister
raso
satn
seda
tafet
tergal
tule
veludo
Adxectivos
aberto/a
abrigoso/a
amplo/a [folgado/a]
anticuado/a
apertado/a
spero/a
aveludado/a
axustado/a [cinguido/a]
barato/a
brillante [relucente]
caro/a
chamativo/a
cinguido/a [axustado/a]
confortable
cotroso/a [goldrento/a]

cumprido/a [longo/a]
curto/a
discreto/a
dondo/a [suave]
elegante
engurrado/a
esfarrapado/a [farrapento/a]
espido/a [nu/na]
estampado/a
estreito/a
extravagante
farrapento/a [esfarrapado/a]
fino/a
folgado/a [amplo/a]
goldrento/a [cotroso/a]
grande
limpo/a
liso/a
livin/livi [lixeiro/a]
lixeiro/a [livin/livi]
longo/a [cumprido/a]
moderno/a
multicolor [policromo/a]

novo/a
nu/na [espido/a]
opaco/a
pasado/a
pechado/a
pequeno/a
pesado/a
plisado/a
policromo/a [multicolor]
precioso/a
raiado/a
rado/a
raqutico/a
rechamante
relucente [brillante]
repasado/a
satinado/a

sinxelo/a
solto/a
suave [dondo/a]
sucio/a
sufrido/a
transparente
usado/a
vaporoso/a
vello/a
vistoso/a
vulgar
xusto/a
Verbos
abaratar
abotoar
abrochar
abrigar
abrillantar [lustrar, pur]
acaer [sentar, quedar]
acicalar(se) [enfeitar(se)]
acurtar
adobiar [adornar]
adornar [adobiar]
afrouxar
alongar
amalloar
amaar [arranxar]
amidonar
anoar [atar]
apertar
arranxar [amaar]
arremangar(se) [refucir(se)]
atar [anoar]
ataviar
axustar [cinguir]
bordar
calcetar
calzar
cepillar
cinguir [axustar]
combinar [conxuntar]
conxuntar [combinar]
cortar
coser
denudar(se) [espir(se)]
desabotoar
desabrochar
desanoar [desatar]

Lxico
enxugar [secar]
esfiaar [esfiar]
esfiar [esfiaar]
esgazar [rachar]
espir(se) [denudar(se)]
estirar
estrear
fiar
forrar
ganduxar
lavar
limpar
lustrar [pur, abrillantar]
luxar [ensuciar, manchar]
manchar [ensuciar, luxar]

mendar [remendar]
mudar(se)
pasar o ferro
pespuntar
plisar
pregar [dobrar]
probar
pur [abrillantar, lustrar]
quedar [sentar, acaer]
rachar [esgazar]
recortar
refucir [arremangar]
rematar
remendar [mendar]
repasar

romper
secar [enxugar]
sentar [acaer, quedar]
servir
tecer
tinguir
tupir [encoller]
vestir
zurcir

A vestimenta

desatar [desanoar]
descalzar
descoser
desear
destinguir
dobrar [pregar]
encoller [tupir]
enfeitar(se) [acicalar(se)]
enfiar
engurrar
ensuciar [luxar, manchar]

Actividades
1.

Agrupa e ordena as slabas de cada cor ata formar o nome dos seis elementos do vestiario (pezas de
roupa, calzado, complementos...). Despois asocia cada un destes elementos coas sas partes.
pan

de
que

to
brei

ro
pa

za

cha
lar

ca

a
lns

Parte

Elemento

lapela

......................

elo

......................

peto

......................

sola

......................

fibela

......................

doa

......................

aba

......................

co
cin

to
ta

som
ta

Crea oracins combinando as parellas de palabras que acabas de formar.


............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
29

Actividades
Resolve o seguinte encrucillado cos nomes das pezas de roupa e complementos sinalados con nmeros no debuxo.

A vestimenta

2.

18

16

19

17

20

6
7
10

3
8
11

12

2
13
4

14
5
15

13
3

15
6
8

12
19

20
17

10
1
9
18

16
4
11

7
2

30

14

Actividades

4.

Localiza na sopa de letras as palabras que designan as partes da bota que quedan por nomear. Logo completa adecuadamente o debuxo.

Resolve estas adivias.


O meu ser nun punto empeza
e nun punto ha acabar;
se din o meu nome enteiro,
metade anda ha faltar.

Ten copa e non para tomar;


ten alas e non para voar.
................................

Que cousa que cando est atada


anda montes e moreas,
e cando est desatada
est parada?

................................

5.

A vestimenta

3.

................................

Identifica os oito verbos relacionados coa vestimenta que ofrecemos deseguido. Para iso ters que
descubrir a cor que representa cada vogal.
a .............

e .............

i .............

o .............

u .............

btr

tpr

psr

nxgr

dstngr

lxr

rfcr

cngr

Usa os verbos anteriores para completar adecuadamente estas oracins.


Non metas na lavadora esa camisa porque vai .................. e despois quedarache pequena.
Con .................. algo o vestido cintura, xa que che quedar perfecto.
Vou .................. o gabn porque vn un vento fro do demo.
Non xogues con esa pelota enlamada porque vas .................. o pantaln novo.
Non pensaba que o xersei vermello fose .................. . Agora xa rosa.
Despois de .................. as mangas da camisa, pxose a preparar a masa da empanada.
Poede a vosa roupa a .................. , que est toda mollada.
Voulle .................. o ferro a esa blusa chea de engurras.
31

Actividades

A vestimenta

6.

Relaciona, con frechas, cada adxectivo da esquerda co seu sinnimo e co seu antnimo.
Sinnimo

Antnimo

cinguido

nu

incmodo

lixeiro

dondo

pesado

chamativo

livin

vestido

suave

axustado

anticuado

cmodo

vistoso

frouxo

longo

actual

discreto

espido

confortable

curto

moderno

cumprido

spero

Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algns dos adxectivos anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

7.

Explica cal o significado destes refrns e indica unha situacin en que poderas utilizar cada un.
O que do alleo se viste, na ra o ispen.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Situacin: ............................................................................................................................... ..................................................
Quen se viste de run pano, das veces viste ao ano.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Situacin: ............................................................................................................................... ..................................................
Vestir a uso, calzar a gusto.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Situacin: ............................................................................................................................... ..................................................
Viste un ladrn e parecerache un seor.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Situacin: ............................................................................................................................... ..................................................
32

Actividades
Fai o salto do cabalo neste taboleiro e descubre, slaba a slaba, seis nomes de tipos de tecidos usados para a confeccin de roupa. Comeza polo recadro marcado co punto.

....................

....................

COI

AL

LU

LI

SE

GO

RO

VE

DO

DN

....................

A vestimenta

8.

O
LA

DA

....................

....................

....................

Completa estas oracins coas palabras anteriores.


Despois de poerme aquel cosmtico na cara, a pel quedoume como a .................... .
A revolta popular foi pacfica, por iso se lle chamou a revolucin de

....................

O dianteiro golpeou o .................... con todas as sas forzas e bateu o porteiro.


Naquelas fotos antigas vese como mazaban antes o .................... .
Antigamente, nos Estados Unidos, moitos escravos negros traballaban nos campos de .................... .
As ovellas de Nova Zelandia producen unha .................... de gran calidade.
9.

Relaciona cada frase feita co seu significado.


Frases feitas

Significados

A. Vestir camisa lavada.

Desconfiar.

B. Lanzar a luva.

Criticar duramente.

C. Verse en calzas pretas.

Retar, desafiar.

D. Andar coa area no zoco.

Verse nun grande apuro.

E. Cortarlle un traxe a algun.

Non deber favores.

Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, as cinco expresins anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

33

Actividades
10. Reescribe estas oracins corrixindo os castelanismos que conteen.
A vestimenta

Ela viuno chorando e ofreceulle un pauelo que levaba no bolsillo.


............................................................................................................................... .......................................................................

Vou planchar a mia minifalda verde, que est chea de arrugas.


............................................................................................................................... .......................................................................

Teo que hilvanar as dobras dos pantalns de lino, que me quedan grandes.
............................................................................................................................... .......................................................................

Despois de lle quitar o paal, o beb quedou desnudo.


............................................................................................................................... .......................................................................

11. Le detidamente este texto e completa a tboa con palabras tiradas del.
Don Laureano Saco, o cura prroco, un home ben curioso. Mentres come, fala sen parar e conta ancdotas e sucedidos, discute, engole as viandas e enva chopes de vio sen pechar a boca. Anda as est
fraco, moi fraco, coma se pasase fame todo o ano e se estivese desquitando agora, cousa que, xaora,
non certa. Seica sempre traga as e berra as. Veu montado nunha burra, coa sa sotana vella e raqutica, chea de mendos e cotrosa; por baixo dela, que lle queda curta, uns pantalns de pana dos que
se ven as dobras radas e por riba dela o abrigo goldrento. Do colo do abrigo, por baixo da caluga, colga o paraugas negro, grande, con varas grosas, que trouxo por se chova. Calza botas de coiro e leva,
por fra da sotana, unha bufanda amarela anoada ao pescozo. Cbrese cunha pucha enorme, que non
saca nin para xantar. O que tira, en cambio, un pano da man que leva atado desde a queixada, que
moi grande e sobresante, sobre as meixelas e sobre a cabeza, supoo que para que o vento non lle
arrinque a boina.
Xos Miranda, Pel de lobo

Substantivos

34

Adxectivos

Pezas de
roupa

Partes das
pezas de
roupa

Obxectos e
complementos

Calzado

Tipos de
tecidos

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

................

Lxico

A familia
Substantivos
afillado/a
antepasado/a [devanceiro/a]
av/oa
beb
bisav/oa

bisneto/a
cabeza de familia
comadre
compadre
concuado/a
consogro/a
consorte [cnxuxe]
cnxuxe [consorte]
cuado/a
curmn/curm
esposa [muller, dona]
esposo [marido, home]
devanceiro/a [antepasado/a]
divorciado/a
dona [esposa, muller]
familiar [parente]
fillastro/a
fillo/a
herdeiro/a
home [marido, esposo]
irmn/irm
madrasta
madria
mai [madre, mam, nai]
mam [nai, mai, madre]
marido [esposo, home]
medio irmn/irm

morgado/a [vinculeiro/a]
muller [dona, esposa]
nai [mai, mam, madre]
neto/a
nora
orfo/a
padrasto/a
padre [pai, pap]
padrio/a
pai [pap, padre]
pap [pai, padre]
parella
parente [familiar]
primo/a
primoxnito/a
prometido/a
proxenitor/ora
separado/a
sobrio/a
sogro/a
tataraneto/a
tatarav/oa
to/a
to/a av/oa
titor/ora
vinculeiro/a [morgado/a]
vivo/a
xemelgo/a
xenro
Adxectivos
achacoso/a
achegado/a
acolledor/ora [hospitalario/a]
adltero/a
anenado/a
avellado/a [avellentado/a]
avellentado/a [avellado/a]
bastardo/a
caduco/a
casadeiro/a

casado/a
clibe [solteiro/a]
chocho/a
civilizado/a
colectivo/a
consanguneo/a
consentido/a
conxnito/a
conxugal [matrimonial,
marital]
corts [educado/a]
cuspido/a [xarado/a]
decrpito/a
educado/a [corts]
entrego/a
familiar
farruco/a [rufo/a]
feliz
filial
fraternal
fraterno/a
hereditario/a
hospitalario/a
[acolledor/ora]
ilextimo/a [espurio/a]
incorrecto/a
infantil [pueril]
infeliz
insociable
lactante

lonxevo/a
maior
marital [conxugal, matrimonial]
maternal
materno/a
matrimonial [marital, conxugal]

mullereiro
namoradeiro/ a
natural
necrolxico/a
nupcial
parturiente
paternal
paterno/a
prematuro/a
primparo/a
putativo/a
retirado/a [xubilado/a]
rufo/a [farruco/a]
senil
setemesio/a
sociable
solteiro/a [clibe]
solteirn/ona
vedrao/a
xarado/a [cuspido/a]
xentico/a
xubilado/a [retirado/a]
xuvenil
Verbos
acoller
adoptar [porfillar]
afillar [apadriar - amadriar]
aleitar
aloumiar
amadriar [afillar]
amigar(se) [avir(se), reconciliar(se)]
anovar [rexuvenecer]
apadriar [afillar]
apelidarse
apreciar [estimar]
asemellar(se) [parecer(se),
imitar(se)]
atuar
avellar [avellentar, envellecer]
avellentar [avellar, envellecer]

