Informe de actividade do valedor do pobo en 2012

rea de cultura e poltica lingstica

PROLINGUAGALEGA.ORG

O 26 de abril de 2013, o valedor do pobo fixo pblico o seu informe do ano 2012. Dende ProLingua quixemos recoller o referente poltica lingstica que, como adoito, se trata dentro da rea de cultura. Chama a atencin o escaso nmero de queixas presentadas, algunhas referidas a temas de patrimonio cultural, outras a convalidacins dos niveis do CELGA e finalmente as que teen relacin coa conculcacin dos dereitos lingsticos da cidadana.

ndice
I. Introducin II. Datos cuantitativos III. Actividade IV. Consideracins que fai o valedor V. Conclusin de Prolingua

I. Introducin Dise no informe do valedor:

En materia de poltica lingstica, un dos focos de conflitividade foi a publicacin, no mes de novembro, da sentenza do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia que invalidou dous artigos do Decreto 79/2010, de 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia. O TSX de Galicia decidiu estimar parcialmente o recurso presentado pola Mesa pola Normalizacion Lingistica contra o decreto do plurilingismo e anular os artigos 5.2 e 12.3 por ser "contrarios a dereito". (p. 717) En canto concreta actividade desta institucin con relacin a poltica lingstica, neste apartado trtanse todos aqueles problemas ou queixas presentadas polos cidadns con relacin s linguas oficiais na nosa comunidade autnoma. Fundamentalmente o que se busca evitar a discriminacin ou exclusin tanto da lingua galega como da castel nas actuacins das administracins pblicas, empresas delas dependentes e organismos cun nexo de unin con aquelas que poden e son obxecto de supervisin por parte desta institucin de acordo co determinado na nosa lei reguladora. No entanto, na prctica, o Valedor tamn acta ante queixas que se presentan e que afectan a entidades privadas radicadas en Galicia fronte a actuacins e situacins de feito de posibles discriminacins das nosas linguas oficiais, facndoos partcipes das inquietudes cidads e solicitando a modificacin daquelas situacins en

aras da colaboracin con esta institucin e en exercicio da nosa funcin como garante dos dereitos lingsticos dos galegos. Trtase, polo tanto, de que o emprego de calquera das linguas oficiais tea as mesmas consecuencias xurdicas, sen discriminacins e exclusins. As mesmo, tamn necesario que os poderes pblicos autonmicos promovan a lingua galega como lxica consecuencia da imperiosa necesidade da sa proteccin e desenvolvemento. (px. 719) Xa que logo, un dos dereitos que o Valedor do Pobo est obrigado a tutelar o dereito ao uso normal do galego como idioma propio de Galicia, como tamn supervisar a efectividade do deber estatutario que afecta aos poderes pblicos da Comunidade de garantir o uso normal e oficial dos dous idiomas e da potenciacin do emprego do galego en todos os planos da vida pblica, cultural e informativa. Neste sentido, a Lei 3/1983, do 15 de xuo, de normalizacin lingstica, no seu artigo 4 apartado 1, sinala que o galego, como lingua propia de Galicia, a lingua oficial das institucins da comunidade autnoma, da sa administracin, da administracin local e das entidades pblicas dependentes da comunidade autnoma, e que tamn o o casteln, como lingua oficial do Estado. Continuando esta lia, o Plan Xeral de Normalizacin da Lingua Galega marca como obxectivo asegurar que na administracin autonmica o galego sexa a lingua habitual nas relacins internas das administracins, nas relacins entre as administracins e nas relacins destas cos cidadns, ao obxecto de lograr, deste xeito, consolidar o galego como lingua xeral de referencia nas administracins galegas. No mbito da funcin pblica, o artigo 54 apartado 11 da Lei 7/2007, do 12 de abril, do estatuto do empregado pblico establece que os empregados pblicos garantirn a atencin ao cidadn na lingua que o solicite e sempre que sexa oficial no territorio. O artigo 7 da Lei 5/1997, de 22 de xullo, da administracin local de Galicia, especifica que o galego, como lingua propia de Galicia, tamn o da sa administracin local. Outra achega ao marco legal regulador da poltica lingstica de Galicia veu por medio da Lei 1/2010 de 11 de febreiro, de modificacin de diversas leis de Galicia para a sa adaptacin Directiva 2006/123/CE do Parlamento Europeo e do Consello, de 12 de decembro de 2006, relativa aos servizos no mercado interior , que na sa disposicin adicional sexta relativa ao fomento do uso da lingua galega na actividade dos prestadores de servizos establece: 1. Os prestadores de servizos que operen en territorio da Comunidade Autnoma de Galicia, con independencia do lugar de establecemento orixinario, debern respectar o marco legal vixente en materia lingstica , especialmente a partir da Lei 3/1985, de 15 de xuo, de normalizacin lingstica, de acordo co disposto no apartado 4 do artigo 1 da Directiva 2006/123/CE, do Parlamento Europeo e do Consello, de 12 de decembro de 2006, relativa aos servizos no mercado interior. 2. Para estes efectos, favorecern a normalizacin progresiva do uso do galego na prestacin dos seus servizos e debern ofrecer aos seus destinatarios a posibilidade de manter a comunicacin oral e escrita en lingua galega .

Para pechar este apartado introdutorio, citamos unha novidade lexislativa de relevo neste ano 2012. Aludimos Lei 2/2012, de proteccin xeral das persoas consumidoras e usuarias, cuxos artigos 45 e 46 regulan os dereitos lingsticos dos consumidores tanto nas sas relacins coa administracin competente en materia de consumo como nas relacins de consumo. Establcese expresamente que a Administracin autonmica incentivar a utilizacin da lingua galega na oferta de compra, a informacin de carcter fixo e documentacin, as relacins entre os consumidores, e destes cos ofertantes. (pp. 720-721)

II. Datos cuantitativos

Presentronse 67 queixas, das cales foron admitidas 60. Das outras 7, foron 4 as remitidas ao defensor del pueblo e 3 non foron admitidas (1 por referirse a unha relacin xurdica privada, 1 por non producirse actuacin administrativa irregular, 1 por non ser competencia do valedor). De 2010 resolveuse unha e outra est en trmite. De 2011 resolvronse 20.

III. Actividade
No referido Poltica lingstica vela as queixas (p. 730 e ss.) a.Modelos e formularios. Queixas de particulares por supostos incumprimentos por parte das administracins dos dereitos lingsticos dos cidadns relativos a modelos e formularios utilizados por aquelas. * No SERGAS, falta de modelos en lingua galega e en lingua castel e carencia de formularios de consentimento informado en galego. * No mbito local inexistencia de formularios de peticin dos administrados nalgunha das das linguas, as como outros documentos dos entes locais, en especial os recibos para o pagamentos de impostos municipais. Queixa contra o concello de Lugo por notificacins e recibos redactados s en lingua galega, cando o interesado, como en anos anteriores, manifestara preferencia polo casteln. Carencia de formularios de queixas en casteln na polica municipal de Lugo. * Consentimento informado

Das queixas sobre dous documentos de consentimento informado por non estar o documento en galego, un en Lugo, outro na Corua. b.Comunicacins: Un cidadn reclama porque do IES Nosa Seora dos Ollos Grandes lle seguen mandando as comunicacins en galego cando el solicitara que se lle enviasen en casteln. O valedor pide que se garanta o dereito a escoller lingua. c.Sinalizacins * Rotulacin s en casteln do Hospital Xeral de Vigo e de Povisa. * Varias queixas por utilizacin de toponimia incorrecta no mbito da Administracin local. * Respecto da denominacin correcta do propio concello, recomendacin ao concello da Corua referente Compaa de tranvas da Corua, para que as comunicacin aos cidadns se realicen sen exclusin de ningunha das linguas oficiais. * Utilizacin de topnimos inadecuados por parte do concello de Laracha nos boletns para o empadroamento. O concello xa reclamara ao Ministerio de Fomento. * Utilizacin de toponimia inadecuada por parte da Demarcacin de Costas de Galicia .* Falta da versin en lingua galega na web do Ministerio de Emprego e Seguridade Social. Estas son as resolucins do valedor do pobo: a. Recomendacin Deputacin Provincial de Pontevedra para que realice as comunicacins informativas sen exclusin de ningunha das das linguas oficiais. A Deputacin acepta a recomendacin. (p. 736) b. Recordatorio de deberes legais dirixido ao concello de Ribeira para a utilizacin do topnimo Ribeira. O concello acepta parcialmente a recomendacin. (p. 755) c. Recordatorio de deberes legais dirixido Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria para a utilizacin nas comunicacins da comunidade educativa da lingua de opcin do cidadn a propsito da queixa en relacin coa discriminacin do casteln nas relacins co IES A Nosa Seora dos Ollos Grandes de