Lxico

A familia

avir(se) [reconciliar(se],
amigar(se)]
casar [desposar(se)]
celebrar [festexar]
chamarse
chochear
compadecer(se) [condoer(se)]
comprometer(se)
concibir
condoer(se)
[compadecer(se)]
consentir
convidar [invitar]
convivir
conxeniar
cortexar [galantear]
crecer [medrar]
criar
dar a luz
declararse
descender
desherdar

desposar(se) [casar]
divorciar(se)
educar [formar, instrur]
emparentar
enloitar(se)
entenderse
enterrar [soterrar, sepultar,
inhumar]
envellecer [avellar, envellecer]
enviuvar
estimar [apreciar]
exhumar
facer anos
felicitar
festexar
formar [educar, instrur]
galantear [cortexar]

herdar
imitar(se) [parecer(se), asemellar(se)]
inhumar [soterrar, sepultar, enterrar]
instrur [educar, formar]
invitar [convidar]
madurar
mamar
medrar [crecer]

mocear
morrer [falecer, finar]
nacer [vir ao mundo]
namorar(se)
parecer(se) [imitar(se), asemellar(se)]
parir [dar a luz]

participar
poerse a mal
porfillar [adoptar]
presentarse
reconciliar(se) [amigar(se),
avir(se)]
relacionar(se)
respectar
retirar(se) [xubilar(se)]
rexuvenecer [anovar]
separar(se)
sepultar [inhumar, soterrar, enterrar]
soterrar [inhumar, sepultar, enterrar]
testar
tutelar
xubilar(se) [retirar(se)]
xuntar(se)

Actividades
1.

Localiza nesta sopa de letras seis adxectivos referentes s relacins de parentesco.


F

Escribe unha oracin con cada un dos adxectivos anteriores.


............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
............................................................................................................................... ..................................................................
36

Actividades
Repara no seguinte grfico que representa a rbore xenealxica da familia de Uxa. Despois completa adecuadamente os enunciados.
A familia

2.

3.

Carme ..................... de Uxa.

......................

sogro de Iria.

Iria ...................... de Paulo.

......................

curmn de Martio.

Laura ...................... de Martio.

......................

bisneta de Pilar.

Miriam ...................... de Valentn.

......................

ta de Safi.

Uxa ...................... de Martio.

......................

xenro de Carme.

Paulo ...................... de Mnica.

......................

curm de Xon.

Anxo ...................... de Paulo.

......................

consogra de Pilar.

Xos ...................... de Marta.

......................

nora de Valentn.

Amina ...................... de Miriam.

......................

fillo de Iria.

Filipe ...................... de Paulo.

......................

av de Uxa.

Investiga e explica en que consisten estas relacins de parentesco.


Medio irmns ............................................................................................................................... ...................................
Irmns de leite ............................................................................................................................... .................................
Irmns xemelgos ............................................................................................................................... .............................
Irmns siameses ............................................................................................................................... ...............................
Irmns polticos ............................................................................................................................... ...............................
37

Actividades
4.

Sublia a palabra que corresponde a cada definicin.


Fillo que herda todos os bens da familia. vinculeiro - proxenitor - fillastro

A familia

Dar de mamar a un beb. enloitar - testar - aleitar


Que naceu co individuo que o pose, que non adquirido posteriormente. primoxnito necrolxico - conxnito
Tratar de ti a algun. chamar - atuar - tutelar
Relativo vellez ou propio dela. rufo - senil - clibe
Ter as facultades mentais debilitadas, xeralmente por trastornos propios da idade avanzada. mocear - condoerse - chochear
Crea un breve texto no que introduzas, con sentido, as palabras correctas subliadas.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

5.

Identifica o sinnimo que corresponde a cada un dos seguintes verbos. Para facelo ters que descubrir a consoante representada por cada cor.
....
....

....
....

.....
....

....
....

....
....

Sinnimos
invitar
avellentar
reconciliarse
compadecerse
6.

oia
eeee
aie
ooee

........................
........................
.......................
........................

Sinnimos
adoptar
crecer
educar
estimar

oia
ea
oa
aeia

........................
........................
........................
........................

Explica que queren dicir, na ta opinin, os seguintes refrns e ditos populares.


O amigo, escollido; o irmn, como vido.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Entre pais e irmns non metas as mans.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


Mentres estou coa nai, non podo estar coa filla.

Significado: ............................................................................................................................... ..............................................


38

Lxico

A vivenda
Substantivos
Construcin da casa
alicerces [cimentos]
area
barracn
bloque
cachote
carreta [carretilla]
carretilla [carreta]

cascallo [entullo]
cemento
cimentos [alicerces]
cinta [fita]
colector de cascallo
elevador
entullo [cascallo]
escada [escala]
escala [escada]
estada
esteo [pontn, puntal, tentemozo]
firme [pavimento]
fita [cinta]
formign
formigoneira
guindastre
ladrillo
maseira
montacargas
pavimento [firme]
pedra
placa
polea [roldana]
pontn [puntal, esteo, tentemozo]

puntal [esteo, pontn, tentemozo]


rede de proteccin
roldana [polea]
silo
tella
tentemozo [puntal, esteo,
pontn]
trabe
A casa por fra
alboio [alpendre]
aldraba [batedor, chamador,
petador]
alpendre [alboio]
antena
antepeito [peitoril]
azotea [eirado, terraza]
balastre
balcn
batedor [aldraba, chamador,
petador]
batente
beirado
beiril
bisagra [palmela, gonzo]
bocal
bufarda [fachinelo]
cabazo [hrreo, piorno]
cachote
caixa do correo
campaa
cancela
canln
caravilla [cavilla]
catavento [viraventos]
cavilla [caravilla]
cerradura [pechadura, fechadura]
chamador [batedor, petador, aldraba]
cheminea
claraboia [lumieira]

contra [contravent]
contraforte [machn]
contraporta
contravent [contra]
cornixa
corte
cristal [vidro]
cubricin [lumieira, lintel,
padieira]
eirado [azotea, terraza]
enreixado
escada [esqueira]
escaleira
escalinata
esqueira [escada]
fachada
fachinelo [bufarda]
fechadura [cerradura, pechadura]
ferrollo [pasador]
fiestra [vent, xanela]
gateira [poxigo, trapela]
gonzo [palmela, bisagra]

gradicela
hrreo [cabazo, piorno]
lastra [lousa]
limiar [soleira]
lintel [cubricin, lumieira,
padieira]
lousa [lastra]
lousado
lumieira [claraboia]
lumieira [cubricin, lintel,
padieira]
machn [contraforte]

manubrio [picaporte]
marco
montante
padieira [cubricin, lintel,
lumieira]
palmela [bisagra, gonzo]
pararraios
pasador [ferrollo]
patn
pechadura [cerradura, fechadura]
peitoril [antepeito]
persiana
petador [aldraba, batedor,
chamador]
picaporte [manubrio]
pilastra
pinche
piorno [hrreo, cabazo]
poio
porta
portal
portn
poxigo [gateira, trapela]
reixa
rocho
sebe
solaina
soleira [limiar]
soportal
sumidoiro
tapia
tarabelo
tellado
terraza [eirado, azotea]
timbre
topete [tornachuvias]
tornachuvias [topete]
tornaventos
tranqueiro
trapela [gateira, poxigo]

A vivenda

Lxico

40

valado [valo]
valo [valado]
varanda
vent [fiestra, xanela]
vertente
vidreira
vidro [cristal]
viraventos [catavento]
xamba
xanela [fiestra, vent]
xardn
A casa por dentro
adega [bodega]
alcoba [dormitorio, cuarto]
andar [planta]
arquitrabe
ascensor
aseo [cuarto de bao]
azulexo
banzo [chanzo, paso]
bodega [adega]
cambota
chan
chanzo [banzo, paso]
cheminea
cocia
columna
comedor
corredor
corte
cuarto [peza, estancia]
cuarto [dormitorio, alcoba]
cuarto de bao [aseo]
cubricin [lintel, lumieira,
padieira]
descanso [relanzo]
despensa
dormitorio [alcoba, cuarto]
escaleira
esquina [recanto]
estancia [cuarto, peza]
faiado [faio]
faio [faiado]
fogar [lar, lareira]
friso
galera
gramalleira
lar [lareira, fogar]
lareira [lar, fogar]

medianeira [medianil]
medianil [medianeira]
parede
pasamns
paso [chanzo, banzo]
peza [cuarto, estancia]
pontn
piar
piso
planta [andar]
planta baixa
recanto [esquina]
recibidor
relanzo [descanso]
rodap [zcolo]
saln
saln comedor
sobrado
soto
tabique
teito
teitume
trabe [viga]
viga [trabe]
zcolo [rodap]
Cocia: utensilios
abrelatas

aceiteira
azucreiro
baeta
bandexa
bscula
billa
bote
botella

cacharro [tarro]

caldeiro do lixo
cazarola [cazola]
cazo
cazola [cazarola]
coador
coitelo
copa
crebanoces
cuberto
culler
culleria
cullern [garfelo]
cunca
embude [funil]
ensaladeira
escarvadentes
escorredoiro
escumadeira
estropallo
filloeira
fogn
fonte
friameira
froiteiro
funil [embude]
gardamanteis
garfelo [cullern]
garfo
grella
louza
mandil [mantelo]
manopla
mantel
mantelo [mandil]
mazo
mesado
morteiro
ola [pota]
ola de presin
oveira
paella
paneira
pano [trapo]
pano de mesa
pasador de pur
pementeira
pinzas
pota [ola]

pote
prato chan
prato fondo [prato sopeiro]
prato de sobremesa
prato sopeiro [prato fondo]
pousavasos
pucheiro
queixeira
relador
rolo
rolla [tapn]
sacarrollas
saleiro
salseira
sopeira

tboa
talladeira
tapadeira [testo]
tapn [rolla]
tarro [cacharro]
termo
tesoiras
testo [tapadeira]
teteira
tixola
trapo [pano]
trinchante
vaixela
vasilla
vaso
vertedoiro
vinagreira
xerra
Cocia: mobles
alzadeiro [cunqueiro]
armario [despensa]
artesa [maseira]
banqueta
botelleiro
cadeira
cantareiro
chineiro

cunqueiro [alzadeiro]
despensa [armario]
hucha
lacena
maseira [artesa]
mesa
tallo
Cocia: electrodomsticos
acendedor [chisqueiro]
batedor
cafeteira
chisqueiro [acendedor]
cocia
conxelador
espremedor
extractor
fervedor
fornelo
forno
frigorfico [neveira]
frixideira
iogureira
lavalouza
licuadora
microondas
muo do caf
neveira [frigorfico]
picadora
quentador
relador
sandwicheira
torrador
xeadeira
Cuarto de bao: mobles
e pezas
alfombra de bao
azulexos
baeira

bao
bid
billa
biombo

cadea
cisterna
cortina
desaugadoiro
ducha
espello
inodoro [vter]
lavabo
portarrolos
tapn
toalleiro
vasoira do inodoro
vter [inodoro]
xaboeira
Cuarto de bao: utensilios e electrodomsticos
bscula
brocha
caixa de urxencias
cepillo das uas
cepillo do pelo
cepillo dos dentes
coitela [folla]
dentfrico
depiladora
desodorizante
escuma de afeitar
esponxa

estoxo de aseo [neceser]


folla [coitela]
locin
mquina de afeitar
maquinias de afeitar
neceser [estoxo de aseo]
ourial [penico]
papel hixinico
pasta dos dentes
peite
penico [ourial]
secador de man
toalla
xabn
xamp
xel

Cuarto de servizo: utensilios e accesorios


caldeiro
canastro
deterxente
escada
fregona
lavadoiro
lixivia
pano
pinzas
plumeiro
prendedores
recolledor do lixo
suavizante
tboa de pasar
tendal [trandeira]
trandeira [tendal]
vasoira
Cuarto de servizo: electrodomsticos
aspirador [aspiradora]
aspiradora [aspirador]
enxugadora [secadora]
ferro de pasar
lanterna
lavadora
secadora [enxugadora]
Dormitorio: utensilios e
accesorios
alfombra
almofada [cabezal]
almofadn
cabezal [almofada]
cobertor
colcha
colchn
cortina
coxn
edredn
espertador
funda
lmpada
manta
percha
persianas
plafn
quinqu
saba

tulipa
xergn
xoieiro
Dormitorio: mobles
armario [roupeiro]
armario de parede
berce
biombo
butaca
cadeira
caixn [gabeta]
cama
cmoda
coqueta
espello
estante [andel]
gabeta [caixn]
mesa de cabeceira [mesa de
noite]
mesa de noite [mesa de cabeceira]
roupeiro [armario]
tallo
toucador
Saln comedor: utensilios e accesorios
altofalante
cadea musical
cadro
candeeiro
cinceiro
cortina
coxn
cristalara
cubertara
floreiro
lea
parafascas [paramuxicas]
paramuxicas [parafascas]
puf
reloxo de parede
revisteiro
tapete
televisin

A vivenda

Lxico

vdeo
Saln comedor: mobles
andel [estante]

41

Lxico

A vivenda

aparador
bufete
butaca
cadeira
canap
cantoneira
cheminea
chineiro
divn
estante [andel]
lmpada de mesa

lmpada de p
librara
mesa de centro
mesa de comedor
mexedor
moble bar
moble de parede
sof
sof cama
terno [tresillo]
tresillo [terno]
velador
vitrina
Adxectivos
abandonado/a

aberto/a
aireado/a
alugado/a
amplo/a [espazoso/a]
asollado/a [solleiro/a]
aveso/a [sombro/a]
cerrado/a
claro/a
cmodo/a [confortable]
deshabitado/a
desocupado/a
deteriorado/a
escuro/a
espazoso/a [amplo/a]
estreito/a
habitado/a
libre
lgubre
luminoso/a
novo/a
ocupado/a
ruidoso/a
ruinoso/a
solleiro/a [asollado/a]
sombro/a [aveso/a]
vello/a
Verbos
abrir
acender [prender]
alicerzar [cimentar]
alisar

aloxar[se]
alugar
amaar [arranxar]
apagar
aparafusar
apisoar
apontoar [estear, apuntalar]
apuntalar [estear, apontoar]
arranxar [amaar]
atrancar
avariar [estragar]
azulexar
bater [petar, chamar]

brunir [pur]
calear [encalar]
carretar
cerrar [pechar, fechar]
chamar [bater, petar]
cimentar [alicerzar]
construr
curvar [empenar, pandar]
derrubar [derrur]
derrur [derrubar]
embaldosar
empenar [curvar, pandar]

encalar [calear]
entornar
entreabrir
estear [apontoar, apuntalar]
estragar [avariar]
desafiuzar
deshabitar
fechar [pechar, cerrar]
gornecer [guarnecer]
guarnecer [gornecer]
habitar
ladrillar
levantar
pandar [curvar, empenar]
pavimentar
pechar [cerrar, fechar]
petar [bater, chamar]
pintar
prender [acender]
pur [brunir]
recebar
retellar
timbrar
tradear
vernizar

Actividades
1.

Selecciona entre estas palabras as que se corresponden con cada unha das definicins posteriores.
escaldazo - escaleira - esquim - esqueira - escalada
escalinata - escalope - escaleno - escafandro - escada

Construcin formada por unha serie de pasos


ou chanzos que serve para subir ou baixar por
ela. ....................

Escaleira de man formada por das barras


paralelas, ligadas por travesas que serven de
chanzos. ....................

Serie de escaleiras, mis ou menos monumental, normalmente con balastres e construda


na entrada ou no vestbulo dun edificio.

Escaleira rstica que se fai nun cmaro ou


nun valo con pedras salientes ou pequenos
buracos. ....................

....................

42

Actividades
Localiza na sopa de letras silbica as palabras que designan as partes numeradas desta casa en
construcin. Despois asocia cada parte ao seu nmero.
A vivenda

2.

8
5

16

11

15

6
9

10
12
13

14

LI

OU

TO

GUIN

PUN

AM

FOR

PO

XO

MEN

ZA

RE

DAS

RUS

TAL

MI

CE

FRI

DE

ES

TRE

AS

GO

LE

CO

LEC

TOR

DE

CAS

CA

LLO

NEI

VA

LA

VOU

BA

PRO

CIN

RRE

DA

RA

DOR

DRI

AN

RRA

TEC

CHU

TA

SEI

GA

LLO

PU

CON CION

ES

MA

SI

LO

EU

1. .......................

5. .......................

9. .......................

13. .......................

2. .......................

6. .......................

10. .......................

14. .......................

3. .......................

7. .......................

11. .......................

15. .......................

4. .......................

8. ......................

12. .......................

16. .......................
43

Actividades
3.

Le este texto e completa o esquema que che ofrecemos sobre os elementos e as partes da casa
que se describen nel.

A vivenda

A Carballeira un lugar da parroquia de Riba, no concello da Laracha. Ata al chega unha pista estreita
e desigual que se detn no vello casal dos Monteiro e empalma cun camio de carros que se parte mis
adiante cara carballeira dos Monteiro e cara ao val de Riba.
O casal un edificio de pedra de cantera con dous andares. No inferior estn a cocia coa lareira, a
corte para as vacas e un forno para facer o pan que xa hai anos abandonou o seu uso primeiro. Arriba, os dormitorios, de camas anchas cubertas por colchas de lio branco; un comedor presidido por un
relevo prateado da ltima Cea e algunhas fotos vellas e repintadas, cunha mesa grande de castieiro
no centro da peza; e un cuarto de bao. Desde un extremo do corredor sbese para o faiado, onde
non hai mis ca teas de araa, anacos de tella e as trabes e puntais de madeira encouzada que sosteen o tellado.
Fra, do lado da corte, un alpendre tamn de pedra, onde se garda a herba seca desde o chan ata a
cuberta; lea para o lume, o carro das vacas... Das sas paredes de tboas penduran toda sorte de ferramentas, aparellos e curiosidades en espera de atopar algn uso efectivo. Fronte fiestra da cocia, o lavadoiro; e mis al, da outra banda do alpendre, o cabazo e a horta arrodeada por unha muralla cuberta de hedra e de silvas.
Xurxo Borrazs, Criminal

O casal dos Monteiro

Elementos
exteriores

Construcins adxacentes: ................................................................................


Outros: .................................................................................................................

Elementos construtivos: ..................................................................................


Elementos
interiores

Dependencias: ...................................................................................................
Mobles: ................................................................................................................
Outros: .................................................................................................................

4.

Reescribe estas oracins corrixindo os castelanismos que conteen.


Os obreiros que subiron ao andamio estn a montar os canalns da casa.
............................................................................................................................... .......................................................................

Meu av ten que descansar no rechn da escaleira porque os peldaos son moi altos.
............................................................................................................................... .......................................................................

Abre a nevera e colle o xamn que hai na fiambrera.


............................................................................................................................... .......................................................................

Deixaches aberto o grifo do lavabo e o bote de desodorante sen tapar.


............................................................................................................................... .......................................................................

Hai que lavar esas tazas man porque o lavavaxillas est avariado.
............................................................................................................................... .......................................................................

44

Actividades
Observa estes debuxos dunha porta e dunha fiestra e identifica, co nmero correspondente, o nome das sas partes.
16

10
15
19

aldraba .....

caixa do correo .....

bisagra .....

tornachuvias .....

porta .....

picaporte .....

A vivenda

5.

gradicela ..... contravent .....

2
10
1
11

13
14

17

3
6
7

11
9

12
18

beiril .....

poxigo .....

timbre .....

pechadura .....

vidro .......

marco .....

fiestra .....

limiar .....

lintel .....

montante .....

xamba .....

12
8

6.

Resolve este encrucillado que xira arredor de diferentes tipos de mobles.

Moble de cocia, con portas e


andeis interiores, onde se adoitan gardar alimentos, potas,
louza...

Moble para durmir ou repousar


que comprende unha armazn
de madeira ou ferro, colchn,
almofada...

Compartimento en forma de
caixa corrediza, encaixado nun
moble e que serve para gardar
diversos obxectos.

Moble articulado feito de follas


de madeira fina e revestidas
con papel, tecido ou coiro, que
se usa para dividir un espazo.

Asento con brazos asentado sobre dous arcos para mexerse.

Moble que consiste nunha tboa horizontal sostida por un


ou varios ps, que se usa para
comer, estudar...

Moble adaptado na sa forma


a unha esquina ou recanto da
casa.

Moble que consiste nunha mesa con espello usada para asearse, enfeitarse, peitearse...
Pequeno asento rstico de madeira para unha persoa, sen respaldo e con tres ou catro patas.
Asento para unha soa persoa
con respaldo e con ou sen brazos.
Moble onde se gardan as cousas para o servizo da mesa.

Cama de neno pequeno, que se


pode abanar.

45

Actividades
7.

Identifica, por escrito, as dez diferenzas entre estes dous debuxos.


B

A vivenda

Diferenzas
1.

............................................................................................................................... ....................................................................

2.

............................................................................................................................... ....................................................................

3.

............................................................................................................................... ....................................................................

4.

............................................................................................................................... ....................................................................

5.

............................................................................................................................... ....................................................................

6.

............................................................................................................................... ....................................................................

7.

............................................................................................................................... ....................................................................

8.

............................................................................................................................... ....................................................................

9.

............................................................................................................................... ....................................................................

10.
8.

............................................................................................................................... .................................................................

Relaciona cada frase feita co seu significado.


Frases feitas

46

Significados

A. Pasarlle o sol pola porta (a algun).

Ser pobre, carecer de todo.

B. Escornarse contra as paredes.

Perder unha boa oportunidade.

C. Ter tellado de vidro.

Preparar en segredo unha trampa ou vinganza.

D. Non ter leito nin teito.

Facer un grande esforzo inutilmente.

E. Facerlle a cama (a algun).

Ser vulnerable por non ter boa reputacin.