Lugo. Non foi aceptado pola Consellera. (p. 765) d. Recomendacin dirixida Consellera de Facenda para que non reclame os xuros de mora nun expediente de liquidacin de impostos por non aceptar o dereito de opcin lingstica do interesado. Non aceptada pola Consellera. (p. 770)

IV. Consideracins que fai o valedor

Velaqu o mis salientable das consideracins finais que fai o valedor:
En materia de poltica lingstica, en lias xerais, hai que destacar a cooperacin das diferentes administracins pblicas nas relacins con esta institucin, e o seu nimo de atopar solucins s queixas presentadas polos cidadns en relacin cos seus dereitos lingsticos. Con todo, como queda reflectido no apartado anterior, non se aceptaron todas as recomendacins realizadas por esta Institucin, o que debemos censurar publicamente. Tamn debe subliarse que ante as queixas presentadas nesta materia, nos diferentes informes remitidos polos departamentos afectados da Administracin autonmica, ratifcase o compromiso, que xa reflectimos en informes anteriores, de facilitar ao administrado a informacin oral e tamn a documentacin de que se trate en cada caso, na lingua que voluntariamente o cidadn elixa. As mesmo, necesario recordar que tras a nosa intervencin, moitos dos supostos concluronse con solucins favorables para os interesados xa que se produciron modificacins das condutas das administracins afectadas en cada caso adecundoas ao solicitado por aqueles e sempre, segundo a opinin e criterio desta institucin, pola necesidade de respectar os dereitos lingsticos dos nosos cidadns para conseguir unha adecuada aplicacin, utilizacin e respecto de e polas nosas linguas oficiais nesta Comunidade Autnoma. (p. 779) En fin, e como se indicou anteriormente, o Valedor acta para evitar exclusins ou discriminacins dalgunha das linguas oficiais, e para asegurar que os poderes autonmicos fomentan a lingua galega, patrimonio cultural que todos estamos chamados a conservar. (p. 780)

As referencias s pxinas corresponden ao Informe do valedor do pobo de 2012 que se pode descargar do sitio web do valedor

V. Conclusin de Prolingua
Como xa se dixo, a lingua ocupa un escaso lugar non s dentro do informe, senn tamn na rea no que o noso idioma est tratado. Mis anda, dentro da poltica lingstica abrdanse temas que nada teen que ver coa defensa da

lingua, como as reclamacins presentadas sobre convalidacins cos niveis do CELGA. Chama poderosamente a atencin que seguen existindo cidadns que senten conculcados os seus dereitos por non atoparen algn documento en casteln. Se cadra non resulte demasiado arriscado supoer que o descoecemento evidente que a cidadana ten desta institucin e, en consecuencia, a pouca utilidade que se lle concede estea, en boa parte, motivada polo que podera parecer escaso interese do propio organismo en se dar a coecer o suficiente entre as xentes do comn. Polo que toca lingua parece obvio que a maior parte das cuestins que ao valedor chegan, por mis que sexan individuais, deixan adiviar moitas veces a presenza de condutos organizados, nun ou noutro sentido, como son os casos do Instituto Virxe dos Ollos Grandes e mais o Concello de Lugo, que se repiten sempre nos mesmo termos. En resumo, un triste informe do que se podera tirar a conclusin de que estamos nunha situacin normal polo reducido nmero de queixas que presenta a cidadana e que, pola contra, non pode agachar un certo grao de desleixo por parte dos poderes pblicos.

Maio de 2013 ProLingua