Lxico

Os alimentos
Substantivos

graxa [pingo]

alcrique

lagosta

Carnes e friames
agulla
androlla [botelo]
ao [cordeiro]
bacorio [leitn]
becerro [tenreira, vitela]
bist [filete]

lacn

ameixa

lagostino

lardo

anchoa [bocareo, bocarte]

lamprea

botelo [androlla]
cabrito
cacheira [cachola, cachucha]
cachola [cacheira, cachucha]
cachucha [cachola, cacheira]
capn
carneiro
cervo [veado]
chacina
chourizo
coello
cordeiro [ao]
costela
costeleta
coxote [zanco]
croca
ensulla
entrecosto
galia [pita]
faisn
faldra
filete [bist]
focio
foie-gras

lebre

linguado

leitn [bacorio]

longueirn

lombo

lucio

longanza

lumbrigante

morcilla

lura

mortadela

maragota

orella

angua

meiga

parrulo [pato]

angula [meixn]

meixn [angula]

paspalls

arenque

melgacho

pat

atn

mexilln

pato [parrulo]

bacallau

mincha [caramuxo]

pavo

barbo

navalla

peituga

barbo de mar [salmonete]

ncora

perdiz

berberecho

ollomol

pingo [graxa]

bocareo [bocarte, anchoa]

ostras

pita [galia]

bocarte [bocareo, anchoa]

palometa

pito [polo]

boi

pancho [buraz]

polo [pito]

bonito

parrocha [xouba]

rabo

buraz [pancho]

peixe espada

raxo

cabala [xarda, rincha]

peixe sapo [rabada]

redondo

camarn

percebe

roxn

caramuxo [mincha]

pescada

salchichn

carioca

polbo

solombo

carpa

tenreira [becerro, vitela]

castaeta

toucio

cazn

unto

centola

vaca

chicharro [xurelo]

veado [cervo]

choco

vitela [becerro, tenreira]

cigala

pota

xabaril

congro

rabada [peixe sapo]

xamn

curuxo

raia

xarrete

dourada

rapante

zanco [coxote]

escarapote

reo

zorza

faneca

rincha [cabala, xarda]

Peixes e mariscos

gamba

robaliza

abadexo

gambn

rodaballo

Os alimentos

Lxico
salmn
salmonete [barbo de mar]
santiaguio
sardia
sargo
solla
troita
vieira
xarda [rincha, cabala]
xouba [parrocha]
xurelo [chicharro]
zamburia
Hortalizas, legumes
e cereais
acelga
alcachofa
allo
apio

arroz
berenxena
brcoli
cabaza
cebada
cebola
cebolio
cenoria
centeo
champin
chcharo [ervella]
cogombro
cogomelo
col
coliflor
endivia
escarola
ervella [chcharo]
esprrago
espinaca
faba
feixn
garavanzo
grelo

48

leituga
lentella
millo
nabo
pataca
pemento
perexil [pirixel]
pirixel [perexil]
porro
ravo
remolacha
repolo
smola
soia
tirabeque
tomate

kiwi
laranxa
lima
limn
mandarina
manga
marmelo
maz
melocotn
meln
morote [amorodo]
nspera
noz
oliva
pera
pexego
pia [anans]
pistacho
pltano [banana]
pomelo
sanda
uva

trigo
verza

Doces
amendoado
bica
biscoito
bolo
bombn
cana
caramelo

Froitas
abel
abruo
albaricoque
aguacate
ameixa
amndoa
amora
amorodo [morote]
anans [pia]
arando
banana [pltano]
cacahuete
castaa
cereixa
cirola
claudia
clementina
coco
dtil
figo
framboesa
granada
grosella

chula
churro
compota
confeito [doce, pastel]
crema
doce [confeito, pastel]
doce de marmelo
filloa [freix]
flan
freix [filloa]
galletas
marmelada

mazapn
melindre
milfollas
orella
palmeira
pasta
pastel [doce, confeito]
polvorn
pudin
rosca
roscn
rosquilla
torta
trufa
turrn
Lcteos
iogur
leite
manteiga
margarina
nata [tona]
queixo

requeixo
soro
tona [nata]
xeado
Bebidas
auga
augardente
batido
cacao
caf
caldo
camomila [macela]
cervexa
chocolate
cctel
consom
gasosa
infusin [tisana]
laranxada
leite

licor
limoada
macela [camomila]
menta
mistela
mosto
poexo
ponche
refresco
sangra
sidra
soda
sorbete
t
tila
tisana [infusin]
vio
xarope
zume
Preparacin
dos alimentos
adobo [adubo]
adubo [adobo]
allada
almorzo

amoado
aperitivo [entrante, entrems]
azucre
bao mara
cachelo
caldeirada
cea
centilitro
chisco/a
cobertura
codia
compango
concentrado
condimento
cullerada
decilitro
empanada

entrante [entrems, aperitivo]


entrems [aperitivo, entrante]
faragulla [migalla]
faria
filete
friame
gallo
herbas aromticas
lvedo
litro
medalln
merenda
migalla [faragulla]
miolo [rafa]
mollo [prebe, salsa]
monda [pela]
parva
pebida
pela [monda]
pementa
polpa
porcin
prebe [mollo, salsa]
pur
quilogramo
racin
rafa [miolo]
rebanda
recheo
refrito [rustrido]
refrixerio
revolto
roda [toro]
rustrido [refrito]
sal
salsa [prebe, mollo]
taco
tallada
toro [roda]
torrada [tosta]
tortilla
tosta [torrada]
vapor
vinagreta
xantar
xuliana
zaragallada

Adxectivos
acedo/a [agre]
acugulado/a
afumado/a
agre [acedo/a]
alimenticio/a [nutritivo/a]
amargo/a
asado/a
augado/a
azucrado/a [doce]
balorento/a
brando/a [mol]
callado/a
celmoso/a [substancioso/a]
cocido
comelln/ona [lambn/ona,
larpeiro/a]
comestible
condensado/a
crocante
cru/cra
culinario/a
curado/a
desnatado/a
desosado/a
doce [azucrado/a]
duro/a
enteiro
eslamiado/a [inspido/a]
espeso
farto/a
febroso/a
fresco/a
fro/a
fumegante
grellado/a
gustoso/a [saboroso/a, rico/a]
inspido/a [eslamiado/a]
lambereteiro/a
lambn/ona [larpeiro/a, comelln/ona]
larpeiro/a [lambn/ona, comelln/ona]
lentelloso/a
maduro/a
magro/a
mol [brando/a]
morno/a [tpedo/a, temperado/a]

nutriente
nutritivo/a [alimenticio/a]
podre
quente
relado/a
reseso/a
rico/a [gustoso/a, saboroso/a]
saboroso/a [gustoso/a, rico/a]
salgado/a
substancioso/a [celmoso/a]
temperado/a [morno/a, tpedo/a]
tenro/a
tpedo/a [temperado/a,
morno/a]

Os alimentos

Lxico

Verbos
acaramelar
acompaar
aderezar
adubar [adobar, sazonar,
condimentar]
afumar
alimentar
almorzar
amasar

amolecer
apestar [feder]
apodrentar
arear [salgar]
aromatizar
arrefecer [arrefriar]
arrefriar [arrefecer]
asar
azucrar
bater
callar
cascar
cear
chuchar
coar
cocer
cociar

49

Lxico

Os alimentos

comer
condimentar [adubar, adobar, sazonar]
confeitar
cortar
corrixir
coser
debullar
decantar
decorar
degustar
derreter
desalgar
desengraxar
desosar
dourar
embutir
encebolar
encetar
enfariar
enfornar
engadir
engraxar
enxaugar
escabechar
escaldar

escamar
escoar [escorrer]
escorrer [escoar]
esmigallar [esmiuzar]
esmiuzar [esmigallar]
esparexer
espebidar
espremer

estonar [parar, mondar,


pelar]
evaporar
fartar [saciar]
filetear
flamexar
fritir [frixir]
frixir [fritir]
gratinar
grellar
guisar

gustar
lamber
laar
levedar
ligar
limpar
macerar
machucar
mariar
mascar [mastigar]
mastigar [mascar]
mechar
merendar
moer
mondar [parar, pelar, estonar]
mornear [temperar]
parar [estonar, mondar,
pelar]
pelar [parar, mondar, estonar]
petiscar
podrecer
raspar
picar
queimar

rebozar
recender
rectificar
reducir
refogar
relar
remollar
repousar
rustrir
saciar [fartar]
saber
saborear
salgar [arear]
saltear
sazonar [condimentar,
adubar, adobar]
servir
temperar [mornear]
torar
tornear
torrar
trinchar
triturar
xantar

Actividades
1.

50

Agrupa e ordena as slabas da mesma cor ata formar o nome dos anacos ou cantidades de alimento debuxados.
por

co

da

on

da

ban

chis

ro

da

za

lla

ro

co

ta

ta

cin

re

to

................

de queixo

................

de torta

................

de carne

................

de peixe

................

de sal

................

de chocolate

................

de tomate

................

de pan

Actividades
Repara nos debuxos e clasifica os alimentos da serie que che damos segundo o prato combinado
ao que corresponden.
prato combinado 1

prato combinado 2

prato combinado 3

prato combinado 4

prato combinado 5

prato combinado 6

prato combinado 7

prato combinado 8

Os alimentos

2.

zanco de polo - patacas cocidas - prebe de tomate - ovo fritido - xurelos - costeleta
pementos - espaguetes - aros de cebola - queixo relado - pescada - ovo cocido
chourizo - tomate - chcharos - cogomelos - ensalada - mexillns - luras
linguado - pur de patacas - tortilla de patacas - arroz - patacas fritidas

Prato 1: ............................................................................................................................... ......................................................


Prato 2: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 3: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 4: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 5: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 6: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 7: ............................................................................................................................... .....................................................
Prato 8: ............................................................................................................................... .....................................................
3.

Resolve estas adivias.


Son redonda coma o mundo;
saio de debaixo da terra,
e fago chorar a xente
sen que tean d nin pena.
................................

Ten pelexo coma a xente


e moi boa de comer,
chega polo mes de santos
e todo o ano a tes.
................................

Ten dentes e non ten boca,


ten cabeza e non ten ps,
cuberto dun manto branco,
diga vostede o que .
................................

51

Actividades
Resolve este encrucillado.

Os alimentos

4.

Primeira comida que se fai no


da.
Prebe feito a base de aceite,
allo e pemento.
Alimento pasado pola tixola
mesturado con ovo batido.
Parte interior e mol do pan.

5.

Carne preparada para conservarse moito tempo e ser comida fra.


Masa de faria triga, leite,
ovos etc. para facer filloas ou
outros doces de tixola; ou ben,
carne picada e adubada que
serve de recheo en empanadas,
chourizos...

Semente de diversas froitas.


Comida lixeira que se toma entre o xantar e a cea.
Todo alimento slido (queixo,
friame, chocolate...) que se come con pan.
Parte exterior e dura do pan.

Identifica os adxectivos desta serie que son sinnimos dos destacados en cada oracin.
duro/a - celmoso/a - tpedo/a
comelln/ona - saboroso/a
azucrado/a - agre - mol
nutritivo/a - eslamiado/a

As froitas son excelentes desde o punto de vista alimenticio ( .......................... ).


Xon toma o iogur demasiado doce ( .......................... ) para o meu gusto.
Non comas ese pan, que est reseso ( .......................... ). Toma este que de hoxe.
Neves unha larpeira ( .......................... ): xa leva catro racins de torta.
Hoxe a avoa preparou un guiso de carne ben substancioso ( .......................... ).
Non quero o leite moi quente. Prefroo morno ( .......................... ).
Nunca tomei un caf tan rico ( .......................... ) coma o que prepara ta irm.
O mellor para recoecer o sabor acedo ( .......................... ) morder un limn.
A sopa saume algo inspida ( .......................... ). Cmpre botarlle un chisco de sal.
Gstame o flan porque un prato brando ( .......................... ) e fresco.
52

Actividades
Localiza na sopa de letras os verbos que designan as accins debuxadas.
Os alimentos

6.

7.

Relaciona cada frase feita co seu significado.


Frases feitas

Significados

A. Ser agudo coma un allo.

Adular ou afagar a algun con fins interesados.

B. Estar nas verzas.

Ser moi listo.

C. Coller a algun na allada.

Ser unha cuestin diferente.

D. Ser vio doutra cepa.

Estar despistado.

E. Ser fabas contadas.

Ser poucos ou poucas, ser escaso.

F. Ser faria do mesmo saco.

Maltratar verbalmente a algun.

G. Poer a pan pedir.

Sorprender a algun facendo algo malo.

H. Dar manteiga a algun.

Ter as mesmas caractersticas, ideas, defectos...

Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algunhas das frases feitas anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................
............................................................................................................................... ...................................................................

53

Actividades
8.

Copia estas oracins corrixindo as interferencias do casteln que conteen.

Os alimentos

Gstanme moito as tostadas cun pouco de mantequilla.


............................................................................................................................... .......................................................................

Fixen a macedonia con anacos de membrillo, fresa e manzana.


............................................................................................................................... .......................................................................

O camareiro recomendounos besugo ao forno ou lubina parrilla.


............................................................................................................................... .......................................................................

Pecha ben o bote de queixo raiado, se non ponse mohoso e hai que tiralo.
............................................................................................................................... .......................................................................

9.

Le esta receita de cocia. Consulta un dicionario se o precisas.


Pastel de noces
Ingredientes:

3 claras de ovo sen refrixerar


un chisco de manteiga para engraxar o molde
un pouco sal
3/4 de cunca de galletas Mara feitas po
1 cunca de nata lquida batida

2 culleradias de esencia de vainilla


3/4 de cunca de noces esmagadas
1 cullerada pequena de lvedo en po
1 cunca de azucre

Elaboracin:

Como primeiro paso, poemos o forno a quentar


mxima potencia. Engraxamos o molde onde
imos preparar o pastel, forrmolo con papel de
aluminio e tamn o engraxamos.
Batemos as claras a punto de neve xunto co sal.
Pouco a pouco moslles engadindo o azucre (das
culleradas cada vez). As claras deben manter a
forma de picos brillantes.

Incorporamos a vainilla ata que estea ben ligada.


Agregamos as noces, a galleta triturada, o lvedo en po e a nata. Distribumos a mestura no molde e enfornamos o pastel durante 35 minutos ou
ata que estea lixeiramente dourado. Deixmolo
arrefriar durante unhas das horas, desmoldemolo e gardmolo na neveira unhas doce horas
antes de servilo.
Revista R, maio 2005

Tira do texto os verbos que designan accins ao cociar e os substantivos que nomean alimentos. Clasifcaos nunha tboa coma esta.
............................................................................................................................... .............................

Verbos

............................................................................................................................... .............................
............................................................................................................................... .............................

Lcteos: ............................................................................................................................... .............


Substantivos

Froitas: ............................................................................................................................... ..............


Condimentos: ............................................................................................................................... ..
Outros: ............................................................................................................................... ..............

54

Lxico

O traballo e as profesins
Substantivos
O traballo
aprendiz/za
clase obreira
compaeiro/a
contrato
convenio
crebafolgas [esquirol]
descanso
desempregado/a [parado/a]
desemprego [paro]
despedimento
empregado/a
esquirol [crebafolgas]
explotacin
fbrica

folga
formacin
gratificacin [prima]
gremio
hora extra
horario
indemnizacin
labor
lecer
manifestacin
mensualidade
negociacin
nmina
obradoiro [taller]
obreiro/a
ocio
ocupacin
oficina
oficio

operario/a
paga
paga extra
parado/a [desempregado/a]
paro [desemprego]
patrn/oa
piquete
prima [gratificacin]
producin
produtividade
profesin
propina
remuda [revezamento]
remuneracin
revezamento [remuda]
salario
salario mnimo
sindicato
soldo
subsidio
substitucin
taller [obradoiro]
tarefa
traballador/ora
traballo
vacacins
xeira
xornada
xornal
xubilacin
xubilado/a
Profesins relacionadas
coa agricultura, a gandara e a pesca
agricultor/ora
apicultor/ora
bateeiro/a
braceiro/a [xornaleiro/a]
campesio/a [labrego/a]
ceifeiro/a [seitureiro/a, segador/ora]
colleiteiro/a

ferrador/ora
gandeiro/a
granxeiro/a
horticultor/ora
labrego/a [campesio/a]
leador/ora
marieiro/a
mariscador/ora
muieiro/a
pastor/ora
peixeiro/a [regateiro/a]
percebeiro/a
pescador/ora
regateiro/a [peixeiro/a]
segador/ora [seitureiro/a,
ceifeiro/a]
seitureiro/a [segador/ora,
ceifeiro/a]
vendimador/ora
viticultor/ora
xornaleiro/a [braceiro/a]
Profesins relacionadas
coa construcin
albanel
aparellador/ora
arquitecto/a
canteiro/a [pedreiro/a]
carpinteiro/a

construtor/ora
contratista
cristaleiro/a
decorador/ora
delineante
ebanista
electricista
encofrador/ora

enxeeiro/a
escaiolista
fontaneiro/a
mestre/a de obras
pedreiro/a [canteiro/a]
peixeiro/a [regateiro/a]
pen
pinche
pintor/ora
promotor/ora
regateiro/a [peixeiro/a]
soldador/ora
Profesins relacionadas
co comercio
almacenista
caixeiro/a
carniceiro/a
chacineiro/a
comerciante/a
confeiteiro/a [doceiro/a,
pasteleiro/a]
dependente/a
distribuidor/ora
doceiro/a [confeiteiro/a,
pasteleiro/a]
drogueiro/a
estanqueiro/a
feirante
florista
fornecedor/ora
[provedor/ora]
leiteiro/a
libreiro/a
panadeiro/a
pasteleiro/a [confeiteiro/a,
doceiro/a]
peixeiro/a [pescantn/ina]
peleteiro/a
pescantn/ina [peixeiro/a]
provedor/ora
[fornecedor/ora]
queixeiro/a

Lxico
sombreireiro/a
tendeiro/a
tintureiro/a
O traballo e
as profesins

vendedor/ora
viateiro/a
xastre
xoieiro/a
Profesins relacionadas
coa Administracin e
a xustiza
alcalde/esa
avogado/a
comisario/a

concelleiro/a
conselleiro/a
cnsul/consulesa
deputado/a
diplomtico/a
embaixador/ora
fiscal
funcionario/a
garda civil
garda de trfico
gobernador/ora
maxistrado/a
militar
ministro/a
notario/a
parlamentario/a
polica
presidente/a
procurador/ora
recadador/ora
senador/ora
xuz/za
Profesins relacionadas
coa sanidade
anestesista
boticario/a [farmacutico/a]
cirurxin/
curandeiro/a
[mencieiro/a]
dentista [odontlogo/a]

56

dermatlogo/a
doutor/ora [mdico/a]
enfermeiro/a
farmacutico/a
[boticario/a]
fisioterapeuta
masaxista
mdico/a [doutor/a]
mencieiro/a
[curandeiro/a]
neurlogo/a
oculista [oftalmlogo/a]
odontlogo/a [dentista]
oftalmlogo/a [oculista]
pediatra
psiclogo/a
psiquiatra
traumatlogo/a
veterinario/a
xineclogo/a
Profesins relacionadas
cos transportes
auxiliar de voo
aviador/ora
capitn/
chofer [condutor/ora]
condutor/ora [chofer]
controlador/ora areo/a
estibador/ora
ferroviario/a

gardaagullas
gardabarreiras
maquinista
marieiro/a
mecnico/a
piloto
revisor/ora
taxista
transportista
tripulante
Profesins relacionadas
coa empresa e cos negocios
administrativo/a

asesor/ora
axente de bolsa
axente de seguros
banqueiro/a
comercial
conselleiro/a
contable
delegado/a sindical
director/ora
empregado/a de banca
empresario/a
executivo/a
mecangrafo/a
oficinista
presidente/a
representante
secretario/a
subdirector/ora
tesoureiro/a
viaxante
vicepresidente/a
vogal
xefe/a de compras
xefe/a de vendas
xefe/a de persoal
xerente
Profesins relacionadas
cos servizos
barbeiro/a
bedel
bombeiro/a
camareiro/a
carteiro/a
cobrador/ora
cocieiro/a
conserxe
empregado/a do fogar
escolta [gardacostas]
gardacostas [escolta]
garda de seguridade
gardamontes
gua turstico
hostaleiro/a
intrprete
mensaxeiro/a
mozo/a dos recados
peiteador/ora
porteiro/a
pousadeiro/a

recepcionista
taberneiro/a
telefonista
telegrafista
socorrista
varredor/ora
vixilante
Profesins relacionadas
coa ciencia
antroplogo/ a
arquelogo/a
bilogo/a
cartgrafo/a
cientfico/a
economista
etngrafo/a
filsofo/a
fsico/a
historiador/ora
informtico/a
inventor/ora
investigador/ora
lingista
matemtico/a
meteorlogo/a
qumico/a
socilogo/a
topgrafo/a
xegrafo/a
xelogo/a
Profesins relacionadas
coa arte e a cultura
actor/actriz
anticuario/a
artista
bibliotecario/a
cantante

compositor/ora
deportista
deseador/ora
dobrador/ora
domador/ora
editor/ora

Lxico
escritor/ora
escultor/ora
fotgrafo/a
ilustrador/ora
impresor/ora
locutor/ora
mestre/a
modelo
msico

novelista
periodista [xornalista]
pintor/ora
poeta/isa
presentador/ora
profesor/ora
publicitario/a

enterrador/ora [sepultureiro/a]
ferreiro/a
fiadeiro/a [fiador/a]
fiador/a [fiadeiro/a]
fogueteiro/a
gaiteiro/a
latoeiro/a
lavandeira
leiteiro/a
matachn/ina
muieiro/a
oleiro/a
ourive
palilleira
paraugueiro/a
pedreiro/a [canteiro/a]
peleteiro/a
prateiro/a
quincalleiro/a
redeiro/a
selleiro/a [baldeiro/a]
sepultureiro/a [enterrador/ora]

tradutor/ora
xornalista [periodista]
Oficios artesns e tradicionais
acibecheiro/a
afiador/ora
augador/ora
augardenteiro/a
baldeiro/a [selleiro/a]
barqueiro/a
cacharreiro/a
canteiro/a [pedreiro/a]
capador/ora
carboeiro/a
carpinteiro/a
carpinteiro/a de ribeira
cereiro/a
cerralleiro/a
cesteiro/a
costureira

teceln/
telleiro/a
toneleiro/a
tratante
xastre/a
zapateiro/a
zoqueiro/a
Adxectivos
activo/a
arduo/a
difcil
doado/a
estable
experimentado/a

experto/a
festivo/a
folgazn/ana [preguiceiro/a, vago/a,
lacazn/ana]
inactivo/a
indefinido/a
inexperto/a
laborable
laboral
laborioso/a
lacazn/ana [preguiceiro/a,
vago/a, folgazn/ana]
novato [principiante]
ocioso/a
ocupado/a
preguiceiro/a [lacazn/ana,
vago/a, folgazn/ana]
principiante [novato]
profesional
salarial
temporal
traballador/ora
traballoso/a
vago/a [lacazn/ana, preguiceiro/a, folgazn/ana]
xubilado/a
Verbos
afiliar(se)
aprender
ascender

asegurar
asinar
aumentar
cobrar
concursar
contratar
cotizar

delegar
descansar

O traballo e
as profesins

escengrafo/a

despedir
diminur
empregar
entrar
entrevistar
estudar
explotar
fabricar
facer folga
fichar
folgar
gaar
indemnizar
lacazanear [vaguear]
manifestar(se)
negociar
opositar
pagar
producir
reclamar
reivindicar
remudar [revezar]
rescindir
reter
revezar [remudar]
sar
seleccionar
sindicar(se)
substitur
traballar
vaguear [lacazanear]
xubilar(se)

57

Actividades
Completa adecuadamente cos seguintes nomes de profesins estes titulares tirados do xornal
Galicia Hoxe.

O traballo e
as profesins

1.

afiador - piloto - ourive - actriz


economista - enxeeira - cirurxin
tesoureira - embaixadora - escritora

Muhammad Yunus, o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de
Bangladesh mundialmente coecido como
o banqueiro dos pobres, fala en Compostela do seu mtodo de loita contra a pobreza. (13-7-2004)
Antonio Feijoo, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : Xa non
quedan daqueles que andaban polos camios, non hai traballo. Hai pouco futuro para estes traballadores e artesns, condenados
ao museo ante a cultura do usar e tirar
que impn a globalizacin. (19-7-2004)

O pasado 28 de xullo inaugurouse na Galera Sargadelos a mostra Damin Garrido,


............................. do sculo XX, que integra 22
pezas: unha autntica revolucin no deseo
da prata. (3-8-2004)
Un ............................. xapons queda durmido
aos mandos do avin. Viaxaban 184 pasaxeiros e a tripulacin a bordo, pero non provocou alteracins. (1-5-2004)

Elena Salgado ser a quinta muller que ocupa a carteira de Sanidade. Natural de Ourense, de 55 anos, economista e
............................. industrial. (31-3-2004)

A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . brasileira Nlida Pin,


descendente de galegos, presentou na Galera Sargadelos de Compostela a sa ltima
novela, Vozes do deserto. (30-3-2005)

A Federacin de Peas do Compostela remodelou a sa xunta directiva: presidenta,


Mara Rosa Pais Gmez; secretaria, Margarita Fernndez Seoane; e ............................. , Carmen Fernndez Seoane. (20-10-2003)
O ............................. da Clnica Ruber Francisco
Gmez Bravo proponse realizar en Espaa,
este mesmo ano, o primeiro transplante de
rostro procedente dun doador falecido. (4-32004)

Miguel A. Fernndez presenta A Bela Otero.


Pioneira do cine. O gaador do Chano Pieiro demostra que a diva de Valga foi a primeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dos Lumire. (13-112003)
O Goberno convocou con carcter urxente
a ............................. de Cuba en Espaa, Isabel
Allende, despois de que se lle prohibise a entrada na illa ao deputado do PP Jorge Moragas. (26-6-2004)

Clasifica as dez profesins anteriores segundo o mbito laboral ao que pertencen: sanidade,
transportes...
Profesin

58

mbito

Profesin

mbito

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

.....................

Actividades
2.

Resolve estes xeroglficos. Cada un representa o nome dunha profesin.


C

E
O traballo e
as profesins

....................

....................

3.

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

Completa as oracins coas palabras axeitadas de cada par. Consulta un dicionario se o precisas.
xornal - soldo

Canto che pagan de ........................ por ir vendimar hoxe as sas leiras?


Eu, co meu ........................ , chego malamente a fin de mes.
gremio - sindicato

O ........................ dos comerciantes est a favor das ras peons.


O ........................ convocou unha folga dos traballadores para o vindeiro da dez.
descanso - lecer

No vern aproveito o ........................ para ler e para dar paseos polo monte.
Fixen un ........................ e despois continuei traballando.
ferrador - ferreiro

Esa reixa de ferro fxonola o mellor ........................ da bisbarra.


Levei o cabalo ao ........................ para que lle cambiase as ferraduras.
59

Actividades
Repara na seguinte definicin e localiza nesta sopa de letras seis adxectivos sinnimos que se
axusten a ela.

O traballo e
as profesins

4.

Que non amigo de traballar


e que non fai nada

5.

Agrupa e ordena as slabas de cada cor ata formar doce verbos que designan accins propias de
distintas profesins. Despois asocia cada accin sa profesin.
ten

rrar

ra

mu

ro

co

lar

zar

an

xir

ar

so

pa

sar

rar

ciar

zir

su

sar

liar

sen

de

tu

ma

6.

va

te

so

se

zur

fu

rar

Mecnico/a: ....................

Arquitecto/a: ....................

Panadeiro/a: ....................

Sepultureiro/a: ....................

Cirurxin/: ....................

Gandeiro/a: ....................

Marieiro/a: ....................

Zapateiro/a: ....................

Profesor/ora: ....................

Xuz/a: ....................

Labrego/a: ....................

Xastre/a: ....................

Clasifica estes verbos segundo o mbito do mundo laboral ao que estn asociados: a busca de
traballo, os contratos, os horarios, os salarios ou a actividade sindical.
asinar - fichar - entrevistar - afiliar(se) - estudar
cobrar - contratar - asegurar - descansar - aumentar
reivindicar - opositar - rescindir - negociar - entrar

60

Busca
de emprego

Contratos

Salarios

Horarios

Actividade
sindical

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

Actividades
7.

Reordena o comezo e o final destes refrns de xeito que se comprendan ben.

............................................................................................................................... .......................................................................

Na casa do ferreiro non o traias enganado.

O traballo e
as profesins

Barbeiro novo, peixes non colle.

............................................................................................................................... .......................................................................

Costureira sen dedal para a barba do meu sogro.


............................................................................................................................... .......................................................................

Ao mdico e ao avogado bautiza o vio primeiro.


............................................................................................................................... .......................................................................

Marieiro que dorme, xustiza polas silveiras.


............................................................................................................................... .......................................................................

Avogado novo, o que pasa na cocia ben o sabe.


............................................................................................................................... .......................................................................

Quen foi cocieiro antes que frade cose pouco e mal.


............................................................................................................................... .......................................................................

O bo taberneiro coitelo de pau.


............................................................................................................................... .......................................................................

8.

Marca cun X o significado correcto destas palabras.


barqueiro
Persoa que goberna unha barca e vive de transportar nela
pasaxeiros e carga.
Persoa que se dedica a construr embarcacins pequenas.
Membro da tripulacin dun
barco encargado da limpeza.
xeira
Oficina desde onde se dirixe o
traballo nunha fbrica.
Xornada de traballo, tempo
durante o que se fai un traballo sen interrupcin.
Selo que acompaa a sinatura
nos contratos de traballo.

cotizar
Inclur algo nunha listaxe ou
relacin.
Examinar un documento para
comprobar que non falso.
Pagar a cota correspondente
como membro dunha asociacin, organismo, sindicato...

obradoiro
Obreiro que fai os traballos
menos especializados e que non
requiren grande habilidade.
Lugar onde realizan o seu traballo os artesns.
Edificio en construcin.

delegar

ebanista

Autorizar unha persoa a outra


para que acte en representacin sa nalgn asunto.

Importador de bano e doutras madeiras nobres.

Dar a coecer os resultados


dun acordo.
Substitur unha persoa que
deixou o seu posto de traballo
temporalmente.

Comerciante de antigidades
e de mobles usados.
Persoa que ten por oficio facer
mobles, traballando xeralmente con madeiras nobres.

61

Actividades

O traballo e
as profesins

9.

Asocia cada adxectivo co seu significado.


laboral - laborioso - laborable

Que se pode traballar. ..........................


Relativo ao traballo. ..........................
Que custa moito esforzo ou traballo. ..........................
Crea unha oracin para cada un dos adxectivos anteriores.
............................................................................................................................... .................................................................
............................................................................................................................... .................................................................
............................................................................................................................... .................................................................
10. Ofrece a voz galega correcta que cmpre usar en lugar destes castelanismos.
Incorrecto

Correcto

Incorrecto

Correcto

albail

.......................

concellal

.......................

inxenieira

.......................

vocal

.......................

sastre

.......................

gardaespaldas

.......................

peluqueira

.......................

orfebre

.......................

Crea un texto no que introduzas, con sentido, algunhas das voces correctas anteriores.
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................

11. Explica cal , na ta opinin, o significado destes refrns.


Para o mal traballador, non hai ferramenta boa.

Significado: ............................................................................................................................... ...............................................


Quen deixa o camio e colle o atallo, mis traballo.

Significado: ............................................................................................................................... ...............................................


Facer o xa feito, traballo sen proveito.

Significado: ............................................................................................................................... ...............................................


62

Lxico

Os medios de transporte
Substantivos

tndem

cargueiro

vaca

Medios terrestres

tanque

catamarn

vapor

ambulancia

tartana

chalana

veleiro

autobs

taxi

chalupa

xangada [balsa]

telecadeira

corbeta

xunco chins

telefrico

crebaxeos

Medios areos

telesqu [remonte]

cruceiro

delta

tractor

destrutor

aerobs

triler

dorna

aeronave

tranva

draga

aeroplano [avin]

autocar

tren

dragaminas

astronave [nave espacial]

autombil

tren monorral

gabarra

avin [aeroplano]

camin cisterna

triciclo

galen

avioneta

camin de carga

trolebs

galera

bombardeiro

camin de envorco

velocpede

gamela

caza

camin do lixo

zorra

gardacostas

cepeln [dirixible]

camioneta

Medios acuticos

goleta

dirixible [cepeln]

camin formigoneira

acoirazado

gndola

foguete espacial

caravana

arrastreiro

iate

globo

carreta

bacallaeiro

kayak

carro

balandro

lancha

carromato

baleeiro

palangreiro

carroza

balsa [xangada]

paquebote

carruaxe

barca

pesqueiro

ciclomotor

barcaza

petroleiro

coche [autombil]

barco

piragua

helicptero

dilixencia

batel

planadoira

hidroavin

escavadora

bergantn

portaavins

mdulo lunar

funicular

boniteiro

remolcador

nave espacial [astronave]

jeep

bote

rompexeos

planador

submarino

transbordador

microbs
metro

Do autombil

moto [motocicleta]

acelerador

motocarro

agarradoira

motocicleta [moto]

antena

mnibus

aparcadoiro
aparcamento

quitaneves

bou

remolque

buque

traieira

acendido

remonte [telesqu]

canoa

transatlntico

rea de servizo

sidecar

carabela

transbordador

asento

Lxico
Os medios de transporte

automobilista
baca [portavultos]
bucina [buguina]

buguina [bucina]
cadeira para nenos
camioneiro
cap
chasis
chofer [condutor]
cinto
cocheira
concesionario
condutor [chofer]
contaquilmetros
defensa [parachoques]
depsito
derrapaxe
eixe
embrague
faro
freada
freo
garaxe
gasolineira
intermitente
limpaparabrisas
luz
maleteiro
manubrio
motor
panca
parabrisas
parachoques [defensa]
pedal
pina
pneumtico
porta
portavultos [baca]
retrovisor
suspensin
viseira
volante

64

Do tren
agullas
apeadeiro
barreira
carril
coche
compartimento
consigna
despacho de billetes
estacin
ferroviario/a
gardaagullas
gardabarreira
horario
locomotora
maquinista
mozo/a de estacin
paso subterrneo
plataforma
portelo
ral
revisor/ora
travesa
tnel
vagn
xefe/a de estacin
Da bicicleta
amortecedor
asento [sela]
barra
bomba de aire
cadea
cadro
catarina
dnamo
faro
freada
freo
gardalamas
guiador
pedal
pina
pin
pneumtico
prato da roda
roda
sela [asento]
velocmetro
Do barco
amarra
amarradoira [bita]

amura
ncora
ancoradoiro [fondeadoiro]
andarivel
arboradura
babor
baliza
barqueiro/a
bita [amarradoira]
bitcora
bodega
boia
borda
cabo
cabrestante
camarote
capitn/
carga
castelo
cheminea
comps
contramestre
cuberta
dique
escota
espign
estacha
estaleiro
estibador/ora
estribor
estrobo
faro

navegante
ollo de boi

peirao
popa
porto
proa
quilla
radar
relinga
remador/ora
remo
rizn
rompente
salvavidas
sentina
sonar
temoeiro
temn [leme]
tolete
tripulacin
tripulante
varadoiro
vela
verga
zapn
Do avin
, ala
aerdromo
aeroporto
alern
aspa [pa]
auxiliar de voo

flotador
folio
fondeadoiro [ancoradoiro]
hlice
leme [temn]
marieiro/a
mascarn
mastro
morrn
motor

aviador/ora
babor
bodega de carga
cabina de pilotaxe
capitn/
cola
comandante
compartimento de pasaxeiros
controlador areo

estribor

curva

fuselaxe
hangar

encrucillada [interseccin,
cruzamento]

hlice

estrada

heliporto

interseccin [cruzamento,
encrucillada]

morro
motor
pa [aspa]
paracadas
pasarela
patn de aterraxe
piloto

paso a nivel
ponte
recta
rodeira
senda [vieiro, carreiro]
tnel

piloto automtico
pista
porta de emerxencia
radar
rotor
temn
terminal
torre de control
tren de aterraxe
turborreactor
xanela

va frrea
va rpida
vieiro [carreiro, senda]
Verbos
abordar

Vas de comunicacin

acelerar

autoestrada

adiantar

beirava

afundir(se)

camio

aluar

canle

amarar

carreiro [senda, vieiro]

amarrar

circunvalacin

ancorar [fondear]

congostra [corredoira]

aparcar [estacionar]

corredoira [congostra]

apear

cruzamento [interseccin,
encrucillada]

arborar
arriar

arribar [atracar]
arrincar
aterrar
atracar [arribar]
atropelar
avanzar
bordear [flanquear]
capitanear
chegar
chocar [colisionar]
circular
circundar [circunvalar]
circunnavegar
circunvalar [circundar]
colisionar [chocar]
conducir
consignar
consumir
cruzar
derrapar
desamarrar
desarborar
descarrilar
desembarcar
desembragar
despegar
desviar
embarcar
embarrancar [varar, encallar]
embragar
encallar [embarrancar, varar]
enrolar
envorcar

erguer [izar]
estacionar [aparcar]
estibar
facturar
flanquear [bordear]
fondear [ancorar]
frear
guiar
izar [erguer]
marear(se)
naufragar
navegar
pairar
parar
partir
pilotar
planar
recuar [retroceder]
remar [vogar]
remolcar
reparar
retroceder [recuar]
sar
sobrevoar
transbordar
transitar
transportar
varar [embarrancar, encallar]
viaxar
vogar [remar]
xirar
zigzaguear

Os medios de transporte

Lxico

Actividades
1.

Completa cada oracin coa palabra que mellor lle vai. Consulta un dicionario se o precisas.
traxecto - itinerario - treito - viaxe

Na mia .......................... en tren a Madrid coecn uns rapaces de Ourense.


Compramos un mapa para preparar o .......................... da excursin.
Da mia casa praia hai un .......................... duns dous quilmetros.
Naquel .......................... fomos mis amodo para contemplar mellor a paisaxe.
65

Actividades

Os medios de transporte

2.

Indica, co nmero correspondente, o nome de cada un dos elementos sinalados nesta estacin de
ferrocarril.

14

4
5

16

3
1

6
18

17

10

18
15
8

20

13

11
12

altofalante
viaxeiro

vagn

.....

despacho de billetes

.....

va

carro portaequipaxes

.....

revisor

horario

.....

plataforma

.....

xefa de estacin

3.

consigna

.....

.....

.....

equipaxe

.....

.....

ral

.....

.....

maquinista

.....

locomotora

.....

portelo

.....

paso subterrneo
travesa

.....

tren

.....

.....

.....

aparcadoiro

.....

Identifica o elemento estrao en cada serie. Xustifica as tas respostas.


tndem - carro - velocpede - triciclo

Elemento estrao: .......................... Xustificacin: ................................................................................................................


sobrevoar - aterrar - vogar - planar

Elemento estrao: .......................... Xustificacin: ................................................................................................................


mascarn - cabo - estacha - amarra

Elemento estrao: .......................... Xustificacin: ................................................................................................................


66

Actividades
Localiza neste texto as palabras que corresponden s definicins que damos despois.
As estachas estaban sucias de graxa, retortas. Anobanse cun lazo frreo e sinxelo a un tempo, moi seguro, pero tan doado de
desfacer coma un castelo de naipes. Unha motora, o auxiliar do
Paz, arqueaba a sa antena coa elegancia dun florete disposto a
espertar unha ducia de gaivotas.

Os medios de transporte

4.

O porto estaba feito de enormes bloques de pedra de granito, redondeados polas ondas, gastados, pulidos, renegridos de aceite e
gasleo. Unha fileira de morrns, cogomelos de ferro estrados con
faria de peixe, debruzbanse beira do cantil.
Polo demais, moito lixo. Moreas de redes vellas rotas, refugadas,
de nailon azul ou de cor indefinida, tboas escanastradas, nasas
de descomposta armazn metlica, enferruxadas, intiles.
No medio daquela desfeita, abraiaba a elegancia do Riosil, recn
pintado de vermello da bita quilla, fachendosa a proa, as amuras decoradas con franxas brancas e verdes, e embaixo delas o folio do barco 3.a-VI-6-474. Era un potente arrastreiro, 700 CV, sado do estaleiro de Vulcano en 1970: tia case trinta metros de proa
a popa, e poda levar 62 toneladas de carga. Sesenta e dous mil
quilos. Coma quen, todo o peixe do Gran Sol.
O moito colorido do barco chamaba a atencin no porto: castelo
de ferro en azul e branco, a cheminea vermella a xeito co casco, e
o respiradeiro en amarelo.
Unha tropa de xente a e via pola cuberta, feita de tboas de madeira pintadas de verde, perfectamente aliadas. Acababan de izar
a bordo un aparello novo, novio do trinque, e o contramestre esixa que ouriase nel unha muller virxe, antes de sar ao mar.
Valentn Carrera, Riosil

Lugar onde se constren ou reparan barcos.


........................

Parte dianteira dun barco. ........................


Parte traseira dun barco. ........................
Pavimento superior dun barco. ........................

Poste de madeira ou ferro situado na proa das


embarcacins ao que se amarran os cabos.
........................

Peza forte de madeira ou metal que vai da


proa popa na parte inferior dunha embarcacin e suxeita a sa estrutura. ........................

Parte mis alta da cuberta superior dun barco.


........................

Barco que se dedica pesca de arrastre.

Parte do costado dun barco por onde comeza


a estreitarse na proa. ........................

Cantidade de cousas que poden ser transportadas por un barco. ........................

Matrcula dunha embarcacin. ........................

Oficial ou marieiro con experiencia que dirixe os traballos e tarefas dos outros marieiros.
........................

Poste de ferro situado no chan do peirao para


amarrar os cabos mis fortes das embarcacins.
........................

........................

Cabo groso que se utiliza, por exemplo, para


remolcar ou amarrar un barco. ........................
67

Actividades

Os medios de transporte

5.

6.

Asocia e ordena as slabas de cada cor ata formar o nome de oito partes do coche.
gue

bu

lan

ca

pneu

em

fre

ti

mor

fa

bra

te

dor

vo

ce

ro

na

os

te

ci

co

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

Resolve este encrucillado, composto por verbos relacionados cos medios de transporte.
Cargar ou descargar
no porto as mercancas dos barcos.
Quedar detido un
barco por tocar coa
area ou as rochas do
fondo.
Elevar as velas dun
barco.
Sar un tren ou un
tranva fra do seu
carril.
Chegar un barco ao
porto.
Descender ou pousarse en terra un
avin.

7.

Arrastrar un barco
ou un vehculo por
medio dunha corda,
dun cabo ou dunha
cadea.
Pousarse unha nave
espacial na superficie
da la.
Pasar un vehculo en
movemento por enriba de algun ou algo e causarlle algn
dano.
Poer algo boca
abaixo; por exemplo,
un vehculo nun accidente.

Reescribe estas oracins corrixindo os castelanismos que conteen.


Segundo o mecnico, hai que cambiar os amortiguadores e a palanca de cambios.
............................................................................................................................... .......................................................................

Un coche volcou na autopista por exceso de velocidade.


............................................................................................................................... .......................................................................

Entrar no muelle con este mar perigoso, mellor botamos a ancla nese fondeadoiro.
............................................................................................................................... .......................................................................

Subindo na telesilla, viamos os nenos baixando pola neve cos seus trineos.
............................................................................................................................... .......................................................................

Parei o coche no arcn da carreteira porque tia un problema cos frenos.


............................................................................................................................... .......................................................................

68

Lxico

Os xogos e os deportes
Substantivos
Xogos de taboleiro
ou de mesa
baralla
bingo
dados
damas
domin
leira de nove
leira de tres [pai, nai, fillo]
pai, nai, fillo [leira de tres]
parchs
xadrez
xogo da oca
Outros xogos
e xoguetes
agachadas [escondidas]
aro
bambn
billarda [estornela, pateiro]
birlos

blas
boneco/a
buxaina
carreira de sacos
casias
chapas
chave
corda
cravo [espeto]
crebacabezas
cucaa [pau de sebo]
escondidas [agachadas]
escorregadoiro [tobogn]
espeto [cravo]

estornela [pateiro, billarda]


ioi
mariola [truco, raia]
monopatn
ovo, pico, araa
panda
pano
papaventos
pateiro [estornela, billarda]
patns
pau de sebo [cucaa]
pedra, papel, tesoiras
pelota
ps quietos [sangue]
pilla
pita cega
porca
ra
raia [truco, mariola]
randeeira
sangue [ps quietos]
tiracroios
tiro de corda
tobogn [escorregadoiro]
truco [mariola, raia]
vexo, vexo
Deportes
alpinismo
atletismo
automobilismo
bdminton
baloncesto
balonmn
bisbol
billar
boxeo
caza
cesta punta
ciclismo
crcket
cross

equitacin
esgrima
esqu

esqu acutico
ftbol
golf
halterofilia
hpica
hckey sobre herba, sobre
patns, sobre xeo
judo
karate
loita grecorromana
loita libre
motociclismo
motocrs
natacin
natacin sincronizada
paddle
paracaidismo
patinaxe sobre rodas
patinaxe sobre xeo
pelota vasca
pesca
pimpn [tenis de mesa]
piragismo
polo
remo
rugby
saltos de trampoln
saltos de plataforma
snowboard
squash
submarinismo
surf
taekwondo

tenis
tenis de mesa [pimpn]
tiro con arco, con fusil, ao
prato
trial
tratlon
vela
voleibol
wter-polo
windsurf
ximnasia deportiva
ximnasia rtmica
Elementos,
participantes e
competicins en xeral
adestrador/ora [preparador/ora]
adestramento
afeccin
afeccionado/a
angarellas [padiola]
rbitro
bancada
banco
cadro de xogadores
cambio [substitucin, troco]
campin/oa
campionato
campo [terreo de xogo]

cancha
capitn/
club
derrota
empate
estadio
estratexia

Os xogos e os deportes

Lxico
liga
marcador
olimpada
padiola [angarellas]
padioleiro/a
partida
partido
pavilln
podio

profesional
preparador/ora [adestrador/ora]
prrroga
quecemento
quenda [vez]
regra
regulamento
reserva [suplente]
seareiro/a
seleccin
seleccionador/ora
socio/a
substitucin [cambio, troco]
suplente [reserva]
temporada
terreo de xogo [campo]
trampa
troco [substitucin, cambio]
vez [quenda]
vitoria
xogador/ora
Ftbol
amoestacin
rbitro
rea de meta
rea de penalti
ataque
baln [pelota, bla]
barreira
bla [baln, pelota]
bota
bote de baln

70

cabezada
calzns [pantalns curtos]
cambadela
caneleira
caneo [finta]
cartn amarelo
cartn vermello
central
centro
centrocampista
cspede
contraataque [contragolpe]
contragolpe [contraataque]
crculo central
defensa
defensa libre
dianteiro
expulsin
extremo
falta
finta [caneo]
fra de xogo
gardameta [porteiro/a]
gol
goleada
golpe franco
guante [luva]
interior
lateral
lia de banda, de fondo,
de medio campo
luva [guante]
man
medias
meta [portara]
obstrucin
pantalns curtos [calzns]
pase
patada
pau [poste]
pau [traveseiro]
pelota [bla, baln]
pelotada
penalti
portara [meta]
poste [pau]
punteirolo
punto de penalti
recollepelotas
rexeitamento

saque de banda
saque de esquina
saque de porta
taco
tiro
traveseiro [pau]
xuz de lia
xute
Baloncesto
[ala]
ala []
rea de tiro libre
aro
asistencia
ataque
baln [pelota]
base
bloqueo
campo atrs
canastra

contragolpe
defensa
dobres
escolta
finta
gancho
lia de banda, de fondo,
de tiro libre
mate
pase
pasos
pelota [baln]
persoal
pivote
rebote
rede
roubo
taboleiro
tapn
tempo morto
tiro en suspensin
tiro libre
tripla
Tenis

rbitro
bla [pelota]
cadro de saque
cinta da rede
deixada
dereito/a
dobres
globo
golpe de dereito
golpe de revs
individual
lia lateral, de fondo
mango
morte sbita
pelota [bla]
raqueta

recollepelotas
rede
revs
rotura de servizo
saque [servizo]
servizo [saque]
smash
tenista
vantaxe
volea
xuz de lia
zurdo/a
Ciclismo
abano
avituallamento
cadea
cadro
calzap
calzn
cambio
catarina [prato]
contra o reloxo
desfalecemento
dorsal
escalador
freo
guiador
lder

meta
meta voante
pedal
pelotn
pin
prato [catarina]
raio
rampla
rebentn

roda
sela
velocista
veldromo
viseira
Ximnasia
aparello
argolas
aro ximnstico
barra de equilibrio
barra fixa
barras asimtricas
barras paralelas
bastn ximnstico
cabalo con arcos
cama elstica
cinta ou fita ximnstica
colchoneta
cristo
espaleira
maza ximnstica
molinete
pelota ximnstica
pinchacarneiro [viravolta]
plinto
poldro
salto de tesoira
salto en prancha
salto mortal
trampoln
viravolta [pinchacarneiro]
Atletismo
caixn ou tboa de bater
carreira
carreira de revezamentos
[ou de remudas]

carreira de valados [ou de


obstculos]
corredor/ora
cross
dorsal
estaxe
fondista
foso
gaiola
lanzador/ora
lanzamento de disco, de
martelo, de peso, de xavelina
listn
maratn
meta
pista
saltador/ora
salto con prtega, de altura, de lonxitude

soporte do p
sprint
tboa de bater
triplo salto
valado [obstculo]
velocista
xuz/xuza
Natacin
estaxe
estilo bolboreta
estilo braza [ou peito]
estilo costas
estilo crol
lia de boias
mergullo
piscina
plataforma
salto da carpa
salto do anxo
salto mortal
trampoln
Adxectivos
aburrido/a
afeccionado/a
xil

cabeiro/a [ltimo/a, pechacancelas]


canso/a [fatigado/a]
defensivo/a
deportivo/a
destro/a
emocionante
entretido/a
fatigado/a [canso/a]
gaador/ora
[vencedor/ora]
habilidoso/a
invencible
invicto/a
lento/a
lder [primeiro/a]
local
ofensivo/a
olmpico/a
pechacancelas [cabeiro, ltimo/a]
perdedor/ora
primeiro/a [lder]
profesional
rpido/a [veloz]
torpe [zoupn/ona]
tramposo/a
ltimo/a [cabeiro/a, pechacancelas]
veloz [rpido/a]
vencedor/ora [gaador/a]
visitante
vitorioso/a
xergo/a [zurdo/a]
zoupn/ona [torpe]
zurdo/a [xergo/a]
Verbos
adiantar
agarrar
amoestar
apuntar
ascender
atacar
avituallar
barrenar [furar]
bloquear
botar
cabecear
cambiar [trocar, substitur]
canear [fintar]
centrar

choutar [saltar]
contraatacar [contragolpear]
contragolpear [contraatacar]
converter
correr
defender
descender
despexar
empatar
encestar
escalar
escapar
esquiar
fintar [canear]
frear
furar [barrenar]
gaar [vencer]
golear
golpear
lanzar
marcar
mergullar(se)
nadar
palmear
pasar
patinar
pedalear
perder
picar
rebotar
remar [vogar]
rematar
restar
trocar [cambiar, substitur]
sacar
saltar [choutar]
servir
substitur [trocar, cambiar]
vencer [gaar]
vogar [remar]
volear
xogar
xutar

Os xogos e os deportes

Lxico

71

Actividades

Os xogos e os deportes

1.

Agrupa e ordena as slabas da mesma cor ata formar o nome dos xogos e divertimentos numerados neste debuxo.

3
7

12

13

10
11

rio

ran

lei

llar

tos

bu

la

to

ve

drez

bo

ven

na

ca

pa

da

xa

pa

bam

de

tn

bo

ra

ma

no

ei

ne

gn

xai

bn

no

chs

ra

pa

bi

mo

par

de

las

1. ......................
5. ......................

6. ......................

10. ......................
2.

2. ......................

3. ......................

7. ......................

11. ......................

4. ......................

8. ......................

9. ......................

12. ...................... 13. ......................

Clasifica estas palabras segundo o xogo ao que corresponden.


pen - gobelete - dado - s - ficha - torre
baza - raa - sota - casa - xaque - ouros

Parchs: ............................................................................................................................... ......................................................


Xadrez: ............................................................................................................................... ......................................................
Baralla: ............................................................................................................................... ......................................................
72

Actividades
Le este texto e localiza nel as palabras que corresponden s definicins posteriores.
A leira de nove un dos mis antigos xogos de mesa coecidos. Taboleiros deste xogo foron encontrados en Exipto (1400 a. C.), Sri Lanka (10 d. C.) e no navo viquingo Gokstad (900 d. C.).
Este o regulamento:
O xogo desenvlvese nun taboleiro coma o representado na figura do lado.
Cada xogador pose nove pezas dunha cor, negro e branco, por exemplo.
As pezas son colocadas alternativamente nos puntos de interseccin das lias, ata que todas estean no taboleiro. Entn, cada xogador move na sa
vez unha das sas pezas ao longo dunha lia, desprazndoa dun punto (interseccin) a outro que estea baleiro. Non est permitido que unhas pezas
salten sobre outras; polo tanto, s se poder facer un movemento se hai un
punto baleiro a carn dunha das pezas.

Os xogos e os deportes

3.

Cando un xogador consegue aliar tres pezas (non vale en curva), este pode retirar do taboleiro
unha peza do seu opoente. Esta peza non volve mis partida. Lmbrese que as pezas que estean aliadas nunha serie de tres non poden ser retiradas.
Consegue gaar a partida o xogador que reduce o nmero de pezas de seu opoente a das, ou que
bloquea todas as pezas do opoente de forma que non as poida mover.
Neste tipo de xogo, o posicionamento das pezas no comezo fundamental, ata tal punto que unha
partida pode ser perdida ou gaada en funcin desa estratexia inicial.
www.angelfire.com/ab/jogos/Tradicionais/trilha.html (traducin e adaptacin)

Proxecto de accins coordinadas para lograr


un obxectivo, como gaar nun xogo, nun encontro deportivo... ......................

Serie e totalidade de lances que se realizan


nun xogo ata chegar a un lmite definido.

Momento ou ocasin que lle corresponde a cada un entre distintas persoas, para a realizacin de algo. ......................

Cadro de madeira ou doutros materiais con divisins ou casas para desenvolver nel diferentes xogos de mesa. ......................

Aquel que se opn ou compite nun xogo ou


deporte. ......................

Cada unha das figuras ou dos elementos mbiles que interveen nos xogos de taboleiro.
......................

Conxunto de regras que establecen como debe desenvolverse un xogo. ......................

......................

Obter a vitoria.

......................

Tendo como modelo o texto anterior, escribe o regulamento doutro xogo de taboleiro sinxelo:
damas, parchs, leira de tres...
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................
............................................................................................................................... ....................................................................

73

Actividades
Indica o deporte olmpico que representa cada pictograma.

Os xogos e os deportes

4.

5.

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

Reescribe estas oracins corrixindo as interferencias do casteln que conteen.


As canastas triples son vlidas anda que o baln pete no tableiro.
............................................................................................................................... .......................................................................

Despois de regatear varios defensas, Xon chutou e a pelota deu no travesao.


............................................................................................................................... .......................................................................

Os aficionados baronse na fonte para celebrar que o seu equipo era campen.
............................................................................................................................... .......................................................................

A rapaza que vai pola calle central da piscina nada estilo espalda.
............................................................................................................................... .......................................................................

A xabalina case lle cae enriba a un corredor de catrocentos metros vallas.


............................................................................................................................... .......................................................................

74

6.

Completa esta crnica deportiva poendo nos ocos as palabras que van definidas entre parnteses. Ten en conta que o contexto tamn che pode axudar.

O Deportivo volveu demostrar


a sa ineficacia ante o Numancia (1-1)

O Deportivo non levanta


cabeza esta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( perodo de tempo en
que, de forma regular e cclica, se desenvolve unha
competicin deportiva).
Onte, os corueses cederon
un . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( resultado que se obtn nun encontro cando aqueles que
se enfrontan conseguen o
mesmo nmero de puntos)
no estadio de Riazor ante o
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( que vai
de ltimo ou peor clasificado) de Primeira Divisin, o
Numancia.
O Deportivo saltou ao campo con ganas de se poer o
antes posible por diante no
.......................... ( cadro onde se anotan os puntos ou
tantos acumulados nun encontro deportivo), mais ao
final a crise do equipo profundouse. s imprecisins
defensivas dos corueses
uniuse entn a carencia de
ideas arriba. Cun Valern
apagado e un Luque que
apenas entrou en xogo, era
Diego Tristn o que pareca
ter unha tarde mis inspirada e o nico capaz de poer en apuros a lia de cinco defensas posta sobre o
campo polos visitantes.
Irureta tratou de cambiar o
discorrer do choque con
dous cambios nada mis
comezar a segunda metade: Fran por Munitis e Vctor por Tristn. Desta forma, o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (
persoa que prepara tcnica

e tacticamente os deportistas con exercicios adecuados) deportivista cambiou


as das bandas e colocou a
Luque como home mis
ofensivo.

dramtica co disparo de falta de Tevenet, que foi ao


.......................... ( cada unha
das longas pezas de ferro
ou madeira que limitan as
portaras de ftbol).

E despois da reestruturacin, no minuto 60, chegou a polmica. Luque


gaoulle as costas defensa numantina e, tras
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( esquivar
a oposicin dun xogador
contrario e seguir adiante
co baln) a lvaro Nez,
este non puido facer outra
cousa que derrubalo. Fernndez Borbaln decidiu
pitar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( pena mxima consistente nun
lanzamento a pouca distancia da portara e co porteiro como nico defensor)
pero, ante a insistencia dos
xogadores visitantes, o
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( persoa
que, en determinados deportes, fai que se cumpra o
regulamento do xogo) consultou co seu asistente, decretando falta na beira da
.......................... ( zona prxima portara onde o porteiro pode coller libremente o baln coa man) en lugar da pena mxima.

Os corueses notaron o
golpe de se ver con dez e,
cando pareca que volvan
quedar unha xornada mis
sen conseguir os tres puntos, chegou o ..........................
( punto que, nalgns deportes, se gaa introducindo o baln na portara) de
Pandiani, que entrara pouco antes no terreo de xogo
en substitucin de Valern,
ao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( xogar
o baln golpendoo coa
cabeza) un . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( pase que se fai desde
unha banda do terreo de
xogo zona de portara) de
Vctor. Mais a alegra durou
pouco e, no minuto 81, Merino recolleu un baln despexado defectuosamente
por Molina para facer o 1-1
cun disparo desde a frontal.

Nove minutos despois todo


se puxo mis costa arriba
para o equipo galego coa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( feito de
obrigar a un xogador a
abandonar un encontro ou
competicin) por dobre
amarelo de Csar. A situacin puido ser anda mis

Os xogos e os deportes

Actividades

O partido entrou entn nunha fase tola e Pandiani puido conseguir a .........................
( resultado que se obtn
cando se vence o contrincante nunha competicin
deportiva) cun novo remate de cabeza no minuto 90.
Pero nesta ocasin o defensa Antonio salvou o seu
equipo cun rexeitamento
providencial case sobre a lia de gol.
Galicia Hoxe, 15-1-2005
(adaptacin)

75

Actividades

Os xogos e os deportes

7.

Clasifica estes verbos segundo o deporte ou deportes aos que corresponden.


frear - bloquear - xutar - avituallar - cabecear - restar - lanzar - botar - encestar
golear - canear - pedalear - saltar - centrar - contraatacar - volear - servir - pasar

Atletismo

Baloncesto

Ciclismo

Ftbol

Tenis

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

Emprega os verbos anteriores para escribir un breve texto sobre cada deporte.
Atletismo: ..............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

Baloncesto: ...........................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

Ciclismo: .................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

Ftbol: ...............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

Tenis: ...............................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

8.

Precisa a diferenza de significado entre estes pares de palabras.


xogo - xoga

............................................................................................................................... ........................................................................
............................................................................................................................... ........................................................................
xoguete - xogueta

............................................................................................................................... ........................................................................
............................................................................................................................... ........................................................................
76

También podría gustarte